Hüququm var

AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASININ MÜLKİ MƏCƏLLƏSİ

[1]

ÜMUMİ HİSSƏ

Birinci bölmə

GİRİŞ MÜDDƏALARI

1-ci fəsil.

Mülki hüquq sahəsində qanunvericilik

Maddə 1. Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin məqsəd və vəzifələri

1.1. Bu Məcəllənin məqsədi üçüncü şəxslərin hüquqlarına xələl gətirmədən mülki

dövriyyənin azadlığını onun iştirakçılarının bərabərliyi əsasında təmin etməkdir.

1.2. Bu Məcəllənin vəzifələri aşağıdakılardır:

mülki hüquq subyektlərinin əmlak və şəxsi qeyri-əmlak münasibətlərini tənzimləmək;

mülki hüquq subyektlərinin hüquqlarını və qanuni mənafelərini müdafiə etmək;

fiziki şəxslərin şərəfini, ləyaqətini, işgüzar nüfuzunu, şəxsi və ailə həyatının, şəxsi

toxunulmazlığının müdafiəsi hüququnu qorumaq;

[2]

mülki dövriyyəni təmin etmək;

sahibkarlıq fəaliyyətini dəstəkləmək;

sərbəst bazar iqtisadiyyatının inkişafına şərait yaratmaq.

Maddə 2. Azərbaycan Respublikasının mülki qanunvericiliyi

2.1. Azərbaycan Respublikasının mülki qanunvericiliyi Azərbaycan Respublikasının

Konstitusiyasına əsaslanır və bu Məcəllədən, digər qanunlardan və onların əsasında qəbul

edilən, mülki hüquq normalarını müəyyənləşdirən başqa normativ hüquqi aktlardan ibarətdir.

2.2. Mülki qanunvericilik mülki hüquq münasibətləri subyektlərinin hüquqi vəziyyətini,

mülkiyyət hüququnun və başqa əmlak hüquqlarının əmələ gəlməsi əsaslarını və həyata

keçirilməsi qaydasını müəyyənləşdirir, müqavilə və digər öhdəlik münasibətlərini, habelə

sair əmlak münasibətlərini və onlarla bağlı olan şəxsi qeyri-əmlak münasibətlərini

tənzimləyir.

2.3. Ailə, əmək münasibətləri, təbii ehtiyatlardan istifadə, ətraf mühitin mühafizəsi,

müəlliflik hüququ və əlaqədar hüquqlar ilə bağlı münasibətlər, əgər ailə, əmək, torpaq,

təbiəti mühafizə, müəlliflik və digər xüsusi qanunvericilikdə ayrı qayda nəzərdə

tutulmayıbsa, mülki qanunvericilik və başqa hüquqi aktlar ilə tənzimlənir.KMQ26

2.4. İnsanın özgəninkiləşdirilməyən hüquq və azadlıqlarının, digər qeyri-maddi

nemətlərin gerçəkləşdirilməsi və müdafiəsi ilə bağlı münasibətlər, əgər bu münasibətlərin

mahiyyətindən ayrı qayda irəli gəlmirsə, mülki qanunvericilik və başqa hüquqi aktlar ilə

tənzimlənir.

2.5. Əgər qanunvericilikdə ayrı qayda nəzərdə tutulmayıbsa, mülki qanunvericilik və

başqa hüquqi aktlar bir tərəfin digər tərəfə inzibati və ya digər hakimiyyət tabeliyinə

əsaslanan əmlak münasibətlərinə, o cümlədən vergi, maliyyə və inzibati münasibətlərə tətbiq

edilmir.

2.5-1. Ələt azad iqtisadi zonasında mülki münasibətlər “Ələt azad iqtisadi zonası haqqında” Azərbaycan

Respublikası Qanununun tələblərinə uyğun olaraq tənzimlənir.

[3]

2.6. Qanundan aşağı qüvvəli normativ hüquqi aktlar mülki münasibətlərin tənzimlənməsi

üçün yalnız o halda tətbiq edilir ki, onlar bu Məcəlləyə uyğun gəlsin və ona zidd olmasın.

Maddə 3. Mülki qanunvericilik və beynəlxalq hüquq aktları

3.1. Azərbaycan Respublikasının tərəfdar çıxdığı dövlətlərarası müqavilələr bu Məcəllə

ilə tənzimlənən mülki hüquq münasibətlərinə (beynəlxalq müqavilədən onun tətbiqi üçün

dövlətdaxili normativ hüquqi aktın qəbul edilməsi tələbinin irəli gəldiyi hallar istisna

edilməklə) birbaşa tətbiq edilir.

3.2. Əgər Azərbaycan Respublikasının tərəfdar çıxdığı beynəlxalq müqavilədə

müəyyənləşdirilən normalar mülki qanunvericilikdə nəzərdə tutulan normalardan fərqlənərsə,

onda beynəlxalq müqavilənin normaları tətbiq edilir.

Maddə 4. Mülki hüquq münasibətlərinin obyektləri

Əmlak və ya qeyri-əmlak dəyəri olan, qanunvericiliklə mülki dövriyyədən çıxarılmamış

maddi və ya qeyri-maddi nemətlər mülki hüquq münasibətlərinin obyektləri ola bilərlər.

Maddə 5. Mülki hüquq münasibətlərinin subyektləri

5.1. İstər sahibkarlıq fəaliyyəti ilə məşğul olan, istərsə də məşğul olmayan hər hansı

fiziki və ya hüquqi şəxslər mülki hüquq münasibətlərinin subyektləri ola bilərlər.

5.2. Dövlət hakimiyyəti orqanlarının və yerli özünüidarə orqanlarının digər şəxslərlə

mülki hüquq münasibətləri, qanunda ayrı qayda nəzərdə tutulmayıbsa, mülki qanunvericiliklə

tənzimlənir.

5.3. Mülki hüquq münasibətlərinin subyektləri öz hüquq və vəzifələrini vicdanla həyata

keçirməyə borcludurlar.

Maddə 6. Mülki qanunvericiliyin prinsipləri

6.1. Mülki qanunvericiliyin prinsipləri aşağıdakılardır:

6.1.1. mülki hüquq subyektlərinin bərabərliyi;

6.1.2. mülki hüquq subyektlərinin iradə sərbəstliyi;

6.1.3. mülki dövriyyə iştirakçılarının əmlak müstəqilliyi;

6.1.4. mülkiyyətin toxunulmazlığı;

6.1.5. müqavilələr azadlığı;

6.1.6. şəxsi və ailə həyatına kimsənin özbaşına qarışmasının yolverilməzliyi;

[4]

6.1.7. mülki hüquqların maneəsiz həyata keçirilməsinə şərait yaradılması;

6.1.8. pozulmuş hüquqların bərpasının təmin edilməsi;

6.1.9. mülki hüquqların məhkəmə müdafiəsi.

6.2. Fiziki və hüquqi şəxslər mülki hüquqları öz mənafelərini gerçəkləşdirmək üçün

iradələrinə uyğun olaraq əldə edir və həyata keçirirlər. Onlar müqavilə əsasında öz hüquq

və vəzifələrini müəyyənləşdirməkdə və qanunvericiliyə zidd olmayan hər hansı müqavilə

şərtləri qoymaqda sərbəstdirlər.

6.3. Dövlət və ictimai təhlükəsizliyin, ictimai qaydanın, cəmiyyətin sağlamlığının və

mənəviyyatının qorunması, digər şəxslərin hüquq və azadlıqlarının, şərəfinin və təmiz

adının müdafiəsi üçün zəruri olduqda mülki hüquqlar yalnız qanunla məhdudlaşdırıla bilər.

6.4. Mallar, xidmətlər və maliyyə vəsaiti Azərbaycan Respublikasının bütün ərazisində

sərbəst hərəkət edir. Əgər insanların təhlükəsizliyinin təmin edilməsi, həyatının və

sağlamlığının müdafiəsi, təbiətin və mədəniyyət sərvətlərinin qorunması üçün zəruridirsə,

malların və xidmətlərin hərəkəti üçün məhdudiyyətlər qanuna müvafiq surətdə tətbiq edilə

bilər.

Maddə 7. Mülki qanunvericiliyin zamana görə qüvvəsi

7.1. Azərbaycan Respublikası Konstitusiyasının 149-cu maddəsinin VII hissəsində nəzərdə

tutulanlar istisna olmaqla, mülki qanunvericilik müddəalarının geriyə qüvvəsi yoxdur və

onlar qüvvəyə mindikdən sonra əmələ gəlmiş münasibətlərə tətbiq edilir.

7.2. Qanunla birbaşa nəzərdə tutulmuş hallarda mülki qanunvericiliyin geriyə qüvvəsi

ola bilər.

7.3. Mülki hüquq subyektlərinə ziyan vurarsa və ya onların vəziyyətini pisləşdirərsə,

mülki qanunvericiliyin geriyə qüvvəsi ola bilməz.

Maddə 8. Mülki qanunvericiliyin məkana görə qüvvəsi

8.1. Mülki qanunvericilik Azərbaycan Respublikasının istisnasız olaraq bütün ərazisində

qüvvədədir.

8.2. Mülki qanunvericilikdə nəzərdə tutulan hüquqlar Azərbaycan Respublikasının bütün

ərazisində maneəsiz həyata keçirilə bilər və hökmən mühafizə edilməlidir.

Maddə 9. Mülki qanunvericiliyin şəxslərə görə qüvvəsi

9.1. Mülki qanunvericilik Azərbaycan Respublikasının ərazisində fəaliyyət göstərən

bütün fiziki və hüquqi şəxslər üçün qüvvədədir.

9.2. Mülki qanunvericiliklə müəyyənləşdirilmiş qaydalar, əgər qanunda ayrı hal nəzərdə

tutulmayıbsa, əcnəbilərin, vətəndaşlığı olmayan şəxslərin və xarici hüquqi şəxslərin

iştirak etdiyi münasibətlərə də tətbiq olunur.

9.3. Qanunu bilməmək və ya onu yanlış başa düşmək qanunun tətbiq edilməməsinə və ya

nəzərdə tutulmuş məsuliyyətdən azad edilməyə əsas verə bilməz.

Maddə 10. İşgüzar adətlər

10.1. Sahibkarlıq fəaliyyətinin hər hansı sahəsində təşəkkül tapan və geniş tətbiq

edilən, qanunvericilikdə nəzərdə tutulmayan davranış qaydası, hansısa aktda qeyd edilib-

edilmədiyindən asılı olmayaraq, işgüzar adət sayılır.

10.2. Qanunvericiliyə və ya müqaviləyə zidd olan işgüzar adətlər tətbiq edilmir.

Maddə 11. Mülki qanunvericiliyin analogiya üzrə tətbiqi

11.1. Mülki hüquq münasibətləri mülki qanunvericiliklə və ya tərəflərin razılaşması ilə

birbaşa tənzimlənmədikdə və onlara tətbiq edilə bilən işgüzar adət olmadıqda həmin

münasibətlərə, əgər bu, onların mahiyyətinə zidd deyildirsə, oxşar münasibətləri

tənzimləyən mülki qanunvericilik normaları tətbiq edilir (qanunun analogiyası).

11.2. Oxşar münasibətləri tənzimləyən mülki hüquq normaları olmadıqda tərəflərin hüquq

və vəzifələri mülki qanunvericilik prinsipləri əsas götürülməklə tənzimlənir (hüququn

analogiyası). Hüququn analogiyası tətbiq edilərkən ədalət, insaf və mənəviyyat tələbləri

nəzərə alınmalıdır.

11.3. Çıxarılmışdır.

[5]

11.4. Xüsusi münasibətləri tənzimləyən mülki qanunvericilik müddəaları (istisna

normaları) analogiya üzrə tətbiq edilməməlidir.

11.5. Mülki hüquq münasibətlərini tənzimləyən hüquq normasının olmaması və ya onun

qeyri-müəyyənliyi məhkəmənin mülki işə baxmaqdan imtina etməsinə əsas verə bilməz.

Maddə 12. Mülki hüquqların siyasi hüquqlardan asılı olmaması

12.1. Mülki hüquqların həyata keçirilməsi Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyası və

ya qanunları ilə müəyyənləşdirilmiş siyasi hüquqlardan asılı deyildir.

12.2. Mülki hüquq münasibətlərinin subyektləri həm qanunla birbaşa qadağan olunmamış

hərəkətləri, həm də qanunda bilavasitə nəzərdə tutulmamış hərəkətləri icra edə bilərlər.

Maddə 13. Sahibkarlıq fəaliyyəti

[6]

Sahibkarlıq fəaliyyəti şəxsin müstəqil surətdə həyata keçirdiyi, əsas məqsədi əmlak

istifadəsindən, malların istehsalından və (və ya) satışından, işlər görülməsindən və ya xidmətlər

göstərilməsindən mənfəət (fərdi sahibkarlar tərəfindən gəlir) götürülməsi olan fəaliyyətdir.

[7]

2-ci fəsil.

Mülki hüquq və vəzifələr, onların müdafiəsi

Maddə 14. Mülki hüquqların və vəzifələrin əmələ gəlməsi

14.1. Mülki hüquqlar və vəzifələr mülki qanunvericilikdə nəzərdə tutulan əsaslardan,

habelə fiziki və hüquqi şəxslərin qanunvericilikdə nəzərdə tutulmasa da, mülki

qanunvericiliyin prinsiplərinə görə mülki hüquqlar və vəzifələr doğuran hərəkətlərindən

əmələ gəlir.

14.2. Mülki hüquqların və vəzifələrin əmələ gəlməsi əsasları aşağıdakılardır:

14.2.1. Qanunvericilikdə nəzərdə tutulmuş müqavilələr (əmək müqavilələri istisna olmaqla) və

başqa əqdlər, habelə qanunvericilikdə nəzərdə tutulmasa da, ona zidd olmayan müqavilələr və

başqa əqdlər.

[8]

14.2.2. Dövlət orqanlarının və yerli özünüidarə orqanlarının qanunvericilikdə mülki

hüquqların və vəzifələrin əmələ gəlməsi əsası kimi nəzərdə tutulmuş aktları.

14.2.3. Mülki hüquqlar və vəzifələr müəyyənləşdirən məhkəmə aktları.

14.2.4. Qanunvericiliyin yol verdiyi əsaslar üzrə əmlak əldə edilməsi.

14.2.5. Elm, ədəbiyyat, incəsənət əsərlərinin, ixtiraların və əqli fəaliyyətin digər

nəticələrinin yaradılması.

14.2.6. Başqa şəxsə zərər vurulması.

14.2.7. Əsassız varlanma.

14.2.8. Fiziki və hüquqi şəxslərin digər hərəkətləri.

14.2.9. Qanunvericiliyin mülki hüquq nəticələrinin baş verməsi ilə bağladığı hadisə.

14.3. Əgər qanunla əmlak hüquqlarının yaranması üçün ayrı qayda nəzərdə tutulmayıbsa,

dövlət qeydiyyatına alınmalı əmlak hüquqları onların qeydə alındığı andan əmələ gəlir.

[9]

Maddə 15. Mülki hüquqların həyata keçirilməsi

15.1. Çıxarılmışdır.

[10]

15.2. Fiziki və hüquqi şəxslərin özlərinə mənsub mülki hüquqlardan istifadə etməməsi,

qanunvericilikdə nəzərdə tutulan hallar istisna olmaqla, bu hüquqlara xitam verilməsinə

səbəb olmur.

[11]

Maddə 16. Mülki hüquqların həyata keçirilməsinin məhdudlaşdırılması

16.1. Fiziki və hüquqi şəxslərin yalnız və yalnız başqa şəxsə ziyan vurmaq niyyəti ilə

həyata keçirdikləri hərəkətlərə, habelə hüquqdan digər formalarda sui-istifadə edilməsinə

yol verilmir.

16.2. Çıxarılmışdır.

[12]

Maddə 17. Mülki hüquqların müdafiəsi

17.1. Bütün dövlət hakimiyyəti orqanları, yerli özünüidarə orqanları, siyasi

partiyalar, ictimai birliklər, həmkarlar ittifaqı təşkilatları, fiziki və hüquqi şəxslər

mülki hüquqlara hörmət bəsləməyə və onların müdafiəsinə kömək göstərməyə borcludurlar.

17.2. Çıxarılmışdır.

[13]

17.3. Çıxarılmışdır.

[14]

Maddə 18. Mülki hüquqların müdafiəsi üsulları

Mülki hüquqların müdafiəsi qanunvericilikdə nəzərdə tutulmuş qaydada və qanuna, ictimai

qaydaya və əxlaqa zidd olmayan üsullarla həyata keçirilir.

Maddə 19. Dövlət hakimiyyəti orqanının və ya yerli özünüidarə orqanının aktının

etibarsız sayılması

Dövlət hakimiyyəti orqanının və ya yerli özünüidarə orqanının mülki qanunvericiliyə

uyğun gəlməyən, fiziki və ya hüquqi şəxsin mülki hüquqlarını və qanunla qorunan

mənafelərini pozan qeyri-normativ xarakterli aktı məhkəmə tərəfindən etibarsız sayıla

bilər.

Maddə 20. Mülki hüquqların özümüdafiəsi – çıxarılmışdır.

[15]

Maddə 21. Zərərin əvəzinin ödənilməsi

21.1. Zərərin əvəzinin ödənilməsini tələb etmək hüququna malik olan şəxs ona vurulmuş

zərərin əvəzinin tam ödənilməsini tələb edə bilər, bu şərtlə ki, qanunda və ya müqavilədə

zərərin əvəzinin daha az miqdarda ödənilməsi nəzərdə tutulmasın.

[16]

21.2. Zərər dedikdə, hüququ pozulmuş şəxsin pozulmuş hüququnu bərpa etmək üçün çəkdiyi

və ya çəkməli olduğu xərclər, əmlakından məhrum olması və ya əmlakının zədələnməsi (real

zərər), habelə hüququ pozulmasaydı, həmin şəxsin adi mülki dövriyyə şəraitində əldə edəcəyi

gəlirlər (əldən çıxmış fayda) başa düşülür.

21.3. Zərərin əvəzinin ödənilməsi ilə bağlı tələbin həcminin müəyyənləşdirilməsi zamanı

zərərçəkənin, onun işçisinin və qanunvericiliklə nəzərdə tutulmuş hallarda üçüncü şəxslərin

davranışının zərərin yaranmasına və artmasına hansı həcmdə şərait yaratması nəzərə

alınmalıdır.

[17]

Maddə 22. Dövlət hakimiyyəti orqanlarının və yerli özünüidarə orqanlarının vurduqları

zərərin əvəzinin ödənilməsi – çıxarılmışdır.

[18]

Maddə 23. Şərəfin, ləyaqətin və işgüzar nüfuzun müdafiəsi KMQ8

23.1. Fiziki şəxs onun şərəfini, ləyaqətini və ya işgüzar nüfuzunu ləkələyən, şəxsi və

ailə həyatının sirrini və ya şəxsi və ailə toxunulmazlığını pozan məlumatların məhkəmə

qaydasında təkzib olunmasını tələb edə bilər, bu şərtlə ki, həmin məlumatları yaymış şəxs

onların həqiqətə uyğun olduğunu sübuta yetirməsin. Faktik məlumatlar natamam dərc edildikdə

də, əgər bununla şəxsin şərəfinə, ləyaqətinə və ya işgüzar nüfuzuna toxunulursa, eyni qayda

tətbiq edilir. Marağı olan şəxslərin tələbi ilə fiziki şəxsin şərəf və ləyaqətinin

müdafiəsinə onun ölümündən sonra da yol verilir.

[19]

23.2. Əgər fiziki şəxsin şərəfini, ləyaqətini, işgüzar nüfuzunu ləkələyən və ya şəxsi

və ailə həyatının sirrinə qəsd edən məlumatlar mediada yayılmışdırsa, həmin mediada da

təkzib edilməlidir. Əgər göstərilən məlumatlar rəsmi sənədə daxil edilmişdirsə, həmin sənəd

dəyişdirilməli və bu barədə marağı olan şəxslərə məlumat verilməlidir. Digər hallarda

təkzib qaydasını məhkəmə müəyyənləşdirir.

[20]

23.3. Mediada hüquqlarına və ya qanunla qorunan mənafelərinə toxunan məlumatlar dərc

edilmiş (yayımlanmış) fiziki şəxsin həmin mediada öz cavabının dərc edilməsi (yayımlanması)

hüququ vardır.

[21]

23.4. Şərəfini, ləyaqətini və ya işgüzar nüfuzunu ləkələyən məlumatlar yayılmış fiziki

şəxsin həmin məlumatların təkzibi ilə yanaşı, onların yayılması nəticəsində vurulmuş

zərərin əvəzinin ödənilməsini tələb etmək hüququ vardır.

23.5. Əgər fiziki şəxsin şərəfini, ləyaqətini və ya işgüzar nüfuzunu ləkələyən

məlumatları yaymış şəxsi müəyyənləşdirmək mümkün deyildirsə, barəsində bu cür məlumatlar

yayılmış şəxsin ixtiyarı var ki, həmin məlumatların həqiqətə uyğun olmayan məlumatlar

sayılmasını tələb etsin.

23.6. Bu maddənin fiziki şəxsin işgüzar nüfuzunun müdafiəsinə dair qaydaları müvafiq

olaraq hüquqi şəxsin işgüzar nüfuzunun müdafiəsinə də tətbiq edilir.

İkinci bölmə

ŞƏXSLƏR

3-cü fəsil.

Fiziki şəxslər

Maddə 24. Fiziki şəxs anlayışı

24.1. Fiziki şəxs hüquq münasibətlərində öz adından iştirak edən insan fərdidir.

24.2. Azərbaycan Respublikasında bütün vətəndaşlar, Azərbaycan Respublikasının

ərazisində daimi yaşayan və ya müvəqqəti qalan әcnәbilәr və vətəndaşlığı olmayan şəxslər

fiziki şəxslərdir.

Maddə 25. Fiziki şəxsin mülki hüquq qabiliyyəti

25.1. Fiziki şəxsin mülki hüquq qabiliyyəti insanın mülki hüquqlara malik olmaq və

mülki hüquq vəzifələri daşımaq qabiliyyətidir. Bütün fiziki şəxslərin mülki hüquq

qabiliyyəti eyni dərəcədə tanınır.

25.2. Fiziki şəxsin hüquq qabiliyyəti onun doğulduğu an əmələ gəlir və ölümü ilə xətm

edilir. Beyinin fəaliyyətinin dayanması ölüm anı sayılır.

25.3. Vərəsə olmaq hüququ maya bağlandığı andan əmələ gəlir, bu hüququn həyata

keçirilməsi isə yalnız doğumdan sonra mümkündür.

25.4. Fiziki şəxs hüquq qabiliyyətindən məhrum edilə bilməz.

Maddə 26. Ad hüququ

26.1. Hər bir fiziki şəxsin addan, ata adından və soyaddan ibarət adı olmaq hüququ

vardır.

26.2. Fiziki şəxs hüquq və vəzifələri öz adı ilə əldə edir və həyata keçirir.

26.3. Qanunla nəzərdə tutulmuş hallarda və qaydada fiziki şəxs təxəllüsdən (uydurma

addan) istifadə edə bilər.

26.4. Fiziki şəxsin qanunla müəyyənləşdirilmiş qaydada öz adını dəyişdirmək ixtiyarı

vardır. Fiziki şəxsin adını dəyişdirməsi, onun əvvəlki adı ilə əldə etdiyi hüquq və

vəzifələrə xitam vermir və ya bunları dəyişdirmir. Fiziki şəxs adını dəyişdirməsi barədə öz

borclularına və kreditorlarına məlumat verməlidir və adının dəyişməsi barədə həmin

şəxslərdə məlumatın olmamasının doğurduğu nəticələrin riskini daşıyır. Adını dəyişdirmiş

fiziki şəxsin ixtiyarı vardır ki, əvvəlki adına rəsmiləşdirilmiş sənədlərdə öz hesabına

müvafiq dəyişikliklər aparılmasını tələb etsin.

26.5. Fiziki şəxsin doğularkən aldığı ad, habelə adını dəyişdirməsi vətəndaşlıq

vəziyyəti aktlarının qeydiyyatı üçün müəyyənləşdirilmiş qaydada qeydə alınmalıdır.

26.6. Başqa şəxsin adı ilə hüquq və vəzifələr əldə edilməsinə yol verilmir.

26.7. Fiziki şəxsin adından qanunsuz istifadə nəticəsində ona vurulmuş ziyanın əvəzi bu

Məcəlləyə müvafiq surətdə ödənilməlidir.

26.8. Fiziki şəxsin adı onun şərəfinə, ləyaqətinə və ya işgüzar nüfuzuna toxunan

üsullarla və ya formada təhrif edildikdə və ya istifadə olunduqda bu Məcəllənin 23-cü

maddəsində nəzərdə tutulan qaydalar tətbiq edilir.

Maddə 27. Fiziki şəxsin yaşayış yeri

27.1. Fiziki şəxsin adətən yaşadığı yer onun yaşayış yeri sayılır. Şəxsin bir neçə

yaşayış yeri ola bilər.

27.2. On dörd yaşına çatmamış şəxslərin yaşayış yeri valideynlik hüquqlarını itirməmiş

valideynlərinin yaşayış yeri sayılır, qəyyumluq altında olan şəxsin yaşayış yeri isə

qəyyumun yaşayış yeri sayılır.

27.3. Əgər şəxs hər hansı səbəbdən öz yaşayış yerini müəyyən müddətə tərk edirsə, o,

yaşayış yerini itirmir.

Maddə 28. Fiziki şəxsin mülki hüquq fəaliyyət qabiliyyəti

28.1. Fiziki şəxsin mülki hüquq fəaliyyət qabiliyyəti şəxsin öz hərəkətləri ilə mülki

hüquqlar əldə etmək və həyata keçirmək, özü üçün mülki vəzifələr yaratmaq və icra etmək

qabiliyyətidir.

28.2. Fiziki şəxsin mülki hüquq fəaliyyət qabiliyyəti, o, yetkinlik yaşına, yəni on

səkkiz yaşına çatdıqda tam həcmdə əmələ gəlir.

28.3. 7 yaşınadək olan yetkinlik yaşına çatmayanların (azyaşlılar) fəaliyyət

qabiliyyəti yoxdur. 7 yaşından 18 yaşınadək olan yetkinlik yaşına çatmayanların məhdud

fəaliyyət qabiliyyəti vardır.

28.4. On altı yaşı tamam olmuş yetkinlik yaşına çatmayan əmək müqaviləsi üzrə işləyirsə

və ya valideynlərinin, övladlığa götürənlərin və ya himayəçinin razılığı ilə sahibkarlıq

fəaliyyəti ilə məşğul olursa, tam fəaliyyət qabiliyyətli sayıla bilər. Hər iki valideynin,

övladlığa götürənlərin və ya himayəçinin razılığına əsasən qəyyumluq və himayəçilik

orqanının qərarı ilə, belə razılıq olmadıqda isə məhkəmənin qərarı ilə yetkinlik yaşına

çatmayan tam fəaliyyət qabiliyyətli sayılır (emansipasiya).

[22]

28.5. Valideynlər, övladlığa götürənlər və himayəçi tam fəaliyyət qabiliyyətli sayılmış

yetkinlik yaşına çatmayanın öhdəlikləri üçün, o cümlədən onun ziyan vurması nəticəsində

əmələ gəlmiş öhdəliklər üçün məsuliyyət daşımırlar.

28.6. On səkkiz yaşına çatanadək nikaha girməyə qanunun yol verdiyi halda, on səkkiz

yaşına çatmamış fiziki şəxs nikaha girdiyi vaxtdan tam həcmdə fəaliyyət qabiliyyəti əldə

edir. Nikah bağlanması nəticəsində əldə edilmiş fəaliyyət qabiliyyəti nikahın on səkkiz

yaşına çatanadək pozulduğu halda da tam həcmdə saxlanılır.

28.7. Nikah etibarsız sayıldıqda məhkəmə yetkinlik yaşına çatmayan ərin (arvadın) tam

fəaliyyət qabiliyyətini məhkəmə tərəfindən müəyyənləşdirilən andan itirməsi barədə qərar

qəbul edə bilər.

28.8. Ağıl zəifliyi və ya ruhi xəstəlik nəticəsində öz hərəkətlərinin mənasını başa

düşməyən və ya öz hərəkətlərinə rəhbərlik edə bilməyən şəxslər də məhkəmə tərəfindən

fəaliyyət qabiliyyəti olmayan sayıla bilər. Onlar üzərində qəyyumluq müəyyənləşdirilir.

Fəaliyyət qabiliyyəti olmayan sayılmış fiziki şəxsin adından əqdləri onun qəyyumu bağlayır.

Fəaliyyət qabiliyyəti olmayan sayılmış şəxsin bağladığı əqd sonradan qəyyumun razılığı ilə

etibarlı hesab edilə bilər.

[23]

28.9. Fəaliyyət qabiliyyəti olmayan sayılmış şəxsin sağaldığı və ya sağlamlıq

vəziyyətinin xeyli yaxşılaşdığı halda məhkəmə onu fəaliyyət qabiliyyətli sayır. Onun

üzərində müəyyənləşdirilmiş qəyyumluq məhkəmə qərarına əsasən ləğv edilir.

Maddə 29. 14 yaşınadək olan yetkinlik yaşına çatmayanların fəaliyyət qabiliyyəti

29.1. Bu Məcəllənin 29.2-ci maddəsində göstərilmiş əqdlər istisna olmaqla, 14 yaşı

tamam olmamış yetkinlik yaşına çatmayanların əvəzinə əqdləri onların adından yalnız

valideynləri, övladlığa götürənlər və ya qəyyumlar bağlaya bilərlər. Bu cür yetkinlik

yaşına çatmayanın bağladığı əqd sonradan onun valideynləri, övladlığa götürənlər və

qəyyumlar tərəfindən bəyənildikdə etibarlıdır.

[24]

29.2. 7 yaşından 14 yaşınadək olan şəxslərin aşağıdakı əqdləri müstəqil bağlamaq

ixtiyarı vardır:

29.2.1. xırda məişət əqdləri;

29.2.2. əvəzsiz olaraq fayda götürməyə yönəldilmiş elə əqdlər ki, onlardan əmələ gələn

hüquqların notariat qaydasında təsdiqlənməsi və ya dövlət qeydiyyatına alınması tələb

olunmur;

29.2.3. qanuni nümayəndənin özünün və ya onun razılığı ilə üçüncü şəxsin müəyyən məqsəd

üçün və ya sərbəst istifadə üçün verdiyi vəsait barəsində sərəncam üzrə əqdlər.

29.3. 14 yaşı tamam olmamış yetkinlik yaşına çatmayanın əqdləri, o cümlədən müstəqil

bağladığı əqdlər üzrə əmlak məsuliyyətini onun valideynləri, övladlığa götürənlər və ya

qəyyum daşıyır, bu şərtlə ki, həmin şəxslər öhdəliyin onların təqsiri üzündən pozulmadığını

sübuta yetirməsinlər. Qanuna uyğun olaraq bu şəxslər azyaşlıların vurduqları ziyan üçün də

cavabdehdirlər.

Maddə 30. 14 yaşından 18 yaşınadək olan yetkinlik yaşına çatmayanların fəaliyyət

qabiliyyəti

30.1. 14 yaşından 18 yaşınadək olan yetkinlik yaşına çatmayanlar bu Məcəllənin 30.2-ci

maddəsində göstərilənlər istisna olmaqla, əqdləri öz qanuni nümayəndələrinin –

valideynlərinin, övladlığa götürənlərin və ya himayəçinin yazılı razılığı ilə bağlayırlar.

Bu cür yetkinlik yaşına çatmayanın bağladığı əqd sonradan valideynləri, övladlığa

götürənlər və ya himayəçi tərəfindən bəyənildikdə də etibarlıdır.

[25]

30.2. 14 yaşından 18 yaşınadək olan yetkinlik yaşına çatmayanların ixtiyarı vardır ki,

valideynlərinin, övladlığa götürənlərin və ya himayəçinin razılığı olmadan müstəqil

surətdə:

[26]

30.2.1. öz qazancı, təqaüdü və digər gəlirləri barəsində sərəncam versin;

30.2.2. elm, ədəbiyyat və ya incəsənət əsərinin, ixtiranın və ya qanunla qorunan digər

əqli fəaliyyət nəticəsinin müəllifi hüquqlarını həyata keçirsin;

30.2.3. çıxarılmışdır;

[27]

30.2.4. xırda məişət əqdləri və bu Məcəllənin 29-2-ci maddəsində nəzərdə tutulan digər

əqdlər bağlasın. On altı yaşı tamam olmuş yetkinlik yaşına çatmayanların kooperativ üzvü

olmaq ixtiyarı da vardır.

30.3. 14 yaşından 18 yaşınadək olan yetkinlik yaşına çatmayanlar bu Məcəllənin 30.1 və

30.2-ci maddələrinə uyğun bağladıqları əqdlər üzrə müstəqil surətdə əmlak məsuliyyəti

daşıyırlar. 14 yaşından 18 yaşınadək olan yetkinlik yaşına çatmayanlar vurduqları ziyana

görə bu Məcəlləyə uyğun məsuliyyət daşıyırlar.

30.4. Yetərli əsaslar olduqda məhkəmə valideynlərin, övladlığa götürənlərin və ya

himayəçinin və ya qəyyumluq və himayəçilik orqanının vəsatəti ilə 14 yaşından 18 yaşınadək

olan yetkinlik yaşına çatmayanın (əgər, o tam həcmdə fəaliyyət qabiliyyəti əldə etməyibsə)

öz qazancı, təqaüdü və ya digər gəlirləri barəsində müstəqil sərəncam vermək hüququnu

məhdudlaşdıra və ya ala bilər.

[28]

Maddə 31. Fiziki şəxsin hüquq qabiliyyətindən və fəaliyyət qabiliyyətindən məhrum

edilməsinin və bunların məhdudlaşdırılmasının yolverilməzliyi

31.1. Fiziki şəxs heç bir halda hüquq qabiliyyətindən məhrum edilə bilməz. Fiziki

şəxsin hüquq qabiliyyəti və fəaliyyət qabiliyyəti yalnız qanunla müəyyənləşdirilmiş

hallarda və qaydada məhdudlaşdırıla bilər.

31.2. Fiziki şəxslərin fəaliyyət qabiliyyətinin və ya onların sahibkarlıq fəaliyyəti və

ya başqa fəaliyyətlə məşğul olmaq hüququnun məhdudlaşdırılmasının qanunla

müəyyənləşdirilmiş şərtlərinin və qaydasının gözlənilməməsi müvafiq məhdudiyyəti qoymuş

dövlət orqanının və ya digər orqanın aktının etibarsızlığına səbəb olur.

31.3. Fiziki şəxsin hüquq qabiliyyətindən və ya fəaliyyət qabiliyyətindən tamamilə və

ya qismən imtina etməsi və hüquq qabiliyyətinin və ya fəaliyyət qabiliyyətinin

məhdudlaşdırılmasına yönəldilmiş digər əqdlər əhəmiyyətsizdir.

Maddə 32. Fiziki şəxsin fəaliyyət qabiliyyətinin məhdudlaşdırılması

32.1. Spirtli içkilərdən, narkotik vasitələrdən və ya psixotrop maddələrdən sui-

istifadə etməsi, habelə qumara qurşanması nəticəsində öz ailəsini ağır maddi vəziyyətə

salan fiziki şəxsin fəaliyyət qabiliyyəti məhkəmə tərəfindən məhdudlaşdırıla bilər. Belə

şəxsin üzərində himayəçilik təyin edilir. Onun xırda məişət əqdləri bağlamaq ixtiyarı

vardır. O, yalnız himayəçisinin razılığı ilə başqa əqdlər bağlaya bilər, habelə qazanc,

pensiya və digər gəlirlər götürə bilər və bunlar barəsində sərəncam verə bilər. Lakin bu

cür fiziki şəxs bağladığı əqdlər üzrə və vurduğu ziyan üçün müstəqil surətdə əmlak

məsuliyyəti daşıyır. Fəaliyyət qabiliyyəti məhdudlaşdırılmış fiziki şəxsin himayəçinin

razılığı tələb olunan hallarda, belə razılıq olmadan bağladığı əqd sonradan himayəçinin

yazılı razılığı ilə etibarlı hesab edilə bilər.

[29]

32.2. Fiziki şəxsin fəaliyyət qabiliyyətinin məhdudlaşdırılmasına səbəb olan əsaslar

aradan qalxdıqda məhkəmə onun fəaliyyət qabiliyyətinin məhdudlaşdırılmasını ləğv edir.

Fiziki şəxsin üzərində təyin edilmiş himayəçilik məhkəmənin qərarına əsasən ləğv olunur.

Maddə 33. Qəyyumluq və himayəçilik

33.1. Qəyyumluq və himayəçilik fəaliyyət qabiliyyəti olmayan və ya məhdud fəaliyyət

qabiliyyətli fiziki şəxslərin hüquq və mənafelərinin müdafiəsi üçün təyin edilir. Yetkinlik

yaşına çatmayanlar üzərində qəyyumluq və himayəçilik, həmçinin onların tərbiyələndirilməsi

məqsədilə təyin edilir. Qəyyumların və himayəçilərin buna uyğun hüquq və vəzifələri

Azərbaycan Respublikasının Ailə Məcəlləsi ilə müəyyənləşdirilir.

33.2. Qəyyumlar və himayəçilər istənilən şəxslərlə münasibətlərdə, o cümlədən məhkəmədə

öz qəyyumluğunda olanların hüquq və vəzifələrini xüsusi səlahiyyət almadan müdafiə edirlər.

33.3. Yetkinlik yaşına çatmayanların valideynləri, onları övladlığa götürənlər

olmadıqda, valideynləri məhkəmə tərəfindən valideynlik hüquqlarından məhrum edildikdə,

habelə bu cür fiziki şəxslər başqa səbəblərə görə valideyn himayəsindən məhrum olduqda, o

cümlədən valideynləri onları tərbiyələndirməkdən və ya hüquq və mənafelərini müdafiə

etməkdən boyun qaçırdıqda onların üzərində qəyyumluq və himayəçilik təyin edilir.

33.4. On dörd yaşı tamam olmamış yetkinlik yaşına çatmayanlar, habelə psixi pozuntuya

görə məhkəmə tərəfindən fəaliyyət qabiliyyəti olmayan sayılmış fiziki şəxslər üzərində

qəyyumluq təyin edilir.

33.5. Qəyyumlar qəyyumluqda olanların qanun üzrə nümayəndələri olur və onların adından

və onların mənafeləri üçün bütün zəruri əqdləri bağlayırlar.

33.6. On dörd yaşından on səkkiz yaşınadək olan yetkinlik yaşına çatmayanlar üzərində,

habelə spirtli içkilərdən, narkotik vasitələrdən və ya psixotrop maddələrdən sui-istifadə

etməsi və ya qumara qurşanması nəticəsində fəaliyyət qabiliyyəti məhkəmə tərəfindən

məhdudlaşdırılmış fiziki şəxslər üzərində himayəçilik təyin edilir.

[30]

33.7. Himayəçilər himayəçilikdə olan fiziki şəxslərin müstəqil surətdə bağlamağa

ixtiyarı çatmadığı əqdlərin bağlanmasına razılıq verirlər. Himayəçilər himayədə olanlara öz

hüquqlarını həyata keçirməkdə və vəzifələrini icra etməkdə kömək göstərir, habelə onları

üçüncü şəxslərin sui-istifadəsindən qoruyurlar.

Maddə 34. Qəyyumluq və himayəçilik orqanları

34.1. Qəyyumluq və himayəçilik orqanları qanunvericiliklə müəyyənləşdirilir.

34.2. Fiziki şəxsin fəaliyyət qabiliyyəti olmayan sayılması və ya fəaliyyət

qabiliyyətinin məhdudlaşdırılması barədə qərarın qanuni qüvvəyə mindiyi gündən etibarən üç

gün ərzində məhkəmə həmin fiziki şəxs üzərində qəyyumluq və himayəçilik təyin edilməsi üçün

onun yaşayış yeri üzrə qəyyumluq və himayəçilik orqanına bu barədə məlumat verməlidir.

34.3. Qəyyumluqda olanların yaşayış yeri üzrə qəyyumluq və himayəçilik orqanı onların

qəyyumlarının və himayəçilərinin fəaliyyətinə nəzarət edir.

Maddə 35. Qəyyumlar və himayəçilər

35.1. Qəyyumu və ya himayəçini qəyyumluğa və ya himayəçiliyə ehtiyacı olan şəxsin

yaşayış yeri üzrə qəyyumluq və himayəçilik orqanı fiziki şəxs üzərində qəyyumluq və ya

himayəçilik qoyulması zərurətinin ona məlum olduğu andan üç ay ərzində təyin edir.

Qəyyumluğa və ya himayəçiliyə ehtiyacı olan şəxsə qəyyum və ya himayəçi təyin edilənədək

qəyyum və ya himayəçi vəzifələrini qəyyumluq və himayəçilik orqanı icra edir. Qəyyumluğa və

ya himayəçiliyə ehtiyacı olan valideynlərini itirmiş və valideyn himayəsindən məhrum olmuş uşaqlara qəyyum və

himayəçi təyin edilənədək qəyyumluq və ya himayəçilik orqanının funksiyalarını müvafiq icra hakimiyyəti orqanı

həyata keçirir. Qəyyumun və ya himayəçinin təyin edilməsi barədə maraqlı şəxslər məhkəməyə

etiraz verə bilərlər.

[31]

35.2. Qəyyumlar və himayəçilər yetkinlik yaşına çatmış fəaliyyət qabiliyyətli fiziki

şəxslərdən təyin edilir. Valideynlik hüquqlarından məhrum edilmiş fiziki şəxslər qəyyum və

himayəçi təyin oluna bilməzlər.

35.3. Qəyyum və ya himayəçi öz razılığı ilə təyin edilir. Bu zaman onun əxlaqi və digər

şəxsi keyfiyyətləri, qəyyumluq və ya himayəçilik vəzifələrini yerinə yetirmək qabiliyyəti,

onunla qəyyumluğa və ya himayəçiliyə ehtiyacı olan şəxs arasında mövcud münasibətlər,

mümkünsə, həm də qəyyumluqda və ya himayədə olanın arzusu nəzərə alınmalıdır.

35.4. Qəyyumluğa və ya himayəçiliyə ehtiyacı olan və müvafiq sosial xidmət müəssisələrində

olan və ya bu müəssisələrə yerləşdirilmiş fiziki şəxslərin qəyyumları və himayəçiləri həmin

müəssisələrdir.

[32]

35.5. Qəyyumluq və himayəçilik vəzifələri, qanunla nəzərdə tutulan hallardan başqa,

əvəzsiz icra edilir.

35.6. Yetkinlik yaşına çatmayan fiziki şəxslərin qəyyumları və himayəçiləri öz

qəyyumluğunda və ya himayəsində olanlarla birlikdə yaşamalıdırlar. Himayəçi ilə on altı

yaşına çatmış himayədə olanın ayrılıqda yaşamasına qəyyumluq və himayəçilik orqanının

razılığı ilə bu şərtlə yol verilir ki, ayrı yaşama himayədə olanın tərbiyəsinə, hüquq və

mənafelərinin müdafiəsinə mənfi təsir göstərməsin. Qəyyumlar və himayəçilər yaşayış yerinin

dəyişməsi barədə qəyyumluq və himayəçilik orqanlarına məlumat verməyə borcludurlar.

35.7. Qəyyumlar və himayəçilər öz qəyyumluğunda və ya himayəsində olan uşaqların, o cümlədən

Azərbaycan Respublikasının Ailə Məcəlləsinin 118.12-ci və 118.13-cü maddələrinə uyğun olaraq övladlığa götürmək

istəyən şəxsin ailəsində sınaq müddəti ilə yerləşdirilən uşaqların saxlanması, onlara baxılmasının və

onların müalicəsinin təmin edilməsi, onların təhsil alması və tərbiyələnməsi qayğısına

qalmağa, onların hüquq və mənafelərini qorumağa borcludurlar.

[33]

35.8. Bu Məcəllənin 35.7-ci maddəsində göstərilən vəzifələr məhkəmə tərəfindən

fəaliyyət qabiliyyəti məhdudlaşdırılmış yetkinlik yaşına çatmış fiziki şəxslərin

himayəçilərinə həvalə edilmir.

35.9. Fiziki şəxsin fəaliyyət qabiliyyəti olmayan və ya məhdud fəaliyyət qabiliyyətli

sayılmasına səbəb olmuş əsaslar aradan qalxdıqda qəyyum və ya himayəçi qəyyumluqda və ya

himayədə olanın fəaliyyət qabiliyyətli sayılması və onun üzərindən qəyyumluğun və ya

himayəçiliyin götürülməsi barədə məhkəmə qarşısında vəsatət qaldırmağa borcludur.

Maddə 36. Qəyyumluqda və himayədə olanın əmlakı barəsində sərəncam verilməsi

36.1. Qəyyumluqda və ya himayədə olan fiziki şəxsin müstəqil surətdə sərəncam verməyə

ixtiyarı çatdığı gəlirlər istisna olmaqla, onun gəlirləri, o cümlədən qəyyumluqda və ya

himayədə olana onun əmlakının idarə edilməsindən çatası gəlirlər qəyyum və ya himayəçi

tərəfindən yalnız və yalnız qəyyumluqda və ya himayədə olanın mənafeləri üçün, həm də

qəyyumluq və himayəçilik orqanının qabaqcadan icazəsi alınmaqla xərclənir. Qəyyumluq və

himayəçilik orqanının qabaqcadan icazəsi olmadan qəyyum və ya himayəçi qəyyumluqda və ya

himayədə olanın saxlanması üçün zəruri xərcləri qəyyumluqda və ya himayədə olana onun

gəliri kimi çatası məbləğlər hesabına ödəyə bilər.

36.2. Qəyyumluq və himayəçilik orqanının qabaqcadan icazəsini almadan qəyyum

qəyyumluqda və ya himayədə olanın əmlakının özgəninkiləşdirilməsinə, o cümlədən

dəyişdirilməsinə və ya bağışlanmasına, bu əmlakın icarəyə, əvəzsiz istifadəyə verilməsinə

və ya girov qoyulmasına dair əqdləri, qəyyumluqda və ya himayədə olana mənsub hüquqlardan

imtinaya, onun əmlakının bölüşdürülməsinə və ya bu əmlakdan payların ayrılmasına səbəb olan

əqdləri, habelə qəyyumluqda və ya himayədə olanın əmlakının azalmasına səbəb olan hər hansı

digər əqdləri bağlaya bilməz, himayəçi isə onların bağlanmasına razılıq verə bilməz.

Qəyyumluqda olanın əmlakının idarə edilməsi qaydası qanunvericiliklə müəyyənləşdirilir.

36.3. Qəyyumun, himayəçinin, onların ərinin (arvadının) və yaxın qohumlarının ixtiyarı

yoxdur ki, qəyyumluqda və ya himayədə olana hədiyyə kimi əmlak verilməsi və ya onun əvəzsiz

istifadəsinə əmlak verilməsi istisna olmaqla, qəyyumluqda və ya himayədə olanla əqdlər

bağlasın, habelə əqdlər bağlanarkən və ya qəyyumluqda və ya himayədə olanla qəyyumun və ya

himayəçinin əri (arvadı) və onların yaxın qohumları arasında məhkəmə işləri aparılarkən

qəyyumluqda və ya himayədə olanı təmsil etsinlər.

Maddə 37. Qəyyumluqda və ya himayədə olanın əmlakının etibarnamə ilə idarə edilməsi

37.1. Qəyyumluqda və ya himayədə olanın daşınar və qiymətli daşınmaz əmlakının daimi

idarə edilməsi zərurəti yarandıqda qəyyumluq və himayəçilik orqanı özünün müəyyənləşdirdiyi

idarəçi ilə həmin əmlakın etibarnamə ilə idarə edilməsinə dair müqavilə bağlayır. Bu halda

qəyyum və ya himayəçi qəyyumluqda və ya himayədə olanın etibarnamə ilə idarəetməyə

verilməmiş əmlakı barəsində öz səlahiyyətlərini saxlayır. Qəyyumluqda və ya himayədə olanın

əmlakının etibarnamə ilə idarə edilməsi səlahiyyətlərini həyata keçirərkən idarəçiyə bu

Məcəllənin 36.2 və 36.3-cü maddələrində nəzərdə tutulan qaydalar tətbiq edilir.

37.2. Qəyyumluqda və ya himayədə olanın əmlakının etibarnamə ilə idarə edilməsinə

əmlakın etibarnamə ilə idarə edilməsinə dair müqaviləyə xitam verilməsi üçün

qanunvericilikdə nəzərdə tutulan əsaslar üzrə, habelə qəyyumluğa və ya himayəçiliyə xitam

verildiyi hallarda xitam verilir.

Maddə 38. Qəyyumların və himayəçilərin öz vəzifələrinin icrasından azad və kənar

edilməsi. Qəyyumluğa və himayəçiliyə xitam verilməsi

38.1. Yetkinlik yaşına çatmayan şəxs valideynlərinə qaytarıldıqda və ya övladlığa

götürüldükdə qəyyumluq və himayəçilik orqanı qəyyumu və ya himayəçini öz vəzifələrinin

icrasından azad edir.

38.2. Qəyyumluqda olan müvafiq sosial xidmət müəssisələrinə və ya digər oxşar müəssisəyə

yerləşdirildikdə qəyyumluq və himayəçilik orqanı bundan əvvəl təyin edilmiş qəyyumu və ya

himayəçini, əgər bu, qəyyumluqda olanın mənafelərinə zidd deyilsə, öz vəzifələrinin

icrasından azad edir.

[34]

38.3. Üzrlü səbəblər olduqda (xəstəlik, əmlak vəziyyətinin dəyişməsi, qəyyumluqda

olanla qarşılıqlı anlaşmanın yoxluğu və i.a.) qəyyum və ya himayəçi öz xahişi ilə

vəzifələrinin icrasından azad edilə bilər.

38.4. Qəyyum və ya himayəçi onun üzərinə düşən vəzifələri gərəyincə yerinə

yetirmədikdə, o cümlədən qəyyumluqdan və ya himayəçilikdən tamah məqsədi ilə istifadə

etdikdə və ya qəyyumluqda olanı nəzarətsiz və lazımi köməksiz qoyduqda qəyyumluq və

himayəçilik orqanı qəyyumu və ya himayəçini bu vəzifələrin icrasından kənar edə bilər və

təqsirli fiziki şəxsin qanunla müəyyənləşdirilmiş məsuliyyətə cəlb olunması üçün zəruri

tədbirlər görə bilər.

38.5. Qəyyumun, himayəçinin və ya qəyyumluq və himayəçilik orqanının ərizəsinə əsasən

məhkəmə qəyyumluqda olanın fəaliyyət qabiliyyətli sayılması və ya onun fəaliyyət

qabiliyyətinin məhdudlaşdırılmasının ləğv edilməsi haqqında qərar çıxardıqda yetkinlik

yaşına çatmış fiziki şəxs üzərində qəyyumluğa və himayəçiliyə xitam verilir.

38.6. Qəyyumluqda olan azyaşlı on dörd yaşına çatdıqda onun üzərində qəyyumluğa xitam

verilir, qəyyum vəzifələrini həyata keçirmiş fiziki şəxs isə bu barədə əlavə qərar

çıxarılmadan yetkinlik yaşına çatmayanın himayəçisinə çevrilir.

38.7. Qəyyumluqda olan yetkinlik yaşına çatmayanın on səkkiz yaşına çatdığı, habelə

nikaha girdiyi və yetkinlik yaşına çatanadək tam fəaliyyət qabiliyyəti əldə etdiyi digər

hallarda yetkinlik yaşına çatmayan üzərində himayəçiliyə xüsusi qərarsız xitam verilir.

Maddə 39. Fəaliyyət qabiliyyətli fiziki şəxs üzərində patronaj

39.1. Sağlamlıq vəziyyətinə görə müstəqil surətdə öz hüquqlarını həyata keçirməyə və

müdafiə etməyə, öz vəzifələrini icra etməyə qadir olmayan yetkinlik yaşına çatmış fəaliyyət

qabiliyyətli fiziki şəxsin xahişi ilə onun üzərində patronaj təyin edilə bilər. Patronaj

təyin edilməsi fiziki şəxsin hüquqlarının məhdudlaşdırılmasına səbəb olmur.

39.2. Yetkinlik yaşına çatmış fəaliyyət qabiliyyətli fiziki şəxsin patronu (köməkçisi)

həmin fiziki şəxsin razılığı ilə qəyyumluq və himayəçilik orqanı tərəfindən təyin edilir.

39.3. Patron (köməkçi) fiziki şəxslə bağlanmış tapşırıq və ya etibarnamə ilə idarəetmə

müqaviləsinə əsasən yetkinlik yaşına çatmış fəaliyyət qabiliyyətli fiziki şəxsə mənsub

əmlak barəsində sərəncam verir. Məişət tələbatının saxlanmasına və ödənilməsinə yönəldilən

məişət əqdlərini və başqa əqdləri patron (köməkçi) fiziki şəxsin razılığı ilə bağlayır.

39.4. Bu Məcəllənin 39.1-ci maddəsinə uyğun olaraq yetkinlik yaşına çatmış fəaliyyət

qabiliyyətli fiziki şəxs üzərində təyin edilmiş patronaja patronajda olan fiziki şəxsin

tələbi ilə xitam verilir. Patronajda olan fiziki şəxsin patronu (köməkçisi) bu Məcəllənin

38-ci maddəsində nəzərdə tutulan hallarda öz vəzifələrini yerinə yetirməkdən azad edilir.

Maddə 40. Fiziki şəxsin xəbərsiz itkin düşmüş elan edilməsi

40.1. Əgər fiziki şəxsin olduğu yer məlum deyildirsə və iki il ərzində o, yaşayış

yerində görünməmişsə, maraqlı şəxslərin ərizəsinə əsasən məhkəmə fiziki şəxsi xəbərsiz

itkin düşmüş hesab edə bilər.

40.2. İtkin düşmə haqqında son məlumatların alındığı günü müəyyənləşdirmək mümkün

olmadıqda, xəbərsiz itkin düşmüş sayılma üçün müddətin hesablanması itkin düşmüş haqqında

son məlumatların alındığı aydan sonrakı ayın birinci günündən, həmin ayı müəyyənləşdirmək

mümkün olmadıqda isə növbəti ilin yanvar ayının 1-dən başlanır.

40.3. Xəbərsiz itkin düşmə haqqında məhkəmənin qərarı qanuni qüvvəyə mindikdən sonra

həmin şəxsin qanuni vərəsələri xəbərsiz itkin düşmüşün əmlakını etibar olunmuş əmlak kimi

idarə etmək, o cümlədən ondan fayda götürmək ixtiyarı əldə edirlər. Bu əmlakdan xəbərsiz

itkin düşmüşün öhdəsində olan şəxslərə dolanacaq xərcləri verilir və borclar ödənilir.

40.4. Xəbərsiz itkin düşmüş fiziki şəxsin qanuni əmlakının daimi idarə edilməsi

zərurəti yarandıqda, əgər onun qanuni vərəsələri yoxdursa, məhkəmənin qərarı ilə bu əmlak

qəyyumluq və himayəçilik orqanı tərəfindən müəyyənləşdirilən və həmin orqanla bağlanan

etibarnamə ilə idarəetmə müqaviləsi əsasında fəaliyyət göstərən şəxsə verilir. Xəbərsiz

itkin düşmüş şəxsin əmlakının idarəçisi itkin düşmüş şəxsin əmlakı hesabına onun borclarını

ödəyir, əmlakı həmin şəxsin xeyrinə idarə edir, xəbərsiz itkin düşmüşün öhdəsində olan

şəxslərə dolanacaq xərcləri verir. Əgər idarəçinin təyin edildiyi gündən üç il keçənədək

şəxsin xəbərsiz itkin düşmüş hesab edilməsi haqqında məhkəmə qərarı ləğv edilməzsə və

şəxsin ölmüş sayılması haqqında məhkəməyə müraciət edilməzsə, qəyyumluq və himayəçilik

orqanı fiziki şəxsin ölmüş sayılması haqqında ərizə ilə məhkəməyə müraciət etməyə

borcludur.

40.5. Xəbərsiz itkin düşmüş şəxs gəldikdə və ya onun olduğu yer aşkar edildikdə məhkəmə

onun xəbərsiz itkin düşmüş hesab edilməsi haqqında qərarı, habelə onun əmlakının idarə

olunması haqqında qərarı ləğv edir.

Maddə 41. Fiziki şəxsin ölmüş elan edilməsi

41.1. Əgər şəxsin yaşayış yerində onun harada olması barədə beş il ərzində məlumat

olmazsa, habelə o, ölüm təhlükəsi törədən və ya hansısa bədbəxt hadisədən həlak olduğunu

güman etməyə əsas verən şəraitdə xəbərsiz itkin düşərsə və ondan altı ay ərzində xəbər

çıxmazsa, o, məhkəmə qaydasında ölmüş elan edilə bilər.

41.2. Hərbi əməliyyatlarla əlaqədar xəbərsiz itkin düşmüş hərbi qulluqçu və ya digər

şəxs hərbi əməliyyatların qurtardığı gündən azı iki il keçdikdən sonra məhkəmə qaydasında

ölmüş elan edilə bilər. Məhkəmə şəxsin hərbi əməliyyatlarda həlak olduğunu güman etməyə əsas verən

halları nəzərə alaraq, onu bu müddət bitməzdən əvvəl, lakin hərbi əməliyyatların qurtardığı gündən altı aydan tez

olmayaraq ölmüş elan edə bilər.

[35]

41.3. Şəxsin ölmüş elan edilməsi haqqında məhkəmə qərarının qanuni qüvvəyə mindiyi gün

onun ölüm günü sayılır.

41.4. Bu Məcəllənin 41.1 və 41.2-ci maddələrində nəzərdə tutulan hallarda məhkəmə

şəxsin həlakının güman edildiyi günü onun ölüm günü saya bilər.

Maddə 42. Ölmüş elan edilmiş şəxsin gəlməsinin nəticələri

42.1. Ölmüş elan edilmiş şəxs gəldikdə və ya onun olduğu yer aşkar edildikdə məhkəmə

onun ölmüş elan edilməsi barədə qərarı ləğv edir.

42.2. Nə vaxt gəlməsindən asılı olmayaraq, şəxs onun ölmüş elan edilməsindən sonra

əvəzsiz olaraq başqa şəxsə verilmiş əmlakın qalan hissəsinin qaytarılmasını tələb edə

bilər.

42.3. Ölmüş elan edilmiş şəxsin əmlakını əvəzli əldə etmiş şəxs bu əmlakı ona

qaytarmağa o halda borcludur ki, əmlakı əldə edərkən onun ölmüş elan edilmiş şəxsin sağ

olduğunu bildiyi sübuta yetirilsin.

42.4. Əgər ölmüş elan edilmiş şəxsin əmlakı dövlətin mədaxilinə keçirilmiş və

satılmışdırsa, həmin şəxsin ölmüş elan edilməsi haqqında qərarın ləğvindən sonra əmlakın

satışından götürülmüş məbləğ ona qaytarılır.

4-cü fəsil.

Hüquqi şəxslər

§1. Əsas müddəalar

Maddə 43. Hüquqi şəxs anlayışı və onun növləri

43.1. Hüquqi şəxs qanunla müəyyənləşdirilən qaydada dövlət qeydiyyatından keçmiş,

xüsusi yaradılmış elə bir qurumdur ki, mülkiyyətində ayrıca əmlakı vardır, öz öhdəlikləri

üçün bu əmlakla cavabdehdir, öz adından əmlak və şəxsi qeyri-əmlak hüquqları əldə etmək və

həyata keçirmək, vəzifələr daşımaq, məhkəmədə iddiaçı və ya cavabdeh olmaq hüququna

malikdir. Hüquqi şəxsin müstəqil balansı olmalıdır.

43.2. Hüquqi şəxslər bir fiziki və ya hüquqi şəxs tərəfindən, yaxud fiziki və hüquqi

şəxslərin toplusu tərəfindən yaradıla bilər, üzvlüyə əsaslana bilər, üzvlərin olmasından

asılı ola və ya asılı olmaya bilər, sahibkarlıq fəaliyyəti ilə məşğul ola və ya məşğul

olmaya bilər.

43.3. Azərbaycan Respublikası mülki hüquq münasibətlərində eynilə digər hüquqi şəxslər

kimi iştirak edir. Bu hallarda Azərbaycan Respublikasının səlahiyyətlərini onun hüquqi

şəxslər olmayan orqanları həyata keçirirlər.

43.4. Bələdiyyələr mülki hüquq münasibətlərində eynilə digər hüquqi şəxslər kimi

iştirak edirlər. Bu hallarda bələdiyyənin səlahiyyətlərini onun hüquqi şəxslər olmayan

orqanları həyata keçirirlər.

43.5. Hüquqi şəxslər fəaliyyətinin əsas məqsədi mənfəət götürməkdən ibarət olan

(kommersiya hüquqi şəxsləri) və ya əsas məqsədi mənfəət götürməkdən ibarət olmayan və

götürülən mənfəəti iştirakçıları arasında bölüşdürməyən (qeyri-kommersiya hüquqi şəxsləri),

habelə ümumdövlət və (və ya) ictimai əhəmiyyət daşıyan fəaliyyətlə məşğul olan (publik hüquqi şəxslər) qurumlar

ola bilər.

[36]

43.6. Qeyri-kommersiya qurumları olan hüquqi şəxslər ictimai birliklər, fondlar, hüquqi

şəxslərin ittifaqları formasında, habelə qanunvericilikdə nəzərdə tutulan digər formalarda

yaradıla bilər. Qeyri-kommersiya hüquqi şəxsləri sahibkarlıq fəaliyyəti ilə yalnız o

hallarda məşğul ola bilərlər ki, bu fəaliyyət onların yaradılması zamanı qarşıya qoyulmuş

məqsədlərə nail olmağa xidmət etsin və bu məqsədlərə uyğun gəlsin. Sahibkarlıq fəaliyyətini

həyata keçirmək üçün qeyri-kommersiya hüquqi şəxsləri təsərrüfat cəmiyyətləri yarada bilər

və ya onlarda iştirak edə bilərlər.

43.7. Publik hüquqi şəxslərin fəaliyyəti bu Məcəllə , “Publik hüquqi şəxslər haqqında” və “Azərbaycan

Respublikasının Mərkəzi Bankı haqqında” Azərbaycan Respublikasının qanunları ilə tənzimlənir.

[37]

Maddə 44. Hüquqi şəxsin hüquq qabiliyyəti

44.1. Hüquqi şəxs dövlət qeydiyyatına alındığı andan mülki hüquqlara malikdir və mülki

vəzifələr daşıyır. Hüquqi şəxsin hüquq qabiliyyətinə onun ləğvinin başa çatdığı an xitam

verilir.

44.2. Kommersiya hüquqi şəxsləri qanunla qadağan edilməyən istənilən fəaliyyət

növlərini həyata keçirmək üçün zəruri mülki hüquqlara malik ola və mülki vəzifələr daşıya

bilərlər. Siyahısı qanunvericiliklə müəyyənləşdirilən ayrı-ayrı fəaliyyət növləri ilə

hüquqi şəxslər yalnız xüsusi icazə (lisenziya) əsasında məşğul ola bilərlər.

44.3. Hüquqi şəxsin hüquqları yalnız qanunla nəzərdə tutulan hallarda və qaydada

məhdudlaşdırıla bilər. Hüquqi şəxs öz hüquqlarının məhdudlaşdırılması haqqında qərardan

məhkəməyə etiraz verə bilər.

44.4. Hüquqi şəxsin xüsusi icazə (lisenziya) alınması zəruri olan fəaliyyəti həyata

keçirmək hüququ belə lisenziyanın alındığı andan və ya lisenziyada göstərilən vaxtda əmələ

gəlir və bu hüquqa, əgər qanunvericiliklə ayrı qayda müəyyənləşdirilməyibsə, lisenziyanın

müddəti qurtardıqda xitam verilir.

Maddə 45. Hüquqi şəxsin yaradılması

45.1. Hüquqi şəxs onun təsis edilməsi və nizamnaməsinin hazırlanması yolu ilə

yaradılır.

45.2. Əgər hüquqi şəxs bir neçə təsisçi tərəfindən yaradılırsa, təsisçilər müqavilə

bağlayaraq hüquqi şəxsin nizamnaməsini, onun yaradılması üzrə birgə fəaliyyət qaydasını,

özlərinin əmlakının ona verilməsi və onun fəaliyyətində iştirak edilməsi şərtlərini

müəyyənləşdirirlər.

Maddə 46. Hüquqi şəxsin təsisçilərinin məsuliyyəti

Hüquqi şəxsin təsisçiləri hüquqi şəxsin dövlət qeydiyyatına alınmasına qədər əmələ

gəlmiş, hüquqi şəxsin yaradılması ilə bağlı olan öhdəliklər üzrə birgə məsuliyyət

daşıyırlar.

Maddə 47. Hüquqi şəxsin nizamnaməsi

47.1. Hüquqi şəxsin təsisçiləri tərəfindən təsdiq edilmiş nizamnaməsi hüquqi şəxsin

təsis sənədidir. “Banklar haqqında” və “İnvestisiya fondları haqqında” Azərbaycan Respublikasının qanunlarında

nəzərdə tutulmuş hallar istisna olmaqla, bir təsisçinin yaratdığı hüquqi şəxs həmin təsisçinin təsdiq

etdiyi nizamnamə əsasında fəaliyyət göstərir.

[38]

47.2. Hüquqi şəxsin nizamnaməsində hüquqi şəxsin adı, olduğu yer, fəaliyyətinin idarə

edilməsi qaydası, habelə onun ləğvi qaydası müəyyənləşdirilir. Qeyri-kommersiya hüquqi

şəxsinin nizamnaməsində onun fəaliyyətinin predmeti və məqsədləri müəyyənləşdirilir. Qeyri-

hökumət təşkilatlarının nizamnamələrində dövlət və yerli özünüidarə orqanlarının

səlahiyyətlərinin mənimsənilməsinə, habelə dövlət nəzarəti və yoxlama funksiyalarının

nəzərdə tutulmasına yol verilmir.

[39]

47.3. Nizamnamədə dəyişikliklər dövlət qeydiyyatına alındığı andan üçüncü şəxslər üçün

hüquqi qüvvəyə minir. Lakin hüquqi şəxslər və onların təsisçiləri (iştirakçıları) həmin

dəyişiklikləri nəzərə almaqla hərəkət etmiş üçüncü şəxslərlə münasibətlərdə həmin

dəyişikliklərin qeydə alınmadığına istinad edə bilməzlər.

Maddə 48. Hüquqi şəxslərin dövlət qeydiyyatı

48.1. Hüquqi şəxs müvafiq icra hakimiyyəti orqanında dövlət qeydiyyatına alınmalıdır.

Dövlət qeydiyyatının məlumatları, o cümlədən kommersiya təşkilatları üçün firma adı ümumi

tanışlıq üçün açıq olan hüquqi şəxslərin dövlət reyestrinə daxil edilir.

48.2. Hüquqi şəxsin dövlət qeydiyyatına alınmasından imtina edilməsinə “Hüquqi

şəxslərin dövlət qeydiyyatı və dövlət reyestri haqqında” Azərbaycan Respublikasının

Qanununda nəzərdə tutulan hallarda yol verilir. Dövlət qeydiyyatına almaqdan imtina

edilməsindən, habelə qeydiyyatdan yayınmaqdan məhkəməyə şikayət verilə bilər.

[40]

48.3. Hüquqi şəxs yalnız qanunla müəyyənləşdirilmiş hallarda yenidən qeydə alınmalıdır.

Maddə 49. Hüquqi şəxsin orqanları

49.1. Hüquqi şəxslər qanunvericiliyə və nizamnaməyə uyğun fəaliyyət göstərən öz

orqanları vasitəsilə mülki hüquqlar əldə edir və öhdələrinə mülki vəzifələr götürürlər.

Hüquqi şəxsin orqanlarının seçilməsi və ya təyin edilməsi qaydası, müvafiq olaraq, nizamnamə,

“Banklar haqqında”, “Sığorta fəaliyyəti haqqında”, “İnvestisiya fondları haqqında”, “Qiymətli kağızlar bazarı haqqında”

və “Əmanətlərin sığortalanması haqqında” Azərbaycan Respublikasının qanunları ilə müəyyənləşdirilir.

[41]

49.2. Hüquqi şəxs öz iştirakçıları, habelə təmsilçiləri vasitəsilə mülki hüquqlar əldə

edə bilər və öhdəsinə mülki vəzifələr götürə bilər.

49.3. Hüquqi şəxs adından çıxış edən şəxs, o cümlədən hüquqi şəxsin idarəetmə

orqanlarında (müşahidə (direktorlar) şurası, icra orqanı) təmsil olunan hər hansı şəxs

təmsil etdiyi hüquqi şəxsin mənafeləri üçün vəzifələrini yerinə yetirərkən vicdanla,

peşəkar qaydada və məntiqlə hərəkət etmək, hüquqi şəxsin və onun bütün iştirakçılarının

maraqlarına sadiq olmaq və hüquqi şəxsin maraqlarını öz maraqlarından üstün tutmaq, ehtiyatlı

olmaq, habelə qərarların qəbulu zamanı ədalətli və qərəzsiz olmağa borcludur. Həmin şəxs, bu vəzifələrin

hüquqi şəxsin maraqlarına uyğun olaraq yerinə yetirilməsi üçün məsuliyyət daşıyır. Hüquqi

şəxsin nizamnamə kapitalında ən azı 5 faiz paya (səhmə) malik olan iştirakçısının (iştirakçılarının) tələbi ilə

o, vəzifələrini pozduğu halda, pozuntu nəticəsində hüquqi şəxsə dəymiş zərərin əvəzini

ödəməlidir.

[42]

49.4. Hüquqi şəxsin mənafeləri üçün bu Məcəllə ilə müəyyən edilən vəzifələrini yerinə yetirməyən və ya lazımınca

yerinə yetirməyən hüquqi şəxs adından çıxış edən şəxs, o cümlədən hüquqi şəxsin idarəetmə orqanlarında (müşahidə

(direktorlar) şurası, icra orqanı) təmsil olunan hər hansı şəxs hüquqi şəxsə və ya səhmdara (payçıya) dəyən zərərə görə

aşağıdakı hallarda məsuliyyət daşıyır:

[43]

49.4.1. hüquqi şəxsin zərərlə işlədiyi halda və ya hüquqi şəxsin mənfəətinə qeyri-mütənasib həcmdə hüquqi

şəxsin idarəetmə orqanlarının üzvlərinə bonusların ödənilməsi;

49.4.2. hüquqi şəxsin əmlakının bazar şərtlərindən əhəmiyyətli dərəcədə aşağı şərtlərlə və qiymətlə

özgəninkiləşdirilməsi və ya istifadəyə verilməsi;

49.4.3. hüquqi şəxsə aidiyyəti olan şəxslərlə qanunun tələblərini pozan və ya hüquqi şəxsin maraqlarına təhlükə

yaradan müqavilələrin bağlanması;

49.4.4. hüquqi şəxsin bağlanmış müqavilələr əsasında malları (işləri, xidmətləri) onların real dəyərindən

əhəmiyyətli dərəcədə yuxarı qiymətə satın alması;

49.4.5. özü üçün, hüquqi şəxsə aidiyyəti olan şəxslər və ya digər şəxslər üçün maddi və qeyri-maddi əmlak

nemətləri və bu cür əmlaka hüquqların təmin edilməsi məqsədi ilə hüquqi şəxsin əmlakının mənimsənilməsi və ya

israf edilməsi;

49.4.6. səhmdarlara (payçılara) münasibətdə ədalətsiz və ya onlara ziyan vuran əqdlərin bağlanması.

[44]

49.5. Hüquqi şəxsin adından çıxış edən, hüquqi şəxsin idarəetmə orqanlarında (müşahidə (direktorlar) şurası, icra

orqanı) təmsil olunan hər hansı şəxs hüquqi şəxsə vurulmuş zərərə görə hüquqi şəxsin ümumi yığıncağının qərarı ilə

tutduğu vəzifədən kənarlaşdırıla bilər. Hüquqi şəxsə vurulmuş zərərə görə hüquqi şəxsin adından çıxış edən şəxsin,

hüquqi şəxsin idarəetmə orqanlarında (müşahidə (direktorlar) şurası, icra orqanı) təmsil olunan hər hansı şəxsin

inzibati və ya cinayət məsuliyyətinə cəlb edilməsi onu hüquqi şəxsə dəymiş zərərin ödənilməsi vəzifəsindən azad

etmir.

49.6. Bu Məcəllənin 49.4-cü maddəsində nəzərdə tutulan hallar baş verdikdə və ya bu halların baş verməsinə dair

əsaslı şübhələr olduqda, hüquqi şəxsin nizamnamə kapitalında ən azı 10 faiz paya (səhmə) malik olan iştirakçısı

(iştirakçıları) hüquqi şəxs adından çıxış edən şəxsdən, o cümlədən hüquqi şəxsin idarəetmə orqanlarında (müşahidə

(direktorlar) şurası, icra orqanı) təmsil olunan hər hansı şəxsdən hüquqi şəxsdə olan və həmin hallarla bağlı bütün

sənədlərə (konkret sənəd göstərilmədən) və ya məlumatlara baxış keçirmək məqsədi ilə həmin sənədləri

(məlumatları) tələb edə bilər. Bu halda müraciət olunan şəxs tərəfindən həmin iştirakçının tələbi 5 (beş) iş günü

ərzində təmin edilməlidir. İştirakçı həmin sənədin (məlumatın) surətini əldə etmək istədikdə, müraciət olunan şəxs

tərəfindən həmin sənədin (məlumatın) təsdiqlənmiş surətləri təqdim olunur. İştirakçı baxış zamanı ona məlum olan

və əldə etdiyi məlumatların konfidensiallığını qorumalı və qanunda nəzərdə tutulan hallar istisna olmaqla, üçüncü

şəxslərə həmin məlumatları ötürməməlidir.

[45]

Maddə 49-1. Hüquqi şəxs tərəfindən aidiyyəti şəxslərlə əqdlərin bağlanması qaydası

[46]

49-1.1. Hüquqi şəxsə aidiyyəti olan şəxslə həmin hüquqi şəxs arasında bağlanılan hər hansı əqd, razılaşma və

yaxud əlaqəli əqdlər məcmusu aidiyyəti şəxslə əqd hesab edilir. Hüquqi şəxsə aidiyyəti olan şəxslər aşağıdakılardır:

49-1.1.1. hüquqi şəxsin direktorlar şurasının (müşahidə şurasının) və icra orqanının rəhbəri və üzvləri;

49-1.1.2. hüquqi şəxsin struktur bölməsinin (filial, nümayəndəlik, idarə və s.) rəhbəri;

49-1.1.3. bu Məcəllənin 49-1.1.1-ci və 49-1.1.2-ci maddələrində göstərilən şəxslərin qohumları (əri (arvadı),

valideynləri, o cümlədən ərinin, arvadının valideynləri, babaları və nənələri, övladları, övladlığa götürənləri

(götürülənləri), qardaşları və bacıları);

49-1.1.4. hüquqi şəxsin nizamnamə kapitalında ən azı 10 faiz və daha çox paya birbaşa və ya dolayı yolla malik

olan hər hansı şəxs;

49-1.1.5. bu Məcəllənin 49-1.1.1-ci, 49-1.1.2-ci və 49-1.1.4-cü maddələrində göstərilən şəxslərin birbaşa və ya

dolayısı ilə iştirak etdiyi hüquqi şəxslər;

49-1.1.6. hüquqi şəxsin, nizamnamə kapitalında ən azı 20 faiz payla iştirak etdiyi hüquqi şəxs;

49-1.1.7. bu Məcəllənin 49-1.1.4-cü və 49-1.1.6-cı maddələrində göstərilən hüquqi şəxslərdə ən azı 20 faiz paya

(səhmlərə) malik olan hər hansı şəxs;

49-1.1.8. bu Məcəllənin 49-1.1.4-cü və 49-1.1.6-cı maddələrində göstərilən hüquqi şəxslərin direktorlar şurasının

(müşahidə şurasının) və icra orqanlarının rəhbərləri;

49-1.1.9. “Banklar haqqında”, “Bank olmayan kredit təşkilatları haqqında” və “İnvestisiya fondları haqqında”

Azərbaycan Respublikasının qanunları ilə müəyyən edilmiş, müvafiq olaraq, banklara, bank olmayan kredit

təşkilatlarına və investisiya fondlarına aidiyyəti olan digər şəxslər.

[47]

49-1.2. Aidiyyəti şəxslə bağlanması nəzərdə tutulan əqdin dəyəri hüquqi şəxsin aktivlərinin 5 faiz və daha çox

hissəsini təşkil etdikdə, həmin əqd hüquqi şəxs tərəfindən cəlb edilmiş müstəqil auditorun rəyi və hüquqi şəxsin

iştirakçılarının ümumi yığıncağının sadə səs çoxluğu ilə qəbul edilmiş qərarı ilə bağlanılır. Həmin əqdə münasibətdə

aidiyyəti şəxs olan iştirakçı məsələ ilə əlaqədar olan səsvermədə iştirak edə bilməz.

49-1.3. Aidiyyəti şəxslə bağlanması nəzərdə tutulan əqdin dəyəri hüquqi şəxsin aktivlərinin 5 faizədək hissəsini

təşkil etdikdə, həmin əqd hüquqi şəxsin nizamnaməsinə uyğun olaraq, onun iştirakçılarının ümumi yığıncağı,

direktorlar şurası (müşahidə şurası) və ya banklara münasibətdə “Banklar haqqında” Azərbaycan Respublikasının

Qanununun tələbləri nəzərə alınmaqla, icra orqanı tərəfindən qəbul olunur. Bu halda iştirakçıların ümumi

yığıncağında, direktorlar şurasının (müşahidə şurasının) və kollegial icra orqanının iclaslarında aidiyyəti şəxs olan

iştirakçı (üzv) səsvermədə iştirak edə bilməz. Hüquqi şəxsin təkbaşına icra orqanının rəhbəri, habelə onun bu

Məcəllənin 49-1.1.3-cü və 49-1.1.5-ci maddələrində göstərilən şəxsləri aidiyyəti şəxs qismində çıxış etdikdə onlarla

hüquqi şəxs arasında əqd direktorlar şurasının (müşahidə şurasının), o olmadıqda isə hüquqi şəxsin ümumi

yığıncağının qərarı ilə bağlanılır.

[48]

49-1.4. Əqdin bu Məcəllənin 49-1.2-ci və 49-1.3-cü maddələrinin tələbləri pozulmaqla bağlanılması nəticəsində

hüquqi şəxsə dəyən zərərə görə təqsiri olan şəxslər məsuliyyət daşıyır. Əqdin digər tərəfi əqdin bu Məcəllənin 49-1.2-

ci və 49-1.3-cü maddələrinin tələbləri pozulmaqla bağlandığını bildikdə hüquqi şəxs və ya onun istənilən iştirakçısı bu

Məcəllənin 337.1-ci və 339-cu maddələrinə müvafiq olaraq həmin əqdi mübahisələndirə bilər.

[49]

49-1.5. Hüquqi şəxsin direktorlar şurasının (müşahidə şurasının) rəhbəri və ya üzvləri özlərinin, bu Məcəllənin

49-1.1.3-cü və 49-1.1.5-ci maddələrində göstərilən şəxslərin bağlanılan əqdə münasibətdə aidiyyəti şəxs qismində

çıxış etmələri, həmçinin həmin əqdlə əlaqədar öz maraqlarının xüsusiyyətləri (onun yaranması, həcmi və s.) barədə

məlumatı hüquqi şəxsin iştirakçılarına yazılı şəkildə təqdim etməlidirlər.

49-1.6. Hüquqi şəxsin icra orqanının rəhbəri və ya digər üzvləri özlərinin, bu Məcəllənin 49-1.1.3-cü və 49-1.1.5-ci

maddələrində göstərilən şəxslərin bağlanılan əqdə münasibətdə aidiyyəti şəxs qismində çıxış etmələri, həmçinin

həmin əqdlə əlaqədar öz maraqlarının xüsusiyyətləri (onun yaranması, həcmi və s.) barədə məlumatı hüquqi şəxsin

direktorlar şurasına (müşahidə şurasına), o olmadıqda hüquqi şəxsin iştirakçılarına yazılı şəkildə təqdim etməlidirlər.

[50]

49-1.7. Hüquqi şəxsin direktorlar şurasının (müşahidə şurasının) və icra orqanının rəhbəri və ya üzvləri istisna

olmaqla digər şəxslər özlərinin, bu Məcəllənin 49-1.1.3-cü və 49-1.1.5-ci maddələrində göstərilən şəxslərin bağlanılan

əqdə münasibətdə aidiyyəti şəxs qismində çıxış etmələri, həmçinin həmin əqdlə əlaqədar öz maraqlarının

xüsusiyyətləri (onun yaranması, həcmi və s.) barədə məlumatı hüquqi şəxsin direktorlar şurasına (müşahidə şurasına),

o olmadıqda hüquqi şəxsin icra orqanına yazılı şəkildə təqdim etməlidirlər.

Maddə 50. Hüquqi şəxsin adı

50.1. Hüquqi şəxsin öz təşkilati-hüquqi formasını göstərən adı olur. Qeyri-kommersiya

təşkilatının adında hüquqi şəxsin fəaliyyətinin xarakteri göstərilməlidir.

50.1-1. Qeyri-hökumət təşkilatlarının adında Azərbaycan Respublikasının dövlət

orqanlarının adlarından, habelə Azərbaycanın görkəmli şəxsiyyətlərinin adlarından (onların

yaxın qohumlarının və ya vərəsələrinin icazəsi olmadan) istifadə edilə bilməz.

[51]

50.2. Kommersiya təşkilatı olan hüquqi şəxsin firma adı olmalıdır. Firma adı qanunla

müəyyənləşdirilmiş qaydada qeydə alınmış hüquqi şəxsin həmin addan istifadəyə müstəsna

hüququ vardır. Firma adlarının qeydiyyatı və işlədilməsi qaydası qanunvericiliklə

müəyyənləşdirilir.

50.3. Başqa hüquqi şəxsin firma adı ilə hüquqlar və vəzifələr əldə etməyə yol verilmir.

Özgəsinin qeydə alınmış firma adından haqsız istifadə edən şəxs firma adına hüququ olanın

tələbi ilə ondan istifadəyə son qoymalı və vurduğu zərərin əvəzini ödəməlidir.

Maddə 51. Hüquqi şəxsin olduğu yer

Hüquqi şəxsin daimi fəaliyyət göstərən orqanının , siyasi partiyada rəhbər orqanlarının

qərargahının yerləşdiyi yer hüquqi şəxsin olduğu yer sayılır.

[52]

Maddə 52. Hüquqi şəxsin məsuliyyəti

52.1. Hüquqi şəxs öz öhdəlikləri üçün ona mənsub bütün əmlakla cavabdehdir.

52.2. Bu Məcəllədə və ya hüquqi şəxsin nizamnaməsində nəzərdə tutulan hallar istisna

olmaqla, hüquqi şəxsin təsisçisi (iştirakçısı) hüquqi şəxsin öhdəlikləri üçün, hüquqi şəxs

isə təsisçinin (iştirakçının) öhdəlikləri üçün cavabdeh deyildir.

Maddə 53. Nümayəndəliklər və filiallar

53.1. Hüquqi şəxsin olduğu yerdən kənarda yerləşən və hüquqi şəxsin mənafelərini təmsil

və müdafiə edən ayrıca bölməsi nümayəndəlik sayılır.

53.2. Hüquqi şəxsin olduğu yerdən kənarda yerləşən və onun funksiyalarının hamısını və

ya bir hissəsini, o cümlədən nümayəndəlik funksiyalarını həyata keçirən ayrıca bölməsi

filial sayılır.

53.3. Nümayəndəliklər və filiallar hüquqi şəxs deyildirlər və hüquqi şəxsin təsdiq

etdiyi əsasnamələr üzrə fəaliyyət göstərirlər. Nümayəndəliklərin və filialların rəhbərləri

hüquqi şəxs tərəfindən təyin edilir və onun etibarnaməsi əsasında fəaliyyət göstərirlər.

Təsisçilərinin əcnəbilər və ya xarici hüquqi səxslər olduğu qeyri-hökumət təşkilatlarının

filial və ya nümayəndəliklərinin rəhbərlərinin müavinləri Azərbaycan Respublikasının

vətəndaşları olmalıdır.

[53]

Maddə 54. İdarə

54.1. Hüquqi şəxsin idarəetmə, sosial-mədəni və ya digər qeyri-kommersiya xarakterli

funksiyaların həyata keçirilməsi üçün yaratdığı təşkilat idarə sayılır.

54.2. İdarə hüquqi şəxs deyildir və hüquqi şəxsin təsdiq etdiyi əsasnamə üzrə fəaliyyət

göstərir.

54.3. İdarə ona təhkim edilmiş əmlak barəsində qanunla müəyyənləşdirilmiş hədlərdə, öz

fəaliyyətinin məqsədlərinə, hüquqi şəxsin tapşırıqlarına və əmlakın təyinatına uyğun

sahiblik, istifadə və sərəncam hüquqlarını həyata keçirir.

54.4. İdarənin öhdəlikləri üçün məsuliyyət idarəni yaratmış hüquqi şəxsin üzərinə

düşür.

54.5. Dövlət idarələrinin və digər idarələrin ayrı-ayrı növlərinin hüquqi vəziyyətinin

xüsusiyyətləri qanunvericiliklə müəyyənləşdirilir.

Maddə 55. Hüquqi şəxsin yenidən təşkili

55.1. Hüquqi şəxsin yenidən təşkili (birləşmə, qoşulma, bölünmə, ayrılma, çevrilmə)

onun təsisçilərinin (iştirakçılarının) və ya hüquqi şəxsin nizamnamə ilə vəkil edilmiş

orqanının qərarı ilə həyata keçirilə bilər.

55.2. Qanunla müəyyənləşdirilmiş hallarda hüquqi şəxsin bölünməsi və ya tərkibindən bir

və ya bir neçə hüquqi şəxsin ayrılması şəklində yenidən təşkili məhkəmənin qərarı ilə

həyata keçirilir.

55.3. Məhkəmə hüquqi şəxsin kənar idarəçisini təyin edir və ona hüquqi şəxsi yenidən

təşkil etməyi tapşırır. Kənar idarəçinin təyin edildiyi andan hüquqi şəxsin işlərini idarə

etmək səlahiyyətləri ona keçir. Kənar idarəçi məhkəmədə hüquqi şəxsin adından çıxış edir,

bölünmə balansını tərtib edib baxılmaq üçün onu yenidən təşkil nəticəsində yaranan hüquqi

şəxslərin nizamnamələri ilə birlikdə məhkəməyə verir. Məhkəmənin qanuni qüvvəyə minmiş

qərarı, qanunvericiliyin tələblərinə riayət edilməklə yeni yaranan hüquqi şəxslərin dövlət

qeydiyyatına alınması üçün əsasdır.

[54]

55.4. Qoşulma şəklində yenidən təşkil halı istisna olmaqla, hüquqi şəxs yeni yaranan

hüquqi şəxslərin dövlət qeydiyyatına alındığı andan yenidən təşkil edilmiş sayılır.

55.5. Hüquqi şəxs başqa hüquqi şəxsin ona qoşulması şəklində yenidən təşkil edilərkən

qoşulan hüquqi şəxsin fəaliyyətinə xitam verilməsi haqqında qeydin hüquqi şəxslərin dövlət

reyestrinə daxil edildiyi andan birinci hüquqi şəxs yenidən təşkil edilmiş sayılır.

55.6. Bankların yenidən təşkili “Banklar haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanununa uyğun olaraq həyata

keçirilir.

[55]

55.7. Barəsində tətbiq oluna biləcək cinayət-hüquqi tədbirlərin təmin edilməsi məqsədi ilə hüquqi şəxsin yenidən

təşkil olunması Azərbaycan Respublikasının Cinayət-Prosessual Məcəlləsində nəzərdə tutulmuş qaydada qadağan

oluna bilər. Hüquqi şəxsin yenidən təşkil edilməsinin qadağan olunması barədə məhkəmənin qərarı dərhal müvafiq

icra hakimiyyəti orqanına göndərilir.

[56]

Maddə 56. Hüquqi şəxslər yenidən təşkil edilərkən hüquq varisliyi

56.1. Hüquqi şəxslər birləşdikdə onlardan hər birinin hüquq və vəzifələri təhvil aktına

uyğun olaraq yeni yaranmış hüquqi şəxsə keçir.

56.2. Hüquqi şəxs digər hüquqi şəxsə qoşulduqda qoşulan hüquqi şəxsin hüquq və

vəzifələri təhvil aktına uyğun olaraq əvvəlki hüquqi şəxsə keçir.

56.3. Hüquqi şəxs bölündükdə onun hüquq və vəzifələri bölünmə balansına uyğun olaraq

yeni yaranmış hüquqi şəxslərə keçir.

56.4. Hüquqi şəxsin tərkibindən bir və ya bir neçə hüquqi şəxs ayrıldıqda yenidən

təşkil edilmiş hüquqi şəxsin hüquq və vəzifələri bölünmə balansına uyğun olaraq onların hər

birinə keçir.

56.5. Bir növdən olan hüquqi şəxs digər növdən olan hüquqi şəxsə çevrildikdə

(təşkilati-hüquqi formanın dəyişməsi) yenidən təşkil edilmiş hüquqi şəxsin hüquq və

vəzifələri təhvil aktına uyğun olaraq yeni yaranmış hüquqi şəxsə keçir.

Maddə 57. Təhvil aktı və bölünmə balansı

57.1. Təhvil aktında və bölünmə balansında yenidən təşkil edilmiş hüquqi şəxsin bütün

kreditorları və borcluları barəsində öhdəliklərinin hamısı, o cümlədən tərəflərin mübahisə

etdikləri öhdəliklər üzrə hüquqi varislik haqqında müddəalar olmalıdır.

57.2. Təhvil aktı və bölünmə balansı hüquqi şəxsin yenidən təşkili haqqında qərar qəbul

etmiş onun təsisçiləri (iştirakçıları) və ya hüquqi şəxsin nizamnamə ilə vəkil edilmiş

orqanı tərəfindən təsdiq edilir və nizamnamələrlə birlikdə yeni yaranmış hüquqi şəxslərin

dövlət qeydiyyatına alınması və ya mövcud hüquqi şəxslərin nizamnamələrində dəyişikliklər

edilməsi üçün təqdim olunur.

57.3. Nizamnamələrlə birlikdə təhvil aktının və bölünmə balansının təqdim edilməməsi,

habelə onlarda yenidən təşkil edilmiş hüquqi şəxsin öhdəlikləri üzrə hüquq varisliyi

haqqında müddəaların olmaması yeni yaranmış hüquqi şəxsləri dövlət qeydiyyatına almaqdan

imtina edilməsinə səbəb olur.

Maddə 58. Hüquqi şəxs yenidən təşkil edilərkən onun kreditorlarının hüquqları üçün

təminatlar

58.1. Hüquqi şəxsin yenidən təşkili haqqında qərar qəbul etmiş hüquqi şəxsin

təsisçiləri (iştirakçıları) və ya hüquqi şəxsin nizamnamə ilə vəkil edilmiş orqanı, bu

Məcəllənin 55.3-cü maddəsində nəzərdə tutulan hallarda isə kənar idarəçi hüquqi şəxsin

yenidən təşkili barəsində onun kreditorlarına yazılı bildiriş göndərməyə borcludurlar.

58.2. Yenidən təşkil edilən hüquqi şəxsin kreditorunun ixtiyarı var ki, yenidən təşkil

edilən hüquqi şəxsin borclu olduğu öhdəliklərə xitam verilməsini və ya onların vaxtından

əvvəl icra olunmasını və zərərin əvəzinin ödənilməsini tələb etsin.

58.3. Əgər bölünmə balansı yenidən təşkil edilmiş hüquqi şəxsin hüquq varisini

müəyyənləşdirməyə imkan vermirsə, yeni yaranmış hüquqi şəxslər yenidən təşkil edilmiş

hüquqi şəxsin öhdəlikləri üçün onun kreditorları qarşısında birgə məsuliyyət daşıyırlar.

Maddə 59. Hüquqi şəxsin ləğvi

59.1. Hüquqi şəxsin ləğvi onun mövcudluğuna və fəaliyyətinə hüquq və vəzifələri hüquq

varisliyi qaydasında başqa şəxslərə keçmədən xitam verilməsi deməkdir.

59.2. Hüquqi şəxs aşağıdakı hallarda ləğv edilə bilər:

59.2.1. onun təsisçilərinin (iştirakçılarının) və ya hüquqi şəxsin nizamnamə ilə vəkil

edilmiş orqanının qərarı ilə, o cümlədən hüquqi şəxsin mövcudluğu üçün nəzərdə tutulan

müddətin qurtarması və ya yaradılması zamanı qarşıya qoyulan məqsədin əldə edilməsi ilə

əlaqədar olaraq;

59.2.2. hüquqi şəxsin yaradılması zamanı yol verilmiş qanunvericilik pozuntuları ilə

əlaqədar onun qeydiyyatının məhkəmə tərəfindən etibarsız sayıldığı halda;

59.2.3. lazımi xüsusi icazə (lisenziya) olmadan fəaliyyət və ya qanunla qadağan edilmiş

fəaliyyət həyata keçirildikdə və ya qanunvericilik digər şəkildə dəfələrlə və ya

kobudcasına pozulduqda və ya ictimai birlik və ya fond onun nizamnamə məqsədlərinə zidd

fəaliyyətlə müntəzəm məşğul olduqda, habelə bu Məcəllədə, “Banklar haqqında”, “Sığorta fəaliyyəti

haqqında” və “İnvestisiya fondları haqqında” Azərbaycan Respublikasının qanunlarında nəzərdə tutulan başqa

hallarda məhkəmənin qərarı ilə;

[57]

59.2.4. məhkəmənin yekun qərarı ilə hüquqi şəxsi ləğvetmə növündə cinayət-hüquqi tədbir tətbiq edildikdə.

[58]

59.2-1. Bu Məcəllənin 59.2.1-ci maddəsində göstərilən əsaslar üzrə hüquqi şəxsin ləğv edilməsi təşəbbüsü ilə

çıxış edən iştirakçı və ya hüquqi şəxsin nizamnamə ilə vəkil edilmiş orqanı hüquqi şəxsin cari fəaliyyətinə rəhbərlik

edən icra orqanından hüquqi şəxsin bütün kreditorlarının tələblərini 12 ay ərzində qarşılamaq üçün ödəmə

qabiliyyətinin olmasını təsdiq edən rəsmi bəyanatın (aktiv və passivlərinin vəziyyəti barədə) qəbul edilməsini tələb

edir. Hüquqi şəxsin icra orqanı ləğvetmə qərarından ən çoxu 20 gün əvvəl bu bəyanatı qəbul edir və ya belə bəyanatın

qəbul edilməsinin mümkünsüz olduğunu bildirir. İcra orqanı bəyanatın qəbul edilməsinin mümkünsüzlüyünü

bildirdikdə, iştirakçıların ümumi yığıncağı hüquqi şəxsin bütün kreditorlarının tələblərini 12 ay ərzində qarşılamaq

üçün ödəmə qabiliyyətinin olub-olmamasını təsdiq etmək üçün müstəqil auditor cəlb edə bilər. Müstəqil auditor hüquqi

şəxsin ödəmə qabiliyyətinin olmasını öz rəyi ilə təsdiq etdikdə, həmin rəy bu maddə ilə müəyyən edilmiş bəyanata

bərabər tutulur.

[59]

59.3. Bu Məcəllənin 59.2.2 və 59.2.3-cü maddələrində göstərilən əsaslar üzrə hüquqi şəxsin

ləğv edilməsi tələbini məhkəməyə qanunla bu cür tələb irəli sürmək hüququ verilmiş dövlət

orqanı (qurumu) və ya yerli özünüidarə orqanı irəli sürə bilər. Hüquqi şəxsin ləğv edilməsi

haqqında məhkəmənin qərarı ilə onun təsisçilərinə (iştirakçılarına) və ya hüquqi şəxsin

nizamnaməsi ilə onun ləğvi üçün vəkil edilmiş orqana hüquqi şəxsin ləğvini həyata keçirmək

vəzifələri həvalə edilə bilər. Bu Məcəllənin 59.2.4-cü maddəsində göstərilən əsas üzrə hüquqi şəxsin ləğv

edilməsi haqqında məhkəmənin yekun qərarı ilə ləğvetmə komissiyasına (təsviyəçiyə) hüquqi şəxsin ləğvini həyata

keçirmək vəzifələri həvalə olunur.

[60]

59.4. Hüquqi şəxs müflis olma nəticəsində də ləğv edilir.

59.5. Əgər ləğv edilən hüquqi şəxsin əmlakının dəyəri kreditorların tələblərinin

ödənilməsi üçün yetərli deyildirsə, o yalnız müflis olma nəticəsində ləğv edilə bilər.

59.6. Ləğvetmə prosesinin ümumi müddəti hüquqi şəxsin ləğv edilməsi barədə məlumatın hüquqi şəxslərin

dövlət reyestrinə daxil edildiyi andan etibarən bir ildən çox olmamalıdır. Həmin müddətin keçməsi ləğvetmə prosesinin

yenidən başlamasına səbəb olur.

[61]

59.7. Xarici hüquqi şəxslərin filial və ya nümayəndəliklərinin ləğv edilməsi zamanı hüquqi şəxslərin ləğvi üçün bu

Məcəllə və “Hüquqi şəxslərin dövlət qeydiyyatı və dövlət reyestri haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanunu ilə

müəyyən edilmiş qaydalar tətbiq edilir.

[62]

59.8. Yerli bankların, onların filial, şöbə və nümayəndəliklərinin, habelə xarici bankların yerli filial və

nümayəndəliklərinin ləğvi “Banklar haqqında” Azərbaycan Respublikası Qanununun tələbləri nəzərə alınmaqla

həyata keçirilir.

[63]

59.9. Barəsində tətbiq oluna biləcək cinayət-hüquqi tədbirlərin təmin edilməsi məqsədi ilə hüquqi şəxsin onun

təsisçilərinin (iştirakçılarının) və ya hüquqi şəxsin nizamnamə ilə vəkil edilmiş orqanının qərarı ilə ləğv edilməsi

Azərbaycan Respublikasının Cinayət-Prosessual Məcəlləsində nəzərdə tutulmuş qaydada qadağan oluna bilər. Hüquqi

şəxsin ləğv edilməsinin qadağan olunması barədə məhkəmənin qərarı dərhal müvafiq icra hakimiyyəti orqanına

göndərilir.

[64]

Maddə 60. Hüquqi şəxsin ləğvi haqqında qərar

[65]

60.1. Hüquqi şəxsin ləğvi haqqında qərarla ləğvetmə komissiyası (təsviyəçi , ləğvedici) təyin edilir, bu Məcəlləyə

uyğun olaraq ləğvetmə qaydası və müddətləri müəyyənləşdirilir və ləğvetmə prosesi başlayır.

60.2. Ləğvetmə prosesi ərzində hüquqi şəxsin hüquq qabiliyyəti tam həcmdə saxlanılır.

60.3. Hüquqi şəxsin ləğv edilməsi haqqında qərar qəbul etmiş hüquqi şəxsin iştirakçıları və ya nizamnamə ilə

buna vəkil edilmiş orqanı ləğv barədə qərar qəbul edildiyi tarixdən etibarən yalnız ləğvetmə prosesi çərçivəsində

fəaliyyət göstərir. Ləğv edilən hüquqi şəxsin adından məhkəmədə ləğvetmə komissiyası (təsviyəçi, ləğvedici) çıxış edir.

60.4. Ləğvetmə komissiyasının (təsviyəçinin, ləğvedicinin) təyin edildiyi andan hüquqi şəxsin işlərini idarə etmək

səlahiyyətləri ona keçir. Ləğvetmə komissiyası (təsviyəçi, ləğvedici) borcların ödənilməsi və qalıq gəlirin saxlanıla

bilməsi üçün hüquqi şəxsin əmlakını iqtisadi cəhətdən səmərəli, qiymət baxımından sərfəli və tez bir zamanda

satılması, borcların ödənilməsindən sonra qalan əmlakın iştirakçılar arasında bölüşdürülməsi, məqsədilə onun işini

davam etdirir. Qeyri-kommersiya təşkilatı ləğv edildikdə onun borclarının ödənilməsindən sonra qalan əmlakın hüquqi

müqəddəratı bu Məcəllənin 114.3-cü, 116.3-cü və 117.7-ci maddələrinə uyğun olaraq həll edilir.

60.5. Ləğvetmə komissiyasının üzvləri (təsviyəçi, ləğvedici) öz fəaliyyətləri zamanı bu Məcəllənin 49.3-cü

maddəsinin tələblərinə riayət etməlidirlər.

60.6. Ləğvetmə komissiyasının üzvləri (təsviyəçi, ləğvedici) təyin olunduqları qaydada geri çağırıla və ya başqa

şəxslərlə əvəz edilə bilərlər.

Maddə 61. Hüquqi şəxsin ləğvi qaydası

[66]

61.1. Ləğvetmə komissiyası (təsviyəçi, ləğvedici) təyin olunduğu gündən sonra 10 gün müddətində Azərbaycan

Respublikasında hüquqi şəxslərin dövlət qeydiyyatı haqqında məlumatın dərc edildiyi mətbu nəşrdə hüquqi şəxsin

ləğv edilməsi və kreditorlarının tələblərinin bildirilməsi qaydası və müddəti haqqında ilk məlumatı dərc etdirir. Bu

məlumat hər dəfə 15-20 gün fasilə ilə daha iki dəfə eyni qaydada dərc etdirilir. Kreditorların tələblərinin irəli sürülməsi

müddəti ləğvetmə haqqında ilk məlumatın dərc edildiyi gündən etibarən 60 gündən az ola bilməz.

61.2. Ləğvetmə komissiyası (təsviyəçi, ləğvedici) təyin olunduğu gündən sonra 15 gün müddətində ləğvetmə

barədə qərarı, bu Məcəllənin 59.2-1-ci və 61.1-ci maddələrində göstərilən ödəmə qabiliyyətinin olmasını təsdiq edən

rəsmi bəyanatı, ilk məlumatın dərc olunmasını təsdiq edən sənədi və möhürü hüquqi şəxslərin dövlət qeydiyyatını

həyata keçirən müvafiq icra hakimiyyəti orqanına təqdim etməlidir. Hüquqi şəxslərin dövlət qeydiyyatını həyata

keçirən müvafiq icra hakimiyyəti orqanı təqdim edilmiş məlumatları aldığı gündən 5 gün ərzində “Hüquqi şəxslərin

dövlət qeydiyyatı və dövlət reyestri haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanununa uyğun olaraq hüquqi şəxslərin

dövlət reyestrinə daxil edir. Bundan sonra hüquqi ºəxs tərəfindən sənədlərin tərtibi zamanı üzərində “ləğv

prosesindədir” yazılmış möhürdən istifadə olunur və bütün sənədlərdə onun adından sonra “ləğv prosesindədir” sözləri

əlavə edilir.

61.3. Ləğvetmə komissiyası (təsviyəçi, ləğvedici) kreditorları aşkar etmək və debitor borcunu almaq üçün tədbirlər

görür, habelə ləğvetmə ilə bağlı mətbuatda elanın dərc olunduğu gün hüquqi şəxsin ləğvi haqqında bütün məlum

kreditorlara bildiriş göndərir, dövlət büdcəsinə məcburi ödənişlər və büdcədənkənar dövlət fonduna məcburi dövlət

sosial sığorta haqları və işsizlikdən sığorta haqları, habelə icbari tibbi sığorta fonduna icbari tibbi sığorta haqları üzrə

borcların olub-olmamasını müəyyən etmək üçün müvafiq icra hakimiyyəti orqanına müraciət edir.

[67]

61.3-1. Ləğvetmə komissiyası özünün və ləğv edilən hüquqi şəxsin fəaliyyəti nəticəsində yaranmış və “Milli arxiv

fondu haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanununa uyğun olaraq arxiv sənədinə aid edilmiş sənədlərin hüquqi

şəxsin olduğu yer üzrə müvafiq dövlət arxiv xidməti təşkilatına təhvil verilməsini təmin edir.

[68]

61.4. Ləğvetmə komissiyası (təsviyəçi, ləğvedici) hər hansı bir kreditorun irəli sürdüyü tələblə razılaşmadığı halda

həmin kreditor məhkəmədə iddia qaldırmaq hüququna malikdir. Tələb barədə məhkəmə qərarı qəbul edilənədək

onun təmin edilməsi üçün zəruri olan vəsait saxlanılmalıdır.

61.5. Kreditorların tələblərinin irəli sürülməsi müddəti bitdikdən sonra 10 gün müddətində ləğvetmə komissiyası

(təsviyəçi, ləğvedici) aralıq ləğvetmə balansını tərtib edərək təsdiq edir və hüquqi şəxsin iştirakçılarına göndərir. Aralıq

ləğvetmə balansına ən azı ləğv edilən hüquqi şəxsin əmlakının tərkibi, kreditorlarının tələblərinin və debitor borcların

siyahısı haqqında məlumatlar daxil edilir. Aralıq ləğvetmə balansı ilə razı olmayan hüquqi şəxsin nizamnamə

kapitalında azı 10 faiz iştirak payına malik iştirakçısı həmin balansı aldığı gündən 7 gün ərzində ümumi yığıncağın

çağırılmasını tələb edə bilər. Bu halda aralıq ləğvetmə balansı iştirakçıların ümumi yığıncağı tərəfindən təsdiq

edilməlidir.

61.6. Ləğvetmə komissiyası (təsviyəçi, ləğvedici) hüquqi şəxsə məxsus olan əmlakın kreditorların tələblərini

ödəmək üçün kifayət etmədiyini müəyyən etdikdə, dərhal müflis olma prosesini başlamalıdır.

61.7. Ləğv edilən hüquqi şəxsin kreditorlarına pul vəsaitini ləğvetmə komissiyası (təsviyəçi, ləğvedici) ödəmə

barədə tələblərin daxil olduğu növbəlilik qaydasında aralıq ləğvetmə balansına uyğun olaraq onun təsdiq edildiyi

gündən başlayaraq ödəyir.

61.8. Bütün məlum olan kreditorlarla hesablaşmalar başa çatdıqdan sonra 5 gün müddətində ləğvetmə

komissiyası (təsviyəçi, ləğvedici) ləğvetmə balansını və qalıq əmlakın iştirakçılar arasında bölünməsi (qeyri-kommersiya

təşkilatı olduğu halda isə bu Məcəllənin 114.3-cü, 116.3-cü və 117.7-ci maddələrinə uyğun olaraq istifadə edilməsi)

planını əks etdirən hesabatı tərtib edir. Həmin balans və hesabat tərtib edildiyi gündən sonra 45 gündən gec olmayaraq

hüquqi şəxsin iştirakçıları və ya nizamnamə ilə buna vəkil edilmiş orqanı tərəfindən təsdiq edilməlidir.

61.9. Kreditorlar ləğvetmə balansı təsdiq edilənə qədər öz tələblərini irəli sürə bilərlər.

61.10. Ləğvetmə balansı təsdiq edildikdən sonra 10 gün ərzində ləğvetmə komissiyası (təsviyəçi , ləğvedici) qalan

əmlakın təsdiq edilmiş bölünmə planına uyğun olaraq hüquqi şəxsin iştirakçılarına təqdim edilməsini, qeyri-

kommersiya təşkilatı olduğu halda isə təsdiq edilmiş istifadə planına uyğun olaraq bu Məcəllənin 114.3-cü, 116.3-cü və

117.7-ci maddələrinə uyğun olaraq istifadə edilməsini təmin edir. Əmlakın bölünməsi iştirakçının payına mütənasib

şəkildə həyata keçirilir. Ləğv edilən hüquqi şəxsin iştirakçısı və ya iştirakçının vərəsəsi olmadıqda qalıq əmlak dövlətə

verilir. Dövlətin adından həmin əmlakı müvafiq icra hakimiyyəti orqanı qəbul edir.

61.11. Ləğvetmə komissiyası (təsviyəçi, ləğvedici) qalan əmlakın bölünməsindən və ya istifadə edilməsindən sonra

10 gün ərzində təsdiq olunmuş ləğvetmə balansını, qalıq əmlakın bölünməsi (istifadə edilməsi) planını əks etdirən

hesabatı, həmin əmlakın iştirakçılara təqdim edilməsini (qeyri-kommersiya təşkilatı olduğu halda isə bu Məcəllənin

114.3-cü, 116.3-cü və 117.7-ci maddələrinə uyğun olaraq istifadə edilməsini) təsdiq edən sənədi və “Hüquqi şəxslərin

dövlət qeydiyyatı və dövlət reyestri haqqında” Azərbaycan Respublikası Qanununun 16.2-ci maddəsində nəzərdə

tutulmuş digər sənədləri hüquqi şəxslərin dövlət qeydiyyatını həyata keçirən müvafiq icra hakimiyyəti orqanına

göndərir.

61.12. Hüquqi şəxsin ləğvi bu barədə qeydin hüquqi şəxslərin dövlət reyestrinə daxil edildiyi andan başa çatmış,

hüquqi şəxs isə mövcudluğuna son qoymuş sayılır.

61.13. Hüquqi şəxsin ləğvi başa çatdıqdan sonra əmlak meydana çıxarsa, məhkəmə bunda maraqlı olan şəxsin

ərizəsi əsasında ləğvetmə prosesini yenidən bərpa və yeni ləğvetmə komissiyası (təsviyəçi, ləğvedici) təyin edə bilər. Bu

ləğvetmə komissiyasının (təsviyəçinin, ləğvedicinin) yeganə vəzifəsi həmin əmlakı dərhal pula çevirmək və iştirakçılar

arasında bölüşdürməkdir (qeyri-kommersiya təşkilatı olduğu halda isə bu Məcəllənin 114.3-cü, 116.3-cü və 117.7-ci

maddələrinə uyğun olaraq istifadə etməkdir). Hüquqi şəxsin dövlət reyestrindən çıxarılmasından sonra yeni

öhdəliklərin meydana çıxması ləğvetmə prosesinin yenidən açılmasına səbəb olmur.

Maddə 62. Kreditorların tələblərinin ödənilməsi

[69]

62.1. Hüquqi şəxs ləğv edilərkən onun kreditorlarının tələbləri aşağıdakı növbə ilə

ödənilir:

62.1.1. birinci növbədə ləğv edilən hüquqi şəxsin əmlakının girov qoyulması ilə təmin

edilmiş öhdəliklər üzrə kreditorların tələbləri ödənilir;

62.1.2. ikinci növbədə müvafiq vədəli ödənişlərin kapitallaşdırılması yolu ilə o,

fiziki şəxslərin tələbləri ödənilir ki, ləğv edilən hüquqi şəxs onların qarşısında həyata

və ya sağlamlığa zərər vurulması üçün məsuliyyət daşıyır;

62.1.3. üçüncü növbədə işdənçıxma müavinətlərinin verilməsi və əmək müqaviləsi üzrə

işləyən şəxslərin əməyinin ödənilməsi üzrə, müəlliflik müqavilələrinə əsasən haqların

ödənilməsi üzrə hesablaşmalar aparılır;

62.1.4. dördüncü növbədə büdcəyə məcburi ödənişlər və büdcədənkənar dövlət fonduna

məcburi dövlət sosial sığorta haqları üzrə borc ödənilir;

[70]

62.1.5. beşinci növbədə qalan kreditorlar ilə hesablaşmalar aparılır.

62.1.-2. Sığortaçının kreditorlarının tələblərinin ödənilməsinin növbəliliyi “Sığorta fəaliyyəti haqqında”

Azərbaycan Respublikasının Qanunu ilə müəyyən edilir.

[71]

62.2. Hər növbənin tələbləri əvvəlki növbənin tələbləri tam ödənildikdən sonra

ödənilir.

62.3. Ləğvetmə komissiyası kreditorun tələblərini ödəməkdən imtina etdikdə və ya onlara

baxmaqdan boyun qaçırdıqda kreditorun ixtiyarı var ki, hüquqi şəxsin ləğvetmə balansı

təsdiq edilənədək ləğvetmə komissiyasına qarşı iddia ilə məhkəməyə müraciət etsin.

62.4. Ləğvetmə komissiyasının tələblər irəli sürülməsi üçün müəyyənləşdirdiyi müddət

qurtardıqdan sonra kreditorun bildirdiyi tələblər kreditorların vaxtında bildirdikləri

tələblər ödənildikdən sonra ləğv edilən hüquqi şəxsin qalan əmlakından ödənilir.

62.5. Ləğv edilən hüquqi şəxsin kreditorlarının ləğvetmə komissiyası tərəfindən qəbul

edilməmiş tələbləri kreditorun iddia ilə məhkəməyə müraciət etmədiyi hallarda, habelə

məhkəmə qərarı ilə kreditora ödənilməsindən imtina edilmiş tələbləri ödənilmiş sayılır.

Maddə 63. Hüquqi şəxsin müflis olması

63.1. Əgər hüquqi şəxs kreditorların tələblərini ödəməyə qadir deyildirsə, o,

məhkəmənin qərarı ilə müflis sayıla bilər.

63.2. Hüquqi şəxsin məhkəmə tərəfindən müflis sayılması əsasları və qaydası , müvafiq olaraq,

“Müflisləşmə və iflas haqqında” və “Banklar haqqında” Azərbaycan Respublikasının qanunları ilə

müəyyənləşdirilir.

[72]

§2. Kommersiya təşkilatları

Maddə 64. Təsərrüfat ortaqlıqları və cəmiyyətləri

64.1. Təsərrüfat ortaqlıqları və cəmiyyətləri təsisçilərinin (iştirakçılarının)

paylarına bölünmüş nizamnamə (şərikli) kapitalı olan kommersiya təşkilatlarıdır.

Təsisçilərin (iştirakçıların) maya qoyuluşları hesabına yaranmış əmlak, habelə təsərrüfat

ortaqlığının və ya cəmiyyətinin öz fəaliyyəti prosesində istehsal və əldə etdiyi əmlak

mülkiyyət hüququ ilə ona mənsubdur. Bu Məcəllədə nəzərdə tutulan hallarda təsərrüfat

ortaqlığını bir şəxs yarada bilər.

64.2. Təsərrüfat ortaqlıqları tam ortaqlıq və ya kommandit ortaqlığı formasında

yaradıla bilər.

64.3. Təsərrüfat cəmiyyətləri məhdud və ya əlavə məsuliyyətli cəmiyyət və ya səhmdar

cəmiyyəti formasında yaradıla bilər.

64.4. Yalnız fərdi sahibkarlar və (və ya) kommersiya təşkilatları tam ortaqlıqların

iştirakçıları və kommandit ortaqlıqlarında tam ortaqlar ola bilərlər.

64.5. Təsərrüfat cəmiyyətlərinin iştirakçıları və kommandit ortaqlıqlarının maya

qoyanları fiziki və hüquqi şəxslər ola bilərlər.

64.6. Dövlət orqanları və yerli özünüidarə orqanları təsərrüfat ortaqlıqlarının və

cəmiyyətlərinin iştirakçıları kimi çıxış edə bilməzlər.

64.7. Təsərrüfat ortaqlıqları və cəmiyyətləri bu Məcəllədə nəzərdə tutulan hallar

istisna olmaqla, başqa təsərrüfat ortaqlıqlarının və cəmiyyətlərinin təsisçiləri

(iştirakçıları) ola bilərlər.

64.8. Təsərrüfat ortaqlığının və ya cəmiyyətinin əmlakına qoyulan maya puldan, qiymətli

kağızlardan, başqa əmlakdan və ya əmlak hüquqlarından və ya pul dəyəri olan digər

hüquqlardan ibarət ola bilər.

64.9. Təsərrüfat cəmiyyəti iştirakçısının mayasının pulla qiymətləndirilməsi cəmiyyətin

təsisçiləri (iştirakçıları) arasında razılaşmaya əsasən yerinə yetirilir və müstəqil

ekspert yoxlamasından (auditdən) keçirilməlidir.

Maddə 65. Təsərrüfat ortaqlığı və ya cəmiyyəti iştirakçılarının hüquq və vəzifələri

65.1. Təsərrüfat ortaqlığının və ya cəmiyyətinin iştirakçıları:

65.1.1. bu Məcəllədə nəzərdə tutulan hallar istisna olmaqla, ortaqlığın və ya

cəmiyyətin işlərinin idarə olunmasında iştirak edə bilər;

65.1.2. nizamnamədə müəyyənləşdirilmiş qaydada ortaqlığın və ya cəmiyyətin fəaliyyətinə

dair məlumat ala bilər və onun mühasibat kitabları və digər sənədləri ilə tanış ola bilər;

65.1.3. mənfəət bölgüsündə iştirak edə bilər;

65.1.4. ortaqlığın və ya cəmiyyətin ləğv edildiyi halda kreditorlar ilə

hesablaşmalardan sonra əmlakdan qalan hissəni və ya onun dəyərini ala bilərlər.

65.2. Təsərrüfat ortaqlığı və ya cəmiyyəti iştirakçılarının bu Məcəllədə, ortaqlığın və

ya cəmiyyətin nizamnaməsində nəzərdə tutulan başqa hüquqları da ola bilər.

65.3. Təsərrüfat ortaqlığının və ya cəmiyyətinin iştirakçıları:

65.3.1. nizamnamədə nəzərdə tutulan qaydada, miqdarda, üsullarla və müddətlərdə maya

qoymalıdırlar;

65.3.2. ortaqlığın və ya cəmiyyətin fəaliyyətinə dair məxfi məlumatı

açıqlamamalıdırlar;

65.3.3. onun nizamnaməsində nəzərdə tutulan digər vəzifələri daşımalıdırlar.

Maddə 66. Təsərrüfat ortaqlıqlarının və cəmiyyətlərinin çevrilməsi

66.1. Təsərrüfat ortaqlıqları və cəmiyyətləri iştirakçıların ümumi yığıncağının qərarı

ilə bu Məcəllədə müəyyənləşdirilmiş qaydada başqa növlü təsərrüfat ortaqlıqlarına və

cəmiyyətlərinə çevrilə bilər.

66.2. Ortaqlıq cəmiyyətə çevrilərkən cəmiyyətin iştirakçısı (səhmdarı) olmuş hər bir

tam ortaq ortaqlıqdan cəmiyyətə keçmiş öhdəliklər üzrə iki il ərzində özünün bütün əmlakı

ilə subsidiar məsuliyyət daşıyır. Keçmiş ortağın ona mənsub payları (səhmləri)

özgəninkiləşdirməsi onu bu cür məsuliyyətdən azad etmir.

Maddə 67. Törəmə təsərrüfat cəmiyyəti

67.1. Təsərrüfat cəmiyyəti o halda törəmə cəmiyyət sayılır ki, digər (əsas) təsərrüfat

ortaqlığı və ya cəmiyyəti onun nizamnamə kapitalında üstün iştirakına görə və ya onlar

arasında bağlanmış müqaviləyə müvafiq surətdə həmin cəmiyyətin qəbul etdiyi qərarları

müəyyənləşdirmək imkanına malik olur.

67.2. Törəmə cəmiyyət əsas ortaqlığın və ya cəmiyyətin borcları üçün cavabdeh deyildir.

67.3. Törəmə cəmiyyətə onun üçün məcburi göstərişlər vermək hüququ olan əsas ortaqlıq

və ya cəmiyyət həmin göstərişlərin icrası üçün törəmə cəmiyyətin bağladığı əqdlər üzrə

onunla birgə məsuliyyət daşıyır. Əsas ortaqlıq və ya cəmiyyət törəmə cəmiyyətə onun üçün

məcburi göstərişlər vermək hüququna yalnız o halda malik sayılır ki, bu hüquq törəmə

cəmiyyətlə müqavilədə nəzərdə tutulmuş olur.

67.4. Törəmə cəmiyyətin iştirakçıları (səhmdarları) əsas ortaqlıqdan və ya cəmiyyətdən

onun təqsiri üzündən törəmə cəmiyyətə dəymiş zərərin əvəzini ödəməyi tələb edə bilərlər.

Zərər yalnız əsas ortaqlığın və ya cəmiyyətin törəmə cəmiyyət üçün məcburi göstərişinin

törəmə cəmiyyət tərəfindən icrası nəticəsində baş verdikdə əsas ortaqlığın və ya cəmiyyətin

təqsiri üzündən vurulmuş sayılır.

67.5. Törəmə cəmiyyət əsas ortaqlığın və ya cəmiyyətin təqsiri üzündən müflis olduqda

əsas ortaqlıq və ya cəmiyyət onun borcları üzrə subsidiar məsuliyyət daşıyır. Törəmə

cəmiyyət yalnız əsas ortaqlığın və ya cəmiyyətin onun üçün məcburi göstərişini icra etməsi

nəticəsində müflis olduqda əsas ortaqlığın və ya cəmiyyətin təqsiri üzündən müflis olmuş

sayılır.

67.6. Törəmə cəmiyyətin əsas cəmiyyətin səhmlərini (paylarını) almaq hüququ yoxdur.

[73]

Maddə 68. Asılı təsərrüfat cəmiyyəti

68.1. Təsərrüfat cəmiyyəti o halda asılı cəmiyyət sayılır ki, məhdud məsuliyyətli

cəmiyyətin nizamnamə kapitalının iyirmi faizindən çoxu və ya səhmdar cəmiyyətinin səsvermə

hüququ verən səhmlərinin iyirmi faizindən çoxu digər (üstün, iştirakçı) ortaqlığa və ya

cəmiyyətə mənsub olur.

68.2. Məhdud məsuliyyətli cəmiyyətin nizamnamə kapitalının iyirmi faizindən çoxunu və

ya səhmdar cəmiyyətinin səsvermə hüququ verən səhmlərinin iyirmi faizindən çoxunu əldə edən

təsərrüfat ortaqlığı və ya cəmiyyəti bu barədə məlumatı ləngimədən dərc etdirməlidir.

68.3. Asılı cəmiyyətin əsas cəmiyyətin səhmlərini (paylarını) almaq hüququ yoxdur.

[74]

Maddə 69. Tam ortaqlıq

69.1. Ortaqlıq o halda tam ortaqlıq sayılır ki, onun iştirakçıları (tam ortaqları)

nizamnaməyə müvafiq surətdə ortaqlıq adından sahibkarlıq fəaliyyəti ilə məşğul olur və

ortaqlığın öhdəlikləri üzrə onlara mənsub əmlakla məsuliyyət daşıyırlar.

69.2. Şəxs yalnız bir tam ortaqlığın iştirakçısı ola bilər.

69.3. Tam ortaqlığın firma adına onun bütün iştirakçılarının adları və "tam ortaqlıq"

sözləri daxil edilməli və ya "və ortaqları" və "tam ortaqlıq" sözləri əlavə edilməklə bir

və ya bir neçə iştirakçının adı daxil edilməlidir.

Maddə 70. Tam ortaqlığın nizamnaməsi

Tam ortaqlığın nizamnaməsində bu Məcəllənin 47.2-ci maddəsində göstərilən məlumatlardan

əlavə, ortaqlığın şərikli kapitalının miqdarı və tərkibi haqqında; hər bir iştirakçının

şərikli kapitaldakı payının miqdarı və dəyişdirilməsi qaydası haqqında; onların mayalarının

tərkibi və maya qoyması qaydası haqqında; maya qoyulması üzrə vəzifələrin pozulmasına görə

iştirakçıların məsuliyyəti haqqında şərtlər göstərilməlidir.

Maddə 71. Tam ortaqlıqda idarəetmə

71.1. Tam ortaqlığın fəaliyyəti bütün iştirakçıların ümumi razılığı ilə idarə edilir.

Tam ortaqlığın nizamnaməsində qərarın iştirakçıların səs çoxluğu ilə qəbul olunduğu hallar

nəzərdə tutula bilər.

71.2. Əgər nizamnamədə tam ortaqlıq iştirakçılarının səslərinin sayını

müəyyənləşdirməyin başqa qaydası nəzərdə tutulmayıbsa, tam ortaqlığın hər iştirakçısının

bir səsi vardır.

71.3. Ortaqlığın hər bir iştirakçısı ortaqlığın işlərini aparmağa vəkil edilib-

edilmədiyindən asılı olmayaraq işlərin aparılmasına dair bütün sənədlərlə tanış ola bilər.

Bu hüquqdan imtina və ya onun məhdudlaşdırılması, o cümlədən ortaqlıq iştirakçılarının

razılaşması üzrə imtina və ya məhdudlaşdırma əhəmiyyətsizdir.

Maddə 72. Tam ortaqlığın işlərinin aparılması

72.1. Əgər tam ortaqlığın nizamnaməsində onun bütün iştirakçılarının işləri birlikdə

aparması və ya işlərin aparılmasının ayrı-ayrı iştirakçılara tapşırılması

müəyyənləşdirilməyibsə, tam ortaqlığın hər bir iştirakçısı ortaqlıq adından fəaliyyət

göstərə bilər.

72.2. Ortaqlığın iştirakçıları onun işlərini birlikdə apararkən hər bir əqdin

bağlanması üçün ortaqlığın bütün iştirakçılarının razılığı tələb edilir.

72.3. Əgər ortaqlığın iştirakçıları onun işlərinin aparılmasını iştirakçıların birinə

və ya bəzilərinə tapşırarlarsa, qalan iştirakçılar ortaqlıq adından əqdlər bağlamaq üçün

ortaqlığın işlərinin aparılmasının tapşırıldığı iştirakçıdan (iştirakçılardan) etibarnamə

almalıdırlar.

72.4. Üçüncü şəxslərlə münasibətlərdə ortaqlıq onun iştirakçılarının səlahiyyətlərini

məhdudlaşdıran nizamnamə müddəalarına istinad edə bilməz, amma əqdin bağlandığı vaxt

ortaqlıq iştirakçısının ortaqlıq adından fəaliyyət göstərmək hüququ olmadığını üçüncü

şəxsin bildiyini və ya bilməli olduğunu ortaqlığın sübuta yetirdiyi hallar istisna təşkil

edir.

72.5. Ortaqlığın işlərinin aparılması üzrə bir və ya bir neçə iştirakçıya verilmiş

səlahiyyətlərə məhkəmə ciddi əsaslar olduqda, o cümlədən vəkil edilmiş şəxs (şəxslər) öz

vəzifələrini kobudcasına pozduqda və ya onun işləri ağılla aparmağa qadir olmadığı aşkara

çıxdıqda ortaqlığın bir və ya bir neçə digər iştirakçısının tələbi ilə xitam verə bilər.

Məhkəmə qərarına əsasən ortaqlığın nizamnaməsində müvafiq dəyişikliklər edilir.

Maddə 73. Tam ortaqlıq iştirakçısının vəzifələri

73.1. Tam ortaqlığın iştirakçısı nizamnamənin şərtlərinə uyğun olaraq ortaqlığın

fəaliyyətində iştirak etməyə borcludur.

73.2. Tam ortaqlığın iştirakçısı ortaqlıq qeydə alınanadək onun şərikli kapitalına maya

qoymağa borcludur.

73.3. Tam ortaqlıq iştirakçısının ixtiyarı yoxdur ki, qalan iştirakçıların razılığı

olmadan öz adından öz mənafeləri və ya üçüncü şəxslərin mənafeləri üçün ortaqlığın

fəaliyyət predmetini təşkil edən əqdlərlə eyni xarakterli əqdlər bağlasın.

73.4. Bu qayda pozulduqda ortaqlıq öz mülahizəsi ilə həmin iştirakçıdan ortaqlığa

vurulmuş zərərin əvəzini ödəməyi və ya bu cür əqdlər üzrə əldə etdiyi bütün faydanı

ortaqlığa verməyi tələb edə bilər.

Maddə 74. Tam ortaqlığın mənfəətinin və zərərinin bölüşdürülməsi

74.1. Tam ortaqlığın mənfəəti və zərəri, əgər nizamnamədə və ya iştirakçıların digər

razılaşmasında ayrı qayda nəzərdə tutulmayıbsa, onun iştirakçıları arasında onların şərikli

kapitaldakı paylarına mütənasib surətdə bölüşdürülür. Ortaqlıq iştirakçısının mənfəət və

zərərdə iştirakdan kənar edilməsi barədə razılaşma əhəmiyyətsizdir.

74.2. Əgər ortaqlığın düşdüyü zərər nəticəsində onun xalis aktivlərinin dəyəri şərikli

kapitalının miqdarından az olarsa, ortaqlığın götürdüyü mənfəət, xalis aktivlərin dəyəri

artıb şərikli kapitalın miqdarını ötənədək onun iştirakçıları arasında bölüşdürülmür.

Maddə 75. Tam ortaqlıq iştirakçılarının onun öhdəlikləri üzrə məsuliyyəti

75.1. Tam ortaqlığın iştirakçıları ortaqlığın öhdəlikləri üzrə özlərinin əmlakı ilə

birgə subsidiar məsuliyyət daşıyırlar.

75.2. Tam ortaqlığın təsisçisi olmayan iştirakçısı onun ortaqlığa daxil olmasından

əvvəl əmələ gəlmiş öhdəliklər üzrə digər iştirakçılarla bərabər məsuliyyət daşıyır.

75.3. Ortaqlıqdan çıxmış iştirakçı ortaqlığın onun çıxdığı anadək əmələ gəlmiş

öhdəlikləri üzrə ortaqlığın onun çıxdığı il üçün fəaliyyəti barəsində hesabatın təsdiq

edildiyi gündən iki il ərzində qalan iştirakçılarla bərabər məsuliyyət daşıyır.

75.4. Bu maddədə nəzərdə tutulan məsuliyyətin məhdudlaşdırılması və ya aradan

qaldırılması haqqında ortaqlıq iştirakçılarının razılaşması əhəmiyyətsizdir.

Maddə 76. Tam ortaqlıq iştirakçılarının tərkibinin dəyişdirilməsi

76.1. Tam ortaqlığın hər hansı iştirakçısı ortaqlıqdan çıxdıqda və ya öldükdə,

iştirakçılardan biri xəbərsiz itkin düşmüş, fəaliyyət qabiliyyəti olmayan və ya məhdud

fəaliyyət qabiliyyətli və ya müflis sayıldıqda, məhkəmənin qərarına əsasən iştirakçılardan

biri barəsində yenidən təşkil prosedurlarına başlandıqda, ortaqlıqda iştirak edən hüquqi

şəxs ləğv olunduqda və ya iştirakçılardan birinin kreditoru tərəfindən tutma onun şərikli

kapitaldakı payına uyğun əmlak hissəsinə yönəldildikdə ortaqlıq öz fəaliyyətini, əgər bu,

ortaqlığın nizamnaməsində və ya qalan iştirakçıların razılaşmasında nəzərdə tutulubsa,

davam etdirə bilər.

76.2. Tam ortaqlıq iştirakçılarının ixtiyarı var ki, iştirakçılardan hər hansı birinin

məhkəmə qaydasında ortaqlıqdan çıxarılmasını qalan iştirakçıların yekdil qərarı ilə və

bunun üçün ciddi əsaslar olduqda, məsələn, həmin iştirakçı öz vəzifələrini kobudcasına

pozduqda və ya onun işləri ağılla aparmağa qadir olmadığı aşkara çıxdıqda tələb etsinlər.

Maddə 77. İştirakçının tam ortaqlıqdan çıxması

77.1. Tam ortaqlıq iştirakçısının ixtiyarı var ki, ortaqlıqda iştirakdan imtina

etdiyini bildirərək ortaqlıqdan çıxsın.

77.2. İştirakçı tam ortaqlıqda iştirakdan imtina etdiyini ortaqlıqdan faktik çıxmasına

ən geci altı ay qalmış bildirməlidir.

77.3. Ortaqlıqdan çıxmaq hüququndan imtina haqqında ortaqlıq iştirakçıları arasında

razılaşma əhəmiyyətsizdir.

Maddə 78. İştirakçının tam ortaqlıqdan çıxmasının nəticələri

78.1. Tam ortaqlıqdan çıxmış iştirakçıya, əgər nizamnamədə ayrı qayda nəzərdə

tutulmayıbsa, həmin iştirakçının şərikli kapitaldakı payına uyğun ortaqlıq əmlakı

hissəsinin dəyəri ödənilir. Çıxan iştirakçı ilə qalan iştirakçılar arasında razılaşmaya

əsasən əmlak dəyərinin ödənilməsi əmlakın naturada verilməsi ilə əvəz edilə bilər. Çıxan

iştirakçıya ortaqlıq əmlakından çatası hissə və ya onun dəyəri, bu Məcəllənin 80-ci

maddəsində nəzərdə tutulan hal istisna olmaqla, onun çıxdığı məqamda tərtib edilən balans

üzrə müəyyənləşdirilir.

78.2. Tam ortaqlığın iştirakçısı öldükdə onun vərəsəsi tam ortaqlığa, əgər ortaqlığın

nizamnaməsində ayrı qayda nəzərdə tutulmayıbsa, yalnız digər iştirakçıların razılığı ilə

daxil ola bilər. Tam ortaqlıqda iştirak etmiş və yenidən təşkil edilmiş hüquqi şəxsin hüquq

varisi olan hüquqi şəxs, əgər ortaqlığın nizamnaməsində ayrı qayda nəzərdə tutulmayıbsa,

ortaqlığa onun digər iştirakçılarının razılığı ilə daxil ola bilər. Ortaqlığa daxil olmayan

vərəsə (hüquq varisi) ilə hesablaşmalar bu Məcəllənin 78.1-ci maddəsinə uyğun aparılır. Tam

ortaqlıq iştirakçısının vərəsəsi (hüquq varisi) bu Məcəllənin 75.2 və 75.3-cü maddələrinə

uyğun olaraq, çıxan iştirakçının üçüncü şəxslər qarşısında cavab verməli olduğu ortaqlığın

öhdəlikləri üzrə ortaqlığın çıxan iştirakçısından ona keçmiş əmlak həddində məsuliyyət

daşıyır.

78.3. Əgər iştirakçılardan biri ortaqlıqdan çıxırsa, ortaqlığın şərikli kapitalında

qalan iştirakçıların payları, əgər nizamnamədə və ya iştirakçıların başqa razılaşmasında

ayrı qayda nəzərdə tutulmayıbsa, müvafiq surətdə artır.

Maddə 79. İştirakçının tam ortaqlığın şərikli kapitalındakı payının verilməsi

79.1. Tam ortaqlığın iştirakçısı onun qalan iştirakçılarının razılığı ilə şərikli

kapitaldakı payını və ya onun bir hissəsini ortaqlığın başqa iştirakçısına və ya üçüncü

şəxsə verə bilər.

79.2. Pay (pay hissəsi) başqa şəxsə verildikdə payı (pay hissəsini) vermiş iştirakçıya

mənsub hüquqların hamısı və ya müvafiq hissəsi ona keçir. Pay (pay hissəsi) verilmiş şəxs

bu Məcəllənin 75.2-ci maddəsində müəyyənləşdirilmiş qaydada ortaqlığın öhdəlikləri üzrə

məsuliyyət daşıyır.

79.3. Ortaqlıq iştirakçısının özünün bütün payını başqa şəxsə verməsi onun ortaqlıqda

iştirakına xitam verir və bu Məcəllənin 75.2 və 75.3-cü maddələrində nəzərdə tutulan

nəticələrə səbəb olur.

Maddə 80. İştirakçının tam ortaqlığın şərikli kapitalındakı payına tutmanın

yönəldilməsi

80.1. İştirakçının ortaqlıqda iştirakla bağlı olmayan borcları (şəxsi borcları) üzrə

tutmanın iştirakçının tam ortaqlığın əmlakındakı payına yönəldilməsinə yalnız onun başqa

əmlakının borcları ödəməyə kifayət etmədiyi halda yol verilir. Həmin iştirakçının

kreditorları tam ortaqlıqdan tutmanın borclunun şərikli kapitaldakı payına uyğun ortaqlıq

əmlakı hissəsinə yönəldilməsi məqsədilə həmin hissəni ayırmağı tələb edə bilərlər.

Ortaqlığın əmlakının ayrılmalı hissəsi və ya onun dəyəri kreditorların ayırma tələbini

irəli sürdükləri məqamda tərtib edilmiş balans üzrə müəyyənləşdirilir.

80.2. İştirakçının tam ortaqlığın şərikli kapitalındakı payına uyğun əmlaka tutmanın

yönəldilməsi onun ortaqlıqda iştirakına xitam verir və bu Məcəllənin 75.3-cü maddəsində

nəzərdə tutulan nəticələrə səbəb olur.

Maddə 81. Tam ortaqlığın ləğvi

81.1. Tam ortaqlıq bu Məcəllənin 59-cu maddəsində göstərilən əsaslar üzrə, habelə

ortaqlıqda yeganə bir iştirakçının qaldığı halda ləğv edilir. Həmin iştirakçının ixtiyarı

var ki, ortaqlıqda yeganə iştirakçı kimi qaldığı andan altı ay ərzində ortaqlığı bu

Məcəllədə müəyyənləşdirilmiş qaydada təsərrüfat cəmiyyətinə çevirsin.

81.2. Bu Məcəllənin 76.1-ci maddəsində nəzərdə tutulan hallarda da tam ortaqlıq, əgər

ortaqlığın nizamnaməsində və ya qalan iştirakçıların razılaşmasında ortaqlığın öz

fəaliyyətini davam etdirəcəyi nəzərdə tutulmayıbsa, ləğv edilir.

Maddə 82. Kommandit ortaqlığı

82.1. Kommandit ortaqlığı elə bir ortaqlıqdır ki, ortaqlığın adından sahibkarlıq

fəaliyyətini həyata keçirən və ortaqlığın öhdəlikləri üzrə öz əmlakı ilə məsuliyyət daşıyan

iştirakçıları (tam ortaqlar) ilə yanaşı ortaqlığın fəaliyyəti ilə bağlı zərər üçün

qoyduqları mayaların məbləği həddində risk daşıyan və ortaqlığın sahibkarlıq fəaliyyətində

iştirak etməyən bir və ya bir neçə iştirakçısı – maya qoyanı (kommanditçi) vardır.

82.2. Kommandit ortaqlığında iştirak edən tam ortaqların hüquqi vəziyyəti və ortaqlığın

öhdəlikləri üzrə onların məsuliyyəti bu Məcəllənin tam ortaqlıq iştirakçıları haqqında

qaydaları ilə müəyyənləşdirilir.

82.3. Şəxs yalnız bir kommandit ortaqlığında tam ortaq ola bilər. Tam ortaqlığın

iştirakçısı kommandit ortaqlığında tam ortaq ola bilməz. Kommandit ortaqlığındakı tam ortaq

tam ortaqlığın iştirakçısı ola bilməz.

82.4. Kommandit ortaqlığının firma adında bütün tam ortaqların adları ilə "kommandit

ortaqlığı" sözləri və ya "və ortaqları" və "kommandit ortaqlığı" sözləri əlavə edilməklə

azı bir tam ortağın adı göstərilməlidir.

82.5. Əgər kommandit ortaqlığının firma adına maya qoyanın adı daxil edilərsə, həmin

maya qoyan tam ortağa çevrilir.

82.6. Bu Məcəllənin tam ortaqlıq haqqında qaydaları kommandit ortaqlığına bu şərtlə

tətbiq edilir ki, həmin qaydalar bu Məcəllənin kommandit ortaqlığı haqqında qaydalarına

zidd olmasın.

Maddə 83. Kommandit ortaqlığının nizamnaməsi

Kommandit ortaqlığının nizamnaməsində bu Məcəllənin 47.2-ci maddəsində göstərilmiş

məlumatlardan savayı, ortaqlığın şərikli kapitalının miqdarı və tərkibi haqqında; tam

ortaqlardan hər birinin şərikli kapitaldakı payının miqdarı və dəyişdirilməsi qaydası

haqqında; onların qoyduqları mayaların tərkibi və maya qoyması qaydası haqqında, maya

qoyulması üzrə vəzifələri pozmağa görə onların məsuliyyəti haqqında; maya qoyanların

verdikləri mayaların məcmu miqdarı haqqında şərtlər göstərilməlidir.

Maddə 84. Kommandit ortaqlığında idarəetmə və onun işlərinin aparılması

84.1. Kommandit ortaqlığında idarəetməni tam ortaqlar həyata keçirirlər. Onun tam

ortaqlar tərəfindən idarə edilməsi və işlərinin aparılması qaydasını tam ortaqlar bu

Məcəllənin tam ortaqlıq haqqında qaydalarına əsasən müəyyənləşdirirlər.

84.2. Maya qoyanların kommandit ortaqlığının idarə edilməsində və işlərinin

aparılmasında iştirak etmək, onun adından etibarnaməsiz çıxış etmək ixtiyarı yoxdur. Onlar

ortaqlığın idarə edilməsi və işlərinin aparılması üzrə tam ortaqların hərəkətləri barəsində

mübahisə edə bilməzlər.

Maddə 85. Kommandit ortaqlığına maya qoyanın hüquq və vəzifələri

85.1. Kommandit ortaqlığına maya qoyan şərikli kapitala maya qoymağa borcludur. Mayanın

qoyulması maya qoyana ortaqlıq tərəfindən verilən iştirak şəhadətnaməsi ilə təsdiqlənir.

85.2. Kommandit ortaqlığına maya qoyanın aşağıdakı hüquqları vardır:

85.2.1. ortaqlığın mənfəətinin onun şərikli kapitaldakı payına düşən hissəsini

nizamnamədə nəzərdə tutulan qaydada almaq;

85.2.2. ortaqlığın illik hesabatları və balansları ilə tanış olmaq;

85.2.3. maliyyə ili qurtardıqda ortaqlıqdan çıxmaq və nizamnamədə nəzərdə tutulan

qaydada öz mayasını almaq;

85.2.4. şərikli kapitaldakı payını və ya onun hissəsini digər maya qoyana və ya üçüncü

şəxsə vermək.

85.3. Maya qoyanlar bu Məcəllənin 93.3-cü maddəsində nəzərdə tutulan şərtlərə və

qaydaya tətbiqən payı (onun hissəsini) satın almaqda üçüncü şəxslər qarşısında üstünlük

hüququna malikdirlər. Maya qoyanın bütün payını başqa şəxsə verməsi onun ortaqlıqda

iştirakına xitam verir.

85.4. Kommandit ortaqlığının nizamnaməsində maya qoyanların başqa hüquqları da nəzərdə

tutula bilər.

Maddə 86. Kommandit ortaqlığının ləğvi

86.1. Kommandit ortaqlığına maya qoyanların hamısı ortaqlıqdan çıxdıqda o, ləğv edilir.

Lakin tam ortaqlar kommandit ortaqlığını ləğv etmək əvəzinə onu tam ortaqlığa çevirə

bilərlər. Kommandit ortaqlığı tam ortaqlığın ləğv edilməsi əsasları üzrə də ləğv edilir.

Lakin əgər kommandit ortaqlığında azı bir tam ortaq və bir maya qoyan qalırsa, ortaqlıq

saxlanılır.

86.2. Kommandit ortaqlığı ləğv edildikdə, o cümlədən müflis olduqda maya qoyanlar

ortaqlığın kreditorlarının tələbləri ödənildikdən sonra onun qalan əmlakından mayaları

almaqda tam ortaqlar qarşısında üstünlük hüququna malikdirlər. Ortaqlığın bundan sonra

qalan əmlakı, əgər nizamnamədə və ya tam ortaqların razılaşmasında ayrı qayda nəzərdə

tutulmayıbsa, tam ortaqlar arasında onların ortaqlığın şərikli kapitalındakı paylarına

mütənasib surətdə bölüşdürülür.

Maddə 87. Məhdud məsuliyyətli cəmiyyət

87.1. Bir və ya bir neçə şəxs (fiziki və (və ya) hüquqi şəxs) tərəfindən təsis edilən,

nizamnamə kapitalı nizamnamə ilə müəyyənləşdirilmiş miqdarda paylara bölünən cəmiyyət

məhdud məsuliyyətli cəmiyyət sayılır. Məhdud məsuliyyətli cəmiyyətin iştirakçıları onun

öhdəlikləri üzrə məsuliyyət daşımır və cəmiyyətin fəaliyyəti ilə bağlı zərər üçün

qoyduqları mayaların dəyəri həddində risk daşıyırlar. Cəmiyyət öz iştirakçılarının üçüncü

şəxslər qarşısında öhdəliklərinə görə məsuliyyət daşımır.

[75]

87.2. Cəmiyyət bu Məcəlləyə müvafiq olaraq yeni cəmiyyətin yaradılması və ya bu

Məcəllədə müəyyən edilmiş qaydalar və məhdudiyyətlər nəzərə alınmaqla fəaliyyət göstərən

hüquqi şəxsin yenidən təşkili (birləşmə, qoşulma, bölünmə, ayrılma, çevrilmə) yolu ilə

yaradıla bilər.

87.3. Cəmiyyətin yaradılması təsis yığıncağının keçirilməsini və müqavilənin

bağlanmasını (bu Məcəllənin 45.2-ci maddəsində nəzərdə tutulmuş halda) və ya cəmiyyətin

yaradılması haqqında qərarın qəbul edilməsini (cəmiyyət bir şəxs tərəfindən yaradıldıqda),

nizamnamə kapitalının ödənilməsini (cəmiyyətin nizamnaməsində nizamnamə kapitalının müəyyən

müddətə ödənilməsi nəzərdə tutulmayıbsa) və nizamnamənin hazırlanmasını əhatə edir.

[76]

87.4. Cəmiyyətin yaradılması zamanı təsis yığıncağı cəmiyyətin nizamnamə kapitalı

təsisçilər tərəfindən tamamilə formalaşdırıldıqdan sonra (cəmiyyətin nizamnaməsində

nizamnamə kapitalının müəyyən müddətə ödənilməsi nəzərdə tutulmayıbsa) keçirilir. Təsis

yığıncağı bütün təsisçilər və ya onların nümayəndələri iştirak etdikdə səlahiyyətlidir

(yetərsay var). Yetərsay olmadıqda yığıncaq təkrarən keçirilir. Yetərsay təkrarən keçirilən

təsis yığıncağında da olmadıqda, cəmiyyətin yaradılması iclasda iştirak edən təsisçilər və

ya onların nümayəndələri tərəfindən baş tutmamış hesab edilir və bu qərar bütün

təsisçilərin nəzərinə yeddi gün müddətində çatdırılır.

87.5. Cəmiyyətin yaradılması zamanı keçirilən təsis yığıncağı:

87.5.1. cəmiyyətin yaradılması zamanı nizamnamə kapitalına ödənilən pul olmayan

əmanətlərin dəyərini təsdiq edir;

87.5.2. cəmiyyətin yaradılması barədə qərarı qəbul edir və onun nizamnaməsini təsdiq

edir;

87.5.3. bu Məcəllə və cəmiyyətin nizamnaməsi ilə nəzərdə tutulmuş cəmiyyətin idarəetmə

orqanlarını təşkil edir;

87.5.4. cəmiyyətin yaradılması və cəmiyyətin fəaliyyətinin başlanılması ilə əlaqədar bu

Məcəlləyə, digər qanunvericilik aktlarına və təsisçilər arasında bağlanılmış müqaviləyə

zidd olmayan digər məsələləri həll edir.

87.6. Cəmiyyətin təsis yığıncağında cəmiyyətin təsis edilməsi, nizamnamənin təsdiq

edilməsi, cəmiyyətin yaradılması zamanı nizamnamə kapitalına ödənilən pul olmayan

əmanətlərin dəyərinin təsdiq edilməsi, idarəetmə orqanlarının formalaşdırılması barədə

qərarlar təsisçilər tərəfindən yekdilliklə, digər məsələlər üzrə isə sadə səs çoxluğu ilə

qəbul edilir.

87.7. Cəmiyyətin yaradılması ilə bağlı və onun dövlət qeydiyyatına alınmasına qədər

yaranmış öhdəliklərinə görə cəmiyyətin təsisçiləri birgə məsuliyyət daşıyırlar

87.8. Məhdud məsuliyyətli cəmiyyətin firma adında cəmiyyətin adı, habelə "məhdud

məsuliyyətli cəmiyyət" sözləri göstərilməlidir.

87.9. Məhdud məsuliyyətli cəmiyyətin hüquqi vəziyyəti, habelə onun iştirakçılarının

hüquq və vəzifələri bu Məcəllə ilə müəyyənləşdirilir.

[77]

87.10. Məhdud məsuliyyətli cəmiyyətin xalis aktivlərinin dəyərinin əlli faizindən artıq məbləğdə olan əqd xüsusi

əhəmiyyətli əqd hesab edilir. Xüsusi əhəmiyyətli əqdin bağlanılması barədə qərar cəmiyyətinin iştirakçılarının ümumi

yığıncağında qəbul edilir.

[78]

Maddə 88. Məhdud məsuliyyətli cəmiyyətin iştirakçıları

88.1. Məhdud məsuliyyətli cəmiyyətin iştirakçılarının sayı qanunvericiliklə

müəyyənləşdirilmiş həddi keçməməlidir. Əks halda o, bir il ərzində səhmdar cəmiyyətinə

çevrilməli, bu müddət bitdikdən sonra isə, əgər onun iştirakçılarının sayı azaldılıb

qanunla müəyyənləşdirilmiş həddə endirilməzsə, məhkəmə qaydasında ləğv edilməlidir.

88.2. Məhdud məsuliyyətli cəmiyyətin yeganə iştirakçısı bir şəxsdən ibarət digər

təsərrüfat cəmiyyəti ola bilməz.

Maddə 89. Məhdud məsuliyyətli cəmiyyətin nizamnaməsi

Məhdud məsuliyyətli cəmiyyətin nizamnaməsində bu Məcəllənin 47.2-ci maddəsində

göstərilmiş məlumatlardan savayı, cəmiyyətin nizamnamə kapitalının miqdarı haqqında;

iştirakçılardan hər birinin payının miqdarı haqqında; onların qoyduqları mayaların tərkibi

və maya qoyması qaydası haqqında, maya qoyulması üzrə öhdəlikləri pozmağa görə

iştirakçıların məsuliyyətləri haqqında; cəmiyyəti idarəetmə orqanlarının tərkibi və

səlahiyyəti, onların qərarlar qəbul etməsi, o cümlədən barəsində yekdilliklə və ya

şərtləşdirilmiş səs çoxluğu ilə qərarlar qəbul edilən məsələlərə dair qərarlar qəbul etməsi

qaydası haqqında şərtlər göstərilməlidir.

Maddə 90. Məhdud məsuliyyətli cəmiyyətin nizamnamə kapitalı

90.1. Məhdud məsuliyyətli cəmiyyətin nizamnamə kapitalı onun iştirakçılarının

mayalarının dəyərindən təşkil olunur. Cəmiyyətin nizamnamə kapitalı onun kreditorlarının

mənafelərinə təminat verən əmlakının minimum miqdarını müəyyənləşdirir. Cəmiyyətin

nizamnamə kapitalının miqdarı onun kreditorlarının mənafelərinə təminat verən məbləğdən az

ola bilməz. Maliyyə bazarlarında nəzarət edilən subyektlərə münasibətdə nizamnamə kapitalının minimum

miqdarı, onun formalaşdırılması qaydası sahəvi qanunların tələbləri nəzərə alınmaqla müəyyən edilir.

[79]

90.2. Məhdud məsuliyyətli cəmiyyətin nizamnaməsində nizamnamə kapitalının müəyyən

müddətə ödənilməsi nəzərdə tutulmayıbsa, cəmiyyət dövlət qeydiyyatına alınanadək təsisçilər

nizamnamə kapitalını tamamilə ödəməyə borcludurlar. Məhdud məsuliyyətli cəmiyyətin

nizamnaməsində nizamnamə kapitalının ödənilməsi müddətlə şərtləndirildiyi halda, bu müddət

üç aydan çox ola bilməz.

[80]

90.3. Məhdud məsuliyyətli cəmiyyət iştirakçısının cəmiyyətinin nizamnamə kapitalına

maya qoymaq vəzifəsindən azad edilməsinə, o cümlədən cəmiyyətə qarşı tələblərin

əvəzləşdirilməsi yolu ilə azad edilməsinə yol verilmir.

[81]

90.3-1. Məhdud məsuliyyətli cəmiyyətin nizamnamə kapitalının artırılması zamanı cəmiyyət iştirakçılarının yekdil

qərarı əsasında həmin cəmiyyətə qarşı pul tələbinə malik olan şəxslər pul tələblərini əvəzləşdirməklə və məhdud

məsuliyyətli cəmiyyətin iştirakçısı olmaqla nizamnamə kapitalına maya qoymaq vəzifəsindən azad oluna bilərlər. Bu

cür təşəbbüslə cəmiyyətə qarşı pul tələbi olan şəxslər və (və ya) cəmiyyət çıxış edə bilər.

Maliyyə bazarlarında nəzarət edilən subyektlərə qarşı pul tələbi olan şəxslərin pul tələblərinin həmin

subyektlərin nizamnamə kapitalında payla əvəzləşdirilməsi maliyyə bazarlarını tənzimləyən qanunlarda mühüm

iştirak payının əldə olunmasına dair tələblər nəzərə alınmaqla həyata keçirilir.

[82]

90.4. Əgər ikinci və ya hər bir növbəti maliyyə ili başa çatarkən məhdud məsuliyyətli

cəmiyyətin xalis aktivlərinin dəyəri nizamnamə kapitalından az olarsa, cəmiyyət öz

nizamnamə kapitalının azaldığını elan etməyə və müəyyənləşdirilmiş qaydada qeydə aldırmağa

borcludur. Əgər cəmiyyətin göstərilən aktivlərinin dəyəri nizamnamə kapitalının minimum

miqdarından az olarsa, cəmiyyət ləğv edilməlidir.

90.4. Məhdud məsuliyyətli cəmiyyətin nizamnamə kapitalı yalnız onun tam ödənilməsindən

sonra bu Məcəllədə və cəmiyyətin nizamnaməsində nəzərdə tutulmuş qaydada cəmiyyətin əmlakı

hesabına iştirakçıların nizamnamə kapitalındakı mayalarının dəyərinə mütənasib şəkildə

artırılması və (və ya) iştirakçılar tərəfindən əlavə mayaların qoyulması vasitəsi ilə və

(və ya) cəmiyyətə qarşı pul tələbi olan şəxslərin pul tələblərinin həmin cəmiyyətin nizamnamə kapitalında payla

əvəzləşdirməsi yolu ilə və (və ya) cəmiyyətə qəbul edilən yeni iştirakçıların mayaları hesabına

artırıla bilər. Maliyyə bazarlarını tənzimləyən qanunlarda pul tələblərinin cəmiyyətin nizamnamə

kapitalındakı payla əvəzləşdirilməsi ilə bağlı müddəaların olduğu hallar istisna olmaqla, cəmiyyətin təsərrüfat

fəaliyyəti nəticəsində ödənilməmiş zərəri onun nizamnamə kapitalından artıq olduğu halda, həmin artıq məbləğlə

iştirak payı ilə əvəzləşdirilməsi nəzərdə tutulan borc məbləği arasındakı fərq əlavə maya qoyulması hesabına aradan

qaldırıldıqda cəmiyyətə qarşı pul tələblərinin əvəzləşdirilməsinə yol verilir. Cəmiyyətin təsərrüfat fəaliyyəti

nəticəsində ödənilməmiş zərəri müəyyən edilərkən əsas vəsaitlərə amortizasiya ayırmaları hesabına yaranan xərclər

nəzərə alınmır.

[83]

90.5. Məhdud məsuliyyətli cəmiyyətin nizamnamə kapitalının cəmiyyətin əmlakı hesabına

artırılması cəmiyyətin nizamnaməsində nəzərdə tutulmuş qaydada cəmiyyətin ümumi

yığıncağının qərarı ilə həyata keçirilir. Belə qərar yalnız cəmiyyətin ötən il üçün maliyyə

hesabatlarının göstəriciləri əsasında qəbul edilə bilər. Nizamnamə kapitalının cəmiyyətin

əmlakı hesabına artırılan miqdarı cəmiyyətin xalis aktivlərinin dəyəri, nizamnamə

kapitalının miqdarı və cəmiyyətin ehtiyat fondu arasındakı fərqi keçməməlidir. Cəmiyyətin

nizamnamə kapitalı bu maddədə müəyyən edilmiş qaydada artırıldıqda iştirakçıların

mayalarının məbləği dəyişmədən bütün iştirakçıların mayalarının nominal dəyəri proporsional

surətdə artır.

[84]

90.6. Məhdud məsuliyyətli cəmiyyətin nizamnamə kapitalının iştirakçıların əlavə payları

hesabına artırılması cəmiyyətin nizamnaməsində nəzərdə tutulmuş qaydada cəmiyyətin ümumi

yığıncağının qərarı ilə həyata keçirilir. Bu qərarla əlavə payların ümumi dəyəri, həmçinin

iştirakçının əlavə payının dəyəri və onun payının nominal dəyərinin artırıldığı məbləğ

arasındakı nisbət müəyyən edilməlidir. Həmin nisbət iştirakçının payının nominal dəyərinin

onun əlavə payına bərabər və ya ondan az məbləğdə arta biləcəyi nəzərə alınmaqla müəyyən

edilir. Hər bir iştirakçı əlavə payların ümumi dəyərindən artıq olmayan, həmin iştirakçının

nizamnamə kapitalında olan mayasının məbləğinə proporsional olaraq əlavə pay qoymaq

hüququna malikdir. İştirakçılar tərəfindən əlavə paylar, bu barədə ümumi yığıncağın qərarı

qəbul edildikdən sonra nizamnamədə və ya ümumi yığıncağın qərarında müəyyən edilmiş

müddətdə qoyulmalıdır. Əlavə pay qoymaq üçün müəyyən edilmiş müddətin ötürülməsi nizamnamə

kapitalının qeyd edilən üsulla artırılmasının baş tutmamasına səbəb olur.

90.7. Bu Məcəllənin 90.6-cı maddəsində nəzərdə tutulmuş qaydada cəmiyyətin ümumi

yığıncağının cəmiyyətin nizamnamə kapitalının artırılması haqqında qərarı iştirakçının

(iştirakçıların) əlavə maya qoyulması haqqında ərizəsi və (və ya) əgər nizamnamədə qadağan

edilməmişdirsə, üçüncü şəxsin (şəxslərin) onun (onların) cəmiyyətə iştirakçı kimi qəbul

edilməsi və maya qoyması haqqında ərizəsi əsasında qəbul edilir. Ərizədə mayaların məbləği

və tərkibi, onların qoyulma qaydası və müddəti, iştirakçının və ya üçüncü şəxsin nizamnamə

kapitalında malik olmaq istədikləri mayaların məbləği göstərilir. Ərizədə mayaların

qoyulmasının və cəmiyyətə daxil olmanın digər şərtləri də göstərilə bilər. Cəmiyyətin ümumi

yığıncağı iştirakçıların ərizəsi əsasında nizamnamə kapitalının artırılması haqqında

qərarın qəbul edilməsi ilə eyni zamanda nizamnamə kapitalının məbləğinin və ərizə vermiş

iştirakçının mayasının nominal dəyərinin artırılması ilə əlaqədar nizamnaməyə edilən

dəyişikliklər haqqında da qərar qəbul edir. Ümumi yığıncaq üçüncü şəxsin ərizəsi əsasında

nizamnamə kapitalının artırılması haqqında qərarla yanaşı üçüncü şəxsin cəmiyyətə qəbul

edilməsi, onun mayasının nominal dəyərinin müəyyən edilməsi və iştirakçıların mayalarının

məbləğlərinin dəyişməsi ilə əlaqədar nizamnaməyə edilən dəyişikliklər haqqında qərar qəbul

edir. Cəmiyyətə qəbul edilən üçüncü şəxsin mayasının nominal dəyəri onun payının dəyərinin

məbləğinə bərabər və ya ondan az olmalıdır. Əgər nizamnamə kapitalının artırılması baş

tutmamışdırsa, cəmiyyət ağlabatan müddətdə iştirakçıların əlavə mayalarını və üçüncü

şəxslərin mayalarını müvafiq olaraq geri qaytarmalıdır.

90.8. Məhdud məsuliyyətli cəmiyyətin nizamnamə kapitalının azaldılması bütün

iştirakçıların mayalarının nominal dəyərinin azaldılması yolu ilə həyata keçirilə bilər.

Bütün iştirakçıların mayalarının nominal dəyərinin azaldılması yolu ilə nizamnamə

kapitalının azaldılması bütün iştirakçıların mayalarının nisbəti saxlanılmaqla həyata

keçirilir. Cəmiyyətin nizamnamə kapitalının azaldılması cəmiyyətin ümumi yığıncağının

qərarı əsasında həyata keçirilir. Nizamnamə kapitalının azaldılması haqqında ümumi

yığıncağın qərarı qəbul edildikdən sonra nizamnamədə və ya cəmiyyətin ümumi yığıncağının

qərarında müəyyən edilmiş müddətdə cəmiyyət özünün bütün kreditorlarına bu barədə yazılı

məlumat göndərməlidir. Məlumat alındığı gündən bir ay müddətində cəmiyyətin kreditorlarının

cəmiyyətin müvafiq öhdəliklərinin vaxtından əvvəl yerinə yetirilməsini və ya xitamını,

düşdükləri zərərin əvəzinin ödənilməsini tələb etmək hüququ vardır.

[85]

Maddə 90-1. Məhdud məsuliyyətli cəmiyyətdə mənfəətin bölüşdürülməsi

[86]

90-1.1. Məhdud məsuliyyətli cəmiyyətin fəaliyyəti nəticəsində əldə edilmiş xalis

mənfəətin iştirakçılar arasında bölüşdürülməsi cəmiyyətin ümumi yığıncağı tərəfindən qəbul

edilən qərar əsasında cəmiyyətin nizamnaməsində müəyyən edilmiş qaydada həyata keçirilir.

Həmin qərarda mənfəətin tamamilə və ya qismən bölüşdürülməsi müəyyən edilə bilər.

90-1.2. Məhdud məsuliyyətli cəmiyyətin hər bir iştirakçısının nizamnamə kapitalındakı

mayalarına uyğun olaraq mənfəət almaq hüququ vardır. Xalis mənfəət ümumi yığıncağın qərarı

qəbul edildikdən sonra bir ay müddətində ödənilməlidir.

[87]

90-1.3. Məhdud məsuliyyətli cəmiyyət aşağıdakı hallarda mənfəətin bölüşdürülməsi

haqqında qərar qəbul edə bilməz:

90-1.3.1. əgər bu Məcəllənin 90-1.1-ci maddəsində nəzərdə tutulan qərar qəbul edildiyi

anda cəmiyyət qanunla müəyyən edilmiş müflisləşmə və ya iflas əlamətlərinə uyğun gəlirsə və

ya həmin qərarın qəbul edilməsi nəticəsində belə əlamətlər əmələ gələcəksə;

90-1.3.2. əgər bu Məcəllənin 90-1.1-ci maddəsində nəzərdə tutulan qərar qəbul edildiyi

anda cəmiyyətin xalis aktivlərinin dəyəri onun nizamnamə kapitalından azdırsa və ya həmin

qərarın qəbul edilməsi nəticəsində onun məbləğindən az olacaqsa.

Maddə 91. Məhdud məsuliyyətli cəmiyyətdə idarəetmə

91.1. Məhdud məsuliyyətli cəmiyyətin ali orqanı onun iştirakçılarının ümumi

yığıncağıdır. Bir iştirakçısı olan cəmiyyətdə cəmiyyətin ümumi yığıncağının səlahiyyətləri

iştirakçı tərəfindən təkbaşına həyata keçirilir. Cəmiyyətin nizamnaməsində nəzərdə

tutulduğu halda, habelə ictimai əhəmiyyətli qurumlarda cəmiyyətin direktorlar şurası (və ya

müşahidə şurası) və (və ya) təftiş komissiyası (müfəttiş) yaradılır. Məhdud məsuliyyətli

cəmiyyətdə onun fəaliyyətinə cari rəhbərliyi həyata keçirən və iştirakçılarının ümumi

yığıncağına hesabat verən icra orqanı (kollegial və ya təkbaşçı) yaradılır. Cəmiyyətin kollegial

icra orqanının rəhbəri və üzvləri və ya cəmiyyətin təkbaşçı icra orqanının rəhbəri onun iştirakçıları

olmayanların sırasından da seçilə bilər.

[88]

91.1-1. Məhdud məsuliyyətli cəmiyyətin iştirakçılarının ümumi yığıncağı növbəti və

növbədənkənar ola bilər. Hər bir iştirakçının cəmiyyətin iştirakçılarının ümumi

yığıncağında iştirak etmək, cəmiyyətin orqanlarını seçmək (təyin etmək), onlara seçilmək

(təyin edilmək) və səsvermədə iştirak etmək (bu Məcəllənin 49-1.2-ci və 49-1.3-cü maddələrində nəzərdə

tutulmuş hallar istisna olmaqla), şəxsən iştirak etmək və ya bu Məcəllə ilə müəyyən edilmiş qaydada

təyin etdiyi nümayəndə vasitəsilə təmsil olunmaq, ümumi yığıncağın gündəliyində dəyişikliklərin

edilməsini və gündəliyə yeni müzakirə mövzularının əlavə olunmasını tələb etmək hüququ vardır.

İştirakçıların həmin hüquqlarını məhdudlaşdıran hər hansı razılaşma və ya hərəkət

etibarsızdır. Cəmiyyətin iştirakçılarının ümumi yığıncaqda hər bir iştirakçının onun

nizamnamə kapitalındakı payına mütənasib səsi vardır. Cəmiyyətin iştirakçısı olmayan

kollegial icra orqanının rəhbəri və üzvləri və ya cəmiyyətin təkbaşçı icra orqanının

rəhbəri ümumi yığıncaqda məşvərətçi səs hüququ ilə iştirak edə bilər. Bu Məcəllə ilə

cəmiyyətin iştirakçılarının ümumi yığıncağının müstəsna səlahiyyətlərinə aid edilən

məsələlərdən başqa, cəmiyyətin nizamnaməsinə uyğun olaraq cəmiyyətin iştirakçılarının ümumi

yığıncağının səlahiyyətlərinə digər məsələlər də aid edilə bilər. Nizamnamədə müəyyən

edilib-edilməməsindən asılı olmayaraq, ümumi yığıncaq cəmiyyətin fəaliyyəti ilə əlaqədar

istənilən məsələni müzakirə edə bilər.

[89]

91.1-2. Cəmiyyətin iştirakçılarının növbəti ümumi yığıncağı icra orqanı tərəfindən

nizamnamədə müəyyən edilmiş müddətdə, lakin ildə bir dəfədən az olmayaraq çağırılır.

Cəmiyyətin illik fəaliyyətinin yekunlarına həsr olunmuş ümumi yığıncaq hesabat-maliyyə ili

başa çatdıqdan sonra dörd aydan gec olmayaraq çağırılır.

91.1-3. Cəmiyyətin iştirakçılarının növbədənkənar ümumi yığıncağı qanunda və ya

nizamnamədə müəyyən edilən hallarda və qaydada çağırılır. Növbədənkənar ümumi yığıncaq icra

orqanının öz təşəbbüsü ilə, habelə direktorlar şurasının (müşahidə şurasının), təftiş

komissiyasının (müfəttişin) və ya bütün səslərin azı onda birinə malik olan iştirakçıların

tələbi ilə, habelə qanunla müəyyən edilən digər şəxslər tərəfindən çağırılır. Ləğvetmə prosesində olan

cəmiyyətin növbədənkənar ümumi yığıncağı ləğvetmə komissiyası tərəfindən çağırılır.

[90]

91.1-4. Cəmiyyətin iştirakçılarının ümumi yığıncağında cəmiyyətin paylarının əlli faizindən artıq hissəsinə malik

olan iştirakçıları iştirak etdikdə ümumi yığıncaq səlahiyyətlidir.

[91]

91.1-5. Cəmiyyətin iştirakçılarının ümumi yığıncağında yetərsay olmadıqda, ümumi yığıncaq cəmiyyətin icra

orqanı tərəfindən cəmiyyətin nizamnaməsində müəyyən edilmiş qaydada, ümumi yığıncağın gündəliyi

dəyişdirilmədən çağırılmalıdır. Yenidən çağırılan ümumi yığıncaq cəmiyyətin paylarının əlli faizinə malik olan

iştirakçıları iştirak etdikdə səlahiyyətlidir.

[92]

91.1-6. Yenidən çağırılan yığıncaqda yetərsay olmadıqda, ümumi yığıncaq cəmiyyətin icra orqanı tərəfindən

cəmiyyətin nizamnaməsində müəyyən edilmiş qaydada, ümumi yığıncağın gündəliyi dəyişdirilmədən təkrarən

çağırılmalıdır. Təkrarən çağırılan ümumi yığıncaq cəmiyyətin paylarının 25 faizinə malik olan iştirakçıları iştirak

etdikdə səlahiyyətlidir.

91.1-7. Bir iştirakçıdan ibarət olan cəmiyyətdə ümumi yığıncağın səlahiyyətlərinə aid olan məsələlər barəsində

qərarlar həmin iştirakçı tərəfindən təkbaşına qəbul edilir və yazılı surətdə rəsmiləşdirilir.

91.2. Cəmiyyəti idarəetmə orqanlarının səlahiyyətləri, habelə onların qərarlar qəbul

etməsi və cəmiyyətin adından çıxış etməsi qaydası bu Məcəlləyə və cəmiyyətin nizamnaməsinə

uyğun olaraq müəyyənləşdirilir.

91.3. Məhdud məsuliyyətli cəmiyyət iştirakçılarının ümumi yığıncağının müstəsna

səlahiyyətinə aşağıdakılar aiddir:

91.3.1. cəmiyyətin nizamnaməsini və onun nizamnamə kapitalının miqdarını dəyişdirmək;

91.3.2. cəmiyyətin icra orqanlarını yaratmaq və onların səlahiyyətlərinə vaxtından

əvvəl xitam vermək;

91.3.3. cəmiyyətin illik hesabatlarını və maliyyə hesabatlarını təsdiq etmək, onun mənfəətini

və zərərini bölüşdürmək;

[93]

91.3.4. cəmiyyətin yenidən təşkili və ya ləğvi haqqında qərar qəbul etmək;

91.3.5. cəmiyyətin cəmiyyətin direktorlar şurası (və ya müşahidə şurası) və (və ya

təftiş komissiyasını (müfəttişini) seçmək və onların səlahiyyətlərinə vaxtından əvvəl xitam vermək ;

[94]

91.3.6. bu Məcəllənin 49-1.2-ci və 87.10-cu maddələrində nəzərdə tutulmuş əqdlərin bağlanması haqqında qərar

qəbul etmək.

[95]

91.4. Məhdud məsuliyyətli cəmiyyət (mikro və kiçik sahibkarlıq subyektləri istisna olmaqla) illik

maliyyə hesabatlarının düzgünlüyünü yoxlatmaq üçün hər il müstəqil auditor cəlb etməlidir

(kənar audit). Cəmiyyətin illik maliyyə hesabatlarının auditor yoxlanışı hər hansı

iştirakçının tələbi ilə də aparıla bilər. Bu halda auditor yoxlanışı həmin yoxlamanı tələb

edən iştirakçının hesabına aparılır. Cəmiyyətin fəaliyyətinin auditor yoxlanışlarının

aparılması qaydası qanunvericilik və cəmiyyətin nizamnaməsi ilə müəyyənləşdirilir.

[96]

91.5. Qanunvericilikdə nəzərdə tutulan hallar istisna olmaqla, cəmiyyətin işlərinin

aparılması nəticələri haqqında cəmiyyət tərəfindən məlumatların dərc edilməsi (açıq

hesabat) tələb olunmur.

Qeyd: Bu Məcəllənin 91.1-ci, 91-4.1-ci, 107.3-cü və 107-12.1-ci maddələrində “ictimai əhəmiyyətli qurumlar” dedikdə “Mühasibat uçotu

haqqında” Azərbaycan Respublikası Qanununun 2.1.9-cu maddəsində göstərilən kommersiya təşkilatları başa düşülür.

[97]

Maddə 91-1. Məhdud məsuliyyətli cəmiyyətin direktorlar şurası (müşahidə şurası)

[98]

91-1.1. Bu Məcəllənin 91.1-ci maddəsində nəzərdə tutulmuş halda yaradılmış direktorlar

şurası (müşahidə şurası) cəmiyyətin ümumi yığıncaqlar arasındakı dövrdə onun icra orqanının

fəaliyyətinə nəzarəti həyata keçirir. Əgər nizamnamədə təftiş komissiyasının seçilməsi

(müfəttişin təyin edilməsi) nəzərdə tutulmamışdırsa, bu Məcəlləyə uyğun olaraq təftiş

komissiyasının (müfəttişin) səlahiyyətləri direktorlar şurasına (müşahidə şurasına) verilə

bilər.

91-1.2. Cəmiyyətin direktorlar şurasının (müşahidə şurasının) yaradılması və

fəaliyyəti, habelə səlahiyyətlərinə xitam verilməsi qaydası nizamnamə ilə müəyyən edilir.

91-1.3. Cəmiyyətin təkbaşına rəhbəri, kollegial icra orqanının rəhbəri (üzvü), kənar

idarəçi direktorlar şurasının (müşahidə şurasının) üzvü ola bilməz.

91-1.4. Cəmiyyətin direktorlar şurasının (müşahidə şurasının) sədri onun iclaslarını üç ayda bir dəfədən az

olmayaraq çağırır və iclaslara sədrlik edir. Cəmiyyətin təftiş komissiyasının (müfəttişin), icra orqanının, şura üzvlərinin

və nizamnamə ilə müəyyən edilə bilən digər şəxslərin tələbi ilə də direktorlar şurasının (müşahidə şurasının) iclası

şuranın sədri tərəfindən çağırılır. Cəmiyyətin direktorlar şurasının (müşahidə şurasının) iclası maliyyə bazarlarında

nəzarət edilən subyektlərə münasibətdə həmçinin “Azərbaycan Respublikasının Mərkəzi Bankı haqqında” Azərbaycan

Respublikası Qanununun tələbləri nəzərə alınmaqla çağırılır. Şuranın iclasının keçirilməsi qaydaları cəmiyyətin

nizamnaməsi ilə müəyyən edilir.

[99]

91-1.5. Cəmiyyətin direktorlar şurasının (müşahidə şurasının) iclasında hər üzv bir səsə malik olmaqla, qərarlar

sadə səs çoxluğu ilə qəbul edilir. Səslərin sayı bərabər bölünərsə, şuranın sədrinin səsi həlledici hesab edilir.

91-1.6. Cəmiyyətin direktorlar şurasının (müşahidə şurasının) iclasının yerini, vaxtını, iştirakçılarını, gündəliyini,

çıxışların xülasəsini, səsvermənin nəticələrini və qərarlarını əks etdirən protokol tərtib edilir. Həmin protokol şuranın

sədri və üzvləri tərəfindən imzalanır.

[100]

Maddə 91-2. Məhdud məsuliyyətli cəmiyyətin icra orqanı

91-2.1. Cəmiyyətin icra orqanının fəaliyyəti və onun tərəfindən qərarların qəbul

edilməsi qaydası cəmiyyətin nizamnaməsi və daxili sənədləri ilə müəyyən edilir.

91-2.2. Cəmiyyətin kollegial icra orqanı yalnız fiziki şəxslərdən ibarət ola bilər.

91-2.3. Cəmiyyət və cəmiyyətin təkbaşına rəhbəri arasında müqavilə həmin şəxsin

seçildiyi (təyin edildiyi) cəmiyyətin iştirakçılarının ümumi yığıncağında sədrlik edən şəxs

və ya ümumi yığıncağın qərarı ilə müvəkkil edilən şəxs tərəfindən imzalanır. Təkbaşına

rəhbərin səlahiyyətləri bu Məcəllənin 91-2.4-cü maddəsində nəzərdə tutulmuş hal istisna

olmaqla, fiziki şəxs tərəfindən həyata keçirilir.

91-2.4. Cəmiyyətin nizamnaməsində nəzərdə tutulduğu halda cəmiyyətin icra orqanının

səlahiyyətləri müqavilə əsasında başqa fiziki və ya hüquqi şəxslərə (kənar idarəçiyə)

verilə bilər. Kənar idarəçi ilə ümumi yığıncaqda təsdiq olunan və cəmiyyətin adından ümumi

yığıncaqda sədrlik edən və ya ümumi yığıncağın səlahiyyət verdiyi iştirakçılardan biri

tərəfindən imzalanan müqavilə bağlanır.

91-2.5. Kənar idarəçi icra orqanı kimi cəmiyyətə münasibətdə idarəetməni qeyri-

qənaətbəxş həyata keçirməsi nəticəsində və üçüncü şəxslərə ziyan vurduğu zərərə görə

qanunvericiliklə müəyyən edilmiş qaydada məsuliyyət daşıyır.

Maddə 91-3. Məhdud məsuliyyətli cəmiyyətin təftiş komissiyası (müfəttişi)

91-3.1. Bu Məcəllənin 91-ci maddəsində nəzərdə tutulmuş halda cəmiyyətin

iştirakçılarının ümumi yığıncağının qərarı ilə təftiş komissiyası (müfəttiş) seçilir (təyin

edilir).

91-3.2. Cəmiyyətin təftiş komissiyasının (müfəttişin) formalaşdırılması qaydaları, onun

tərkibi və fəaliyyətinin qaydası cəmiyyətin nizamnaməsi ilə müəyyən edilir.

91-3.3. Cəmiyyətin təftiş komissiyasının üzvlüyünə (müfəttiş kimi) fiziki şəxslər

seçilir (təyin edilir). Cəmiyyətin iştirakçısı olmayan şəxslərin də təftiş komissiyasına

üzv seçilməsinə (müfəttiş təyin edilməsinə) yol verilir. Cəmiyyətin direktorlar şurasının

(müşahidə şurasının) və ya kollegial icra orqanının rəhbəri (üzvü), təkbaşına rəhbər və ya

kənar idarəçi təftiş komissiyasına üzv seçilə (müfəttiş təyin edilə) bilməz.

91-3.4. Cəmiyyətin təftiş komissiyasının (müfəttişin) cəmiyyətin maliyyə-təsərrüfat

fəaliyyətini yoxlamaq və bu məqsədlə cəmiyyətin fəaliyyətinə aid olan bütün sənədləri əldə

etmək hüququ vardır. Təftiş komissiyasının (müfəttişin) tələbi ilə direktorlar şurasının

(müşahidə şurasının) və ya kollegial icra orqanının rəhbəri (üzvləri), təkbaşına rəhbər,

kənar idarəçi şifahi və ya yazılı formada zəruri məlumatları təqdim etməyə borcludurlar.

91-3.5. Cəmiyyətin təftiş komissiyası (müfəttiş) varsa, bu nəzarət orqanının rəyi

olmadan cəmiyyətin iştirakçılarının ümumi yığıncağı cəmiyyətin illik hesabatlarını və

maliyyə hesabatlarını təsdiq edə bilməz, habelə mənfəət və zərərin bölüşdürülməsinə dair qərar

qəbul edə bilməz.

Maddə 91-4. Məhdud məsuliyyətli cəmiyyətin audit komitəsi

91-4.1. İştirakçılarının sayı əllidən çox olan cəmiyyətlərdə, habelə ictimai əhəmiyyətli qurumlarda daxili audit

siyasətinin və strategiyasının hazırlanması, həyata keçirilməsi və auditor nəzarətinin təşkili üçün direktorlar şurası

(müşahidə şurası) tərəfindən audit komitəsi yaradılır. Cəmiyyətin nizamnaməsində nəzərdə tutulduğu halda

iştirakçıların sayı əllidən çox olmayan cəmiyyətlərdə də audit komitəsi yaradılır.

91-4.2. Cəmiyyətin audit komitəsinin formalaşdırılması qaydaları, onun tərkibi və fəaliyyətinin qaydası qanunla və

cəmiyyətin nizamnaməsi ilə müəyyən edilir.

91-4.3. Cəmiyyətin icra orqanının üzvləri və (və ya) cəmiyyətin iştirakçıları audit komitəsinin üzvü ola bilməzlər.

Cəmiyyətin direktorlar şurasının (müşahidə şurasının) üzvləri audit komitəsinin üzvü ola bilərlər.

[101]

91-4.4. Cəmiyyətin fəaliyyətinin daxili auditi cəmiyyətin audit komitəsinin təşəbbüsü ilə ümumi yığıncağın və ya

direktorlar şurasının (müşahidə şurasının) qərarı ilə və ya cəmiyyətin paylarının on faizindən artıq hissəsinə malik

olan iştirakçıların və cəmiyyətin icra orqanının tələbi ilə həyata keçirilir.

91-4.5. Cəmiyyətin audit komitəsinin tələbi ilə cəmiyyətin bütün orqanları və vəzifəli şəxsləri cəmiyyətin maliyyə-

təsərrüfat fəaliyyəti ilə əlaqədar olan sənədləri təqdim etməlidirlər.

91-4.6. Audit komitəsi direktorlar şurasına (müşahidə şurasına) tabedir.

[102]

Maddə 92. Məhdud məsuliyyətli cəmiyyətin yenidən təşkili və ləğvi

92.1. Məhdud məsuliyyətli cəmiyyət onun iştirakçılarının yekdil qərarı ilə könüllü

surətdə yenidən təşkil və ya ləğv edilə bilər. Cəmiyyətin yenidən təşkilinin və ləğvinin

başqa əsasları, habelə onun yenidən təşkili və ləğvi qaydası bu Məcəllə ilə

müəyyənləşdirilir.

92.2. Məhdud məsuliyyətli cəmiyyət səhmdar cəmiyyətinə çevrilə bilər.

Maddə 93. Məhdud məsuliyyətli cəmiyyətin nizamnamə kapitalındakı payın keçməsi

93.1. Məhdud məsuliyyətli cəmiyyətin iştirakçısı cəmiyyətin nizamnamə kapitalındakı

payını və ya onun bir hissəsini həmin cəmiyyətin bir və ya bir neçə iştirakçısına sata

bilər və ya başqa qaydada güzəşt edə bilər.

93.2. Cəmiyyət iştirakçısının öz payını (onun bir hissəsini) üçüncü şəxslərə

özgəninkiləşdirilməsinə, əgər cəmiyyətin nizamnaməsində ayrı qayda nəzərdə tutulmayıbsa,

yol verilir.

[103]

93.3. Cəmiyyətin iştirakçıları iştirakçının payını (onun bir hissəsini) öz paylarının

miqdarına mütənasib surətdə satın almaqda üstünlük hüququna malikdirlər, bu şərtlə ki,

cəmiyyətin nizamnaməsində və ya onun iştirakçılarının razılaşmasında həmin hüququn həyata

keçirilməsinin ayrı qaydası nəzərdə tutulmasın. Cəmiyyətin iştirakçısı öz payını (onun bir hissəsini)

özgəninkiləşdirmək istədikdə həmin payın (onun bir hissəsinin) satın alınmasını ilkin olaraq cəmiyyətin digər

iştirakçılarına təklif etməlidir. Əgər cəmiyyətin iştirakçıları xəbərdar edildikləri gündən bir ay

ərzində və ya cəmiyyətin nizamnaməsində və ya onun iştirakçılarının razılaşmasında nəzərdə

tutulan başqa müddətdə öz üstünlük hüququndan istifadə etməzlərsə, iştirakçının payı üçüncü

şəxsə özgəninkiləşdirilə bilər.

[104]

93.4. Məhdud məsuliyyətli cəmiyyətin nizamnaməsinə uyğun olaraq iştirakçının payının

(onun bir hissəsinin) üçüncü şəxslərə özgəninkiləşdirilməsi mümkün olmadıqda, cəmiyyətin

digər iştirakçıları isə onu satın almaqdan imtina etdikdə cəmiyyət iştirakçının payını əldə

etməyə borcludur.

93.5. İştirakçının payını (onun bir hissəsini) məhdud məsuliyyətli cəmiyyətin özünün

əldə etdiyi halda cəmiyyət onu özünün nizamnaməsində nəzərdə tutulan müddətlərdə və qaydada

başqa iştirakçılara və ya üçüncü şəxslərə satmağa və ya bu Məcəllənin 90.4 və 90.5-ci

maddələrinə uyğun olaraq öz nizamnamə kapitalını azaltmağa borcludur.

93.6. Məhdud məsuliyyətli cəmiyyətin nizamnamə kapitalındakı paylar cəmiyyətin

iştirakçısı olan fiziki şəxslərin vərəsələrinə və hüquqi şəxslərin hüquq varislərinə bu

şərtlə keçir ki, cəmiyyətin nizamnaməsində payların onlara yalnız cəmiyyətin qalan

iştirakçılarının razılığı ilə keçməsi nəzərdə tutulmasın. Payın keçməsinə razılıq verməkdən

imtina edilməsi cəmiyyətin nizamnaməsində nəzərdə tutulan qaydada və şərtlərlə cəmiyyətin

həmin payın həqiqi dəyərini iştirakçının vərəsələrinə (hüquq varislərinə) ödəməsi və ya

həmin dəyərə bərabər əmlakı onlara naturada verməsi vəzifəsinin yaranmasına səbəb olur.

93.7. Cəmiyyətin paylarının əlli faizini və daha çox hissəsini almaq istəyən şəxs bütün iştirakçılara rəsmi qaydada

müvafiq təklif təqdim edir.

[105]

Maddə 94. İştirakçının məhdud məsuliyyətli cəmiyyətin əmlakındakı payına tutmanın

yönəldilməsi

94.1. İştirakçının şəxsi borcları üzrə tutmanın onun məhdud məsuliyyətli cəmiyyətin

əmlakındakı payına yönəldilməsinə yalnız onun başqa əmlakının borclarını ödəməyə kifayət

etmədiyi halda yol verilir. Həmin iştirakçının kreditorları məhdud məsuliyyətli cəmiyyətdən

tutmanın yönəldilməsi məqsədilə cəmiyyətin əmlakının borclunun nizamnamə kapitalındakı

payına uyğun hissəsinin dəyərini ödəməyi və ya bu əmlak hissəsini ayırmağı tələb edə

bilərlər. Cəmiyyətin əmlakının ayrılmalı hissəsi və ya onun dəyəri kreditorların tələb

irəli sürdükləri məqamda tərtib edilmiş balans üzrə müəyyənləşdirilir.

94.2. İştirakçının məhdud məsuliyyətli cəmiyyətin əmlakındakı bütün payına tutmanın

yönəldilməsi onun cəmiyyətdə iştirakına xitam verir.

Maddə 95. Məhdud məsuliyyətli cəmiyyət iştirakçısının cəmiyyətdən çıxması

Məhdud məsuliyyətli cəmiyyətin iştirakçısı onun digər iştirakçılarının razılığından

asılı olmayaraq istənilən vaxt cəmiyyətdən çıxa bilər.

Maddə 96. Məhdud məsuliyyətli cəmiyyətin iştirakçısı cəmiyyətdən çıxarkən hesablaşmalar

96.1. Məhdud məsuliyyətli cəmiyyətdən çıxan iştirakçıya, əgər cəmiyyətin nizamnaməsində

ayrı qayda nəzərdə tutulmayıbsa, həmin iştirakçının nizamnamə kapitalındakı payına uyğun

əmlak hissəsi ödənilir. Çıxan iştirakçının cəmiyyət ilə razılaşmasına əsasən əmlakın

dəyərinin ödənilməsi əmlakın naturada verilməsi ilə əvəz edilə bilər. Cəmiyyətin əmlakının

çıxan iştirakçıya düşən hissəsi və ya onun dəyəri iştirakçının çıxdığı məqamda tərtib

edilən balans üzrə müəyyənləşdirilir.

96.2. Əgər məhdud məsuliyyətli cəmiyyətin nizamnamə kapitalına maya kimi əmlakdan

istifadə hüququ verilmişdirsə, müvafiq əmlak cəmiyyətdən çıxan iştirakçıya qaytarılır.

Həmin əmlakın normal aşınma nəticəsində dəyərinin azalmasının əvəzi ödənilmir.

96.3. Cəmiyyət iştirakçısının vərəsəsi və ya onun iştirakçısı olan hüquqi şəxsin hüquq

varisi cəmiyyətə daxil olmadıqda onunla hesablaşmalar bu maddənin qaydalarına uyğun

aparılır.

Maddə 97. Əlavə məsuliyyətli cəmiyyət

97.1. Bir və ya bir neçə şəxs tərəfindən təsis edilən, nizamnamə kapitalı nizamnamə ilə

müəyyənləşdirilmiş miqdarda paylara bölünən cəmiyyət əlavə məsuliyyətli cəmiyyət sayılır.

Belə cəmiyyətin iştirakçıları onun öhdəlikləri üzrə öz mayalarının dəyərinin cəmiyyətin

nizamnaməsi ilə müəyyənləşdirilən, hamısı üçün eyni olan misli miqdarında özlərinin əmlakı

ilə birgə subsidiar məsuliyyət daşıyırlar. İştirakçılardan biri müflis olduqda cəmiyyətin

öhdəlikləri üzrə onun məsuliyyəti, əgər cəmiyyətin nizamnaməsində məsuliyyətin bölünməsinin

ayrı qaydası nəzərdə tutulmayıbsa, qalan iştirakçılar arasında onların mayalarına mütənasib

surətdə bölünür.

97.2. Əlavə məsuliyyətli cəmiyyətin firma adında cəmiyyətin adı, habelə "məhdud

məsuliyyətli cəmiyyət" sözləri göstərilməlidir.

97.3. Əlavə məsuliyyətli cəmiyyətə, əgər bu maddədə ayrı qayda nəzərdə tutulmayıbsa, bu

Məcəllənin məhdud məsuliyyətli cəmiyyət haqqında qaydaları tətbiq edilir.

Maddə 98. Səhmdar cəmiyyəti

98.1. Nizamnamə kapitalı müəyyən sayda səhmlərə bölünmüş cəmiyyət səhmdar cəmiyyəti

sayılır.

98.2. Səhmlər buraxmağa yalnız səhmdar cəmiyyətlərinin hüququ vardır. Səhmdar

cəmiyyətinin əmlakı onun səhmlərinin yerləşdirilməsi, maliyyə-təsərrüfat fəaliyyəti

nəticəsində, habelə qanunla qadağan edilməmiş digər mənbələr hesabına yaranır.

[106]

98.3. Səhmdar cəmiyyəti bu Məcəlləyə müvafiq olaraq yeni cəmiyyətin yaradılması və ya

müvafiq olaraq, bu Məcəllədə, “Banklar haqqında”, “Sığorta fəaliyyəti haqqında”, “İnvestisiya fondları haqqında” və

“Kredit ittifaqları haqqında” Azərbaycan Respublikasının qanunlarında müəyyən edilmiş qaydalar və

məhdudiyyətlər nəzərə alınmaqla fəaliyyət göstərən hüquqi şəxsin yenidən təşkili (birləşmə,

bölünmə, ayrılma, çevrilmə) yolu ilə yaradıla bilər.

[107]

98.4. Səhmdar cəmiyyətinin iştirakçıları (səhmdarlar) onun öhdəlikləri üçün cavabdeh

deyildirlər və cəmiyyətin fəaliyyəti ilə bağlı zərər üçün onlara mənsub səhmlərin dəyəri

həddində risk daşıyırlar.

98.5. Səhmdar cəmiyyəti bir şəxs (fiziki və ya hüquqi şəxs) tərəfindən yaradıla bilər

və ya cəmiyyətin bütün səhmlərini bir səhmdarın əldə etdiyi halda bir şəxsdən (fiziki və ya

hüquqi şəxsdən) ibarət ola bilər. Bu barədə məlumat cəmiyyətin nizamnaməsində göstərilməli,

qeydə alınmalı və hamının tanış olması üçün dərc edilməlidir. Səhmdar cəmiyyətinin yeganə

iştirakçısı bir şəxsdən ibarət digər təsərrüfat cəmiyyəti ola bilməz.

[108]

98.6. Səhmdar cəmiyyətinin firma adında onun adı, habelə "açıq səhmdar cəmiyyəti" və ya

"qapalı səhmdar cəmiyyəti" sözləri göstərilməlidir.

98.7. Səhmdar cəmiyyətinin hüquqi vəziyyəti və səhmdarların hüquq və vəzifələri , müvafiq

olaraq, bu Məcəlləyə, “Banklar haqqında”, “Sığorta fəaliyyəti haqqında” və “İnvestisiya fondları haqqında” Azərbaycan

Respublikasının qanunlarına uyğun olaraq müəyyənləşdirilir.

[109]

98.8. Dövlət müəssisələri özəlləşdirilərkən səhmdar cəmiyyətlərinin yaradılması

xüsusiyyətləri həmin müəssisələrin özəlləşdirilməsinə dair qanunvericiliklə

müəyyənləşdirilir.

98.9. Səhmdar cəmiyyətinin yaradılması təsis yığıncağının keçirilməsini və müqavilənin

bağlanmasını (bu Məcəllənin 45.2-ci maddəsində nəzərdə tutulmuş halda) və ya səhmdar

cəmiyyətinin yaradılması haqqında qərarın qəbul edilməsini (səhmdar cəmiyyəti bir şəxs

tərəfindən yaradıldıqda), səhmlərin təsisçilər arasında bölüşdürülməsini və nizamnamənin

hazırlanmasını (qəbul olunmasını) əhatə edir.

[110]

98.10. Səhmdar cəmiyyətinin yaradılması zamanı təsis yığıncağı təsisçilər arasında

bağlanmış müqavilədə nəzərdə tutulmuş müddətdə, səhmdar cəmiyyətinin bütün səhmləri

təsisçilər arasında bölüşdürüldükdə keçirilir. Təsis yığıncağı bütün təsisçilər və ya

onların nümayəndələri iştirak etdikdə səlahiyyətlidir (yetərsay var). Yetərsay olmadıqda,

yığıncaq təkrarən keçirilir. Yetərsay təkrarən keçirilən təsis yığıncağında da olmadıqda,

səhmdar cəmiyyətinin yaradılması iclasda iştirak edən təsisçilər və ya onların

nümayəndələri tərəfindən baş tutmamış hesab edilir və bu qərar bütün təsisçilərin nəzərinə

yeddi gün müddətində çatdırılır.

98.11. Səhmdar cəmiyyətinin yaradılması zamanı keçirilən təsis yığıncağı:

98.11.1. səhmdar cəmiyyətinin yaradılması zamanı yerləşdirilən səhmlərin ödənilməsinə

yönəldilən pul olmayan əmlakın dəyərini təsdiq edir;

98.11.2. səhmdar cəmiyyətinin yaradılması barədə qərarı qəbul edir və onun

nizamnaməsini təsdiq edir;

98.11.3. müvafiq olaraq, bu Məcəllə, “Banklar haqqında”, “Sığorta fəaliyyəti haqqında”, “İnvestisiya fondları

haqqında” Azərbaycan Respublikasının qanunları və səhmdar cəmiyyətinin nizamnaməsi ilə nəzərdə

tutulmuş səhmdar cəmiyyətinin idarəetmə, nəzarət və icra orqanlarım təşkil edir;

[111]

98.11.4. səhmdar cəmiyyətinin yaradılması və cəmiyyətin fəaliyyətinin başlanılması ilə

əlaqədar bu Məcəlləyə, digər qanunvericilik aktlarına və təsisçilər arasında bağlanılmış

müqaviləyə zidd olmayan digər məsələləri həll edir.

98.12. Səhmdar cəmiyyətinin təsis yığıncağında cəmiyyətin təsis edilməsi, nizamnamənin

təsdiq edilməsi, səhmdar cəmiyyətinin yaradılması zamanı yerləşdirilən səhmlərin

ödənilməsinə yönəldilən pul olmayan əmlakın dəyərinin təsdiq edilməsi, idarəetmə, nəzarət

və icra orqanlarının formalaşdırılması barədə qərarlar təsisçilər tərəfindən yekdilliklə,

digər məsələlər üzrə isə sadə səs çoxluğu ilə qəbul edilir.

98.13. Səhmdar cəmiyyətinin təsisi zamanı səhmlərin buraxılışı və dövlət qeydiyyatı ,

müvafiq olaraq, bu Məcəllə, “Banklar haqqında”, “İnvestisiya fondları haqqında” və “Qiymətli kağızlar bazarı haqqında”

Azərbaycan Respublikasının qanunları ilə müəyyən edilmiş qaydada həyata keçirilir.

[112]

98.14. Səhmdar cəmiyyətinin yaradılması ilə bağlı və onun dövlət qeydiyyatına

alınmasına qədər yaranmış öhdəliklərinə görə cəmiyyətin təsisçiləri birgə məsuliyyət

daşıyırlar.

98.15. Bu Məcəllənin 98.4-cü, 98.5-ci və 98.11.1-ci maddələrində qeyd edilmiş məsələlərlə əlaqədar banklara,

sığortaçılara və qiymətli kağızlar bazarında lisenziyalaşdırılan şəxslərə münasibətdə “Banklar haqqında”, “Sığorta

fəaliyyəti haqqında” və “Qiymətli kağızlar bazarı haqqında” Azərbaycan Respublikasının qanunlarının müddəaları, 98.5-

ci və 98.11.1-ci maddələrində qeyd edilmiş məsələlərlə əlaqədar səhmdar investisiya fondlarına münasibətdə isə

“İnvestisiya fondları haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanununun müddəaları tətbiq edilir.

[113]

Maddə 99. Açıq səhmdar cəmiyyəti

99.1. Səhmdar cəmiyyətinin iştirakçıları onlara mənsub səhmləri digər səhmdarların

razılığı olmadan özgəninkiləşdirə bildikdə, o, açıq səhmdar cəmiyyəti sayılır. Bu cür

səhmdar cəmiyyəti buraxdığı səhmlərə açıq abunə yazılışını və onların sərbəst satışını

həyata keçirə bilər.

99.2. Açıq səhmdar cəmiyyəti illik hesabatını və maliyyə hesabatlarını (mikro və kiçik sahibkarlıq subyektləri istisna

olmaqla), habelə aşağıdakı məlumatları hamının tanış olması üçün hər il dərc etməyə borcludur:

[114]

99.2.1. hesabat dövrü üzrə maliyyə göstəriciləri;

99.2.2. aidiyyəti şəxslərlə bağlanılmış və xüsusi əhəmiyyətli əqdlər;

99.2.3. cəlb edilmiş maliyyə vəsaitləri;

99.2.4. idarəetmə orqanları və vəzifəli şəxslər, onların əsas və əlavə iş yerləri;

99.2.5. idarəetmə strukturu;

99.2.6. inkişaf siyasəti;

99.2.7. səhmdar kapitalının gəlirliyi və dividend siyasəti;

99.2.8. idarəetmə orqanlarının hər bir üzvünə verilən ödənişlər;

[115]

99.2.9. investisiyaların həcmi və mənbəyi;

99.2.10. cəmiyyətin qiymətli kağızlarının dövriyyəsi və gəlirliyi;

99.2.11. ictimai layihələr.

[116]

99.3. Açıq səhmdar cəmiyyətinin xalis aktivlərinin dəyərinin iyirmi beş faizindən artıq

məbləğdə olan əqd xüsusi əhəmiyyətli əqd hesab edilir. Xüsusi əhəmiyyətli əqdin

bağlanılması barədə qərar səhmdar cəmiyyətinin səhmdarlarının ümumi yığıncağında qəbul

edilir və bu barədə məlumat açıqlanır. Bu məlumatın açıqlanması qaydası səhmdar

cəmiyyətinin nizamnaməsində nəzərdə tutulmalıdır. Bu maddənin tələbləri banklara və xarici bankların

yerli filiallarına şamil edilmir.

[117]

99.4. Açıq səhmdar cəmiyyətinə aidiyyəti olan şəxs ilə həmin cəmiyyət arasında

bağlanılan hər hansı əqd, razılaşma və yaxud əlaqəli əqdlər məcmusu aidiyyəti şəxslə əqd

hesab edilir. Qanunvericilikdə nəzərdə tutulmuş hallar istisna olmaqla, aidiyyəti şəxslərin

siyahısı, onlarla cəmiyyət arasında əqdlərin bağlanması və belə əqdlər barədə məlumatın

açıqlanması qaydaları müvafiq icra hakimiyyəti orqanı tərəfindən müəyyən edilir.

[118]

Maddə 100. Qapalı səhmdar cəmiyyəti

100.1. Səhmləri yalnız onun təsisçiləri arasında və ya qabaqcadan müəyyənləşdirilmiş

digər şəxslər dairəsində yayılan səhmdar cəmiyyəti qapalı səhmdar cəmiyyətidir. Bu cür

cəmiyyət buraxdığı səhmlərə açıq abunə yazılışı apara bilməz və ya başqa şəkildə onları

əldə edilmək üçün şəxslərin qeyri-məhdud dairəsinə təklif edə bilməz.

100.2. Qapalı səhmdar cəmiyyətinin iştirakçılarının sayı müvafiq icra hakimiyyəti

orqanı tərəfindən müəyyənləşdirilmiş həddi keçməməlidir, əks halda o, bir il ərzində açıq

səhmdar cəmiyyətinə çevrilməli, bu müddət bitdikdən sonra isə, əgər onların sayı azaldılıb

müvafiq icra hakimiyyəti orqanı tərəfindən müəyyənləşdirilmiş həddə endirilməzsə, məhkəmə

qaydasında ləğv edilməlidir.

100.3. Qapalı səhmdar cəmiyyəti bu Məcəllənin 99-cu maddəsində göstərilən sənədləri

hamının tanış olması üçün dərc etməyə borcludur.

Maddə 101. Qapalı səhmdar cəmiyyətinin səhmlərinin başqasına keçməsi

101.1. Qapalı səhmdar cəmiyyətinin səhmdarları həmin cəmiyyətin digər səhmdarlarının

satdıqları səhmləri əldə etməkdə üstünlük hüququna malikdirlər. Əgər səhmdarlardan heç biri

cəmiyyətin nizamnaməsində nəzərdə tutulan müddətdə, lakin satış elan olunduğu tarixdən

etibarən otuz gün ərzində özünün üstünlük hüququndan istifadə etməzsə, sonrakı otuz gün

ərzində səhmdar cəmiyyəti həmin səhmləri onların mülkiyyətçisi ilə razılaşdırılmış qiymətə

özü əldə edə bilər. Səhmdar cəmiyyəti səhmləri əldə etməkdən imtina etdikdə və ya onların

qiymətinə dair razılığa gəlinmədikdə səhmlər üçüncü şəxsə özgəninkiləşdirilə bilər. Bu

zaman səhmin satış qiyməti səhmdarlara və ya səhmdar cəmiyyətinə təklif edilən qiymətdən

aşağı olmamalıdır. Əks halda səhmdar cəmiyyəti həmin əqdin etibarsız hesab edilməsini və

səhmin həmin qiymətə cəmiyyətə satılmasını məhkəmə qaydasında tələb edə bilər.

[119]

101.2. Qapalı səhmdar cəmiyyətinin səhmləri girov qoyulduqda və sonradan onlara girov

saxlayan tərəfindən tutma yönəldildikdə müvafiq olaraq bu Məcəllənin 101.1-ci maddəsinin

qaydaları tətbiq edilir.

101.3. Əgər cəmiyyətin nizamnaməsində ayrı qayda nəzərdə tutulmayıbsa, qapalı səhmdar

cəmiyyətinin səhmləri səhmdar olan fiziki şəxslərin vərəsələrinə və ya hüquqi şəxsin hüquq

varislərinə keçir. Cəmiyyət səhmlərin səhmdar olan fiziki şəxsin vərəsələrinə və ya hüquqi

şəxsin hüquq varislərinə keçməsinə razılıq verməkdən imtina etdikdə bu Məcəllənin 101.1-ci

maddəsinin qaydaları tətbiq edilir.

Maddə 102. Səhmdar cəmiyyətinin nizamnaməsi

102.1. Səhmdar cəmiyyətinin nizamnaməsində bu Məcəllənin 47.2-ci maddəsində göstərilən

məlumatlardan savayı, cəmiyyətin buraxdığı səhmlərin kateqoriyaları, onların nominal dəyəri

və miqdarı haqqında; cəmiyyətin nizamnamə kapitalının miqdarı haqqında; səhmdarların

hüquqları haqqında; cəmiyyəti idarəetmə orqanlarının tərkibi və səlahiyyətləri, onların

qərarlar qəbul etməsi, o cümlədən barəsində qərarların yekdilliklə və ya şərtləşdirilmiş

səs çoxluğu ilə qəbul olunduğu məsələlərə dair qərarlar qəbul etməsi qaydası haqqında

şərtlər göstərilməlidir.

[120]

102.2. Səhmdar cəmiyyətinin nizamnaməsində qanunvericiliyə zidd olmayan digər

məlumatlar da nəzərdə tutula bilər.

102.3. Səhmdar cəmiyyətinin nizamnaməsinin tələblərinə riayət edilməsi cəmiyyətin bütün

orqanları, vəzifəli şəxsləri və səhmdarları üçün məcburidir.

102.4. Səhmdar cəmiyyəti öz səhmdarlarına nizamnamə, ona edilən əlavə və dəyişikliklər

ilə tanış olmaq imkanmı yaratmalıdır. Səhmdarın tələbi ilə nizamnamənin surəti ona

verilməlidir.

102.5. “Banklar haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanununda nəzərdə tutulmuş hallar istisna olmaqla,

cəmiyyətin nizamnaməsində əlavə və dəyişikliklərin edilməsi qərarı səhmdarların ümumi

yığıncağında, səsvermə hüququna malik olan səhmdarların üçdə iki səs çoxluğu ilə qəbul

edilir.

[121]

Maddə 103. Səhmdar cəmiyyətinin nizamnamə kapitalı

103.1. Səhmdar cəmiyyətinin nizamnamə kapitalı cəmiyyətin səhmdarlar tərəfindən əldə

edilmiş səhmlərinin nominal dəyərindən təşkil olunur. Səhmdar cəmiyyətinin nizamnamə

kapitalına qoyuluşların formaları, müvafiq olaraq, bu Məcəllə, sahəvi qanunlar və təsisçilər arasında

bağlanmış müqavilə ilə müəyyən edilir. Səhmdar cəmiyyətinin nizamnaməsinə qoyuluşlar pul

vəsaitləri, tam ödənilmiş qiymətli kağızlar, digər əmlak, o cümlədən əmlak hüquqları və pul

dəyəri olan digər hüquqlar ola bilər. Səhmdar cəmiyyətinin yaradılması zamanı pul olmayan

əmlakın dəyəri təsis yığıncağının qərarı ilə, səhmdar cəmiyyəti yaradıldıqdan sonra isə -

səhmdar cəmiyyətinin səhmdarlarının ümumi yığıncağının qərarı ilə müəyyən edilir.

[122]

103.2. Cəmiyyətin nizamnamə kapitalı cəmiyyətin kreditorlarının mənafelərinə təminat

verən əmlakının minimum miqdarını müəyyənləşdirir. O, müvafiq icra hakimiyyəti orqanı və

maliyyə bazarlarını tənzimləyən qanunlarda nəzərdə tutulmuş hallarda Azərbaycan Respublikasının Mərkəzi Bankı

tərəfindən müəyyənləşdirilmiş miqdardan az ola bilməz.

[123]

103.3. Səhmdar cəmiyyətinin təsisçiləri cəmiyyət qeydə alınanadək nizamnamə kapitalını

tamamilə ödəməyə borcludurlar. Səhmdar cəmiyyəti təsis edilərkən onun bütün səhmləri

təsisçilər arasında bölünməlidir.

103.4. Səhmdarı cəmiyyətin səhmlərini ödəmək vəzifəsindən azad etməyə , o cümlədən

cəmiyyətə qarşı tələblərin əvəzləşdirilməsi yolu ilə azad etməyə yol verilmir.

[124]

103.4-1. Səhmdar cəmiyyətin səsvermə hüququna malik olan səhmdarlarının üçdə iki səs çoxluğu ilə həmin

cəmiyyətə qarşı pul tələbinə malik olan şəxslər pul tələblərini əvəzləşdirməklə və cəmiyyətin səhmdarı olmaqla

(əlavə buraxılmış səhmləri əldə etməklə) cəmiyyətin səhmlərini ödəmək vəzifəsindən azad oluna bilərlər. Bu cür

təşəbbüslə cəmiyyətə qarşı pul tələbi olan şəxslər və (və ya) cəmiyyət çıxış edə bilər. Əlavə buraxılmış səhmlərin

cəmiyyətə qarşı pul tələbinin əvəzləşdirilməsi ilə əldə edilməsinə qapalı yerləşdirmə üsulu ilə yol verilir. Maliyyə

bazarlarında nəzarət edilən subyektlərə qarşı pul tələbi olan şəxslərin pul tələblərinin həmin subyektlərin nizamnamə

kapitalında payla əvəzləşdirilməsi maliyyə bazarlarını tənzimləyən qanunlarda mühüm iştirak payının əldə

olunmasına dair tələblər nəzərə alınmaqla həyata keçirilir.

[125]

103.5. Əgər ikinci və hər növbəti maliyyə ili başa çatarkən cəmiyyətin xalis

aktivlərinin dəyəri nizamnamə kapitalından az olarsa, cəmiyyət öz nizamnamə kapitalının

azalmasını elan etməyə və müəyyənləşdirilmiş qaydada qeydə aldırmağa borcludur. Sahəvi

qanunlarda nəzərdə tutulmuş hallar istisna olmaqla, əgər cəmiyyətin göstərilən aktivlərinin dəyəri

nizamnamə kapitalının müvafiq icra hakimiyyəti orqanı tərəfindən müəyyənləşdirilmiş minimum

miqdarından az olarsa, cəmiyyət ləğv edilməlidir.

[126]

103.6. Cəmiyyətin nizamnaməsində səhmlərin sayının, məcmu nominal dəyərinin və ya bir

səhmdara mənsub səslərin maksimum sayının məhdudlaşdırılması müəyyənləşdirilə bilər.

Maddə 104. Səhmdar cəmiyyətinin nizamnamə kapitalının artırılması

104.1. Səhmdarların ümumi yığıncağının qərarına əsasən səhmdar cəmiyyəti səhmlərin

nominal dəyərini artırmaq və ya əlavə səhmlər buraxmaq yolu ilə nizamnamə kapitalını artıra

bilər. Cəmiyyətə qarşı pul tələbi olan şəxslər pul tələbinin əvəzləşdirilməsi yolu ilə səhm əldə etmək təşəbbüsü

ilə çıxış etdikdə əlavə səhmlərin buraxılması barədə qərarda həmin səhmləri əldə edəcək şəxslər göstərilməlidir.

Səhmdar cəmiyyətinin səhmlərinin nominal dəyərinin artırılması və əlavə səhmlərin

buraxılması qaydaları Azərbaycan Respublikasının Mərkəzi Bankı tərəfindən müəyyən edilir.

[127]

104.1-1. Maliyyə bazarlarını tənzimləyən qanunlarda pul tələblərinin cəmiyyət tərəfindən əlavə buraxılmış

səhmlə əvəzləşdirilməsi ilə bağlı müddəaların olduğu hallar istisna olmaqla, cəmiyyətin təsərrüfat fəaliyyəti

nəticəsində ödənilməmiş zərəri onun nizamnamə kapitalından artıq olduğu halda, həmin artıq məbləğlə əlavə

buraxılmış səhmlə əvəzləşdirilməsi nəzərdə tutulan borc məbləği arasındakı fərq əlavə səhmlər buraxmaq hesabına

aradan qaldırıldıqda cəmiyyətə qarşı pul tələblərinin əvəzləşdirilməsinə yol verilir. Cəmiyyətin təsərrüfat fəaliyyəti

nəticəsində ödənilməmiş zərəri müəyyən edilərkən əsas vəsaitlərə amortizasiya ayırmaları hesabına yaranan xərclər

nəzərə alınmır.

[128]

104.2. Sadə (adi) və ya digər səsli səhmlərə sahib olan səhmdarların cəmiyyət tərəfindən əlavə buraxılan səhmləri

cəmiyyətin nizamnaməsində müəyyən edilmiş qaydada satın almaqda üstünlük hüququ vardır. Cəmiyyətin səhminin

əlli faiz və daha çox hissəsini almaq istəyən şəxs bütün səhmdarlara rəsmi qaydada müvafiq təklif təqdim edir.

[129]

Maddə 105. Səhmdar cəmiyyətinin nizamnamə kapitalının azaldılması

105.1. Səhmdarların ümumi yığıncağının qərarına əsasən səhmdar cəmiyyəti səhmlərin

nominal dəyərini azaltmaq yolu ilə və ya səhmlərin bir hissəsini satın alıb onların ümumi

miqdarını azaltmaq yolu ilə nizamnamə kapitalını azalda bilər.

105.2. Səhmdar cəmiyyətinin nizamnamə kapitalının azaldılması haqqında səhmdarların

ümumi yığıncağının qərarı qəbul edildiyi gündən on beş təqvim günü müddətində cəmiyyət

kreditorlara bu barədə yazılı surətdə məlumat verməlidir. Cəmiyyətin kreditorları məlumatı

aldıqdan sonra otuz təqvim günü ərzində cəmiyyətin müvafiq öhdəliklərinin vaxtından əvvəl

icrasını və ya onlara xitam verilməsini və çəkdikləri zərərin ödənilməsini tələb edə

bilərlər.

[130]

105.3. Səhmlərin bir hissəsinin satın alınması və ödənilməsi yolu ilə səhmdar

cəmiyyətinin nizamnamə kapitalının azaldılmasına bu şərtlə yol verilir ki, belə imkan

cəmiyyətin nizamnaməsində nəzərdə tutulmuş olsun.

105.4. Sahəvi qanunlarda nəzərdə tutulmuş hallar istisna olmaqla, səhmdar cəmiyyəti tərəfindən

nizamnamə kapitalının müvafiq icra hakimiyyəti orqanı tərəfindən müəyyənləşdirilmiş minimum

miqdardan aşağı endirilməsi cəmiyyətin ləğvinə səbəb olur.

[131]

Maddə 105-1. Səhmdar cəmiyyətinin yerləşdirilmiş səhmlərinin geri alınması

[132]

105-1.1. Səhmdar cəmiyyəti tərəfindən yerləşdirilmiş səhmlərin geri alınması bu Məcəllə

və ya cəmiyyətin nizamnaməsi ilə müəyyən edilmiş hallarda səhmdarların tələbi ilə həyata

keçirilir.

105-1.2. Cəmiyyət nizamnamə kapitalının miqdarını və səhmlərin sayını azaltmaq məqsədi

ilə, ümumi yığıncağın qərarı əsasında, əvvəl yerləşdirilmiş səhmlərinin bir hissəsini geri

ala bilər. Bu zaman dövriyyədə qalan səhmlərin ümumi nominal dəyəri qanunvericiliklə

nizamnamə kapitalı üçün müəyyən edilmiş məbləğin minimal həddindən aşağı olmamalıdır.

105-1.3. Səhmlərin geri alınması səhm mülkiyyətçilərinin razılığı ilə, səhmlərin geri

alınması fond birjası vasitəsi ilə həyata keçirildiyi hal istisna olunmaqla, ümumi yığıncaqda

səhmin müəyyən olunmuş qiyməti ilə həyata keçirilir.

[133]

105-1.4. Aşağıdakı hallarda cəmiyyətin səhmlərinin geri alınması qərarı qəbul edilə

bilməz:

105-1.4.1. cəmiyyətin nizamnamə kapitalı tam formalaşmadıqda;

105-1.4.2. cəmiyyətin ləğvi barədə qərar qəbul edildikdə;

105-1.4.3. səhmdarların tələbi əsasında onların səhmlərinin geri alınması başa

çatmadıqda.

105-1.5. Geri alınmış səhmlər səsvermə zamanı nəzərə alınmır və onlar üzrə dividendlər

hesablanmır. Bu səhmlər geri satın alındığı tarixdən bir il müddətində ya

özgəninkiləşdirilməli, ya da ümumi yığıncağın qərarı ilə dövriyyədən çıxarılmalıdır.

[134]

Maddə 106. Səhmdar cəmiyyətinin qiymətli kağızlarının buraxılması

[135]

106.1. Səhmdar cəmiyyətinin səhmlərinin, istiqrazlarının və digər növ qiymətli

kağızlarının buraxılması, yerləşdirilməsi, dövriyyəsi və dövriyyədən çıxarılması bu Məcəlləyə,

bu Məcəlləyə müvafiq olaraq qəbul edilmiş digər normativ hüquqi aktlara və cəmiyyətin

nizamnaməsinə müvafiq olaraq həyata keçirilir.

[136]

106.2. Səhmdar cəmiyyətinin adi və imtiyazlı səhmlər buraxmaq hüququ vardır. Səhmdar

cəmiyyətinin nizamnamə kapitalının ümumi həcmində imtiyazlı səhmlərin payı iyirmi beş

faizdən çox ola bilməz. İmtiyazlı səhm öz mülkiyyətçilərinə səhmdar cəmiyyətinin ləğvindən

sonra qalan əmlak hissəsini almaqda başqa səhmdarlara nisbətən üstünlük hüququ və bu cür

səhmlərin buraxılması şərtlərində nəzərdə tutulan digər hüquqları verir. Bu Məcəllədə və

səhmdar cəmiyyətinin nizamnaməsində nəzərdə tutulmuş hallar istisna olunmaqla, imtiyazlı

səhmlər öz mülkiyyətçilərinə cəmiyyətin işlərinin idarə olunmasında iştirak etmək hüququ

vermir.

[137]

106.3. Səhmdar cəmiyyətinin qiymətli kağızlarının birləşdirilməsi, xırdalanması

(bölünməsi) və konvertasiyası bu Məcəllənin 1078-26-cı maddəsinə müvafiq olaraq həyata

keçirilir.

Maddə 106-1. Səhmdar cəmiyyətinin səhmdarları

[138]

106-1.1. Səhmdar cəmiyyətinin səhmdarı cəmiyyətin bir və ya daha çox sayda səhmlərinin

bu Məcəllə ilə müəyyən edilmiş qaydada mülkiyyətçisi olan fiziki və (və ya) hüquqi şəxsdir.

106-1.2. Bir neçə şəxsə bir səhm mənsub olduğu halda, onlar səhmdar cəmiyyətinə

münasibətdə bir səhmdar kimi tanınırlar və öz hüquqlarmı nümayəndə vasitəsi ilə həyata

keçirə bilərlər.

106-1.3. Səhmdar cəmiyyətinin adi səhminin mülkiyyətçisinin qanunvericiliklə müəyyən

edilmiş qaydada aşağıdakı hüquqları vardır:

[139]

106-1.3.1. cəmiyyətin idarə edilməsində bu Məcəllə, digər qanunvericiliklə və

cəmiyyətin nizamnaməsi ilə müəyyən edilmiş qaydada iştirak etmək, onun idarəetmə və icra

orqanlarına seçmək və seçilmək;

106-1.3.2. qanunvericiliklə müəyyən edilmiş qaydada, cəmiyyətin fəaliyyətinə dair

məlumatlar almaq, ildə bir dəfə onun illik hesabatı və maliyyə hesabatları ilə tanış olmaq;

[140]

106-1.3.3. cəmiyyətin səhmdarlarının ümumi yığıncağının çağırılmasını tələb etmək;

106-1.3.4. cəmiyyətin səhmdarlarının ümumi yığıncağının gündəliyində dəyişikliklərin

edilməsini və gündəliyə yeni müzakirə mövzularının əlavə olunmasını tələb etmək;

[141]

106-1.3.5. cəmiyyətin səhmdarlarının ümumi yığıncağında səsvermə hüququ ilə iştirak

etmək (bu Məcəllənin 49-1.2-ci və 49-1.3-cü maddələrində nəzərdə tutulmuş hallar istisna olmaqla) və onun

protokolunun surətini tələb etmək;

[142]

106-1.3.6. cəmiyyətin fəaliyyətinin təftiş komissiyası və ya auditor tərəfindən

yoxlanılmasını tələb etmək;

106-1.3.7. cəmiyyətin xalis mənfəətindən dividend almaq;

106-1.3.8. cəmiyyətin fəaliyyətinə xitam verildikdə, cəmiyyətin kreditorlarının

tələbləri yerinə yetirildikdən, hesablanmış, lakin ödənilməmiş dividendlər, habelə

imtiyazlı səhmlərin ləğvetmə dəyəri ödənildikdən sonra cəmiyyətin yerdə qalan əmlakının

müəyyən hissəsini almaq;

106-1.3.8-1. icra orqanının və direktorlar şurasının (müşahidə şurasının) üzvlərinin səhlənkarlığına və səhmdar

cəmiyyətə qəsdən vurduğu zərərə görə məsuliyyətə cəlb edilməsini tələb etmək;

106-1.3.8-2. cəmiyyətin səhmlərinin satışı prosesində iştirak etmək;

106-1.3.8-3. bağlanmış əqd nəticəsində cəmiyyətə və ya səhmdarlara dəyən zərərin və bununla bağlı məsrəflərin

ödənilməsi barədə məhkəməyə və ya digər səlahiyyətli quruma müraciət etmək;

106-1.3.8-4. bağlanacaq əqdlərin (aidiyyəti şəxslərlə əqdlərin və xüsusi əhəmiyyətli əqdlərin) əlavələri ilə tanış

olmaq.

[143]

106-1.3.9. bu Məcəllədə və səhmdar cəmiyyətinin nizamnaməsində nəzərdə tutulmuş digər

hüquqlara malik olmaq.

106-1.4. Səhmdar cəmiyyətinin imtiyazlı səhminin (hər bir növ üzrə) mülkiyyətçisinin

hüquqları bu Məcəllə və səhmdar cəmiyyətinin nizamnaməsi ilə müəyyən edilir.

106-1.5. Səhmdar cəmiyyətinin nizamnaməsində aşağıdakı məsələlər üzrə qərarların qəbul

edilməsində imtiyazlı səhm mülkiyyətçisi səs hüququ əldə edir:

[144]

106-1.5.1. səhmdar cəmiyyətinin yenidən təşkil edilməsi;

106-1.5.2. səhmdar cəmiyyətinin ləğv edilməsi;

106-1.5.3. səhmdara məxsus olan imtiyazlı səhm növü üzrə hüquqlarmı məhdudlaşdıran

dəyişiklik və əlavələrin nizamnamədə edilməsi.

106-1.6. Səhmdar cəmiyyətinin səhmdarının vəzifələri aşağıdakılardır:

106-1.6.1. qanuna və (və ya) nizamnaməyə əsasən kommersiya sirri və ya məxfi hesab

olunan məlumatları üçüncü şəxslərə açıqlamamaq;

106-1.6.2. səhmdarların reyestrində ona dair daxil edilmiş məlumatların dəyişilməsi

barədə mərkəzi depozitara on təqvim günü ərzində yazılı bildiriş vermək;

[145]

106-1.6.3. qanunvericiliklə müəyyən edilmiş başqa vəzifələri yerinə yetirmək.

106-1.7. Səhmdar cəmiyyətinin səhmdarlarının hüquqlarının müdafiəsi bu Məcəllə, digər

qanunlar və normativ hüquqi aktlara uyğun olaraq təmin edilir.

Maddə 106-2. Səhmdar cəmiyyətinin səhmdarlarının reyestri

106-2.1. Səhmdar cəmiyyəti dövlət qeydiyyatına alındığı tarixdən otuz təqvim günündən

gec olmayaraq səhmdarlarının reyestrinin aparılmasını təmin etməlidir.

106-2.2. Səhmdar cəmiyyətinin səhmdarlarının reyestri mərkəzi depozitar tərəfindən aparılmalıdır.

[146]

106-2.3. Səhmdar ildə bir dəfə cəmiyyətin icra orqanından səhmdarların reyestrinin ona

təqdim edilməsini tələb edə bilər. Bu halda səhmdar cəmiyyətinin icra orqanı səhmdarların

reyestrini beş gün ərzində həmin səhmdara təqdim etməlidir.

Maddə 106-3. Səhmdar cəmiyyətinin mənfəəti və dividendlər

106-3.1. Səhmdar cəmiyyətinin xalis mənfəəti vergilər və digər məcburi ödənişlər

ödənildikdən sonra yaranır və qanunvericiliklə və cəmiyyətin nizamnaməsi ilə müəyyən edilən

məqsədlərə yönəldilə bilər. Xalis mənfəətin səhmdar cəmiyyətinin maliyyə ili üzrə

bölüşdürülməsi səhmdar cəmiyyətinin səhmdarlarının ümumi yığıncağının qərarı ilə qəbul

edilir.

106-3.2. Səhmdar cəmiyyəti nizamnamədə müəyyən edilməsindən asılı olaraq dövriyyədə

olan səhmlər üzrə aralıq (rüblük, yarımillik) və illik dividendlər ödəyə bilər. Səhmdar

cəmiyyətinin dividendlərin ödənilməsi barədə öhdəlikləri onların ödənilməsi haqqında

qərarın qəbul edildiyi gündən etibarən yaranır və 30 (otuz) gün müddətində icra edilir . Səhmdarların

tərkibinin dəyişməsi dividendlərin ödənilməsi barədə qərarın bu Məcəllə ilə müəyyən edilmiş müddətdə və qaydada

icra olunmasına təsir etmir.

[147]

106-3.3. Adi səhm üzrə dividend səhmdar cəmiyyətinin xalis mənfəətinin səhmdarlara hər

bir adi səhm üzrə hesablanmış ödənişlər şəklində bölüşdürülmüş hissəsidir.

106-3.4. İmtiyazlı səhm üzrə dividend səhmdar cəmiyyətinin təsərrüfat fəaliyyətinin

nəticəsindən asılı olmayaraq, imtiyazlı səhm mülkiyyətçilərinə, bir qayda olaraq, səhmin

nominal dəyərinin sabit faizi şəklində ödənilən vəsaitdir. Həmin vəsaitin ödənilməsini

təmin etmək üçün səhmdar cəmiyyəti öz vəsaitləri hesabına xüsusi fondlar yarada bilər.

[148]

106-3.5. Dividendlər və onların ödənilməsi qaydası haqqında qərar (həmin məsələ

nizamnamədə müəyyən edilmədikdə) cəmiyyətin direktorlar şurasının (müşahidə şurasının) və

ya həmin orqanlar formalaşdırılmadıqda cəmiyyətin icra orqanının təklifi ilə ümumi yığıncaq

tərəfindən qəbul edilir.

106-3.6. Səhmdar cəmiyyəti adi səhmlər üzrə dividendlərin hesablanmasını

(bölüşdürülməsini) imtiyazlı səhmlərin bütün növləri üzrə dividendlərin hesablanmasından

(bölüşdürülməsindən) sonra həyata keçirir.

106-3.7. Dividendlərin hesablanmasında (bölüşdürülməsində) ilk növbəlilik hüququnu

verən imtiyazlı səhmlər üzrə dividendlər digər imtiyazlı səhmlər üzrə dividendlərdən əvvəl

bölüşdürülür.

106-3.8. Dividendlər hesablanarkən səhmlərin hər bir növü və nominalı üzrə hər səhmə

düşən məbləğ eyni olmalıdır.

106-3.9. Əgər səhmdar cəmiyyətinin xalis aktivlərinin dəyəri onun nizamnamə kapitalının

miqdarından azdırsa və ya dividendlərin ödənilməsi nəticəsində az olacaqsa, səhmdar

cəmiyyəti dividendləri elan edə və ödəyə bilməz.

Maddə 107. Səhmdar cəmiyyətində idarəetmə

107.1. Səhmdar cəmiyyətinin ali idarəetmə orqanı onun səhmdarlarının ümumi

yığıncağıdır. Səhmdarların ümumi yığıncağının müstəsna səlahiyyətinə aşağıdakılar aiddir:

107.1.1. cəmiyyətin nizamnaməsini və nizamnamə kapitalının miqdarını dəyişdirmək;

107.1.2. cəmiyyətin direktorlar şurasının (müşahidə şurasının) və təftiş komissiyasının

üzvlərini (müfəttişi) seçmək və onların səlahiyyətlərinə vaxtından əvvəl xitam vermək;

107.1.3. cəmiyyətin icra orqanlarını yaratmaq və onların səlahiyyətlərinə vaxtından

əvvəl xitam vermək, bir şərtlə ki, cəmiyyətin nizamnaməsində bu məsələlərin həlli

direktorlar şurasının (müşahidə şurasının) səlahiyyətinə aid edilməsin;

107.1.4. cəmiyyətin illik hesabatlarını, maliyyə hesabatlarını təsdiq etmək, mənfəətini və

zərərini bölüşdürmək;

[149]

107.1.5. cəmiyyətin yenidən təşkili və ya ləğvi haqqında qərar qəbul etmək;

107.1.6. bu Məcəllənin 49-1.2-ci və 99.3-cü maddələrində nəzərdə tutulmuş əqdlərin bağlanması haqqında qərar

qəbul etmək.

[150]

107.2. Bu Məcəllə ilə səhmdarların ümumi yığıncağının müstəsna səlahiyyətinə aid

edilmiş məsələlər həll edilmək üçün onun tərəfindən cəmiyyətin icra orqanlarına verilə

bilməz.

107.3. Səhmdarlarının sayı əllidən çox olan cəmiyyətdə , habelə ictimai əhəmiyyətli qurumlarda

direktorlar şurası (müşahidə şurası) yaradılır. Direktorlar şurasının (müşahidə şurasının)

yaradıldığı halda cəmiyyətin nizamnaməsində onun müstəsna səlahiyyəti

müəyyənləşdirilməlidir. Nizamnamə ilə direktorlar şurasının (müşahidə şurasının) müstəsna

səlahiyyətinə aid edilmiş məsələlər həll edilmək üçün onun tərəfindən cəmiyyətin icra

orqanlarına verilə bilməz.

[151]

107.4. Cəmiyyətin icra orqanı kollegial (idarə heyəti, müdiriyyət) və ya təkbaşçı

(direktor, baş direktor) ola bilər. O, cəmiyyətin fəaliyyətinə cari rəhbərliyi həyata

keçirir, direktorlar şurasına (müşahidə şurasına) və səhmdarların ümumi yığıncağına hesabat

verir. Bu Məcəllə ilə və ya cəmiyyətin nizamnaməsi ilə cəmiyyətin digər idarəetmə

orqanlarının müstəsna səlahiyyətinə aid edilməmiş bütün məsələlərin həlli cəmiyyətin icra

orqanının səlahiyyətinə aiddir. “Banklar haqqında” və “Sığorta fəaliyyəti haqqında” Azərbaycan

Respublikasının qanunlarında nəzərdə tutulmuş hallar istisna olmaqla, səhmdarların ümumi yığıncağının qərarı

ilə cəmiyyətin icra orqanının səlahiyyətləri müqaviləyə əsasən başqa kommersiya təşkilatına

və ya fərdi sahibkara (idarəçiyə) verilə bilər.

[152]

107.5. Səhmdar cəmiyyətinin idarəetmə orqanlarının səlahiyyətləri, habelə onların

qərarlar qəbul etməsi və cəmiyyətin adından çıxış etməsi qaydası, müvafiq olaraq, bu Məcəlləyə,

“Banklar haqqında”, “Sığorta fəaliyyəti haqqında”, “İnvestisiya fondları haqqında” Azərbaycan Respublikasının

qanunlarına və cəmiyyətin nizamnaməsinə uyğun olaraq müəyyənləşdirilir.

[153]

107.6. Bu Məcəllənin 99-cu maddəsində göstərilən sənədlərin dərci zamanı səhmdar

cəmiyyəti illik maliyyə hesabatlarının yoxlanılması üçün müstəqil auditoru cəlb etməyə

borcludur. Nizamnamə kapitalında məcmu payı on faiz və ya daha çox olan səhmdarların tələbi

ilə səhmdar cəmiyyətinin fəaliyyətinin auditor yoxlanışı hər bir vaxt keçirilməlidir.

Səhmdar cəmiyyətinin fəaliyyətinin auditor yoxlanışının keçirilməsi qaydası qanunvericilik

və cəmiyyətin nizamnaməsi ilə müəyyənləşdirilir.

[154]

Maddə 107-1. Səhmdarların ümumi yığıncağının çağırılması

[155]

107-1.1. Səhmdarların ümumi yığıncağı növbəti və növbədənkənar ola bilər.

107-1.2. Səhmdarların növbəti ümumi yığıncağı ildə bir dəfədən az olmayaraq

çağırılmalıdır (illik ümumi yığıncaq).

107-1.3. “Banklar haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanununda nəzərdə tutulmuş hallar istisna olmaqla,

səhmdarların illik ümumi yığıncağı maliyyə ili bitdikdən sonra altı aydan gec olmayaraq,

direktorlar şurası (müşahidə şurası) tərəfindən çağırılır və bu barədə səhmdarlara məlumat

verilir. Cəmiyyətin direktorlar şurası (müşahidə şurası) olmadıqda, səhmdarların ümumi

yığıncağının çağırılması cəmiyyətin icra orqanı tərəfindən həyata keçirilir.

[156]

107-1.4. Səhmdarların ümumi yığıncağının çağırılmasına qırx beş gün qalmış yığıncağın

çağırılması barədə media ilə məlumat verilməli (qapalı səhmdar cəmiyyətinin səhmdarlarının

ümumi yığıncağının çağırılması halları istisna olunmaqla), habelə səhmdarlara və ya nominal

saxlayıcılara bu barədə yazılı bildiriş göndərilməlidir. Nominal saxlayıcı həmin bildirişin

səhmdara çatdırılmasını təmin etməlidir.

[157]

107-1.5. Səhmdarların ümumi yığıncağının çağırılması barədə bildirişdə aşağıdakılar

göstərilməlidir:

107-1.5.1. cəmiyyətin adı və olduğu yer;

107-1.5.2. səhmdarların ümumi yığıncağının keçirilmə tarixi, vaxtı və ünvanı;

107-1.5.3. səhmdarların ümumi yığıncağının gündəliyi;

107-1.5.4. səhmdarların ümumi yığıncağının gündəliyi üzrə materiallarla tanış olunma

qaydası.

107-1.6. Qanunda nəzərdə tutulmuş hallar istisna olmaqla, səhmdarların növbədənkənar ümumi

yığıncağı direktorlar şurasının (müşahidə şurasının) öz təşəbbüsü ilə və ya təftiş

komissiyasının (müfəttişin), yaxud səsli səhmlərin on faizinə malik olan səhmdarların

yazılı tələbi ilə cəmiyyətin icra orqanı tərəfindən çağırılır. Cəmiyyətin direktorlar

şurası (müşahidə şurası) olmadıqda səhmdarların növbədənkənar ümumi yığıncağı icra

orqanının təşəbbüsü ilə çağırılır.

[158]

107-1.7. Səhmdarların növbədənkənar ümumi yığıncağının çağırılması tələbində gündəliyə

təklif olunan məsələlər göstərilməlidir. Həmin məsələlər yığıncağın gündəliyinə mütləq

salınmalıdır.

107-1.8. Səhmdarların növbədənkənar ümumi yığıncağının çağırılması haqqında tələbin

(təşəbbüsün) daxil olduğu gündən etibarən icra orqanı aşağıdakıları yerinə yetirməlidir:

107-1.8.1. üç iş günü müddətində səhmdarların ümumi yığıncağının vaxtmı və yerini təyin

edib, qapalı səhmdar cəmiyyətinin səhmdarlarının ümumi yığıncağının çağırılması halları

istisna olunmaqla, bu barədə mediada elan verməlidir;

107-1.8.2. beş iş günü müddətində səhmdarların ümumi yığıncağının çağırılması barədə

bildirişləri səhmdarlara göndərməlidir;

107-1.8.3. otuz gündən tez, qırx beş gündən gec olmayaraq səhmdarların ümumi

yığıncağının keçirilməsini təmin etməlidir.

Maddə 107-2. Səhmdarların ümumi yığıncağında yetərsay

107-2.1. Səhmdarların ümumi yığıncağında səsli səhmlərin ən azı altmış faizinin

mülkiyyətçiləri iştirak etdikdə ümumi yığıncaq səlahiyyətlidir.

[159]

107-2.2. Səhmdarların ümumi yığıncağında yetərsay olmadıqda, ümumi yığıncaq bu

Məcəllənin 107-1.8-ci maddəsində müəyyən edilmiş qaydada “Banklar haqqında Azərbaycan

Respublikasının Qanununda nəzərdə tutulmuş hallar istisna olmaqla, yenidən çağırılmalıdır. Bu zaman ümumi

yığıncağın gündəliyi dəyişdirilməməlidir. Yenidən çağırılan ümumi yığıncaq səsli səhmlərin

40 faizinin mülkiyyətçiləri iştirak etdikdə səlahiyyətlidir.

[160]

107-2.3. Yenidən çağırılan yığıncaqda yetərsay olmadıqda, ümumi yığıncaq bu Məcəllənin

107-1.8-ci maddəsində müəyyən edilmiş qaydada, gündəliyi dəyişdirilmədən “Banklar haqqında

Azərbaycan Respublikasının Qanununda nəzərdə tutulmuş hallar istisna olmaqla, təkrarən çağırılmalıdır.

Təkrarən çağırılan ümumi yığıncaq səsli səhmlərin 25 faizinin mülkiyyətçiləri iştirak etdikdə

səlahiyyətlidir.

[161]

107-2.4. 107-2.3-cü maddəyə əsasən təkrarən çağırılan ümumi yığıncağın keçirilməsi üçün

yetərsay təmin olunmadıqda, cəmiyyət Azərbaycan Respublikasının Mərkəzi Bank a məlumat verərək

yetərsaydan asılı olmadan ümumi yığıncağın qərarı ilə və ya Azərbaycan Respublikasının Mərkəzi

Bankın iddiası əsasında məhkəmənin qərarı ilə ləğv edilə bilər. Səhmdarların cəmiyyətin

ləğv edilməsi haqqında ümumi yığıncağın qərarından məhkəməyə şikayət etmək hüququ

vardır.

[162]

Maddə 107-3. Səhmdarın ümumi yığıncaqda iştirakı qaydası

107-3.1. Səhmdar ümumi yığıncaqda iştirak hüququnu bilavasitə özü və ya nümayəndəsi

vasitəsi ilə həyata keçirir. Bu zaman səhmdarın nümayəndəsi qanunvericiliklə müəyyən

edilmiş qaydada tərtib edilmiş etibarnaməyə malik olmalıdır.

107-3.2. Cəmiyyətin nizamnaməsində nəzərdə tutulmuş halda, səhmdar ümumi yığıncağın

gündəliyində olan məsələyə münasibətini dəqiq və şərtsiz bildirməklə (lehinə, əleyhinə,

bitərəf), imzası qanunvericilikdə müəyyən edilmiş qaydada (notarial və sair) təsdiq

edilməklə, yazılı sənəd vasitəsi ilə səsvermədə qiyabi iştirak edə bilər.

107-3.3. Qiyabi səsvermənin reqlamenti cəmiyyətin nizamnaməsi ilə müəyyən edilir.

107-3.4. Səhm bir neçə şəxsin ümumi birgə mülkiyyətində olduğu halda, ümumi yığıncaqda

səsvermə səlahiyyəti onun mülkiyyətçilərinin birinə və ya onların ümumi nümayəndəsinə

qanunvericilikdə müəyyən olunmuş qaydada həvalə edilir.

107-3.5. Səhmdarların ümumi yığıncağında səsvermə "bir səsli səhm — bir səsdir"

prinsipi əsasında həyata keçirilir.

Maddə 107-4. Hesablama komissiyası

107-4.1. Səhmdarlarının sayı yüzdən çox olan cəmiyyətlərin ümumi yığıncaqlarında

səsvermənin nəticələrinin müəyyən edilməsi üçün sayı üç nəfərdən az olmayan hesablama

komissiyası yaradılmalıdır. Hesablama komissiyasına direktorlar şurasının (müşahidə

şurasının) üzvləri, təftiş komissiyasının üzvləri (müfəttiş), icra orqanlarının üzvləri

(təkbaşçı icra orqanı) və həmin vəzifələrə (vəzifəyə) seçilməyə namizədlər daxil

edilməməlidir.

107-4.2. Hesablama komissiyasının yaradılması qaydası cəmiyyətin nizamnaməsi ilə

müəyyən edilir.

107-4.3. Hesablama komissiyasının protokolu ümumi yığıncağın protokoluna əlavə olunur.

Maddə 107-5. Səhmdarların ümumi yığıncağının qərarı

107-5.1. Səhmdarların ümumi yığıncağının qərarı, bu Məcəllə və cəmiyyətin nizamnaməsi

ilə başqa hal nəzərdə tutulmadıqda, bu Məcəllənin 107-3.5-ci maddəsinin müddəaları nəzərə

alınmaqla, ümumi yığıncaqda iştirak edən səhmdarların sadə səs çoxluğu ilə qəbul edilir.

Cəmiyyətin yenidən təşkili, ləğvi, nizamnaməsinə əlavə və dəyişikliklərin edilməsi haqqında

qərarlar “Banklar haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanununda nəzərdə tutulmuş qayda istisna olmaqla,

səhmdarların ümumi yığıncağında səsvermə hüququna malik olan səhmdarların üçdə iki səs

çoxluğu ilə qəbul edilir.

[163]

107-5.2. Səhmdarların ümumi yığıncağının gündəliyinə daxil edilməmiş məsələlər üzrə

qərar qəbul edə bilməz.

107-5.3. Səhmdarların ümumi yığıncağı tərəfindən qəbul edilmiş qərarlar on beş təqvim

günündən gec olmayaraq səhmdarlara elan edilməlidir.

107-5.4. Səhmdarların ümumi yığıncağının qərarından səhmdar məhkəməyə şikayət edə

bilər.

Maddə 107-6. Səhmdarların ümumi yığıncağının protokolu

107-6.1. Səhmdarların ümumi yığıncağının protokolu yığıncaq bitdikdən sonra üç iş

günündən gec olmayaraq iki nüsxədə tərtib olunur, sədrlik edən şəxs və katib tərəfindən

imzalanır və möhürlənir.

107-6.2. Səhmdarların ümumi yığıncağının protokolunda aşağıdakılar göstərilir:

107-6.2.1. ümumi yığıncağın keçirilmə vaxtı və yeri;

107-6.2.2 ümumi yığıncağın gündəliyi;

107-6.2.3. ümumi yığıncağın iştirakçılarının səsli səhmlərinin sayı;

107-6.2.4. iştirak edən səsvermə hüququna malik olan səhmdarların sayı;

107-6.2.5. çıxışların xülasəsi;

107-6.2.6. səsə qoyulan hər bir məsələ üzrə səsvermənin nəticələri;

107-6.2.7. ümumi yığıncaq tərəfindən qəbul edilmiş qərarın dəqiq və səlis ifadə olunmuş

mətni.

107-6.3. Səhmdarın tələbi ilə protokolun surəti ona təqdim edilməlidir.

Maddə 107-7. Səhmdar cəmiyyətinin direktorlar şurası (müşahidə şurası)

107-7.1. Bu Məcəllənin 107.3-cü maddəsi ilə nəzərdə tutulmuş halda cəmiyyətin

direktorlar şurası (müşahidə şurası) yaradılır. Cəmiyyətin direktorlar şurası (müşahidə

şurası) öz səlahiyyətləri hüdudlarında ümumi rəhbərliyi və cəmiyyətin fəaliyyəti üzərində

nəzarəti həyata keçirir.

107-7.2. Cəmiyyətin direktorlar şurasının (müşahidə şurasının) üzvlərinin sayı və

onlara olan tələblər cəmiyyətin nizamnaməsi ilə müəyyən edilir. Cəmiyyətin direktorlar şurasının

(müşahidə şurasının) üzvləri üçün sayı və onlara dair tələblər qanunla da müəyyən edilə bilər.

[164]

107-7.3. Cəmiyyətin direktorlar şurasının (müşahidə şurasının) tərkibi nizamnamədə

nəzərdə tutulmuş sayın yarısına qədər azaldıqda, otuz təqvim günü ərzində cəmiyyətin

növbədənkənar ümumi yığıncağı çağırılaraq, direktorlar şurasına (müşahidə şurasına) yeni

üzvlər seçilməlidir.

107-7.4. Cəmiyyətin direktorlar şurasının (müşahidə şurasının) üzvləri ümumi yığıncaqda

üç ildən artıq olmayan müddətə bu Məcəllə ilə və cəmiyyətin nizamnaməsi ilə nəzərdə

tutulmuş qaydada seçilirlər.

107-7.5. Cəmiyyətin direktorlar şurasının (müşahidə şurasının) üzvü fiziki şəxs

olmalıdır. Direktorlar şurasının (müşahidə şurasının) üzvlüyünə, nizamnamədə başqa hal

nəzərdə tutulmamışdırsa, cəmiyyətin səhmdarı olmayan şəxs də seçilə bilər. Cəmiyyətin icra

orqanlarının üzvləri (təkbaşçı icra orqanı) direktorlar şurasına (müşahidə şurasına) üzv

seçilə bilməz.

107-7.6. Cəmiyyətin direktorlar şurasının (müşahidə şurasının) və ya onun üzvünün

səlahiyyətinə vaxtından əvvəl xitam verilməsi ümumi yığıncağın qərarı ilə həyata keçirilə

bilər.

Maddə 107-8. Səhmdar cəmiyyətinin direktorlar şurasının (müşahidə şurasının) sədri

Səhmdar cəmiyyətinin direktorlar şurasının (müşahidə şurasının) sədri səhmdarların

ümumi yığıncağı tərəfindən direktorlar şurasının (müşahidə şurasının) üzvləri arasından

seçilir. Direktorlar şurasının (müşahidə şurasının) sədri şuraya rəhbərlik edir.

Maddə 107-9. Səhmdar cəmiyyətinin direktorlar şurasının (müşahidə şurasının) iclası

107-9.1. Səhmdar cəmiyyətinin direktorlar şurasının (müşahidə şurasının) sədri onun

iclaslarım üç ayda bir dəfədən az olmayaraq çağırır və iclaslara sədrlik edir. Cəmiyyətin

təftiş komissiyasının (müfəttişin), icra orqanının, şura üzvlərinin, habelə qanun və nizamnamə

ilə müəyyən edilə bilən digər şəxslərin tələbi ilə də direktorlar şurasının (müşahidə

şurasının) iclası şuranın sədri tərəfindən çağırılır. Şuranın iclasının keçirilməsi

qaydaları cəmiyyətin nizamnaməsi ilə müəyyən edilir.

[165]

107-9.2. Səhmdar cəmiyyətinin direktorlar şurasının (müşahidə şurasının) iclasında hər

üzv bir səsə malik olmaqla, qərarlar sadə səs çoxluğu ilə qəbul edilir. Səslərin sayı

bərabər bölünərsə, şuranın sədrinin səsi qərarın qəbul edilməsi və ya rədd edilməsi üçün

həlledici hesab edilir.

107-9.3. Səhmdar cəmiyyətinin direktorlar şurasının (müşahidə şurasının) iclası

çağırıldıqda, iclasın yerini, vaxtını, iştirakçılarmı, gündəliyini, çıxışların xülasəsini,

səsvermənin nəticələrini və qərarlarını əks etdirən protokol tərtib edilir. Həmin protokol

şuranın sədri tərəfindən imzalanır.

Maddə 107-10. Səhmdar cəmiyyətinin icra orqanı

107-10.1. Cəmiyyətin icra orqanına direktorlar şurasının (müşahidə şurasının) üzvləri

seçilə bilməz.

107-10.2. Cəmiyyətin icra orqanının səlahiyyətlərinə , müvafiq olaraq, bu Məcəllə, “Banklar

haqqında”, “Sığorta fəaliyyəti haqqında”, “İnvestisiya fondları haqqında” Azərbaycan Respublikasının qanunları və

nizamnamə ilə cəmiyyətin idarəetmə orqanlarının müstəsna səlahiyyətlərinə aid edilməmiş

bütün məsələlər daxildir.

[166]

107-10.3. Cəmiyyətin kollegial icra orqanının üzvlərinin sayı və tərkibi, habelə

fəaliyyətinin qaydaları, müvafiq olaraq, cəmiyyətin nizamnaməsi, “Banklar haqqında” və “Sığorta fəaliyyəti

haqqında” Azərbaycan Respublikasının qanunları ilə müəyyən edilir.

[167]

107-10.4. Cəmiyyətin icra orqanının üzvlərinin eyni zamanda digər təşkilatda vəzifə

tutmasına, qanunvericiliyə zidd olmadıqda, cəmiyyətin ümumi yığıncağının və ya direktorlar

şurasının (müşahidə şurasının) razılığı ilə yol verilir.

107-10.5. Cəmiyyətin icra orqanı üzvlərinin şəxsi marağı ilə cəmiyyətin maraqları arasında ziddiyyətlərə gətirib

çıxara bilən, habelə bu Məcəllənin 49-1.6-cı maddəsində nəzərdə tutulmuş hallarda cəmiyyətin icra orqanının rəhbəri

və ya digər üzvləri müvafiq məlumatı cəmiyyətin direktorlar şurasına (müşahidə şurasına), o olmadıqda, səhmdarların

ümumi yığıncağına yazılı şəkildə təqdim etməlidirlər. Cəmiyyətin maraqlarına zidd olan əqdlərin bağlanılması,

müvafiq olaraq, bu Məcəllə, “Banklar haqqında” və “Sığorta fəaliyyəti haqqında” Azərbaycan Respublikasının qanunları

ilə ayrı qayda nəzərdə tutulmamışdırsa, müvafiq idarəetmə orqanının qərarı əsasında həyata keçirilə bilər.

[168]

107-10.6. Cəmiyyətin icra orqanının və ya direktorlar şurasının (müşahidə şurasının)

üzvü mülkiyyətində olan qiymətli kağızlarla əqdi bağlamaqdan əvvəl bu barədə məlumatı

mediada açıqlamalıdır.

107-10.7. Cəmiyyətin səhmlərinin iyirmi faizinə malik olan səhmdar cəmiyyətinin icra

orqanının üzvü seçilə bilməz.

Maddə 107-11. Səhmdar cəmiyyətinin təftiş komissiyası (müfəttişi)

107-11.1. Səhmdarların sayı əllidən çox olan cəmiyyətlərdə maliyyə-təsərrüfat

fəaliyyətinə nəzarətin həyata keçirilməsi üçün ümumi yığıncaqda təftiş komissiyası

(müfəttiş) seçilir (təyin edilir). Cəmiyyətin nizamnaməsində nəzərdə tutulduğu halda

səhmdarların sayı əllidən çox olmayan cəmiyyətlərdə də təftiş komissiyası (müfəttiş) seçilə

(təyin edilə) bilər.

107-11.2. Cəmiyyətin təftiş komissiyasının (müfəttişin) formalaşdırılması qaydaları,

onun tərkibi və fəaliyyətinin qaydası cəmiyyətin nizamnaməsi ilə müəyyən edilir.

107-11.3. Cəmiyyətin təftiş komissiyasının üzvlüyünə (müfəttiş kimi) fiziki şəxslər

seçilir. Təftiş komissiyasının üzvü (müfəttiş) cəmiyyətin səhmdarı, direktorlar şurasının

(müşahidə şurasının) və cəmiyyətin icra orqanlarının üzvü ola bilməz.

107-11.4. Cəmiyyətin təftiş komissiyasının üzvlərinin (müfəttişin) səlahiyyət müddəti

nizamnamə ilə üç ildən artıq olmayan müddətə müəyyən edilir.

107-11.5. Cəmiyyətin maliyyə-təsərrüfat fəaliyyətinin təftişi cəmiyyətin təftiş

komissiyasının (müfəttişin) təşəbbüsü ilə ümumi yığıncağın və ya direktorlar şurasının

(müşahidə şurasının) qərarı ilə və ya cəmiyyətin səsli səhmlərinin on faizindən artıq

hissəsinə malik olan səhmdarların və cəmiyyətin icra orqanın tələbi ilə həyata keçirilir.

107-11.6. Cəmiyyətin təftiş komissiyasının (müfəttişin) tələbi ilə cəmiyyətin bütün

orqanları və vəzifəli şəxsləri cəmiyyətin maliyyə-təsərrüfat fəaliyyəti ilə əlaqədar olan

sənədləri təqdim etməlidirlər.

107-11.7. Bu maddənin tələbləri sığortaçılara, banklara və xarici bankların yerli filiallarına şamil edilmir.

[169]

Maddə 107-12. Səhmdar cəmiyyətinin audit komitəsi

107-12.1. Səhmdarların sayı əllidən çox olan cəmiyyətlərdə, habelə ictimai əhəmiyyətli qurumlarda daxili audit

siyasətinin və strategiyasının hazırlanması, həyata keçirilməsi və auditor nəzarətinin təşkili üçün direktorlar şurası

(müşahidə şurası) tərəfindən audit komitəsi yaradılır. Cəmiyyətin nizamnaməsində nəzərdə tutulduğu halda

səhmdarların sayı əllidən çox olmayan cəmiyyətlərdə də audit komitəsi yaradılır.

107-12.2. Cəmiyyətin audit komitəsinin formalaşdırılması qaydaları, onun tərkibi və fəaliyyətinin qaydası qanunla

və cəmiyyətin nizamnaməsi ilə müəyyən edilir.

107-12.3. Cəmiyyətin icra orqanının üzvləri və (və ya) cəmiyyətin iştirakçıları audit komitəsinin üzvü ola bilməzlər.

Cəmiyyətin direktorlar şurasının (müşahidə şurasının) üzvləri audit komitəsinin üzvü ola bilərlər.

[170]

107-12.4. Cəmiyyətin fəaliyyətinin daxili auditi cəmiyyətin audit komitəsinin təşəbbüsü ilə ümumi yığıncağın və

ya direktorlar şurasının (müşahidə şurasının) qərarı ilə və ya cəmiyyətin səsli səhmlərinin on faizindən artıq hissəsinə

malik olan səhmdarların və cəmiyyətin icra orqanının tələbi ilə həyata keçirilir.

107-12.5. Cəmiyyətin audit komitəsinin tələbi ilə cəmiyyətin bütün orqanları və vəzifəli şəxsləri cəmiyyətin

maliyyə-təsərrüfat fəaliyyəti ilə əlaqədar olan sənədləri təqdim etməlidirlər.

107-12.6. Audit komitəsi cəmiyyətin direktorlar şurasına (müşahidə şurasına) tabedir.

[171]

Maddə 108. Səhmdar cəmiyyətinin yenidən təşkili və ləğvi

108.1. Səhmdar cəmiyyəti səhmdarların ümumi yığıncağının qərarı ilə könüllü surətdə

yenidən təşkil və ya ləğv edilə bilər. Səhmdar cəmiyyətinin yenidən təşkilinin və ləğvinin

başqa əsasları və qaydası, müvafiq olaraq, bu Məcəllə, “Banklar haqqında”, “Sığorta fəaliyyəti haqqında” və

“İnvestisiya fondları haqqında” Azərbaycan Respublikasının qanunları ilə müəyyənləşdirilir.

[172]

108.2. “Banklar haqqında”, “Sığorta fəaliyyəti haqqında”, “Qiymətli kağızlar bazarı haqqında”, “Bank olmayan

kredit təşkilatları haqqında”, “İnvestisiya fondları haqqında” və “Kredit büroları haqqında” Azərbaycan Respublikasının

qanunlarında nəzərdə tutulmuş hallar istisna olmaqla, səhmdar cəmiyyəti məhdud məsuliyyətli cəmiyyətə

çevrilə bilər.

[173]

Maddə 109. Kooperativlər haqqında əsas müddəalar

[174]

109.1. Kooperativ fiziki və (və ya) hüquqi şəxslərin birgə fəaliyyət göstərmək üçün

üzvlüyə əsaslanan könüllü birliyi olub iştirakçılarının maddi və başqa tələbatının onun

üzvlərinin əmlak pay haqlarının birləşdirilməsi yolu ilə ödənilməsi məqsədilə yaradılır.

109.2. Kooperativ üzvü bu Məcəllənin tələblərinə cavab verən və kooperativin

nizamnaməsində müəyyənləşdirilən qaydada və həcmdə üzvlük haqqı, mütləq və əlavə pay haqqı

ödəmiş və kooperativə qəbul edilmiş, onun fəaliyyətində iştirak edən və səs hüququ (bu

Məcəllənin 49-1.2-ci və 49-1.3-cü maddələrində nəzərdə tutulmuş hallar istisna olmaqla) olan fiziki və (və ya)

hüquqi şəxsdir.

[175]

109.3. Kooperativin ortaq (assosiativ) üzvü bu Məcəllənin tələblərinə cavab verən və

kooperativin nizamnaməsində müəyyənləşdirilən qaydada və həcmdə üzvlük haqqı və yalnız

mütləq pay haqqı ödəmiş və kooperativə qəbul edilmiş, onun fəaliyyətində iştirak etmək və

bu Məcəllədə nəzərdə tutulan hallar istisna olmaqla səs hüququna malik olmayan fiziki və

(və ya) hüquqi şəxsdir.

109.4. Kooperativ üzvünün əmlak pay haqqı nizamnamə ilə müəyyənləşdirilən qaydada və

həcmdə üzvlər tərəfindən ödənilən daşınar və (və ya) daşınmaz əmlakdan, habelə pulla

qiymətləndirilən əmlak hüquqlarından ibarət olan pay haqqıdır. Əmlak pay haqqı mütləq və

əlavə ola bilər.

109.5. Mütləq əmlak pay haqqı üzv tərəfindən mütləq qaydada ödənilən, kooperativin

fəaliyyətində iştirak etmək, səs vermək və əsas kooperativ ödənişlərini almaq hüququ verən

əmlak payıdır.

109.6. Əlavə əmlak pay haqqı üzv tərəfindən bu Məcəllənin 109.5-ci maddəsində

göstərilən pay haqqından əlavə, öz arzusu ilə ödənilən və kooperativ ödənişlərindən (əsas

kooperativ ödənişlərindən) başqa, həmçinin dividend (əlavə kooperativ ödənişləri) almaq

hüququ verən paydır.

109.7. Üzvlük haqqı iştirakçının kooperativ üzvlüyünə daxil olması zamanı bununla bağlı

xərclərin ödənilməsi üçün verilən pul məbləğidir. Kooperativ üzvünün kooperativ ödənişləri

(əsas kooperativ ödənişləri) və dividend (əlavə kooperativ ödənişləri) almaq hüququ vardır.

109.8. Kooperativ ödənişləri (əsas kooperativ ödənişləri) üzvlərin mütləq əmlak pay

haqqına, kooperativdə şəxsi əməyinə və digər növ fəaliyyətinə mütənasib surətdə onlara

ödənilən kooperativ mənfəətinin bir hissəsidir.

109.9. Dividend (əlavə kooperativ ödənişləri) yalnız səs hüququna malik olan üzvlərə

onların əlavə əmlak pay haqlarına və kooperativin ortaq (assosiativ) üzvlərinin mütləq

əmlak pay haqlarına mütənasib surətdə ödənilən kooperativ mənfəətinin bir hissəsidir.

109.10. Kooperativin nizamnaməsində bu Məcəllənin 47.2-ci maddəsində göstərilən

məlumatlardan savayı kooperativ üzvlərinin pay haqlarının miqdarı haqqında; pay haqlarının

verilməsi qaydası və onların verilməsi öhdəliyinin pozulmasına görə kooperativ üzvlərinin

məsuliyyəti haqqında; kooperativin idarəetmə orqanlarının tərkibi və səlahiyyəti, onların

qərarlar qəbul etməsi, o cümlədən barəsində qərarların yekdilliklə və ya şərtləşdirilmiş

səs çoxluğu ilə qəbul olunduğu məsələlərə dair qərarlar qəbul etməsi qaydası haqqında;

kooperativin düşdüyü zərərin ödənilməsi qaydası haqqında şərtləri, sənədlərin tərtibi

qaydaları (kooperativə qəbulun, üzvlərin siyahısının və pay haqlarının qəbulunun

rəsmiləşdirilməsi, kooperativ üzvlərinin ümumi yığıncağının və digər idarəetmə orqanlarının

protokollarının tərtibi və sair) göstərilməlidir.

109.11. Kooperativ qanunla qadağan olmayan istənilən sahədə qanunvericiliklə

müəyyənləşdirilmiş qaydada sahibkarlıq fəaliyyətini həyata keçirə bilər. Fəaliyyət

xarakterinə görə kooperativlər istehsal, istehlak, qarışıq (istehsal-istehlak) və digər

növlərdə ola bilər.

109.12. Kooperativ öz üzvləri ilə onların istehsal etdiyi məhsulları kooperativə

satmaq, iş və xidmətləri yerinə yetirmək barədə müqavilələr bağlaya bilər.

109.13. Dövlət orqanları, bələdiyyələr, digər fiziki və hüquqi şəxslər koopertivlə

münasibətlərini müqavilə əsasında qururlar. Dövlət orqanları və bələdiyyələr Azərbaycan

Respublikasının qanunvericiliyi ilə nəzərdə tutulmuş hallar istisna olmaqla,

kooperativlərin təsərrüfat, maliyyə, təşkilati (idarəetmə orqanlarının formalaşdırılması)

və digər fəaliyyətinə müdaxilə etmirlər.

109.14. Kooperativdə maliyyə-təsərrüfat fəaliyyətinin operativ və mühasibat uçotu,

statistika hesabatı Azərbaycan Respublikasının qanunvericiliyi ilə müəyyənləşdirilmiş

qaydada aparılır.

109.15. Kooperativ öz fəaliyyətini həyata keçirmək üçün muzdla işçilər tutmaq hüququna

malikdir. Kooperativin belə işçilərlə əmək münasibətləri Azərbaycan Respublikasının əmək

qanunvericiliyi ilə tənzimlənir.

109.16. Kooperativin, şəxsi əməyini tətbiq etməklə onun fəaliyyətində iştirak edən

üzvləri ilə əmək münasibətləri Azərbaycan Respublikasının əmək qanunvericiliyi, bu Məcəllə

və kooperativin nizamnaməsi ilə tənzimlənir.

109.17. Kooperativin adında onun fəaliyyətinin əsas məqsədi, habelə "kooperativ" sözü

olmalıdır.

109.18. Kənd təsərrüfatı kooperativlərinin təşkili və fəaliyyəti bu Məcəllə və “Kənd təsərrüfatı kooperasiyası

haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanunu ilə tənzimlənir.

[176]

Maddə 109-1. Kooperativin yaradılması

[177]

109-1.1. Kooperativ beşdən az olmayan fiziki və (və ya) hüquqi şəxslər tərəfindən

yaradılır.KMQ16

109-1.2. Kooperativ yaratmaq məqsədilə fiziki və (və ya) hüquqi şəxslər təşəbbüs qrupu

yaradırlar. Təşəbbüs qrupunun vəzifələrinə aşağıdakılar daxildir:

109-1.2.1. pay haqqı fondunun həcmi və onun yaranma mənbələri göstərilməklə

kooperativin nəzərdə tutulan fəaliyyətinin əsaslandırılması;

109-1.2.2. kooperativin nizamnamə layihəsinin hazırlanması;

109-1.2.3. kooperativin üzvlüyünə daxil olmaq barədə fiziki və (və ya) hüquqi

şəxslərdən ərizələrin qəbul edilməsi;

109-1.2.4. kooperativin təsis yığıncağının hazırlanması və keçirilməsi.

109-1.3. Kooperativin təsis yığıncağı kooperativin yaradılması və onun üzvlüyünə

daxilolma barədə qərar qəbul edir; kooperativin nizamnaməsini təsdiq edir; bu Məcəllənin

111-ci maddəsini müddəalarını nəzərə almaqla kooperativin idarəetmə orqanlarını

formalaşdırır.

109-1.4. Kooperativin üzvləri öz aralarında bu Məcəllənin 45.2-ci maddəsinə uyğun

olaraq təsis müqaviləsi bağlayırlar.

109-1.5. Kooperativin təsis yığıncağının qərarı protokolla rəsmiləşdirilir.

Maddə 109-2. Kooperativin üzvləri

109-2.1. Kooperativin nizamnaməsini qəbul edən və nizamnamə ilə müəyyənləşdirilmiş

qaydada və həcmdə üzvlük haqqı və əmlak pay haqqı ödəyən 16 yaşına çatmış fiziki şəxslər və

(və ya) hüquqi şəxslər kooperativin üzvü ola bilərlər.

109-2.2. Kooperativin üzvü olan hüquqi şəxslə kooperativdə qanunvericiliklə

müəyyənləşdirilmiş qaydada müvafiq səlahiyyət verdikləri nümayəndələri vasitəsilə təmsil

olunmalıdırlar.

109-2.3. Kooperativin üzvləri kooperativin işində onun fəaliyyət xarakterinə əsasən

şəxsi əməyini tətbiq etməklə və ya tətbiq etməməklə iştirak edirlər.

109-2.4. Kooperativin nizamnaməsində ayrı hal nəzərdə tutulmayıbsa, kooperativin üzvü

başqa kooperativin də üzvü ola bilər.

109-2.5. Kooperativin üzvlərinə [ortaq (assosiativ) üzvlər istisna olmaqla] onların

mütləq əmlak paylarına görə dividendlər ödənilmir.

109-2.6. Kooperativin üzvü yaşına və səhhətinə görə pensiyaya çıxdıqda, kooperativdən

kənarda seçkili işə keçdikdə, hərbi xidmətə çağırıldıqda və kooperativin nizamnaməsində

nəzərdə tutulmuş digər hallarda kooperativin ümumi yığıncağının qərarına əsasən

kooperativdə ortaq (assosiativ) üzvlüyə keçə bilər.

109-2.7. Kooperativin ortaq (assosiativ) üzvünün mütləq əmlak pay haqqının miqdarı və

pay haqqı üzrə ödənilən dividendlərin şərtləri kooperativin nizamnaməsinə uyğun olaraq

ortaq (assosiativ) üzvlə kooperativ arasında bağlanılan müqavilə əsasında

müəyyənləşdirilir. Kooperativin ortaq (assosiativ) üzvünün mütləq əmlak pay haqqının

miqdarı kooperativin nizamnaməsində müəyyənləşdirildikdə kooperativin digər üzvlərini

mütləq pay haqqı miqdarından artıq məbləğdə müəyyənləşdirilə bilər.

109-2.8. Kooperativin ortaq (assosiativ) üzvü, onun kooperativdə üzvlüyü ilə bağlı

şərtlərin kooperativin nizamnaməsində dəyişdirilməsi halları istisna olmaqla səs hüququna

malik deyildir.

Maddə 109-3. Kooperativ üzvlüyünə qəbul

Kooperativin üzvlüyünə qəbul, üzv olmaq istəyən şəxsin kooperativə rəsmi müraciəti

əsasında nizamnamə ilə müəyyənləşdirilmiş qaydada həyata keçirilir. Kooperativin üzvünə

üzvlük kitabçası verilir. Kitabçada göstərilən yazıların məzmunu kooperativin nizamnaməsi

ilə müəyyənləşdirilir.

Maddə 109-4. Kooperativ üzvlərinin hüquq və vəzifələri

109-4.1. Kooperativin üzvlərinin aşağıda göstərilən hüquqları vardır:

109-4.1.1. kooperativə daxil olmaq və könüllü qaydada kooperativdən çıxmaq;

109-4.1.2. kooperativin idarə edilməsində və fəaliyyətində iştirak etmək, kooperativin

orqanlarını seçmək və onlara seçilmək;

109-4.1.3. kooperativin fəaliyyətinə dair məlumat almaq və onun maliyyə, eləcə də digər

sənədləri ilə tanış olmaq;

109-4.1.4. kooperativin fəaliyyətinin yaxşılaşdırılması, onun orqanlarının və vəzifəli

şəxslərinin işində olan nöqsanların aradan qaldırılması barədə təkliflər vermək;

109-4.1.5. mənfəətin bölüşdürülməsində iştirak etmək və digər ödənişləri almaq;

109-4.1.6. kooperativ ləğv edildikdə kreditorlarla hesablaşmalardan sonra əmlakın onun

payına düşən hissəsini və ya bu hissənin dəyərini almaq;

109.4.1.7. kooperativin üzvləri üçün nəzərdə tutulmuş imtiyazlardan və güzəştlərdən

istifadə etmək;

109.4.1.8. bu Məcəllə və kooperativin nizamnaməsi ilə nəzərdə tutulmuş digər hüquqları

həyata keçirmək.

109-4.2. Bu Məcəllənin 109-4.1.2-ci və 109-4.1.7-ci maddələrində nəzərdə tutulan

hüquqlar kooperativin ortaq (assosiativ) üzvlərinə şamil olunmur.

109-4.3. Kooperativin fəaliyyətində şəxsi əməyi ilə iştirak edən üzvlərin göstərilən

hüquqlardan savayı, öz əməyinə görə pul və ya natura ilə əməkhaqqı almaq hüququ vardır.

109-4.4. Kooperativin üzvlərinin aşağıda göstərilən vəzifələri vardır:

109-4.4.1. kooperativə daxil olduqda nizamnamədə nəzərdə tutulmuş qaydada və həcmdə

üzvlük haqqı və mütləq əmlak pay haqqı vermək və kooperativin fəaliyyəti ilə əlaqədar

üzərinə götürdüyü digər öhdəlikləri yerinə yetirmək;

109-4.4.2. nizamnaməyə əməl etmək, kooperativin orqanlarının qərarlarını yerinə

yetirmək;

104-4.4.3. bu Məcəllənin 110.4-cü maddəsində nəzərdə tutulmuş hallarda və qaydada

kooperativdə əmələ gəlmiş zərərin ödənilməsində iştirak etmək;

109-4.4.4. qanun və nizamnamə ilə nəzərdə tutulmuş digər vəzifələri yerinə yetirmək.

Maddə 110. Kooperativin əmlakı

110.1. Kooperativin mülkiyyətində olan əmlak kooperativin nizamnaməsinə müvafiq surətdə

onun üzvlərinin paylarına bölünür. Kooperativin əmlakı (vəsaitləri) onun əsas fondlarından,

dövriyyə vəsaitindən və balansında göstərilən digər maddi dəyərlərdən ibarətdir.

Kooperativin əmlakının formalaşdırılması mənbələri onun öz vəsaiti və cəlb edilmiş vəsait

ola bilər. Kooperativin öz vəsaitini onun nizamnaməsində nəzərdə tutulmuş əmlak pay

haqları, sahibkarlıq fəaliyyətindən, öz vəsaitlərinin banklarda və digər kredit

təşkilatlarında, qiymətli kağızlarda yerləşdirilməsindən daxil olan gəlirlər, kreditlər,

fiziki və hüquqi şəxslərin ianələri və qanunla qadağan olunmayan digər mənbələr hesabına

formalaşdırır. Kooperativ tərəfindən qanunvericiliklə müəyyənləşdirilmiş qaydada cəlb

edilən vəsaitin həcmi kooperativin ümumi vəsaitlərinin (əmlakının) 50 faizindən çox

olmamalıdır. Kooperativin əmlakı onun xüsusi mülkiyyətindədir. Kooperativin üzvü onun

mülkiyyətində olan əmlakı müqavilə əsasında istifadə edilmək üçün kooperativə verə bilər.

Kooperativ ittifaqı onun mülkiyyətində olan əmlakı müqavilə əsasında istifadə edilmək üçün

onun üzvü olan kooperativə verə və ittifaqın nizamnaməsində müəyyənləşdirilmiş digər

məqsədlər üçün istifadə edə bilər.

[178]

110.2. Əgər kooperativin nizamnaməsində ayrı qayda nəzərdə tutulmayıbsa, kooperativin

üzvü kooperativ qeydə alınanadək pay haqqını tamamilə verməyə borcludur.

110.3. Kooperativin nizamnaməsi ilə müəyyənləşdirilə bilər ki, kooperativə mənsub

əmlakın bir hissəsini nizamnamə ilə təyin edilən məqsədlər üçün istifadə olunan bölünməz

fondlar təşkil edir. Bölünməz fondların yaradılmasına dair qərarı kooperativin üzvləri,

əgər kooperativin nizamnaməsində ayrı qayda nəzərdə tutulmayıbsa, yekdilliklə qəbul

edirlər.

110.4. Kooperativin üzvləri əmələ gəlmiş zərəri illik balansın təsdiqindən sonra iki ay

ərzində əlavə haqlar vermək yolu ilə ödəməyə borcludurlar. Bu vəzifə yerinə yetirilmədikdə

kreditorların tələbi ilə kooperativ məhkəmə qaydasında ləğv edilə bilər. Kooperativin

üzvləri onun öhdəlikləri üçün kooperativin hər bir üzvünün əlavə haqqının verilməmiş

hissəsi həddində birgə subsidiar məsuliyyət daşıyırlar.

110.5. Kooperativin ləğvindən sonra qalan əmlak kooperativin üzvləri arasında onun

nizamnaməsinə uyğun olaraq bölüşdürülür.

Maddə 110-1. Kooperativ üzvlərinin pay haqları və kooperativin pay fondu

[179]

110-1.1. Kooperativ üzvlərinin kooperativə verdiyi əmlak pay haqları kooperativin pay

fondunu təşkil edir. Kooperativin pay fondu kooperativin kreditorlarının maraqlarına

təminat verən kooperativ əmlakının minimal həddini müəyyənləşdirir. Kooperativə daxil

olarkən ödənilən üzvlük haqqı pay fonduna daxil deyildir və kooperativin üzvü kooperativdən

çıxdıqda qaytarılmır.

110-1.2. Kooperativ üzvlərinin pay haqlarına onların şəxsi borclarına görə tutma yalnız

bu Məcəllənin 112.5-ci maddəsində nəzərdə tutulmuş halda və qaydada yönəldilə bilər.

110-1.3. Kooperativin pay fondunun və mütləq payın həcmi, mütləq və əlavə payların

ödənilmə qaydası, əmlakla (əmlak hüquqları ilə) ödənilən payların qiymətləndirilmə qaydası

nizamnamə ilə müəyyənləşdirilir. Qiymətləndirməyə bu sahədə qanunvericiliklə

müəyyənləşdirilmiş qaydada məşğul olan şəxslər cəlb edilə bilər.

110-1.4. Əgər ikinci və sonrakı illərin sonunda kooperativin xalis aktivlərinin dəyəri

pay fondunun dəyərindən az olarsa, kooperativ üzvlərinin ümumi yığıncağı pay fondunun

azaldığını elan etməyə və onu qanunvericilikdə müəyyənləşdirilmiş qaydada qeydə aldırmağa

borcludur.

110-1.5. Kooperativ üzvlərinin ümumi yığıncağının qərarı ilə pay fondu artırıla və ya

azaldıla bilər. Pay fondunun miqdarı kooperativin xalis aktivlərinin miqdarından artıq

olmamalıdır. Kooperativin pay fondunun miqdarı onun xalis aktivlərinin miqqdarından artıq

olduqda kooperativin pay fondu göstərilən fərq məbləğində mütləq pay haqlarının

proporsional azaldılması yolu ilə azaldılmalıdır.

110-1.6. Kooperativin pay fondunun artırılmasına mütləq pay haqları miqdarının

artırılması ilə yol verilir.

Maddə 110-2. Kooperativin mənfəəti və onun bölüşdürülməsi

110-2.1. Kooperativin mənfəəti Azərbaycan Respublikasının qanunvericiliyi ilə

müəyyənləşdirilmiş məcburi ödənişlər verildikdən sonra, kooperativin nizamnaməsində nəzərdə

tutulmuş hallarda və qaydada kooperativin fondlarına, kreditorlarla hesablaşmaların həyata

keçirilməsinə, kooperativin nizamnaməsi ilə müəyyənləşdirilmiş digər məqsədlərə və (və ya)

kooperativ ödənişlərinin və dividendlərin ödənilməsinə yönəldilir.

110-2.2. Kooperativin mənfəəti kooperativin üzvləri arasında onların pay (mütləq və

əlavə) haqları məbləğinə, habelə kooperativin fəaliyyətində şəxsi əməyi ilə və (və ya)

digər formada iştirakına uyğun olaraq bölüşdürülür.

110-2.3. Kooperativ üzvlərinin ümumi yığıncağı ödənilən kooperativ ödənişlərinin və

dividendlərin kooperativin mənfəətinin müəyyən miqdarı ilə məhdudlaşdırılmasını

müəyyənləşdirə bilər.

Maddə 110-3. Kooperativin və onun üzvlərinin əmlak məsuliyyəti

110-3.1. Kooperativ öz öhdəliklərinə görə ona məxsus olan əmlakı ilə cavabdehdir.

110-3.2. Kooperativ öz üzvlərinin kooperativin fəaliyyəti ilə əlaqədar götürdükləri

öhdəliklərinə və bu Məcəllənin 112.5-ci maddəsində nəzərdə tutulmuş hal istisna olmaqla

başqa öhdəliklərinə (borclarına) görə məsuliyyət daşımır.

110-3.3. Kooperativ yaradıldıqdan sonra ona üzv olan şəxs üzv olmasından əvvəl

kooperativin götürdüyü öhdəliklərə görə məsuliyyət daşıyır, bir şərtlə ki, nizamnamədə ayrı

qayda nəzərdə tutulmasın. Kooperativə üzv olmaq istəyən şəxsə bu barədə bütün zəruri

məlumatlar verilməlidir.

110-3.4. Kooperativin üzvləri kooperativin öhdəliklərinə görə subsidiar məsuliyyət

daşıyırlar. Kooperativ üzvlərinin kooperativin öhdəliklərinə görə subsidiar məsuliyyəti

kooperativin öz öhdəliklərinin silinməsi üçün kifayət qədər vəsaitləri olmadıqda yaranır və

bu Məcəllənin 110.4-cü maddəsinə müvafiq qaydada müəyyənləşdirilir.

Maddə 111. Kooperativdə idarəetmə

111.1. Kooperativin ali idarəetmə orqanı onun üzvlərinin ümumi yığıncağıdır. Üzvlərinin

sayı əllidən çox olan kooperativdə onun icra orqanlarının fəaliyyətinə nəzarət edən

müşahidə şurası yaradıla bilər. Müşahidə şurası üzvlərinin kooperativ adından fəaliyyət

göstərmək ixtiyarı yoxdur. Kooperativin icra orqanları idarə heyəti və (və ya) onun

sədridir. Onlar kooperativin fəaliyyətinə cari rəhbərliyi həyata keçirir, müşahidə şurasına

və kooperativ üzvlərinin ümumi yığıncağına hesabat verirlər. Kooperativin müşahidə

şurasının və idarə heyətinin üzvləri, habelə kooperativin sədri yalnız kooperativin

üzvlərindən ola bilər. Müşahidə şurasının və ya icra orqanının üzvü oxşar kooperativin üzvü

ola bilməz. Kooperativin üzvü eyni zamanda müşahidə şurasının üzvü və idarə heyətinin və ya

kooperativin sədri ola bilməz.

111.2. Kooperativin idarəetmə orqanlarının səlahiyyətləri və onların qərarlar qəbul

etməsi qaydası kooperativin nizamnaməsi ilə müəyyənləşdirilir.

111.3. Kooperativ üzvlərinin ümumi yığıncağının müstəsna səlahiyyətinə aşağıdakılar

aiddir:

111.3.1. kooperativin nizamnaməsini dəyişdirmək;

111.3.2. kooperativin müşahidə şurasını yaratmaq və onun üzvlərinin səlahiyyətlərinə

xitam vermək, habelə kooperativin icra orqanlarını yaratmaq və onların səlahiyyətlərinə

xitam vermək, bir şərtlə ki, kooperativin nizamnaməsinə görə bu hüquq onun müşahidə

şurasına verilmiş olmasın;

111.3.3. kooperativ üzvlərini qəbul etmək və çıxarmaq;

111.3.4. kooperativin illik hesabatlarını və maliyyə hesabatlarını təsdiq etmək və zərəri

bölüşdürmək;

111.3.5. kooperativin yenidən təşkili və ləğvi haqqında qərar qəbul etmək;

111.3.5-1. bu Məcəllənin 49-1.2-ci maddəsində nəzərdə tutulmuş əqdlərin bağlanması haqqında qərar qəbul

etmək;

[180]

111.3.6. kooperativin nizamnaməsi ilə ümumi yığıncağın müstəsna səlahiyyətinə başqa

məsələlərin həlli də aid edilə bilər.

111.4. Kooperativin ümumi yığıncağının və ya müşahidə şurasının müstəsna səlahiyyətinə

aid edilmiş məsələləri onlar həll edilmək üçün kooperativin icra orqanlarına verə

bilməzlər.

111.5. Ümumi yığıncaqda qərarlar qəbul edilərkən kooperativ üzvünün bir səsi vardır.

111.6. Üzvlərinin sayı 200-dən çox olan kooperativlərdə kooperativ üzvlərinin ümumi

yığıncağı kooperativin nizamnaməsinə uyğun olaraq müvəkkillərin yığıncağı şəklində keçirilə

bilər. Müvəkkillərin sayı kooperativ üzvlərinin sayı nəzərə alınaraq müəyyənləşdirilir.

Müvəkkillər kooperativin nizamnaməsində, aşağıdakılar da daxil olmaqla, nəzərdə tutulmuş

qaydada açıq və ya gizli səsvermə yolu ilə seçilir: müvəkkil seçilən kooperativ üzvlərinin

sayı; müvəkkillərin səlahiyyətlərinin müddəti; onların seçilmə qaydası. Müvəkkillər öz

səlahiyyətlərini başqa şəxslərə, o cümlədən kooperativ üzvlərinə verə bilməzlər. Bu

Məcəllənin və kooperativin nizamnaməsinin kooperativ üzvlərinin ümumi yığıncağı barədə

müddəaları müvəkkillərin yığıncağına da şamil edilir.

[181]

111.7. Kooperativ üzvlərinin ümumi yığıncağı üzvlərin (yaxud onların nümayəndələrinin)

yarıdan çoxu iştirak etdikdə səlahiyyətlidir. Müvəkkillərin yığıncağı seçilmiş

müvəkkillərin yarıdan çoxu iştirak etdikdə səlahiyyətlidir.

111.8. Kooperativ üzvlərinin ümumi yığıncağı idarə heyəti (sədr) tərəfindən ildə bir

dəfədən az olmayaraq nizamnamə ilə müəyyənləşdirilmiş müddətlərdə və qaydada, ancaq maliyyə

ilinin başa çatmasından ən geci üç ay keçənədək çağırılır. Kooperativ üzvlərinin

növbədənkənar ümumi yığıncağı idarə heyətinin (sədrin), müşahidə şurasının və təftiş

komissiyasının (müfəttişin) təşəbbüsü, yaxud səs hüququna malik olan üzvlərin azı dörddə

birinin tələbi ilə (maliyyə bazarlarında nəzarət edilən subyektlərə münasibətdə “Azərbaycan Respublikasının

Mərkəzi Bankı haqqında” Azərbaycan Respublikası Qanununun tələbləri nəzərə alınmaqla) çağırılır. Bu halda

kooperativ üzvlərinin növbədənkənar ümumi yığıncağı idarə heyəti (sədr) tərəfindən on beş

gün müddətində kooperativin nizamnaməsində müəyyənləşdirilmiş qaydada çağırılır.

[182]

111.9. Kooperativin müşahidə şurası yaradıldıqda onun üzvlərinin sayı və səlahiyyət

müddəti kooperativ üzvlərinin ümumi yığıncağı tərəfindən müəyyənləşdirilir. Müşahidə

şurasının iclası zərurət olduqda, lakin yarım ildə bir dəfədən az olmayaraq çağırılır.

Müşahidə şurasının iclaslarının keçirilməsi qaydaları kooperativin nizamnaməsi ilə

müəyyənləşdirilir. Nizamnamədə nəzərdə tutulmuş hallarda kooperativ üzvlərinin ümumi

yığıncağı tərəfindən müşahidə şurası, yaxud onun ayrı-ayrı üzvləri onların səlahiyyət

müddəti bitməzdən əvvəl geri çağırıla bilər.

111.10. Kooperativin idarə heyəti və (və ya) onun sədri kooperativin cari fəaliyyətinə

kooperativ üzvlərinin ümumi yığıncaqları arasındakı dövrdə rəhbərlik edir, onun işlərini

aparır, kooperativi təmsil edir. Kooperativ üzvlərinin sayı əllidən çox olduqda kooperativ

üzvlərinin ümumi yığıncağı tərəfindən onun üzvlərindən kooperativin idarə heyəti seçilir.

İdarə heyətinə rəhbərliyi kooperativ üzvlərinin ümumi yığıncağı tərəfindən seçilən (təyin

edilən) sədr həyata keçirir. Kooperativin idarə heyətinin və (və ya) onun sədrinin (təyin

edilməsi), onların səlahiyyətləri və səlahiyyət müddəti, idarə heyəti sədrinin kooperativin

əmlakına sərəncam vermək hüququ, onun əmək haqqı, məsuliyyəti, habelə vaxtından əvvəl

vəzifədən azad edilməsi (istefa verməsi) əsasları və qaydası kooperativin nizamnaməsi ilə

müəyyənləşdirilir.

111.11. Əgər idarə heyəti yaradılmışdırsa, nizamnamədə sədrin və idarə heyətinin

səlahiyyətləri (təkbaşına və kollegial qaydada həyata keçirilən səlahiyyətlər) ayrıca

göstərilməlidir.

111.12. Kooperativin maliyyə-təsərrüfat fəaliyyətinə nəzarəti həyata keçirmək məqsədi

ilə kooperativ üzvlərinin ümumi yığıncağı kooperativ üzvlərinin sayı əllindən çox olduqda

təftiş komissiyası (azı üç nəfərdən ibarət), kooperativ üzvlərinin sayı əllidən az olduqda

isə müfəttiş seçir.

111.13. Kooperativin təftiş komissiyası (müfəttişi):

111.13.1. maliyyə-təsərrüfat ilinin nəticələrinə görə kooperativin maliyyə vəziyyətini

yoxlayır;

111.13.2. kooperativ üzvlərinin ümumi yığıncağının, müşahidə şurasının sayı on faizdən

artıq olan üzvlərin tələbi ilə, habelə öz təşəbbüsü ilə kooperativin maliyyə-təsərrüfat

fəaliyyətini növbədənkənar yoxlayır.

111.14. Kooperativin təftiş komissiyası (müfəttişi) yoxlamanın nəticələrinə əsasən

kooperativin idarəetmə orqanlarına rəy təqdim edir. Müşahidə şurası və ya idarə heyəti

(sədr) yoxlamanın nəticələrinə nizamnamədə nəzərdə tutulmuş qaydada baxır və müvafiq qərar

qəbul edir. Qərarla razılaşmadıqda təftiş komissiyası (müfəttiş) kooperativ üzvlərinin

ümumi yığıncağa müraciət edə bilər.

111.15. Nizamnamədə nəzərdə tutulmuş hallarda kooperativ üzvlərinin ümumi yığıncağı

tərəfindən təftiş komissiyası, yaxud onun ayrı-ayrı üzvləri və ya müfəttiş səlahiyyət

müddəti bitməzdən əvvəl geri çağırıla bilər.

Maddə 112. Kooperativdə üzvlüyə xitam verilməsi və payın keçməsi

112.1. Kooperativ üzvünün kooperativdən çıxmaq ixtiyarı vardır. Bu halda ona payının

dəyəri ödənilməli və ya payına uyğun əmlak verilməli, habelə kooperativin nizamnaməsində

nəzərdə tutulan digər ödənişlər verilməlidir. Kooperativin çıxan üzvünə payın dəyərinin

ödənilməsi və ya başqa əmlakın verilməsi, əgər kooperativin nizamnaməsində ayrı qayda

nəzərdə tutulmayıbsa, maliyyə ili qurtardıqdan və kooperativin maliyyə hesabatları təsdiq

edildikdən sonra həyata keçirilir.

112.2. Kooperativin üzvü kooperativin nizamnaməsi ilə ona həvalə olunmuş vəzifələri

icra etmədikdə və ya lazımınca icra etmədikdə, habelə kooperativin nizamnaməsi ilə nəzərdə

tutulan başqa hallarda ümumi yığıncağın qərarı ilə kooperativdən çıxarıla bilər.

Kooperativdən çıxarılmış kooperativ üzvünün bu Məcəllənin 112.1-ci maddəsinə uyğun olaraq,

payını və kooperativin nizamnaməsində nəzərdə tutulan digər ödənişləri almaq hüququ vardır.

112.3. Əgər kooperativin nizamnaməsi ilə ayrı qayda nəzərdə tutulmayıbsa, kooperativin

üzvü öz payını və ya onun bir hissəsini kooperativin digər üzvünə verə bilər. Payın (onun

bir hissəsinin) kooperativ üzvü olmayan fiziki şəxsə verilməsinə yalnız kooperativin

razılığı ilə yol verilir. Belə halda kooperativin digər üzvləri həmin payı (onun bir

hissəsini) almaqda üstünlük hüququna malikdirlər. Əgər kooperativin üzvləri kooperativin

nizamnaməsində nəzərdə tutulan müddət ərzində öz üstünlük hüququndan istifadə etməzlərsə,

pay üçüncü şəxsə özgəninkiləşdirilə bilər.

112.4. Kooperativin üzvü öldükdə onun vərəsələri, əgər kooperativin nizamnaməsində ayrı

qayda nəzərdə tutulmayıbsa, kooperativ üzvlüyünə qəbul edilə bilərlər. Əks halda

kooperativin ölmüş üzvünün payının dəyəri kooperativ tərəfindən onun vərəsələrinə ödənilir.

112.5. Kooperativ üzvünün şəxsi borclarına görə tutmanın kooperativ üzvünün payına

yönəldilməsinə yalnız həmin borcları ödəmək üçün onun başqa əmlakı kifayət etmədikdə

kooperativin nizamnaməsi ilə nəzərdə tutulan qaydada yol verilir. Kooperativ üzvünün

borclarına görə tutma kooperativin bölünməz fondlarına yönəldilə bilməz.

Maddə 113. Kooperativin yenidən təşkili və ləğvi

113.1. Kooperativ onun üzvlərinin ümumi yığıncağının qərarı ilə könüllü surətdə yenidən

təşkil və ya ləğv edilə bilər.

113.2. Kooperativin yenidən təşkilinin və ləğvinin başqa əsasları bu Məcəllə ilə

müəyyənləşdirilir.

§3. Qeyri-kommersiya təşkilatları

Maddə 114. İctimai birliklər

114.1. İctimai birliyin təsisçilərinin (iştirakçılarının) ictimai birliyə verdikləri

əmlak birliyin mülkiyyətidir. İctimai birlik bu əmlakdan onun nizamnaməsində

müəyyənləşdirilmiş məqsədlər üçün istifadə edir.

114.2. İctimai birliklərin iştirakçıları həmin birliklərin mülkiyyətinə verdikləri

əmlaka, o cümlədən üzvlük haqlarına hüquqlarını saxlamırlar. Onlar ictimai birliklərin

öhdəlikləri üçün, ictimai birliklər isə öz iştirakçılarının öhdəlikləri üçün məsuliyyət

daşımırlar.

114.3. İctimai birlik ləğv edildikdə onun borclarının ödənilməsindən sonra qalan əmlakı ictimai

birliyin nizamnaməsində göstərilmiş məqsədlərə, bu mümkün olmadıqda isə dövlət büdcəsinə

yönəldilir.

[183]

114.4. İctimai birliklərin ayrı-ayrı növlərinin xüsusiyyətləri və hüquqi vəziyyəti bu

Məcəllə ilə və qanunvericiliklə müəyyənləşdirilir.

Maddə 115. Fondlar

115.1. Fond üzvlüyü olmayan, fiziki və (və ya) hüquqi şəxslərin əmlak haqları əsasında

təsis etdikləri, sosial, xeyriyyə, mədəni, təhsil və ya digər ictimai faydalı məqsədlər

güdən təşkilatdır.

[184]

115.1-1. Fond yaradılarkən onun nizamnamə kapitalı on min manatdan az olmamalıdır.

[185]

115.2. Fondun təsisçilərinin (təsisçisinin) verdiyi əmlak fondun mülkiyyətidir. Fond

həmin əmlakdan onun nizamnaməsində müəyyənləşdirilmiş məqsədlər üçün istifadə edir.

115.3. Fond öz əmlakından istifadə haqqında hesabatları hər il dərc etməyə borcludur.

115.4. Təsisçilər yaratdıqları fondun öhdəlikləri üçün, fond isə öz təsisçilərinin

öhdəlikləri üçün məsuliyyət daşımır.

115.5. Fondun idarə edilməsi və onun orqanlarının formalaşdırılması qaydası fondun

təsisçilər tərəfindən təsdiq edilən nizamnaməsi ilə müəyyənləşdirilir.

115.6. Fondun nizamnaməsində bu Məcəllənin 47.2-ci maddəsində göstərilmiş məlumatlardan

savayı, fondun "fond" sözü də daxil edilmiş adı, fondun məqsədləri haqqında məlumatlar;

fondun orqanları haqqında, o cümlədən fondun fəaliyyətinə nəzarət edən himayəçilik şurası

haqqında, fondun vəzifəli şəxslərinin təyin edilməsi və azad edilməsi qaydası haqqında,

fondun ləğvi zamanı onun əmlakı barəsində sərəncam verilməsi qaydası haqqında məlumatlar

göstərilməlidir.

115.7. Fondların ayrı-ayrı növlərinin, o cümlədən xeyriyyə təşkilatlarının

xüsusiyyətləri və hüquqi vəziyyəti bu Məcəllə ilə və qanunvericiliklə müəyyənləşdirilir.

Maddə 116. Fondun nizamnaməsinin dəyişdirilməsi və onun ləğv edilməsi

116.1. Fondun nizamnaməsi fondun orqanları tərəfindən bir şərtlə dəyişdirilə bilər ki,

nizamnamədə onun bu qaydada dəyişdirilməsi imkanı nəzərdə tutulmuş olsun. Əgər nizamnamənin

dəyişməz şəkildə saxlanılması fondun təsis edilməsi zamanı qabaqcadan nəzərə alınması

mümkün olmayan nəticələrə səbəb olarsa, nizamnamədə isə nizamnamənin dəyişdirilməsi imkanı

nəzərdə tutulmazsa və nizamnamə vəkil edilmiş şəxslər tərəfindən dəyişdirilməzsə,

dəyişikliklər edilməsi hüququ fondun orqanlarının və ya fondun nizamnaməsi ilə onun

fəaliyyətinə nəzarət etməyə vəkil edilmiş orqanın ərizəsinə əsasən məhkəməyə mənsubdur.

116.2. Fondun ləğvi haqqında qərarı maraqlı şəxslərin ərizəsinə əsasən yalnız məhkəmə

qəbul edə bilər. Fond aşağıdakı hallarda ləğv edilə bilər:

116.2.1. fondun əmlakı onun məqsədlərinin həyata keçirilməsinə kifayət etmədikdə və

lazımi əmlakın əldə edilməsi ehtimalı real olmadıqda;

116.2.2. fondun məqsədlərinə çatmaq mümkün olmadıqda, bu məqsədlər isə lazımi şəkildə

dəyişdirilə bilmədikdə;

116.2.3. öz fəaliyyətində fond nizamnamədə nəzərdə tutulan məqsədlərdən yayındıqda;

116.2.4. qanunvericilikdə nəzərdə tutulan digər hallarda.

116.3. Fond ləğv edildikdə onun borclarının ödənilməsindən sonra qalan əmlakı fondun

nizamnaməsində göstərilən məqsədlərə, bu, mümkün olmadıqda isə dövlət büdcəsinə yönəldilir.

Maddə 117. Hüquqi şəxslərin ittifaqları

117.1. Kommersiya təşkilatları özlərinin sahibkarlıq fəaliyyətinin əlaqələndirilməsi,

habelə ümumi mənafelərin (əmlak mənafeləri daxil olmaqla) təmsil və müdafiə edilməsi (o

cümlədən dövlət və digər orqanlarda, beynəlxalq təşkilatlarda) məqsədi ilə ittifaqlar

yarada bilərlər. Əgər iştirakçıların qərarı ilə ittifaqa sahibkarlıq fəaliyyətini həyata

keçirmək həvalə edilirsə, belə ittifaq bu Məcəllə ilə nəzərdə tutulan qaydada təsərrüfat

ortaqlığına və ya cəmiyyətə çevrilir və ya sahibkarlıq fəaliyyətini həyata keçirmək üçün

təsərrüfat cəmiyyəti yarada bilər və ya bu cür cəmiyyətdə iştirak edə bilər.

[186]

117.2. Qeyri-kommersiya təşkilatları özlərinin fəaliyyətinin əlaqələndirilməsi, habelə

ümumi mənafelərinin təmsil və müdafiə edilməsi məqsədi ilə ittifaqlar yarada bilərlər.

117.3. İttifaqın iştirakçıları özlərinin müstəqilliyini və hüquqi şəxs hüquqlarını

saxlayırlar.

117.4. İttifaqın təsisçilərinin (iştirakçılarının) ona verdikləri əmlak ittifaqın

mülkiyyətidir. Bu əmlakdan ittifaq onun nizamnaməsində müəyyənləşdirilmiş məqsədlər üçün

istifadə edir.

117.5. İttifaq öz iştirakçılarının öhdəlikləri üçün məsuliyyət daşımır. İttifaqın

iştirakçıları onun öhdəlikləri üçün nizamnamədə nəzərdə tutulan miqdarda və qaydada

subsidiar məsuliyyət daşıyırlar.

117.6. İttifaqın adında onun iştirakçılarının fəaliyyətinin əsas predmeti, habelə

"ittifaq" sözü göstərilməlidir.

117.7. İttifaq ləğv edildikdə onun borclarının ödənilməsindən sonra qalan əmlakı ittifaqın

nizamnaməsində göstərilmiş məqsədlərə, bu mümkün olmadıqda isə dövlət büdcəsinə yönəldilir.

117.8. İttifaqların ayrı-ayrı növlərinin xüsusiyyətləri və hüquqi vəziyyəti bu Məcəllə

ilə və qanunvericiliklə müəyyənləşdirilir.

Maddə 118. İttifaqın nizamnaməsi

İttifaqın nizamnaməsində bu Məcəllənin 47.2-ci maddəsində göstərilmiş məlumatlardan

savayı, ittifaq iştirakçılarının verdikləri haqların miqdarı, tərkibi və verilməsi qaydası,

haqq verilməsi öhdəliyini pozmağa görə onların məsuliyyəti haqqında, ittifaqın idarəetmə

orqanlarının tərkibi və səlahiyyəti, onların qərarlar qəbul etməsi, o cümlədən barəsində

qərarların yekdilliklə və ya ittifaq iştirakçılarının şərtləşdirilmiş səs çoxluğu ilə qəbul

olunduğu məsələlərə dair qərarlar qəbul etməsi qaydası haqqında, ittifaqın ləğv edildiyi

halda onun əmlakı barəsində sərəncam verilməsi qaydası haqqında məlumatlar göstərilməlidir.

Maddə 119. İttifaq iştirakçılarının hüquq və vəzifələri

119.1. Əgər ittifaqın nizamnaməsində ayrı qayda nəzərdə tutulmayıbsa, ittifaq

iştirakçılarının onun xidmətlərindən əvəzsiz istifadə etmək ixtiyarı vardır.

119.2. İttifaqın iştirakçısı maliyyə ili qurtardıqda ittifaqdan çıxa bilər. Bu halda o,

əgər ittifaqın nizamnaməsində ayrı müddət nəzərdə tutulmayıbsa, çıxdığı gündən bir il

ərzində ittifaqın öhdəlikləri üçün öz haqqına mütənasib subsidiar məsuliyyət daşıyır.

İttifaqın iştirakçısı ittifaqın nizamnaməsində müəyyənləşdirilmiş hallarda və qaydada digər

iştirakçıların qərarı ilə ittifaqdan çıxarıla bilər. İttifaqın çıxarılmış iştirakçısının

məsuliyyəti barəsində ittifaqdan çıxmaya aid qaydalar tətbiq edilir.

119.3. İştirakçıların razılığı ilə ittifaqa yeni iştirakçı daxil ola bilər. İttifaqa

yeni iştirakçının daxil olması ittifaqın o, daxil olanadək əmələ gəlmiş öhdəlikləri üçün

onun subsidiar məsuliyyəti ilə şərtləndirilə bilər.

§4. Hüquqi şəxslərin inventar siyahısı, illik balansı və auditi – çıxarılmışdır.

[ 1 8 7 ]

§ 5. Hüquqi şəxslərin dövlət reyestri – çıxarılmışdır.

K M 1

Üçüncü bölmə

ƏMLAK VƏ ƏŞYA HÜQUQU

[188]

5-ci fəsil.

Ümumi müddəalar

§ 1. Əşya hüququnun əsas anlayışları

Maddə 135. Əşya hüququnun obyektləri

135.1. Bu Məcəlləyə uyğun olaraq yalnız fiziki obyektlər əşya sayılırlar. Pullar və

sənədli qiymətli kağızlar da əşyadır.

[189]

135.2. Əmlak istənilən əşyaların və qeyri-maddi əmlak nemətlərinin toplusudur.

135.3. Bitkilər və heyvanlar əşya deyildir. Onların hüquqi vəziyyəti xüsusi qanunlarla

müəyyənləşdirilir. Əgər qanunvericilikdə ayrı qayda müəyyənləşdirilməyibsə, əşyaların

hüquqi vəziyyəti bitkilərə və heyvanlara da şamil edilir.

135.4. Əşyalar daşınmaz və daşınar ola bilər. Torpaq sahələri, yer təki sahələri,

ayrıca su obyektləri, meşələr, çoxillik əkmələr, binalar, qurğular və torpaqla möhkəm bağlı

olan (ondan ayrıla bilməyən) digər əşyalar, yəni təyinatına tənasübsüz zərər vurulmadan yerinin

dəyişdirilməsi mümkün olmayan obyektlər daşınmaz əşyalardır. Torpaq sahəsi və torpaqla möhkəm

bağlı olan (ondan ayrıla bilməyən) əşya vahid daşınmaz əşyadır və vahid mülkiyyət obyektidir.

[190]

135.5. Daşınmaz əşyalara aid edilə bilməyən bütün əşyalar daşınar əşyalar sayılır.

Başqa şəxslərə verilə bilən və ya sahibinə maddi fayda və ya başqa şəxslərdən nəyi isə

tələb etmək hüququ vermək üçün nəzərdə tutulan tələblər və hüquqlar qeyri-maddi əmlak

nemətləridir. Qeyri-maddi əmlak nemətləri (tələblər və hüquqlar) ilə bağlı münasibətlər

onların hər birinə aid olan xüsusi qanunvericiliyin müddəalarına müvafiq olaraq

tənzimlənir.

[191]

135.6. Əşyalar bölünər və bölünməz ola bilər. Təyinatı dəyişdirilmədən bölünə bilməyən

və ya qanunun göstərişinə görə bölünməli olmayan əşyalar bölünməz əşyalardır.

135.7. Başqa əşyalardan yalnız özlərinə xas əlamətlərə görə ayrılmış fərdi-müəyyən

əşyalar əvəzedilməz əşyalar sayılır. Növ əlamətlərinə görə fərqlənən, dövriyyədə adətən

say, ölçü və ya çəki ilə müəyyənləşdirilən daşınar əşyalar əvəzedilən əşyalar sayılır.

135.8. Təyinatı istehlak olunmaqdan və ya özgəninkiləşdirilməkdən ibarət olan daşınar

əşyalar istehlak edilən əşyalardır.

135.9. Əgər müxtəlif növlü əşyalar ümumi təyinat üzrə istifadə edilməsini nəzərdə tutan

vahid tam yaradırlarsa, bir əmlak (mürəkkəb əmlak) sayılırlar. Mürəkkəb əmlak barəsində

bağlanmış əqdin qüvvəsi, əgər müqavilədə ayrı qayda nəzərdə tutulmayıbsa, onun bütün tərkib

hissələrinə şamil edilir.

135.10. Adi anlamda əşyanın tərkibinə daxil olan və dağıdılmadan, zədələnmədən və ya

dəyişdirilmədən ondan ayrıla bilməyən hər şey əşyanın tərkib hissəsidir. Özbaşına tikinti

ilə bağlı hallar istisna olmaqla, əşyanın mülkiyyətçisi onun bütün tərkib hissələrinin

mülkiyyətçisidir.

[192]

135.11. Ümumi anlamda və ya əsas əşya mülkiyyətçisinin aydın iradəsinə əsasən

təsərrüfatın daimi aparılması, əsas əşyanın istifadəsi və ya saxlanması üçün nəzərdə

tutulan və ona uyğunlaşdırılan daşınar əşyalar əşyanın ləvazimatıdır. Əgər əşya

ləvazimatdırsa, onun bu keyfiyyəti əsas əşyadan müvəqqəti ayrıldığı halda da saxlanılır.

Əgər ayrı razılaşma yoxdursa, əşyaya sahiblik onun ləvazimatında da şamil edilir.

135.12. Əşyanın verdiyi gəlir, artım və (və ya) üstünlük əşyanın bəhəridir. Ayrılanadək

bəhər əşyanın tərkib hissəsidir. Əşyanın mülkiyyətçisi kimdirsə, əşyanın təbii bəhəri də

onun mülkiyyətindədir.

Maddə 136. Əşyaların mülki dövriyyəsi

136.1. Əşyalar dövriyyədən çıxarılmayıbsa və ya onların dövriyyəsi

məhdudlaşdırılmayıbsa, universal hüquq varisliyi qaydasında (vərəsəlik, hüquqi şəxsin

yenidən təşkili) və ya başqa üsulla əşyalar sərbəst surətdə özgəninkiləşdirilə və ya bir

şəxsdən başqasına keçə bilər.

136.2. Mülki dövriyyədə olmasına yol verilməyən əşyalar (mülki dövriyyədən çıxarılmış

əşyalar) qanunvericilikdə birbaşa göstərilməlidir.

136.3. Yalnız dövriyyənin müəyyən iştirakçılarına mənsub ola bilən və ya dövriyyədə

olmasına xüsusi icazə əsasında yol verilən əşyalar (mülki dövriyyəsi məhdudlaşdırılmış

əşyalar) qanunla müəyyənləşdirilmiş qaydada təyin edilir.

Maddə 137. Qeyri-maddi əmlak nemətləri – çıxarılmışdır.

[193]

Maddə 138. Əşyaların və hüquqların yüklülüyü

138.1. Əşyanın yüklülüyü - qanun və ya əqd əsasında əşyaya mülkiyyət hüququnun hər

hansı formada məhdudlaşdırılmasıdır.

138.2. Hüququn yüklülüyü - qanun və ya əqd əsasında mülki hüquqların və ya tələblərin

hər hansı formada məhdudlaşdırılmasıdır.

§ 2. Əmlak hüquqlarının dövlət qeydiyyatı

Maddə 139. Daşınar və daşınmaz əmlaka hüquqların dövlət qeydiyyatı

139.1. Mülkiyyət hüququ və daşınmaz əmlaka digər hüquqlar, bu hüquqların

məhdudlaşdırılması, əmələ gəlməsi, başqasına keçməsi və xitamı dövlət qeydiyyatına

alınmalıdır. Mülkiyyət hüququ, istifadə hüququ, ipoteka, servitutlar, habelə daşınmaz

əmlaka digər hüquqlar bu Məcəllədə və qanunvericilikdə nəzərdə tutulan hallarda qeydə

alınmalıdır.

139.2. Daşınar əmlaka hüquqlar yalnız qanunvericilikdə nəzərdə tutulan hallarda dövlət

qeydiyyatına alınmalıdır.

[194]

139.3. Daşınmaz əmlaka hüquqların dövlət qeydiyyatı müvafiq icra hakimiyyəti orqanı

tərəfindən qanunvericiliklə müəyyən edilmiş qaydada tərtib edilən və aparılan daşınmaz

əmlakın dövlət reyestrində həyata keçirilir.

[195]

139.4. Məkana görə daşınmaz əmlak obyektlərinin xüsusi vasitələrdən istifadə edilmədən

yerləşdiyi yerin müəyyənləşdirilməsini və onların fərdiləşdirilməsini təmin edən məlumat

bazası olan ünvan reyestri aparılır. Daşınmaz əmlak obyektlərinin xüsusi vasitələrdən

istifadə edilmədən yerləşdiyi yerin müəyyənləşdirilməsinə imkan verən ünvan verilir. Ünvan

reyestrinin aparılması və daşınmaz əmlak obyektlərinə ünvan verilməsi müvafiq icra

hakimiyyəti orqanı tərəfindən müəyyən edilmiş qaydada həyata keçirilir.

[196]

Maddə 139-1. Daşınmaz əmlak üzərində hüquqların dövlət qeydiyyatı üçün əsaslar

139-1.1. Daşınmaz əmlak üzərində hüquqların əmələ gəlməsinin, başqasına keçməsinin,

məhdudlaşdırılmasının (yüklülüyünün) və xitam verilməsinin dövlət qeydiyyatı üçün

aşağıdakılar əsas hesab olunur:

139-1.1.1. qanunla müəyyən edilmiş qaydada icra hakimiyyəti və bələdiyyə orqanları

tərəfindən müvafiq olaraq dövlətə və ya bələdiyyələrə məxsus olan daşınmaz əmlakın

özgəninkiləşdirilməsinə, icarəsinə, istifadəsinə, ipoteka qoyulmasına dair qəbul olunmuş

aktlar;

139-1.1.2. qanunla müəyyən edilmiş qaydada ixtisaslaşdırılmış təşkilatlar tərəfindən

keçirilən açıq hərracın nəticələrinə dair yekun protokol, habelə təkrar hərrac baş tutmamış elan

edildikdə, ipoteka predmetinin ipoteka saxlayan tərəfindən əldə olunmasına dair protokol;

[197]

139-1.1.3. daşınmaz əmlak barəsində notariat qaydasında təsdiq edilmiş müqavilələr,

vərəsəlik hüququ haqqında, ər-arvadın ümumi əmlakındakı paya mülkiyyət hüququ haqqında,

yaşayış evlərinin, mənzillərin açıq hərracdan əldə olunmasına dair şəhadətnamələr, daşınmaz

əmlak sertifikatı;

[198]

139-1.1.4. qanuni qüvvəyə minmiş məhkəmə qərarları;

139-1.1.5. 2006-cı il iyulun 6-dək müvafiq icra hakimiyyəti orqanları tərəfindən verilmiş

daşınmaz əmlak üzərində, o cümlədən torpaq sahələri, binalar və qurğular, yaşayış və qeyri-

yaşayış sahələri, fərdi yaşayış və bağ evləri, yer təki sahələri, sututarları, meşələr və

çoxillik əkmələr, əmlak kompleksi kimi müəssisələr üzərində hüquqları təsdiq edən aktlar,

şəhadətnamələr və qeydiyyat vəsiqələri;

[199]

139-1.1.6. mənzil-tikinti kooperativi binasında yaşayış (qeyri-yaşayış) sahəsinin

verilməsi barədə mənzil-tikinti kooperativi üzvlərinin ümumi yığıncağının qərarı

(qanunvericiliklə nəzərdə tutulmuş pay haqqı tam ödənildikdə);

139-1.1.7. 2007-ci il mayın 22-dək müvafiq icra hakimiyyəti orqanlarının nəzdində olan

bağ təsərrüfatı idarələri tərəfindən vətəndaşlara ayrılmış bağ sahələrinə dair verilən

icarə müqavilələri, sərəncamlar və orderlər, kollektiv bağçılıq-yoldaşlıq təsərrüfatının üzvlərinin

siyahısına müvafiq olaraq verilmiş üzvlük kitabçası və ya üzvlərin iclasının protokolundan çıxarış;

[200]

139-1.1.8. “Daşınmaz əmlakın dövlət reyestri haqqında” Azərbaycan Respublikasının

Qanunu qüvvəyə minənədək əldə edilmiş və yaranmış daşınmaz əmlak obyektləri üzərində hüquqların

əldə edilməsini təsdiq edən müvafiq icra hakimiyyəti orqanı tərəfindən müəyyən edilən

sənədlər.

[201]

139-1.1.9. Azərbaycan Respublikasının Şəhərsalma və Tikinti Məcəlləsi qüvvəyə minənədək (2013-cü il yanvarın 1-

dək) inşa edilmiş tikililərə dair:

[202]

139-1.1.9.1. hündürlüyü 12 metrədək olan yaşayış evlərinə münasibətdə - torpaq sahəsi üzərində mülkiyyət, icarə

və ya istifadə hüququnu təsdiq edən sənəd, müvafiq icra hakimiyyəti orqanı ilə razılaşdırılmış layihə və ya yaşayış

evinin istismara qəbul aktı;

139-1.1.9.2. çoxmənzilli binalara, qeyri-yaşayış binalarına və hündürlüyü 12 metrdən çox olan yaşayış evlərinə

münasibətdə - torpaq sahəsi üzərində mülkiyyət, icarə və ya istifadə hüququnu təsdiq edən sənəd, müvafiq icra

hakimiyyəti orqanı ilə razılaşdırılmış layihə, müvafiq icra hakimiyyəti orqanının tikilinin inşa edilməsinə icazə barədə

qərarı, istismara qəbul aktı;

139-1.1.10. Azərbaycan Respublikasının Şəhərsalma və Tikinti Məcəlləsi qüvvəyə mindikdən (2013-cü il yanvarın 1-

dən) sonra inşa edilən tikililərə dair:

139-1.1.10.1. tikintisinə icazə tələb olunan tikinti obyektləri üçün - torpaq sahəsi üzərində mülkiyyət, icarə və ya

istifadə hüququnu təsdiq edən sənəd, tikintiyə icazə verilməsi barədə qərar, tikinti layihəsinin memarlıq-planlaşdırma

bölməsi, tikinti obyektinin istismarına icazə;

139-1.1.10.2. məlumatlandırma icraatının tətbiq edildiyi tikinti obyektləri üçün - torpaq sahəsi üzərində mülkiyyət,

icarə və ya istifadə hüququnu təsdiq edən sənəd, tikinti layihəsinin memarlıq-planlaşdırma bölməsi, sifarişçi

tərəfindən tikinti başa çatdıqdan sonra tikinti barədə məlumatlandırılan orqana (quruma) sifarişli poçt göndərişi ilə

və ya bilavasitə məlumat verilməsini təsdiq edən sənəd;

[203]

139-1.1.11. Azərbaycan Respublikasının Mənzil Məcəlləsi qüvvəyə minənədək (2009-cu il oktyabrın 1-dək) dövlət

və ya ictimai mənzil fondundan yaşayış sahəsinin verilməsinə dair müvafiq icra hakimiyyəti orqanının sərəncamı, order

və ya mənzil kirayəsi müqaviləsi;

139-1.1.12. 2006-cı il iyulun 6-dan 2009-cu il iyunun 24-dək müvafiq icra hakimiyyəti orqanı tərəfindən daşınmaz

əmlaka dair verilmiş şəhadətnamələr.

Maddə 140. Daşınmaz əmlakın dövlət reyestrinin məzmununun həqiqiliyi və tamamlığı

prezumpsiyası

[204]

Reyestrin məzmununun qeyri-dəqiqliyi sübuta yetirilməyincə, həmin məzmunun həqiqiliyi

və tamamlığı prezumpsiyası qüvvədədir. Əqd əsasında özgəninkiləşdirənin adına qeydiyyata

alınmış hər hansı bir hüququ əldə edən şəxsin xeyrinə reyestrdəki qeyd, bu qeydə dair

etirazın reyestrə daxil edildiyi və ya əldə edən şəxsin qeydin qeyri-dəqiq olmasını bildiyi

hallar istisna olmaqla, həqiqi hesab edilir.

Maddə 141 . Daşınmaz əmlakın dövlət reyestrində düzəlişin aparılması

[205]

141.1. Əgər daşınmaz əmlakın dövlət reyestrinin məzmunu torpaq sahəsi üzərində hüquqa

və ya həmin hüququn məhdudlaşdırılmasına dair həqiqi hüquqi vəziyyətə uyğun deyildirsə,

hüququ qeydə alınmamış və ya hüququ düzgün qeydə alınmamış şəxs, yaxud mövcud olmayan

yüklənmə haqqında qeydin daxil edilməsi ilə hüququ pozulmuş şəxs daşınmaz əmlakın dövlət

reyestrində qeyddə düzəlişin aparılması üçün belə düzəlişlə hüququna toxunulan şəxsdən

razılıq verməsini tələb edə bilər.

141.2. Bu Məcəllənin 141.1-ci maddəsində nəzərdə tutulmuş hallarda daşınmaz əmlakın

dövlət reyestrinin mötəbərliyinə qarşı etiraz edilə bilər.

141.3. Daşınmaz əmlakın dövlət reyestrinə etirazla bağlı qeydin daxil edilməsi

məhkəmənin qərarı və ya reyestrdə düzəlişin aparılması ilə hüququ toxunulan şəxsin razılığı

ilə həyata keçirilir.

Maddə 142. Daşınmaz əmlakın qeydiyyatı üçün rüsum – Çıxarılmışdır.

[206]

Maddə 143. Daşınmaz əmlakın dövlət reyestrinin tərtibinə nəzarət – Çıxarılmışdır.

[207]

Maddə 144. Daşınmaz əmlakın dövlət reyestri obyektlərinə dair sərəncam verilməsi

haqqında müqavilələrin notariat qaydasında təsdiqlənməsi

144.1. Daşınmaz əmlakın dövlət reyestri obyektlərinə dair sərəncam verilməsi haqqında

müqavilələr notariat qaydasında təsdiqlənməlidir. Təsdiqləmə zamanı notarius və ya qanunla

müəyyən edilmiş hallarda bu cür notarial hərəkəti etməyə hüququ çatan digər vəzifəli şəxslər əşyaya dair

sərəncam verən tərəfin sərəncam hüququnu və müqavilənin qanunauyğunluğunu yoxlamalıdır.

Onlar təsdiqlədikləri müqavilənin yanlışlığı üçün məsuliyyət daşıyır.

[208]

144.2. Sərəncam hüququ sərəncam verən tərəfin daşınmaz əmlakın dövlət reyestrinə əsasən

bu hüquqa malik olması və ya ixtiyarlı şəxsin ona həmin səlahiyyəti verməsi ilə

təsdiqlənir. Bu səlahiyyət də notariat qaydasında təsdiqlənməlidir. Müqavilənin

qanunauyğunluğu notariat qaydasında təsdiqləmə ilə təsbit olunur. Daşınmaz əmlakın dövlət

reyestri obyektlərinə dair sərəncam verilməsi haqqında müqavilələr notarius və ya qanunla

müəyyən edilmiş hallarda bu cür notarial hərəkəti etməyə hüququ çatan digər vəzifəli şəxslər tərəfindən həmin

əmlakın daşınmaz əmlakın dövlət reyestrində qeydə alınmış texniki göstəricilərinə uyğun

təsdiqlənir.

[209]

144.2-1. Sərəncam verən tərəfin sərəncam hüququnun və öhdəliklərinin, eləcə də əmlakın mövcud yüklülüyünün

daşınmaz əmlakın dövlət reyestrində yoxlanılması bu Məcəllənin 148.3-cü maddəsinə uyğun olaraq təmin olunur .

[210]

144.3. Daşınmaz əmlak üzərində sərəncam verilməsinə dair notariat qaydasında təsdiq edilmiş müqavilənin

informasiya sistemləri vasitəsilə real vaxt rejimində Elektron Hökumət İnformasiya Sistemi üzərindən ötürülmüş

elektron nüsxəsi əsasında müvafiq hüquqlar daşınmaz əmlakın dövlət reyestrində dövlət qeydiyyatına alınır. Belə

müqavilə ondan irəli gələn mülkiyyət və digər əşya hüquqlarının daşınmaz əmlakın dövlət reyestrində qeydiyyatının

aparılması üçün ərizə hesab olunur.

[211]

144.4. Əgər əldə edən qanuni qüvvəyə minmiş məhkəmə qərarına və ya ona bərabər olan

sənədə, o cümlədən notariat qaydasında təsdiqləməyə istinad edirsə, notariat qaydasında

təsdiqləmə tələb olunmur.

144.5. Daşınmaz əmlaka mülkiyyət hüququ əmlakın fiziki cəhətdən bölünməsini nəzərdə tutmayan, lakin

yaranacaq ümumi paylı mülkiyyətdə payların nisbətini faizlə müəyyənləşdirən bölünmə planı əsasında bölünə bilər.

Mülkiyyətçi tərəfindən tərtib edilən belə bölünmə planı müvafiq icra hakimiyyəti orqanının müəyyən etdiyi qaydada

təsdiq edildikdən sonra mülkiyyətçinin bölünmə nəticəsində yaranan payların hər birinə mülkiyyət hüququ daşınmaz

əmlakın dövlət reyestrində qeydə alınır.

[212]

Maddə 144-1. Tikintisi başa çatmayan binanın tərkib hissələrinə sərəncam verilməsinin xüsusiyyətləri

[213]

144-1.1. Azərbaycan Respublikasının Şəhərsalma və Tikinti Məcəlləsinə müvafiq olaraq tikintisinə icazə alınmış,

lakin həmin Məcəlləyə uyğun olaraq istismarına icazə verilməmiş binalar tikintisi başa çatmayan binalar hesab edilir.

144-1.2. Mülkiyyətindəki torpaq sahəsində tərkib hissələrdən ibarət binanın tikintisinə icazə almış mülkiyyətçi

tikiləcək binanın tərkib hissələrinin sayına və sahəsinə mütənasib olaraq həmin torpaq sahəsini bu Məcəllənin 144.5-ci

maddəsində nəzərdə tutulmuş qaydada bölünmə planı əsasında paylara bölə bilər və bölünmə nəticəsində yaranan

payların hər birinə mülkiyyət hüququnun qeydə alınmasını tələb edə bilər.

144-1.3. Mülkiyyətindəki torpaq sahəsində tərkib hissələrdən ibarət binanın tikintisinə icazə almış şəxs bölünmə

planına əsasən yaranan paylara və tikintisi başa çatmayan binanın həmin paylara bağlı olan tərkib hissələrinə

bölünmə nəticəsində yaranan payların hər birinə mülkiyyət hüququ daşınmaz əmlakın dövlət reyestrində qeydə

alındıqdan sonra sərəncam verə bilər.

144-1.4. Bölünmə planına əsasən mülkiyyətindəki torpaq sahəsində yaranan paylara və tikintisi başa çatmayan

binanın həmin paylara bağlı olan tərkib hissələrinə sərəncam verilməsi haqqında müqavilələr notariat qaydasında

təsdiqlənməli və tərkib hissələri əldə edən şəxslərin xeyrinə bu Məcəllənin 147-ci maddəsinə uyğun olaraq təminat

qeydi aparılmalıdır.

144-1.5. Bu Məcəllənin 144-1.4-cü maddəsində nəzərdə tutulan müqavilədə digər müddəalarla yanaşı, tikintisi

başa çatmayan binanın yerləşdiyi torpaq sahəsində müvafiq tərkib hissələrin bağlı olduğu payların alqı-satqı şərtləri,

təminat qeydinin aparılmasına dair torpaq sahəsi mülkiyyətçisinin və torpaq sahəsinə hüquq əldə etmək istəyən şəxsin

bu Məcəllənin 178.8-ci maddəsində nəzərdə tutulan öhdəlikləri və 147.2-ci maddəsində nəzərdə tutulan razılıqları,

habelə bu Məcəllənin 178.8-ci maddəsində nəzərdə tutulan öhdəliklərin yerinə yetirilməsindən sonra torpaq sahəsində

müvafiq paya və tərkib hissəyə mülkiyyət hüququnun xeyrinə təminat qeydi aparılmış şəxsə keçməsinə dair torpaq

sahəsi mülkiyyətçisinin razılığı açıq-aydın ifadə edilməlidir.

144-1.6. Xeyrinə təminat qeydi aparılmış şəxs tikintisi başa çatmayan binanın yerləşdiyi torpaq sahəsində müvafiq

tərkib hissənin bağlı olduğu pay ilə əlaqədar hüquqlarını və öhdəliklərini yazılı formada sifarişli poçt göndərişi

vasitəsilə torpaq sahəsinin mülkiyyətçisini məlumatlandırmaqla notariat qaydasında təsdiq edilmiş müqavilə əsasında

üçüncü şəxsə ötürə bilər. Müqavilədə digər müddəalarla yanaşı, hüquqların və öhdəliklərin ötürüldüyü məqamda

mövcud olmuş həcmi və həmin həcmdə ötürülməsi, aparılmış təminat qeydində hüquqların və öhdəliklərin

ötürüldüyü üçüncü şəxsin xeyrinə müvafiq dəyişikliklərin edilməsinə dair hər iki tərəfin razılıqları aydın şəkildə ifadə

edilməlidir. Belə hüquqlar və öhdəliklər onların üçüncü şəxsə ötürüldüyü məqamda mövcud olmuş həcmdə və

şərtlərlə ötürülməlidir. Notarius bu müqaviləni təsdiqlədikdən dərhal sonra onu elektron formada informasiya

sistemləri vasitəsilə və təsdiqlənmiş yazılı formada sifarişli poçt göndərişi vasitəsilə daşınmaz əmlakın dövlət

reyestrinə, habelə təsdiqlənmiş yazılı formada sifarişli poçt göndərişi vasitəsilə torpaq sahəsinin mülkiyyətçisinə

göndərməlidir. Belə müqavilə daşınmaz əmlakın dövlət reyestrində aparılmış təminat qeydində müvafiq

dəyişikliklərin edilməsinə dair ərizə hesab olunur və həmin müqavilə əsasında müvafiq qeydiyyat hərəkətləri aparılır.

Maddə 145. Daşınmaz əmlakın dövlət reyestrində qeydiyyat barəsində ərizə –

Çıxarılmışdır.

[214]

Maddə 146. Daşınmaz əmlaka hüququn əmələ gəlməsi

[215]

146.1. Daşınmaz əmlaka sahiblik və istifadə hüququ onun barəsində əqdin notariat

qaydasında təsdiq edildiyi andan əmələ gəlir (məhkəmə qərarı və ya digər qanuni qüvvəyə

malik olan və barəsində şikayət verilə bilməyən qərar əsasında yaranan hüquq istisna

olmaqla).

146.2. Daşınmaz əmlak üzərində sərəncam vermək hüququ həmin əmlakın daşınmaz əmlakın

dövlət reyestrində ərazilər üzrə qeydiyyatı tarixindən əmələ gəlir.

146.3. Daşınmaz əmlakın dövlət reyestrində qeydiyyata alınmamış daşınmaz əmlak

barəsində müqavilələrin notariat qaydasında təsdiqlənməsinə yol verilmir və bu cür əmlak

barəsində bağlanmış müqavilələr etibarsız sayılır.

Məcəllənin 146.2-ci maddəsi və bu maddənin birinci abzası ipoteka kreditindən istifadə

etməklə əldə olunan yaşayış sahəsinin üzərində alıcının mülkiyyət hüququ, daşınmaz əmlakın

dövlət reyestrində qeydiyyata alınanadək həmin yaşayış sahəsinin alqı-satqısı və ipotekaya

qoyulmasına dair qarışıq müqavilənin notariat qaydasında təsdiq edilməsi hallarına şamil

edilmir.

[216]

146.4. Daşınmaz əmlaka dair müqavilənin notariat qaydasında təsdiqlənməsindən sonra

notarius müqavilənin iki nüsxəsini müraciət etmiş şəxsə verir və ya onun istəyi ilə 2 gün

müddətində müvafiq icra hakimiyyəti orqanına daşınmaz əmlakın dövlət reyestrində hüququn

qeydiyyata alınması haqqında müraciət etmiş şəxsin notariat qaydasında təsdiq edilmiş

ərizəsini göndərir. Ərizəyə müqavilənin bir nüsxəsi, hüquqların dövlət qeydiyyatı üçün

qanunla nəzərdə tutulmuş digər əsasları əks etdirən sənədlər, torpaq sahəsinin planı və

ölçüsü, torpaq sahəsində yerləşən bina, qurğu, tikililərin və digər daşınmaz əmlakın

(onların tərkib hissələrinin) texniki pasportu, plan-cizgisi və dövlət rüsumunun ödənilməsi

b a r ə d ə sənəd əlavə edilir. Həmin ərizənin surəti müqavilənin notariat qaydasında

təsdiqlənməsi haqqında müraciət edən şəxsə verilir.

[217]

146.5. Daşınmaz əmlakı və ya ona dair hüquqları əldə edən şəxs məhkəmə qərarına və ya

digər qanuni qüvvəyə malik olan və barəsində şikayət verilə bilməyən qərara istinad edirsə,

bu halda ərizəyə həmin qərarın notariat qaydasında təsdiqlənmiş surəti və daşınmaz əmlakın

texniki göstəricilərini əks etdirən sənədlər qoşulur.

[218]

146.6. Daşınmaz əmlakın və ya ona dair hüquqların daşınmaz əmlakın dövlət reyestrində

qeydiyyatı üçün sənədlər natamam olduqda, mülkiyyətçinin razılığı ilə və ya məhkəmə qərarı

əsasında dövlət reyestrində qabaqcadan qeydiyyat aparıla bilər.

[219]

146.7. Daşınmaz əmlakın dövlət reyestrində daşınmaz əmlakın və ya ona dair hüquqların

qeydiyyatı ərizənin daxil olduğu tarix üzrə aparılır.

[220]

146.8. Daşınmaz əmlaka dair müqavilələrin daşınmaz əmlakın dövlət reyestrində qeydə

alınmasına görə daşınmaz əmlaka dair müqaviləni təsdiqləyən notarius, qanunla müəyyən edilmiş

hallarda bu cür notarial hərəkəti etməyə hüququ çatan digər vəzifəli şəxslər və müvafiq icra hakimiyyəti

orqanının vəzifəli şəxsi məhkəmə məsuliyyəti daşıyırlar. Daşınmaz əmlakın dövlət

reyestrində daşınmaz əmlaka dair müqavilələrin qeydiyyatının aparılmaması və ya qeydiyyatın

düzgün olmaması, qeydiyyatın natamam olması ilə bağlı iddialara görə dövlət reqressant

qismində çıxış edir.

[221]

Maddə 147. Torpaq sahəsi barədə təminat qeydi

[222]

147.1. Torpaq sahəsi (üzərindəki tikilmiş və ya tikintisi başa çatmayan tikinti obyektləri də daxil olmaqla) ilə bağlı

hər hansı hüququn əldə edilməsinə yönəlmiş tələbləri təmin etmək məqsədilə daşınmaz əmlakın dövlət reyestrində

torpaq sahəsi barədə təminat qeydi aparıla bilər. Tikintisi başa çatmayan binanın yerləşdiyi torpaq sahəsində tərkib

hissələrin bağlı olduğu paylarla əlaqədar təminat qeydinin aparılmasının xüsusiyyətləri bu maddənin tələbləri nəzərə

alınmaqla, bu Məcəllənin 144-1-ci maddəsində müəyyən olunur.

147.2. Təminat qeydinin aparılması üçün torpaq sahəsinin mülkiyyətçisi ilə torpaq sahəsinə hüquq əldə etmək

istəyən şəxs arasında notarial formada bağlanılmış müqavilə tələb olunur. Müqavilədə digər müddəalarla yanaşı,

torpaq sahəsinin mülkiyyətçisinin öz mülkiyyətində olan torpaq sahəsi barədə təminat qeydinin aparılmasına və torpaq

sahəsinə hüquq əldə etmək istəyən şəxsin həmin torpaq sahəsi barədə öz xeyrinə təminat qeydinin aparılmasına dair

razılıqları, habelə müvafiq tələblər yerinə yetirildikdən sonra müqavilədən irəli gələn hüquqların xeyrinə təminat qeydi

aparılmış şəxsə keçməsinə dair torpaq sahəsi mülkiyyətçisinin razılığı aydın şəkildə ifadə edilməlidir.

147.3. Təminat qeydi daşınmaz əmlakın dövlət reyestrində qeydə alındığı vaxtdan yaranır.

147.4. Torpaq sahəsi barədə daşınmaz əmlakın dövlət reyestrində aparılmış təminat qeydinin öz hüquqi qüvvəsini

saxladığı müddətdə həmin torpaq sahəsi barədə növbəti təminat qeydi aparıla bilməz.

147.5. Daşınmaz əmlakın dövlət reyestrini aparan orqanın və notariusların torpaq sahəsi barədə təminat qeydinin

aparılması ilə bağlı hərəkətləri bu Məcəllə, “Notariat haqqında” və “Daşınmaz əmlakın dövlət reyestri haqqında”

Azərbaycan Respublikasının qanunları ilə tənzimlənir.

147.6. Notarius təminat qeydinin aparılması üçün bağlanılması nəzərdə tutulan müqavilənin

qanunauyğunluğunu müəyyən etdikdən sonra onu notariat qaydasında təsdiq edib daşınmaz əmlakın dövlət reyestrinə

göndərir və daşınmaz əmlakın dövlət reyestrində 3 gün ərzində təminat qeydi aparılır.

147.7. Torpaq sahəsi barədə təminat qeydinin öz hüquqi qüvvəsini saxladığı müddətdə həmin torpaq sahəsinə və

ya ona olan hüquqa dair bağlanan müqavilələr və (və ya) digər formada verilən sərəncamlar təminat qeydinin əsası

olmuş tələbin həyata keçirilməsinə təsir etdiyi və ya mane olduğu hissədə etibarsızdır. Həmin qayda sərəncamın

məcburi icra və ya həbsin qoyulması qaydasında və ya əmlak inzibatçısı tərəfindən iflas prosesi zamanı verildiyi halda

da tətbiq edilir.

147.8. Daşınmaz əmlakın dövlət reyestrində torpaq sahəsi barədə aparılmış təminat qeydi aşağıdakı hallarda öz

hüquqi qüvvəsini itirir:

147.8.1. xeyrinə təminat qeydi aparılmış şəxsin bu Məcəllənin 147.2-ci maddəsində nəzərdə tutulan müqavilədən

irəli gələn hüquqları bu Məcəlləyə uyğun olaraq daşınmaz əmlakın dövlət reyestrində qeydə alındıqda;

147.8.2. bu Məcəllənin 147.2-ci maddəsində nəzərdə tutulan müqavilə bu Məcəllənin 421-424-cü maddələrinə

uyğun olaraq ləğv edildikdə;

147.8.3. aparılmış təminat qeydində bu Məcəllənin 144-1.6-cı maddəsində nəzərdə tutulan müqavilə əsasında

hüquqların və öhdəliklərin ötürüldüyü üçüncü şəxsin xeyrinə müvafiq dəyişikliklər edildikdə.

147.9. Torpaq sahəsinin (üzərindəki tikilmiş və ya tikintisi başa çatmayan tikinti obyektləri də daxil olmaqla) əldə

edilməsi üçün bu Məcəllənin 147.2-ci maddəsinə uyğun olaraq bağlanılan müqavilədə xeyrinə təminat qeydi aparılan

şəxsin ipoteka kreditindən istifadə etmək imkanı müəyyən edildiyi halda, şəxs həmin torpaq sahəsinin əldə edilməsinin

maliyyələşdirilməsi məqsədi ilə ipoteka müqaviləsi bağlaya bilər. Həmin ipoteka yalnız ipoteka predmeti olan torpaq

sahəsinin (üzərindəki tikilmiş və ya tikintisi başa çatmayan tikinti obyektləri də daxil olmaqla) əldə edilməsinin

maliyyələşdirilməsi üçün istifadə olunan kreditin təminatına xidmət edə bilər.

Maddə 148. Daşınmaz əmlakın dövlət reyestrinin açıqlığı

148.1. Daşınmaz əmlakın təsviri, dövlət qeydiyyatına alınmış hüquqlar və onların

məhdudlaşdırılmasına (yüklülüyünə) dair dövlət reyestrindən arayış qanunla müəyyən edilmiş

qaydada hüquq sahibinə, onun tərəfindən vəkil edilmiş şəxsə, hüquq sahibinin əmlakına qanun

və ya vəsiyyət əsasında vərəsəlik hüququ olan şəxslərə və qanunla nəzərdə tutulmuş

səlahiyyətlərin yerinə yetirilməsi ilə əlaqədar müvafiq dövlət orqanlarına və bələdiyyələrə

verilir.

[223]

148.2. Daşınmaz əmlakın dövlət reyestrindəki qeydə əsaslanaraq mülkiyyət hüququ və ya

daşınmaz əmlaka başqa hüquqlar əldə etmiş hər bir şəxsin bu hüquqları müdafiə edilməlidir.

148.2-1. Hüquq sahibinin istəyi ilə “Elektron hökumət” portalında yerləşdirilmiş daşınmaz əmlakın dövlət

reyestrindən çıxarış əsasında daşınmaz əmlak üzərində sərəncam verildiyi hallarda çıxarış notarius və ya qanunla

müəyyən edilmiş hallarda bu cür notarial hərəkəti etməyə hüququ çatan digər vəzifəli şəxslər tərəfindən daşınmaz

əmlakın dövlət reyestrindən elektron informasiya sistemləri vasitəsi ilə “Notariat haqqında” Azərbaycan Respublikasının

Qanununa uyğun olaraq real vaxt rejimində əldə edilir.

[224]

148.3. Daşınmaz əmlak barəsində notariat hərəkətlərinin aparılması ilə bağlı daşınmaz əmlakın dövlət

reyestrindən daşınmaz əmlaka dair çıxarışın, həmin əmlakın təsvirinin, bu əmlak üzərində qeydiyyata alınmış

hüquqlara və onların məhdudlaşdırılmasına (yüklülüyünə) dair məlumatların notarius və ya qanunla müəyyən edilmiş

hallarda notariat hərəkəti etməyə hüququ çatan digər vəzifəli şəxslər tərəfindən əldə edilməsini, habelə daşınmaz

əmlak barəsində aparılmış notariat hərəkətinin nəticəsi olaraq tərtib və (və ya) təsdiq edilmiş və həmin əmlak

barəsində qeydiyyatın aparılması üçün əsas hesab edilən sənədin təsdiqləndikdən dərhal sonra elektron formada

daşınmaz əmlakın dövlət reyestrinə ötürülməsini təmin etmək məqsədilə notariuslarla və ya qanunla müəyyən edilmiş

hallarda bu cür notarial hərəkəti etməyə hüququ çatan digər vəzifəli şəxslərlə daşınmaz əmlakın dövlət reyestri

arasında elektron informasiya sistemləri vasitəsilə real vaxt rejimində məlumat və sənəd mübadiləsi imkanı, onların

həmin sistemlər vasitəsilə daşınmaz əmlakın dövlət reyestrinə birbaşa çıxışı təmin olunmalıdır.

[225]

148.4. İpoteka qoyulan daşınmaz əmlakla bağlı məlumatların əldə edilməsi məqsədi ilə Azərbaycan

Respublikasının Mərkəzi Bankı, maliyyə bazarlarına nəzarət orqanı, ipoteka fondları, ipoteka saxlayan banklar və digər

kredit təşkilatlarının informasiya sistemləri ilə daşınmaz əmlakın dövlət reyestri arasında əlaqə yaradılır.

[226]

Maddə 149. Daşınmaz əmlaka hüquqların əsassız qeydə alınması

149.1. Çıxarılmışdır.

[227]

149.2. Əgər daşınmaz əmlaka hüquqların qeydiyyatı əsassızdırsa və ya əgər düzgün

qeydiyyat əsassız çıxarılmışsa və ya dəyişdirilmişsə, bunun nəticəsində daşınmaz əmlaka

olan hüquqlarına toxunulmuş istənilən şəxs qeydiyyatın çıxarılması və ya dəyişdirilməsi

haqqında iddia qaldıra bilər. Bunun nəticəsində vurulmuş zərərin əvəzinin ödənilməsi üçün

tələblər irəli sürülməsi istisna edilmir. Bu zaman vicdanlı üçüncü şəxslərin qeydiyyatla

əlaqədar əldə etdikləri hüquqları saxlanılır.

Maddə 150. Məhv olmuş daşınmaz əmlakın qeydiyyatının ləğvi

150.1. Əgər daşınmaz əmlak tam məhv olarsa və bunun nəticəsində onun qeydiyyatı hər cür

hüquqi mənasını itirərsə, maraqlı şəxs məhkəmə qaydasında qeydiyatın ləğvini tələb edə

bilər. Daşınmaz əmlakın məhv olması daşınmaz əmlakın dövlət reyestrini tərtib edən müvafiq

icra hakimiyyəti orqanının vəzifəli şəxsi tərəfindən təsdiqlənməlidir.

[228]

150.2. İstənilən maraqlı şəxs qeydiyyatın ləğvi barəsində bundan xəbər tutduğu vaxtdan

on gün ərzində məhkəməyə şikayət edə bilər.

Maddə 151. Daşınmaz əmlakın dövlət reyestrində düzəliş

[229]

151.1. Daşınmaz əmlakın dövlət reyestrini tərtib edən müvafiq icra hakimiyyəti orqanı

maraqlı şəxslərin yazılı razılığı olmadan yalnız qanuni qüvvəyə minmiş məhkəmə qərarına

əsasən reyestrdə dəyişiklik edə bilər.

151.2. Sadə səhvlər və texniki xətalar xidməti qaydada düzəldilir.

6-cı fəsil.

Mülkiyyət hüququnun ümumi müddəaları

Maddə 152. Mülkiyyət hüququnun anlayışı və məzmunu

152.1. Mülkiyyət hüququ - subyektin ona mənsub əmlaka (əşyaya) öz istədiyi kimi sahib

olmaq, ondan istifadə etmək və ona dair sərəncam vermək üzrə dövlət tərəfindən tanınan və

qorunan hüququdur.

152.2. Sahiblik hüququ - əmlaka (əşyaya) faktik sahibliyi həyata keçirməyin hüquqi

cəhətdən təmin edilmiş imkanıdır.

152.3. İstifadə hüququ - əmlakdan (əşyadan) onun faydalı təbii xassələrini hasil

etməyin, habelə ondan fayda götürməyin hüquqi cəhətdən təmin edilmiş imkanıdır. İstifadədən

fayda gəlir, artım, bəhər, törəmə şəklində və başqa formalarda ola bilər.

152.4. Sərəncam hüququ - əmlakın (əşyanın) hüquqi müqəddəratını təyin etməyin hüquqi

cəhətdən təmin edilmiş imkanıdır.

152.5. Mülkiyyətçi qanunda və ya müqavilədə müəyyən edilən məhdudiyyətlər nəzərə alınmaqla

müəyyənləşdirilmiş hədlərdə əmlaka (əşyaya) sərbəst surətdə sahib ola bilər, ondan istifadə

edə bilər və ona dair sərəncam verə bilər, həmin əmlaka başqa şəxslərin sahibliyinə yol

verməyə bilər, ona mənsub əmlak barəsində öz mülahizəsi ilə istənilən hərəkətləri edə

bilər, bir şərtlə ki, həmin hərəkətlər qonşuların və ya üçüncü şəxslərin hüquqlarını

pozmasın, yaxud hüquqdan sui-istifadə olmasın.

[230]

152.6. Hüquqdan sui-istifadə mülkiyyətdən başqalarına ziyan vuran şəkildə istifadədir;

bu zaman mülkiyyətçinin mənafe üstünlüyü dəqiq ifadə edilməmişdir və onun hərəkətlərinin

zəruriliyi əsaslı deyildir.

152.7. İstifadə hüququna şəxsin öz əşyasından istifadə etməməsi imkanı da daxildir.

Əgər əşyanın tətbiq edilməməsi və ya ona qulluq olunmaması ictimai mənafelərə qəsd edirsə,

istifadə və ya qulluq və saxlama vəzifəsi müəyyənləşdirilə bilər. Bu halda mülkiyyətçinin

üzərinə həmin vəzifələri özü icra etmək və ya müvafiq muzd müqabilində əşyanı başqa

şəxslərin istifadəsinə vermək vəzifəsi qoyula bilər.

152.8. Mülkiyyətçi öz əmlakını başqa şəxsin etibarnaməli idarəçiliyinə (etibarnaməli

idarəçi) verə bilər. Əmlakın etibarnaməli idarəçiliyə verilməsi mülkiyyət hüququnun

etibarnaməli idarəçiyə keçməsinə səbəb olmur; o, əmlakı mülkiyyətçinin və ya mülkiyyətçinin

göstərdiyi üçüncü şəxsin mənafeyi naminə idarə etməlidir.

152.9. Əşyaya mülkiyyət hüququ həmin əşyanın mühüm tərkib hissələrinə də şamil edilir.

152.10. Əmlakın təsadüfən məhv olması və ya təsadüfən zədələnməsi riski, əgər bu

Məcəllədə və ya müqavilədə ayrı qayda nəzərdə tutulmayıbsa, mülkiyyətçisinin üzərinə düşür.

152.11. Əgər bu Məcəllədə və ya müqavilədə ayrı qayda nəzərdə tutulmayıbsa, mülkiyyətçi

ona mənsub əmlakın saxlanması yükünü daşıyır.

Maddə 153. Mülkiyyət hüququnun subyektləri

153.1. Bütün növlərdən olan daşınar və daşınmaz əmlaka mülkiyyət hüququnun subyektləri

hüquqi və fiziki şəxslər, bələdiyyələr və Azərbaycan Respublikası ola bilər.

153.2. Qanunvericiliklə yalnız dövlət mülkiyyətində və ya bələdiyyələrin mülkiyyətində

ola bilən əmlak növləri müəyyənləşdirilir.

153.3. Əmlakın fiziki və ya hüquqi şəxsin mülkiyyətində, Azərbaycan Respublikasının və

ya bələdiyyələrin mülkiyyətində olmasından asılı olaraq əmlaka mülkiyyət hüququnun, əmlaka

sahiblik, ondan istifadə və ona dair sərəncam hüququnun əldə edilməsi və ona xitam

verilməsi xüsusiyyətləri yalnız qanunla müəyyənləşdirilə bilər.

153.4. Bütün mülkiyyətçilərin hüquqları eyni bərabərdə müdafiə edilir.

Maddə 154. Fiziki və hüquqi şəxslərin mülkiyyət hüququ

154.1. Qanunvericiliyə uyğun olaraq fiziki və ya hüquqi şəxslərə mənsub ola bilməyən

əmlakın ayrı-ayrı növləri istisna edilməklə, fiziki və hüquqi şəxslərin mülkiyyətində

istənilən əmlak ola bilər.

154.2. Bu Məcəllənin 6.3-cü maddəsində nəzərdə tutulan məqsədlər üçün qanunvericilik

yolu ilə məhdudiyyətlərin müəyyənləşdirildiyi hallar istisna olmaqla, fiziki və hüquqi

şəxslərin mülkiyyətində olan əmlakın miqdarı və dəyəri məhdudlaşdırılmır.

154.3. Kommersiya və qeyri-kommersiya hüquqi şəxsləri onların təsisçilərinin

(iştirakçılarının, üzvlərinin) maya və ya haqq kimi onlara verdikləri əmlakın, habelə həmin

hüquqi şəxslərin başqa əsaslar üzrə əldə etdikləri əmlakın mülkiyyətçiləridir.

Maddə 155. Dövlət mülkiyyəti hüququ

155.1. Azərbaycan Respublikasına mülkiyyət hüququ ilə mənsub olan əmlak dövlət

mülkiyyətidir.

155.2. Fiziki, hüquqi şəxslərin və ya bələdiyyələrin mülkiyyətində olmayan torpaq və

digər təbii ehtiyatlar dövlət mülkiyyətidir.

155.3. Dövlət büdcəsinin vəsaiti Azərbaycan Respublikasının mülkiyyətidir.

155.4. Dövlət əmlakının özəlləşdirilməsi haqqında qanunda nəzərdə tutulmuş qaydada

dövlət öz mülkiyyətində olan əmlakı fiziki və hüquqi şəxslərin mülkiyyətinə verə bilər.

Maddə 156. Bələdiyyələrin mülkiyyət hüququ

156.1. Bələdiyyələrə mülkiyyət hüququ ilə mənsub olan əmlak onların mülkiyyətidir.

156.2. Yerli büdcənin vəsaiti bələdiyyənin mülkiyyətidir.

Maddə 157. Mülkiyyətin müdafiəsi

157.1. Mülkiyyətçinin mülkiyyət hüququnun tanınmasını tələb etmək ixtiyarı vardır.

157.2. Mülkiyyətçi özgəsinin qanunsuz sahibliyindən öz əmlakını geri tələb edə bilər.

157.3. Çıxarılmışdır.

[231]

157.4. Əgər mülkiyyətə qəsd və ya başqa maneələr əşyanı götürmədən və ya ondan məhrum

etmədən törədilirsə, mülkiyyətçi qəsd edəndən bu hərəkətlərə son qoymağı tələb edə bilər.

Bu cür hərəkətlər davam etdirildikdə mülkiyyətçi həmin hərəkətlərə son qoyulmasını məhkəmə

vasitəsilə tələb edə bilər.

157.5. Mülkiyyətçi özgəsinin qanunsuz sahibliyindən əmlakını geri tələb edərkən, bu

şəxsin əmlaka sahibliyinin qanunsuz olduğunu bildiyi və ya bilməli olduğu halda (vicdansız

sahib), əmlakın onda olduğu bütün vaxt ərzində onun götürdüyü və ya götürməli olduğu bütün

gəlirlərin qaytarılmasını və ya əvəzinin ödənilməsini də tələb edə bilər; vicdanlı sahibdən

isə onun əmlaka sahibliyinin qanunsuz olduğunu bildiyi və ya bilməli olduğu vaxtdan və ya

əmlakın qaytarılmasına dair mülkiyyətçinin iddiası üzrə məhkəmə bildirişini aldığı vaxtdan

götürdüyü və ya götürməli olduğu bütün gəlirlərin qaytarılmasını və ya əvəzinin

ödənilməsini tələb edə bilər. Bundan başqa vicdansız sahib əmlakın mülkiyyətçisinə əmlakın

onda olması ilə bağlı bütün zərərin əvəzini ödəməlidir. Vicdanlı sahib isə əvəzi

ödənilərkən yoxa çıxan və ya zərər çəkən əmlakın, o cümlədən əmlakdan gəlir götürdüyünə

görə zərərin əvəzini ödəməyə borclu deyildir.

[232]

157.6. İstər vicdanlı sahib, istərsə də vicdansız sahib isə öz növbəsində əmlakdan

gəlirin mülkiyyətçiyə düşdüyü vaxtdan sonra əmlaka sərf etdiyi zəruri məsrəflərin əvəzinin

ödənilməsini mülkiyyətçidən tələb edə bilər.

157.7. Vicdanlı sahib əmlaka zərər yetirmədən ondan ayrıla bilən öz yaxşılaşdırmalarını

özündə saxlaya bilər. Yaxşılaşdırmaları bu cür ayırmaq mümkün olmadıqda vicdanlı sahib

əmlakın dəyərindən artıq olmamaq şərti ilə, onu yaxşılaşdırmaq üçün çəkdiyi məsrəflərin

əvəzinin ödənilməsini tələb edə bilər.

157.8. Mülkiyyətçi hüquqları mülkiyyətçi olmasa da, bu Məcəllədə və ya müqavilədə

nəzərdə tutulan əsasla əmlaka sahiblik edən şəxsə də mənsubdur.

157.9. Dövlət ehtiyacları tələb etdikdə, dövlət tərəfindən mülkiyyət yalnız

“Torpaqların dövlət ehtiyacları üçün alınması haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanunu

ilə nəzərdə tutulmuş hallarda dövlət əhəmiyyətli yolların və digər kommunikasiya xətlərinin

çəkilməsi və quraşdırılması, sərhədboyu zolaqda dövlət sərhədinin etibarlı mühafizəsinin

təmin edilməsi, müdafiə və təhlükəsizlik əhəmiyyətli obyektlərin tikilməsi, dövlət

əhəmiyyətli dağ-mədən sənayesi obyektlərinin tikilməsi məqsədi ilə alınır.

[233]

Maddə 158. Mülkiyyətçi olmayan şəxslərin hüquqları

158.1. Mülkiyyət hüququ ilə yanaşı aşağıdakılar da əmlak hüquqları sayılır:

158.1.1. girov hüququ;

158.1.2. əmlakdan istifadə hüququ;

158.1.3. servitutlar.

158.2. Əmlak hüquqları həmin əmlakın mülkiyyətçisi olmayan şəxslərə də mənsub ola

bilər.

158.3. Əmlaka mülkiyyət hüququnun başqa şəxsə keçməsi həmin əmlaka olan digər əmlak

hüquqlarının xitamına səbəb olmur, bu şərtlə ki, əldə edən şəxs əmlakın yüklülüyünün

olmamasına münasibətdə vicdanlı olsun.

[234]

158.4. Mülkiyyətçi olmayan şəxsin əmlak hüquqları istənilən şəxs, o cümlədən

mülkiyyətçi tərəfindən pozulmaqdan müdafiə edilir.

7-ci fəsil.

Sahiblik hüququ

Maddə 159. Əşyaya sahiblik

Sahiblik əşyaya faktik sahibliyə nail olmaqla əldə edilir.

Maddə 160. Vasitəsiz və vasitəli sahiblik

Əgər sahib əşyanı məhdud əşya və ya şəxsi sahiblik hüququnun həyata keçirilməsi üçün

kiməsə vermişsə, onların hər ikisi sahibdirlər. Onlardan birincisi vasitəli, ikincisi isə

vasitəsiz sahibdir.

Maddə 161. Özgə əşyasının sahibi və öz əşyasının sahibi

Əşyanın mülkiyyətçisi hüququ ilə əşyaya sahib olan öz əşyasının sahibidir, əşyanın hər

hansı başqa sahibi özgə əşyasının sahibidir.

Maddə 162. Sahibliyin müvəqqəti kəsilməsi

Əşyaya faktik sahib olmağa mahiyyətcə müvəqqəti iqtidarsızlıq və ya imkansızlıq əşyaya

sahibliyi ləğv etmir.

Maddə 163. Sahibliyin verilməsi

163.1. Sahiblik əşyanın özünün verilməsi ilə verilir. Əvvəlki sahibin iradəsi ilə əldə

edən əşyaya faktik sahibliyi həyata keçirməyə qadir olduqda verilmə baş tutur.

163.2. Əgər üçüncü şəxs və ya özgəninkiləşdirən özü xüsusi hüquq münasibətləri əsasında

əşyaya sahibliyi davam etdirirsə, əşyaya sahiblik əşya verilmədən də əldə edilə bilər.

Sahibliyin bu cür verilməsi üçüncü şəxs üçün yalnız özgəninkiləşdirən ona bu barədə

bildiriş verdikdə etibarlı olur. Üçüncü şəxs əşyanı özgəninkiləşdirənə verməkdən imtina

etmək üçün istinad etdiyi əsaslarla əldə edənə verməkdən də imtina edə bilər.

163.3. Fraxtverənə və ya anbara verilmiş mallar üçün onları təmsil edən order sənədi

verildikdə bu sənədin verilməsi malın özünün verilməsi sayılır. Əgər həm order sənədini

vicdanlı əldə edən, həm də malı vicdanlı əldə edən varsa, sonuncuya üstünlük verilir.

Maddə 164. Sahibliyin müdafiəsi

164.1. Sahibin iradəsi olmadan sahiblikdən məhrumetmə və onu pozma qadağan edilmiş

özbaşınalıq sayılır. Hər bir sahibin qadağan edilmiş özbaşınalıqdan müdafiə üçün güc

işlətmək ixtiyarı vardır. Bu zaman o, şəraiti nəzərə almaqla, əsassız güc hərəkətlərindən

çəkinməlidir.

164.2. Sahiblikdən məhrum olan onun üçün qanunsuz sahibdən sahibliyin qaytarılmasını

tələb edə bilər. Sahiblikdən məhrumetmə faktik sahib və ya onun hüquq sələfi barəsində səhv

addım olduqda və sahiblik məhrumetmədən əvvəlki ildə əldə edildikdə iddia istisna edilir.

Maddə 165. Sahibliyin pozulması

165.1. Sahiblik qadağan edilmiş özbaşınalıq yolu ilə pozulduqda sahib pozucudan

pozuntulara son qoymağı tələb edə bilər. Pozuntuların davam edəcəyindən ehtiyat olunduqda

sahib onlara son qoyulması üçün iddia verə bilər. Pozucu və ya onun hüquq sələfi üçün sahib

qanunsuz olduqda və sahiblik məhrumetmədən əvvəlki ildə əldə edildikdə bu cür iddia istisna

edilir.

165.2. Qadağan edilmiş özbaşınalıq üzrə iddiaya yalnız o halda yol verilir ki, sahib

qəsdin və təqsirkarın ona məlum olmasından dərhal sonra əşyanın qaytarılmasını və ya

pozuntunun aradan qaldırılmasını tələb etsin. İddia müddəti, hətta qəsd və təqsirkar sahibə

sonralar da məlum olarsa, məhrumetmə və ya pozuntu anından başlayaraq bir il təşkil edir.

Maddə 166. Mülkiyyətin sahiblik əsasında ehtimal edilməsi

166.1. Daşınar əşyanın sahibi haqqında ehtimal edilir ki, o əşyaya mülkiyyətçi hüququ

ilə sahiblik edir. Hər hansı əvvəlki sahib haqqında ehtimal edilir ki, öz sahibliyi zamanı

o, mülkiyyətçi olmuşdur.

166.2. Daşınar əşyanın mülkiyyətçisi olmaq istəməyən sahibi ehtimal edə bilər ki, bu

əşya kimdən arxayın alınmışdırsa, həmin şəxsin mülkiyyətindədir. Sahiblik hüququ olmadığını

bilən və ya bilməli olan sahib vicdansız sahibdir. Daşınar əşya üzərində məhdud əşya

hüququna və ya şəxsi hüquqa iddia edən daşınar əşya sahibinin bu cür hüququnun olduğu

ehtimal edilir. Lakin o həmin əşyanı aldığı şəxsin bu cür hüququ olduğunu ehtimal edə

bilməz.

166.3. Yalnız o şəxsin torpaq sahəsinə mülkiyyət hüququnun və sahiblik haqqında iddia

hüququnun olduğu ehtimal edilir ki, onun sahiblik hüququ torpaq sahəsinin daşınmaz əmlakın

dövlət reyestrində qeydə alınmasından irəli gəlir. Lakin torpaq sahəsinin faktik sahibi

sahiblikdən özbaşına məhrumedilmə və ya sahibliyin pozulması barədə iddia verə bilər.

Maddə 167. Vicdansız sahibin əşyanı qaytarmaq vəzifəsi – Çıxarılmışdır.

[235]

Maddə 168. Vicdanlı sahibin mülkiyyətçi qarşısında məsuliyyətinin olmaması –

Çıxarılmışdır.

[236]

8-ci fəsil.

Mülkiyyət hüququnun məhdudlaşdırılması

Maddə 169. Mülkiyyət hüququnun məhdudlaşdırılmasının ümumi müddəaları

169.1. Bu Məcəllədə müəyyənləşdirilmiş hallarda mülkiyyət hüququ məhdudlaşdırıla bilər.

169.2. Hər bir daşınmaz əmlak mülkiyyətçisi, əgər quyuların qazılması, drenaj, qaz və

başqa boruların, habelə yerüstü və yeraltı elektrik xətlərinin çəkilməsi onun torpaq

sahəsindən istifadə edilmədən qətiyyən mümkün deyildirsə və ya hədsiz yüksək məsrəflər

hesabına mümkündürsə, bununla əlaqədar dəyən zərərin əvəzinin qabaqcadan tam ödənilməsi

şərti ilə həmin tədbirlərin həyata keçirilməsinə icazə verməlidir.

169.3. Yüklü torpaq sahəsinin mülkiyyətçisi öz mənafelərinin ədalətlə nəzərə alınması

hüququna malikdir. Yerüstü xətlərin çəkildiyi hallarda, əgər fövqəladə hallar əsas verirsə,

o, tələb edə bilər ki, həmin xəttin keçdiyi ağlabatan həcmdə torpaq sahəsi tam əvəzi

ödənilməklə ondan ayrılsın.

169.4. Əgər şərait dəyişərsə, mülkiyyətçi xəttin onun mənafeyinə uyğun çəkilməsini

tələb edə bilər. Çəkilmənin dəyərini ixtiyarlı şəxs ödəməlidir, lakin xüsusi halların əsas

verdiyi yerlərdə dəyərin ağlabatan hissəsi mülkiyyətçinin hesabına aid edilə bilər.

Maddə 170. Qonşuluq hüququ

170.1. İkitərəfli təsirlərin törəyə biləcəyi hər bir torpaq sahəsi və ya digər daşınmaz

əmlak qonşunun sahəsi və ya əmlakı sayılır.

170.2. Qonşu torpaq sahələrinin və ya digər daşınmaz əmlakın mülkiyyətçiləri, qanunda

nəzərdə tutulmuş hüquq və vəzifələrindən əlavə, bir-birinə qarşılıqlı hörmət

bəsləməlidirlər. Öz mülkiyyət hüququnu həyata keçirən hər kəs qonşunun mülkiyyətinə

cürbəcür hədsiz təsirlərdən çəkinməlidir. Xüsusən, işlənmiş qazların, tozun, ağır

qoxuların, səs-küyün və ya titrəyişlərin bütün ziyanlı və torpaq sahələrinin mövqeyinə və

xarakteristikasına görə qanunsuz təsirləri qadağandır.

170.3. Heç kəsə icazə verilmir ki, suyun təbii axımını qonşunun ziyanına dəyişdirsin.

Aşağı torpaq sahəsi üçün zəruri olan su yuxarı torpaq sahəsi üçün zəruri olan həcmdə

axıdıla bilər. Su axıdılarkən aşağıda yerləşən torpaq sahəsinin mülkiyyətçisi əvvəllər ona

təbii yolla gəlmiş suyu kompensasiyasız götürməlidir. Əgər suyun buraxılması nəticəsində

ona ziyan dəyirsə, tələb edə bilər ki, yuxarıdakı mülkiyyətçi öz hesabına aşağı torpaq

sahəsindən nov çəksin.

170.4. Bir neçə torpaq sahəsindən axan tullantı və yeraltı suların istiqamətini

dəyişdirərək və ya onları qarışdıraraq başqa torpaq sahələrində suyun miqdarını azaltmaq və

ya keyfiyyətini pisləşdirmək yolverilməzdir.

Maddə 171. Qonşu təsirinə dözmək vəzifəsi

171.1. Torpaq sahəsinin və ya digər daşınmaz əmlakın mülkiyyətçisi, əgər öz sahəsindən

istifadə etməkdə ona maneçilik yaranmırsa və ya hüququ əhəmiyyətsiz dərəcədə pozulursa,

qonşu sahədən qazın, buxarın, qoxunun, hisin, tüstünün, səs-küyün, istiliyin, titrəyişlərin

və ya digər oxşar amillərin öz sahəsinə təsirini qadağan edə bilməz.

171.2. Təsirin əhəmiyyətli olduğu, lakin digər torpaq sahəsindən və ya başqa daşınmaz

əmlakdan adi istifadədən törəndiyi və istifadəçilərin həmin növü üçün normal təsərrüfat

fəaliyyəti sayılan tədbirlərlə qarşısı alına bilmədiyi hallarda da eyni qayda qüvvədə olur.

171.3. Əgər mülkiyyətçi bu cür təsirə dözməyə borcludursa, o, təsiri əmələ gətirən

torpaq sahəsinin və ya digər daşınmaz əmlakın mülkiyyətçisindən, təsirin həmin ərazi üçün

təsdiq edilən adi istifadədən və iqtisadi cəhətdən yol verilən hədlərdən yüksək olduğu

hallarda pul formasında müvafiq kompensasiya tələb edə bilər.

Maddə 172. Mülkiyyətçinin qazıntılar və tikinti işləri ilə vurduğu ziyan

172.1. Qazıntı və tikinti işləri apararkən mülkiyyətçiyə icazə verilmir ki, torpağı

qonşu torpaq sahələrinə kürüməklə onlara ziyan vursun və ya onları təhlükəyə məruz qoysun

və ya həmin sahələrdəki qurğuları zədələsin.

172.2. Torpaq sahəsinin mülkiyyətçisi özünün torpaq sahəsindən istifadə hüququna

yolverilməz şəkildə qəsd edən belə qurğuların qonşu sahədə tikilməsinin və ya istismarının

qadağan olunmasını tələb edə bilər.

172.3. Əgər torpaq sahəsinin mülkiyyətçisi tikinti zamanı qonşu sahənin sərhədlərini

qərəzsiz pozarsa, həmin sahənin mülkiyyətçisi, pozuntu aşkar edilməzdən qabaq və ya aşkar

edilən kimi pozucuya etiraz bildirildiyi hallardan başqa, həmin pozuntuya dözməlidir.

Sərhədi pozmuş qonşu pul kompensasiyası ödəməli və bundan sonra onu hər il ödəməlidir.

172.4. Qonşuluq hüququnun göstərişlərini pozan binalara çıxıntılı binalar haqqında

qaydalar tətbiq edilir.

Maddə 173. Çıxıntılı binalar

173.1. Başqa daşınmaz əmlaka keçən çıxıntıları olan binalar və digər qurğular

yerləşdikləri daşınmaz əmlakın tərkib hissəsi kimi qalırlar, bu şərtlə ki, həmin əmlakın

mülkiyyətçisi onlara əşya hüququna malik olsun. Qonşu ya üst tikiliyə qarşı etirazını

bildirə bilər, ya da bununla barışaraq ağlabatan əvəz ödənilməsini tələb edə bilər.

173.2. Üst tikiliyə hüquq daşınmaz əmlakın dövlət reyestrində servitut kimi qeydə alına

bilər.

173.3. Əgər üst tikili əsassızdırsa və hüququna toxunulmuş şəxs, bunu bilsə də,

vaxtında etiraz etməzsə, üst tikilini ucaldan şəxsə, şəraitin haqq qazandırdığı hallarda,

ağlabatan əvəz ödənilməklə, üst tikiliyə əşya hüququ və ya torpağa mülkiyyət hüququ verilə

bilər.

173.4. Əgər qonşu sahədən binanın uçub torpaq sahəsinə tökülməsi təhlükəsi varsa,

mülkiyyətçi qonşudan həmin təhlükənin qarşısının alınması üçün lazımi tədbirlər görməyi

tələb edə bilər.

Maddə 174. Çıxıntılı bitkilər

174.1. Əgər çıxıntılı budaqlar və uzanan köklər qonşunun mülkiyyətinə ziyan vurarsa və

onun şikayəti ilə ağlabatan müddətdə aradan qaldırılmazsa, o, həmin budaqları və kökləri

kəsib özündə saxlaya bilər.

174.2. Ağac və ya kol meyvəsi qonşunun torpaq sahəsinə düşdükdə həmin torpaq sahəsinin

meyvəsi sayılır.

174.3. Əgər mülkiyyətçi tikililər və üst tikililər olan torpaq sahələrində çıxıntılı

budaqların olmasına yol verirsə, həmin budaqlarda yetişən meyvələrə onun hüququ çatır. Bu

göstərişlər meşə torpaq sahələrinə şamil edilmir.

Maddə 175. Özgənin sahibliyində olan sahədən zəruri yol və keçid

175.1. Əgər torpaq sahəsi mülkiyyətçisinin öz sahəsindən ictimai yola, elektrik, neft,

qaz və su təchizatı xətlərinə keçidi yoxdursa, o tələb edə bilər ki, qonşular ona tam əvəzi

ödənilməklə zəruri keçid ayırsınlar. Tələb ilk növbədə o qonşuya qarşı yönəldilir ki,

mülkiyyət və keçid münasibətləri ilə əlaqədar keçid verilməsinin ondan tələb edilməsi daha

yolveriləndir; daha sonra tələb keçidin daha az zərər vurduğu qonşulara yönəldilir. Zəruri

keçid müəyyənləşdirilərkən qarşılıqlı mənafelər nəzərə alınmalıdır.

175.2. Sahələrindən zəruri yol və ya birləşdirici xətt keçəcək qonşulara müvafiq

kompensasiya ödənilməlidir. Tərəflər arasında razılaşmaya əsasən kompensasiya birdəfəlik

ödəniş şəklində verilə bilər.

175.3. Əgər torpaq sahəsi ilə artıq mövcud olmuş əlaqə xətləri mülkiyyətçinin özbaşına

hərəkətləri nəticəsində ləğv edilərsə, zəruri yola və ya birləşdirici xəttə dözmək vəzifəsi

əmələ gəlmir.

Maddə 176. Torpaq sahələrinin hasarlanması və mərzlənməsi

176.1. Hasarlama xərclərini hasarın yerləşdiyi torpaq sahəsinin mülkiyyətçisi çəkir.

İki torpaq sahəsi arasında barı vasitəsilə və ya sərhəd kimi istifadə edilən başqa qurğu

ilə mərz çəkildikdə ehtimal edilir ki, torpaq sahələrinin mülkiyyətçiləri həmin qurğudan

istifadə etməkdə bərabər hüquqlara malikdirlər və onunla bağlı xərcləri öz mənafelərinə

mütənasib surətdə ödəməlidirlər. Əgər hər iki qonşunun sərhəd kimi istifadə edilən qurğudan

birlikdə yararlanmağa haqqı çatırsa, onlardan hər biri qurğudan elə istifadə edə bilər ki,

birgə istifadə zamanı qonşuya maneçilik yaranmasın.

176.2. Torpaq sahəsinin mülkiyyətçisi qonşu sahənin mülkiyyətçisindən möhkəm ayırıcı

mərz çəkilməsində və ya mövcud olmuş, lakin uçmuş və ya zədələnmiş mərzin bərpasında

iştirak etməyi tələb edə bilər. Mərz çəkilməsi xərcləri, iki qonşunun razılaşması ilə ayrı

qayda müəyyənləşdirilməyibsə, onların arasında bərabər bölünür. Nə qədər ki qonşulardan

biri mərz qurğusunun olmasında maraqlıdır, həmin mərz onun razılığı olmadan uçurula və ya

dəyişdirilə bilməz.

176.3. Əgər dəqiq sərhədləri müəyyənləşdirmək mümkün deyildirsə, mərz çəkilməsi üçün

qonşuların faktik sahibliyi həlledici əhəmiyyət daşıyır. Faktik sahibliyi müəyyənləşdirmək

mümkün olmadıqda, mübahisəli ərazi sahələr arasında bərabər bölüşdürülür. Əgər belə bölgü

ədalətsiz nəticələr doğurarsa, tərəflərdən birinin ərizəsi ilə sərhədi məhkəmə

müəyyənləşdirir.

Maddə 177. İtmiş heyvanlar və əşyalar

Əgər təbii fəlakət və ya təsadüfi hadisələr nəticəsində əşyalar özgə torpaq sahəsinə

düşərsə və ya vəhşi heyvanlar istisna olmaqla, heyvanlar özgə ərazisinə keçərsə, həmin

torpaq sahəsinin mülkiyyətçisi ixtiyarlı şəxsin onların arxasınca gəlib onları götürməsinə

icazə verməlidir. Bu zaman dəyən zərər üçün o, əvəz ödənilməsini tələb edə bilər və bununla

əlaqədar həmin əşyaları saxlamaq hüququna malikdir.

9-cu fəsil.

Mülkİyyət hüququnun əldə edİlməsİ və İtİrİlməsİ

§ 1. Daşınmaz əşyalara mülkiyyət hüququnun əldə edilməsi

Maddə 178. Daşınmaz əmlaka mülkiyyət hüququnun əldə edilməsi

178.1. Daşınmaz əmlaka mülkiyyət hüququ qanunla müəyyənləşdirilmiş əsaslarla onun verilməsinin

daşınmaz əmlakın dövlət reyestrində qeydə alındığı andan əldə edənə keçir. Əgər qanuna

müvafiq olaraq daşınmaz əmlak üzərində mülkiyyət hüququnun dövlət reyestrində qeydə

alınmadan başqa şəxsə keçməsi mümkündürsə, onda şəxs bu barədə dövlət reyestrinə məlumat

verməlidir.

[237]

178.2. Yeni yaranmış daşınmaz əmlaka mülkiyyət hüququ onun daşınmaz əmlakın dövlət

reyestrində qeydə alındığı andan əmələ gəlir.

[238]

178.3. Əgər daşqın, torpağın səpələnməsi və ya yerdəyişməsi, çayın yatağının və ya

səviyyəsinin dəyişməsi nəticəsində, yaxud başqa şəkildə yeni ərazi meydana gəlmişsə, o,

bitişik torpaq sahəsində birləşdirilir.

178.4. Torpağın bir torpaq sahəsindən digərinə yerdəyişməsi sahələrin hüdudlarının

dəyişməsinə səbəb olmur.

178.5. Əgər daşınmaz əmlakın dövlət reyestrində əsassız qeydə alınmış mülkiyyətçi

qeydəalmanın əsassız olduğunu bilməyərək, torpaq sahəsinə 10 il ərzində fasiləsiz və

etirazsız sahiblik etmişsə, həmin şəxs bu torpaq sahəsinin mülkiyyətçisi sayılır.

[239]

178.6. Əgər şəxs daşınmaz əmlakın dövlət reyestrində qeydə alınmamış daşınmaz əmlaka

faktik mülkiyyətçi hüququ ilə 30 il ərzində fasiləsiz və etirazsız sahiblik etmişsə, o,

mülkiyyətçi kimi qeydə alınmasını tələb edə bilər. Eyni şərtlərlə bu hüquq həmçinin o

daşınmaz əmlakın sahibinə mənsubdur ki, onun mülkiyyətçisi daşınmaz əmlakın dövlət

reyestrindən bəlli olmasın və ya 30 il əvvəl ölmüş və ya mülkiyyətin sahiblik müddətinə

görə əldə edilməsi müddətinin əvvəlində xəbərsiz itkin düşmüş elan olunsun. Lakin

qeydiyyat, rəsmi elan olunmuş müddətdə etiraz verilmədikdən və ya rədd edildikdən sonra

yalnız məhkəmənin qərarı ilə aparılmalıdır.

178.7. Sahibsiz daşınmaz əşyalar, habelə ictimai sular və becərilməyə yararsız

torpaqlar, məsələn, qayalar, yüksək dağlar və onlardan çağlayan bulaqlar, habelə faydalı

qazıntılar dövlətə mənsubdur.

178.8. Tikintisi başa çatmayan binanın tərkib hissəsini əldə etmək istəyən şəxslə binanın yerləşdiyi torpaq

sahəsinin mülkiyyətçisi (satıcı) arasında bu Məcəllənin 39-cu fəsli ilə nəzərdə tutulan podrat münasibətləri əmələ gəlir

və belə münasibətlərdə torpaq sahəsinin mülkiyyətçisi (satıcı) podratçı, tikintisi başa çatmayan binanın tərkib hissəsini

əldə etmək istəyən şəxs isə sifarişçi hesab edilir. Bu zaman digər öhdəliklərlə yanaşı, satıcı (podratçı) bu Məcəllənin

144-1.4-cü maddəsində nəzərdə tutulan müqavilədə müəyyənləşdirilən müddətdə binanın tikintisini başa çatdırmaq

və istismarına icazə almaq, tərkib hissəni əldə etmək istəyən şəxs (sifarişçi) isə razılaşdırılmış məbləği hissə-hissə

vaxtında satıcıya ödəmək vəzifəsi daşıyır. Tikintisi başa çatmayan binanın yerləşdiyi torpaq sahəsinin mülkiyyətçisinin

(satıcının, podratçının) və (və ya) həmin binanın tərkib hissəsini əldə etmək istəyən şəxsin dəyişməsi onlar arasında

yaranan münasibətlərə bu Məcəllənin 39-cu fəslində nəzərdə tutulan podrat münasibətlərinin tətbiqini istisna

etməməlidir.

[240]

Maddə 179. Əldə etmə müddəti

179.1. Çıxarılmışdır.

[241]

179.2. Daşınmaz əmlaka sahiblik müddətinə əsaslanan şəxs hüquq varisi olduğu şəxsin bu

əmlaka sahiblik etdiyi bütün müddəti öz sahiblik müddətinə birləşdirə bilər.

179.3. Əmlaka öz əmlakı kimi sahiblik edən şəxs əldə etmə müddəti ilə əlaqədar daşınmaz

əmlaka mülkiyyət hüququnu əldə edənə qədər öz sahibliyini əmlakın mülkiyyətçisi olmayan və

bu Məcəllədə və ya müqavilədə nəzərdə tutulmuş digər əsasa görə ona sahiblik hüquqları

olmayan üçüncü şəxslərdən müdafiə etmək hüququna malikdir.

179.4. Əldə etmə müddəti ilə əlaqədar daşınmaz əmlakı əldə etmiş şəxsin həmin əmlaka

mülkiyyət hüququ bu hüququn daşınmaz əmlakın dövlət reyestrində qeydə alındığı andan əmələ

gəlir.

Maddə 180. Özbaşına tikinti və onun nəticələri

180.1. Tikinti məqsədləri üçün ayrılmayan torpaq sahəsində və ya buna lazımi icazələr

almadan və ya şəhərsalma və tikinti normalarını və qaydalarını ciddi surətdə pozmaqla

tikilmiş yaşayış evi, digər tikili, qurğu və ya başqa daşınmaz əmlak özbaşına tikinti

sayılır.

180.2. Özbaşına tikinti aparmış şəxs ona mülkiyyət hüququ əldə etmir. Onun tikintiyə

dair sərəncam vermək - onu satmaq, bağışlamaq, icarəyə vermək, digər əqdlər bağlamaq

ixtiyarı yoxdur.

180.3. Özbaşına tikintiyə mülkiyyət hüququ məhkəmə tərəfindən o şəxs üçün tanına bilər

KM3

ki, tikinti aparılmış torpaq sahəsi onun mülkiyyətində olsun. Əgər tikintinin saxlanması

digər şəxslərin hüquqlarını və qanunla qorunan mənafelərini pozursa və ya fiziki şəxslərin

həyatı və sağlamlığı üçün təhlükə yaradırsa, göstərilən şəxsin özbaşına tikintiyə mülkiyyət

hüququ tanına bilməz.

180.4. Tikinti məqsədləri üçün ayrılmayan torpaq sahəsində və ya buna lazımi icazələr

almadan və ya şəhərsalma və tikinti normalarım və qaydalarını ciddi surətdə pozmaqla

tikilmiş bina və qurğular müvafiq icra hakimiyyəti orqanlarının və ya maraqlı tərəfin

müraciəti üzrə qəbul edilmiş məhkəmənin qərarı əsasında sökülə bilər.

[242]

§ 2. Daşınar əşyalara mülkiyyət hüququnun əldə edilməsi

Maddə 181. Daşınar əşyalara mülkiyyət hüququnun əldə edilməsi əsasları

181.1. Daşınar əşyaya mülkiyyət hüququnun əldə edənə verilməsi üçün mülkiyyətçi əşyaya

sahibliyi həqiqi hüquq əsasında ona verməlidir.

181.2. Əşyanın verilməsi bunlardır: əşyanın əldə edənin birbaşa sahibliyinə verilməsi,

əşyaya dolayı sahibliyin müqavilə üzrə verilməsi, bu zaman əvvəlki mülkiyyətçi birbaşa

sahib kimi qala bilər; mülkiyyətçinin üçüncü şəxsdən sahibliyi tələb etmək hüququnu əldə

edənə verməsi.

181.3. Şəxsin qanunvericiliyin tələblərinə əməl etməklə özü üçün hazırladığı və ya

yaratdığı yeni əmlaka mülkiyyət hüququnu onun özü əldə edir. Əmlakdan istifadə nəticəsində

götürülən bəhərə, məhsula və gəlirə mülkiyyət hüququ bu Məcəllənin 135.12-ci maddəsində

nəzərdə tutulan əsaslarla əldə edilir.

181.4. Mülkiyyətçisi olan əmlaka mülkiyyət hüququ başqa şəxs tərəfindən alğı-satqı,

dəyişdirmə, bağışlama müqaviləsi və ya bu əmlakın özgəninkiləşdirilməsinə dair digər əqd

əsasında əldə edilə bilər. Əgər şəxs beş il fasiləsiz daşınar əşyaya öz mülkiyyəti kimi

sahiblik etmişdirsə, o həmin əşyaya mülkiyyət hüququ əldə edir (əldə etmə müddəti). Əgər

əldə edən əşyaya vicdansız sahiblik edirdisə və ya sonradan əşyanın ona məxsus olmamasını

bilmişdirsə, daşınar əşyanın əldə edilməsi yolverilməzdir.

[243]

181.5. Çıxarılmışdır.

[244]

181.6. Hüquqi şəxs yenidən təşkil edildikdə, ona mənsub olmuş əmlaka mülkiyyət hüququ

yenidən təşkil edilmiş hüquqi şəxsin hüquq varisi olan hüquqi şəxsə (hüquqi şəxslərə)

keçir.

181.7. Bu Məcəllədə nəzərdə tutulmuş hallarda və qaydada şəxs mülkiyyətçisi olmayan

əmlaka, mülkiyyətçisi məlum olmayan əmlaka və ya mülkiyyətçisinin imtina etdiyi və ya

qanunda nəzərdə tutulmuş digər əsaslarla mülkiyyət hüququnu itirdiyi əmlaka mülkiyyət

hüququ əldə edə bilər.

181.8. Çıxarılmışdır.

[245]

Maddə 182. Vicdanlı əldə edən

182.1. Əşyanı özgəninkiləşdirənin onun mülkiyyətçisi olmadığı, lakin bu fakt barədə

vicdanlı əldə edən olduğu hallarda da əldə edən əşyanın mülkiyyətçisi olur. Əgər əldə edən

özgəninkiləşdirənin mülkiyyətçi olmadığını bilirmişsə və ya bilməli idisə, vicdanlı əldə

edən sayılmır. Vicdanlılıq faktı əşya verilənə qədər mövcud olmalıdır.

182.2. Daşınar əşyanın mülkiyyətçisi bu əşyanı itirmişsə, əşya ondan oğurlanmışsa və ya

iradəsinin ziddinə olaraq başqa şəkildə onun sahibliyindən çıxmışsa, yaxud əldə edən onu

əvəzsiz almışsa, həmin əşyanı əldə edən vicdanlı ola bilməz. Bu məhdudiyyətlər auksionda

özgəninkiləşdirilmiş pula, sənədli qiymətli kağızlara və əşyalara tətbiq olunmur.

[246]

Maddə 183. Mülkiyyətin qiymətli kağızlar vasitəsi ilə verilməsi

Mülkiyyətin əldə edənə keçməsi üçün əşyanın verilməsi əvəzinə qiymətli kağız verilməsi

məcburidirsə, qiymətli kağıza mülkiyyət hüququ əldə edildiyi andan əşyaya mülkiyyət əldə edənə keçmiş

sayılır.

[247]

Maddə 184. Sahibsiz daşınar əşyaya mülkiyyətin əldə edilməsi

184.1. Əgər sahibsiz daşınar əşyanın mənimsənilməsi bu Məcəllə ilə qadağan edilməmişsə

və ya onu mənimsəmək hüququna malik olmuş başqa şəxsin hüquqlarını pozmursa, şəxs həmin

əşyanı sahibliyə qəbul etdikdə ona mülkiyyət hüququ əldə edir.

184.2. Əgər daşınar əşyanın mülkiyyətçisi yoxdursa və ya məlum deyildirsə və ya keçmiş

mülkiyyətçisi mülkiyyətdən imtina edərək əşyaya sahibliyə xitam verirsə, daşınar əşya

sahibsiz sayılır.

Maddə 185. Mülkiyyətçinin imtina etdiyi daşınar əşya

185.1. Mülkiyyət hüququndan imtina etmək məqsədi ilə mülkiyyətçinin atdığı və ya digər

şəkildə əl çəkdiyi daşınar əşyanı (atılmış əmlakı) başqa şəxslər öz mülkiyyətinə yönəldə

bilər.

185.2. Mülkiyyətində, sahibliyində və ya istifadəsində torpaq sahəsi, sututar və ya

başqa obyekt olan şəxs, əgər orada dəyəri əlli beş manatdan aşkar aşağı olan atılmış əmlak

və ya atılmış metal qırıntıları, zay məhsul, faydalı qazıntıların çıxarılması zamanı əmələ

gələn təpəciklər, istehsal tullantıları və başqa tullantılar varsa, həmin əmlakdan

istifadəyə başlamaqla və ya əmlakı mülkiyyətə yönəltdiyini göstərən digər hərəkətlər

etməklə, onu öz mülkiyyətinə yönəltmək hüququna malikdir.

[248]

185.3. Atılmış başqa əmlak ona sahibliyə başlamış şəxsin mülkiyyətinə o zaman daxil

olur ki, bu əmlak həmin şəxsin ərizəsi ilə məhkəmə tərəfindən sahibsiz hesab edilir.

Maddə 186. Tapıntı

186.1. İtirilmiş əşyanı tapan şəxs tapıntı barədə onu itirmiş şəxsə, onun

mülkiyyətçisinə, səlahiyyətli şəxsə və ya əgər mülkiyyətçi məlum deyilsə, polisə dərhal

xəbər verməli və həmin əşyanı verməlidir.

186.2. Əşyanı tapan şəxsə mülkiyyətçinin məlum olduğu və ya mülkiyyətçinin əşyaya

hüququnun artıq polisə bildirildiyi hallar istisna olmaqla, əşyanı tapan şəxs bu barədə

xəbər verdiyi vaxtdan bir illik müddət keçdikdən sonra tapıntıya mülkiyyət hüququ əldə

edir. Mülkiyyət hüququnun əldə edilməsi ilə bir vaxtda həmin əşyaya bütün başqa hüquqlara

xitam verilir.

186.3. Səlahiyyətli şəxs tapılmış əşyanı qəbul edirsə, onu tapan şəxs tapılmış əşyanın

dəyərinin beş faizinədək miqdarda bəxşiş tələb edə bilər. Bundan başqa, əşyanı tapan şəxs

səlahiyyətli şəxsdən həmin əşyanın saxlanması xərclərinin əvəzini ödəməyi də tələb edə

bilər. Əmlakı tapan tapıntı barədə məlumat verməmişsə və ya onu gizlətməyə cəhd

göstərmişsə, bəxşiş almaq hüququ əmələ gəlmir.

186.4. Əşyanı tapan şəxs mülkiyyətdən imtina edirsə, səlahiyyətli orqan bir il

keçdikdən sonra əşyanı auksionda sataraq fayda götürə bilər və ya söhbət azqiymətli əşyadan

gedirsə, onu pulsuz özgəninkiləşdirə bilər və ya məhv edə bilər.

186.5. Əgər tapıntı heyvan və ya tez xarab olan əşyadırsa, yaxud saxlanması böyük xərc

tələb edən əşyadırsa, bir illik müddət tətbiq olunmur və onların özgəninkiləşdirilməsi

nəticəsində əldə edilmiş məbləğ mülkiyyətçiyə qaytarılır.

Maddə 187. Dəfinə

187.1. Dəfinə, yəni torpağa basdırılmış və ya başqa üsulla gizlədilmiş pul və ya digər

əşya bunların mülkiyyətçisini müəyyənləşdirmək mümkün olmadıqda, dəfinənin gizlədildiyi

əmlakın (torpaq sahəsinin, tikilinin və s.) mənsub olduğu şəxslə dəfinəni aşkar etmiş

şəxsin mülkiyyətinə, həm də, əgər onların razılaşması ilə ayrı qayda

müəyyənləşdirilməyibsə, bərabər paylar şəklində daxil olur.

187.2. Dəfinə onun gizlədildiyi torpaq sahəsinin və ya digər əmlakın mülkiyyətçisinin

razılığı olmadan qazıntı aparan və ya sərvət axtaran şəxs tərəfindən aşkar edildikdə, həmin

torpaq sahəsinin və ya digər əmlakın mülkiyyətçisinə verilməlidir.

187.3. Aşkar edilən dəfinə tarix və ya mədəniyyət abidələrinə aid, elmi dəyərli əmlak

olduqda, dövlət mülkiyyətinə verilməlidir. Bu zaman dəfinənin gizlədildiyi torpaq sahəsinin

və ya digər əmlakın mülkiyyətçisi və dəfinəni aşkar etmiş şəxs birlikdə dəfinənin dəyərinin

əlli faizi miqdarında bəxşiş almaq hüququna malikdirlər. Bu şəxslərin razılaşması ilə ayrı

qayda müəyyənləşdirilməyibsə, bəxşiş onların arasında bərabər bölünür.

187.4. Belə dəfinə onun gizlədildiyi əmlakın mülkiyyətçisinin razılığı olmadan qazıntı

aparan və ya sərvət axtaran şəxs tərəfindən aşkar edildikdə, bəxşiş bütünlüklə əmlakın

mülkiyyətçisinə verilir.

187.5. Bu maddənin qaydaları dəfinə aşkar etmək üçün qazıntı və axtarış aparılması əmək

və ya qulluq vəzifələrinə aid olan şəxslərə tətbiq edilmir.

Maddə 188. Emal

188.1. Əgər müqavilədə ayrı qayda nəzərdə tutulmayıbsa, şəxsin özünə mənsub olmayan

materialların emalı yolu ilə hazırladığı yeni daşınar əmlaka mülkiyyət hüququnu

materialların mülkiyyətçisi əldə edir. Emalın dəyəri materialların dəyərindən əhəmiyyətli

dərəcədə yüksək olduqda, yeni əmlaka mülkiyyət hüququnu vicdanla hərəkət edərək,

materialları özü üçün emal etmiş şəxs əldə edir.

188.2. Əgər müqavilədə ayrı qayda nəzərdə tutulmayıbsa, özünün materiallarından

hazırlanmış əmlaka mülkiyyət hüququ əldə edən mülkiyyətçi emalın dəyərini emal edən şəxsə

ödəməlidir.

[249]

188.3. Materialları emal etmiş şəxsin vicdansız hərəkətləri nəticəsində onları itirən

materialların mülkiyyətçisi yeni əmlakın öz mülkiyyətinə verilməsini və ona vurulan zərərin

əvəzinin ödənilməsini tələb edə bilər.

Maddə 189. Yığılması hamıya müyəssər olan əmlakın mülkiyyətə götürülməsi

Qanunvericiliyə, mülkiyyətçinin verdiyi ümumi icazəyə və ya yerli adətə uyğun olaraq

meşələrdə, sututarlarda və ya başqa ərazidə giləmeyvə yığılmasına, balıq tutulmasına,

heyvan ovuna və ya hamıya müyəssər olan digər əmlakın yığılmasına yol verildiyi hallarda

müvafiq əmlaka mülkiyyət hüququnu onu yığan və ya ovlayan şəxs əldə edir.

Maddə 190. Torpaq sahəsinin tərkib hissəsinə mülkiyyətin əldə edilməsi

Daşınar əşyanın torpaq sahəsi ilə bağlılıq tərzi onu həmin sahənin tərkib hissəsinə

çevirmişsə, bu Məcəllənin 135.10-cu maddəsinə uyğun olaraq torpaq sahəsinin mülkiyyətçisi

eyni zamanda həmin əşyanın da mülkiyyətçisi olur.

Maddə 191. Birləşmə nəticəsində yaranan əşyaya birgə mülkiyyət

191.1. Daşınar əşyaların bir-birinə bağlılığı nəticəsində onlar yeni vahid əşyanın

tərkib hissələrinə çevrildikdə və ya daşınar əşyalar birləşdikdə, onların əvvəlki sahibləri

bu yeni əşyanın mülkiyyətçiləri olurlar. Paylar həmin əşyaların birləşməzdən əvvəlki

dəyərinə uyğun müəyyənləşdirilir.

191.2. Əşyalardan biri, bərqərar olmuş rəyə görə, baş əşya sayılırsa, onun

mülkiyyətçisi həmin əşyanın ləvazimatına da mülkiyyət əldə edir.

Maddə 191-1 . Yeni mülkiyyətçiyə qarşı zərərin əvəzinin ödənilməsi tələbi

[250]

191-1.1. Bu Məcəllənin 188-ci, 190-cı və 191-ci maddələrinə müvafiq olaraq mülkiyyətini

itirən və ya hüquqları başqa qaydada pozulan şəxs mülkiyyətçi olmuş şəxsdən zərərin

əvəzinin ödənilməsini tələb edə bilər. Əvvəlki vəziyyətin bərpa olunması tələbi

yolverilməzdir.

191-1.2. Əgər yeni mülkiyyətçi əşyanı əvəzli müqavilə əsasında üçüncü şəxsdən əldə

edibsə, bu Məcəllənin 191-1.1-ci maddəsində nəzərdə tutulmuş tələb əmələ gəlmir.

Maddə 192. Nəzarətsiz heyvanlar

192.1. Nəzarətsiz və ya otlamağa buraxılmış mal-qaranı və ya digər nəzarətsiz

heyvanları tutan şəxs onları mülkiyyətçisinə qaytarmalıdır, heyvanların mülkiyyətçisi və ya

onun olduğu yer bilinmədikdə isə, onları tutduğu andan ən geci üç gün keçənədək aşkar

etdiyi heyvanlar barədə polisə xəbər verməlidir; polis mülkiyyətçinin axtarılması üçün

tədbirlər görməlidir.

192.2. Heyvanları tutan şəxs mülkiyyətçinin axtarıldığı müddətdə onları özündə saxlaya

və istifadə edə bilər, yaxud saxlanmaq və istifadə üçün başqa şəxsə verə bilər. Nəzarətsiz

heyvanları tutan şəxsin xahişi ilə polis onları saxlamaq üçün lazımi şəraiti olan şəxsi

axtarır və heyvanları ona verir.

192.3. Nəzarətsiz heyvanları tutan şəxs, habelə saxlanmaq və istifadə üçün onların

verildiyi şəxs heyvanları lazımi qaydada saxlamalıdırlar. Həmin şəxslər heyvanların tələf

olmasında və ya azarlamasında təqsirli olduqda, onların dəyəri həddində məsuliyyət

daşıyırlar.

192.4. Nəzarətsiz ev heyvanlarının tutulması barədə xəbər verildiyi gündən altı ay

müddətində onların mülkiyyətçisi aşkar edilməzsə və ya özü onlara hüququnu bildirməzsə,

heyvanları saxlayan və onlardan istifadə edən şəxs onlara mülkiyyət hüququ əldə edir. Həmin

şəxs saxladığı heyvanları mülkiyyətə götürməkdən imtina etdikdə, onlar dövlət mülkiyyətinə

daxil olur.

192.5. Heyvanlar başqa şəxsin mülkiyyətinə keçdikdən sonra onların əvvəlki

mülkiyyətçisi gəldikdə, əgər həmin heyvanların ona bağlılığını saxladığını sübut edən

hallar olarsa, yeni mülkiyyətçi ilə razılaşma əsasında müəyyənləşdirilən şərtlərlə,

razılaşma əldə edilmədikdə isə məhkəmə yolu ilə heyvanların qaytarılmasını tələb edə bilər.

192.6. Nəzarətsiz heyvanlar mülkiyyətçisinə qaytarıldıqda, onları saxlamış şəxs,

heyvanlardan istifadə nəticəsində götürdüyü mənfəəti çıxmaq şərti ilə, onların saxlanması

ilə bağlı çəkdiyi zəruri xərclərin əvəzinin heyvanların mülkiyyətçisi tərəfindən ödənilməsi

hüququna malikdir. Nəzarətsiz heyvanları tutmuş şəxs bu Məcəllənin 186.3-cü maddəsinə uyğun

olaraq bəxşiş hüququna malikdir.

§ 3. Hüquqlara və tələblərə mülkiyyət hüququnun əldə edilməsi

Maddə 193. Hüquqlara və tələblərə mülkiyyət hüququnun əldə edilməsi anlayışı

193.1. Güzəşt edilməsi və ya girov qoyulması mümkün olan tələbi və ya hüququ onun

sahibi başqa şəxsin mülkiyyətinə verə bilər. Tələblər və hüquqlar yeni şəxsə köhnə

sahibində olduğu vəziyyətdə keçir.

193.2. Əvvəlki sahib tələblərə və hüquqlara aid öz sərəncamında olan bütün sənədləri və

həmin tələblərdən və hüquqlardan istifadə üçün zəruri olan bütün məlumatı yeni sahibə

verməlidir.

193.3. Əvvəlki sahib tələb əsasında bu hüququn və tələbin güzəşti barədə lazımınca

təsdiqlənmiş sənədi də əldə edənə verməlidir. Bu sənədin təsdiqlənməsi üçün zəruri xərclər

yeni sahibin üzərinə qoyulur.

Maddə 194. Tələbin güzəşti

194.1. Tələb sahibi (kreditor) borclunun razılığı olmadan tələbi üçüncü şəxsə güzəşt

edə bilər (tələbin güzəşti), bu şərtlə ki, həmin güzəşt öhdəliyin mahiyyətinə, onun borclu

ilə razılaşmasına və ya qanunvericiliyə zidd olmasın. Güzəştin yolverilməzliyi barədə

borclu ilə razılaşma yalnız borclunun üzrlü mənafeyi olduqda mümkündür.

194.2. Tələbin güzəşti tələbin sahibi ilə üçüncü şəxs arasında bağlanan müqavilə ilə

həyata keçirilir və belə hallarda ilk sahibin yerini üçüncü şəxs tutur . Bu halda “Banklar haqqında” Azərbaycan

Respublikasının Qanununa uyğun olaraq tələbin sahibi ilə borclu arasında bağlanmış müqaviləyə dəyişiklik edilməsi

tələb olunmur.

[251]

194.3. Kreditorun şəxsiyyəti ilə qırılmaz bağlı olan tələblərin, o cümlədən alimentlər

haqqında və həyata və ya sağlamlığa vurulan zərərin əvəzinin ödənilməsi haqqında tələblərin

güzəşt edilməsinə yol verilmir.

[252]

194.4. Sadə yazılı və ya notarial formada bağlanmış əqdə əsaslanan tələbin güzəşti

müvafiq yazılı formada həyata keçirilməlidir.

[253]

194.5. Adlı sənədli qiymətli kağız, habelə daşınmaz əmlak üzərində ipoteka hüququnu təsbit edən ipoteka kağızı

ilə bağlı tələbin güzəşti həmin qiymətli kağızlar üzrə indossament yolu ilə həyata keçirilir.

[254]

Maddə 195. Tələbin güzəşti zamanı borclunun vəzifələri

Tələbin güzəşti barədə borcluya məlumat verilənə qədər o, tələbin ilk sahibi qarşısında

öhdəliklərini icra edə bilər.

Maddə 196 . Kreditorun başqa şəxsə güzəşt edilən tələblərinin həcmi

[255]

Əgər bu Məcəllədə və ya müqavilədə ayrı qayda nəzərdə tutulmayıbsa, ilkin kreditorun

tələbi yeni kreditora hüququn keçdiyi məqamda mövcud olmuş həcmdə və şərtlərlə keçir.

Xüsusilə, öhdəliyin icrasını təmin edən hüquqlar, habelə tələblə bağlı olan digər hüquqlar,

o cümlədən ödənilməmiş faizlərə hüquq yeni kreditora keçir. Tələb güzəşt edildikdə yeni

kreditora girov və ipoteka hüququ, habelə ona verilmiş zaminlik üzrə hüquqlar keçir. Yeni

kreditor məcburi icra və müflisolma halı üçün tələblə bağlı üstünlük hüququnu həyata keçirə

bilər.

Maddə 197. Tələb sahiblərinin növbəliyi

Əgər tələb sahibi eyni tələbin güzəşti barədə bir neçə şəxslə şərtləşərsə, “Daşınar

əmlakın yüklülüyü haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanununda başqa hal nəzərdə tutulmayıbsa, tələb onun

sahibinin daha əvvəl münasibətlər yaratdığı şəxsə keçir. Bunu müəyyənləşdirmək mümkün

olmadıqda, tələb, haqqında borcluya daha əvvəl məlumat verilmiş şəxsə keçir. Eyni qayda

gələcəkdə yaranan tələblərə də şamil edilir.

[256]

Maddə 198 . Yeni kreditorun tələblərinin sübutu

[257]

198.1. Borclu yeni kreditora öhdəliyi tələbin həmin şəxsə keçdiyinə dair sübutlar ona

təqdim edilənədək icra etməyə bilər.

198.2. Tələbi başqa şəxsə güzəşt etmiş kreditor ona tələb hüququnu təsdiqləyən

sənədləri təqdim etməyə və tələbin həyata keçirilməsi üçün əhəmiyyət daşıyan məlumatları

bildirməyə borcludur.

Maddə 199 . Yeni kreditorun tələblərinə qarşı borclunun etirazları

[258]

199.1. Borclu öhdəlik üzrə tələblərin yeni kreditora güzəşt edildiyi barədə bildirişi

aldığı məqamda ilkin kreditora qarşı malik olduğu etirazları yeni kreditorun tələbinə qarşı

irəli sürə bilər.

199.2. Əgər borclu borc öhdəliyi barədə sənəd vermişsə, borc öhdəliyinin təqdim

edilməsi üzrə tələbin güzəşti zamanı o, yeni kreditor qarşısında buna istinad edə bilməz

ki, öhdəlik münasibətlərinə girməsi və onların təsdiqi yalnız görüntü yaratmaq üçün

edilmişdir və ya ilkin kreditorla razılaşmaya görə güzəşt istisna edilmişdir, amma güzəşt

zamanı yeni kreditorun işin təfsilatını bildiyi və ya bilməli olduğu hallar istisna təşkil

edir.

Maddə 200. Yeni borclunun vəzifələri – çıxarılmışdır.

[259]

Maddə 201. Borc keçirildikdə təminat vasitələrinə xitam verilməsi – çıxarılmışdır.

[260]

Maddə 202. Qanuna, məhkəmənin və ya digər səlahiyyətli dövlət orqanının qərarına əsasən

tələbin güzəşti

Hüquqlara və tələblərə mülkiyyət hüququnun əldə edilməsi qaydaları qanuna, məhkəmənin

və ya digər səlahiyyətli dövlət orqanının qərarına əsasən həyata keçirilən tələbin

güzəştinə də müvafiq surətdə tətbiq olunur.

§ 4. Mülkiyyət hüququnun itirilməsi

Maddə 203. Mülkiyyət hüququnun itirilməsi növləri

203.1. Daşınmaz əmlakın dövlət reyestrində qeydiyyat yazısı ləğv edildikdə, habelə

daşınmaz əmlak tamamilə məhv olduqda, daşınmaz əmlaka mülkiyyət hüququ itirilir.

203.2. Daşınar əşyanın mülkiyyətçisi mülkiyyət hüququndan imtina etdikdə, əşya məhv

olduqda və ya sonralar hər hansı başqa şəxs bu əşyaya mülkiyyət hüququnu əldə etdikdə,

sahibliyin itib-itməməsindən asılı olmayaraq, daşınar əşyaya mülkiyyət hüququ itirilir.

203.3. Qanunvericilikdə nəzərdə tutulmuş əsaslarla həyata keçirilən aşağıdakı

tədbirlərdən başqa, əmlakın mülkiyyətçidən məcburi alınmasına yol verilmir:

203.3.1. öhdəliklər üzrə tutmanın əmlaka yönəldilməsi;

203.3.2. qanuna görə həmin şəxsə mənsub ola bilməyən əmlakın özgəninkiləşdirilməsi;

203.3.3. sahənin alınması ilə əlaqədar daşınmaz əmlakın özgəninkiləşdirilməsi;

203.3.4. təsərrüfatsızcasına saxlanan mədəni sərvətlərin satın alınması;

203.3.5. rekvizisiya;

203.3.6. müsadirə.

203.4. Dövlət mülkiyyətində olan əmlak özəlləşdirmə haqqında qanunvericilikdə nəzərdə

tutulmuş qaydada fiziki və hüquqi şəxslərin mülkiyyətinə özgəninkiləşdirilir.

203.5. Fiziki və hüquqi şəxslərin mülkiyyətində olan əmlakın dövlətin və cəmiyyətin

ehtiyacları üçün özgəninkiləşdirilməsi Azərbaycan Respublikası Konstitusiyasının 29-cu

maddəsinin IV hissəsinə əsasən həyata keçirilir.

Maddə 204. Mülkiyyət hüququndan imtina

204.1. Daşınmaz əmlaka mülkiyyət hüququndan və ya digər hüquqdan imtina edilməsi üçün

ixtiyarlı şəxsin bu hüquqdan imtina etdiyi barədə ərizəsi və həmin ərizənin daşınmaz

əmlakın dövlət reyestrində qeydə alınması zəruridir. Daşınmaz əmlaka mülkiyyət hüququndan

və ya digər hüquqdan imtina haqqında ərizə bu barədə daşınmaz əmlakın dövlət reyestrində

qeyd yazıldıqdan sonra məcburi qüvvə alır.

204.2. Daşınar əmlaka mülkiyyət hüququndan və ya digər hüquqdan imtina üçün mülkiyyətçi

bu barədə yazılı elan verməli və ya həmin əmlaka hər hansı hüququnu saxlamaq niyyəti

olmadan əmlaka sahiblik etməkdən, ondan istifadə etməkdən və ona dair sərəncam verməkdən

kənarlaşmasını aşkar göstərən başqa hərəkətləri yerinə yetirməlidir.

Maddə 205. Mülkiyyətçinin öhdəlikləri üzrə tutmanın əmlaka yönəldilməsi

205.1. Mülkiyyətçinin öhdəlikləri üzrə tutmanın əmlaka yönəldilməsi yolu ilə əmlakın

alınması, müqavilədə tutmanın yönəldilməsinin ayrı qaydası nəzərdə tutulmayıbsa, “Daşınar

əmlakın yüklülüyü haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanununa və ya məhkəmə qərarına əsasən həyata

keçirilir.

[261]

205.2. Tutmanın yönəldildiyi əmlaka mülkiyyətçinin mülkiyyət hüququna, alınmış əmlakın

keçdiyi şəxsin həmin əmlaka mülkiyyət hüququnun yarandığı andan xitam verilir.

Maddə 206. Şəxsin ona mənsub ola bilməyən əmlaka mülkiyyət hüququna xitam verilməsi

206.1. Əgər qanunun yol verdiyi əsaslara görə şəxsin mülkiyyətinə qanunla ona mənsub

ola bilməyən əmlak düşmüşsə, həmin əmlakı mülkiyyətçi, qanunla ayrı müddət

müəyyənləşdirilməyibsə, əmlaka mülkiyyət hüququnun əmələ gəldiyi andan bir il ərzində

özgəninkiləşdirməlidir.

206.2. Mülkiyyətçi əmlakı bu Məcəllənin 206.1-ci maddəsində göstərilən müddətlərdə

özgəninkiləşdirmədikdə, belə əmlak, onun xarakterini və təyinatını nəzərə almaqla, dövlət

orqanının ərizəsi üzrə məhkəmənin çıxardığı qərara əsasən məcburi satılaraq satış pulu

keçmiş mülkiyyətçiyə verilməli və ya dövlət mülkiyyətinə verilərək dəyəri keçmiş

mülkiyyətçiyə ödənilməlidir. Bu zaman əmlakın özgəninkiləşdirilməsinə çəkilən xərclər

çıxılır.

206.3. Əgər qanunun yol verdiyi əsaslara görə fiziki və ya hüquqi şəxsin mülkiyyətinə

əldə edilməsinə xüsusi icazə tələb olunan və mülkiyyətçiyə belə icazənin verilməsindən

imtina edilən əmlak düşərsə, bu əmlak həmin mülkiyyətçiyə mənsub ola bilməyən əmlak üçün

müəyyənləşdirilmiş qaydada özgəninkiləşdirilməlidir.

Maddə 207. Torpaq sahəsinin alınması ilə əlaqədar orada olan daşınmaz əmlakın

özgəninkiləşdirilməsi

207.1. Torpaq sahəsində olan binalara, qurğulara və ya digər daşınmaz əmlaka mülkiyyət

hüququna xitam verilmədən həmin sahənin dövlət ehtiyacları üçün alınmasının mümkün olmadığı

hallarda dövlət bu əmlakı satınalma yolu ilə ala bilər.

[262]

207.2. Çıxarılmışdır.

[263]

Maddə 208. Təsərrüfatsızcasına saxlanan mədəni sərvətlərin satın alınması

208.1. Qanuna uyğun olaraq xüsusilə qiymətli və dövlət tərəfindən qorunan sərvətlər

sırasına daxil edilmiş mədəni sərvətlərin mülkiyyətçisi həmin sərvətləri

təsərrüfatsızcasına saxlayırsa, bu isə onların öz əhəmiyyətini itirəcəyi qorxusunu

törədirsə, belə sərvətlər məhkəmənin qərarına əsasən dövlət tərəfindən satınalma yolu ilə

mülkiyyətçidən alına bilər.

208.2. Mədəni sərvətlər satın alınarkən onların dəyəri mülkiyyətçiyə tərəflərin

razılaşması ilə, mübahisə olduqda isə məhkəmə tərəfindən müəyyənləşdirilmiş miqdarda

ödənilir.

Maddə 209. Rekvizisiya

209.1. Təbii fəlakətlər, texnoloji qəzalar, epidemiyalar baş verdikdə və fövqəladə

xarakter daşıyan digər hallarda müvafiq dövlət orqanlarının qərarı ilə mülkiyyətçidən əmlak

qanunla müəyyənləşdirilmiş qaydada və şərtlərlə, dəyəri mülkiyyətçiyə ödənilməklə

cəmiyyətin mənafeləri üçün alına bilər (rekvizisiya).

209.2. Əmlakı rekvizisiya edilmiş şəxs rekvizisiya üçün əsas götürülmüş halların təsiri

qurtardıqda, əmlakından qalanın qaytarılmasını məhkəmə yolu ilə tələb edə bilər.

Maddə 210. Mülkiyyət hüququna qanun üzrə xitam verilməsinin nəticələri

Mülkiyyət hüququna xitam verən Azərbaycan Respublikası qanunu qəbul edildikdə bu

qanunun qəbulu nəticəsində mülkiyyətçiyə dəyən zərərin əvəzi, o cümlədən əmlakın dəyəri

dövlət tərəfindən ödənilir. Zərərin əvəzinin ödənilməsinə dair mübahisələri məhkəmə həll

edir.

Maddə 211. Mülkiyyət hüququna xitam verildikdə əmlakın qiymətləndirilməsi

Mülkiyyət hüququna xitam verildikdə əmlak onun bazar qiymətinə əsasən qiymətləndirilir.

Maddə 212. Müsadirə

Müsadirə Azərbaycan Respublikasının Cinayət Məcəlləsində və Azərbaycan Respublikasının İnzibati Xətalar

Məcəlləsində nəzərdə tutulmuş hallarda məhkəmə qərarı ilə əmlakın məcburi qaydada və əvəzsiz olaraq dövlət

nəfinə alınmasıdır.

[264]

10-cu fəsil.

Mülkiyyət hüququnun xüsusi növləri

§ 1. Ümumi mülkiyyət

Maddə 213. Ümumi mülkiyyət anlayışı və onun əmələ gəlməsi əsasları

213.1. İki və ya bir neçə şəxsin mülkiyyətində olan əşya onlara ümumi mülkiyyət hüququ

əsasında mənsubdur.

213.2. Əşya mülkiyyət hüququnda mülkiyyətçilərin hər birinin payı müəyyənləşdirilməklə

(paylı mülkiyyət) və ya belə paylar müəyyənləşdirilmədən (birgə mülkiyyət) ümumi

mülkiyyətdə ola bilər.

213.3. Əşyaya ümumi mülkiyyət, qanunvericilikdə həmin əşyaya birgə mülkiyyət

yaranmasının nəzərdə tutulduğu hallar istisna olmaqla, paylı mülkiyyətdir.

213.4. Ümumi mülkiyyət təyinatı dəyişdirilmədən bölünə bilməyən əşyanın (bölünməz əşya)

və ya bu Məcəlləyə görə bölünməli olmayan əşyanın iki və ya bir neçə şəxsin mülkiyyətinə

daxil olması zamanı yaranır. Bölünən əşyaya ümumi mülkiyyət bu Məcəllədə və ya müqavilədə

nəzərdə tutulmuş hallarda yaranır.

213.5. Birgə mülkiyyət iştirakçılarının razılaşması ilə, razılaşma əldə edilmədikdə isə

məhkəmənin qərarına əsasən ümumi əşyaya bu şəxslərin paylı mülkiyyəti müəyyənləşdirilə

bilər.

213.6. Ümumi mülkiyyətin hər bir mülkiyyətçisi ümumi mülkiyyətdə olan əşya barəsində

üçüncü şəxslərə qarşı tələblər irəli sürə bilər. Ümumi mülkiyyətin hər bir mülkiyyətçisi

əmlakı yalnız bütün mülkiyyətçilərin xeyrinə tələb edə bilər.

213.7. Ümumi mülkiyyətdə olan əşya digər mülkiyyətçilərlə razılaşma əsasında

mülkiyyətçilərdən birinin xeyrinə və mənafeyi üçün girov qoyula bilər və ya başqa şəkildə

yüklü edilə bilər.

213.8. Ümumi mülkiyyətdə olan əşyaya qulluq edilməsi və onun saxlanması xərcləri, bu

Məcəllədə və ya müqavilədə ayrı qayda müəyyənləşdirilməyibsə, mülkiyyətçilərin üzərinə

bərabər şəkildə qoyulur.

Maddə 214. Paylı ümumi mülkiyyət hüququnda payların müəyyənləşdirilməsi

214.1. Əgər paylı mülkiyyət mülkiyyətçilərinin payları bu Məcəlləyə əsasən təyin edilə

bilmirsə və bütün mülkiyyətçilərin razılaşması ilə müəyyənləşdirilməyibsə, paylar bərabər

sayılır.

214.2. Paylı mülkiyyətin bütün mülkiyyətçilərinin razılaşması ilə, ümumi mülkiyyətin

yaradılmasına və artırılmasına onlardan hər birinin qoyduğu mayadan asılı olaraq, onların

paylarının müəyyənləşdirilməsi və dəyişdirilməsi qaydası təyin edilə bilər.

214.3. Paylı mülkiyyətin mülkiyyətçisi ümumi mülkiyyətdən istifadənin

müəyyənləşdirilmiş qaydasına əməl etməklə öz hesabına bu əmlakı yaxşılaşdıran əlavələr

etmişsə və həmin əlavələr əmlakdan ayrıla bilməzsə, ümumi mülkiyyət hüququnda öz payının

müvafiq surətdə artırılması hüququna malikdir.

214.4. Paylı mülkiyyət mülkiyyətçilərinin razılaşması ilə ayrı qayda nəzərdə

tutulmayıbsa, ümumi mülkiyyəti yaxşılaşdıran və ayrıla bilən əlavələr onları etmiş

mülkiyyətçinin mülkiyyətinə daxil olur.

Maddə 215. Paylı mülkiyyətdə olan əmlaka sahiblik, ondan istifadə və ona dair sərəncam

verilməsi

215.1. Paylı mülkiyyətdə olan əşyaya sahiblik və ondan istifadə onun bütün

mülkiyyətçilərinin razılaşması əsasında, razılaşma əldə edilmədikdə isə məhkəmənin

müəyyənləşdirdiyi qaydada həyata keçirilir.

215.2. Paylı mülkiyyətin mülkiyyətçisi ümumi əşyanın öz payına uyğun hissəsinin onun

sahibliyinə və istifadəsinə verilməsi hüququna malikdir, bu mümkün olmadıqda isə onun

payına düşən əşyaya sahiblik və ondan istifadə edən digər mülkiyyətçilərdən müvafiq əvəz

ödəməyi tələb edə bilər.

215.3. Paylı ümumi mülkiyyətin mülkiyyətçiləri ümumi mülkiyyətdə olan əşyaya sahiblik

və ondan istifadə qaydası haqqında razılığa gələ bilərlər. Lakin onlar mülkiyyətçilərdən

hər birinə mənsub olan aşağıdakı səlahiyyətləri ləğv edə və ya məhdudlaşdıra bilməzlər:

215.3.1. əşyanın dəyərini və işlənməyə yararlığını saxlamaq üçün ondan istifadə üzrə

hərəkətlərin yerinə yetirilməsini tələb etmək, belə hərəkətlər yerinə yetirilmədikdə isə

onların yerinə yetirilməsi barədə məhkəmənin qərar çıxarmasını tələb etmək səlahiyyəti;

215.3.2. əşyaya dəymək qorxusu olan və ya dəyə biləcək zərərin qarşısını almaq üçün

dərhal görülməli olan tədbirləri bütün şərikli sahiblər hesabına müstəqil həyata keçirmək

səlahiyyəti.

215.4. Hər bir mülkiyyətçi qalan mülkiyyətçilərin hüquqları ilə bir araya sığan

dərəcədə əşyaya sahiblik, ondan istifadə və ona dair sərəncam vermək ixtiyarına malikdir.

Əşyanı özgəninkiləşdirmək və ya yüklü etmək, habelə onun təyinatını dəyişmək üçün bütün

iştirakçıların razılığı tələb olunur, bu şərtlə ki, onlar yekdilliklə ayrı qayda barədə

razılaşmasınlar. Əgər ümumi mülkiyyətdəki paylar üzrə ipotekalar və ya torpaq sahələrinə

yüklülüklər varsa, daha iştirakçılar əşyanın özünü həmin hüquqlarla yüklü edə bilməzlər.

215.5. Paylı mülkiyyətdə olan əşyaya dair sərəncam verilməsi əşyanın bütün

mülkiyyətçilərinin razılaşması əsasında həyata keçirilir.

215.6. Paylı mülkiyyətin mülkiyyətçisi öz payını sata, bağışlaya, vəsiyyət edə, girov

qoya bilər və ya ona dair başqa sərəncam verə bilər; onu əvəzi ödənilməklə

özgəninkiləşdirdikdə bu Məcəllədə nəzərdə tutulmuş qaydalara əməl etməlidir.

Maddə 216. Paylı mülkiyyətdə olan əşyanın istifadəsindən bəhər, məhsul və gəlir

Mülkiyyətçilər arasında razılaşma ilə ayrı qayda nəzərdə tutulmayıbsa, paylı

mülkiyyətdə olan əşyanın istifadəsindən götürülən bəhər, məhsul və gəlir ümumi əmlakın

tərkibinə daxil olur və paylı mülkiyyətin mülkiyyətçilərinin paylarına uyğun surətdə onlar

arasında bölüşdürülür.

Maddə 217. Paylı mülkiyyətdə olan əmlakın saxlanması xərcləri

217.1. Paylı mülkiyyətin hər bir mülkiyyətçisi vergilərin, rüsumların ödənilməsində və

ümumi əmlak üzrə digər ödənişlərin verilməsində, habelə həmin əmlakın saxlanması və

qorunması xərclərinin çəkilməsində öz payına uyğun surətdə iştirak etməlidir.

217.2. Mülkiyyətçilərdən birinin zərurət olmadan və qalan mülkiyyətçilərin razılığını

almadan çəkdiyi xərclərin əvəzi qalan mülkiyyətçilər tərəfindən ödənilməməlidir. Bu zaman

yaranan mübahisələr məhkəmə qaydasında həll olunur.

217.3. Mülkiyyətçilərin əksəriyyətinin razılığı ilə əşyanın dəyərini və işlənməyə

yararlığını qorumaq üçün saxlama, təmir (bərpa) və təzələmə işləri aparıla bilər.

217.4. Əşyanın dəyərini artırmaq və ya sərfəliyini və işlənməyə yararlığını yüksəltmək

məqsədi ilə aparılan təzələmə və yenidənqurma işləri üçün eyni zamanda əşyadakı payların

çox hissəsini təmsil edən mülkiyyətçilərin əksəriyyətinin razılığı zəruridir. Əşyanın

əvvəlki təyinatı üzrə işlədilməsini və ya istifadəsini iştirakçılardan biri üçün

əhəmiyyətli dərəcədə və həmişəlik çətinləşdirən və ya sərfəsiz edən dəyişikliklər onun

razılığı olmadan aparıla bilməz. Əgər dəyişiklik iştirakçıların birindən onun imkanları

xaricində olan, o cümlədən payının əmlak dəyəri ilə tənasübsüzlüyünə görə imkanları

xaricində olan xərclər tələb edirsə, dəyişiklik onun razılığı olmadan yalnız o halda həyata

keçirilə bilər ki, qalan iştirakçıların hamısı onun payına düşən məsrəfləri, bunlar onun

üçün mümkün olan məbləğdən çoxdursa, öz öhdələrinə götürsünlər.

217.5. Əşyanın yalnız xarici görünüşünün yaxşılaşdırılması və ya ondan istifadənin

əlverişliyinin artırılması üçün nəzərdə tutulan tikinti işlərini və ya başqa işləri ancaq

bütün mülkiyyətçilərin razılığı ilə görməyə icazə verilir. Əgər eyni zamanda əşyadakı

payların çox hissəsini təmsil edən mülkiyyətçilərin əksəriyyətinin razılığı ilə bu cür

işlərin görülməsi haqqında sərəncam verilirsə, həmin işlər bununla razılaşmamış

iştirakçının istəyindən asılı olmayaraq da görülə bilər, bu şərtlə ki, həmin işlərlə

əlaqədar onun istifadə və sərəncam hüququ həmişəlik məhdudlaşdırılmasın və qalan

iştirakçılar yalnız müvəqqəti məhdudiyyət üçün ona əvəz ödəsinlər və xərclərin onun payına

düşən hissəsini öz üzərlərinə götürsünlər.

Maddə 218. Satın almaqda üstünlük hüququ

218.1. Ümumi paylı mülkiyyət hüququndakı pay üçüncü şəxsə satılarkən paylı mülkiyyətin

qalan mülkiyyətçiləri satılan payı, açıq hərracdan satış halı istisna olmaqla, satıldığı

qiymətə və digər bərabər şərtlər əsasında almaqda üstünlük hüququna malikdirlər. Ümumi

mülkiyyət hüququndakı payın satışı üçün açıq hərraca paylı mülkiyyətin bütün

mülkiyyətçiləri razılıq vermədikdə belə hərrac bu Məcəllənin 224.2-ci maddəsində nəzərdə

tutulan hallarda keçirilə bilər.

218.2. Payın satıcısı öz payını üçüncü şəxsə satmaq niyyəti barəsində payın qiymətini

və digər satış şərtlərini göstərməklə paylı mülkiyyətin qalan mülkiyyətçilərinə yazılı

bildiriş verməlidir. Əgər paylı mülkiyyətin qalan mülkiyyətçiləri daşınmaz əmlaka mülkiyyət

hüququndakı satılan payı satın almaqdan imtina edərlərsə və ya bildirişin verildiyi gündən

45 gün ərzində onu əldə etməzlərsə, daşınar əmlaka mülkiyyət hüququndakı payı isə 15 gün

ərzində əldə etməzlərsə, satıcı öz payını istədiyi şəxsə sata bilər.

218.3. Pay satın almaqda üstünlük hüququ pozulmaqla satıldıqda paylı mülkiyyətin hər

hansı digər iştirakçısının üç ay ərzində hüququ vardır ki, alıcının hüquq və vəzifələrinin

ona keçirilməsini məhkəmə qaydasında tələb etsin.

[265]

218.4. Payı satın almaqda üstünlük hüququnun güzəşt edilməsinə yol verilmir.

218.5. Bu maddənin qaydaları pay dəyişmə müqaviləsinə əsasən özgəninkiləşdirildikdə də

tətbiq edilir.

Maddə 219. Ümumi paylı mülkiyyət hüququndakı payın müqavilə üzrə əldə edənə keçməsi anı

219.1. Ümumi mülkiyyət hüququndakı pay, əgər tərəflərin razılaşmasında ayrı vaxt

nəzərdə tutulmayıbsa, müqavilənin bağlandığı andan müqavilə üzrə əldə edənə keçir.

219.2. Doğurduğu hüquqlar dövlət qeydiyyatına alınmalı olan müqavilə üzrə ümumi

mülkiyyət hüququndakı payın keçməsi anı həmin hüquqların dövlət qeydiyyatına alındığı

vaxtdan müəyyənləşdirilir.

Maddə 220. Paylı mülkiyyətdə olan əşyanın bölünməsi və ondan payın ayrılması

220.1. Paylı mülkiyyətdə olan əşya mülkiyyətçiləri arasındakı razılaşmaya əsasən onlar

arasında bölünə bilər.

220.2. Paylı mülkiyyətin mülkiyyətçisi öz payının ayrılmasını tələb edə bilər.

220.3. Paylı mülkiyyətin mülkiyyətçiləri ümumi əşyanın bölünməsi və ya ondan payın

ayrılması üsulu və şərtləri haqqında razılığa gələ bilmədikdə paylı mülkiyyətin

mülkiyyətçisi öz payının naturada ayrılmasını məhkəmə qaydasında tələb edə bilər. Əgər

payın naturada ayrılmasına yol vermirsə və ya bu, ümumi mülkiyyətdə olan əşyaya tənasübsüz

zərər vurmadan mümkün deyildirsə, ayrılan mülkiyyətçi öz payının dəyərinin paylı

mülkiyyətin digər mülkiyyətçiləri tərəfindən ona ödənilməsi hüququna malikdir.

220.4. Bu maddəyə əsasən paylı mülkiyyətin mülkiyyətçisinə naturada ayrılan əşyanın

onun mülkiyyət hüququndakı payına tənasübsüzlüyü müvafiq pul məbləğinin ödənilməsi və ya

başqa kompensasiya ilə aradan qaldırılır. Paylı mülkiyyətin mülkiyyətçisinə naturada pay

ayrılması əvəzinə qalan mülkiyyətçilər tərəfindən kompensasiya ödənilməsinə onun öz

razılığı ilə yol verilir. Mülkiyyətçinin payı cüzi olduqda, real surətdə ayrıla bilmədikdə

və ümumi əmlakdan istifadə edilməsində onun mühüm mənafeyi olmadıqda, məhkəmə həmin

mülkiyyətçinin razılığı olmadan da paylı mülkiyyətin qalan iştirakçılarının öhdəsinə ona

kompensasiya ödənilməsi vəzifəsini qoya bilər.

220.5. Mülkiyyətçi bu maddəyə uyğun kompensasiya aldığı andan ümumi əmlakdakı paya

hüququnu itirir.

220.6. Bu Məcəllənin 220.3-220.5-ci maddələrində müəyyənləşdirilmiş qaydalara əsasən

ümumi əmlakın bölünməsi və ya ondan pay ayrılması açıq-aşkar məqsədəuyğun olmadıqda,

məhkəmə əmlakın açıq hərracdan satılması və satış pulunun ümumi mülkiyyətin mülkiyyətçiləri

arasında onların paylarına mütənasib surətdə bölüşdürülməsi haqqında qərar qəbul edə bilər.

Maddə 221. Ümumi paylı mülkiyyət hüquqlarına xitam verilməsi

Ümumi paylı mülkiyyət hüquqlarına fiziki bölgü, öz istəyi ilə satış və ya hərracdan

satış və satış pulunun bölünməsi və ya bütün əşyanın bir və ya bir neçə iştirakçının adına

qeydə alınması və qalan iştirakçılara əvəz verilməsi ilə xitam verilir. Əgər iştirakçılar

hüquqa xitam verilməsi növünə dair razılığa gəlməsələr, əşya məhkəmənin qərarı ilə fiziki

bölünür, bu, əşyanın dəyəri əhəmiyyətli dərəcədə azalmadan mümkün olmadıqda isə açıq

hərracdan və ya iştirakçılar üçün hərracdan satılır. Fiziki bölgü bərabər olmayan payların

əvəzinin pulla ödənilməsi ilə birləşdirilə bilər.

Maddə 222. Birgə mülkiyyətdə olan əşyaya sahiblik, ondan istifadə və ona dair sərəncam

verilməsi

222.1. Birgə mülkiyyətin əmələ gəlməsi üçün əsas olmuş ümumiliyin iştirakçıları birgə

mülkiyyətin mülkiyyətçiləridir. Əgər birgə mülkiyyətin mülkiyyətçiləri arasındakı

razılaşmada ayrı qayda nəzərdə tutulmayıbsa, onlar ümumi əmlaka birgə sahiblik edir və

ondan birgə istifadə edirlər.

222.2. Birgə mülkiyyətdə olan əşyaya dair sərəncamçılıq bütün mülkiyyətçilərin razılığı

ilə həyata keçirilir və əmlaka dair sərəncam verilməsi haqqında əqdi mülkiyyətçilərdən

hansının bağlamasından asılı olmayaraq bu razılıq ehtimal edilir.

222.3. Birgə mülkiyyətin hər bir mülkiyyətçisi, əgər bütün mülkiyyətçilərin

razılaşmasından ayrı qayda irəli gəlmirsə, ümumi əşyaya dair sərəncam verilməsi haqqında

əqdlər bağlaya bilər. Birgə mülkiyyətin mülkiyyətçilərindən birinin ümumi əmlaka dair

sərəncam verilməsi ilə əlaqədar bağladığı əqd həmin mülkiyyətçinin lazımi səlahiyyətlərinin

olmaması mülahizələrinə əsasən qalan iştirakçıların tələbi ilə yalnız o halda etibarsız

sayıla bilər ki, əqdin başqa tərəfinin bunu bildiyi və ya bilməli olduğu sübuta yetirilsin.

222.4. Birgə mülkiyyətin digər mülkiyyətçiləri razılıq vermədikdə borclu ayrıca birgə

mülkiyyətçiyə olan tələbini əvəzləşdirə bilməz.

Maddə 223. Birgə mülkiyyət hüququna xitam verilməsi, birgə mülkiyyətdə olan əşyanın

bölünməsi və ondan pay ayrılması

223.1. Birgə mülkiyyət hüququna əşyanın özgəninkiləşdirilməsi və ya birgə mülkiyyətin

əmələ gəlməsinə əsas vermiş ümumiliyin mövcudluğuna son qoyulması ilə xitam verilir.

223.2. Birgə mülkiyyətin mülkiyyətçiləri tərəfindən ümumi əşyanın bölünməsi və ya

onlardan birinin payının ayrılması mülkiyyətçilərdən hər birinin payı qabaqcadan

müəyyənləşdirildikdən sonra həyata keçirilə bilər.

223.3. Ümumi əşya bölünərkən və ondan pay ayrılarkən mülkiyyətçilərin payları, əgər

onların razılaşmasında ayrı qayda nəzərdə tutulmayıbsa, bərabər sayılır.

223.4. Ümumi əşyanın bölünməsi və ondan pay ayrılması əsasları və qaydası bu Məcəllənin

220-ci maddəsinin müddəalarına əsasən müəyyənləşdirilir.

Maddə 224. Ümumi mülkiyyətdəki paya tutmanın yönəldilməsi

224.1. Paylı və ya birgə mülkiyyət mülkiyyətçisinin başqa əmlakı kifayət etmədikdə onun

kreditoru borclunun ümumi əşyadakı payına tutmanın yönəldilməsi üçün həmin payın

ayrılmasını tələb edə bilər.

224.2. Əgər payın naturada ayrılması mümkün deyildirsə və ya paylı və ya birgə

mülkiyyətin qalan iştirakçıları buna etiraz edirlərsə, kreditorun ixtiyarı var ki,

borclunun öz payını bazar qiyməti ilə ümumi mülkiyyətin qalan iştirakçılarına satmasını və

satışdan əldə edilmiş vəsaitin borcun ödənilməsinə yönəldilməsini tələb etsin. Ümumi

mülkiyyətin qalan mülkiyyətçiləri borclunun payını almaqdan imtina etdikdə kreditorun

ixtiyarı var ki, tutmanın borclunun ümumi mülkiyyət hüququndakı payına onun açıq hərracdan

satılması yolu ilə yönəldilməsini məhkəmə qaydasında tələb etsin. Borclunun ümumi mülkiyyət

hüququndakı payı ipoteka predmeti olduqda, həmin paya tutmanın yönəldilməsi “İpoteka haqqında” Azərbaycan

Respublikasının Qanunu ilə müəyyən olunmuş qaydada həyata keçirilir.

[266]

Maddə 225. Ərlə arvadın ümumi mülkiyyəti

225.1. Ərlə arvadın nikah dövründə qazandıqları əmlak, əgər nikah kontraktında və ya

onlar arasındakı razılaşmada ayrı qayda nəzərdə tutulmayıbsa, onların ümumi mülkiyyətidir.

225.2. Nikaha girənədək ər-arvaddan hər birinə mənsub olmuş əmlak, habelə onlardan

birinin nikah dövründə hədiyyə kimi və ya vərəsəlik qaydasında aldığı əmlak onun

mülkiyyətidir.

225.3. Daş-qaş və digər zinət şeyləri istisna olmaqla, fərdi istifadədə olan əmlak

(paltar, ayaqqabı və i.a.) nikah dövründə ərlə arvadın ümumi vəsaiti hesabına əldə edilmiş

olsa da, ondan istifadə etmiş arvadın (ərin) mülkiyyəti sayılır.

225.4. Ər-arvaddan hər birinin əmlakı o halda onların birgə mülkiyyəti sayıla bilər ki,

nikah dövründə ərlə arvadın ümumi əmlakı və ya ərin (arvadın) şəxsi əmlakı hesabına həmin

əmlakın dəyərini əhəmiyyətli dərəcədə artıran vəsait qoyulduğu (əsaslı təmir, yenidənqurma,

yeni avadanlıqla təchizetmə və i.a.) müəyyənləşdirilsin. Əgər nikah kontraktında və ya ərlə

arvadın razılaşmasında ayrı qayda nəzərdə tutulubsa, bu qayda tətbiq edilmir.

225.5. Ərin (arvadın) öhdəlikləri üzrə tutma onun mülkiyyətində olan əmlaka, habelə

onun ərlə arvadın ümumi əmlakındakı payına bu şərtlə yönəldilə bilər ki, nikah kontraktında

ayrı qayda nəzərdə tutulmuş olmasın.

225.6. Daşınmaz əmlaka birgə hüququ olan ərin (arvadın) razılığı olmadan daşınmaz

əmlakın dövlət reyestrində qeydə alınmış hüquq barədə bağlanmış müqavilə etibarsız hesab

edilir. Bu, həmçinin əldə edənin belə hüququn yalnız müqavilə tərəfinə məxsus olması barədə

vicdanlı olduğu hallara da aiddir. Əgər müqavilə üzrə tərəf müqavilənin etibarsızlığını

bilirdisə və ya bilməli idisə, əldə edən həmin tərəfdən etibarsızlıqdan irəli gələn zərərin

əvəzinin ödənilməsini tələb edə bilər.

[267]

§ 2. Yaşayış binasının tərkib hissəsinə mülkiyyət hüququ

Maddə 226. Yaşayış binasının tərkib hissəsinə mülkiyyət hüququ anlayışı

226.1. Yaşayış binasının tərkib hissəsinə mülkiyyət hüququ ümumi paylı daşınmaz

mülkiyyətə olan hüquqdur, yəni binanın müəyyən hissələrindən müstəsna istifadə etmək və

onların içərisində bəzək-tamamlama işləri aparmaq üçün mülkiyyətçinin xüsusi hüquq əldə

etməsidir. Yaşayış binasının tərkib hissəsinin mülkiyyətçisi öz otaqlarını idarə etməkdə,

onlardan istifadə etməkdə və bəzək-tamamlama işləri aparmaqda sərbəstdir, lakin o, digər

belə mülkiyyətçinin eyni hüquqları həyata keçirməsini çətinləşdirməməli və ümumi tikinti

elementlərini, qurğuları zədələməməli və ya onların funksiyasını və ya zahiri görkəmini

pisləşdirməməlidir. O öz otaqlarını bütün binanın qüsursuz vəziyyətdə saxlanması və ya onun

yaxşı zahiri görkəminin qorunması üçün tələb edilən tərzdə saxlamalıdır.

226.2. Yaşayış binasının tərkib hissəsinin mülkiyyətçisi ona mənsub yaşayış otağına

sahiblik, ondan istifadə və ona dair sərəncam hüquqlarını otağın təyinatına uyğun həyata

keçirir.

226.3. Yaşayış binasının tərkib hissəsinin mülkiyyətçisi müqavilə əsasında onu icarəyə

verə bilər.

226.4. Yaşayış binalarında sənaye istehsalatlarının yerləşdirilməsinə yol verilmir.

Maddə 227. Yaşayış binasının tərkib hissəsi mülkiyyətçilərinin ümumi mülkiyyəti

227.1. Yaşayış binasının mənzildən kənarda və ya mənzil daxilində yerləşən, birdən çox

mənzilə xidmət edən ümumi otaqları, dayaq konstruksiyaları, mexaniki, elektrik, sanitariya-

texniki və digər avadanlığı, habelə yerləşdiyi torpaq sahəsi ümumi paylı mülkiyyət hüququ

ilə yaşayış binasının tərkib hissəsi mülkiyyətçilərinə mənsubdur.

[268]

227.2. Yaşayış binasının tərkib hissəsi mülkiyyətçisinin ixtiyarı yoxdur ki, yaşayış

binasının ümumi əmlakına mülkiyyət hüququndakı payını özgəninkiləşdirsin, habelə həmin

payın yaşayış binasının tərkib hissəsinə mülkiyyət hüququndan ayrılıqda verilməsinə səbəb

olan digər hərəkətləri yerinə yetirsin.

Maddə 228. Yaşayış binasının tərkib hissəsindən istifadə hüququ

228.1. Yaşayış binasının tərkib hissəsi mülkiyyətçisinin ailə üzvləri və digər şəxslər

yaşayış binasından istifadə hüququna bu şərtlə malikdirlər ki, həmin hüquq daşınmaz əmlakın

dövlət reyestrində qeydə alınsın.

228.2. Yaşayış binasının tərkib hissəsindən istifadə hüququnun əmələ gəlməsi, həyata

keçirilməsi şərtləri və xitamı mülkiyyətçi ilə bağlanan, notariat qaydasında təsdiqlənən

yazılı razılaşma ilə müəyyənləşdirilir. Yaşayış binasının tərkib hissəsindən istifadə

hüququna xitam verilməsi haqqında razılaşma olmadıqda bu hüquqa mülkiyyətçinin məhkəmə

qaydasında tələbinə əsasən bazar qiyməti ilə müvafiq kompensasiya verməsi yolu ilə xitam

verilə bilər.

228.3. Yaşayış binasının tərkib hissəsindən istifadə hüququ alğı-satqının, girovun və

icarənin müstəqil predmeti ola bilməz. Yaşayış binasının tərkib hissəsindən istifadə hüququ

olan şəxs, mülkiyyətçi də daxil olmaqla istənilən şəxsdən həmin yaşayış binasına olan

hüququnun pozulmasını aradan qaldırmağı tələb edə bilər.

228.4. Yaşayış evinə və ya mənzilə mülkiyyət hüququnun keçməsi yaşayış binasının tərkib

hissəsindən istifadə hüququna xitam verilməsi üçün əsas deyildir, amma yaşayış otağından

istifadə hüququ olan şəxsin mülkiyyət hüququndan imtina barəsində həmin hüquq keçənədək

notariat qaydasında təsdiqlənmiş öhdəlik verdiyi hal istisna təşkil edir.

228.5. Yaşayış binasının tərkib hissəsinin mülkiyyətçisinin onunla birgə yaşayan ailə

üzvləri (əri, arvadı, valideynləri, uşaqları) yaşayış sahəsindən onunla bərabər istifadə

etmək hüququna malikdirlər. Yaşayış binasının tərkib hissəsinin mülkiyyətçisinin ailə

üzvləri öz yetkinlik yaşına çatmayan uşaqlarını həmin yaşayış binasına köçürmək ixtiyarına

malikdirlər. Digər ailə üzvlərinin (ərin, arvadın) köçürülməsinə yalnız mülkiyyətçinin

razılığı ilə yol verilir. Həmin şəxslərin yaşayış binasının tərkib hissəsindən istifadə

hüququ mülkiyyətçi ilə ailə münasibətlərinə xitam verildiyi halda da saxlanılır. Yaşayış

binasının tərkib hissəsindən mülkiyyətçinin ailə üzvlərinin istifadə etmək hüququ bu

məcəllənin qüvvəyə mindiyi gündən yaranır.

[269]

Maddə 229. Yaşayış binasının tərkib hissələri mülkiyyətçilərinin yığıncağı

229.1. Yaşayış binasının tərkib hissələrinin fərdi mülkiyyətçilərinin toplusu yaşayış

binasının tərkib hissələri mülkiyyətçilərinin hüquqi şəxs olmayan yığıncağını təşkil edir.

229.2. Yaşayış binasının tərkib hissələri mülkiyyətçilərinin yığıncağının ləğvini tələb

etmək yolverilməzdir.

Maddə 230. Yaşayış binasının tərkib hissələrinin vahidləri

Yaşayış binasının ayrı-ayrı tərkib hissələri və ya onların bölümləri xüsusi hüquqların

obyekti ola bilər; bu hissələr və bölümlər mənzil kimi və ya işgüzar və ya digər məqsədlər

üçün otaq vahidləri kimi qapalı olmalı və onların öz girişi olmalıdır, lakin tərkiblərində

ayrı-ayrı yardımçı otaqlar ola bilər. Bu cür vahidlər aşağıda "yaşayış binasının tərkib

hissələrinin vahidləri" adlandırılır.

Maddə 231. Yaşayış binasının tərkib hissələri mülkiyyətçilərinin ümumi paylı

mülkiyyətdə hüquqları

231.1. Əgər daşınmaz əmlakın dövlət reyestrində yaşayış binasının tərkib hissəsinin

müəyyən mülkiyyətçisinin xeyrinə heç bir xüsusi hüquq qeydə alınmayıbsa, aşağıdakı

predmetlər və hüquqlar yaşayış binasının tərkib hissələri mülkiyyətçilərinin ümumi paylı

mülkiyyətindədir:

231.1.1. torpaq və bina tikilməsinə əsas verəcək tikintiyə vərəsəlik hüququ;

231.1.2. yaşayış binasının və onun tərkib hissələrinin digər mülkiyyətçilərinin

otaqlarının konstruksiyası, konstruktiv strukturu və möhkəmliyi üçün əhəmiyyət daşıyan və

binanın zahiri simasını və görkəmini müəyyənləşdirən tikinti elementləri;

231.1.3. digər bu cür mülkiyyətçilərin öz otaqlarından istifadəsinə xidmət üçün nəzərdə

tutulan qurğular.

KM1

231.2. binanın digər tikinti konstruksiyaları yaşayış binasının tərkib hissələri

mülkiyyətçilərinin sonrakı razılaşması ilə əsaslandırma aktında birgə konstruksiyalar elan

edilə bilər. Belə edilmədikdə ehtimal olunur ki, onlar xüsusi hüquqlara aid edilmişdir.

Maddə 232. Yaşayış binasının tərkib hissəsini əldə etməkdə üstünlük hüququnun

məhdudlaşdırılması

Yaşayış binasının tərkib hissəsinin mülkiyyətçisi yaşayış binasının tərkib hissəsinin

digər mülkiyyətçisindən onun payını əldə etmiş və ya sonrakı razılaşma yolu ilə bu cür

üstünlük hüququnu başqasına vermiş və daşınmaz əmlakın dövlət reyestrində xeyrinə təminat qeydi aparılmış

üçüncü şəxs barəsində əldə etmədə üstünlük hüququna malik deyildir. Eynilə bu şəkildə

müəyyənləşdirilə bilər ki, yaşayış binasının tərkib hissəsinin özgəninkiləşdirilməsi, onun

istifadə hüququ və ya mənzil hüququ ilə yüklü edilməsi, habelə kirayəyə verilməsi yalnız o

halda hüquqi qüvvəyə malikdir ki, yaşayış binasının tərkib hissəsinin qalan mülkiyyətçiləri

müvafiq qərar qəbul edərək, onlara məlumat verildiyi andan 14 gün ərzində buna etiraz

etməsinlər. Əgər etiraz tutarlı əsas olmadan verilmişdirsə, etibarlı deyildir. Belə etiraza

baxarkən məhkəmə etirazın əleyhdarının xahişi ilə onun iddiasının təmin edilməsi barədə

sərəncam verir.

[270]

Maddə 233. Yaşayış binasının tərkib hissəsinə mülkiyyət hüququnun qeydə alınması

233.1. Yaşayış binasının tərkib hissəsinə mülkiyyət hüququ daşınmaz əmlakın dövlət

reyestrində qeydiyyatla təsbit edilir. Qeydiyyat aşağıdakılar əsasında tələb edilə bilər:

233.1.1. mülkiyyətçilərin yaşayış binasının tərkib hissəsinə mülkiyyət hüququndakı

paylarının rəsmiləşdirilməsinə dair müqavilə;

233.1.2. daşınmaz əmlak mülkiyyətçisinin və ya müstəqil və sürəkli tikinti hüququ

sahibinin belə mülkiyyətin paylarının yaradılması və onların yaşayış binasının tərkib

hissəsinə mülkiyyət hüququna rəsmiləşdirilməsi barədə ərizəsi.

233.2. Əqdin etibarlı olması üçün onun notariat qaydasında təsdiqlənməsi və ya əgər

vəsiyyətnamə və ya miras bölgüsü haqqında müqavilə varsa, müvafiq forma zəruridir.

233.3. Yaşayış binasının tərkib hissəsinə mülkiyyət hüququnun əsaslandırılması aktında

ərazi bölgüsündən başqa, yaşayış binasının hər bir tərkib hissəsinin payı daşınmaz əmlakın

və ya tikinti hüququnun yüzdə bir və ya mində bir misli ilə göstərilməlidir. Payların

dəyərinin dəyişdirilməsi üçün yaşayış binasının tərkib hissələri mülkiyyətçilərinin

yığıncağının razılığı və icazəsi tələb olunur; lakin əgər mülkiyyətçinin payı yanlış

müəyyənləşdirilmişsə və ya binada və ya onun həndəvərində tikinti dəyişiklikləri

nəticəsində yanlış olmuşdursa, mülkiyyətçilərdən hər birinin düzəliş hüququ vardır.

Maddə 234. Yaşayış binasının tərkib hissəsinə mülkiyyət hüququna xitam verilməsi

Yaşayış binasının tərkib hissəsinə mülkiyyət hüququna daşınmaz əmlakın və ya tikinti

hüququnun məhvi ilə və daşınmaz əmlakın dövlət reyestrində qeydlə xitam verilir. Əgər bina

onun dəyərinin yarısından çox ölçüdə dağılmışdırsa və mülkiyyətçi özü üçün, demək olar,

dözülməz yüklülüklər olmadan binanın bərpasına qadir deyildirsə, yaşayış binasının tərkib

hissəsinin istənilən mülkiyyətçisindən mülkiyyət hüququna xitam verilməsi tələb edilə

bilər, lakin yaşayış binasının tərkib hissələrinin mülkiyyətçiləri ümumi mülkiyyətə

sahibliyi davam etdirmək niyyətindədirlərsə, qalan mülkiyyətçilərə peşman haqqı ödəmək yolu

ilə hüquqa xitam verilməsinin qarşısını ala bilərlər.

Maddə 235. Birgə idarəetmə xərcləri

235.1. Yaşayış binasının tərkib hissələrinin mülkiyyətçiləri birgə mülkiyyətin

yüklülüklərinin ödənilməsində və birgə idarəetmə xərclərində öz dəyər paylarına mütənasib

surətdə iştirak etməlidirlər. Mülkiyyətçilərin haqları hesabına ödənilməli olan

yüklülüklərə və xərclərə o cümlədən aşağıdakılar aiddir:

235.1.1. torpaq sahəsinin və yaşayış binasının birgə hissələrinin, habelə birgə

konstruksiyalarının və qurğularının saxlanmasına, cari təmirinə və yeniləşdirilməsinə

çəkilən xərclər;

235.1.2. idarəçiyə haqq ödənilməsi də daxil olmaqla, idarəetmə fəaliyyətinə çəkilən

xərclər;

235.1.3. bütövlükdə yaşayış binasının tərkib hissələrinin mülkiyyətçilərindən tutulan

ödənişlər və vergilər.

235.2. əgər birgə istifadə edilən müəyyən tikinti konstruksiyaları, qurğular

mülkiyyətin ayrı-ayrı tərkib hissələrinə xidmət etmirsə və ya əhəmiyyətsiz dərəcədə xidmət

edirsə, bunu xərclərin bölgüsündə nəzərə almaq lazımdır.

235.3. Yaşayış binasının tərkib hissəsinin hər hansı mülkiyyətçisi xərclər üçün haqları

üç il ərzində ödəmədikdə yaşayış binasının tərkib hissələri mülkiyyətçilərinin yığıncağı:

235.3.1. yaşayış binasının tərkib hissələrinə mülkiyyətdə onun payı üçün ipotekanı

qeydə aldırmaq hüququna malikdir. İpotekanın qeydə alınmasını idarəçi və ya əgər o təyin

edilməyibsə, əksəriyyətin qərarı ilə və ya məhkəmə tərəfindən vəkil edilmiş yaşayış

binasının tərkib hissələrinin mülkiyyətçilərindən hər hansı biri və ödənilməmiş haqların

girov kimi verildiyi kreditor tələb edə bilər;

235.3.2. yaşayış binasının tərkib hissəsi mülkiyyətçisinin otaqlarında olan və onların

avadanlıqla təchiz edilməsi və istifadəsi üçün nəzərdə tutulan daşınar əşyaları girov

qoymaq hüququna malikdir.

Maddə 236. Yaşayış binasının tərkib hissələri mülkiyyətçilərinin yığıncağının

səlahiyyətləri

236.1. Yaşayış binasının tərkib hissələri mülkiyyətçilərinin yığıncağı öz idarəetmə

fəaliyyətindən, o cümlədən haqq ödənilməsi tələbindən irəli gələn əmlakı və haqlardan əmələ

gələn nağd vəsaiti, məsələn, yeniləşdirmə fondunu öz adından əldə edir. Yaşayış binasının

tərkib hissələri mülkiyyətçilərinin yığıncağı öz adından iddia qaldıra və icranı tələb edə

bilər, əşyanın olduğu yer üzrə cavabdeh ola bilər.

236.2. Yaşayış binasının tərkib hissələri mülkiyyətçilərinin yığıncağının bu Məcəllədə

göstərilən səlahiyyətlərindən savayı, aşağıdakı səlahiyyətləri də vardır:

236.2.1. yaşayış binasının tərkib hissələri mülkiyyətçilərinin yığıncağı tərəfindən

idarəçinin səlahiyyətinə aid edilməmiş bütün idarəetmə məsələlərini həll etmək;

236.2.2. idarəçini təyin etmək və onun fəaliyyətinə nəzarət etmək;

236.2.3. idarəetmə məsələlərinin həllini, o cümlədən idarəçiyə məsləhət verilməsini,

onun idarəetmə fəaliyyətinin yoxlanılmasını, bu barədə yığıncağa hesabat verilməsini və

ərizələr təqdim edilməsini tapşıra biləcəyi komissiyanı və ya nümayəndəni seçmək;

236.2.4. hər il xərclər smetasına, mülkiyyətçilər arasında xərclərin hesablanmasına və

bölgüsünə icazə vermək;

236.2.5. səliqə-sahmanın qorunması və yeniləşdirmə işlərinin aparılması üçün

yeniləşdirmə fondunun yaradılması haqqında qərar qəbul etmək;

236.2.6. binanı yanğından və digər təhlükələrdən, habelə məsuliyyəti sığorta etdirmək.

236.3. Əgər idarəçi təyin edilirsə və ayrı qərar qəbul olunmursa, yaşayış binasının

tərkib hissələri mülkiyyətçilərinin yığıncağını idarəçi çağırır və aparır. Əgər idarəçi

təyin olunmursa, yaxud o, təyinatdan imtina edirsə, yığıncağı yaşayış binasının ümumi

dəyərinin azı 10 fazini təmsil edən hər hansı mülkiyyətçi (və ya mülkiyyətçilərin hər hansı

çoxluğu) çağıra bilər. Yığıncaqda sadə çoxluqla ona sədrlik edən seçilir. Qərarlar

barəsində protokol tərtib edilir. Protokolu idarəçi və ya yaşayış binasının tərkib

hissəsinin sədrlik edən mülkiyyətçisi saxlamalıdır.

236.4. Yaşayış binasının tərkib hissəsi bir neçə şəxsə birlikdə mənsubdursa, onların

yalnız bir səsi vardır. Bu səsi onlar özlərinin təmsilçisi vasitəsilə verirlər. Səsvermə

hüququnun həyata keçirilməsi barədə yaşayış binasının tərkib hissələri vahidinin

mülkiyyətçisi və uzufruktuarı da razılığa gəlməlidirlər; əks halda uzufruktuar, sadəcə,

faydalı olan və ya bəzəklər və ya rahatlıqlar yaradılmasına yönəldilən tikinti

tədbirlərindən başqa, bütün idarəetmə məsələlərində səsvermə hüququ olan şəxs sayılır.

236.5. Yaşayış binasının tərkib hissələri mülkiyyətçilərinin yığıncağının qərarlar

çıxarmağa o halda ixtiyarı vardır ki, eyni zamanda payların yarısına sahib olan

mülkiyyətçilərin yarısı, lakin onların azı ikisi yığıncaqda iştirak etsin və ya təmsil

olunsun. Yetərsay olmadıqda yığıncaq ikinci dəfə çağırılır, həm də o, birinci yığıncaqdan

azı on gün keçəndən sonra keçirilməlidir. İkinci yığıncağın qərarlar çıxarmağa o halda

ixtiyarı vardır ki, yaşayış binasının tərkib hissələrinin bütün mülkiyyətçilərinin üçdə bir

hissəsi, lakin onların azı ikisi yığıncaqda iştirak etsin və ya təmsil olunsun.

236.6. Əgər yaşayış binasının tərkib hissələri mülkiyyətçilərinin yığıncağı idarəçini

təyin edə bilməzsə, yaşayış binasının tərkib hissəsinin hər hansı mülkiyyətçisi idarəçinin

məhkəmə tərəfindən təyin olunmasını tələb edə bilər. Bunda əsaslı marağı olan şəxs,

məsələn, girov saxlayan və sığortaçı da həmin hüquqa malikdir.

236.7. Yığıncağın qərarı ilə idarəçi onun əvəz ödənilmək barədə irəli sürə biləcəyi

iddiaları saxlanılmaqla istənilən vaxt geri çağırıla bilər. Əgər mülkiyyətçilərin yığıncağı

mühüm səbəblərə etinasızlıq göstərərək idarəçinin geri çağırılmasını rədd edərsə, yaşayış

binasının tərkib hissəsinin istənilən mülkiyyətçisi bir ay ərzində onun məhkəmə qaydasında

geri çağırılmasını tələb edə bilər. Məhkəmənin təyin etdiyi idarəçi təyin edildiyi müddət

qurtaranadək məhkəmənin razılığı olmadan geri çağırıla bilməz.

Maddə 237. Yaşayış binasının tərkib hissələrinə birgə mülkiyyətin idarəçisi

237.1. İdarəçi qanunun göstərişlərinə və mülkiyyətçilər yığıncağının qərarlarına uyğun

olaraq birgə mülkiyyətin idarə edilməsi üzrə bütün hərəkətləri yerinə yetirir, mümkün

zərərin qarşısının alınması və ya aradan qaldırılması üçün özü tədbirlər görür. O, birgə

xərcləri və yaşayış binasının tərkib hissələrinin ayrı-ayrı mülkiyyətçilərinin

yüklülüklərini bölüşdürür, onlara hesab təqdim edir, haqlar alır, nağd pul vəsaitini idarə

edir və ondan təyinatı üzrə istifadə edir. O, xüsusi hüquqların həyata keçirilməsi, torpaq

sahəsinin və yaşayış binasının birgə hissələrindən, habelə birgə qurğulardan istifadə

zamanı qanunun göstərişlərinin və evdə yaşayış qaydalarının gözlənilməsinə nəzarət edir.

237.2. İdarəçi birgə mülkiyyətin idarə edilməsi sahəsində onun qanuni vəzifələri

dairəsinə daxil olan bütün işlərdə yaşayış binasının tərkib hissələrinin həm bütün

mülkiyyətçilərini, həm də ayrı-ayrı mülkiyyətçilərini kənarda təmsil edir. Özünün və ya

qarşı tərəfin başladığı məhkəmə proseslərini aparmaq üçün ona iddianın təmin edilməsi

barədə sərəncamdan başqa, mülkiyyətçilər yığıncağının qabaqcadan verdiyi səlahiyyət də

lazımdır. Bütövlükdə yaşayış binasının tərkib hissələrinin mülkiyyətçilərinə ünvanlanmış

ərizələr, tələblər, məhkəmə qərarları və sərəncamlar idarəçiyə onun yaşayış yeri üzrə və ya

əşyanın olduğu yer üzrə çatdırıla bilər və həmin andan qüvvəyə minir.

§ 3. Torpağa mülkiyyət hüququnun xüsusiyyətləri

Maddə 238. Torpaq mülkiyyət hüququnun obyekti kimi

238.1. Daşınmaz əmlak kimi torpaq mülkiyyət hüququnun obyektidir. Torpaq sahəsinin

ərazi sərhədləri daşınmaz əmlakın dövlət reyestrinin ixtiyarlı şəxsinin mülkiyyətçiyə

verdiyi sənədlər əsasında təyin edilir.

238.2. Əgər qanunla ayrı qayda müəyyənləşdirilməyibsə, torpaq sahəsinə mülkiyyət hüququ

həmin sahənin sərhədləri daxilində yerləşən səth (torpaq) qatına və qapalı sututarlara,

meşələrə və bitkilərə də şamil edilir.

238.3. Torpaq sahəsinin mülkiyyətçisi, əgər qanunla ayrı qayda nəzərdə tutulmayıbsa və

digər şəxslərin hüquqlarını pozmursa, həmin sahənin üstündə və altında olan hər şeydən

istifadə edə bilər. Əgər qanunla ayrı qayda nəzərdə tutulmayıbsa, yerin təki və faydalı

qazıntılar Azərbaycan Respublikasının mülkiyyətidir.

238.4. Başqa məqsədlər üçün istifadəsinə yol verilməyən və ya məhdudiyyət qoyulan kənd

təsərrüfatı təyinatlı və digər təyinatlı torpaq sahələri qanunla müəyyənləşdirilir.

Maddə 239. Torpaq sahəsinə buraxılma

239.1. Fiziki şəxslər dövlət və bələdiyyə mülkiyyətində olan, hamının buraxılması üçün

açıq torpaq sahələrində heç bir icazə almadan sərbəst ola bilər və həmin sahələrdə olan

təbiət obyektlərindən qanunvericiliyin, habelə müvafiq torpaq sahəsi mülkiyyətçisinin yol

verdiyi hədlərdə istifadə edə bilər.

239.2. Fiziki və ya hüquqi şəxsin mülkiyyətində olan torpaq sahəsinə onun

mülkiyyətçisinin icazəsi olmadan girməyə, qanunla nəzərdə tutulan hallar istisna olmaqla,

icazə verilmir.

Maddə 240. Torpaq sahəsində tikinti

240.1. Torpaq sahəsinin mülkiyyətçisi şəhərsalma və tikinti normalarını və qaydalarını,

habelə torpaq sahəsinin təyinatı ilə bağlı tələbləri gözləmək şərti ilə sahədə binalar və

qurğular ucalda bilər, onları yenidən qura və ya uçura bilər, öz sahəsində başqa şəxslərin

tikinti aparmasına icazə verə bilər.

240.2. Torpaq sahəsinin mülkiyyətçisi özünə mənsub sahədə ucaldılmış və ya yaradılmış

binaya, qurğuya və digər daşınmaz əmlaka mülkiyyət hüququ əldə edir.

[271]

240.3. Mülkiyyətçinin özünə mənsub torpaq sahəsində özbaşına tikinti aparmasının

nəticələri bu Məcəllənin 180-ci maddəsi ilə müəyyənləşdirilir.

Maddə 241. Torpaq sahəsindən istifadə hüququnun əldə edilməsi əsasları

241.1. Torpaq sahəsinin mülkiyyətçisi onu başqa şəxslərin istifadəsinə, o cümlədən

icarəsinə verə bilər.

241.2. Dövlət və ya bələdiyyə mülkiyyətində olan torpaq sahəsindən istifadə hüququ

fiziki və hüquqi şəxslərə torpaq sahələrini bu cür istifadəyə verməyə vəkil edilmiş dövlət

orqanının və ya yerli özünüidarə orqanının qərarına əsasən, qanunla müəyyənləşdirilmiş

qaydada verilir.

241.3. Bu Məcəllənin 243-cü maddəsində nəzərdə tutulan hallarda torpaq sahəsindən

istifadə hüququnu binanın, qurğunun və digər daşınmaz əmlakın mülkiyyətçisi də əldə edə

bilər.

241.4. Hüquqi şəxs yenidən təşkil edilərkən ona mənsub torpaq sahəsindən istifadə

hüququ onun hüquq varisinə keçir.

Maddə 242. Torpaq sahəsinə sahiblik və ondan istifadə

242.1. Çıxarılmışdır.

[272]

242.2. İstifadəsinə torpaq sahəsi verilmiş şəxs bu sahəni yalnız onun mülkiyyətçisinin

razılığı ilə icarəyə və ya əvəzsiz istifadəyə verə bilər.

Maddə 243. Daşınmaz əmlak mülkiyyətçisinin torpaq sahəsindən istifadə hüququ

243.1. Başqa şəxsə mənsub torpaq sahəsində olan daşınmaz əmlakın mülkiyyətçisi həmin

əmlakın yerləşdiyi torpaq sahəsi hissəsindən istifadə hüququna malikdir.

243.2. Özgə torpaq sahəsində yerləşən daşınmaz əmlaka mülkiyyət hüququ başqa şəxsə

keçərkən, o, torpaq sahəsinin müvafiq hissəsindən istifadə hüququnu daşınmaz əmlakın

əvvəlki mülkiyyətçisi ilə eyni şərtlərlə və eyni həcmdə əldə edir. Torpaq sahəsinə

mülkiyyət hüququnun başqa şəxsə keçməsi həmin torpaq sahəsində yerləşən daşınmaz əmlakın

mülkiyyətçisinin sahədən istifadə hüququnun xitamı və ya dəyişdirilməsi üçün əsas deyildir.

243.3. Özgə torpaq sahəsində yerləşən daşınmaz əmlakın mülkiyyətçisi həmin əmlaka

sahiblik, ondan istifadə və ona dair sərəncam hüququna, habelə müvafiq binaları və

qurğuları uçurmaq hüququna malikdir.

[273]

Maddə 244. Torpaq sahəsindən istifadə hüququna xitam verilməsinin nəticələri

Əgər torpaq sahəsinin mülkiyyətçisi ilə torpaq istifadəçisi arasındakı müqavilədə ayrı

qayda nəzərdə tutulmayıbsa, torpaq sahəsindən istifadə hüququna xitam verildikdə torpaq

istifadəçisinin həmin torpaq sahəsində tikdiyi binalara, qurğulara və başqa daşınmaz əmlaka

mülkiyyət hüququ torpaq sahəsinin mülkiyyətçisinə keçir.

Maddə 245. Torpaq sahəsində olan binalar və ya qurğular özgəninkiləşdirilərkən torpaq

sahəsinə hüququn keçməsi

Torpaq sahəsinin mülkiyyətçisinə mənsub olan və həmin sahədə yerləşən binaya və ya

qurğuya mülkiyyət hüququ keçərkən tərəflərin razılaşması ilə müəyyənləşdirilən torpaq

sahəsinə hüquqlar binanı (qurğunu) əldə edənə keçir. Torpaq sahəsinin bina (qurğu) yerləşən

və ondan istifadə üçün zəruri olan hissəsinə mülkiyyət hüququ əldə edənə keçir.

[274]

Maddə 246. Torpaqların dövlət ehtiyacları üçün alınması

[275]

246.1. Bu Məcəllənin 157.9-cu maddəsinə uyğun olaraq, torpaqların dövlət ehtiyacları

üçün alınması haqqında qərar müvafiq icra hakimiyyəti orqanı tərəfindən “Torpaqların dövlət

ehtiyacları üçün alınması haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanunu ilə müəyyən edilmiş

qaydada qəbul edilir.

246.2. Torpaqların dövlət ehtiyacları üçün alınması haqqında müvafiq icra hakimiyyəti

orqanının qərarı daşınmaz əmlakın dövlət reyestrində qeydə alınmalıdır.

246.3. Torpağın alınması haqqında qərar qəbul etmiş müvafiq icra hakimiyyəti orqanı bu

barədə torpaq sahəsinin mülkiyyətçisinə yazılı bildiriş göndərməlidir.

246.4. “Torpaqların dövlət ehtiyacları üçün alınması haqqında” Azərbaycan Respublikası

Qanununun 35.3-cü maddəsinə uyğun olaraq torpağın alğı-satqı müqaviləsi bağlandıqdan sonra

alan orqan 90 (doxsan) təqvim günü ərzində aşağıdakıları həyata keçirir:

246.4.1. mülkiyyətçiyə torpağın dəyərini tam ödəyir;

246.4.2. torpaqla bağlı hüquqların dövlətə verilməsi (keçməsi) üçün öz xərcləri

hesabına lazımi tədbirləri görür;

246.4.3. satılan torpaq mülkiyyətçinin, onun ailəsinin yaşayış yeri olduğu halda,

torpağın dəyəri mülkiyyətçiyə tam ödənildikdən sonra “Torpaqların dövlət ehtiyacları üçün

alınması haqqında” Azərbaycan Respublikası Qanununun V fəslinə uyğun olaraq mülkiyyətçiyə

torpağı boşaltmaqda və yeni yaşayış yerinə köçməkdə köməklik göstərir.

246.5. Bu Məcəllənin 246-249-cu maddələrinin müddəaları dövlət ehtiyacları üçün alınan

torpaqla yanaşı həmin torpaqda yerləşən və ya yerləşməyən, eyni məqsədlərlə alınan torpaqla

möhkəm bağlı olan (ondan ayrıla bilməyən) əşyalara da şamil edilir.

[276]

246.6. Torpağın alınmasından imtina hesab edilən hallarda, imtina edilmiş alınmanın

obyekti olan torpağın ən azı 3 (üç) il ərzində alınmasına təkrar başlanıla bilməz.

246.7. Torpaqların dövlət ehtiyacları üçün alınması, bununla bağlı kompensasiya

məbləğinin hesablanması və ödənilməsi qaydaları, habelə bu sahədə tərəflər arasında yaranan

digər münasibətlər “Torpaqların dövlət ehtiyacları üçün alınması haqqında” Azərbaycan

Respublikasının Qanunu ilə tənzimlənir.

Maddə 247. Torpaqların alınması və ya torpağa dair hüquqları ilə bağlı alınmanın

təsirinə məruz qalan şəxslərə verilən kompensasiya

[277]

247.1. “Torpaqların dövlət ehtiyacları üçün alınması haqqında” Azərbaycan

Respublikasının Qanununa əsasən alınan torpaq üçün kompensasiyanın məbləği aşağıdakı

üsullarla hesablanır:

247.1.1. torpağın bazar qiymətinin müəyyən edilməsi;

247.1.2. torpağın qiymətinin bazar qiyməti əsasında ədalətli müəyyən edilməsi üçün

alınan torpağın yerləşdiyi ərazidə torpaq bazarı olmadıqda və ya mövcud torpaq bazarı real

bazar qiymətinin müəyyən edilməsi üçün kifayət etmədikdə, yaxud alınan torpağın əvəzinə

digər torpaq verildikdə, bərpa qiymətinin müəyyən edilməsi.

247.2. “Torpaqların dövlət ehtiyacları üçün alınması haqqında” Azərbaycan

Respublikasının Qanununa əsasən dövlət ehtiyacları üçün alınacaq hər hansı torpaqla bağlı

kompensasiyanın məbləği müəyyən edilərkən, aşağıdakı amillər nəzərə alınır:

247.2.1. iddiaçılara ödəniləcək kompensasiya elə prinsipə əsaslanmalıdır ki,

torpaqlarını tərk etmələrinin və başqa yerə köçürülmələrinin tələb olunması ilə bağlı və

onun nəticəsində zərər və narahatlıq çəkən bütün şəxslərin əmlakları, dolanışıq üçün

vasitələri, gəlirləri, yaşayış standartları onların məruz qaldıqları zərər və narahatlığın

baş verdiyindən sonra ağlabatan müddətdə, köçürülənədək malik olduqları şəraitdən

əlverişsiz şəraitə düşməmələri baxımından bərpa edilsin;

247.2.2. ödəniləcək kompensasiya qiymətləndirilərkən, mövcud inflyasiya;

247.2.3. torpağın (tikilinin) “Torpaqların dövlət ehtiyacları üçün alınması haqqında”

Azərbaycan Respublikasının Qanununa əsasən müəyyən edilmiş bazar qiyməti;

247.2.4. alınmanın təsirinə məruz qalan şəxsdən torpağın müəyyən hissəsinin alındığı

hallarda alınan torpağın həmin şəxsin saxlanılan (alınmayan) torpağından ayrılması

nəticəsində şəxsə dəyə biləcək zərər;

247.2.5. alınmanın təsirinə məruz qalan şəxsdən torpağa sahibliyin əldə edilməsi

nəticəsində həmin şəxsin digər daşınar və ya daşınmaz əmlakına, yaxud həqiqi gəlirinə dəyən

və ya dəyə biləcək zərər;

247.2.6. alınma nəticəsində şəxs yaşayış, sahibkarlıq fəaliyyətinin həyata keçirdiyi və

ya iş yerini dəyişməyə məcbur edilmişdirsə, belə yerdəyişmədən irəli gələn bütün xərclər və

itkilər.

247.3. “Torpaqların dövlət ehtiyacları üçün alınması haqqında” Azərbaycan

Respublikasının Qanununa əsasən dövlət ehtiyacları üçün alınan torpağa veriləcək

kompensasiyanın məbləği müəyyən edilərkən, aşağıdakı amillər nəzərə alınmır:

247.3.1. alınmaya səbəb olan təcililiyin dərəcəsi;

247.3.2. alınmanın təsirinə məruz qalan şəxsin torpaqdan çıxmaqdan boyun qaçırması;

247.3.3. torpağın gələcəkdə istifadəsindən irəli gələ biləcək qiymətinin azalması;

247.3.4. torpağın gələcəkdə istifadəsindən irəli gələ biləcək qiymətinin artması;

247.3.5. alınan torpaqda hər hansı tikilinin lazımi vəziyyətdə saxlanılması üçün zəruri

olan yenidən qurulmasına və kənd təsərrüfatı məqsədləri üçün torpaqda məhsulun davamlı

becərilməsinə vəsait qoyuluşu halları istisna olmaqla “Torpaqların dövlət ehtiyacları üçün

alınması haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanununa uyğun olaraq siyahıya alınma

tarixindən sonra alınan torpağa sərf edilən yenidənqurma və digər əlavələrlə bağlı xərclər.

247.4. Dövlət ehtiyacları üçün alınan torpaqlara görə kompensasiya aşağıdakı formalarda

ödənilir:

247.4.1. itirilmiş torpaqla müqayisə ediləcək keyfiyyətə, ölçüyə, istehsal potensialına

malik olan torpaq sahəsi;

247.4.2. itirilmiş yaşayış sahəsi və ya tikili ilə müqayisə ediləcək keyfiyyətə, ölçüyə

və istifadə imkanına malik olan yaşayış sahəsi və ya tikili;

247.4.3. kənd təsərrüfatı torpaqları itirildikdə, “Torpaqların dövlət ehtiyacları üçün

alınması haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanununda nəzərdə tutulan torpaqdan əlavə

kənd təsərrüfatı torpağında istifadə etmək üçün bitkilər və toxumlar;

247.4.4. “Torpaqların dövlət ehtiyacları üçün alınması haqqında” Azərbaycan

Respublikasının Qanununda müəyyən edilmiş ümumi istifadədə olan əmlakla bağlı təminatlar;

247.4.5. torpaq və digər kapital itkisinə görə bu fəslin müddəalarına uyğun olaraq,

müəyyən edilmiş məbləğdə birdəfəlik pul ödənişi;

247.4.6. yerdəyişmə nəticəsində azalmış və ya itirilmiş gəlirin təmin edilməsi və ya

əvəz edilməsi üçün müəyyən müddətə ödənişlər;

247.4.7. itirilmiş torpaqda əldə edilən qida məhsullarının və ya əvvəllər belə qida

məhsullarını əldə etmək üçün istifadə olunmuş itirilmiş gəlirin əvəzinə müəyyən müddət

ərzində qida məhsulları ilə mütəmadi təchizat;

247.4.8. yerdəyişmə nəticəsində itirilmiş iş imkanlarının əvəz edilməsi məqsədi ilə iş

əldə etmək üçün alınmanın təsirinə məruz qalan şəxslərə yeni vərdişləri aşılamaqla və ya

torpağın alınması layihəsi nəticəsində açılan iş imkanlarından istifadə etməklə əlaqədar

təlimin təmin edilməsi;

247.4.9. alınmanın təsirinə məruz qalan şəxslərlə alan orqan arasında müəyyən edilən və

ya razılaşdırılan digər kompensasiya formaları.

247.5. Alınmanın təsirinə məruz qalan şəxs ona ödənilməli kompensasiyanın bir və ya

daha çox növünü seçə bilər.

Maddə 248. Məhkəmə təsdiqi

[278]

248.1. Alınmanın təsirinə məruz qalan şəxsdən alınan torpaqla bağlı sahibliyin əldə

edilməsi yalnız məhkəmə tərəfindən müvafiq qərar qəbul edildikdən sonra həyata keçirilə

bilər.

248.2. Alınan torpağın yerləşdiyi ərazi vahidi üzrə məhkəməyə müraciət alan orqan

tərəfindən aşağıdakıların təsdiq olunması üçün edilir:

248.2.1. torpağın alınmasının “Torpaqların dövlət ehtiyacları üçün alınması haqqında”

Azərbaycan Respublikası Qanununun tələblərinə uyğun olmasının;

248.2.2. alınan torpağa sahibliyin “Torpaqların dövlət ehtiyacları üçün alınması

haqqında” Azərbaycan Respublikası Qanununun tələblərinə uyğun olaraq əldə olunmasının;

248.2.3. alınmanın təsirinə məruz qalan şəxslərə ödəniləcək kompensasiyanın növünün və

məbləğinin.

248.3. Torpağının alınmasına, torpağının üzərində sahibliyin əldə olunmasına və ya

təklif olunan kompensasiyaya etiraz edən alınmanın təsirinə məruz qalan şəxs aşağıdakı

əsaslardan biri və ya bir neçəsi ilə məhkəməyə ərizə verə bilər:

248.3.1. torpağın alınmasının “Torpaqların dövlət ehtiyacları üçün alınması haqqında”

Azərbaycan Respublikası Qanununun tələblərinə zidd olması;

248.3.2. torpağın alındığı layihənin həyata keçirilməsi üçün lazım olmaması;

248.3.3. təklif olunan kompensasiyanın ədalətli olmaması;

248.3.4. alan orqanın müvafiq səlahiyyətlərə malik olmaması;

248.3.5. “Torpaqların dövlət ehtiyacları üçün alınması haqqında” Azərbaycan

Respublikasının Qanunu ilə müəyyən olunmuş prosedurlara riayət edilməməsi və ya düzgün və

ədalətli riayət edilməməsi.

248.4. Torpaq üzərində hüquqların alınma prosedurlarını başa çatdırmaq üçün tələb

olunan hər hansı hərəkətlərlə əlaqədar alınmanın təsirinə məruz qalan şəxsin üzərinə heç

bir xərc, ödəmə, yaxud başqa maliyyə tələbləri qoyula və ya alına bilməz.

Maddə 249. Torpağın alınması barədə qərarın hüquqi qüvvəsi

[279]

249.1. Torpağın alınması barədə qərarın qəbul edildiyi tarixdən:

249.1.1. həmin torpaq alınan torpaq kimi tanınır;

249.1.2. alınan torpaqda yaşayan və ya ondan istifadə edən “Torpaqların dövlət

ehtiyacları üçün alınması haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanununa əsasən siyahıya

alınmış şəxslər alınmanın təsirinə məruz qalan hesab edilir;

249.1.3. alan orqan alınan torpağın alınması ilə bağlı tələb olunan tədbirləri yerinə

yetirmək öhdəliyini daşıyır;

249.1.4. köçürülmə planı və (və ya) təlimatı tələb olunan hallarda, alan orqan onların

alınmanın təsirinə məruz qalan şəxslərlə məsləhətləşməklə ağlabatan müddətdə hazırlanmasını

təmin etmək öhdəliyini daşıyır;

249.1.5. alan orqan alınmanın təsirinə məruz qalan şəxslərə və torpağın alınması

nəticəsində zərər çəkəcək digər şəxslər və təşkilatlara ödəniləcək kompensasiyanın müəyyən

edilməsi məqsədi ilə alınan torpağın və həmin torpaqda yerləşən tikililərin (inşası başa

çatdırılmamış tikililər də daxil olmaqla), məhsulun, bitkilərin, bütün digər təbii

əşyaların və tikilmiş əmlakın qiymətləndirilməsində qiymətləndirmə komissiyasına kömək

etmək öhdəliyini daşıyır;

249.1.6. alan orqan alınmanın təsirinə məruz qalan şəxslərə və torpağın alınması

nəticəsində zərər çəkəcək digər şəxslərə və təşkilatlara kompensasiya ödəmək öhdəliyini

daşıyır;

249.1.7. alan orqan kompensasiyanın ödənilməsi məqsədi ilə aidiyyəti dövlət

orqanlarından vəsait almaq üçün zəruri sənədləri hazırlamaq öhdəliyini daşıyır.

249.2. Torpağın alınması barədə qərarın qəbul edildiyi tarixdən sonra həmin tarixədək

mülkiyyətində alınan torpaq olan şəxslərin sahiblik və istifadə hüquqları istisna olmaqla,

həmin torpaqla bağlı bütün hüquqları kompensasiya almaq hüququna çevrilir. “Torpaqların

dövlət ehtiyacları üçün alınması haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanununa əsasən

dövlətin hüquqları alınmamış hər hansı torpağın alınmasından imtina etdiyi hallar və

torpağın alınmasından imtina hesab edilən hallar istisna olmaqla, bu hüquq qanunla müəyyən

olunmuş qaydada digər şəxslərə keçə bilər.

249.3. Müvafiq icra hakimiyyəti orqanı torpağın alınması barədə qərarın qəbul edildiyi

tarixdən sonra alınan torpaqda başlanılmış tikintinin (inşaat işlərinin) dayandırılması və

(və ya) tikilinin sökülməsi məqsədi ilə qanunvericilikdə nəzərdə tutulmuş qaydada zəruri

tədbirləri həyata keçirə bilər.

249.4. Alan orqan torpağın alınması haqqında qərarın və həmin qərarın hüquqi qüvvəsinə

dair arayışın surətini alınmanın təsirinə məruz qalan şəxslərin diqqətinə çatdırmaq

vəzifəsini daşıyır.

11-ci fəsil.

Əşya istifadə hüquqları

§ 1. Tikintiyə vərəsəlik hüququ

Maddə 250. Tikintiyə vərəsəlik hüququ anlayışı

250.1. Torpaq sahəsi elə yüklü ola bilər ki, onun üstündə və ya altındakı binaya malik

olmaq hüququ - özgəninkiləşdirilən və vərəsəlik üzrə keçən hüquq xeyrinə yükləmə aparılan

şəxsə mənsub olar. Tikintiyə vərəsəlik hüququ daşınmaz əmlakın dövlət reyestrində qeydə

alınır.

250.2. Tikintiyə vərəsəlik hüququ tikinti üçün zəruri olmayan, lakin binadan daha yaxşı

istifadə etməyə imkan verən torpaq sahəsi hissəsinə şamil edilə bilər.

250.3. Tikintiyə vərəsəlik hüququnun müddəti tərəflərin razılaşması ilə müəyyənləşdirilir, lakin xüsusi

mülkiyyətdə olan torpaq sahələri üçün - doxsan doqquz ildən, dövlət və bələdiyyə mülkiyyətində olan torpaqlar üçün

isə - qırx doqquz ildən çox ola bilməz.

[280]

Maddə 251. Tikintiyə vərəsəlik hüququ haqqında müqavilə

251.1. Tikintiyə vərəsəlik hüququ haqqında müqavilə notariat qaydasında təsdiqləndikdə

etibarlıdır.

251.2. Tikintiyə hüququn məzmunu və həcmi haqqında, məsələn, binaların mövqeyi,

forması, genişləndirilməsi və təyinatı haqqında, habelə tikinti aparılmamış və həmin

hüququn həyata keçirilməsi üçün istifadə edilə bilən sahələrdən istifadə haqqında müqavilə

müddəaları tikintiyə vərəsəlik hüququnu əldə edən hər bir şəxs üçün məcburidir. Eyni qayda

tikintiyə vərəsəlik hüququ subyektinin müəyyən şərtlər yarandıqda bu hüququ daşınmaz

əmlakın mülkiyyətçisinə vermək öhdəliyi üçün də etibarlıdır.

Maddə 252. Tikintiyə vərəsəlik hüququ haqqında müqaviləyə xitam verilməsi

252.1. Əgər tikintiyə vərəsəlik hüququ haqqında müqavilənin qüvvəsinə xitam verilirsə,

mövcud binalar torpaq sahəsinin mülkiyyətçisinə keçir (mülkiyyətçiyə qayıtma) və onun

torpaq sahəsinin tərkib hissələrinə çevrilir.

252.2. Tikintiyə vərəsəlik hüququ onun verildiyi müddət qurtardıqda və ya tərəflər

qarşılıqlı razılaşmaya gəldikdə ləğv edilir.

252.3. Əgər tikintiyə vərəsəlik hüququnu əldə etmiş şəxs öz əşya hüququnu kobudcasına

aşırsa və ya müqavilə öhdəliklərini pozursa, torpaq sahəsinin mülkiyyətçisi tikintiyə

vərəsəlik hüququnun ondan irəli gələn bütün hüquq və yüklülüklərlə birlikdə ona keçməsini

tələb edərək həmin hüquqa vaxtından əvvəl xitam verilməsinə nail ola bilər.

252.4. Torpaq sahəsinin mülkiyyətçisi müqaviləyə xitam verildikdən sonra ona keçən

binalar üçün tikintiyə vərəsəlik hüququ olmuş şəxsə ağlabatan kompensasiya ödəməlidir.

hüquq vaxtından əvvəl qayıtdıqda kompensasiya tikintiyə vərəsəlik hüququ subyektinin

təqsirli davranışı kompensasiyanın azaldılması üçün əsas kimi nəzərə alınmaqla hesablanır.

Tikintiyə vərəsəlik hüququ yalnız o halda torpaq sahəsinin mülkiyyətçisinə keçir və ya ona

xitam verilir ki, kompensasiya ödənilmiş olsun və ya girov qoyulsun. Bu kompensasiya

tikintiyə vərəsəlik hüququnun girov kimi verildiyi kreditorlar üçün qarantiya sayılır,

onların razılığı olmadan tikintiyə vərəsəlik hüququnun əvvəlki subyektinə kompensasiya

ödəmək olmaz.

252.5. Əgər kompensasiya ödənilmirsə və ya girov qoyulmursa, tikintiyə vərəsəlik

hüququnun əvvəlki subyekti və ya tikintiyə vərəsəlik hüququnun girov kimi verildiyi

kreditor tələb edə bilər ki, tikintiyə vərəsəlik hüququnun ləğv edilməsi əvəzinə

kompensasiya barədə tələbin təmin edilməsi üçün eyni dərəcəli ipoteka qeydə alınsın.

Qeydiyyat tikintiyə vərəsəlik hüququna xitam verilməsindən ən geci üç ay keçənədək

aparılmalıdır.

252.6. Kompensasiyanın miqdarı və müəyyənləşdirilməsi proseduru haqqında, habelə

kompensasiya vermək vəzifəsinin ləğvi və torpaq sahəsinin əvvəlki vəziyyətinin bərpası

haqqında tikintiyə vərəsəlik hüququnun əsaslandırılması üçün zəruri olan formada

razılaşmalar qəbul edilə və daşınmaz əmlakın dövlət reyestrində təminat qeydi aparıla bilər.

[281]

252.7. Binanın məhvi tikintiyə vərəsəlik hüququna xitam verilməsinə səbəb olmur,

tikintiyə vərəsəlik hüququ olan şəxs ondan imtina edə bilər ki, bunun da nəticəsində ona

xitam verilir.

Maddə 253. Tikintiyə vərəsəlik hüququ üçün haqq

253.1. Daşınmaz əmlakın mülkiyyətçisi tikintiyə vərəsəlik hüququ üçün haqq almaq

hüququna malikdir.

253.2. Tikintiyə vərəsəlik hüququna birtərəfli qaydada mülkiyyətçi yalnız iki il

ərzində ödənişlərin verilməməsi ilə əlaqədar xitam verə bilər.

253.3. Tikintiyə vərəsəlik hüququ üçün haqq ödənilməsinin təmin edilməsi məqsədilə

torpaq sahəsi mülkiyyətçisinin tikintiyə vərəsəlik hüququnun həmin subyekti barəsində

ixtiyarı var ki, daşınmaz əmlakın dövlət reyestrində qeydə alınmış tikintiyə vərəsəlik

hüququ üçün girov hüququnu ən çoxu üç illik haqq həcmində qeydə aldırsın. Əgər qarşılıqlı

öhdəlik bərabər illik haqlar şəklində müəyyənləşdirilməyibsə, bərabər bölgü zamanı üç ilə

düşən məbləğin girovu üçün qanuni hüquq tələb edilə bilər.

253.4. Girov hüququ tikintiyə vərəsəlik hüququnun mövcud olduğu dövrdə istənilən vaxt

qeydə alına bilər və hərracdan açıq satış vasitəsilə onun ləğvinə yol verilmir.

Maddə 254. Tikintiyə vərəsəlik hüququ olan şəxsin torpaq sahəsini satın almaqda

üstünlük hüququ

Tikintiyə vərəsəlik hüququ olan şəxs torpaq sahəsini satın almaqda üstünlük hüququna

malikdir. Torpaq sahəsinin mülkiyyətçisi tikintiyə vərəsəlik hüququnu satın almaqda

üstünlük hüququna malikdir.

§ 2. Özgəsinin daşınmaz əşyasından məhdud istifadə hüququ

I. Servitut

Maddə 255. Servitut anlayışı

255.1. Servitut daşınmaz əşyanın digər daşınmaz əşya mülkiyyətçisinin xeyrinə elə yüklü

edilməsidir ki, bu zaman ona (digər daşınmaz əşyanın mülkiyyətçisinə) ayrı-ayrı hallarda

əşyadan istifadə etməyə icazə verilir və ya daşınmaz əşyanın mülkiyyətçisinə müəyyən

hərəkətləri yerinə yetirməyə və ya mülkiyyət hüququndan irəli gələn digər hüquqları həyata

keçirməyə icazə verilmir.

255.2. Daşınmaz əşyanın servitutla yüklülüyü həmin əşyanın mülkiyyətçisini sahiblik,

istifadə, sərəncam hüquqlarından məhrum etmir.

255.3. Servitut alğı-satqının, girovun və icarənin müstəqil predmeti ola bilməz.

255.4. Servitut torpaq sahəsindən piyada və avtomobillə keçidin, elektrik, rabitə

xətlərinin və boru kəmərlərinin çəkilişinin və istismarının, su təchizatının və

meliorasiyanın, habelə daşınmaz əmlak mülkiyyətçisinin servitut qoyulmadan təmin edilə

bilinməyən digər ehtiyaclarının təmin edilməsi üçün təyin oluna bilər.

255.5. Mülkiyyətçi özünə mənsub digər daşınmaz əşya hesabına öz daşınmaz əşyasına

servitut vermək hüququna malikdir.

255.6. Servitut yalnız o zaman baş tuta bilər ki, bu, servitutu almış şəxsə öz daşınmaz

əşyasından istifadə etməkdə lazımi güzəştlər və imkanlar yaratsın.

255.7. Servitutla yüklü edilmiş daşınmaz əşyaya hüquqlar başqa şəxsə keçdikdə servitut

saxlanılır.

255.8. Daşınmaz əşya müəyyən şəxsin xeyrinə servitutla yüklü edilə bilər. Bu cür

yüklülük şəxsi servitut adlanaraq ondan ibarət olur ki, mülkiyyətçidən başqa, həmin şəxs

binadan və ya onun bir hissəsindən özü və ya ailəsi üçün mənzil kimi istifadə edə bilir.

Şəxsi servitut başqa şəxslərə verilmir.

Maddə 256. Servitutun qeydə alınması

256.1. Servitutun verilməsi üçün daşınmaz əmlakın dövlət reyestrində onun qeydə

alınması zəruridir. Servitutun əldə edilməsi və qeydə alınması üçün torpağa mülkiyyət

haqqında müddəalar qüvvədədir.

256.2. Servitut verilməsinə dair müqavilə notariat qaydasında təsdiqləndikdə

etibarlıdır.

Maddə 257. Servitut tərəflərinin vəzifələri

257.1. Servitut almış şəxs (ixtiyarlı şəxs) servitutun saxlanması və həyata keçirilməsi

üçün tələb olunan hər şeyi edə bilər, lakin o öz hüququndan imkan daxilində elə istifadə

etməlidir ki, bu, yüklü olan mülkiyyətçinin mənafelərinə zidd olmasın və ona lüzumsuz

narahatlıq yaratmasın.

257.2. Servitutla yüklü olan mülkiyyətçi servitutun həyata keçirilməsinin qarşısını

alan və ya onu çətinləşdirən heç bir hərəkət etməməlidir.

Maddə 258. Servitutun məzmunu

258.1. Servitutun məzmununa servitutun qüvvədə olma müddəti və şərtləri daxildir.

Servitutla yüklü olan daşınmaz əmlakın planı servitutun yeri göstərilməklə müqaviləyə

qoşulur.

258.2. Servitutun məzmunu daşınmaz əmlakın dövlət reyestrindəki qeydiyyat yazısında

qeyd olunmalıdır.

258.3. Qeydiyyat yazısında servitutla yüklü olan daşınmaz əşyanın planı servitutun yeri

ilə birlikdə göstərilməlidir.

Maddə 259. İxtiyarlı şəxsin və yüklü olan mülkiyyətçinin hüquqlarının müdafiəsi

259.1. Əgər servitutun həyata keçirilməsi zamanı ixtiyarlı şəxs hüquqlarının həyata

keçirilməsində maneələrlə qarşılaşarsa, bunların aradan qaldırılması üçün o, vicdanlı sahib

ilə eyni hüquqlara malikdir.

259.2. Əgər servitutun həyata keçirilməsi zamanı ixtiyarlı şəxsin və onun daşınmaz

əşyasının tələbatı dəyişərsə, yüklü olan mülkiyyətçini əlavə yüklü etmək imkanına yol

verilmir.

259.3. Əgər servitutun həyata keçirilməsi üçün qurğu varsa, ixtiyarlı şəxs onun

saxlanması xərclərini çəkməlidir. Qurğu həm də yüklü olan mülkiyyətçinin mənafelərinə

xidmət üçün nəzərdə tutulduqda onların hər ikisi qurğunun saxlanması xərclərini öz

mənafelərinə mütənasib surətdə çəkirlər.

259.4. Yüklü olan mülkiyyətçi ixtiyarlı şəxsin tələbatını nəzərə alaraq servitutun bir

yerdən başqa yerə keçirilməsini bu şərtlə tələb edə bilər ki, özünün yerdəyişmədə maraqlı

olduğunu sübuta yetirsin və yerdəyişmə xərclərini öz öhdəsinə götürsün.

Maddə 260. İxtiyarlı şəxsin daşınmaz əşyasının bölünməsinin nəticələri

260.1. Əgər ixtiyarlı şəxsin servitut qoyulmuş daşınmaz əşyası bölünərsə, hər bir

bölünmüş hissə üçün ayrılıqda servitut müəyyənləşdirilməlidir. Lakin bu qaydaya yalnız

yüklü olan mülkiyyətçinin vəziyyətini pisləşdirməmək şərti ilə yol verilə bilər.

260.2. Əgər yüklü olan daşınmaz əşyanın bölünməsi nəticəsində servitut hissələrdən

yalnız birinə şamil edilirsə, onda servitutun şamil edilmədiyi hissəyə bölgüdən sonra

servitut təsir göstərmir.

260.3. Servitutda edilən bütün dəyişikliklər daşınmaz əmlakın dövlət reyestrində qeyd

edilir.

260.4. Daşınmaz əmlakın dövlət reyestrinin əməkdaşları ixtiyarlı şəxsə həmin servitutun

ləğv edilməsi xahişi barəsində məlumat verməli və əgər o buna bir ay ərzində etiraz

etməzsə, ləğvetməni həyata keçirməlidirlər.

Maddə 261. Servitut üçün haqq

261.1. Əgər müqavilədə ayrı qayda nəzərdə tutulmayıbsa, servitutla yüklü olan daşınmaz

əşyanın mülkiyyətçisi xeyrinə servitut qoyulmuş ixtiyarlı şəxslərdən sahədən istifadə üçün

haqq tələb edə bilər.

261.2. Haqqın miqdarı tərəflərin razılaşması ilə, razılaşmaya gəlmək mümkün olmadıqda

isə məhkəmənin qərarı ilə müəyyənləşdirilir.

Maddə 262. Servituta xitam verilməsi

262.1. Yüklü olan və ya ixtiyarı verilmiş daşınmaz əşya tamamilə məhv olarkən hər cür

servituta xitam verilir.

262.2. Yüklü olan mülkiyyətçinin tələbi ilə servituta onun qoyulduğu əsaslar aradan

qalxdığına görə xitam verilə bilər.

262.3. Fiziki və ya hüquqi şəxsə mənsub daşınmaz əşya servitutla yüklü olma nəticəsində

öz təyinatına uyğun istifadə edilə bilmədikdə mülkiyyətçi servituta xitam verilməsini

məhkəmə yolu ilə tələb edə bilər.

262.4. Servituta xitam verilməsi daşınmaz əmlakın dövlət reyestrində qeyd edilməlidir.

262.5. Əgər ixtiyarı verilmiş daşınmaz əşyanın mülkiyyətçisi yüklü olan daşınmaz

əşyanın mülkiyyətçisi olursa, o, servituta xitam verə bilər. Xitam verilənədək servitut

əşya hüququ kimi saxlanılır.

262.6. Əgər ixtiyarı verilmiş daşınmaz əşya üçün servituta hər cür maraq itmişdirsə,

yüklü olan daşınmaz əşyanın mülkiyyətçisi ona xitam verilməsini tələb edə bilər. Əgər

ixtiyarı verilmiş daşınmaz əşyanın mülkiyyətçisinin hələ də marağı varsa, lakin bu marağı

yüklülüyə nisbətən cüzidirsə, onda kompensasiya müqabilində servitut qismən və ya tamamilə

əvəz edilə bilər.

II. Uzufrukt

Maddə 263. Uzufrukt anlayışı

263.1. Uzufrukt əşyanın və ya hüquqların elə yüklülüyüdür ki, bu zaman xeyrinə yüklülük

müəyyənləşdirilən şəxs (uzufruktuar) onlardan istifadə etmək və fayda götürmək hüququna

malikdir, lakin mülkiyyətçidən fərqli olaraq bu əşyanı və hüquqları girov qoymaq,

özgəninkiləşdirmək və ya vərəsəlik üzrə vermək hüququna malik deyildir. Uzufrukt ayrı-ayrı

faydaların istisna edilməsi ilə məhdudlaşdırıla bilər.

263.2. Uzufrukt pullu və pulsuz ola bilər.

263.3. Uzufrukt müvəqqəti və ya uzufruktuarın bütün ömrü boyu mövcud ola bilər.

Maddə 264. Uzufruktun verilməsi şərtləri

Uzufruktun verilməsi üçün daşınar əşyalar və ya hüquqlar ilə bağlı halda onların

uzufruktuara keçməsi, daşınmaz əşyalarla bağlı halda isə onların daşınmaz əmlakın dövlət

reyestrində qeydə alınması zəruridir. Uzufrukt verilərkən mülkiyyət hüququ haqqında

müddəalar qüvvədə olur. Uzufruktun verilməsi bunu nəzərdə tutur ki, onun tərkib hissələri

müəyyənləşdirilə biləndir.

Maddə 265. Uzufruktuarın hüquq və vəzifələri

265.1. Uzufruktdan əvvəl mülkiyyətçi və uzufruktuar uzufrukt üzrə verilən obyektlərin

vəziyyətini təsvir edə bilərlər.

265.2. Mülkiyyətçinin razılığı olmadan uzufruktuar istifadə məqsədini dəyişdirə bilməz.

265.3. Uzufruktuarın ixtiyarı var ki, əşyadan onun adi təsərrüfat tətbiqi nəticəsində

əldə edilməmiş bəhəri və faydanı da əldə etsin. Bu halda o, belə tətbiq nəticəsində əşyaya

dəymiş ziyanın əvəzini mülkiyyətçiyə ödəməyə borcludur.

265.4. Əgər uzufruktuar etməyə borclu olmadığı xərclər çəkmişsə və ya yeniliklər tətbiq

etmişsə, qaytarma zamanı tapşırıqsız idarəçi kimi onlar üçün kompensasiya tələb edə bilər.

Əgər onun yaratdığı qurğular üçün mülkiyyətçi kompensasiya vermək niyyətində deyildirsə, o

həmin qurğuları geri götürə bilər, lakin əşyanın əvvəlki vəziyyətini bərpa etməyə

borcludur.

265.5. Uzufruktuar əşyaya sahiblik, ondan istifadə və əşyadan fayda götürmək hüququna

malikdir. O, əşyanın idarə olunmasını təmin edir. Öz hüququnu həyata keçirərkən o, vicdanlı

təsərrüfatçılıq qaydalarına uyğun hərəkət etməlidir. Uzufruktuar əşyanın normal aşınması

üçün məsuliyyət daşımır. O, cari xərcləri ödəməyə, əşyanı təmir etməyə, habelə ona normal

təsərrüfat qulluğunun qayğısına qalmağa borcludur.

265.6. Mülkiyyətçinin əşyanın dəyişdirilməsi və ya dəyərinin azaldılması nəticəsində

kompensasiya iddiaları, habelə uzufruktuarın xərclər üçün kompensasiya və ya qurğuların

geri götürülməsi iddiaları əşyanın qaytarılmasından bir il sonra müddətin keçməsinə görə

qüvvədən düşür.

265.7. Bəhərlər uzufruktuarın ixtiyarlı olduğu dövrdə təsərrüfatın lazımınca aparılması

çərçivəsində yetişdirilmişsə, uzufruktuara mənsubdur.

265.8. Uzufrukt obyektləri üzrə haqq və digər vaxtaşırı xidmətlər, hətta onların icra

müddəti istifadə hüququna xitam verildikdən sonra çatdıqda belə, uzufruktuarın hüququnun

başlandığı gündən hüququna xitam verildiyi anadək ona mənsubdur.

265.9. Əgər uzufrukt yalnız müəyyən şəxsə verilməyibsə, uzufruktuar onu həyata

keçirilmək üçün başqa şəxsə verə bilər. Bu şəxs barəsində mülkiyyətçi öz hüquqlarını

bilavasitə həyata keçirir.

265.10. Uzufruktuar uzufruktun mövcud olduğu bütün dövr üçün əşyanı müvafiq surətdə

sığorta etdirməyə borcludur. Uzufruktun qüvvədə olduğu müddətdə uzufruktuar artıq

sığortalanmış əşya üzrə sığorta haqqı ödəməlidir.

265.11. Əgər əşya və ya onun bir hissəsi məhv olarsa, zədələnərsə və ya onun saxlanması

üçün gözlənilməz xərclər lazım gələrsə, uzufruktuar bunu ləngimədən mülkiyyətçiyə

bildirməlidir. O, mənfi nəticələri aradan qaldırmaq üçün mülkiyyətçinin həyata keçirdiyi

tədbirlərə və hərəkətlərə dözməlidir. Mülkiyyətçi müvafiq tədbirləri görməyə borclu

deyildir. Əgər bu tədbirləri uzufruktuar özü həyata keçirirsə, uzufrukt qurtardıqda o,

həmin tədbirlər və hərəkətlər nəticəsində əşyaya əlavə etdiyi predmetləri ayıra bilər və ya

bunun üçün mülkiyyətçidən müvafiq kompensasiya tələb edə bilər.

265.12. Əgər uzufruktuar normal təsərrüfat fəaliyyəti daxilində ayrı-ayrı predmetləri

özgəninkiləşdirərsə, özgəninkiləşdirilən predmetlərin yerini onun əldə etdiyi predmetlər

tutmalıdır.

265.13. Uzufruktuar əşyanın məhv olması və dəyərinin azalması üçün, əgər zərərin onun

təqsiri üzündən baş vermədiyini sübuta yetirməzsə, məsuliyyət daşıyır. O, istifadəyə daxil

olmamış və işlədilmiş predmetlərin əvəzini verməlidir. O, əşyadan düzgün istifadə ilə

əlaqədar predmetlərin dəyərinin azalmasının əvəzini ödəməyə borclu deyildir.

265.14. Daşınmaz əşyanın uzufruktuarı göz qoymalıdır ki, daşınmaz əşyadan həddən artıq

istifadə edilməsin. Bu həddən artıq əldə edilmiş bəhərlər mülkiyyətçiyə mənsubdur.

265.15. Uzufruktuara torpaq sahəsinin təsərrüfat təyinatında mülkiyyətçi üçün mühüm

zərərə səbəb ola biləcək hər hansı dəyişikliklər etməyə icazə verilmir. O, torpaq sahəsini

əhəmiyyətli dərəcədə dəyişdirə bilməz.

265.16. Əgər ayrı qayda müəyyənləşdirilməyibsə, uzufruktuar işlətdiyi əşyalara

mülkiyyət hüququ əldə edir, lakin istifadə hüququ qüvvəyə minənədək onların mövcud olmuş

dəyərinin əvəzini ödəməyə borcludur.

Maddə 266. Uzufruktla yüklü edilmiş əşyanın mülkiyyətçisinin hüquq və vəzifələri

266.1. Mülkiyyətçi əşyadan hər bir qanunsuz istifadəyə və ya təyinatından kənar

istifadəyə etiraz edə bilər. Əgər uzufruktuar etiraza məhəl qoymursa, mülkiyyətçi vurulmuş

ziyanın əvəzinin ödənilməsini və ya uzufrukta xitam verilməsini məhkəmə qaydasında tələb

edə bilər.

266.2. Mülkiyyətçi əşyasının və ya hüquqlarının təhlükədə olduğunu sübuta yetirərsə,

uzufruktuardan girov tələb edə bilər. Əgər uzufruktun predmeti istehlak edilən əşyalardan

və ya qiymətli kağızlardan ibarətdirsə, o, qarantiyanı sübut gətirmədən və əşya verilənədək

tələb edə bilər. Qiymətli kağızlarla bağlı halda onların depozitə qoyulması yetərli

qarantiyadır. Qarantiya alınması üçün iddia istifadə hüququnu saxlamaqla predmeti

mülkiyyətçiyə bağışlamış şəxs barəsində irəli sürülə bilməz.

266.3. Əgər uzufruktuar onun üçün təyin edilmiş ağlabatan müddət ərzində girov verməzsə

və ya mülkiyyətçinin etirazına baxmayaraq əşyadan qanunsuz istifadəyə son qoymazsa, məhkəmə

qərar qəbul edənədək onu əşyaya sahiblikdən məhrum etməlidir.

266.4. Mülkiyyətçi və uzufruktuar istənilən vaxt əşyanın onların hesabına

qiymətləndirilməsini tələb edə bilərlər.

266.5. Uzufruktuar özü əşyanı saz saxlamalı və əşyanın adi qaydada saz saxlanmasına aid

yaxşılaşdırmaları və yeniləşdirmələri müstəqil həyata keçirməlidir. Əgər əşyanın qorunması

üçün daha mürəkkəb işlərin və ya tədbirlərin görülməsi zəruridirsə, uzufruktuar bu barədə

mülkiyyətçiyə məlumat verməli və lazım gəldikdə bunların mülkiyyətçinin qüvvəsi ilə həyata

keçirilməsinə icazə verməlidir. Əgər mülkiyyətçi bunu etməzsə, uzufruktuar həmin işləri və

tədbirləri mülkiyyətçinin hesabına özü görə bilər.

266.6. Adi saxlama və təsərrüfat istifadəsi xərclərini, bununla bağlı müvafiq borclar

üzrə faizləri, habelə vergiləri və rüsumları uzufruktuar ixtiyarlı olduğu müddətə uyğun

ödəyir. Əgər vergilər və ayırmalar mülkiyyətçidən tutulursa, uzufruktuar onların əvəzini

eyni həcmdə ödəməlidir. Bütün başqa xərcləri mülkiyyətçi çəkir.

Maddə 267. Mənzilə uzufruktun xüsusiyyətləri

267.1. Mənzilə uzufrukt binada və ya onun bir hissəsində mənzilə malik olmaq

ixtiyarından ibarətdir. O, üçüncü şəxslərə verilə bilməz və vərəsəlik üzrə keçmir. Ona

istifadə hüququ haqqında müddəalar şamil edilir.

267.2. Mənzilə uzufrukt adətən uzufruktuarın şəxsi tələbatı ilə müəyyənləşdirilir.

Lakin o, əgər mülkiyyətçi birbaşa şərt qoymayıbsa, öz ailəsinin üzvlərini və ya binada

onunla birgə yaşayanları öz mənzilinə götürə bilər. Əgər mənzil hüququ binanın bir hissəsi

ilə məhdudlaşıbsa, uzufruktuar birgə istifadə üçün nəzərdə tutulan predmetlərdən istifadə

edə bilər.

267.3. Əgər uzufruktuarın müstəsna mənzil hüququ varsa, o, mənzilin adi saxlanması

xərclərini çəkir. Əgər onun birgə istifadəyə hüququ varsa, mənzilin saxlanması xərclərini

mülkiyyətçi çəkir.

Maddə 268. Uzufrukta xitam verilməsi

268.1. Uzufrukta əşya tamamilə məhv olduqda, uzufruktun müddəti bitdikdə, uzufruktuar

uzufruktdan imtina etdikdə, habelə uzufruktuarın ölümü ilə əlaqədar olaraq, hüquqi şəxslər

üçün isə onların buraxılması ilə əlaqədar olaraq xitam verilir.

268.2. Uzufrukt qurtardıqda uzufruktuar əşyanı mülkiyyətçiyə qaytarmağa borcludur.

268.3. Əgər uzufrukt mülkiyyətlə birlikdə bir şəxsin əlinə düşərsə, uzufrukta xitam

verilir.

268.4. Mülkiyyətçi məhv olmuş əşyanı bərpa etməyə borclu deyildir. Əgər o, əşyanı bərpa

edərsə, əşyaya uzufrukt da bərpa olunur. Əgər məhv olmuş əşyanın əvəzi verilirsə, uzufrukt

əvəz kimi verilmiş əşyaya keçir.

12-ci fəsil.

Əşya təminat hüququ. Girov və ipoteka hüququ

§ 1. Ümumi müddəalar

Maddə 269. Girov və ipoteka hüququ anlayışı

269.1. Girov və ipoteka hüququ girov qoyanın əşyası barəsində girov saxlayanın əşya

hüququdur və eyni zamanda borclunun girov saxlayan qarşısında pul və ya başqa öhdəliyinin

icrasının təmin edilməsi üsuludur. KMQ 25

269.2. Girov və ipoteka hüququ əşya hüquqlarının məhdudlaşdırılmasından ibarətdir.

269.3. Girov daşınar əşyalara (ipoteka obyekti olan daşınar əşyalardan başqa) əşya

hüquqlarının məhdudlaşdırılmasıdır. Bu Məcəllə ilə nəzərdə tutulmuş hallarda hüquqların da

girov qoyulması mümkündür.

[282]

269.4. İpoteka daşınmaz əşyalara, habelə rəsmi reyestrdə qeydə alınmalı olan daşınar

əşyalara əşya hüquqlarının məhdudlaşdırılmasıdır.

269.5. Girov və ipoteka girov qoyanın (borclunun) girov saxlayan (kreditor) qarşısında

əsas öhdəliyinin icrasının təmin edilməsi üçün əlavə (aksessor) əşya hüququdur.

[283]

KMQ 25

269.6. Əşyaya girov və ipoteka hüququ əşyaya mülkiyyət hüququna aid olan hər şeyə şamil

edilir.

269.7. Girovla və ipoteka ilə təmin edilmiş öhdəlik üzrə kreditorun (girov saxlayanın

və ipoteka saxlayanın) hüququ var ki, borclunun həmin öhdəliyi icra etmədiyi halda girov

qoyulmuş və ya ipoteka ilə yüklü edilmiş əşyanın dəyərindən həmin əşyanın mənsub olduğu

şəxsin (girov qoyanın və ipoteka qoyanın) digər kreditorlarına nisbətən üstün qaydada

təminat alsın.

269.8. Bu Məcəllənin 266.6-cı maddəsində müəyyənləşdirilmiş prinsipə əsasən, girov

saxlayanın (ipoteka saxlayanın) hüququ var ki, girov qoyulmuş və ya ipoteka ilə yüklü

edilmiş əşyanın itirilməsi və ya zədələnməsi üçün, onun kimin xeyrinə sığortalanmasından

asılı olmayaraq, sığorta ödənişindən təminat alsın, bu şərtlə ki, itki və ya zədələnmə

girov saxlayanın (ipoteka saxlayanın) cavabdeh olduğu səbəblərdən baş verməsin.

269.9. Girov və ipoteka hüququ başqasına verilə bilən bütün əşyalar və hüquqlar üçün

verilir.

269.10. Girov qoyulmuş və ya ipoteka ilə yüklü edilmiş əşya məhv olduqda və ya

zədələndikdə, yaxud girov saxlayanın (ipoteka saxlayanın) yanında girov qoyulmuş hüquqa

xitam verildikdə və ya bu hüquq pozulduqda əvəz almaq tələbinin irəli sürülməsi hüququ

irəli gəlir.

269.11. Girov və ipoteka hüququ həm mövcud, həm də gələcək tələb üçün verilə bilər.

Tələb adlı, orderli və ya adsız ola bilər. O həm girov qoyana (ipoteka qoyana) və ya

mülkiyyətçinin özünə qarşı, həm də başqa şəxsə qarşı tələb ola bilər. Girov və ya ipoteka

hüququnun verildiyi tələb yetərli dərəcədə aydın olmalıdır.

Maddə 270. Girovun və ipotekanın əmələ gəlməsi əsasları

270.1. Girov və ipoteka müqavilə üzrə əmələ gəlir.

270.2. Bu Məcəllənin müqaviləyə əsasən əmələ gələn girov və ipoteka haqqında qaydaları

müvafiq surətdə digər əsaslara görə əmələ gələn girova və ipotekaya da tətbiq edilir.

Maddə 271. Girov qoyan (ipoteka qoyan)

271.1. Əşyanı girov qoyan (ipoteka qoyan) yalnız onun mülkiyyətçisi ola bilər.

Mülkiyyətçi olmayan şəxsdən ipoteka (girov) hüququnun əldə edilməsinin hüquqi nəticələri bu

Məcəllənin 140-cı və 182-ci maddələrinin müddəalarına uyğun olaraq müəyyən edilir.

[284]

271.2. Girov qoyan (ipoteka qoyan) həm borclu, həm də üçüncü şəxs ola bilər.

271.3. Hüququ girov qoyan həmin hüququn mənsub olduğu şəxs ola bilər.

Maddə 272. Girov saxlayan (ipoteka saxlayan)

Girov saxlayan (ipoteka saxlayan) borclunun onun qarşısında pul və ya başqa öhdəliyinin

icrasının təmin edilməsi üçün girov qoyanın əşyası barəsində müqavilədə göstərilmiş əsaslar

üzrə girov və ya ipoteka hüququ olan şəxsdir.

Maddə 273. Girov qoyulmuş və ya ipoteka ilə yüklü edilmiş əşyanın mənimsənilməsinin

yolverilməzliyi

Girov saxlayana və ya ipoteka saxlayana girov qoyulmuş və ya ipoteka ilə yüklü edilmiş

əşyanı mənimsəmək hüququ verən hər cür razılaşma etibarsızdır.

Maddə 274. Girov qoyulmuş və ya ipoteka ilə yüklü edilmiş əşyanın mülkiyyətçisinin

dəyişməsinin nəticələri

274.1. İpoteka ilə yüklü edilmiş əşyanın mülkiyyətçisinin dəyişməsi ipoteka hüququnu dəyişdirmir.

[285]

274.2. “Daşınar əmlakın yüklülüyü haqqında” Azərbaycan Respublikası Qanunu ilə müəyyən edilmiş hallar istisna

olmaqla, girov qoyulmuş əşyanın mülkiyyətçisinin dəyişməsi girov hüququnu dəyişdirmir.

Maddə 275. Girov və ya ipoteka hüququna xitam verilməsi – çıxarılmışdır.

[286]

§ 2. Girov

Maddə 276. Girov predmeti

276.1. İpoteka predmeti olan əşyalar, habelə mülki dövriyyədən çıxarılmış əşyalar və

kreditorun şəxsiyyəti ilə qırılmaz bağlı olan tələblər, o cümlədən alimentlər, həyata və ya

sağlamlığa vurulmuş zərərin əvəzinin ödənilməsi haqqında tələblər və digər şəxsə güzəşt

olunması qanunla qadağan edilmiş sair hüquqlar istisna olmaqla, istənilən əşyalar və

tələblər girov predmeti ola bilər.

276.2. Bölünməz əşyalar hissə-hissə girov qoyula bilməz.

276.3. Əşyanın mülkiyyətçisinin razılığı olmadan icarə hüququnun girov qoyulmasına yol

verilmir.

276.4. Azərbaycan Respublikasının dövlətə məxsus aktivləri, onun beynəlxalq ehtiyatları

və gələcəkdə yarana biləcək aktivləri dövlət borcu və ya dövlət tərəfindən zəmanət verilmiş

borc üzrə öhdəliklərinin yerinə yetirilməsinin təminatı məqsədilə girov qoyula bilməz.

[287]

Maddə 277. Ümumi mülkiyyətdə olan əşyanın girov qoyulması

277.1. Ümumi birgə mülkiyyətdə olan əşya yalnız bütün mülkiyyətçilərin yazılı razılığı

olduqda girov qoyula bilər.

277.2. Ümumi paylı mülkiyyətin mülkiyyətçilərindən hər hansı biri ümumi əşyaya

hüquqdakı payını digər mülkiyyətçilərin razılığı olmadan girov qoya bilər. Girov saxlayanın

tələbi ilə həmin paya tutma yönəldildikdə və o satıldıqda bu Məcəllənin satın almaqda

üstünlük hüququ haqqında qaydaları tətbiq edilir.

Maddə 278. Girov hüququnun şamil edildiyi əşya

Girov saxlayanın girov predmeti olan əşyaya girov hüququ, əgər müqavilədə ayrı qayda nəzərdə tutulmayıbsa,

onun ləvazimatına, habelə “Daşınar əmlakın yüklülüyü haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanununda nəzərdə

tutulan digər əmlaka da şamil edilir.

[288]

Maddə 279. Girovla təmin edilən tələb

Əgər müqavilədə ayrı qayda nəzərdə tutulmayıbsa, girov saxlayanın tələbini girov faktik

təminat məqamında malik olduğu həcmdə təmin edir. Bu tələbə həmçinin faizlər, dəbbə pulu,

icranın gecikdirilməsi ilə vurulmuş zərərin əvəzinin ödənilməsi, habelə girov qoyulmuş

əşyanın saxlanması və salamatlığı üçün girov saxlayanın zəruri xərcləri və tutma xərcləri

daxildir.

Maddə 280. Girov müqaviləsi

280.1. Girov müqaviləsi yazılı formada bağlanmalıdır.

280.2. Girov müqaviləsində tərəflərin adı və yaşayış yeri (olduqları yer), girovun

predmeti, girovla təmin edilən öhdəliyin mahiyyəti, ölçüsü (yuxarı həddi) və icra müddəti

göstərilməlidir. Girov predmetinin təsvirində girov qoyanın bütün mövcud və ya gələcək daşınar əmlakından

ibarət olması göstərilə bilər. Bu cür təsvir, həmçinin daşınar əmlakın müəyyən bir növünü (kateqoriyasını), debitor

borcları və ya onların müəyyən hissəsini ehtiva edə bilər.

[289]

280.3. Bu Məcəllədə nəzərdə tutulan hallarda girov müqaviləsi notariat qaydasında

təsdiqlənməli, girov hüququ isə dövlət qeydiyyatına alınmalıdır.

280.4. Bu maddənin qaydalarına riayət edilməməsi girov müqaviləsinin etibarsızlığına

səbəb olur. Belə müqavilə əhəmiyyətsiz sayılır.

Maddə 281. Girov hüququnun əmələ gəlməsi

281.1. Girov hüququ girov müqaviləsinin bağlandığı andan, girov hüququnun dövlət

qeydiyyatına alınmalı olduğu hallarda isə onun qeydə alındığı andan əmələ gəlir.

281.2. Əgər müqaviləyə görə girov predmeti girov saxlayanda olmalıdırsa, girov hüququ

girov predmetinin ona verildiyi an, girov predmeti müqavilə bağlanana qədər verildikdə isə

onun bağlandığı an əmələ gəlir.

Maddə 282. Sonrakı girov

282.1. Girovda olan əmlak digər girovun predmeti (sonrakı girov) ola bilər.

282.2. Sonrakı girova onun əvvəlki girov müqavilələri ilə qadağan edilmədiyi halda yol

verilir.

282.3. “Daşınar əmlakın yüklülüyü haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanununda müəyyən edilmiş hallar

nəzərə alınmaqla, sonrakı girov zamanı sonrakı girov saxlayanın tələbləri əvvəlki girov

saxlayanın tələbləri ödənildikdən sonra girov predmetinin dəyərindən ödənilir.

[290]

Maddə 283. Girov qoyulmuş əmlakın saxlanması və salamatlığı

283.1. Girov qoyulmuş əşyanın kimdə olmasından asılı olaraq girov qoyan və ya girov

saxlayan, əgər müqavilədə ayrı qayda nəzərdə tutulmayıbsa:

283.1.1. girov qoyulmuş əşyanı itirilmə və zədələnmə risklərindən onun tam dəyərində,

əşyanın tam dəyəri girovla təmin edilən tələbin ölçüsündən artıqdırsa, tələbin ölçüsündən

az olmayan məbləğdə sığorta etdirməlidir;

283.1.2. girov qoyulmuş əşyanın salamatlığının təmin edilməsi, o cümlədən üçüncü

şəxslərin qəsdlərindən və tələblərindən müdafiəsi üçün tədbirlər görməlidir;

283.1.3. girov qoyulmuş əşyanın itirilməsi və ya zədələnməsi təhlükəsi yarandıqda digər

tərəfi dərhal xəbərdar etməlidir.

283.2. Girov saxlayan və girov qoyan digər tərəfdə olan girov qoyulmuş əşyanın

mövcudluğunu, miqdarını, vəziyyətini və saxlanma şəraitini sənədlər üzrə və faktik surətdə

yoxlaya bilərlər.

283.3. Girov saxlayan öz vəzifələrini kobudcasına pozaraq girov qoyulmuş əşyanın

itirilməsi və ya zədələnməsi təhlükəsini doğurduqda girov qoyan girova vaxtından əvvəl

xitam verilməsini tələb edə bilər.

Maddə 284. Girov predmetindən istifadə və ona dair sərəncam verilməsi

284.1. Əgər müqavilədə ayrı qayda nəzərdə tutulmayıbsa, girov qoyan girov predmetindən

onun təyinatına uyğun istifadə edə bilər, o cümlədən ondan bəhər və gəlir götürə bilər.

284.2. Əgər müqavilədə ayrı qayda nəzərdə tutulmayıbsa, girov qoyan yalnız girov

saxlayanın razılığı ilə girov predmetini özgəninkiləşdirə bilər, başqa şəxsin icarəsinə və

ya əvəzsiz istifadəsinə verə bilər və ya ona dair digər sərəncamlar verə bilər. Girov

qoyanın girov qoyulmuş əmlakı vəsiyyət etmək hüququnu məhdudlaşdıran razılaşma

əhəmiyyətsizdir.

284.3. Girov saxlayan ona verilmiş girov predmetindən yalnız müqavilədə nəzərdə tutulan

hallarda istifadə edə bilər. Girov qoyanın tələbi ilə o, istifadə haqqında hesabat

verməlidir. Müqaviləyə əsasən girov saxlayanın üzərinə əsas öhdəliyin ödənilməsi məqsədilə

və ya girov qoyanın mənafeləri üçün girov predmetindən bəhər və gəlir götürmək vəzifəsi

qoyula bilər.

Maddə 285. Girov qoyulmuş əşyanın məhv olmasının, itirilməsinin və ya zədələnməsinin

nəticələri

285.1. Əgər girov müqaviləsində ayrı qayda nəzərdə tutulmayıbsa, girov qoyulmuş əşyanın

təsadüfən məhv olması, itirilməsi və ya təsadüfən zədələnməsi riski girov qoyanın üzərinə

düşür.

285.2. Girov saxlayan ona verilmiş girov predmetinin tamamilə və ya qismən məhv olması,

itirilməsi və ya zədələnməsi üçün, məsuliyyətdən azad edilə biləcəyini sübuta yetirməsə,

məsuliyyət daşıyır.

[291]

285.3. Girov saxlayan girov predmetinin ona verildiyi zaman hansı məbləğdə

qiymətləndirildiyindən asılı olmayaraq girov predmetinin itirilməsinə görə onun həqiqi

dəyəri məbləğində, zədələnməsinə görə isə dəyərinin azaldığı məbləğdə məsuliyyət daşıyır.

285.4. Əgər zədələnmə nəticəsində girov predmeti öz birbaşa təyinatı üzrə istifadə

edilə bilməyəcək dərəcədə dəyişmişsə, girov qoyan ondan imtina edə bilər və onun itirilməsi

üçün əvəz tələb edə bilər. Müqavilədə girov saxlayanın girov qoyana girov predmetinin

itirilməsi və ya zədələnməsi nəticəsində dəyən digər zərərin əvəzini də ödəmək vəzifəsi

nəzərdə tutula bilər. Girovla təmin edilmiş öhdəlik üzrə borclu olan girov qoyan girov

predmetinin itirilməsi və ya zədələnməsi nəticəsində dəyən zərərin əvəzinin ödənilməsi

barədə girov qoyana verdiyi tələbi girovla təmin edilmiş öhdəliyin ödənilməsinə aid edə

bilər.

Maddə 286. Girov predmetinin dəyişdirilməsi

Əgər müqavilədə ayrı qayda nəzərdə tutulmayıbsa, girov predmetinin dəyişdirilməsinə

girov saxlayanın razılığı ilə yol verilir.

Maddə 287. Girov predmetinin bərpa və əvəz edilməsi

Girov predmeti məhv olduqda və ya zədələndikdə və ya ona mülkiyyət hüququna xitam

verildikdə girov qoyan, əgər müqavilədə ayrı qayda nəzərdə tutulmayıbsa, girov predmetini

ağlabatan müddətdə bərpa etməli və ya eyni dəyərli başqa əmlakla əvəz etməlidir.

Maddə 288. Girov saxlayanın girov predmetinə hüquqlarını müdafiə etməsi

288.1. Girov qoyulmuş əşyanı saxlayan və ya saxlamalı olan girov saxlayan onu özgəsinin

qanunsuz sahibliyindən, o cümlədən girov qoyanın sahibliyindən tələb edə bilər.

288.2. Müqavilə şərtlərinə görə girov saxlayana ona verilmiş girov predmetindən

istifadə hüququ verildikdə o digər şəxslərdən, o cümlədən girov qoyandan onun hüququnun hər

cür pozuntularını aradan qaldırmağı, bu pozuntular sahiblikdən məhrumetmə ilə

birləşdirilmədikdə belə, tələb edə bilər.

Maddə 289. Girov qoyulmuş əşyaya mülkiyyət hüququ keçərkən girovun saxlanması

289.1. Bu Məcəllənin 274.2-ci maddəsi nəzərə alınmaqla, girov qoyulmuş əşyaya mülkiyyət hüququ

həmin əşyanın əvəzli və ya əvəzsiz özgəninkiləşdirilməsi nəticəsində və ya universal hüquq

varisliyi qaydasında girov qoyandan başqa şəxsə keçdikdə girov hüququ qüvvədə qalır. Girov

qoyanın hüquq varisi girov qoyanın yerini tutur və əgər girov saxlayanla razılaşmada ayrı

qayda nəzərdə tutulmayıbsa, girov qoyanın bütün vəzifələrini daşıyır.

[292]

289.2. Girov qoyanın girov predmeti olan əşyası hüquq varisliyi qaydasında bir neçə

şəxsə keçdikdə hüquq varislərindən (əmlakı əldə edənlərdən) hər biri girovla təmin edilmiş

öhdəliyin icra edilməməsinin girovdan irəli gələn nəticələrini həmin əmlakın ona keçmiş

hissəsinə mütənasib surətdə daşıyır. Lakin girov predmeti bölünməz olduqda və ya başqa

əsaslara görə hüquq varislərinin ümumi mülkiyyətində qaldıqda onlar birgə girov qoyanlar

olurlar.

Maddə 290. Girov qoyulmuş əmlakın məcburi alınmasının nəticələri

290.1. Girov qoyanın girov predmeti olan əşyaya mülkiyyət hüququna qanunla

müəyyənləşdirilmiş əsaslar üzrə və qaydada, dövlət ehtiyacları üçün satınalma, rekvizisiya

və ya milliləşdirmə nəticəsində xitam verildikdə və girov qoyana başqa əşya və (və ya)

müvafiq əvəz verildikdə girov hüququ əvəz kimi verilmiş əşyaya şamil edilir və ya müvafiq

surətdə, girov saxlayan girov qoyana çatası əvəzin məbləğindən öz tələbinin üstün

ödənilməsi hüququnu əldə edir.

[293]

290.2. Girov predmeti olan əşya tutmanın ona yönəldilməsi və ya cinayət törətmək

üstündə sanksiya şəklində girov qoyandan qanunla müəyyənləşdirilmiş qaydada alındıqda girov

saxlayan həmin əşyanın dəyərindən öz tələbinin üstün ödənilməsi hüququnu əldə edir.

290.3. Girov predmeti olan əşyanın mülkiyyətçisinin əslində digər şəxs olması əsasında

həmin əşya girov qoyandan alındıqda bu əmlak barəsində girova xitam verilir.

290.4. Bu maddədə nəzərdə tutulan hallarda girov saxlayan girovla təmin edilmiş

öhdəliyin vaxtından əvvəl icrasını tələb edə bilər.

Maddə 291. Girov müqaviləsi üzrə hüquqların güzəşt edilməsi

291.1. Girov saxlayan kreditorun hüquqlarının tələbin güzəşti yolu ilə verilməsi

qaydalarını gözləməklə, girov müqaviləsi üzrə öz hüquqlarını başqa şəxsə verə bilər.

291.2. Çıxarılmışdır.

[294]

Maddə 292. Girovla təmin edilmiş öhdəlik üzrə borcun keçirilməsi

Girovla təmin edilmiş öhdəlik üzrə borc başqa şəxsə keçirildikdə, əgər girov qoyan yeni

borclunun əvəzinə cavabdeh olacağı barədə kreditora razılıq verməyibsə, girova xitam

verilir.

Maddə 293. Girovla təmin edilmiş öhdəliyin vaxtından əvvəl icrası və girov qoyulmuş

əmlaka tutmanın yönəldilməsi

293.1. Aşağıdakı hallarda girov saxlayan girovla təmin edilmiş öhdəliyin vaxtından

əvvəl icrasını tələb edə bilər:

293.1.1. girov predmeti onu saxlayan girov qoyanın sahibliyindən girov müqaviləsinin

şərtlərinə uyğun olmayaraq çıxdıqda;

293.1.2. girov qoyan girov predmetinin əvəz edilməsi qaydalarını pozduqda;

293.1.3. əgər girov qoyan bu Məcəllənin 287-ci maddəsində nəzərdə tutulan hüquqdan

istifadə etməyibsə, girov predmeti girov saxlayanın cavabdeh olmadığı səbəblərdən

itirildikdə.

293.2. Aşağıdakı hallarda girov saxlayan girovla təmin edilmiş öhdəliyin vaxtından

əvvəl icrasını tələb edə bilər, tələbi yerinə yetirilmədikdə isə tutmanı girov predmetinə

yönəldə bilər:

293.2.1. girov qoyan sonrakı girov qaydasını pozduqda;

293.2.2. girov qoyan bu Məcəllənin 283.1 və 283.2-ci maddələrində nəzərdə tutulan

vəzifələri yerinə yetirmədikdə;

293.2.3. girov qoyan girov qoyulmuş əşyadan istifadə və ona dair sərəncam verilməsi

qaydalarını pozduqda.

Maddə 294. Girova xitam verilməsi

294.1. Girova aşağıdakı hallarda xitam verilir:

294.1.1. girovla təmin edilmiş öhdəliyə xitam verildikdə;

294.1.2. bu Məcəllənin 283.3-cü maddəsində nəzərdə tutulan əsaslar olduqda girov

qoyanın tələbi ilə;

294.1.3. əgər girov qoyan bu Məcəllənin 288.2-ci maddəsində nəzərdə tutulan hüquqdan

istifadə etməyibsə, girov qoyulmuş əşya məhv olduqda və ya girov qoyulmuş hüquqa xitam

verildikdə;

294.1.4. tutma yönəldilməsi ilə bağlı girov qoyulmuş əmlak açıq hərracdan satıldıqda.

[295]

294.2. Girovla təmin edilmiş öhdəliyin icrası nəticəsində və ya girov qoyanın tələbi

ilə girova xitam verildikdə girov qoyulmuş əşyanı saxlamış girov saxlayan onu dərhal girov

qoyana qaytarmağa borcludur.

Maddə 295. Girov qoyulmuş əşyaya tutmanın yönəldilməsi əsasları

Girov saxlayanın (kreditorun) tələblərinin ödənilməsi üçün tutma girov qoyulmuş əşyaya

borclu girovla təmin edilmiş öhdəliyi onun cavabdeh olduğu səbəblərdən icra etmədikdə və ya

lazımınca icra etmədikdə yönəldilə bilər.

Maddə 296. Girov qoyulmuş əşyaya tutmanın yönəldilməsi qaydası

296.1. Girov saxlayanın tələbinin məhkəməyə müraciət edilmədən, girov qoyulmuş əşya

hesabına ödənilməsinə girov saxlayanla girov qoyanın notariat qaydasında təsdiqlənmiş

razılaşması əsasında yol verilir. Belə razılaşma ilə hüquqları pozulmuş şəxsin iddiası üzrə

məhkəmə həmin razılaşmanı etibarsız saya bilər. Bu cür razılaşma olmadıqda girov saxlayanın

(kreditorun) tələbinin girov qoyulmuş əşyanın dəyərindən ödənilməsi məhkəmənin qərarı ilə

həyata keçirilir. Daşınar əmlakın yüklülüyü haqqında” Azərbaycan Respublikası Qanununun şamil edildiyi

yüklülük predmetinə tutmanın yönəldilməsi həmin Qanunla müəyyən edilmiş qaydada həyata keçirilir.

[296]

296.2. Girov predmetinə tutma aşağıdakı hallarda yalnız məhkəmənin qərarı ilə yönəldilə bilər:

[297]

296.2.1. girov müqaviləsinin bağlanması üçün başqa şəxsin razılığı və icazəsi tələb

olunduqda;

296.2.2. girov predmeti cəmiyyət üçün mühüm tarixi, bədii və ya mədəni dəyərli əşya

olduqda.

Maddə 297. Girov qoyulmuş əşyanın realizə edilməsi (satılması)

Girov qoyulmuş əşya hərracda (açıq auksionda) və ya “Daşınar əmlakın yüklülüyü haqqında” Azərbaycan

Respublikasının Qanunu ilə müəyyən edilmiş hallarda istənilən üsulla satıla bilər.

[298]

Maddə 298. Girov qoyulmuş əşyanın satışından götürülmüş məbləğin bölüşdürülməsi

298.1. Girov qoyulmuş əşyanın satılmasından əldə olunan məbləğ aşağıdakı ardıcıllıqla bölüşdürülür:

[299]

298.1.1. girov qoyulmuş əşyanın saxlanması, salamatlığı, yaxşılaşdırılması və onun satılmasına çəkilmiş xərclərin

ödənilməsinə;

298.1.2. “Daşınar əmlakın yüklülüyü haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanunu ilə müəyyən edilmiş hallarda

və qaydada daha üstün hüquqa malik olan tələblərin ödənilməsinə;

298.1.3. girov saxlayanın tələblərinin ödənilməsinə;

298.1.4. “Daşınar əmlakın yüklülüyü haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanunu ilə müəyyən edilmiş hallarda

və qaydada daha aşağı hüquqa malik olan tələblərin ödənilməsinə.

298.2. Bu Məcəllənin 298.1-ci maddəsində nəzərdə tutulmuş ödənişlər həyata keçirildikdən sonra girov qoyulmuş

əşyanın satışından əldə olunan vəsaitin qalan hissəsi girov qoyulmuş əşyanın satılmasından 10 (on) iş günü

müddətində girov qoyana qaytarılır.

298.3. Əgər girov qoyulmuş əşyanın satışından götürülən məbləğ girov saxlayanın tələbini ödəmək üçün yetərli

deyildirsə, girov saxlayan çatışmayan məbləği, əgər müqavilədə ayrı qayda nəzərdə tutulmayıbsa, borclunun başqa

əşyasından almaq hüququna malikdir. Bu halda girov saxlayanın girova əsaslanan üstünlük hüququ yoxdur.

Maddə 299. Girov qoyulmuş əşyaya tutmanın yönəldilməsinə və onun satışına xitam

verilməsi

299.1. Tutma yönəldilməsi ilə bağlı girov predmetinin satışı həyata keçirilənə (alqı-satqı müqaviləsi

bağlananadək və ya hərracın nəticələri üzrə protokol imzalananadək), yaxud “Daşınar əmlakın yüklülüyü haqqında”

Azərbaycan Respublikasının Qanununa uyğun olaraq girov predmeti girov saxlayanın mülkiyyətinə keçənə qədər girov

qoyan və (və ya) borclu girovla təmin edilmiş öhdəliyi və ya öhdəliyin gecikdirilmiş hissəsini icra edərək girov

predmetinə tutmanın yönəldilməsinə xitam verə bilər. Bu hüququ məhdudlaşdıran razılaşma

əhəmiyyətsizdir.

[300]

299.2. Girov qoyulmuş əşyaya tutmanın yönəldilməsinə və ya onun satışına xitam

verilməsini tələb edən şəxs həmin əşyaya tutmanın yönəldilməsi və onun satışı ilə bağlı

çəkilmiş xərclərin əvəzini girov saxlayana ödəməyə borcludur.

Maddə 300. Girovun növləri

300.0. Girov aşağıdakı növlərdə ola bilər:

300.0.1. saxlanc;

300.0.2. əşyanın lombardda girovu;

300.0.3. hüquqların girovu;

300.0.4. pul vəsaitinin girovu;

300.0.5. sabit girov;

300.0.6. dövriyyədəki malların girovu.

Maddə 301. Saxlanc

Saxlanc elə girovdur ki, onun predmeti girov saxlayanın sahibliyinə verilir.

Maddə 302. Əşyanın lombardda girovu

302.1. Şəxsi istehlak üçün nəzərdə tutulan daşınar əşyanın fiziki şəxslərdən

qısamüddətli kreditlərin təmin edilməsi məqsədilə girov götürülməsini sahibkarlıq

fəaliyyəti qaydasında buna xüsusi icazəsi (lisenziyası) olan ixtisaslaşdırılmış təşkilatlar

- lombardlar həyata keçirə bilərlər.

302.2. Əşyanın lombardda girovu haqqında müqavilə lombardın girov bileti verməsi yolu

ilə rəsmiləşdirilir.

302.3. Saxlanca qoyulan əşyalar lombarda verilir.

302.4. Lombard girov götürdüyü əşyanı onun girova qəbul olunduğu anda eyni növlü və

keyfiyyətli əşyanın bazar qiymətinə uyğun müəyyənləşdirilən qiymətinin tam məbləğində girov

qoyanın xeyrinə sığorta etdirməlidir.

302.5. Lombardın girov qoyulmuş əşyadan istifadə etmək və ona dair sərəncam vermək

ixtiyarı yoxdur.

302.6. Lombard girov qoyulmuş əşyanın itirilməsi və zədələnməsi üçün məsuliyyət

daşıyır.

302.7. Əşyanın lombardda girovu ilə təmin edilmiş kredit məbləği müəyyənləşdirilmiş

müddətdə qaytarılmadıqda lombard həmin əşyanı açıq hərracdan realizə edə (sata) bilər.

Bundan sonra lombardın girov qoyana (borcluya) qarşı tələbləri, hətta girov qoyulmuş

əşyanın satışından götürülən məbləğ onların tam ödənilməsi üçün yetərli olmadıqda belə,

ləğv edilir.

302.8. Lombardlar tərəfindən fiziki şəxslərin onlara mənsub əşyanın girovu müqabilində

kreditləşdirilməsi qaydaları qanunvericiliklə müəyyənləşdirilir.

302.8-1. Lombard cinayət yolu ilə əldə edilmiş pul vəsaitlərinin və ya digər əmlakın

leqallaşdırılmasının və terrorçuluğun maliyyələşdirilməsinin qarşısının alınması, o cümlədən

hədəfli maliyyə sanksiyalarının tətbiqi məqsədi ilə onun üçün müvafiq qanunvericiliklə müəyyən

edilmiş tədbirləri yerinə yetirməlidir.

[301]

302.9. Əşyanın lombardda girovu haqqında müqavilənin girov qoyanın hüquqlarını bu

Məcəllənin ona verdiyi hüquqlara nisbətən məhdudlaşdıran şərtləri əhəmiyyətsizdir.

Maddə 303. Hüququn girovu

303.1. Hüquq girov qoyularkən girov predmeti özgəninkiləşdirilə bilən hüquq, o cümlədən

torpaq sahəsinin, binanın, qurğunun, yaşayış evinin (mənzilin) icarəsi hüququ,

mülkiyyətdəki paya hüquq, borc tələbidir.

303.2. Müddətli hüquq yalnız onun qüvvədə olma müddəti bitənədək girov predmeti ola

bilər.

303.3. Girov qoyulmuş hüququn borclusuna girov haqqında dərhal bildiriş verilməlidir.

303.4. Dövlət qeydiyyatına alınmalı olan hüququn girovu onun qeydiyyatını həyata

keçirən dövlət orqanında qeydə alındığı andan etibarlıdır.

303.5. Sənədli qiymətli kağızla təsdiqlənmiş hüquq girov qoyularkən o, əgər müqavilədə

ayrı qayda nəzərdə tutulmayıbsa, girov saxlayana və ya bankın və ya notariusun depozitinə

verilir.

[302]

Maddə 304. Pul vəsaitinin girovu

Girov predmeti olan pul vəsaiti bankın və ya notariusun depozit hesabında saxlanılır.

Bu məbləğin üstünə hesablanan faizlər, əgər müqavilədə ayrı qayda nəzərdə tutulmayıbsa,

girov qoyana mənsubdur.

Maddə 305. Sabit girov

Sabit girov elə girovdur ki, onun predmeti girov saxlayanın qıfılı altında və ya girovu

ifadə edən nişanlar vurulmaqla, girov qoyanda saxlanılır.

Maddə 306. Dövriyyədəki malların girovu

306.1. Dövriyyədəki malların girovu zamanı girov qoyulan mallar girov qoyanda

saxlanılır və girov qoyana girov qoyulmuş əmlakın (əmtəə ehtiyatları, xammal, materiallar,

yarımfabrikatlar, hazır məhsul və i.a.) tərkibini və natural formasını dəyişdirmək hüququ

verilir, bu şərtlə ki, onların ümumi dəyəri girov müqaviləsində göstərilən dəyərindən aşağı

düşməsin. Girov qoyulmuş dövriyyədəki malların dəyərinin azalmasına, əgər müqavilədə ayrı

qayda nəzərdə tutulmayıbsa, girovla təmin edilmiş öhdəliyin icra edilmiş hissəsinə

mütənasib surətdə yol verilir.

[303]

306.2. Girov qoyanın özgəninkiləşdirdiyi dövriyyədəki mallar əldə edənin mülkiyyətinə

keçdiyi andan girov predmeti olmur, girov qoyanın əldə etdiyi, girov müqaviləsində

göstərilən mallar isə girov qoyanın onlara mülkiyyət hüququnun əmələ gəldiyi andan girov

predmeti olur.

306.3. Dövriyyədəki mallar girov qoyulduqda, tərəflər onların ümumi dəyərinin girov müqaviləsində göstərilən

dəyərdən aşağı düşməməsini şərtləndirə bilərlər. Bu zaman:

[304]

306.3.1. əgər müqavilədə ayrı qayda nəzərdə tutulmayıbsa, girov qoyulmuş dövriyyədəki malların dəyərinin

azalmasına girovla təmin edilmiş öhdəliyin icra edilmiş hissəsinə mütənasib surətdə yol verilir.

306.3.2. girov qoyan girov qoyulmuş malların qeydiyyatı kitabını tərtib etməyə borcludur. Həmin kitaba malların

girov qoyulması şərtləri haqqında və girov qoyulmuş malların tərkibinin və ya natural formasının dəyişməsinə səbəb

olan bütün əməliyyatlar, o cümlədən onların emalı haqqında sonuncu əməliyyat günü üçün qeydlər daxil edilir.

306.4. Girov qoyan dövriyyədəki malların girovu şərtlərini pozduqda girov saxlayan

girov qoyulmuş mallara öz nişanlarını vurmaq yolu ilə onlarla bağlı əməliyyatları pozuntu

aradan qaldırılanadək dayandıra bilər.

§ 3. İpoteka

Maddə 307. İpoteka müqaviləsi

307.1. “İpoteka müqaviləsində tərəflərin adı və yaşayış yeri (olduqları yer), ipotekanın predmeti, onun adı, olduğu

yer və eyniləşdirilməsi üçün yetərli olan digər təsviri, əsas öhdəliyin mahiyyəti, ölçüsü (məbləği), əmələ gəlməsi

əsasları və icra müddəti, bu öhdəliyin əsaslandığı müqavilənin tərəfləri, bağlandığı yer, tarix, həmçinin qanunla

müəyyən edilmiş imperativ normalar nəzərə alınmaqla ipoteka saxlayanın tələbinin ipoteka predmeti hesabına

yönəldilməsi barədə şərtlər, ipoteka predmetinin satış üsulu, ipoteka predmetinin ilkin satış qiyməti və ya bu qiyməti

müəyyən edəcək müstəqil qiymətləndiricilər, ipoteka predmeti açıq bazarda satılarkən satışı həyata keçirməli şəxs və

ipoteka predmetinin satılmasından əldə olunacaq gəlirlərin bölüşdürülməsi qaydası və növbəliliyi, ipoteka qoyanın

elektron poçt ünvanı göstərilməlidir.

[305]

307.2. İpotekanın predmeti müqavilədə onun adı, olduğu yer göstərilməklə və

eyniləşdirilməsi üçün yetərli olan təsviri verilməklə müəyyənləşdirilir.

[306]

307.3. İpoteka müqaviləsində ipotekanın predmeti olan əşyanın hansı hüquqa əsasən

ipoteka verənə mənsub olduğu və ipoteka verənin bu hüququnu qeydə almış dövlət orqanı

göstərilməlidir.

307.4. İpoteka müqaviləsində ipoteka ilə təmin edilmiş öhdəlik, onun məbləği, əmələ

gəlməsi əsasları və icra müddəti göstərilməlidir. Bu öhdəliyin hansısa müqaviləyə

əsaslandığı hallarda həmin müqavilənin tərəfləri, bağlandığı tarix və yer göstərilməlidir.

Əgər ipoteka ilə təmin edilmiş öhdəliyin məbləği gələcəkdə müəyyənləşdirilməlidirsə,

ipoteka müqaviləsində onun müəyyənləşdirilməsinin qaydası və digər zəruri şərtləri

göstərilməlidir.

[307]

307.5. Əgər ipoteka ilə təmin edilən öhdəlik hissə-hissə icra olunmalıdırsa, ipoteka

müqaviləsində müvafiq ödənişlərin müddətləri və ya dövriliyi, onların məbləğləri və ya bu

məbləğləri müəyyənləşdirməyə imkan verən şərtlər göstərilməlidir.

307.6. İpoteka müqaviləsi ipoteka verən və ipoteka saxlayan tərəfindən, habelə ipoteka

verən borclu deyildirsə, borclu tərəfindən imzalanmış bir sənədin tərtibi yolu ilə yazılı

formada bağlanmalıdır.

307.7. İpoteka müqaviləsi notariat qaydasında təsdiqlənməlidir.

Maddə 308. İpotekanın növləri

308.1. Ümumi ipoteka elə ipotekadır ki, onun predmeti bir neçə əşyadır və ümumi tələbin

ödənilməsi üçün əşyaların hər birindən istifadə edilir. Kreditorun tələbi onun arzusu ilə

istənilən əşya hesabına ödənilə bilər.

308.2. Mülkiyyətçinin ipotekası o deməkdir ki, təmin edilməsi üçün ipotekanın mövcud

olduğu tələb əmələ gəlmir, ona xitam verilir və ya həmin tələb əşyanın mülkiyyətçisinə

keçdikdə ipoteka da ona keçir. Bu halda digər hüquqların növbəliliyi dəyişmir.

[308]

Maddə 309. İpotekanın dövlət qeydiyyatı

309.1. Daşınmaz əmlakın ipotekası haqqında müqavilə daşınmaz əmlakın dövlət

reyestrində, daşınar əmlakın ipotekası haqqında müqavilə isə dövlət qeydiyyatına alınmalı

olan daşınar əmlakın rəsmi reyestrində qeydə alınmalıdır.

309.2. İpotekanın dövlət qeydiyyatı qanunda nəzərdə tutulmuş qaydada aparılır.

[309]

309.3. İpoteka və tələb yeni kreditora köhnə kreditorda olduğu kimi keçir. Daşınmaz

əmlakın dövlət reyestrində kreditorun maraqlarına cavab verən məlumatların qeydiyyatı

düzgün hesab edilir. Bu halda borclu tələbin mövcud olmamasına istinad edə bilməz. Əgər

yeni kreditor reyestrdəki yazıların düzgün olmadığını bilirdisə, bu qayda tətbiq

edilmir.

[310]

Maddə 310. Əşyanın ipoteka ilə dəfələrlə yüklü edilməsi

Eyni bir əşya ipoteka ilə bir neçə dəfə yüklü edilə bilər. Yüklü edilmənin növbəliyi

ipotekanın dövlət qeydiyyatı anı ilə müəyyənləşdirilir.

[311]

Maddə 311. Mülkiyyətçinin kreditoru təmin etmək hüququ

311.1. Əşyanın mülkiyyətçisi tələbin icra müddəti çatdıqda kreditoru təmin edə bilər.

Bunu şəxsi borclu da edə bilər.

311.2. Əgər mülkiyyətçi şəxsi borclu deyildirsə, tələb ona mülkiyyətçinin kreditoru

təmin etdiyi vaxt keçir.

311.3. Kreditoru təmin edərkən mülkiyyətçi daşınmaz əmlakın dövlət reyestrinə və ya

daşınar əmlakın digər rəsmi reyestrinə müvafiq qeydlərin yazılması üçün zəruri olan

sənədləri və ipotekaya xitam verilməsini tələb edə bilər.

Maddə 312. İpoteka ilə yüklü edilmiş əşyanı saxlamaq vəzifəsi

312.1. İpoteka verən əşyanın real dəyərini qorumağa borcludur. Əgər şəraitin pisləşməsi

nəticəsində ipoteka üçün təhlükə yaranırsa, ipoteka saxlayan bu təhlükəni aradan qaldırmaq

üçün ipoteka verənə müvafiq müddət təyin edə bilər.

312.2. Əgər əşya sığortalanmışsa, şərait pisləşdikdən sonra sığorta təşkilatı

sığortalıya sığorta məbləğini yalnız zərərin baş verməsi faktının ipoteka saxlayana

bildirildiyi vaxt ödəyə bilər. Əgər ipoteka saxlayan məbləğdən əşyanın bərpası üçün

istifadə olunmayacağından ehtiyat edirsə, məbləğin ödənilməsinə mane ola bilər.

312.3. Əgər ipoteka verənin öz vəzifələrini icra edə bilmədiyi aşkar olarsa, ipoteka

saxlayan əşyanın ona verilməsini tələb edə bilər. Bu tələb üzrə qərarı məhkəmə qəbul edir.

312.4. İpoteka verənin ipoteka saxlayan qarşısında öz üzərinə əşyanı

özgəninkiləşdirməmək, əşyadan istifadə etməmək və ya onu digər şəkildə yüklü etməmək

öhdəliyini götürməsini nəzərdə tutan razılaşma etibarsızdır. Bu cür əqdlərin üçüncü şəxslər

üçün etibarlığı ipoteka saxlayanların razılığından asılı ola bilməz. KMQ20

Maddə 313. İpotekanın və onun əsasında duran tələbin üçüncü şəxsə keçməsi

İpoteka və onun əsasında duran tələb başqa şəxsə yalnız eyni vaxtda və birlikdə verilə

bilər. Tələb yeni ipoteka saxlayana verildikdə ipoteka da ona keçir. Tələbin verilməsi

yalnız bu şərtlə etibarlı sayılır ki, ipoteka qoyulması haqqında notariat qaydasında

təsdiqlənmiş sənəd yeni ipoteka saxlayana verilsin və daşınmaz əmlakın dövlət reyestrində

və ya daşınar əmlakın rəsmi reyestrində qeydə alınsın.

Maddə 314. İpoteka və tələb yeni ipoteka saxlayana keçərkən daşınmaz əmlakın dövlət

reyestrində və ya daşınar əmlakın rəsmi reyestrində edilmiş qeydin düzgünlüyü prezumpsiyası

İpoteka və tələb yeni ipoteka saxlayana köhnə ipoteka saxlayan üçün olduğu qaydada

keçir. Daşınmaz əmlakın dövlət reyestrində və ya daşınar əmlakın rəsmi reyestrində qeydə

alınmış məlumatlar ipoteka saxlayanın mənafeləri əsas götürülməklə düzgün hesab edilir. Bu

halda ipoteka verən tələbin mövcud olmadığına istinad edə bilməz. Əgər yeni ipoteka

saxlayan reyestrdəki yanlış qeydlərdən xəbərdar olmuşdursa, bu qayda tətbiq edilmir.

Maddə 315. Üçüncü şəxslərin hüquqları

315.1. İpotekanın reallaşdırılması nəticəsində vəziyyəti pisləşmiş hər hansı üçüncü

şəxsin tələbi icra etmək və bu yolla ipotekanı özünə keçirmək ixtiyarı vardır. İpoteka

saxlayan təmin edilərkən o, müvafiq surətdə təsdiqlənmiş sənədləri və özünün ipoteka

saxlayan kimi qeydə alınmasını tələb edə bilər.

315.2. Əgər şəxsi borclu ipoteka saxlayanı təmin edirsə, ipoteka ona keçir. Bu zaman o,

mülkiyyətçidən əvəz verməyi tələb edə bilər.

Maddə 316. İpoteka saxlayanın tələbdən və ya ipotekadan imtinası

Əgər ipoteka saxlayan tələbdən və ya ipotekadan imtina edirsə, kreditor mülkiyyətçiyə

çevrilir. İmtina bu şərtlə hüquqi qüvvəyə malik olur ki, daşınmaz əmlakın dövlət

reyestrində və ya daşınar əmlakın rəsmi reyestrində qeydə alınsın.

Maddə 317. İpoteka ilə yüklü olan əşyanı satmaq tələbi

317.1. Borclu təminat vasitəsi ipoteka olan əsas öhdəliyi icra etmədikdə və ya

lazımınca icra etmədikdə, ipoteka saxlayan daşınmaz əşyanın satılmasını tələb edə

bilər.

[312]

317.2. Satış “İpoteka haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanununa uyğun olaraq həyata

keçirilir.

[313]

Maddə 318. İpoteka verilməsi xərcləri

318.1. Əgər müqavilədə ayrı şərt qoyulmayıbsa, ipoteka verilməsi xərclərini borclu

çəkir.

318.2. Əgər əşya ipoteka ilə yüklü edilmişsə və əgər ipoteka verildikdən sonra

mülkiyyətçi ipotekada dəyişikliklər və ya əlavələr etmişsə və bu zaman onları da tələbin

təminatı kimi verməyə borclu deyilsə, həmin dəyişiklikləri və əlavələri geri götürərək

əşyanın əvvəlki vəziyyətini bərpa edə bilər. Daşınmaz əşyanın dəyərinin azalması üçün

məsuliyyət mülkiyyətçinin üzərinə düşür.

Maddə 319. Borclunun öhdəlikləri yerinə yetirməyi gecikdirməsinin nəticələri

319.1. Əgər borclu icrasını təmin etmək üçün əşyanın ipotekaya verildiyi öhdəliklərin

yerinə yetirilməsini gecikdirmişsə, ipoteka saxlayan ipoteka ilə yüklü edilmiş obyekti açıq

hərracdan satmaq hüququna malikdir. Borclunun ipoteka ilə təmin olunmuş öhdəliklərini

yerinə yetirmədiyi və ya yerinə yetirilməsini gecikdirdiyi hallarda daşınmaz əmlaka

mülkiyyət hüququnun bilavasitə kreditora keçməsi barədə razılaşma etibarsızdır.

[314]

319.2. İpoteka ilə təmin edilən tələb icra edilmədikdə, ipoteka saxlayan və borclu

ipoteka tələbi təmin edilən anda satışın açıq hərracdan fərqli olan başqa formaları barədə

razılığa gələ bilərlər. Razılıqda həmçinin nəzərdə tutula bilər ki, ipoteka predmeti

borclunun borclarının tam hesablanması şərtilə bazar qiymətinə satılsın və (və ya) satış

zamanı ipoteka predmeti olmuş mənzili (yaşayış sahəsini) əldə edən şəxs qarşısında

gələcəkdə borcluya və onun ailə üzvlərinə həmin mənzilin (yaşayış sahəsinin) kirayəçisi

olmaq hüququ verən şərt qoyulsun.

[315]

319.3. İpoteka ilə yüklü edilmiş obyektin alıcısı satınalma qiymətini ödəməyə

borcludur. İpoteka ilə yüklü edilmiş obyektin tutmaya yönəldilməsi xərcləri satınalma

qiymətindən tutulur.

319.4. Açıq hərracdan satışa çıxarılan ipoteka predmetinin ilkin satış qiyməti “İpoteka haqqında” Azərbaycan

Respublikasının Qanununa uyğun olaraq müəyyən edilir.

[316]

319.5. Hərrac “İpoteka haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanunu ilə müəyyən olunmuş hallarda baş

tutmamış elan edildikdə, təkrar hərrac keçirilir. Təkrar hərrac birinci hərracın formasında elan edilməli və həmin

qaydada keçirilməlidir. Təkrar hərracın təşkilatçısı ipoteka predmetini ilkin satış qiymət ilə, təkrar hərracın birinci

hərracın iştirakçısı olmadığı səbəbindən keçirildiyi halda isə ilkin satış qiymətindən 15 faiz aşağı qiymətlə hərraca

çıxara bilər, bu şərtlə ki, ipoteka predmetinin ən aşağı satış qiyməti ən azı hərracın keçirilməsi xərclərinin və

hüquqlarının qeydiyyat növbəliliyinə görə ipoteka predmetini açıq hərracdan satan ipoteka saxlayandan üstün olan digər

ipoteka saxlayanların tələblərinin ödənilməsi üçün kifayət qədər olsun. Hərrac üzrə xərclər mülkiyyətçinin üzərinə

qoyulur.

319.6. İpoteka predmetinin satışından götürülən məbləğ ipoteka saxlayanın tələbinin ödənilməsi üçün yetərli

deyildirsə, o, çatışmayan məbləği, əgər ipoteka müqaviləsində ayrı qayda nəzərdə tutulmayıbsa, borclunun başqa

əmlakından almaq hüququna malikdir. Bu halda ipoteka saxlayanın ipotekaya əsaslanan üstünlük hüququ yoxdur. Əgər

satışdan götürülən məbləğ ipoteka saxlayanın tələblərindən artıqdırsa, artıq məbləğ ipoteka verənə qaytarılmalıdır.

Maddə 320. İpoteka saxlayanların tələblərinin ödənilməsi növbəliyi

Əgər bir neçə ipoteka saxlayan vardırsa, ipoteka ilə yüklü edilmiş obyektin satışından

götürülmüş xalis gəlirdən ipoteka saxlayanların tələbləri onların hüquqlarının qeydiyyat

növbəliyinə uyğun ödənilir. Əgər növbəlik və ya ixtiyarlı şəxslərdən hər birinə mənsub

məbləğ mübahisəlidirsə, onların növbəliyi və ya ipoteka saxlayanlardan hər birinə çatası

məbləğ müəyyənləşdirilənə qədər ödəniş həyata keçirilmir. Qalıq satılmış əşyanın

mülkiyyətçisinə ödənilir.

Maddə 321. İpoteka borcu

321.1. Torpaq sahəsi elə yüklü edilə bilər ki, xeyrinə yüklülük müəyyənləşdirilən şəxsə

torpaq sahəsi üzrə müəyyən pul məbləği (ipoteka borcu) ödənilməli olar. Yüklülük elə

şəkildə də müəyyənləşdirilə bilər ki, pul məbləği üzrə faizlər ödənilməli olar, habelə

daşınmaz əmlak üzrə digər əlavə öhdəliklər icra edilməli olar. İpoteka borcuna müvafiq

surətdə ipoteka haqqında göstərişlər tətbiq edilir, bu şərtlə ki, onlardan ipoteka borcunun

arxasında tələblərin ehtimal olunduğu irəli gəlməsin.

321.2. Tərəflərin razılaşması ilə ipoteka ipoteka borcuna, o isə ipotekaya keçirilə

bilər.

Maddə 322. Renta borcu

İpoteka borcu elə verilə bilər ki, müntəzəm təkrarlanan müddətlərdə daşınmaz əmlak üzrə

müəyyən pul məbləği (renta borcu) ödənilməli olar. Renta borcu verilərkən onun satın

alınmasını mümkün edən məbləğ də müəyyənləşdirilməlidir. Satınalma məbləği daşınmaz əmlakın

dövlət reyestrində göstərilməlidir.

Maddə 323. Əşya yüklülüyü

Daşınmaz əşya elə yüklü edilə bilər ki, xeyrinə yüklülük müəyyənləşdirilən şəxsə torpaq

sahəsi üzrə müəyyən vaxtaşırı öhdəliklər icra edilməli olar.

[317]

Maddə 323-1 . Mülkiyyətçinin ipotekaya dair etirazları

Daşınmaz əmlakın mülkiyyətçisi eyni zamanda ipoteka ilə təmin edilmiş tələbin şəxsi

borclusu olmasa da, o, ipoteka saxlayana yalnız şəxsi borcluya məxsus olan qarşılıqlı tələb

irəli sürə bilər; xüsusi olaraq bu pul öhdəliklərinin əvəzləşdirilməsi və tələbdən

şikayətin verilməsi ilə bağlı qarşılıqlı tələblərdir. Bu, həmçinin mülkiyyətçinin ipoteka

saxlayanın şəxsi borclusu olduğu hala da aiddir.

Dördüncü bölmə

ƏQDLƏR

13-cü fəsil.

Əqdlər haqqında ümumi müddəalar

Maddə 324. Əqd anlayışı və onun növləri

324.1. Əqd mülki hüquq münasibətinin əmələ gəlməsinə, dəyişdirilməsinə və ya xitamına

yönəldilmiş birtərəfli, ikitərəfli və ya çoxtərəfli iradə ifadəsidir.

324.2. Əqdlər birtərəfli və müqavilə şəklində (ikitərəfli və ya çoxtərəfli) ola bilər.

324.3. Bu Məcəlləyə və ya tərəflərin razılaşmasına uyğun olaraq bağlanması üçün bir

tərəfin iradə ifadəsinin zəruri və yetərli olduğu əqd birtərəfli əqddir.

324.4. Müqavilənin bağlanması üçün iki tərəfin razılaşdırılmış iradə ifadəsi

(ikitərəfli əqd) və ya üç və ya daha çox tərəfin razılaşdırılmış iradə ifadəsi (çoxtərəfli

əqd) zəruridir.

324.5. İradə ifadəsinin təfsiri zamanı onun həqiqi məzmunu təkcə hərfi mənaya görə

deyil, həm də ağlabatan mühakimə əsasında müəyyənləşdirilməlidir.

324.6. Əgər nə zahiri ifadəyə görə, nə də başqa hallara görə iradənin məzmunu dəqiq

müəyyənləşdirilə bilmirsə, əqd mövcud deyildir.

Maddə 325. Birtərəfli iradə ifadəsinin etibarlığı

325.1. Başqa tərəfin qəbul etməsi tələb olunan iradə ifadəsi başqa tərəfə çatdığı andan

etibarlı olur.

325.2. Çıxarılmışdır.

[318]

325.3. Əqdi bağlamış şəxsin ölümü və ya fəaliyyət qabiliyyətini itirməsi iradə

ifadəsindən sonra baş verərsə, iradə ifadəsinin etibarlığına təsir göstərməyə bilər.

Maddə 326. Birtərəfli əqd üzrə vəzifələr

Birtərəfli əqd onu bağlamış şəxs üçün vəzifələr yaradır. Əqd başqa şəxslər üçün yalnız

bu Məcəllədə və ya həmin şəxslərlə razılaşmada müəyyənləşdirilmiş hallarda vəzifələr yarada

bilər.

Maddə 327. Birtərəfli əqdlərin hüquqi tənzimlənməsi

Birtərəfli əqdlərə öhdəliklər və ya müqavilələr haqqında ümumi müddəalar müvafiq

surətdə o halda tətbiq edilir ki, bu, bu Məcəlləyə, əqdin birtərəfli xarakterinə və

mahiyyətinə zidd gəlməsin.

Maddə 328. Şərtlə bağlanmış əqdlər

328.1. Əgər tərəflər hüquq və vəzifələrin əmələ gəlməsini baş verib-verməyəcəyi məlum

olmayan hallardan asılı etmişlərsə, əqd şərtlə bağlanmış sayılır.

328.2. Bu Məcəllənin müəyyənləşdirdiyi tələblərə zidd olan, yaxud icrası mümkün olmayan

şərt etibarsızdır. Belə şərtdən asılı olan əqd tamamilə etibarsızdır.

328.3. Tərəflərin iradəsindən asılı olan şərt, yəni baş verməsi və ya baş verməməsi

yalnız tərəflərin əqddəki arzusundan asılı olan şərt etibarsızdır. Belə şərtlə bağlanmış

əqd etibarsızdır.

328.4. Pozitiv şərt o deməkdir ki, əqd hansısa hadisənin müəyyən müddətdə baş verəcəyi

şərti ilə bağlanmışdır. Əgər həmin müddət bitmiş və hadisə baş verməmişsə, şərt qüvvədən

düşmüş sayılır. Əgər müddət müəyyənləşdirilməyibsə, şərt istənilən vaxt yerinə yetirilə

bilər. Hadisənin baş verməsinin mümkünsüzlüyü aydın olduqda şərt qüvvədən düşmüş sayıla

bilər.

328.5. Neqativ şərt o deməkdir ki, əqd hansısa hadisənin müəyyən müddətdə baş

verməyəcəyi şərti ilə bağlanmışdır. Əgər həmin müddət bitənədək hadisə baş verməzsə və ya

həmin hadisənin baş verməsinin mümkünsüzlüyü müddət bitənədək aydın olarsa, şərt yerinə

yetirilmiş sayılır. Əgər müddət müəyyənləşdirilməyibsə, şərt yalnız hadisənin baş

verməyəcəyinin aydın olduğu vaxt yerinə yetirilmiş sayılır.

328.6. Əqddə nəzərdə tutulan hüquq və vəzifələrin əmələ gəlməsi gələcəkdə gözlənilən və

ya naməlum hadisədən və ya artıq baş versə də, hələlik tərəflərə bəlli olmayan hadisədən

asılı olduqda əqd təxirəsalıcı şərtlə bağlanmış sayılır.

328.7. O əqd ləğvedici şərtlə bağlanmış sayılır ki, həmin şərtin baş verməsi əqdin

xitamına səbəb olur və əqd bağlananadək mövcud olmuş vəziyyəti bərpa edir.

328.8. Müəyyən şərtlə əqd bağlamış şəxsin ixtiyarı yoxdur ki, şərt baş verənədək

öhdəliklərinin icrasına maneçilik törədə bilən hər hansı hərəkəti yerinə yetirsin. Əgər

şərt müəyyən müddətdə baş verərsə və şəxs həmin hərəkəti icra etmiş olarsa, bu hərəkət

nəticəsində əmələ gəlmiş ziyanın əvəzini digər tərəfə ödəməlidir.

328.9. Şərtin baş verməsi onun üçün sərfəli olmayan tərəf şərtin baş verməsinə

vicdansızcasına maneçilik törədərsə, şərt baş vermiş sayılır.

328.10. Şərtin baş verməsi onun üçün sərfəli olan tərəf şərtin baş verməsinə

vicdansızcasına kömək göstərdikdə şərt baş verməmiş sayılır.

Maddə 329. Əqdlərin formaları

329.1. Əgər qanunla başqa hal müəyyən edilməmişdirsə, qanunla və ya tərəflərin

qarşılıqlı razılığı ilə müəyyən edilmiş forma tələblərinə riayət etməməklə bağlanılmış əqd

etibarsızdır.

[319]

329.2. Əqdlər şifahi və ya yazılı (sadə və ya notarial) formada bağlanır.

329.3. Şifahi bağlana bilən əqd o halda bağlanmış sayılır ki, şəxsin əqdi bağlamaq

iradəsi onun rəftarından məlum olur.

329.4. Susmaq bu Məcəllədə və ya tərəflərin razılaşmasında nəzərdə tutulan hallarda

əqdi bağlamaq iradəsinin ifadəsi sayılır.

Maddə 330. Şifahi əqd – çıxarılmışdır.

[320]

Maddə 331. Yazılı əqd

331.1. Yazılı əqd onun məzmununu ifadə edən və əqdi bağlayan şəxs və ya şəxslər və ya

onların lazımınca vəkil etdikləri şəxslər tərəfindən imzalanmış sənədin tərtibi yolu ilə

bağlanmalıdır. Əqd onun məzmununu dəyişilməz formada maddi daşıyıcıda əks etdirməyə imkan verən elektron

və ya digər texniki vasitələrin köməyi ilə bağlanıldıqda da yazılı formaya riayət edilmiş hesab edilir və bu halda

iradəsini ifadə edən şəxsi dürüst müəyyən etməyə imkan verən hər hansı üsuldan istifadə olunmuşdursa, imza tələbi

yerinə yetirilmiş hesab edilir. Qanunla, digər hüquqi aktlarla və ya tərəflərin razılaşması ilə şəxsi dəqiq müəyyən

etməyə imkan verən xüsusi üsul (üsullar) müəyyənləşdirilə bilər.

[321]

331.2. Qanunda, digər hüquqi aktlarda və ya tərəflərin razılaşmasında əqdin formasının uyğun

gəlməli olduğu əlavə tələblər (müəyyən formalı blankda tərtibetmə, möhürlə təsdiqləmə və

i.a.) müəyyənləşdirilə bilər və bu tələblərə riayət edilməməsinin nəticələri nəzərdə tutula

bilər.

[322]

331.3. Əqdlərin bağlanması zamanı mexaniki və ya başqa surətçıxarma vasitələrinin

köməyi ilə imzanın faksimilesindən, elektron imzadan və ya şəxsi imzanın başqa analoqundan

istifadə edilməsinə qanunda, digər hüquqi aktlarda və ya tərəflərin razılaşmasında nəzərdə tutulan

hallarda və qaydada yol verilir. Elektron imzadan istifadə etmə qaydaları qanunvericiliklə

müəyyən edilir.

[323]

331.4. Əgər fiziki şəxs fiziki çatışmazlıq, xəstəliyinə və ya savadsızlığına görə əqdi özü

imzalaya bilmirsə, əqdi onun xahişi ilə başqa fiziki şəxs imzalaya bilər. Başqa fiziki

şəxsin imzası əqdi bağlayanın özünün imza edə bilməməsinin səbəbləri göstərilməklə,

notarius tərəfindən və ya bu cür notarial hərəkəti etməyə hüququ çatan digər vəzifəli şəxs

tərəfindən təsdiqlənməlidir.

[324]

331.5. Əqdlərin elektron ticarət zamanı bağlanılması və elektron imza ilə təsdiq edilməsi ilə bağlı

məsələlər elektron ticarət haqqında və elektron sənəd dövriyyəsinə dair Azərbaycan

Respublikasının qanunvericiliyi ilə tənzimlənir.

[325]

Maddə 332. Sadə yazılı formada bağlanan əqdlər – çıxarılmışdır.

[326]

Maddə 333. Əqdin sadə yazılı formasına riayət edilməməsinin nəticələri –

çıxarılmışdır.

[327]

Maddə 334. Əqdin notariat qaydasında təsdiqlənməsi

334.1. Əqdin notariat qaydasında təsdiqlənməsi bu Məcəllənin 331-ci maddəsinin

tələblərinə uyğun gələn sənəddə notariusun və ya bu cür notarial hərəkəti yerinə yetirməyə

hüququ çatan digər vəzifəli şəxsin təsdiqləyici qeyd etməsi yolu ilə həyata keçirilir.

334.2. Əqdin notarial təsdiqlənməsi qaydası “Notariat haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanununa

uyğun olaraq müəyyənləşdirilir.

[328]

334.3. Çıxarılmışdır.

Maddə 335. Əqdin notarial formasına riayət edilməməsinin nəticələri – çıxarılmışdır.

[329]

Maddə 336. Əqdlərdən əmələ gələn hüquqların qeydə alınması tələbinə riayət

edilməməsinin nəticələri

[330]

336.1. Əgər tərəflərdən biri əqddən əmələ gələn hüququn dövlət qeydiyyatına

alınmasından boyun qaçırırsa, onda qeydiyyat digər tərəfin ərizəsi ilə məhkəmənin qərarı

əsasında həyata keçirilir.

336.2. Zərərin əvəzinin ödənilməsi ilə bağlı digər hüquqlar toxunulmaz qalır.

14-cü fəsil.

Əqdlərin etibarsızlığı

Maddə 337. Əqdlərin etibarsızlığı anlayışı və onun nəticələri. Mübahisə edilən və

əhəmiyyətsiz əqdlər KMQ14

337.1. Bu Məcəllədə müəyyənləşdirilmiş şərtləri pozmaqla bağlanmış əqd etibarsızdır.

Etibarsız əqdlər mübahisə edilən əqdlər və ya əhəmiyyətsiz əqdlər ola bilər.

[331]

337.2. Əqd barəsində mübahisə edildikdə əqd bağlandığı andan etibarsızdır. Müqavilənin

mübahisə edilməsi müqavilənin digər tərəfinə iradə ifadəsinin bildirilməsi yolu ilə həyata

keçirilir. Digər tərəfə münasibətdə həyata keçirilmiş birtərəfli əqd həmin şəxsə qarşı

mübahisə edilir.

[332]

337.3. Əhəmiyyətsiz əqd məhkəmə tərəfindən etibarsız sayılıb-sayılmamasından asılı

olmayaraq özlüyündə etibarsız olan əqddir.

[333]

337.4. etibarsız əqd onun etibarsızlığı ilə bağlı nəticələr istisna olmaqla, hüquqi

nəticələrə səbəb olmur. Bu cür əqd bağlandığı andan etibarsızdır.

337.5. Əqd etibarsız olduqda, əgər bu Məcəllədə onun etibarsızlığının ayrı nəticələri

nəzərdə tutulmayıbsa, tərəflərdən hər biri əqd üzrə aldıqlarının hamısını digər tərəfə

qaytarmağa, alınanları eyni ilə qaytarmaq mümkün olmadıqda isə (o cümlədən alınanlar

əmlakdan istifadədə, görülmüş işdə və ya göstərilmiş xidmətdə ifadə olunduqda) onun

dəyərini pulla ödəməlidir.

Maddə 338. Bu Məcəllə ilə müəyyənləşdirmiş qaydaları və qadağanları pozan əqdin

etibarsızlığı – çıxarılmışdır.

[334]

Maddə 339. Hakimiyyətdən sui-istifadə nəticəsində, aldatma, zorakılıq, hədə təsiri

altında, bir tərəfin nümayəndəsinin digər tərəflə pis niyyətlə razılığa gəlməsi və ya

şəxsin ağır vəziyyətə düşməsi nəticəsində bağlanmış əqdin etibarsızlığı

339.1. Hakimiyyətdən sui-istifadə, bir tərəfin nümayəndəsinin digər tərəflə pis

niyyətlə razılığa gəlməsi nəticəsində bağlanmış, yaxud bu Məcəllənin 49.4-cü maddəsində müəyyən

edilmiş hallara səbəb olan əqd, habelə şəxsin ağır vəziyyətə düşməsi və digər tərəfin bundan

istifadə etməsi nəticəsində həmin şəxsin özü üçün son dərəcə əlverişsiz şərtlərlə bağlamağa

məcbur olduğu əqd (ağır şərtli əqd) zərərçəkən tərəfindən mübahisələndirilə bilər.

[335]

339.2. Şəxs əqd bağlanması məqsədilə aldadıldıqda həmin əqdi mübahisələndirə bilər.

Belə mübahisələndirmə əqdin aldatma olmadan bağlana bilməyəcəyinin aşkar olduğu hallarda

həyata keçirilir. Əgər tərəflərdən biri, aşkar edilsəydi, digər tərəfin əqd bağlamayacağı

hallar barəsində susmuşsa, aldadılmış tərəf əqdi mübahisələndirə bilər. Barəsində susulan

hallar barəsində məlumat vermək vəzifəsi yalnız o zaman ola bilər ki, digər tərəf vicdanla

bunu gözləsin.

[336]

339.3. Aldatma yolu ilə bağlanmış əqdin mübahisələndirilməsi üçün tərəfin yanlış

məlumat verərkən fayda götürmək məqsədini, yaxud digər tərəfə zərər vurmaq məqsədini güdmüş

olduğunun əhəmiyyəti yoxdur. Üçüncü şəxs tərəfindən aldadılma halında, əgər bu əqddən fayda

götürən şəxs aldatmadan xəbərdar idisə və ya xəbərdar olmalı idisə, əqd mübahisələndirilə

bilər. Əgər hər iki tərəf aldatma yolu ilə hərəkət etmişsə, onlardan heç birinin ixtiyarı

yoxdur ki, aldadıldığına istinad edərək əqdi mübahisələndirsin və ya zərərin əvəzinin

ödənilməsini tələb etsin.

[337]

339.4. Əqdi bağlayan şəxsi əqdi bağlamağa məcburetmə (zorakılıq və ya hədələmə) ona

hüquq verir ki, zorakılığın üçüncü şəxs tərəfindən törədildiyi halda da əqdi

mübahisələndirsin. Xaraktercə şəxsə təsir göstərə bilən və ona şəxsən özünü və ya əmlakını

real təhlükə gözlədiyini təlqin edə bilən məcburetmə əqdin etibarsızlığına səbəb olur.

Məcburetmənin xarakteri qiymətləndirilərkən şəxsin yaşı və cinsi, həyat şəraiti nəzərə

alınır. Məcburetmə tərəflərdən birinin arvadına (ərinə), digər ailə üzvlərinə və ya yaxın

qohumlarına qarşı yönəldildikdə də əqdin mübahisələndirilməsinə əsas verir. Məcburetmənin

məqsədi ilə vasitələrinin bir-birinə uyğun gəlmədiyi hallardan başqa, nə qanuna zidd

məqsədlərlə, nə də qanuna zidd vasitələr tətbiq edilməklə həyata keçirilməyən hərəkətlər

məcburetmə sayılmır.

[338]

339.5. Əgər 339.1, 339.2 və 339.4-cü maddələrdə göstərilən əsaslardan biri üzrə əqd

etibarsız sayılmışdırsa, bu Məcəllənin 337.5-ci maddəsinin qaydaları tətbiq edilir. Bundan

başqa, digər tərəf hakimiyyətdən sui-istifadə nəticəsində zərərçəkənə vurduğu real zərərin

əvəzini ödəyir.

[339]

339.6. Bu Məcəllənin 339.1-339.4-cü maddələrində göstərilən əsaslar üzrə əqd zərərçəkənin iddiası ilə məhkəmə

tərəfindən etibarsız sayıla bilər.

[340]

KMQ14

Maddə 340. Uydurma və yalan əqdlərin etibarsızlığı

340.1. Uydurma əqd ona uyğun hüquqi nəticələr yaratmaq niyyəti olmadan yalnız görünüş

üçün bağlanmış əqddir. Uydurma əqd əhəmiyyətsizdir.

340.2. Yalan əqd başqa əqdi pərdələmək məqsədi ilə bağlanan əqddir. Yalan əqd

əhəmiyyətsizdir. Yalan əqdə onun mahiyyəti nəzərə alınmaqla, tərəflərin həmin əqdi

bağlayarkən əslində nəzərdə tutduqları əqdə aid olan qaydalar tətbiq edilir.

[341]

KMQ18

Maddə 341. Qeyri-ciddi əqdin etibarsızlığı

341.1. Qeyri-ciddiliyin seziləcəyi ümidi ilə qeyri-ciddi (zarafatla) edilmiş iradə

ifadəsi etibarsızdır.

341.2. Qeyri-ciddi əqd nəticəsində digər tərəfə zərər dəydikdə, əgər digər tərəf əqdin

qeyri-ciddiliyindən xəbərdar olmamışdırsa və xəbərdar ola bilməzdisə, zərərin əvəzi

ödənilməlidir.

Maddə 342. Fəaliyyət qabiliyyəti olmayan fiziki şəxsin bağladığı əqdin etibarsızlığı

342.1. Psixi pozuntu nəticəsində fəaliyyət qabiliyyəti olmayan sayılmış fiziki şəxsin

bağladığı əqd etibarsızdır. Belə əqdin tərəflərindən hər biri aldıqlarının hamısını digər

tərəfə eyni ilə qaytarmalı, alınanları eyni ilə qaytarmaq mümkün olmadıqda isə onun

dəyərini pulla ödəməlidir. Bundan başqa, əgər fəaliyyət qabiliyyətli tərəf digər tərəfin

fəaliyyət qabiliyyəti olmadığını bilirdisə və ya bilməli idisə, ona dəymiş real zərərin

əvəzini də ödəməlidir.

342.2. Psixi pozuntu nəticəsində fəaliyyət qabiliyyəti olmayan sayılmış fiziki şəxsin

bağladığı əqd onun xeyrinə olduqda qəyyumunun razılığı ilə etibarlı sayıla bilər.

[342]

Maddə 343. Fəaliyyət qabiliyyəti məhdudlaşdırılmış fiziki şəxsin bağladığı əqdin

etibarsızlığı

343.1. Spirtli içkilərdən, narkotik vasitələrdən və ya psixotrop maddələrdən sui-

istifadə etməsi, habelə qumara qurşanması nəticəsində fəaliyyət qabiliyyəti məhkəmə

tərəfindən məhdudlaşdırılmış fiziki şəxsin öz himayəçisindən razılıq almadan əmlaka dair

sərəncam verilməsi barədə bağladığı əqd himayəçinin iddiası ilə məhkəmə tərəfindən

etibarsız sayıla bilər.

[343]

343.2. Bu maddənin qaydaları fəaliyyət qabiliyyəti məhdudlaşdırılmış fiziki şəxsin

müstəqil bağlamağa hüququ çatan xırda məişət əqdlərinə şamil edilmir.

Maddə 344. On dörd yaşı tamam olmamış yetkinlik yaşına çatmayanın bağladığı əqdin

etibarsızlığı

344.1. Bu Məcəllənin 29-cu maddəsində nəzərdə tutulmuş hallar istisna olmaqla, on dörd

yaşı tamam olmamış yetkinlik yaşına çatmayanın (azyaşlının) bağladığı əqd etibarsızdır.

[344]

344.2. Çıxarılmışdır.

[345]

344.3. Çıxarılmışdır.

[346]

Maddə 345. On dörd yaşından on səkkiz yaşınadək olan yetkinlik yaşına çatmayanın

bağladığı əqdin etibarsızlığı

345.1. On dörd yaşından on səkkiz yaşınadək olan yetkinlik yaşına çatmayanın bu

Məcəllənin tələblərinə görə valideynlərindən, övladlığa götürənlərdən və ya himayəçidən

razılıq almasının tələb edildiyi hallarda onlardan razılıq almadan bağladığı əqd

etibarsızdır.

[347]

345.2. Bu maddənin qaydaları bu Məcəllənin qaydalarına müvafiq surətdə tam fəaliyyət

qabiliyyətli olmuş yetkinlik yaşına çatmayanların əqdlərinə şamil edilmir.

Maddə 346. Öz hərəkətlərinin mənasını başa düşməyən və ya onlara rəhbərlik edə bilməyən

fiziki şəxsin bağladığı əqdin etibarsızlığı

346.1. Fəaliyyət qabiliyyətli olsa da, əqd bağlandığı zaman öz hərəkətlərinin mənasını

başa düşmədiyi və ya onlara rəhbərlik edə bilmədiyi vəziyyətdə fiziki şəxsin bağladığı əqd

onun özünün və ya əqd bağlanması nəticəsində hüquqları və ya qanunla qorunan mənafeləri

pozulmuş digər şəxslərin iddiası ilə məhkəmə tərəfindən etibarsız sayıla bilər. KMQ14

346.2. Sonradan fəaliyyət qabiliyyətli sayılmış fiziki şəxsin bağladığı əqd, əgər əqdin

bağlandığı zaman fiziki şəxsin öz hərəkətlərinin mənasını başa düşmədiyi və ya onlara

rəhbərlik edə bilmədiyi sübuta yetirilərsə, onun qəyyumunun iddiası ilə məhkəmə tərəfindən

etibarsız sayıla bilər.

346.3. Şüurun itməsi və ya müvəqqəti psixi pozuntu zamanı edilmiş iradə ifadəsi

etibarsız sayıla bilər.

346.4. Ruhi xəstə şəxsin iradə ifadəsi real şəraitin düzgün qavranışına uyğun

gəlmədikdə və şəxs məhkəmə tərəfindən fəaliyyət qabiliyyəti olmayan sayıldıqda iradə

ifadəsi etibarsızdır.

Maddə 347. Vacib əhəmiyyətli yanılmanın təsiri altında bağlanmış əqdin etibarsızlığı

347.1. Vacib əhəmiyyətli yanılmanın təsiri altında bağlanmış əqd belə yanılmanın təsiri

altında hərəkət etmiş şəxs tərəfindən mübahisələndirilə bilər.

[348]

347.2. Vacib əhəmiyyətli yanılma aşağıdakı hallardır:

347.2.1. şəxs razılıq verdiyi əqdi deyil, başqa əqdi bağlamaq istəmişdir;

347.2.2. şəxs bağlamağı arzuladığı əqdin məzmunu barəsində səhv etmişdir;

347.2.3. tərəflərin vicdanlılıq prinsipini rəhbər tutmaqla əqdin əsası kimi nəzərdən

keçirdikləri hallar mövcud deyildir.

347.3. Əqdin motivləri barəsində yanılma, onun razılaşma predmeti olduğu hallar istisna

edilməklə, vacib əhəmiyyətə malik deyildir.

347.4. Kontragentin şəxsiyyəti barəsində yanılma yalnız o zaman vacib sayılır ki, əqdin

bağlanması üçün kontragentin şəxsiyyəti və ya şəxsi keyfiyyətlərinin nəzərə alınması

başlıca əsas olmuşdur.

347.5. Predmetin əsas xüsusiyyətləri barəsində yanılma yalnız o zaman vacib sayılır ki,

predmetin dəyərinin müəyyənləşdirilməsi üçün əhəmiyyət kəsb edir.

347.6. Yazılı əqdlər bağlanarkən buraxılmış xırda səhvlər düzəlişə hüquq verir, lakin

mübahisə etməyə hüquq vermir.

347.7. Vacib əhəmiyyətli yanılmanın təsiri altında bağlanmış əqdi mübahisələndirmiş

tərəf yanılmanın digər tərəfin təqsiri üzündən əmələ gəldiyini sübuta yetirərsə, özünə

dəymiş real zərərin əvəzini ödəməyi digər tərəfdən tələb edə bilər. Bu, sübuta yetirilməsə,

vacib əhəmiyyətli yanılmanın təsiri altında bağlanmış əqdi mübahisələndirmiş tərəf digər

tərəfin tələbi ilə ona dəymiş real zərərin əvəzini ödəməyə, hətta yanılmanın yanılan

tərəfdən asılı olmayan səbəblərdən əmələ gəldiyi hallarda da borcludur.

[349]

Maddə 348. Məcburi formanı pozmaqla bağlanmış əqdin etibarsızlığı – çıxarılmışdır.

[350]

Maddə 349. Hüquqi şəxsin hüquq qabiliyyətindən kənara çıxan əqdin etibarsızlığı

Hüquqi şəxsin öz nizamnaməsində müəyyənləşdirilmiş fəaliyyət məqsədlərinə zidd olaraq

bağladığı əqd, əgər əqddə iştirak edən digər tərəfin onun qanunsuz olduğunu bildiyi və ya

bilməli olduğu sübuta yetirilərsə, həmin hüquqi şəxs və ya onun təsisçisi tərəfindən

mübahisələndirilə bilər.

[351]

Maddə 350. Əqd bağlamaq səlahiyyətlərinin məhdudlaşdırılmasının nəticələri

Əgər şəxsin əqd bağlamaq səlahiyyətləri müqavilə ilə və ya hüquqi şəxsin orqanının

səlahiyyətləri onun nizamnaməsi ilə etibarnamədə, bu Məcəllədə müəyyənləşdirilənə və ya

əqdin bağlandığı şəraitə görə aşkar sayıla bilənə nisbətən məhdudlaşdırılarsa və əqd

bağlanarkən həmin şəxs və ya orqan bu məhdudiyyətlərdən kənara çıxarsa, əqd yalnız onda

iştirak edən digər tərəfin göstərilən məhdudiyyətləri bildiyinin və ya bilməli olduğunun

sübuta yetirildiyi hallarda, mənafeləri üçün məhdudiyyətlər qoyulmuş şəxs tərəfindən

mübahisələndirilə bilər.

[352]

Maddə 351. Əqdlərin etibarsızlığı zamanı təsdiqetmənin əhəmiyyəti

351.1. Əhəmiyyətsiz əqd onun bağlandığı andan etibarsızdır.

351.2. Əgər əhəmiyyətsiz əqdi bağlamış şəxs onu təsdiq edərsə, onun hərəkətləri əqdin

yenidən bağlanması kimi qiymətləndirilir.

351.3. Əgər əqdi onun barəsində mübahisə etmək hüququna malik şəxs təsdiq edirsə,

bununla o, mübahisə etmək hüququnu itirir.

351.4. Əgər əhəmiyyətsiz ikitərəfli əqdi hər iki tərəf təsdiq edirsə, şübhələrin olduğu

halda onlar, əgər əqd lap əvvəldən etibarlı olsaydı, onlara çatası hər şeyi bir-birinə

verməyə borcludurlar.

351.5. Təsdiqetmə yalnız o zaman etibarlı olur ki, müqavilə və ya əqd əxlaq tələblərinə

zidd olmasın və üçüncü şəxslərin mənafelərini pozmasın.

Maddə 352. Əqdin bir hissəsinin etibarsızlığının nəticələri

Əqdin bir hissəsinin etibarsızlığı onun qalan hissələrinin etibarsızlığına o halda

səbəb olmur ki, əqd onun etibarsız hissəsi daxil edilmədən də bağlana bilərdi.

Maddə 353. Əqdin konversiyası

Tərəflər əqdin etibarsızlığını bildikdən sonra etibarlı olmasını arzuladıqda, əgər

etibarsız əqd başqa əqd üçün nəzərdə tutulan tələblərə uyğun gəlirsə, başqa əqdin qaydaları

tətbiq edilir.

Maddə 354. Etibarsız əqdlər üzrə müddətlər

[353]

KMQ14

354.1. Əhəmiyyətsiz əqdin etibarsızlığı nəticələrinin tətbiqi haqqında iddia onun

icrasına başlanıldığı gündən bir il ərzində irəli sürülə bilər.

[354]

354.2. Bu Məcəllənin 347.1-ci maddəsində nəzərdə tutulmuş hal istisna olmaqla, maraqlı

şəxs əqdin bağlanmasına təsir etmiş zorakılığa və ya hədəyə son qoyulduğu gündən və ya

əqdin etibarsız sayılmasına əsas verən halları bildiyi və ya bilməli olduğu gündən bir il

ərzində əqdi mübahisə edə bilər. Vacib əhəmiyyətli yanılmanın təsiri altında bağlanmış əqd

mübahisəyə əsasən məlum olduğu andan bir ay ərzində mübahisə edilə bilər.

[355]

15-ci fəsil.

Əqdlərdə razılıq

Maddə 355. Əqdlərdə razılıq anlayışı

355.1. Əgər əqdin etibarlığı üçüncü şəxsin razılığından asılıdırsa, onda həm razılıq,

həm də razılıqdan imtina istər bir tərəfin, istərsə də digər tərəfin qarşısında ifadə edilə

bilər.

355.2. Razılıq üçün müəyyənləşdirilmiş əqd formasına riayət edilməsi tələb olunmur.

Maddə 356. İcazə (qabaqcadan verilmiş razılıq)

Əqdin bağlanmasına verilmiş icazə (qabaqcadan verilmiş icazə), əgər tərəflər ayrı qayda

haqqında razılığa gəlməyiblərsə, əqd bağlananadək ləğv edilə bilər. İcazənin (qabaqcadan

verilmiş razılığın) ləğv edilməsi barədə hər iki tərəfə məlumat verilməlidir.

Maddə 357. Bəyənmə (sonradan verilən razılıq)

Əqd bağlanmasının bəyənilməsi (sonradan verilən razılıq), əgər bu Məcəllə ilə və ya

tərəflərin razılaşması ilə ayrı qayda müəyyənləşdirilməyibsə, əqdin bağlandığı andan geriyə

təsir qüvvəsinə malikdir.

Maddə 358. Səlahiyyətsiz şəxsin əşyaya və ya hüquqa dair sərəncam verməsi

358.1. Səlahiyyətsiz şəxsin əşyaya və ya hüquqa dair sərəncam verməsi, əgər

səlahiyyətli şəxsin icazəsi (qabaqcadan verilmiş razılığı) ilə həyata keçirilirsə,

etibarlıdır.

358.2. Əşyaya və ya hüquqa dair sərəncam verilməsi, əgər səlahiyyətli şəxs bunu

bəyənirsə, etibarlı olur.

16-cı fəsil.

Əqdlərdə təmsilçilik

Maddə 359. Əqdlərdə təmsilçilik anlayışı

359.1. Əqd təmsilçi vasitəsilə də bağlana bilər. Bir şəxsin (təmsilçinin) etibarnaməyə,

qanunun göstərişinə və ya buna vəkil edilmiş dövlət və ya bələdiyyə orqanının aktına

əsaslanan səlahiyyətə görə başqa şəxs (təmsil edilən) adından bağladığı əqd təmsil edilənin

mülki hüquq və vəzifələrini bilavasitə yaradır, dəyişdirir və onlara xitam verir.

Səlahiyyət həmçinin təmsilçinin fəaliyyət göstərdiyi şəraitdən də (pərakəndə ticarətdə

satıcı, kassir və i.a.) bəlli ola bilər.

359.2. Özgə mənafeyi üçün olsa da, öz adından fəaliyyət göstərən şəxslər (kommersiya

vasitəçiləri, müflisləşmə zamanı müsabiqə idarəçiləri, vərəsəlik zamanı vəsiyyət icraçıları

və i.a.), habelə gələcəkdə mümkün ola biləcək əqdlər barəsində danışıqlara başlamağa vəkil

edilmiş şəxslər təmsilçi deyildirlər.

359.3. Təmsilçi təmsil edilən adından şəxsən özü barəsində əqdlər bağlaya bilməz. O,

həmçinin, kommersiya təmsilçiliyi halı və qiymətli kağızlar bazarında investisiya şirkəti fəaliyyəti

istisna olmaqla, eyni zamanda təmsilçisi olduğu şəxs barəsində bu cür əqdlər bağlaya

bilməz.

[356]

359.4. Xarakterinə görə yalnız şəxsən bağlana bilən əqdlərin, eləcə də bu Məcəllədə

göstərilən digər əqdlərin təmsilçi vasitəsilə bağlanmasına yol verilmir.

Maddə 360. Səlahiyyət verilməyən şəxsin əqd bağlaması

360.1. Əgər başqa şəxsin (təmsil edilənin) adından əqdi bağlayan şəxsin (təmsilçinin)

başqa şəxsin (təmsil edilənin) adından hərəkət etmək səlahiyyəti olmazsa və ya bu

səlahiyyət aşılarsa, əqdin digər tərəfinin təmsilçidən həmin əqdin icrasını və ya əqdin

bağlanması nəticəsində ona dəymiş zərərin əvəzinin ödənilməsini tələb etmək hüququ vardır,

bu şərtlə ki, başqa şəxs (təmsil edilən) əqdi sonradan bəyənməsin.

[357]

360.2. Təmsil edilən tərəfindən əqdin sonradan bəyənilməsi onun üçün əqdin bağlandığı

andan əqd üzrə mülki hüquq və vəzifələr yaradır, dəyişdirir və onlara xitam verir.

Maddə 361. Kommersiya təmsilçiliyi

361.1. Sahibkarlıq fəaliyyəti sahəsində müqavilələr bağlanarkən sahibkarları daimi və

müstəqil surətdə təmsil edən şəxs kommersiya təmsilçisi sayılır.

361.2. Əqddə müxtəlif tərəflərin eyni vaxtda kommersiya təmsilçiliyinə həmin tərəflərin

razılığı ilə və bu Məcəllədə nəzərdə tutulan digər hallarda yol verilir. Kommersiya

təmsilçisi şərtləşdirilmiş muzdu və tapşırığın icrası zamanı çəkdiyi xərclərin əvəzini

müqavilə tərəflərinin bərabər paylarla ödəməsini tələb edə bilər, bu şərtlə ki, onlar

arasında razılaşmada ayrı qayda nəzərdə tutulmasın.

361.3. Kommersiya təmsilçiliyi yazılı formada bağlanmış və təmsilçinin

səlahiyyətlərinin göstərildiyi müqavilə əsasında, belə göstərişlər olmadıqda isə həmçinin

etibarnamə əsasında həyata keçirilir. Kommersiya təmsilçisi ticarət əqdləri barəsində ona

bəlli olmuş məlumatların sirrini ona verilmiş tapşırığı icra etdikdən sonra da saxlamağa

borcludur.

Maddə 362. Etibarnamə

362.1. Bir şəxsin üçüncü şəxslər qarşısında təmsilçilik üçün başqa şəxsə verdiyi

vəkalət etibarnamə sayılır. Təmsil edilən təmsilçinin əqd bağlaması üçün yazılı vəkaləti

bilavasitə müvafiq üçüncü şəxsə təqdim edə bilər.

[358]

362.2. Notarial forma tələb edən əqdlərin bağlanması üçün etibarnamə notariat

qaydasında təsdiqlənməlidir.

362.3. Aşağıdakılar notariat qaydasında təsdiqlənən etibarnamələrə bərabər tutulur:

362.3.1. hospitallarda, sanatoriyalarda və digər hərbi- müalicə müəssisələrində

müalicədə olan hərbi qulluqçuların və başqa şəxslərin həmin müəssisənin rəisi, onun tibbi

hissə üzrə müavini, böyük və ya növbətçi həkim tərəfindən təsdiqlənmiş etibarnamələri;

362.3.2. hərbi qulluqçuların etibarnamələri, hərbi hissələrin, birləşmələrin,

idarələrin və hərbi təlim məktəblərinin yerləşdiyi, lakin notariat ofislərinin və notariat

əməliyyatları aparan digər orqanların olmadığı məntəqələrdə isə həmçinin fəhlə və

qulluqçuların, onların ailə üzvlərinin və hərbi qulluqçuların ailə üzvlərinin bu hissənin,

birləşmənin, idarənin və ya məktəbin komandiri (rəisi) tərəfindən təsdiqlənmiş

etibarnamələri;

[359]

362.3.3. azadlıqdan məhrumetmə yerlərində olan şəxslərin müvafiq azadlıqdan məhrumetmə

yerinin rəisi tərəfindən təsdiqlənmiş etibarnamələri.

362.3.4. sosial xidmət müəssisələrində olan yetkinlik yaşına çatmış fəaliyyət qabiliyyətli

fiziki şəxslərin həmin müəssisənin müdiriyyəti və ya müvafiq əhalinin sosial müdafiəsi

orqanının rəhbəri (onun müavini) tərəfindən təsdiqlənmiş etibarnamələri.

[360]

362.4. Əmək haqqının və əmək münasibətləri ilə bağlı digər haqların, müəlliflərin və

ixtiraçıların haqlarının, pensiyaların, müavinətlərin və təqaüdlərin, fiziki şəxslərin

banklardakı əmanətlərinin və poçt göndərmələrinin, o cümlədən pul və bağlamaların alınması

üçün etibarnamə etibar edənin işlədiyi və ya təhsil aldığı təşkilat, onun yaşayış yeri üzrə

müvafiq icra hakimiyyəti orqanı və müalicə olunduğu stasionar müalicə müəssisəsinin

müdiriyyəti, sosial xidmət müəssisələrinə yerləşdirilən şəxslərə münasibətdə isə həmin müəssisələrin müdiriyyəti

tərəfindən də təsdiqlənə bilər.

[361]

362.5. hüquqi şəxs adından etibarnamə onun rəhbərinin və ya nizamnaməsi ilə buna vəkil

edilmiş digər şəxsin imzası ilə, həmin təşkilatın möhürü vurulmaqla verilir.

362.6. Teleqrafla, habelə sənədin rabitə işçisi tərəfindən yola salındığı digər rabitə

növləri ilə göndərilən etibarnamə rabitə orqanları tərəfindən təsdiqlənir.

362.7. Üçüncü şəxslər onların barəsində hərəkətlərin edilməsi üçün verilmiş, etibar

edənin rəsmi rabitə orqanlarının vasitəçiliyi olmadan faksimile və digər rabitə vasitəsilə

müvəkkilə göndərdiyi etibarnaməni həqiqi saya bilərlər.

Maddə 363. Etibarnamənin müddəti

363.1. Bu Məcəllənin 363.3-cü maddəsində nəzərdə tutulmuş hal istisna olmaqla,

etibarnamə istənilən müddətə verilə bilər. Əgər etibarnamədə müddət göstərilməyibsə, o

bağlandığı gündən bir il ərzində qüvvəsini saxlayır. Bağlandığı tarix göstərilməyən

etibarnamə əhəmiyyətsizdir.

[362]

363.2. Xaricdə hərəkətlərin yerinə yetirilməsi üçün nəzərdə tutulan və qüvvədə olma

müddəti göstərilməyən etibarnamə notarius tərəfindən təsdiqləndikdə etibarnaməni vermiş

şəxs tərəfindən ləğv edilənədək qüvvəsini saxlayır.

363.3. Nəqliyyat vasitəsinə dair sərəncam vermə hüququnu nəzərdə tutan etibarnamə bir

ildən artıq müddətə verilə bilməz.

[363]

Maddə 364. Etibar edilmişi etibaretmə

364.1. Etibarnamə verilmiş şəxs vəkil edildiyi hərəkətləri şəxsən özü etməlidir. O,

etibarnamə ilə buna vəkil edildikdə və ya etibarnaməni verənin mənafelərinin qorunması üçün

şəraitin buna məcbur etdiyi halda həmin hərəkətlərin icrasını başqa şəxsə etibar edə bilər.

364.2. Səlahiyyətləri başqa şəxsə verən bunu etibarnaməni verənə bildirməli və

səlahiyyətləri verdiyi şəxs barəsində ona lazımi məlumat verməlidir. Bu vəzifənin icra

edilməməsi səlahiyyəti verənin üzərinə səlahiyyətləri verdiyi şəxsin hərəkətləri üçün öz

hərəkətləri üçün olduğu kimi məsuliyyət qoyur.

364.3. Çıxarılmışdır.

[364]

364.4. Etibar edilmişi başqasına etibaretmə qaydasında verilmiş etibarnamənin qüvvədə

olma müddəti onun verilməsi üçün əsas götürülmüş etibarnamənin qüvvədə olma müddətindən

artıq ola bilməz.

Maddə 365. Etibarnaməyə xitam verilməsi

365.1. Etibarnamənin qüvvəsinə aşağıdakılar nəticəsində xitam verilir:

365.1.1. etibarnamənin müddətinin bitməsi;

365.1.2. etibarnamədə nəzərdə tutulan hərəkətlərin həyata keçirilməsi;

365.1.3. etibarnaməni vermiş şəxs tərəfindən onun ləğv edilməsi;

365.1.4. etibarnamə verilmiş şəxsin imtinası;

365.1.5. adından etibarnamə verilmiş hüquqi şəxsə xitam verilməsi;

365.1.6. adına etibarnamə verilmiş hüquqi şəxsə xitam verilməsi;

365.1.7. etibarnaməni vermiş fiziki şəxsin ölməsi, fəaliyyət qabiliyyəti olmayan,

məhdud fəaliyyət qabiliyyətli və ya xəbərsiz itkin düşmüş sayılması;

365.1.8. etibarnamə verilmiş fiziki şəxsin ölməsi, fəaliyyət qabiliyyəti olmayan,

məhdud fəaliyyət qabiliyyətli və ya xəbərsiz itkin düşmüş sayılması.

365.2. Etibarnamə vermiş şəxs istənilən vaxt etibarnaməni və ya başqasına etibaretməni

ləğv edə bilər, etibarnamə verilmiş şəxs isə istənilən vaxt ondan imtina edə bilər. Bu

hüquqlardan imtinaya dair razılaşma əhəmiyyətsizdir.

Maddə 366. Etibarnaməyə xitam verilməsinin nəticələri

366.1. Etibarnamə vermiş və sonradan onu ləğv etmiş şəxs bu barədə etibarnamə verilmiş

şəxsi, habelə etibarnaməni qarşılarında təmsil edilmək üçün verdiyi ona məlum üçüncü

şəxsləri xəbərdar etməyə borcludur. Bu Məcəllənin 365.1.5 və 365.1.7-ci maddələrində

nəzərdə tutulan əsaslara görə etibarnaməyə xitam verildiyi hallarda etibarnaməni vermiş

şəxsin hüquq varisləri üzərinə də eynilə bu cür vəzifə qoyulur.

366.2. Etibarnamə verilmiş şəxsin etibarnaməyə xitam verildiyini bildiyi və ya bilməli

olduğu vaxtadək yerinə yetirdiyi hərəkətlər nəticəsində əmələ gələn hüquq və vəzifələr

etibarnaməni vermiş şəxs və onun hüquq varisləri üçün üçüncü şəxslər barəsində qüvvəsini

saxlayır. Əgər üçüncü şəxs etibarnamənin qüvvəsinə xitam verildiyini bilirdisə və ya

bilməli idisə, bu qayda tətbiq edilmir.

366.3. Etibarnaməyə xitam verildikdə onun verildiyi şəxs və ya hüquq varisləri dərhal

etibarnaməni qaytarmağa borcludurlar.

366.4. Etibarnaməyə xitam verildikdə etibar edilmişi başqasına etibaretmə qüvvədən

düşür.

Beşinci bölmə.

MÜDDƏTLƏR

17-ci fəsil.

Müddətlərin hesablanması

Maddə 367. Müddət anlayışı

367.1. Müddət mülki hüquq və vəzifələrin əmələ gəlməsinin, dəyişdirilməsinin və

xitamının bağlı olduğu vaxtdır.

367.2. Əqdlə müəyyənləşdirilən və ya məhkəmə tərəfindən təyin edilən müddət təqvim

tarixi ilə və ya illər, aylar, həftələr, günlər və ya saatlar ilə hesablanan vaxtın bitməsi

ilə müəyyənləşdirilir.

367.3. Müddət həmçinin hökmən baş verməli olan hadisənin göstərilməsi ilə

müəyyənləşdirilə bilər.

Maddə 368. Müddətin başlandığını bildirən vaxt

Vaxt dövrü ilə müəyyənləşdirilmiş müddətin axımı təqvim tarixindən və ya müddətin

başlanması üçün müəyyənləşdirilmiş hadisənin baş verməsindən sonrakı gün başlanır.

Maddə 369. Müddətin qurtardığını bildirən vaxt

369.1. İllərlə hesablanan müddət müddətin sonuncu ilinin müvafiq ayında və günündə

qurtarır. Yarım illə müəyyənləşdirilmiş müddətə aylarla hesablanan müddətlər üçün qaydalar

tətbiq edilir. Həm də yarım il altı ay bərabər sayılır, yarım il isə ilin əvvəlindən

hesablanmağa başlanır.

369.2. Rüblərlə hesablanan müddətə aylarla hesablanan müddətlər üçün qaydalar tətbiq

edilir. Həm də rüb üç aya bərabər sayılır, rüblər isə ilin əvvəlindən hesablanmağa

başlanır.

369.3. Aylarla hesablanan müddət müddətin sonuncu ayının müvafiq günündə qurtarır.

Aylarla hesablanan müddətin qurtarması müvafiq günü olmayan aya düşdükdə müddət həmin ayın

sonuncu günü qurtarır.

369.4. Yarım ayla müəyyənləşdirilmiş müddət günlərlə hesablanan müddət kimi

qiymətləndirilir və on beş günə bərabər sayılır.

369.5. Həftə ilə hesablanan müddət yeddi günə bərabərdir və müddətin sonuncu həftəsinin

müvafiq günündə qurtarır.

369.6. Günlərlə hesablanan müddət müddətin sonuncu gününün başa çatması ilə bir vaxtda

qurtarır.

369.7. Əgər müddət bir və ya bir neçə tam aydan və ayın yarısından ibarətdirsə, on beş

gün axırda hesablanmalıdır.

369.8. Müddət uzadıldıqda yeni müddət bitmiş müddətin sonundan hesablanır.

369.9. Əgər vaxt aylarla və ya illərlə, özü də elə tərzdə müəyyənləşdirilsə ki, onların

birgə qurtarmasına zərurət yoxdur, onda ay otuz günlə, il isə üç yüz altmış beş günlə

hesablanır.

369.10. Ayın birinci günü ayın başlanğıcı, on beşinci günü ayın ortası, sonuncu günü

isə ayın axırı sayılır.

Maddə 370. Qeyri-iş günlərində müddətlərin hesablanması

[365]

370.1. Əgər hərəkət müəyyən gündə yerinə yetirilməlidirsə və həmin gün qeyri-iş

günüdürsə, hərəkət növbəti iş günündə yerinə yetirilməlidir.

370.2. Əgər müddətin sonuncu günü qeyri-iş gününə düşürsə, ondan sonrakı iş günü

müddətin qurtardığı gün sayılır.

Maddə 371. Müddətin sonuncu günündə hərəkətlərin yerinə yetirilməsi qaydası

371.1. Əgər müddət hər hansı hərəkətin yerinə yetirilməsi üçün təyin edilmişdirsə,

həmin hərəkət müddətin sonuncu günündə saat iyirmi dördədək yerinə yetirilə bilər. Lakin

əgər həmin hərəkət təşkilatda yerinə yetirilməlidirsə, onda müddət müəyyənləşdirilmiş

qaydalara görə həmin təşkilatda müvafiq əməliyyatların dayandırıldığı saatda qurtarır.

371.2. Müddətin sonuncu günündə saat iyirmi dördədək rabitə təşkilatına təhvil verilmiş

yazılı ərizələr və bildirişlər vaxtında verilmiş sayılır.

18-ci fəsil.

İddia müddəti

Maddə 372. İddia müddəti anlayışı

372.1. Başqa şəxsdən hər hansı hərəkəti yerinə yetirməyi və ya yerinə yetirməkdən

çəkinməyi tələb etmək hüququna müddət şamil edilir. KMQ23

372.2. hüququ pozulmuş şəxsin iddiası ilə hüququn müdafiəsi üçün müddət iddia müddəti

sayılır.

Maddə 373. İddia müddətləri

373.1. Ümumi iddia müddəti on il təşkil edir. KMQ23

373.2. Müqavilə tələbləri üzrə iddia müddəti üç il, daşınmaz əşyalarla bağlı müqavilə

tələbləri üzrə iddia müddəti isə altı ildir.

373.3. Vaxtaşırı icra edilməli öhdəliklərdən irəli gələn tələblər üzrə iddia müddəti üç

ildir.

373.4. Tələblərin ayrı-ayrı növləri üçün bu Məcəllə ilə ümumi müddətə nisbətən

qısaldılmış və ya uzadılmış xüsusi iddia müddətləri təyin edilə bilər.

373.5. Bu Məcəllənin bu fəslində müəyyənləşdirilmiş qaydalar, əgər qanunla ayrı hal

müəyyənləşdirilməyibsə, xüsusi iddia müddətlərinə də şamil edilir.

Maddə 374. İddia müddətlərinin müəyyənləşdirilməsi

[366]

374.1. Əgər müqavilədə başqa hal nəzərdə tutulmayıbsa, iddia müddətləri və onların

hesablanması qaydası bu Məcəllə ilə müəyyənləşdirilir.

[367]

374.2. İddia müddətləri axımının dayandırılması və kəsilməsi əsasları bu Məcəllə ilə

müəyyənləşdirilir.

Maddə 375. İddia müddətinin tətbiqi

375.1. hüququn müdafiəsi haqqında tələb iddia müddətinin keçməsindən asılı olmayaraq

məhkəmə tərəfindən baxılmağa qəbul edilir.

375.2. Məhkəmə tərəfindən iddia müddəti yalnız mübahisə tərəfinin məhkəmə qərarı

çıxarılanadək verdiyi ərizə əsasında tətbiq edilir. Mübahisə tərəfinin tətbiq edilməsi

barədə ərizə verdiyi iddia müddətinin keçməsi məhkəmənin iddiadan imtina barəsində qərar

çıxarması üçün əsasdır.KMQ17

Maddə 376. İddia müddətinin əlavə tələblərə tətbiqi

Əsas tələb üzrə iddia müddəti keçdikdə əlavə tələblər (girov, dəbbə pulu, saxlama,

zaminlik, beh) üzrə də iddia müddəti keçir.

Maddə 377. İddia müddətinin başlanması

377.1. İddia müddətinin axımı şəxsin öz hüququnun pozulduğunu bildiyi və ya bilməli

olduğu gündən başlanır. Bu qaydadan istisnalar bu Məcəllə ilə müəyyənləşdirilir.

377.2. İcra müddəti müəyyənləşdirilmiş öhdəliklər üzrə iddia müddətinin axımı icra

müddəti bitdikdə başlanır.

377.3. İcra müddəti müəyyənləşdirilməmiş və ya tələbetmə məqamı ilə müəyyənləşdirilmiş

öhdəliklər üzrə iddia müddətinin axımı kreditorun öhdəliyi icra etmək tələbini irəli sürmək

hüququnun əmələ gəldiyi andan başlanır, borcluya həmin tələbin icrası üçün güzəştli müddət

verildikdə isə iddia müddəti göstərilən müddət bitdikdən sonra hesablanmağa başlanır.

377.4. Reqres öhdəliklər üzrə iddia müddətinin axımı əsas öhdəliyin icrası anından

başlanır.

Maddə 378. Öhdəlikdə şəxslər dəyişilərkən iddia müddəti

Öhdəlikdə şəxslərin dəyişilməsi iddia müddətinin və onun hesablanması qaydasının

dəyişilməsinə səbəb olmur.

Maddə 379. İddia müddəti axımının dayandırılması

379.1. İddia müddətinin axımı aşağıdakı hallarda dayandırılır:

379.1.1. iddianın irəli sürülməsinə fövqəladə və həmin şəraitdə qarşısı alına bilməyən

hal (qarşısıalınmaz qüvvə) mane olduqda;

379.1.2. iddiaçı və ya cavabdeh hərbi vəziyyətə keçirilmiş silahlı qüvvələrin

tərkibində olduqda;

379.1.3. müvafiq icra hakimiyyəti orqanı öhdəliklərin icrası üçün möhlət (moratorium)

müəyyənləşdirdikdə;

379.1.4. fəaliyyət qabiliyyəti olmayan şəxsin qanuni təmsilçisi olmadıqda;

379.1.5. müvafiq münasibəti tənzimləyən qanunun və ya digər normativ hüquqi aktın

KM2

qüvvəsi dayandırıldıqda;

379.1.6. tərəflər arasında yaranmış mübahisə üzrə mediasiya prosesi tətbiq edildikdə.

[368]

379.2. Fiziki şəxslərin həyatına və ya sağlamlığına dəymiş zərərin əvəzinin ödənilməsi

haqqında iddialar üzrə iddia müddətinin axımı həmçinin fiziki şəxsin müvafiq orqana pensiya

və müavinət təyin edilməsi haqqında müraciəti ilə əlaqədar olaraq pensiya və ya müavinət

təyin edilənədək və ya təyin etməkdən imtina olunanadək dayandırılır.

379.3. İddia müddətinin axımı bir şərtlə dayandırılır ki, bu maddədə göstərilmiş hallar

iddia müddətinin son altı ayında, həmin müddət altı aya bərabər və ya altı aydan az olduqda

isə iddia müddəti ərzində əmələ gəlsin və ya mövcud olmaqda davam etsin.

379.4. Müddətin dayandırılmasına əsas vermiş halın sona çatdığı gündən müddətin axımı

davam edir. Müddətin qalan hissəsi altı aya qədər uzadılır, iddia müddəti altı aya bərabər

və ya altı aydan az olduqda isə iddia müddətinə qədər uzadılır.

379.4-1. Mediasiya prosesinin tətbiqi ilə əlaqədar dayandırılmış iddia müddətinin axımı “Mediasiya haqqında”

Azərbaycan Respublikasının Qanunu ilə müəyyən edilmiş tarixdən davam edir.

[369]

379.5. Nikahın mövcud olduğu dövrdə ərlə arvad arasındakı tələblər üzrə iddia

müddətinin axımı dayandırılır. Uşaqlar yetkinlik yaşına çatanadək uşaqlarla valideynlər

arasındakı tələblər üzrə, habelə bütün qəyyumluq dövründə qəyyumlarla (himayəçilərlə)

qəyyumluqda (himayədə) olanlar arasındakı tələblər üzrə də eyni qayda tətbiq edilir.

379.6. Əgər tələbi qanuni təmsilçisi olmayan məhdud fəaliyyət qabiliyyətli və ya

fəaliyyət qabiliyyəti olmayan şəxs irəli sürürsə, iddia müddəti həmin şəxs tam fəaliyyət

qabiliyyətli olanadək və ya onun üçün təmsilçi təyin edilənədək dayandırılmış sayılır.

Maddə 380. İddia müddəti axımının kəsilməsi

380.1. Müəyyənləşdirilmiş qaydada iddia irəli sürüldükdə, habelə borclu şəxs borcu

etiraf etməsini göstərən hərəkətlər etdikdə iddia müddətinin axımı kəsilir.

380.2. Fasilədən sonra iddia müddəti yenidən başlanır. Fasiləyə qədər keçmiş vaxt yeni

müddətə daxil edilmir.

Maddə 381. İddianın baxılmamış saxlandığı halda iddia müddətinin axımı

381.1. Əgər iddia məhkəmə tərəfindən baxılmamış saxlanmışdırsa, iddia irəli sürülənədək

başlanmış iddia müddətinin axımı ümumi qaydada davam edir.

381.2. Əgər cinayət işində irəli sürülmüş iddia məhkəmə tərəfindən baxılmamış

saxlanmışdırsa, iddia irəli sürülənədək başlanmış iddia müddətinin axımı iddianı baxılmamış

saxlayan hökm qanuni qüvvəyə minənədək dayandırılır. Müddətin dayandırıldığı vaxt iddia

müddətinə daxil edilmir. Bu zaman müddətin qalan hissəsi altı aydan az olduqda altı aya

qədər uzadılır.

Maddə 382. İddia müddətinin bərpası

İddiaçının şəxsiyyəti ilə bağlı hallara görə (ağır xəstəlik, köməksiz vəziyyət,

savadsızlıq və i.a.) iddia müddətinin ötürülməsi səbəbini məhkəmənin üzrlü saydığı müstəsna

hallarda fiziki şəxsin pozulmuş hüququ müdafiə edilməlidir. İddia müddətinin ötürülməsi

səbəbləri iddia müddətinin son altı ayında, həmin müddət altı aya bərabər və ya altı aydan

az olduqda isə iddia müddəti ərzində baş verdikdə üzrlü sayıla bilər.

Maddə 383. İddia müddəti bitdikdən sonra vəzifənin icrası

Borclu və ya digər mükəlləfiyyətli şəxs vəzifəsini iddia müddəti bitdikdən sonra icra

etmişsə, icra zamanı icra müddətinin bitdiyini bilməmiş olsa da, icra etdiyini geri tələb

edə bilməz.

Maddə 384. İddia müddətinin şamil edilmədiyi tələblər

384.0. İddia müddəti aşağıdakılara şamil edilmir:

384.0.1. şəxsi qeyri-əmlak hüquqlarının və digər qeyri-maddi nemətlərin müdafiəsi

haqqında tələblər;

384.0.2. əmanətlərin verilməsi haqqında əmanətçilərin banka tələbləri;

384.0.3. fiziki şəxsin həyatına və ya sağlamlığına vurulmuş zərərin əvəzinin ödənilməsi

haqqında tələblər. Lakin bu cür zərərin əvəzinin ödənilməsi hüququnun əmələ gəldiyi andan

üç il bitdikdən sonra irəli sürülmüş tələblər ən çoxu iddia irəli sürülməzdən əvvəlki üç il

üçün ödənilir;

[370]

384.0.4. mülkiyyətçinin və ya digər sahibin onun hüququnun hər cür pozuntularının

aradan qaldırılması haqqında tələbləri, özü də bu pozuntular sahiblikdən məhrumetmə ilə

birləşdirilmiş olmasa belə;

384.0.5. dövlət və ya bələdiyyə orqanının və ya onların vəzifəli şəxslərinin əmlaka

sahiblik, ondan istifadə və ya ona dair sərəncam üzrə mülkiyyətçinin hüquqlarını pozmuş

aktının etibarsız sayılması haqqında mülkiyyətçinin tələbləri;

384.0.6. bu Məcəllə ilə müəyyənləşdirilmiş hallarda digər tələblər.

Altıncı bölmə

ÖHDƏLİK HÜQUQUNUN ÜMUMİ HİSSƏSİ

19-cu fəsil.

Öhdəliklər haqqında ümumi müddəalar

Maddə 385. Öhdəlik anlayışı

385.1. Öhdəliyə əsasən bir şəxs (borclu) başqa şəxsin (kreditorun) xeyrinə müəyyən

hərəkəti etməlidir, məsələn, pul ödəməli, əmlak verməli, iş görməli, xidmətlər göstərməli

və i.a. və ya müəyyən hərəkətdən çəkinməlidir, kreditorun isə borcludan vəzifəsinin

icrasını tələb etmək hüququ vardır.

385.2. Öz məzmunundan və xarakterindən asılı olaraq, öhdəlik tərəflərdən hər birinin

üzərinə istər müqavilə münasibətləri zamanı, istərsə də belə münasibətlərdən sonra digər

tərəfin hüquqlarına və əmlakına xüsusi qayğı göstərmək vəzifəsini qoya bilər.

[371]

Maddə 386. Öhdəliklərin əmələ gəlməsi əsasları

386.1. Öhdəliyin zərər vurulması, əsassız varlanma və ya bu Məcəllədə nəzərdə tutulmuş

digər əsaslar nəticəsində əmələ gəlməsi halları istisna olmaqla, öhdəliyin əmələ gəlməsi

üçün onun iştirakçıları arasında müqavilə olmalıdır.

386.2. Bu Məcəllənin 385-ci maddəsində nəzərdə tutulmuş öhdəliklər müqavilənin

hazırlanması əsasında da əmələ gələ bilər.

386.3. Danışıqların iştirakçısı digər iştirakçının təqsirli hərəkəti nəticəsində

bağlanmayan müqavilənin bağlanması üçün çəkdiyi xərclərin əvəzini ödəməyi digər

iştirakçıdan tələb edə bilər.

386.4. Elektron formada bağlanan əqdlərdən irəli gələn öhdəliklərin məzmunu və icrası

ilə bağlı məsələlər, elektron ticarət haqqında Azərbaycan Respublikasının qanunvericiliyi

ilə nəzərdə tutulanlar istisna olmaqla, bu Məcəllə ilə tənzimlənir.

[372]

Maddə 387. Öhdəliyin tərəfləri

387.1. Öhdəlikdə onun tərəflərindən hər biri kreditor və ya borclu kimi bir şəxs və ya

eyni zamanda bir neçə şəxs iştirak edə bilər. Öhdəlikdə borclunun tərəfində iştirak edən

şəxslərdən birinə qarşı kreditorun tələblərinin etibarsızlığı, eləcə də bu cür şəxsə qarşı

tələb üzrə iddia müddətinin keçməsi özlüyündə kreditorun belə şəxslərin qalanlarına qarşı

tələblərinə toxunmur.

387.2. Əgər müqavilə üzrə tərəflərdən hər biri digər tərəfin xeyrinə vəzifə daşıyırsa,

o, digər tərəfin xeyrinə etməli olduqları barəsində həmin tərəfin borclusu və eyni zamanda

ondan tələb etməyə hüququ çatanlar barəsində onun kreditoru sayılır.

387.3. Öhdəlik tərəf kimi onda iştirak etməyən şəxslər (üçüncü şəxslər) üçün vəzifələr

yaratmır. Tərəflərin razılaşmasında nəzərdə tutulmuş hallarda öhdəlik üçüncü şəxslər üçün

öhdəliyin bir və ya hər iki tərəfi barəsində hüquqlar yarada bilər.

387.4. Tərəflərdən biri dövlət qulluqçusunun işlədiyi dövlət orqanı olan əqdlərdə həmin

dövlət qulluqçusu digər tərəf ola bilməz.

[373]

Maddə 388. Məlumat vermək öhdəliyi

Öhdəlikdən bu və ya başqa məlumatı almaq hüququ irəli gələ bilər. məlumat verilməsi

onun öhdəliyin məzmununu müəyyənləşdirmək üçün əhəmiyyətli olduğu və kontragentin belə

məlumatı öz hüquqlarına xələl gətirmədən verə biləcəyi halda da təmin edilməlidir. məlumatı

alan onun verilməsi xərclərinin əvəzini mükəlləfiyyətli şəxsə ödəməlidir.

20-ci fəsil.

Müqavilə hüququ

§1. Müqavilə anlayışı və şərtləri

Maddə 389. Müqavilə anlayışı

389.1. Mülki hüquq və vəzifələrin müəyyənləşdirilməsi, dəyişdirilməsi və ya xitamı

haqqında iki və ya bir neçə şəxsin razılaşması müqavilə sayılır.

389.2. Müqavilələrə iki və çoxtərəfli əqdlərə dair qaydalar tətbiq edilir.

389.3. Bu fəslin qaydalarında və müqavilələrin ayrı-ayrı növlərinə dair bu Məcəllənin

qaydalarında ayrı hal nəzərdə tutulmayıbsa, müqavilədən əmələ gələn öhdəliklərə öhdəliklər

haqqında ümumi müddəalar tətbiq edilir.

389.4. İkidən çox tərəfin bağladığı müqavilələrə müqavilə haqqında ümumi müddəalar belə

bir şərtlə tətbiq edilir ki, bu, həmin müqavilələrin çoxtərəfli xarakterinə zidd olmasın.

Maddə 390. Müqavilə azadlığı

390.1. Fiziki və hüquqi şəxslər azad surətdə müqavilələr bağlaya və bu müqavilələrin

məzmununu müəyyənləşdirə bilərlər. Onlar bu Məcəllədə nəzərdə tutulmayan, lakin ona zidd

olmayan müqavilələr də bağlaya bilərlər.

390.2. Müqavilə onun bağlandığı vaxt qüvvədə olan qanunla və digər hüquqi aktlar ilə

müəyyənləşdirilmiş, tərəflər üçün məcburi qaydalara (imperativ normalara) uyğun gəlməlidir.

Əgər müqavilə bağlandıqdan sonra onu bağlayarkən qüvvədə olmuş qaydalardan fərqlənən,

tərəflər üçün məcburi başqa qaydalar müəyyənləşdirən qanun qəbul edilmişsə, bağlanmış

müqavilənin şərtləri qüvvəsini saxlayır, amma qanunda onun qüvvəsinin əvvəllər bağlanmış

müqavilələrdən əmələ gələn münasibətlərə şamil olunmasının müəyyənləşdirildiyi hallar

istisna təşkil edir.

390.3. Müqavilə bağlamaq vəzifəsinin bu Məcəllədə və ya könüllü götürülmüş öhdəlikdə

nəzərdə tutulduğu hallar istisna olmaqla, müqavilə bağlamağa məcburetməyə yol verilmir.

390.4. Tərəflər bu Məcəllədə nəzərdə tutulmuş müxtəlif müqavilələrin ünsürlərini əhatə

edən müqavilə (qarışıq müqavilə) bağlaya bilərlər. Tərəflərin razılaşmasından və ya qarışıq

müqavilənin mahiyyətindən ayrı hal irəli gəlmirsə, qarışıq müqavilə üzrə tərəflərin

münasibətlərinə qarışıq müqavilədə ünsürləri olan müqavilələrə dair qaydalar müvafiq

hissələrdə tətbiq edilir.

390.5. Müqavilə şərtləri tərəflərin istəyi ilə müəyyənləşdirilir, amma müvafiq şərtin

məzmununun bu Məcəllədə göstərildiyi hallar istisna təşkil edir.

390.6. Müqavilə şərti tərəflərin razılaşması ilə ayrı qaydanın müəyyənləşdirilmədiyi

halda tətbiq edilən normada (dispozitiv norma) nəzərdə tutulubsa, tərəflər razılaşma

əsasında bu normanın tətbiqini istisna edə bilər və ya onun nəzərdə tutduğundan fərqli şərt

müəyyənləşdirə bilərlər. Bu cür razılaşma olmadıqda müqavilə şərti dispozitiv norma ilə

müəyyənləşdirilir.

390.7. Əgər müqavilə şərti onun iştirakçıları tərəfindən və ya dispozitiv norma ilə

müəyyənləşdirilməyibsə, müvafiq şərtlər tərəflərin münasibətlərinə tətbiq edilə bilən

işgüzar adətlərlə müəyyənləşdirilir.

Maddə 391. Gələcək əmlak barəsində bağlanmış müqavilənin etibarsızlığı

Tərəflərdən birinin özünün bütün gələcək əmlakını və ya onun bir hissəsini digər tərəfə

verməyi, yaxud onu uzufruktla yüklü etməyi öhdəsinə götürdüyü müqavilə etibarsızdır, amma

müqavilənin gələcək əmlakın ayrı-ayrı predmetləri barəsində bağlandığı hallar, habelə “Daşınar

əmlakın yüklülüyü haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanunu ilə müəyyən edilmiş hallar istisna təşkil

edir.

[374]

Maddə 392. Miras əmlak barəsində bağlanmış müqavilənin etibarsızlığı

392.1. Sağ olan şəxsin miras əmlakı barəsində başqa şəxslərin bağladığı müqavilə

etibarsızdır. Eyni qayda sağ olan şəxsin miras əmlakından məcburi paylar və (və ya) onun

vəsiyyət tapşırığı barəsində bağlanmış müqavilələrə də tətbiq edilir.

392.2. 392.1-ci maddənin qaydası qanun üzrə gələcək vərəsələrin qanun üzrə vərəsəlik

zamanı onlardan birinin payı haqqında və məcburi pay haqqında bağladıqları müqavilələrə

tətbiq edilmir.

Maddə 393. Əmlakın verilməsi barədə müqavilə

Tərəflərdən birinin hazırda olan əmlakı bütünlüklə və ya onun bir hissəsini digər

tərəfə verməyi, yaxud onu uzufruktla yüklü etməyi öhdəsinə götürdüyü müqavilə notariat

qaydasında təsdiqlənməlidir, amma müqavilənin hazırda olan əmlakın ayrı-ayrı predmetləri

barəsində bağlandığı hallar istisna təşkil edir.

Maddə 394. Daşınmaz əşyanın özgəninkiləşdirilməsi barədə müqavilənin bağlanması qaydası

Bir tərəfin daşınmaz əşyaya mülkiyyəti və ya digər əşya hüquqlarını digər tərəfə vermək və ya

əldə etmək barədə öhdəlik götürdüyü müqavilə notariat qaydasında təsdiqlənməlidir.

[375]

Maddə 395. Əşyanın yüklü edilməsi barədə müqavilənin hüdudları

Əgər şəxs öz əşyasını özgəninkiləşdirmək və ya yüklü etmək barəsində öhdəlik götürürsə,

bu öhdəlik “Daşınar əmlakın yüklülüyü haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanununda və ya müqavilədə

ayrı qayda nəzərdə tutulmadıqda, əşyanın ləvazimatına da şamil edilir.

[376]

Maddə 396. Müqavilə öhdəlikləri barədə qaydaların qeyri-müqavilə öhdəliklərinə tətbiqi

Öhdəliyin xarakterindən ayrı hal irəli gəlmirsə, müqavilə öhdəlikləri barədə qaydalar

digər qeyri-müqavilə öhdəliklərinə də tətbiq edilir.

Maddə 397. Əvəzli və əvəzsiz müqavilələr

397.1. Müqaviləyə görə tərəf öz vəzifələrinin icrası müqabilində haqq və ya digər

qarşılıqlı əvəz almalıdırsa, həmin müqavilə əvəzli sayılır.

397.2. Müqaviləyə görə bir tərəf digər tərəfdən haqq və ya digər qarşılıqlı əvəz

almadan ona nə isə verməyi öhdəsinə götürürsə, həmin müqavilə əvəzsiz sayılır.

397.3. Bu Məcəllədən, müqavilənin məzmunundan və ya mahiyyətindən ayrı hal irəli

gəlmirsə, müqavilənin əvəzli olduğu ehtimal edilir.

Maddə 398. Qiymət

398.1. Müqavilənin icrası tərəflərin razılaşması ilə müəyyənləşdirilmiş qiymət üzrə

ödənilir. Qanunda nəzərdə tutulmuş hallarda müvafiq icra hakimiyyəti orqanı tərəfindən

müəyyənləşdirilən və ya tənzimlənən qiymətlər (tariflər, normalar, dərəcələr və s.) tətbiq

edilir.

398.2. Müqavilə bağlandıqdan sonra qiymətin dəyişdirilməsinə müqavilədə və ya bu

Məcəllədə nəzərdə tutulmuş hallarda və qaydada yol verilir.

398.3. Əvəzli müqavilədə qiymət nəzərdə tutulmayıbsa və müqavilə şərtlərinə əsasən

müəyyənləşdirilə bilməzsə, müqavilənin icrası üçün pul müqayisəyə gələ bilən hallarda oxşar

mallar, işlər və ya xidmətlər üçün adətən alınan qiymət üzrə ödənilməlidir.

Maddə 399. Müqavilənin qüvvəsi KMQ24

399.1. Müqavilə bağlandığı andan qüvvəyə minir və tərəflər üçün məcburi olur.

399.2. Tərəflər müəyyənləşdirə bilərlər ki, bağladıqları müqavilənin şərtləri onların

müqavilə bağlanana qədər yaranmış münasibətlərinə də tətbiq edilir.

399.3. Müqavilədə nəzərdə tutula bilər ki, müqavilənin qüvvədə olma müddətinin

qurtarması tərəflərin müqavilə üzrə öhdəliklərinin xitamına səbəb olur. Belə şərtin

olmadığı müqavilə öhdəliyin icrasının qurtarmasının həmin müqavilədə müəyyənləşdirilmiş

anına qədər qüvvədə sayılır.

399.4. Müqavilənin qüvvədə olma müddətinin qurtarması tərəfləri müqavilənin həmin

müddət qurtarana qədər yol verilmiş pozulmasına görə məsuliyyətdən azad etmir.

Maddə 400. Ümumi müqavilə

400.1. Əgər müqavilə tərəflərindən biri bazarda üstün mövqe tutursa, o, fəaliyyətin bu

sahəsində kontragentlə müqavilə bağlamaqdan əsassız imtina etməməli, habelə kontragentə

qeyri-bərabər şərtlərini təklif etməməlidir.

400.2. Sahibkarlıq məqsədi olmadan və ya özünün zəruri ehtiyaclarının ödənilməsi üçün

əmlak və ya xidmət əldə edən və ya onlardan istifadə edən şəxslə, əgər digər tərəf özünün

sahibkarlıq fəaliyyəti həddində hərəkət edirsə, müqavilə bağlamaqdan əsassız imtina edilə

bilməz.

[377]

Maddə 401. Qoşulma müqaviləsi - çıxarılmışdır .

[378]

Maddə 402. İlkin müqavilə

402.1. İlkin müqaviləyə görə tərəflər həmin müqavilədə nəzərdə tutulmuş şərtlərlə

əmlakın verilməsi, işlərin görülməsi və ya xidmətlərin göstərilməsi barədə gələcəkdə

müqavilə (əsas müqavilə) bağlamağı öhdələrinə götürürlər.

402.2. İlkin müqavilə əsas müqavilə üçün nəzərdə tutulmuş formada bağlanır. İlkin

müqavilənin formasına dair qaydalara əməl edilməməsi onun əhəmiyyətsizliyinə səbəb

olur.

[379]

402.3. İlkin müqavilədə əsas müqavilənin predmetini, habelə digər mühüm şərtlərini

müəyyənləşdirməyə imkan verən şərtlər göstərilməlidir.

402.4. İlkin müqavilədə tərəflərin əsas müqaviləni hansı müddətdə bağlamağı öhdələrinə

götürdükləri göstərilir. Əgər ilkin müqavilədə bu müddət müəyyənləşdirilməyibsə, əsas

müqavilə ilkin müqavilənin bağlandığı andan bir il müddətində bağlanmalıdır.

402.5. Əgər əsas müqavilə tərəflərin onu bağlamalı olduğu müddət qurtarana qədər

bağlanmazsa və ya tərəflərdən biri digər tərəfə həmin müqaviləni bağlamaq barədə təklif

göndərməzsə, ilkin müqavilədə nəzərdə tutulmuş öhdəliklərə xitam verilir.

402.6. Niyyət razılaşmasında (niyyət protokolunda və s.) tərəflərin ona ilkin müqavilə

qüvvəsi vermək iradəsi birbaşa ifadə olunmayıbsa, o, mülki hüquq nəticələri doğurmur.

Maddə 403. Üçüncü şəxsin xeyrinə müqavilə

403.1. Üçüncü şəxsin xeyrinə müqavilə elə müqavilədir ki, onun tərəfləri borclunun

icranı müqavilədə göstərilmiş və ya göstərilməmiş, öhdəliyin öz xeyrinə icrasını borcludan

tələb etmək hüququ olan üçüncü şəxsə həyata keçirməli olduğunu müəyyənləşdirirlər.

403.2. Əgər bu Məcəllədə və ya müqavilədə ayrı qayda nəzərdə tutulmayıbsa, yaxud

öhdəliyin mahiyyətindən hər hansı ayrı hal irəli gəlmirsə, üçüncü şəxsin xeyrinə bağlanmış

müqavilənin icrasını həm kreditor, həm də üçüncü şəxs tələb edə bilər.

403.3. Xüsusi qeyd-şərt olmadıqda, işin hallarına, o cümlədən onun məqsədinə əsasən

aşağıdakılar müəyyənləşdirilməlidir:

403.3.1. üçüncü şəxs hüquq əldə etməlidir, yoxsa əldə etməməlidir;

403.3.2. bu hüquq dərhal, yoxsa müəyyən ilkin şərtlər olduqda əmələ gəlir;

403.3.3. üçüncü şəxsin razılığı olmadan onun hüququna xitam verməyə və ya hüququnu

dəyişməyə müqavilənin tərəflərinin ixtiyarı var, yoxsa yox.

403.4. Müqavilədə üçüncü şəxsin xeyrinə qeyd-şərt qoymuş tərəf, kontragentin

razılığından asılı olmayaraq, müqavilədə göstərilən üçüncü şəxsi dəyişmək hüququnu

saxlayır.

403.5. Əgər bu Məcəllədə və ya müqavilədə ayrı qayda nəzərdə tutulmayıbsa, üçüncü

şəxsin müqavilə üzrə öz hüququndan istifadə etmək niyyətini borcluya bildirdiyi andan

tərəflər bağladıqları müqaviləni üçüncü şəxsin razılığı olmadan ləğv edə və ya dəyişdirə

bilməzlər.

403.6. Borclu kreditora qarşı irəli sürə biləcəyi etirazları müqavilədə üçüncü şəxsin

tələbinə qarşı irəli sürə bilər.

403.7. Üçüncü şəxs müqavilə üzrə ona verilmiş hüquqdan imtina etdikdə, kreditor həmin

hüquqdan, əgər bu Məcəlləyə və müqaviləyə zidd deyilsə, istifadə edə bilər.

Maddə 403-1. Törəmə maliyyə alətləri

[380]

403-1.1. Törəmə maliyyə aləti hər hansı baza aktivini almaq, satmaq və ya dəyişdirmək hüququnu təsbit edən

müqavilədir. Baza aktivi qismində qiymətli kağız (investisiya fond payı istisna olmaqla), valyuta, faiz dərəcəsi, gəlirlik,

törəmə maliyyə aləti, əmtəə, maliyyə indeksi, kredit riski və s. çıxış edə bilər.

[381]

403-1.2. Törəmə maliyyə alətlərinin standartlaşdırılmış formada fond birjası vasitəsilə yerləşdirilməsi və tədavülü

qaydası Mərkəzi Bank tərəfindən müəyyən edilir. “Qiymətli kağızlar bazarı haqqında” Azərbaycan Respublikasının

Qanununda nəzərdə tutulmuş hallarda törəmə maliyyə alətləri ilə əməliyyatlar digər ticarət sistemində aparıldıqda,

törəmə maliyyə alətlərinin yerləşdirilməsi və tədavülü həmin ticarət sisteminin qaydalarına müvafiq olaraq həyata

keçirilir.

[382]

403-1.3. Törəmə maliyyə alətlərinə fyuçers, opsion və svop aiddir.

403-1.4. Fyuçers baza aktivinin müəyyənləşdirilmiş növdə və sayda əvvəlcədən razılaşdırılmış tarixə və qiymətə

alqı-satqısı üzrə törəmə maliyyə alətidir.

403-1.5. Opsion sahibinə birtərəfli qaydada baza aktivini almaq, satmaq və ya svop etmək hüququnu verən törəmə

maliyyə alətidir.

403-1.6. Svop iki tərəf arasında eyni növ baza aktivlərinin dəyişdirilməsi üzrə törəmə maliyyə alətidir.

Maddə 404. Müqavilənin təfsiri

404.1. Müqavilə şərtlərini təfsir edərkən məhkəmə təkcə müqavilədəki söz və ifadələrin

hərfi mənasını deyil, həm də tərəflərin iradə ifadəsinin həqiqi mənasını, bütövlükdə

müqavilənin hərfi mənasının onun digər şərtləri və mənası ilə müqayisəsini nəzərə alır.

404.2. Bu zaman bütün müvafiq hallar, o cümlədən müqaviləyə qədərki danışıqlar və

yazışmalar, tərəflərin qarşılıqlı münasibətlərində yaranmış praktika, işgüzar adətlər,

tərəflərin sonrakı hərəkətləri nəzərə alınır.

404.3. Əgər müqavilənin ayrı-ayrı ifadələri müxtəlif cür təfsir edilə bilərsə,

müqaviləni bağlamış tərəflərin yaşayış yerində adətən qəbul olunmuş mənaya üstünlük

verilir. Tərəflərin yaşayış yerləri müxtəlif olduqda, akseptantın yaşayış yeri həlledici

sayılır.

404.4. Müqavilədə bir-birini istisna edən və ya çoxmənalı ifadələr olduqda, müqavilənin

məzmununa digərlərindən daha çox uyğun gələn mənaya üstünlük verilməlidir.

404.5. Qarışıq müqavilələr təfsir edilərkən, icranın mahiyyətinə daha yaxın olan və ona

uyğun gələn müqavilələr haqqında normalar tətbiq edilir.

Maddə 404-1. Dövlət satınalmaları müqaviləsi

[383]

Dövlət satınalmaları müqaviləsinə dair münasibətlər Azərbaycan Respublikasının dövlət

satınalmaları haqqında qanunvericiliyinə uyğun tənzimlənir.

§ 2. Müqavilənin bağlanması

Maddə 405. Müqavilənin mühüm şərtləri barəsində razılaşma

405.1. Tərəflər müqavilənin bütün mühüm şərtləri barəsində tələb olunan formada

razılığa gəldikdə müqavilə bağlanmış sayılır. Müqavilənin predmetinə dair şərtlər, bu

Məcəllədə həmin növ müqavilələr üçün mühüm və ya zəruri adlandırılmış şərtlər, habelə

tərəflərdən birinin müraciəti ilə barəsində razılaşma əldə edilməli olan bütün şərtlər

mühüm sayılır.

405.2. Müqavilə tərəflərdən birinin oferta (müqavilə bağlamaq təklifi) göndərməsi və

digər tərəfin onu aksept etməsi (təklifin qəbulu) vasitəsi ilə bağlanır.

Maddə 406. Müqavilənin forması

406.1. Müqavilə əqdlərin bağlanması üçün nəzərdə tutulan hər hansı formada bağlana

bilər, bu şərtlə ki, bu Məcəllədə həmin növ müqavilə üçün müəyyən forma təyin

edilməsin.

[384]

406.2. Əgər tərəflər müqaviləni müəyyən formada bağlamaq barəsində şərtləşiblərsə,

həmin müqavilə növü üçün bu Məcəllə ilə belə forma tələb edilməsə də, müqavilə

şərtləşdirilmiş formaya salındıqdan sonra bağlanmış sayılır.

406.3. Yazılı formada müqavilə tərəflərin imzaladığı bir sənədin tərtibi yolu ilə,

habelə bu Məcəllənin 331.1-ci maddəsinə uyğun olaraq məktubların, teleqramların, elektron sənədlərin və ya digər

verilənlərin mübadiləsi yolu ilə bağlana bilər.

[385]

Maddə 407. Müqavilənin bağlanması anı

407.1. Müqavilə oferta göndərmiş şəxsin onun akseptini aldığı anda bağlanmış sayılır.

407.2. Sadə yazılı müqavilə müvafiq qaydada imzalandığı, notarial qaydada təsdiq

edilməli müqavilə isə müvafiq qaydada təsdiq edildiyi andan bağlanmış sayılır.

[386]

KMQ9

407.3. Çıxarılmışdır.

[387]

Maddə 408. Oferta

408.1. Müqavilə bağlanması haqqında təklif (oferta) o zaman verilmiş sayılır ki, bir və

ya bir neçə şəxsə ünvanlanmış bu təklifdə onu vermiş şəxsin (oferentin) razılıq (aksept)

olduqda, öz təklifinin icrasına hazır olduğu ifadə edilsin. Ofertada müqavilənin mühüm

şərtləri əks olunmalıdır.

408.2. Şəxslərin qeyri-müəyyən dairəsinə ünvanlanmış təklifdə (o cümlədən reklamda)

bilavasitə ayrı qayda göstərilməyibsə, bu təklif ofertaya dəvət sayılır.

[388]

408.3. Oferta ünvan sahibinin onu aldığı andan onu göndərmiş şəxsi bağlı edir.

Ofertanın geri götürülməsinə dair bildiriş ofertadan əvvəl və ya onun özü ilə eyni vaxtda

daxil olduqda, oferta verilməmiş sayılır.

408.4. Çıxarılmışdır.

[389]

408.5. Çıxarılmışdır.

[390]

408.6. Ünvan sahibinin aldığı oferta, əgər ofertanın özündə ayrı qayda

şərtləşdirilməyibsə, yaxud təklifin mahiyyətindən və ya verildiyi şəraitdən ayrı qayda

irəli gəlmirsə, onun aksepti üçün müəyyənləşdirilmiş müddət ərzində geri götürülə bilməz.

408.7. Əgər müqavilənin bütün mühüm şərtlərini əks etdirən təklifdən onu irəli sürmüş

şəxsin təklifdə göstərilmiş şərtlər ilə müqaviləni cavab verən istənilən şəxslə bağlamaq

iradəsi aydın görünürsə, belə təklif ümumi oferta sayılır.

[391]

Maddə 409. Aksept

409.1. Ofertanın ünvanlandığı şəxsin ofertanı qəbul etməsi haqqında cavabı aksept

sayılır. Aksept tam və qeyd-şərtsiz olmalıdır.

409.2. Əgər oferent aksept üçün müddət müəyyənləşdiribsə, aksept yalnız həmin müddətdə

həyata keçirilə bilər.

409.3. Əgər bu Məcəllədən, işgüzar adətdən və ya tərəflərin əvvəlki işgüzar

münasibətlərindən ayrı qayda irəli gəlmirsə, susmaq aksept sayılmır.

409.4. Əgər bu Məcəllədə ayrı qayda nəzərdə tutulmayıbsa və ya ofertada ayrı qayda

göstərilməyibsə, oferta almış şəxsin onun aksepti üçün müəyyənləşdirilmiş müddətdə ofertada

göstərilən müqavilə şərtlərini yerinə yetirmək (malları yola salmaq, xidmətlər göstərmək,

işlər görmək, müvafiq məbləği ödəmək və s.) üçün hərəkətlər etməsi aksept sayılır.

409.5. Aksept oferentə gec çatdıqda və akseptdən onun vaxtında göndərildiyi məlum

olduqda, aksept yalnız o halda gecikmiş sayıla bilər ki, oferent bu barədə digər tərəfə

dərhal məlumat vermiş olsun. Əgər oferta göndərmiş tərəf digər tərəfin gec alınmış

akseptini qəbul etdiyi barədə ona dərhal məlumat verərsə, müqavilə bağlanmış sayılır.

409.6. Akseptin geri götürülməsi haqqında bildiriş oferta göndərmiş şəxsə akseptdən

əvvəl və ya onunla bir vaxtda çatdıqda, aksept alınmamış sayılır.

409.7. Əgər ofertada aksept üçün müddət müəyyənləşdirilibsə, ofertanı göndərmiş şəxs

aksepti ofertada göstərilən müddət ərzində aldıqda müqavilə bağlanmış sayılır.

409.8. Əgər yazılı ofertada aksept üçün müddət müəyyənləşdirilməyibsə, müqavilə bu

şərtlə bağlanmış sayılır ki, oferta göndərmiş şəxs aksepti bu Məcəllədə müəyyənləşdirilmiş

müddət qurtarana qədər, belə müddət müəyyənləşdirilmədikdə isə bunun üçün zəruri olan

müddət ərzində almış olsun.

409.9. Əgər oferta aksept üçün müddət göstərilmədən, şifahi edilmişsə, digər tərəf

ofertanın akseptini dərhal bildirdikdə müqavilə bağlanmış sayılır.

409.10. Bu Məcəllənin 409.8-ci maddəsində nəzərdə tutulmuş hallar istisna olmaqla,

ünvanında olan şəxsə verilmiş oferta dərhal qəbul və ya rədd edilməlidir.

[392]

409.11. Bu Məcəllənin 409.8-ci maddəsində nəzərdə tutulmuş hallar istisna olmaqla,

ünvanında olmayan şəxsə verilmiş oferta yalnız oferta vermiş şəxsin adətən cavab gözləyə

biləcəyi müddətədək qəbul edilə bilər.

[393]

Maddə 410. Yeni oferta

410.1. Oferta üçün gecikmiş aksept yeni oferta sayılır.

410.2. Əgər cavabda müqaviləni ofertada nəzərdə tutulduğundan fərqlənən başqa şərtlərlə

bağlamağa razılıq ifadə olunmuşsa, belə cavab ofertadan imtina və eyni zamanda yeni təklif

sayılır.

Maddə 411. Müqavilənin bağlandığı yer

411.1. Əgər müqavilədə onun bağlandığı yer göstərilməyibsə, müqavilə ofertanı göndərmiş

fiziki şəxsin yaşayış yerində və ya hüquqi şəxsin olduğu yerdə bağlanmış sayılır.

411.2. İstehlakçı ilə öz müəssisəsinin hüdudları daxilində küçədə, evin qabağında və

buna bənzər yerlərdə ticarət edən şəxs arasında bağlanan müqavilə yalnız o halda

etibarlıdır ki, istehlakçı bir həftə müddətində müqavilədən yazılı surətdə imtina etməsin,

amma müqavilənin bağlandığı zaman icra olunduğu hallar istisna təşkil edir.

Maddə 412. Tərəfin müqavilə bağlamaqdan boyun qaçırması – çıxarılmışdır.

[394]

Maddə 413. Borcun etirafı – çıxarılmışdır.

[395]

Maddə 414. Müqavilənin hərracda bağlanması

414.1. Əgər müqavilənin mahiyyətindən ayrı qayda irəli gəlmirsə, o, hərrac keçirilməsi

yolu ilə bağlana bilər. Müqavilə hərracı udan şəxslə bağlanır.

414.2. Hərracın təşkilatçısı kimi əmlakın mülkiyyətçisi və ya əmlak hüququnun sahibi və

ya ixtisaslaşdırılmış təşkilat çıxış edə bilər. İxtisaslaşdırılmış təşkilat əmlakın

mülkiyyətçisi və ya əmlak hüququnun sahibi ilə müqavilə əsasında hərəkət edir və onların

adından və ya öz adından çıxış edir.

414.3. Bu Məcəllədə göstərilən hallarda əmlakın və ya əmlak hüququnun satışı barədə

müqavilələr yalnız hərrac keçirilməsi yolu ilə bağlana bilər.

414.4. Hərrac auksion və ya müsabiqə formasında keçirilir. Ən yüksək qiymət təklif

etmiş şəxs auksionda hərracı udmuş sayılır, hərracın təşkilatçısının qabaqcadan təyin

etdiyi müsabiqə komissiyasının rəyinə əsasən ən yaxşı şərtlər təklif etmiş şəxs isə

müsabiqə üzrə hərracı udmuş sayılır.

414.5. Qanunvericilikdə ayrı qayda nəzərdə tutulmayıbsa, hərracın formasını satılan

əmlakın mülkiyyətçisi və ya satılan əmlak hüququnun sahibi müəyyənləşdirir.

[396]

Maddə 415. Hərracın təşkili və keçirilmə qaydası

415.1. Auksionlar və müsabiqələr açıq və qapalı ola bilər. Açıq auksionda və açıq

müsabiqədə istənilən şəxs iştirak edə bilər. Qapalı auksionda və qapalı müsabiqədə yalnız

bu məqsəd üçün dəvət olunan şəxslər iştirak edirlər.

415.2. Qanunvericilikdə ayrı qayda nəzərdə tutulmayıbsa, təşkilatçı hərracın

keçirilməsini onun keçirilməsinə ən geci otuz gün qalmış bildirməlidir. Bildirişdə hərracın

vaxtı, yeri və forması, onun predmeti və keçirilmə qaydası, o cümlədən hərracda iştirakın

rəsmiləşdirilməsi, hərracı udan şəxsin müəyyənləşdirilməsi, habelə başlanğıc qiyməti

haqqında və qanunvericiliklə müəyyənləşdirilmiş digər məlumatlar olmalıdır. Əgər hərracın

predmeti müqavilə bağlamaq hüququdursa, qarşıdakı hərrac barəsində bildirişdə bunun üçün

verilən müddət göstərilməlidir.

[397]

415.3. Əgər bu Məcəllədə və ya hərracın keçirilməsi barədə bildirişdə ayrı qayda

nəzərdə tutulmayıbsa, bildirişi göndərən açıq hərrac təşkilatçısı auksionu keçirməkdən

istədiyi vaxt, lakin onun keçirilməsi gününə ən geci üç gün qalmış, müsabiqəni keçirməkdən

isə onun keçirilməsinə ən geci otuz gün qalmış imtina edə bilər. Açıq hərracın təşkilatçısı

onu keçirməkdən həmin müddətləri pozmaqla imtina etdikdə, iştirakçılara dəyən real zərərin

əvəzini ödəməlidir. Qapalı auksionun və ya qapalı müsabiqənin təşkilatçısı hərracdan

imtinanın bildiriş göndərildikdən sonra məhz hansı müddətdə edildiyindən asılı olmayaraq,

dəvət etdiyi iştirakçılara dəyən real zərərin əvəzini ödəməlidir.

415.4. Hərracın iştirakçıları hərracın keçirilməsinə dair bildirişdə göstərilən

məbləğdə, müddətdə və qaydada beh verirlər. Hərrac keçirilmədikdə beh geri qaytarılmalıdır.

Hərracda iştirak edən, lakin onu udmayan şəxslərin də behi qaytarılır. Hərracı udmuş şəxslə

müqavilə bağlandıqda, onun verdiyi behin məbləği bağlanmış müqavilə üzrə öhdəliklərin

icrası hesabına daxil edilir.

415.5. Hərracı udmuş şəxs və hərracın təşkilatçısı auksionun və ya müsabiqənin

keçirildiyi gün hərracın nəticələri haqqında protokol imzalayırlar; bu protokol müqavilə

qüvvəsinə malikdir. Hərracı udmuş şəxs protokolu imzalamaqdan boyun qaçırarsa, verdiyi behi

itirir. Protokolu imzalamaqdan boyun qaçıran hərrac təşkilatçısı hərracı udan şəxsə behi

ikiqat məbləğdə qaytarmalı, habelə hərracda iştirak etmək nəticəsində dəyən zərərin əvəzini

ödəməlidir.

415.6. Əgər hərracın predmeti yalnız müqavilə bağlamaq hüququ olmuşsa, belə müqaviləni

tərəflər hərrac qurtardıqdan və protokol rəsmiləşdirildikdən sonra iyirmi gündən və ya

bildirişdə göstərilən başqa müddətdən gec olmayaraq imzalamalıdırlar.

415.7. Onlardan biri müqavilə bağlamaqdan boyun qaçırdıqda, digər tərəf müqaviləni

bağlamağa məcbur etmək, habelə onu bağlamaqdan boyun qaçırılması nəticəsində vurulan

zərərin əvəzini ödəmək tələbi ilə məhkəməyə müraciət edə bilər.

Maddə 416. Hərrac keçirilməsi qaydalarının pozulması nəticələri

416.1. Bu Məcəllədə müəyyənləşdirilmiş qaydaları pozmaqla keçirilən hərrac maraqlı

şəxsin iddiası üzrə məhkəmə tərəfindən etibarsız sayıla bilər.

416.2. Hərracın etibarsız sayılması hərracı udmuş şəxslə bağlanan müqavilənin

etibarsızlığına səbəb olur.

§ 3. Müqavilənin standart şərtləri

Maddə 417. Müqavilənin standart şərtləri anlayışı

417.1. Müqavilənin standart şərtləri əvvəlcədən ifadə edilmiş, dəfələrlə istifadə üçün

nəzərdə tutulan elə şərtlərdir ki, bunları bir tərəf (təklif edən) digər tərəfə təqdim edir

və əvvəlcədən müəyyənləşdirilmiş normalardan fərqlənən və bu normaları tamamlayan qaydalar

onların vasitəsilə müəyyənləşdirilir.

417.2. Əgər tərəflər müqavilənin şərtlərini müfəssəl müəyyənləşdirmişlərsə, bunlar

müqavilənin standart şərtləri sayılmır.

417.3. Tərəflərin bilavasitə razılaşdırdıqları şərtlərə standart şərtlərə nisbətən

üstünlük verilir.

Maddə 418. Müqavilənin standart şərtlərinin müqavilənin tərkib hissəsinə çevrilməsi

418.1. Müqavilənin standart şərtləri onu təklif etmiş tərəflə digər tərəf arasında

bağlanmış müqavilənin tərkib hissəsinə yalnız o halda çevrilir ki, təklif etmiş tərəf

müqavilənin bağlandığı yerdə əyani qeyd yazsın və bu şərtlərə istinad etsin, digər tərəf

isə həmin şərtlərlə tanış olmaq və razıdırsa, bu şərtləri qəbul etmək imkanına malik olsun.

418.2. Əgər müqavilənin digər tərəfi sahibkardırsa, müqavilənin standart şərtləri bu

şərtlə müqavilənin tərkib hissəsi olur ki, işgüzar münasibətlərdə zəruri olan ehtiyat

göstərdiyi halda o bunu nəzərdə tutmalı olsun.

Maddə 419. Müqavilələrin standart şərtlərinin qeyri-adi müddəaları

419.1. Müqavilələrin standart şərtlərinin formaca qeyri-adi olduğuna görə digər tərəfin

nəzərdə tuta bilmədiyi müddəaları müqavilənin tərkib hissəsinə çevrilmir.

419.2. Müqavilənin standart şərtləri təfsir edilərkən rast gəlinən bütün qeyri-

müəyyənliklər, onları özündə əks etdirən şərtlərin müqaviləyə daxil edilməsini təklif etmiş

tərəfin ziyanına (əleyhinə) təfsir edilir.

[398]

Maddə 420. Müqavilənin standart şərtlərinin etibarsızlığı

420.1. Təklif etmiş tərəfin sahibkarlıq fəaliyyəti ilə məşğul olmayan fiziki şəxslər

barəsində tətbiq etdiyi müqavilənin standart şərtlərində aşağıdakılar etibarsız sayılır:

420.1.1. təklif etmiş tərəfin təklifi qəbul etmək, yaxud ondan imtina etmək və ya bu və

ya digər işi icra etmək üçün tənasübsüz surətdə uzun və ya aşkar qısa müddət (təklifin

qəbul və icra edilməsi müddətləri) müəyyənləşdirdiyini ifadə edən müddəalar;

420.1.2. təklif etmiş tərəfin öz öhdəliklərinin icrası üçün əvvəlcədən

müəyyənləşdirilmiş normalardan fərqlənən, tənasübsüz surətdə uzun və ya kifayət qədər aydın

olmayan müddətlər (öhdəliklərin pozulması zamanı müddətlər) müəyyənləşdirdiyini ifadə edən

müddəalar;

420.1.3. təklif etmiş tərəfə əsassız olaraq və müqavilədə göstərilmiş əsaslar olmadan

öz öhdəliyinin icrasından imtina etmək hüququ (müqavilədən imtina şərti) verən müddəalar;

420.1.4. təklif etmiş tərəfə vəd olunmuş işi dəyişdirmək və ya ondan imtina etmək

hüququ verən müddəalar, bir şərtlə ki, bu barədə razılaşma müqavilənin digər tərəfi üçün

qeyri-məqbul olsun (dəyişiklik edilməsi şərti);

420.1.5. təklif etmiş tərəfə müqavilənin digər tərəfindən çəkilmiş xərclər üçün

tənasübsüz surətdə yüksək əvəz (çəkilmiş xərclərin tənasübsüz surətdə yüksək əvəzi) tələb

etmək hüququ verən müddəalar.

420.2. Müqavilənin standart şərti müqaviləyə daxil edilmiş olsa da, etimad və

vicdanlılıq prinsiplərinə zidd olaraq müqavilənin digər tərəfi üçün zərərlidirsə,

etibarsızdır. Bu zaman həmin şərtlərin müqaviləyə daxil edildiyi şərait, tərəflərin

qarşılıqlı maraqları və sair nəzərə alınmalıdır.

420.3. Təklif etmiş tərəfin sahibkarlıq fəaliyyəti ilə məşğul olmayan fiziki şəxslər

barəsində tətbiq etdiyi müqavilənin standart şərtlərində aşağıdakılar da etibarsız sayılır:

420.3.1. qiymətlərin əsassız qısa müddətdə yüksəldilməsini (qiymətlərin qısamüddətli

yüksəldilməsi) nəzərdə tutan müddəalar;

420.3.2. müqavilə tərəfinin ona bu Məcəllə ilə verilmiş öhdəliklərin icrasından imtina

etmək hüququnu və ya müqavilənin digər tərəfi öz öhdəliklərini yerinə yetirənə qədər

müqavilənin icrasından imtina etmək hüququnu (icradan imtina hüququ) məhdudlaşdıran və ya

istisna edən müddəalar;

420.3.3. müqavilənin tərəfini şübhəsiz və ya məhkəmə qərarı ilə müəyyənləşdirilmiş

tələblərin əvəzləşdirilməsi hüququndan məhrum edən müddəalar (qarşılıqlı tələblərin

əvəzləşdirilməsinin qadağan edilməsi);

420.3.4. təklif etmiş tərəfi müqavilənin digər tərəfini xəbərdar etməyə və ya öhdəliyin

icrası üçün ona müddət verməyə dair (öhdəliyin icrası barədə xəbərdaretmə; müddət

təyinetmə) qanunla nəzərdə tutulan vəzifədən azad edən müddəalar;

420.3.5. zərərin miqdarından çox olan məbləğin tələb edilməsinə dair razılaşma (zərərin

əvəzinin ödənilməsinə dair yüksəldilmiş tələb);

420.3.6. təklif etmiş tərəfin və ya onun təmsilçisinin kobud ehtiyatsızlığı üzündən

tələbin pozulması nəticəsində vurulan zərər üçün məsuliyyəti (ehtiyatsızlıq üçün

məsuliyyəti) istisna edən və ya məhdudlaşdıran müddəalar;

420.3.7. təklif etmiş tərəfin əsas öhdəliyi pozduğu halda müqavilənin digər tərəfinin

müqavilədən imtina etmək hüququnu məhdudlaşdıran və ya onu bu hüquqdan məhrum edən və ya

müqavilənin digər tərəfini icra etməmə nəticəsində vurulmuş zərərin əvəzinin ödənilməsini

tələb etmək hüququndan məhrum edən və ya 420.3.6-cı maddəyə zidd olaraq onun bu hüququnu

məhdudlaşdıran (əsas öhdəliyinin icrası tələbinin pozulması) müddəalar;

420.3.8. təklif etmiş tərəfin öhdəliyi hissə-hissə icra etdiyi halda müqavilənin digər

tərəfini bütövlükdə müqavilənin icra edilməməsi üçün zərərin əvəzinin ödənilməsini tələb

etmək və ya əgər o, hissə-hissə icrada daha maraqlı deyildirsə (öhdəlik hissə-hissə icra

edildikdə marağın itməsi), müqavilədən imtina etmək hüququndan məhrum edən müddəalar;

420.3.9. təklif etmiş tərəfin yeni mallar göndərilərkən və işlər görülərkən əşyanın

qüsurları üçün məsuliyyətini nəzərdə tutan qaydalardan fərqli olaraq məhdudlaşdıran

müddəalar.

§ 4. Müqavilənin dəyişdirilməsi və ləğv edilməsi

Maddə 421. Müqavilənin dəyişdirilməsi və ləğv edilməsi əsasları

421.1. Müqavilənin dəyişdirilməsi və ləğv edilməsi, əgər bu Məcəllədə və ya müqavilədə

ayrı qayda nəzərdə tutulmayıbsa, tərəflərin razılaşması ilə mümkündür.

421.2. Tərəflərdən birinin tələbi ilə müqavilə yalnız digər tərəf müqaviləni

əhəmiyyətli dərəcədə pozduqda və ya bu Məcəllədə və ya müqavilədə nəzərdə tutulan digər

hallarda dəyişdirilə və ya ləğv edilə bilər. Tərəflərdən birinin müqaviləni pozması o zaman

əhəmiyyətli pozuntu sayılır ki, bunun digər tərəfə vurduğu zərər nəticəsində o, müqavilə

bağlanarkən ümid etməyə haqqı çatanlardan xeyli dərəcədə məhrum olur.

[399]

421.3. Müqavilənin tamamilə və ya hissə-hissə icrasından birtərəfli imtina edildikdə və

belə imtinaya bu Məcəllə ilə və ya tərəflərin razılaşması ilə yol verildikdə müqavilə

müvafiq surətdə ləğv edilmiş və ya dəyişdirilmiş sayılır.KMQ24

Maddə 422. Şəraitin əhəmiyyətli dərəcədə dəyişməsi ilə əlaqədar müqavilənin

dəyişdirilməsi və ləğv edilməsi

422.1. Tərəflərin müqavilə bağlayarkən əsas götürdükləri şəraitin əhəmiyyətli dərəcədə

dəyişməsi, əgər müqavilədə ayrı qayda nəzərdə tutulmayıbsa və ya onun mahiyyətindən ayrı

qayda irəli gəlmirsə, onun dəyişdirilməsinə və ya ləğv edilməsinə əsas verir. Şəraitin

dəyişməsi o halda əhəmiyyətli sayılır ki, əgər tərəflər bu dəyişməni ağlabatan şəkildə

əvvəlcədən görə bilsəydilər, müqaviləni əhəmiyyətli dərəcədə fərqlənən şərtlərlə bağlayar

və ya ümumiyyətlə, bağlamazdılar. Tərəflərin müqavilənin əsasında durmuş təsəvvürlərinin

yanlış çıxması şəraitin dəyişməsinə bərabər tutulur.

[400]

422.2. Əgər tərəflər müqavilənin əhəmiyyətli dərəcədə dəyişmiş şəraitə

uyğunlaşdırılması və ya ləğv edilməsi barədə razılığa gəlməsələr, eyni zamanda aşağıdakı

şərtlər olduqda müqavilə maraqlı tərəfin tələbi ilə məhkəmə tərəfindən ləğv edilə bilər,

422.4-cü maddədə nəzərdə tutulan əsaslar olduqda isə dəyişdirilə bilər:

422.2.1. müqavilənin bağlandığı məqamda tərəflər şəraitin bu dərəcədə dəyişməyəcəyini

əsas götürmüşlər;

422.2.2. şəraitin dəyişməsini doğuran elə səbəblərdir ki, əmələ gəldikdən sonra bu

səbəbləri maraqlı tərəf müqavilənin xarakterinə və dövriyyənin şərtlərinə görə ondan tələb

edilən qayğı və ehtiyatla aradan qaldıra bilməz;

422.2.3. müqavilənin şərtləri dəyişdirilmədən onun icra edilməsi tərəflərin müqaviləyə

uyğun əmlak mənafeləri nisbətini o dərəcədə pozar və maraqlı tərəfə o qədər zərər vurardı

ki, o, müqavilə bağlanarkən ümid etməyə haqqı çatanlardan xeyli dərəcədə məhrum olardı;

422.2.4. işgüzar adətlərdən və ya müqavilənin mahiyyətindən şəraitin dəyişməsi riskini

maraqlı tərəfin daşıdığı irəli gəlmir.

422.3. Əhəmiyyətli dərəcədə dəyişmiş şəraitə görə müqavilə ləğv edilərkən tərəflərdən

hər hansı birinin tələbi ilə məhkəmə müqavilənin icrası ilə əlaqədar çəkilmiş xərclərin

tərəflər arasında ədalətli bölüşdürülməsi zərurətini əsas götürərək, müqavilənin ləğv

edilməsi nəticələrini müəyyənləşdirir.

422.4. Şəraitin əhəmiyyətli dərəcədə dəyişməsi ilə əlaqədar müqavilənin

dəyişdirilməsinə müqavilənin ləğvinin ictimai mənafelərə zidd olduğu və ya tərəflərə

müqavilənin məhkəmə tərəfindən dəyişdirilmiş şərtlərlə icrası üçün zəruri məsrəflərdən

xeyli çox olan zərər vuracağı müstəsna hallarda məhkəmənin qərarı ilə yol verilir.

Maddə 423. Müqavilənin dəyişdirilməsi və ləğv edilməsi qaydası

423.1. Müqavilənin dəyişdirilməsi və ya ləğv edilməsi haqqında razılaşma, əgər bu

Məcəllədən, müqavilədən və ya işgüzar adətlərdən ayrı qayda irəli gəlmirsə, müqavilə ilə

eyni formada bağlanır.

423.2. Müqavilənin dəyişdirilməsi və ya ləğv edilməsi tələbini tərəf məhkəməyə yalnız

müqaviləni dəyişdirmək və ya ləğv etmək təklifindən digər tərəfin imtinasını aldıqda və ya

təklifdə göstərilmiş müddətdə, müddət göstərilmədikdə isə otuz gün müddətində ondan cavab

almadıqda irəli sürə bilər.KMQ24

Maddə 424. Müqavilənin dəyişdirilməsinin və ləğv edilməsinin nəticələri

424.1. Müqavilə dəyişdirilərkən tərəflərin öhdəlikləri dəyişdirilmiş şəkildə

saxlanılır.

424.2. Müqavilə ləğv edilərkən tərəflərin öhdəliklərinə xitam verilir.

424.3. Müqavilə dəyişdirilərkən və ya ləğv edilərkən, əgər tərəflərin razılaşmasından

və müqavilənin dəyişdirilməsi xarakterindən ayrı qayda irəli gəlmirsə, müqavilənin

dəyişdirilməsi və ya ləğv edilməsi haqqında tərəflərin razılaşmasının bağlandığı andan,

müqavilə məhkəmə qaydasında dəyişdirildikdə və ya ləğv edildikdə isə müqavilənin

dəyişdirilməsi və ya ləğv edilməsi haqqında məhkəmə qərarının qanuni qüvvəyə mindiyi andan

öhdəliklər dəyişdirilmiş və ya xətm edilmiş sayılır.

424.4. Əgər bu Məcəllə ilə və ya tərəflərin razılaşması ilə ayrı qayda

müəyyənləşdirilməyibsə, tərəflər müqavilənin dəyişdirildiyi və ya ləğv edildiyi anadək

öhdəlik üzrə icra etdiklərinin qaytarılmasını tələb edə bilməzlər.

424.5. Əgər müqavilənin dəyişdirilməsinə və ya ləğvinə onu tərəflərdən birinin

əhəmiyyətli dərəcədə pozması əsas vermişdirsə, digər tərəf müqavilənin dəyişdirilməsi və ya

ləğv edilməsi nəticəsində dəyən zərərin əvəzinin ödənilməsini tələb edə bilər.

21-ci fəsil.

Öhdəliklərin icrası

Maddə 425. Öhdəliklərin icrası zamanı vicdanlılıq

425.1. Öz hüquqlarını həyata keçirərkən və vəzifələrini icra edərkən tərəflərdən hər

biri vicdanlılığın tələb etdiyi tərzdə, yəni şərtləşdirilmiş vaxtda və yerdə lazımi

şəkildə, öhdəliyin şərtlərinə və bu Məcəllənin tələblərinə müvafiq surətdə, belə şərtlər və

tələblər olmadıqda isə işgüzar adətlərə və ya adətən irəli sürülən digər tələblərə müvafiq

surətdə hərəkət etməlidir.

425.2. Öhdəlikləri icra edərkən tərəflər müqavilənin yerinə yetirilməsinə zəmin

yaratmaq üçün birgə hərəkət etməli və müqavilənin məqsədinə çatmağa maneçilik törədə

biləcək və ya öhdəliklərin icrasını təhlükəyə məruz qoya biləcək hər cür hərəkətlərdən

çəkinməlidirlər.

Maddə 426. Öhdəliklərin icrası yeri

426.1. Öhdəliklərin icrası yeri, əgər bu Məcəllə ilə və ya müqavilə ilə ayrı qayda

müəyyənləşdirilməyibsə və ya öhdəliyin mahiyyətindən ayrı qayda irəli gəlmirsə, tərəflərin

iradəsi ilə müəyyənləşdirilir.

426.2. Əgər öhdəliyin icrası yeri müəyyənləşdirilməyibsə, icra aşağıda göstərilən

yerlərdə həyata keçirilməlidir:

426.2.1. torpaq sahəsinin, binanın, qurğunun və ya digər daşınmaz əmlakın verilməsi

öhdəliyi üzrə - əmlakın olduğu yerdə;

426.2.2. öhdəlik müəyyən əşyanın verilməsindən ibarətdirsə - müqavilənin bağlandığı an

həmin əşyanın olduğu yerdə;

426.2.3. bütün digər öhdəliklər üzrə - borclunun yaşayış yerində, borclu hüquqi

şəxsdirsə - öhdəlik münasibətinin əmələ gəldiyi vaxt onun olduğu yerdə.

426.3. Öhdəlik borclunun istehsal müəssisəsində əmələ gəldikdə, əgər müəssisə onun

yaşayış yerində deyildirsə, borclunun müəssisəsinin olduğu yerdə icra edilir.

426.4. Yalnız borclunun göndərmə xərclərini öz öhdəsinə götürdüyünə əsaslanmaqla

təyinat yerinin öhdəliyin icrası yeri olduğu qənaətinə gəlmək olmaz.

Maddə 427. Öhdəliyin icrası müddəti

427.1. Əgər öhdəliyin icrası müddəti təyin edilibsə, kreditor müddət çatanadək onun

icrasını tələb edə bilməz, lakin borclu onu vaxtından əvvəl icra edə bilər.

427.2. Əgər öhdəliyin icrası müddəti təyin edilməyibsə və ya şəraitə görə onu təyin

etmək mümkün deyildirsə, kreditor öhdəliyin dərhal icrasını tələb edə bilər, borclu isə onu

ağlabatan müddətdə icra etməyə borcludur.

427.3. Əgər öhdəlik onun icrası gününü və ya icra edilməli olduğu vaxt dövrünü nəzərdə

tutursa və ya müəyyənləşdirməyə imkan verirsə, öhdəlik həmin gün və ya bu cür dövr ərzində

istənilən an icra edilməlidir.

427.4. Ağlabatan müddətdə icra edilməmiş öhdəliyi, eləcə də icra müddəti tələbetmə anı

ilə müəyyənləşdirilmiş öhdəliyi borclu kreditorun icra tələbini irəli sürdüyü gündən yeddi

gün müddətində icra etməyə borcludur, bu şərtlə ki, bu Məcəllədən, öhdəliyin şərtlərindən,

işgüzar adətlərdən və ya öhdəliyin mahiyyətindən icranı başqa müddətdə həyata keçirmək

vəzifəsi irəli gəlməsin.

427.5. Əgər öhdəliyin icrası müddəti hər hansı şərtin baş verməsindən asılıdırsa,

öhdəlik həmin şərtin baş verdiyi gündən icra edilməlidir.

Maddə 428. Öhdəliyin vaxtından əvvəl icrası

428.1. Əgər kreditor icranı almaqdan üzrlü səbəbə görə imtina etməzsə, borclu öhdəliyi

vaxtından əvvəl icra edə bilər.

428.2. Öhdəliyin tərəflərinin sahibkarlıq fəaliyyəti ilə məşğul olması ilə bağlı

öhdəliyin vaxtından əvvəl icrasına yalnız öhdəliyin vaxtından əvvəl icrasının mümkünlüyü bu

Məcəllədə və ya öhdəlik şərtlərində nəzərdə tutulduqda və ya işgüzar dövriyyə adətlərindən

və ya öhdəliyin mahiyyətindən irəli gəldikdə yol verilir.

428.3. Əgər icra vaxtı müəyyənləşdirilibsə, şübhələr yarandıqda ehtimal edilir ki,

kreditor həmin müddətə qədər tələbin icrasını tələb edə bilməz, borclu isə öhdəliyi

vaxtından əvvəl icra edə bilər.

428.4. Öhdəliyin icrası üçün borclunun xeyrinə hər hansı müddət təyin edildikdə, əgər

borclu ödəniş qabiliyyətini itirərsə və ya şərtləşdirilmiş təminatı azaldarsa, yaxud

ümumiyyətlə, belə təminat verə bilməzsə, kreditor, qanunda və ya müqavilədə ayrı qayda nəzərdə

tutulmayıbsa dərhal icranı tələb edə bilər.

[401]

Maddə 429. Öhdəliklərin icrası müddətlərinin müəyyənləşdirilməsi – çıxarılmışdır.

[402]

Maddə 430. Öhdəliyin icrasından imtina

430.1. Əgər bu Məcəllədə ayrı qayda nəzərdə tutulmayıbsa, öhdəliyin icrasından

birtərəfli imtinaya və onun şərtlərini birtərəfli dəyişdirməyə yol verilmir.

430.2. Öhdəliyin tərəflərinin sahibkarlıq fəaliyyəti ilə məşğul olması ilə bağlı

öhdəliyin icrasından birtərəfli imtinaya və ya belə öhdəliyin şərtlərinin birtərəfli

dəyişdirilməsinə, əgər bu Məcəllədən və ya öhdəliyin mahiyyətindən ayrı qayda irəli

gəlmirsə, müqavilədə nəzərdə tutulan hallarda da yol verilir.

430.3. Çıxarılmışdır.

[403]

430.4. Elektron ticarətdə öhdəliyin icrasından imtinaya elektron ticarət haqqında

Azərbaycan Respublikasının qanunvericiliyinə müvafiq olaraq yol verilir.

[404]

Maddə 431. Öhdəliyin üçüncü şəxs tərəfindən icrası

431.1. Borclu öhdəliyin icrasının onun özündən asılı olduğu hallarda, habelə bunun bu

Məcəllədən, müqavilədən və ya öhdəliyin təbiətindən irəli gəldiyi hallarda öhdəliyi şəxsən

icra etməlidir. Bütün digər hallarda öhdəliyi borclunun əvəzinə üçüncü şəxs də icra edə

bilər və buna borclunun razılığı tələb edilmir . Bu halda “Banklar haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanununa

uyğun olaraq kreditorla bağlanmış müqaviləyə dəyişiklik edilməsi tələb olunmur.

[405]

431.2. Kreditor üçüncü şəxsin təklif etdiyi icranı, əgər borclu bunun əleyhinədirsə,

qəbul etməyə bilər.

431.3. Əgər kreditor borcluya mənsub əşyaya məcburi icra yönəldərsə, onda məcburi icra

nəticəsində bu əşyaya hüquqlarının itirilməsi təhlükəsi yaranan hər hansı şəxs kreditoru

təmin edə bilər. Üçüncü ºəxs kreditoru təmin etdikdə, tələb hüququ həmin ºəxsə keçir. Tələb

kreditorun zərərinə olaraq keçməməlidir.

Maddə 432. Öhdəliyin hissə-hissə icrası

432.1. Əgər kreditor razıdırsa, borclu öhdəliyi hissə-hissə icra edə bilər (öhdəliyin

hissə-hissə icrası).

432.2. Əgər bu Məcəllədə, öhdəliyin şərtlərində ayrı qayda nəzərdə tutulmayıbsa və

öhdəliyin mahiyyətindən ayrı qayda irəli gəlmirsə, kreditor öhdəliyin hissə-hissə icrasını

qəbul etməyə bilər.

432.3. Əgər borclu kreditora bir neçə eyni növlü öhdəlik icra etməlidirsə və onun icra

etdikləri bütün öhdəliklərin ödənilməsi üçün yetərli deyildirsə, icra zamanı borclunun

özünün müəyyənləşdirdiyi öhdəlik ödənilir. Əgər borclu ödənilən öhdəliyi

müəyyənləşdirməzsə, onda ödənilmə müddəti çatmış öhdəliklərdən müvafiq olaraq kreditorda

daha az təminatı olan öhdəlik əvvəlcə ödənilir, bərabər təminatlı öhdəliklərdən borclu üçün

daha ağır olanı, eyni dərəcədə ağır olan öhdəliklərdən daha köhnə öhdəlik, eyni müddətli

öhdəliklərin isə hamısı ödənilir.

432.4. Əgər borclu əsas öhdəliyin icrasından başqa, faizləri və xərcləri də

ödəməlidirsə, bütün borcun ödənilməsi üçün yetərli olmayan öhdəliyin icrası əvvəlcə

xərclərin hesabına, sonra faizlərin hesabına və nəhayət, əsas öhdəliyin hesabına daxil

edilir. Borclunun müəyyənləşdirdiyi başqa qayda etibarsızdır.

Maddə 433. Tələbin ixtiyarlı şəxsə icra edilməsi

433.1. Borclu öz öhdəliyini kreditora və ya qanunla və ya məhkəmənin qərarı ilə icranı

qəbul etməyə ixtiyarı çatan şəxsə ödəməlidir.

433.2. Əgər öhdəliyin icrasını ixtiyarsız şəxs qəbul edərsə, öhdəlik kreditorun buna

razılıq verməsi və ya bu icradan fayda götürməsi şərti ilə icra olunmuş sayılır.

433.3. Öhdəliyin icrası zamanı borclu icranı kreditorun özünün və ya ixtiyarlı şəxsin

qəbul etməsinə dair sübutların təqdim olunmasını tələb edə bilər və bu cür tələb irəli

sürülməməsi nəticələrinin riskini daşıyır.

Maddə 434. Alternativ öhdəlik

434.1. Bir neçə öhdəlikdən biri (alternativ öhdəlik) icra edilməli olduqda seçmək

hüququ, əgər müqavilədən, bu Məcəllədən və ya öhdəliyin mahiyyətindən ayrı qayda irəli

gəlmirsə, borcluya mənsubdur. Seçmək hüququ kreditora mənsubdursa, borclu ona ağlabatan

müddət təyin edərək öhdəliyi seçməsini tələb edə bilər. Kreditor öhdəliyi vaxtında

seçməzsə, həmin müddət keçdikdən sonra seçmək hüququ borcluya keçir.

434.2. Əgər borclunun icra edilməli iki hərəkətin birindən imtina etməyə ixtiyarı

çatırsa, digər hərəkəti icra etmək öhdəliyi qüvvədə qalır.

434.3. Alternativ öhdəliyin seçilməsi bunun digər tərəfə bəyan edilməsi və ya icranın

həyata keçirilməsi vasitəsilə yerinə yetirilir. Seçilmiş öhdəlik əzəldən icra edilməli

öhdəlik sayılır.

434.4. Bu Məcəllənin 434.1, 434.2 və 434.3-cü maddələrinin qaydaları seçim predmetinin

icra edilməli ikidən çox öhdəlikdən ibarət olduğu hallarda da tətbiq edilir.

Maddə 435. Kreditorun başqa icranı qəbul etmək hüququ

Kreditor müqavilədə nəzərdə tutulandan ayrı icranı qəbul etmək hüququna malikdir, lakin

qəbul etməyə borclu deyildir. Bu qayda icranın dəyərinin daha çox olduğu halda da qüvvədə

qalır.

Maddə 436. Öhdəliyin icrasının keyfiyyəti

Əgər icranın keyfiyyəti müqavilədə müfəssəl müəyyənləşdirilməyibsə, borclu ən azı orta

keyfiyyətli iş görməli və orta keyfiyyətli əşya verməlidir.

Maddə 437. Müqavilənin predmeti fərdi-müəyyən əşya olduqda öhdəliyin icrası

437.1. Əgər müqavilənin predmeti fərdi-müəyyən əşyadırsa, kreditor başqa əşyanı, onun

dəyəri daha yüksək olsa da, qəbul etməyə borclu deyildir.

437.2. Əgər borclu fərdi-müəyyən əşyanı verməyə borcludursa, o, orta tipli və

keyfiyyətli eyni əşyanı verməlidir. Əgər borclu həmin əşyanın verilməsi üçün zəruri olan

özündən asılı hər şeyi etmişdirsə, borc öhdəliyi bu əşya ilə məhdudlaşır.

Maddə 438. Müqavilənin predmeti növlü əşya olduqda öhdəliyin icrası

Əgər müqavilənin predmeti əvəz edilə bilən əşyadırsa (növlü əşya), borclu öhdəliyi

həmişə icra etməyə borcludur.

Maddə 439. Pul öhdəliklərinin icrası

439.1. Pul öhdəliyi manatla ifadə edilməlidir. Əgər tərəflərdən biri xarici fiziki və

ya hüquqi şəxsdirsə, tərəflər pul öhdəliyini, əgər bu, qanunla qadağan edilməyibsə, xarici

valyutada da müəyyənləşdirə bilərlər.

439.2. Əgər xarici valyutada olan pul öhdəliyi Azərbaycan Respublikasında

ödənilməlidirsə, ödənişin xarici valyutada aparılmalı olduğunun şərtləşdirildiyi hallardan

başqa, o, manatla ödənilir. Yenidən hesablama ödəniş anında ödəniş yerinin məzənnə qiyməti

üzrə aparılır.

439.3. Qanuna və ya müqaviləyə əsasən borcun üstünə faizlər hesablanmalı olduqda, əgər

bu Məcəllə ilə və ya müqavilə ilə ayrı qayda müəyyənləşdirilməyibsə, onlar iki faiz bəndi

əlavə edilməklə Azərbaycan Respublikası Mərkəzi Bankı tərəfindən müəyyən edilən uçot

dərəcəsi miqdarında, lakin ildə azı beş faiz miqdarında hesablanır.

[406]

439.4. Öhdəlikdən kənar ödənilmiş pul əsassız varlanma qaydalarına uyğun olaraq geri

tələb edilə bilər.

439.5. Əgər pul öhdəliyinin icra yeri barəsində şübhə varsa, öhdəlik kreditorun olduğu

yer üzrə (fiziki şəxsin yaşayış yeri və ya hüquqi şəxsin olduğu yer üzrə) icra edilməlidir.

439.6. Əgər ödənişin aparılmalı olduğu yerdə və ya ölkədə kreditorun pul köçürülməsi

üçün nəzərdə tutulan bank hesabı varsa, borclu öz pul öhdəliyini, kreditorun etiraz etdiyi

hallardan başqa, həmin hesaba köçürmə yolu ilə yerinə yetirə bilər.

439.7. Əgər ödəniş müddəti çatanadək pul vahidinin dəyəri (məzənnə) artmış və ya

azalmışsa və ya valyuta dəyişmişsə, borclu ödənişi, əgər bu Məcəllədə və ya müqavilədə ayrı

qayda nəzərdə tutulmayıbsa, öhdəliyin əmələ gəldiyi vaxta uyğun məzənnə üzrə yerinə

yetirməlidir. Valyuta dəyişdikdə mübadilə münasibətlərinin əsasını valyutanın dəyişdiyi gün

həmin pul vahidləri arasında mövcud olmuş məzənnə təşkil etməlidir.

Maddə 440. Pul öhdəliklərinin ödənilməsi növbəliyi

440.1. Əgər kreditorun xeyrinə olaraq borcluya müxtəlif öhdəliklərdən irəli gələn bir

neçə oxşar icra həvalə edilmişdirsə və icra edilənlər bütün borcların ödənilməsi üçün

yetərli deyildirsə, borclunun icra zamanı seçdiyi öhdəlik ödənilir, borclu seçmədikdə isə

ödəniş müddəti birinci çatan borc ödənilir.

440.2. Əgər tələblərin icra müddətləri eyni vaxtda çatarsa, icrası borclu üçün daha

ağır olan tələb birinci növbədə ödənilməlidir.

440.3. Əgər tələblər eyni dərəcədə ağırdırsa, daha az təmin edilmiş tələb birinci

növbədə icra olunmalıdır.

440.4. Borclunun ödəniş müddəti çatmış bütün borcunun ödənilməsi üçün yetərli olmayan

ödənişləri hesabına birinci növbədə məhkəmə xərcləri, sonra əsas icra (borc) və nəhayət,

faizlər ödənilir.

Maddə 441. Öhdəliklərin qarşılıqlı icrası

441.1. Tərəflərdən birinin öhdəliyi icra etməsi müqaviləyə uyğun olaraq digər tərəfin

öz öhdəliklərini icra etməsi ilə şərtləndirildikdə qarşılıqlı icra sayılır.

441.2. Mükəlləfiyyətli tərəf müqavilədə şərtləşdirilmiş öhdəliyin icrasını həyata

keçirmədikdə və ya həmin icranın müəyyənləşdirilmiş müddətdə həyata keçirilməyəcəyini aşkar

edən hallar olduqda qarşılıqlı icra öhdəsinə düşən tərəf öz öhdəliyinin icrasını dayandıra

bilər və ya öhdəliyin icrasından imtina edib zərərin əvəzinin ödənilməsini tələb edə bilər.

441.3. Əgər müqavilədə şərtləşdirilmiş öhdəliyin icrası tam həcmdə həyata keçirilməzsə,

qarşılıqlı icra öhdəsinə düşən tərəf öz öhdəliyinin icrasını dayandıra bilər və ya həyata

keçirilməmiş icraya müvafiq hissədə icradan imtina edə bilər.

441.4. Əgər digər tərəf müqavilədə şərtləşdirilmiş öhdəliyinin icrasını həyata

keçirmədiyinə baxmayaraq öhdəliyin qarşılıqlı icrası həyata keçirilərsə, digər tərəf öz

öhdəliyini icra etməlidir.

441.5. Bu Məcəllənin 441.2-441.4-cü maddələrində nəzərdə tutulan qaydalar müqavilədə

ayrı qayda nəzərdə tutulmadıqda tətbiq edilir.

22-ci fəsil.

Öhdəliklərin icra edilməməsi

Maddə 442. Öhdəliyin icra edilməməsi anlayışı

Öhdəliyin icra edilməməsi dedikdə onun pozulması və ya lazımınca icra edilməməsi

(vaxtında icra edilməməsi, mallarda, işlərdə və xidmətlərdə qüsurlarla və ya öhdəliyin

məzmunu ilə müəyyənləşdirilmiş digər şərtləri pozmaqla icra edilməsi) başa düşülür.

Maddə 443. Öhdəliyin icra edilməməsi ilə vurulan zərərin əvəzinin ödənilməsi

443.1. Öhdəliyini icra etməyən borclu kreditora dəymiş zərərin əvəzini ödəməyə

borcludur. Borclunun üzərinə öhdəliyi pozmağa görə məsuliyyət qoyulmadıqda bu qayda qüvvədə

olmur.

443.2. Zərər bu Məcəllənin 21-ci maddəsində nəzərdə tutulan qaydalara uyğun

müəyyənləşdirilir.

443.3. Əgər bu Məcəllədə və ya müqavilədə ayrı qayda nəzərdə tutulmayıbsa, zərər

müəyyənləşdirilərkən öhdəliyin icra edilməli olduğu yerdə kreditorun tələbini borclunun

könüllü ödədiyi gün mövcud olmuş qiymətlər, tələb könüllü ödənilmədikdə isə məhkəmənin

qərar çıxardığı gün mövcud olmuş qiymətlər nəzərə alınır.

443.4. Əldən çıxmış fayda müəyyənləşdirilərkən kreditorun onu əldə etmək üçün gördüyü

tədbirlər və bu məqsədlə apardığı hazırlıq işləri nəzərə alınır.

443.5. Borclu icranı gecikdirdikdə kreditor ona öhdəliyin icrası üçün zəruri vaxt təyin

edə bilər. Əgər borclu öhdəliyi bu müddətdə də icra etməzsə, kreditor öhdəliyin icrası

əvəzinə zərərin əvəzinin ödənilməsini tələb edə bilər.

443.6. Əgər əlavə müddətin təyin edilməsinin hər hansı nəticə verməyəcəyi aydındırsa və

ya zərərin əvəzinin ödənilməsini tələb etmək hüququndan dərhal istifadəyə hər iki tərəfin

mənafeləri əsas götürülməklə haqq qazandıran xüsusi hallar mövcuddursa, əlavə müddət təyin

edilməsi zərurəti yoxdur.

443.7. Əgər öhdəlikdə ayrı qayda nəzərdə tutulmayıbsa və ondan ayrı qayda irəli

gəlmirsə, borclunun üzərinə yalnız qəsdən və ya ehtiyatsızlıqdan edilmiş hərəkətlər

nəticəsində dəymiş zərərin əvəzini ödəmək vəzifəsi qoyulur.

443.8. Borclunun öhdəliyi qəsdən edilmiş hərəkətlər nəticəsində icra etməməsi zamanı

onun zərərin əvəzini ödəməkdən azad edilməsi barədə tərəflərin qabaqcadan razılaşması

yolverilməzdir.

443.9. Borclu öz qanuni təmsilçisinin və öhdəliklərinin icrası üçün xidmətlərindən

istifadə etdiyi digər şəxslərin hərəkətləri üçün özünün təqsirli hərəkətləri üçün olan

KM5

həcmdə məsuliyyət daşımalıdır.

443.10. Borclu icra predmetini başqa şəxsdən almalı olduqda və onu ala bilmədikdə də,

əgər müqavilədən ayrı qayda irəli gəlmirsə, icra etməmək üçün məsuliyyət daşıyır.

Maddə 444. Müqavilənin dəyişmiş şəraitə uyğunlaşdırılması – çıxarılmışdır.

[407]

Maddə 445. Borclunun icranı gecikdirməsi

445.1. İcranı gecikdirmiş borclu gecikdirmə nəticəsində vurduğu zərər üçün və

gecikdirmə zamanı təsadüfən baş vermiş icra mümkünsüzlüyünün nəticələri üçün kreditor

qarşısında məsuliyyət daşıyır.

445.2. Aşağıdakı hallar borclunun icranı gecikdirməsi sayılır:

445.2.1. öhdəliyin onun icrası üçün müəyyənləşdirilmiş müddətdə icra edilməməsi;

445.2.2. icra müddəti çatanadək kreditorun etdiyi xəbərdarlıqdan sonra da öhdəliyin

icra edilməməsi.

445.3. Əgər borclu icra müddəti çatdıqdan sonra kreditorun xatırlatmasına baxmayaraq

öhdəliyi icra etməzsə, o, icranı xatırlatma üzrə gecikdirmiş sayılır. Öhdəliyin icrası

barədə iddia irəli sürülməsi, habelə icraya dair yazılı tələbin çatdırılması xatırlatmaya

bərabər tutulur.

445.4. İcra üçün təqvim günü təyin edildikdə, əgər borclu təyin edilmiş vaxtadək

öhdəliyi icra etməzsə, icranı xatırlatmasız gecikdirmiş sayılır. İcraya qədər öhdəlik ləğv

edildikdə, əgər icra müddəti təyin edilmişsə və onu ləğvetmə anından təqvim üzrə hesablamaq

mümkündürsə, eyni qayda qüvvədə olur.

445.5. Əgər öhdəlik borclunun təqsiri olmadan baş vermiş halların nəticəsində icra

edilməzsə, bu, gecikdirmə sayılmır.

445.6. Borclu zərərin öhdəliyin vaxtında icrası zamanı da əmələ gələ biləcəyini sübuta

yetirməzsə, təsadüfi hallar üçün də məsuliyyət daşıyır.

[408]

445.7. Bu Məcəllədə və ya müqavilədə ayrı qayda nəzərdə tutulmayıbsa, borclu pul məbləğinin ödənilməsini

gecikdirdikdə kreditor gecikdirilmiş vaxt üçün gecikdirilmiş məbləğə illik beş faizin ödənilməsini tələb edə bilər.

[409]

445.8. Kreditor borclunun icranı gecikdirməsi nəticəsində icraya marağını itirdikdə,

icranı qəbul etməkdən imtina edə və zərərin əvəzinin ödənilməsini tələb edə bilər. Nə qədər

ki, öhdəlik kreditorun gecikdirməsi nəticəsində icra edilə bilmir, borclu icranı

gecikdirmiş sayılmır.

[410]

445.9. Borclu icranı gecikdirdikdə kreditor ona öhdəliyin icrası üçün əlavə vaxt verə

bilər. Əgər borclu həmin əlavə vaxt ərzində öhdəliyi icra edərsə, o, icranı gecikdirmiş

sayılmır.

[411]

Maddə 446. Kreditorun icranı gecikdirməsi

446.1. Kreditor vaxtı çatmış və ona təklif olunmuş icranı qəbul etmirsə və ya borclunun

öz öhdəliyini icra edə bilmək üçün ondan gözlədiyi hərəkətləri yerinə yetirmirsə, icranı

gecikdirmiş sayılır.

446.2. Kreditorun icranı gecikdirməsi borcluya gecikdirmə nəticəsində dəymiş zərərin

əvəzinin ödənilməsi hüququ verir, bir şərtlə ki, kreditor gecikdirmənin nə onun, nə də

icranı qəbul etməyin həvalə olunduğu şəxslərin cavabdeh olmadıqları hallara görə baş

verdiyini sübuta yetirməsin.

446.3. Pul öhdəliyi üzrə borclu kreditorun icranı gecikdirdiyi müddət üçün faizlər

ödəməli deyildir.

446.4. Kreditorun icranı gecikdirməsi zamanı borclu öhdəliyin icra edilməməsi üçün

yalnız bu şərtlə məsuliyyət daşıyır ki, icra borclunun qərəzi və ya kobud ehtiyatsızlığı

nəticəsində qeyri-mümkün olsun.

446.5. Gecikdirmə zamanı kreditor onun təqsirindən asılı olmayaraq:

446.5.1. müqavilə predmetinin saxlanması ilə əlaqədar çəkilmiş artıq xərclərin əvəzini

borcluya ödəməlidir;

446.5.2. əşyanın təsadüfən korlanması və ya məhv olması riski onun üzərinə düşür;

446.5.3. pul öhdəliyi üçün faizlər almaq hüququna daha malik deyildir.

446.6. Əgər təklif edilmiş icra vaxtınadək borclu kreditorun hərəkəti üçün təyin

edilmiş müddət ərzində öhdəliyi icra etməyə qadir deyildirsə, kreditor icranı gecikdirmiş

sayılmır.

446.7. Borclu öhdəliyi yalnız kreditor tərəfindən qarşılıqlı öhdəliyin icrasından sonra

icra etməli olduğu halda kreditor icranı o zaman gecikdirmiş sayılır ki, təklif olunmuş

icradan imtina etmədən qarşılıqlı öhdəliyin tələb olunan icrasını təklif etmir.

446.8. Əgər öhdəliyin icrası müddəti müəyyənləşdirilməyibsə və ya borclu təyin edilmiş

vaxtadək öhdəliyi icra etmək hüququna malik deyildirsə, kreditor təklif olunmuş icranı

qəbul etməyə müvəqqəti imkanı olmadığına görə icranı gecikdirmiş sayılmır, lakin borclunun

buna qədər ağlabatan müddətdə ona icranı təklif etdiyi hallar istisna təşkil edir.

446.9. Əgər öhdəliyin predmeti fərdi-müəyyən əşyadırsa və kreditorun icranı

gecikdirməsinin səbəbi təklif edilmiş eyni növlü əşyadan imtinadırsa, borclunun icra

vəzifəsi təklif edilmiş əşya ilə məhdudlaşır, onun məhv olması və ya təsadüfən zədələnməsi

riski isə kreditora keçir.

Maddə 447. İkitərəfli müqavilələrdə öhdəliklərin icra edilməməsi KMQ24

447.1. Əgər ikitərəfli müqavilənin bir tərəfi müqavilədən irəli gələn öhdəlikləri icra

etmirsə, müqavilənin digər tərəfi öhdəliklərin icrası üçün təyin etdiyi əlavə müddət

nəticəsiz qurtardıqdan sonra müqavilədən imtina edə bilər. Əgər öhdəliyin pozulması

xarakteri əsas götürülməklə əlavə müddət tətbiq edilmirsə, xəbərdarlıq edilməsi əlavə

müddət təyin olunmasına bərabər tutulur. Əgər öhdəliyin yalnız bir hissəsi icra

edilməmişsə, kreditor müqavilədən yalnız öhdəliyin qalan hissəsinin icrasına marağını

itirdiyi halda imtina edə bilər.

447.2. Aşağıdakı hallarda əlavə müddət təyin edilməsi və ya xəbərdarlıq edilməsi

zərurəti yoxdur:

447.2.1. bunun heç bir nəticə verməyəcəyi aydın olduqda;

447.2.2. öhdəlik müqavilədə təyin edilmiş müddətdə icra edilmədikdə və müqaviləyə görə

kreditor münasibətlərin davam etdirilməsini öhdəliyin vaxtında icrası ilə bağladıqda;

447.2.3. xüsusi əsaslara görə və qarşılıqlı mənafelər nəzərə alınmaqla müqavilənin

dərhal ləğv edilməsinə haqq qazandırıldıqda.

447.3. Aşağıdakı hallarda müqavilədən imtina yolverilməzdir:

447.3.1. öhdəliyin pozuntusu cüzi olduqda;

447.3.2. öhdəliyin pozulması üçün tamamilə və ya əsasən kreditorun özü məsuliyyət

daşıdıqda;

447.3.3. öhdəliyin qarşısında borclu tərəfindən artıq irəli sürülmüş və ya müqavilədən

imtina edildikdən dərhal sonra irəli sürüləcək qarşılıqlı tələb olduqda.

447.4. Müqavilədən imtina üçün əsasların baş verəcəyi aşkar olduqda kreditor

müqavilədən icra müddəti qurtaranadək imtina edə bilər.

447.5. Borclu müqavilədən imtina üçün kreditora ağlabatan müddət təyin edə bilər.

447.6. Əgər ikitərəfli müqaviləyə görə borclu onun üzərinə qoyulmuş öhdəliklərdən

imtina edə bilərsə, ona bu hüququ verən hal isə kreditorun təqsiri üzündən yaranmışsa, o,

cavab icrası almaq hüququnu saxlayır. Əgər cavab icrası üçün əsas kreditorun icranı almağı

ləngitdiyi vaxt əmələ gələrsə, bu qayda tətbiq edilmir.

447.7. Müqavilədən çıxarkən kreditor müqavilənin icra edilməməsi nəticəsində ona dəymiş

zərərin əvəzini ödəməyi tələb edə bilər. Əgər müqavilədən çıxmaq üçün əsas borclunun

təqsiri üzündən yaranmamışsa, bu qayda tətbiq edilmir.

23-cü fəsil.

Öhdəliklərin icra edilməməsi üçün məsuliyyət

Maddə 448. Öhdəliklərin icra edilməməsi üçün borclunun məsuliyyəti

448.1. Əgər bu Məcəllə ilə və müqavilə ilə ayrı qayda müəyyənləşdirilməyibsə, borclu

onun risk dairəsinə daxil olan öhdəliklərin icra edilmədiyi bütün hallar üçün cavabdehdir.

448.2. Borclu öz öhdəliklərinin hər bir təqsirli pozuntusu (hərəkət və ya

hərəkətsizlik) üçün məsuliyyət daşıyır. Borclunu təqsirə görə, yəni qərəzə və ya kobud

ehtiyatsızlığa görə məsuliyyətdən qabaqcadan azad etmək olmaz.

448.3. Borclu öz qanuni təmsilçilərinin və öhdəliyinin tamamilə və ya hissə-hissə

icrası üçün xidmətlərindən istifadə etdiyi şəxslərin hərəkəti və ya hərəkətsizliyi üçün öz

hərəkəti və ya hərəkətsizliyi üçün olan dərəcədə məsuliyyət daşımalıdır.

448.4. Borclu öhdəliyin pozulmasına görə bu şərtlə məsuliyyət daşımır ki, pozuntunun

onun cavabdeh olmadığı haldan irəli gəldiyini və müqavilə bağlanarkən onun həmin halı

nəzərə ala biləcəyini, yaxud bu halı və ya onun nəticələrini istisna edə və ya aradan

qaldıra biləcəyini gözləməyin mümkün olmadığını sübuta yetirsin. Borclu maneədən

xəbərdardırsa və ya xəbərdar olmalıdırsa, həmin maneə və icra qabiliyyətinə onun təsiri

barədə kreditora dərhal məlumat verməlidir. Əgər kreditor məlumatı dərhal almazsa, borclu

məlumatın vaxtında alınmaması ilə əlaqədar kreditorun düşdüyü zərər üçün məsuliyyət

daşıyır.

Maddə 449. Pul öhdəliyinin icra edilməməsi üçün məsuliyyət

KM2

449.1. Özgəsinin pul vəsaitini qanunsuz saxlamaqla, onu qaytarmaqdan boyun qaçırmaqla,

onun ödənilməsini digər şəkildə gecikdirməklə və ya başqa şəxsin hesabına pul vəsaitini

əsassız əldə etməklə və ya toplamaqla ondan faydalanmağa görə həmin vəsaitin məbləğindən

faizlər ödənilməlidir. Qanunda və ya müqavilədə ayrı qayda nəzərdə tutulmayıbsa, faizlərin miqdarı pul

öhdəliyinin və ya onun müvafiq hissəsinin icra edildiyi gün üçün bank uçot dərəcəsi ilə

müəyyənləşdirilir. Borc məhkəmə qaydasında tutulduqda məhkəmə kreditorun tələbini qərarın

çıxarıldığı gün üçün bank uçot dərəcəsini əsas götürməklə təmin edə bilər.

[412]

449.2. Bank uçot dərəcəsini Azərbaycan Respublikasının Mərkəzi Bankı

müəyyənləşdirir.

[413]

449.3. Əgər kreditorun pul vəsaitindən qanunsuz istifadə nəticəsində ona dəyən zərər bu

Məcəllənin 449.1-ci maddəsinə əsasən ona çatası faizlərin məbləğindən çoxdursa, kreditor

borcludan həmin məbləğdən çox olan hissədə zərərin əvəzini ödəməyi tələb edə bilər.

449.4. Özgə vəsaitindən istifadə üçün faizlər, əgər bu Məcəllədə və ya müqavilədə

faizlərin hesablanması üçün daha qısa müddət müəyyənləşdirilməyibsə, həmin vəsait

məbləğinin kreditora ödənildiyi günə qədər tutulur.

[414]

Maddə 450. Öhdəliyin naturada icrası

450.1. Öhdəliyin lazımınca icra edilmədiyi halda dəbbə pulunun və zərərin əvəzinin

ödənilməsi borclunu, əgər bu Məcəllədə və ya müqavilədə ayrı qayda nəzərdə tutulmayıbsa,

öhdəliyin naturada icrasından azad etmir.

450.2. Öhdəliyin icra edilmədiyi halda zərərin əvəzinin ödənilməsi və onun icra

edilməməsi üçün dəbbə pulunun ödənilməsi borclunu, əgər bu Məcəllədə və ya müqavilədə ayrı

qayda nəzərdə tutulmayıbsa, öhdəliyin naturada icrasından azad edir.

[415]

450.3. Kreditorun gecikdirilmə nəticəsində marağını itirdiyi icranı qəbul etməkdən

imtina etməsi, habelə peşman haqqı kimi müəyyənləşdirilmiş dəbbə pulunun ödənilməsi

borclunu öhdəliyin naturada icrasından azad edir.

[416]

Maddə 451. Öhdəliyin borclunun hesabına icrası

Borclu əmlakı hazırlamaq və kreditorun mülkiyyətinə vermək və ya əmlakı kreditorun

istifadəsinə vermək və ya onun üçün müəyyən işi görmək və ya ona müəyyən xidməti göstərmək

öhdəliyini icra etmədikdə kreditor, əgər bu Məcəllədən, müqavilədən və ya öhdəliyin

mahiyyətindən ayrı qayda irəli gəlmirsə, ağlabatan qiymətə və ağlabatan müddətdə öhdəliyin

icrasını üçüncü şəxslərə tapşıra bilər və ya onu öz qüvvələri ilə icra edə bilər və çəkdiyi

zəruri xərclərin və digər zərərin əvəzini ödəməyi borcludan tələb edə bilər.

Maddə 452. Fərdi-müəyyən əşyanı vermək öhdəliyinin icra edilməməsinin nəticələri

452.1. Fərdi-müəyyən əşyanı kreditorun mülkiyyətinə və ya əvəzli istifadəsinə vermək

öhdəliyi icra edilmədikdə kreditor həmin əmlakın borclunun əlindən alınmasını və öhdəlikdə

nəzərdə tutulan şərtlərlə ona verilməsini tələb edə bilər. Bu hüquq əmlakın üçüncü şəxsə

mülkiyyət hüququ ilə verildiyi halda aradan qalxır. Əgər əmlak hələ verilməmişsə, öhdəlik

hansı kreditorun xeyrinə daha əvvəl əmələ gəlmişsə, üstünlük o kreditorundur, bunu

müəyyənləşdirmək mümkün olmadıqda isə daha əvvəl iddia irəli sürənindir.

452.2. Kreditor öhdəliyin predmeti olan əmlakın ona verilməsini tələb etmək əvəzinə

zərərin əvəzinin ödənilməsini tələb edə bilər.

Maddə 453. Subsidiar məsuliyyət

453.1. Kreditor bu Məcəlləyə və ya öhdəliyin şərtlərinə görə əsas borclu olan digər

şəxsin məsuliyyətinə əlavə məsuliyyət (subsidiar məsuliyyət) daşıyan şəxsə qarşı

tələblərini irəli sürənədək əsas borcluya qarşı tələb irəli sürməlidir.

453.2. Əgər əsas borclu kreditorun tələbini ödəməkdən imtina etmişsə və ya kreditor

irəli sürdüyü tələb üçün ondan ağlabatan müddətdə cavab almamışsa, bu tələb subsidiar

məsuliyyət daşıyan şəxsə qarşı irəli sürülə bilər.

453.3. Əgər kreditorun əsas borcluya tələbi əsas borclunun qarşılıqlı tələbinin

əvəzləşdirilməsi yolu ilə ödənilə bilərsə, kreditor bu tələbin ödənilməsini subsidiar

məsuliyyət daşıyan şəxsdən tələb edə bilməz.

453.4. Subsidiar məsuliyyət daşıyan şəxs kreditorun ona qarşı irəli sürdüyü tələbi

ödəyənədək bu barədə əsas borclunu xəbərdar etməlidir, həmin şəxsə qarşı iddia irəli

sürüldükdə isə əsas borclunu işdə iştiraka cəlb etməlidir. Əks halda əsas borclu subsidiar

məsuliyyət daşıyan şəxsin reqres tələbinə qarşı kreditorun tələblərinə qarşı olan

etirazlarını irəli sürmək hüququna malikdir.

Maddə 454. Öhdəliklər üzrə məsuliyyətin ölçüsünün məhdudlaşdırılması

454.1. Öhdəliklərin ayrı-ayrı növləri üzrə və müəyyən fəaliyyət növü ilə bağlı

öhdəliklər üzrə qanunla zərərin əvəzinin tam ödənilməsi hüququ məhdudlaşdırıla bilər

(məhdud məsuliyyət).

454.2. Qoşulma müqaviləsi üzrə və ya kreditorun istehlakçı kimi çıxış edən fiziki şəxs

olduğu digər müqavilə üzrə borclunun məsuliyyət ölçüsünün məhdudlaşdırılması haqqında

razılaşma, əgər həmin öhdəlik növü və ya həmin pozuntu üçün məsuliyyət ölçüsü bu Məcəllə

ilə müəyyənləşdirilmişsə və əgər razılaşma öhdəliyin icra edilməməsi və ya lazımınca icra

edilməməsi üçün məsuliyyətə səbəb olan hallar baş verənə qədər bağlanmışsa,

əhəmiyyətsizdir.

Maddə 455. Sahibkarlıq fəaliyyəti ilə məşğul olan şəxsin öhdəliyin pozulması üçün

məsuliyyətinin xüsusi əsasları – çıxarılmışdır.

[417]

Maddə 456. Borclunun öz işçilərinin hərəkətləri üçün məsuliyyəti

Borclunun öhdəliyini icra etmək üçün onun işçilərinin yerinə yetirdikləri hərəkətlər

borclunun hərəkətləri sayılır. Əgər həmin hərəkətlər öhdəliyin icra edilməməsinə və

lazımınca icra edilməməsinə səbəb olmuşsa, borclu bu hərəkətlər üçün məsuliyyət daşıyır.

Maddə 457. Üçüncü şəxslərin hərəkətləri üçün borclunun məsuliyyəti – çıxarılmışdır.

[418]

Maddə 458. Öhdəliyin hər iki tərəfin təqsiri üzündən pozulmasının nəticələri

458.1. Əgər öhdəliyin icra edilməməsi və ya lazımınca icra edilməməsi hər iki tərəfin

təqsiri üzündən baş vermişsə, məhkəmə borclunun məsuliyyətinin ölçüsünü müvafiq surətdə

azaldır. Kreditor icra etməmək və ya lazımınca icra etməmək nəticəsində dəyən zərərin

miqdarının artmasına qəsdən və ya ehtiyatsızlıq üzündən kömək göstərdikə və ya zərəri

azaltmaq üçün ağlabatan tədbirlər görmədikdə də məhkəmə borclunun məsuliyyətinin ölçüsünü

azalda bilər.

458.2. Bu Məcəllənin 458.1-ci maddəsinin qaydaları bu Məcəlləyə və ya müqaviləyə görə

borclunun öz təqsirindən asılı olmayaraq öhdəliyin icra edilməməsi və ya lazımınca icra

edilməməsi üçün məsuliyyət daşıdığı hallarda da müvafiq surətdə tətbiq edilir.

Maddə 459. İlkin vəziyyəti bərpa etmək vəzifəsi

459.1. Zərərin əvəzini ödəməyə borclu olan şəxs əvəz ödəməyə borclu edən hal baş

verməsəydi, mövcud olacaq vəziyyəti bərpa etməlidir.

459.2. Əgər bədən xəsarəti və ya sağlamlığa zərər vurulması nəticəsində zərərçəkən əmək

qabiliyyətini itirmişsə və ya bu qabiliyyəti azalmışsa, yaxud onun tələbatı artırsa,

zərərçəkənə zərərin əvəzi aylıq dolanacaq xərcinin verilməsi ilə ödənilməlidir.

459.3. Zərərçəkən müalicə xərclərini qabaqcadan tələb edə bilər. Yeni peşəyə yiyələnmək

zərurəti yarandıqda da eyni qayda qüvvədə olur.

459.4. Əgər vacib əsaslar olduğu aşkardırsa, zərərçəkən dolanacaq xərclərinin əvəzinə

kompensasiya verilməsini tələb edə bilər.

459.5. Əgər ilkin vəziyyətin bərpası yolu ilə zərərin əvəzinin ödənilməsi mümkün

deyildirsə və ya bunun üçün tənasübsüz surətdə böyük xərclər zəruridirsə, kreditora pul

əvəzi verilə bilər.

459.6. Qabaqcadan razılaşmaya əsaslanaraq, öhdəliyin pozulması nəticəsində dəyən

zərərin əvəzinin ödənilməsini tələb etmək hüququndan imtina etmək yolverilməzdir.

459.7. Zərərin həcmi müəyyənləşdirilərkən öhdəliyin lazımınca icrası barəsində

kreditorun mənafeləri də nəzərə alınmalıdır. Zərərin həcminin müəyyənləşdirilməsi üçün

müqavilənin icrası yeri və vaxtı da nəzərə alınmalıdır.

24-cü fəsil.

Öhdəliklərin icrasının təmin edilməsi

§ 1. Öhdəliklərin icrasının təmin edilməsi haqqında ümumi müddəalar

Maddə 460. Öhdəliklərin icrasının təmin edilməsi üsulları

460.1. Öhdəliklərin icrası girov, dəbbə pulu, borclunun əmlakının saxlanması, zaminlik,

qarantiya, beh ilə və bu Məcəllədə və ya müqavilədə nəzərdə tutulan digər üsullarla təmin

edilə bilər. KMQ 25

460.2. Öhdəliyin icrasının təmin edilməsi barədə razılaşmanın etibarsızlığı əsas

öhdəliyin etibarsızlığına səbəb olmur.

460.3. Əgər bu Məcəllə ilə ayrı qayda müəyyənləşdirilməyibsə, əsas öhdəliyin

etibarsızlığı onu təmin edən öhdəliyin etibarsızlığına səbəb olur.

Maddə 461. Öhdəliyin icrası təminatının əvəz edilməsi

461.1. Öhdəliklərin icrası üçün təminat vermiş şəxs kreditorun razılığı ilə onu başqa

təminatla əvəz edə bilər.

[419]

461.2. Çıxarılmışdır.

[420]

§ 2. Dəbbə pulu

Maddə 462. Dəbbə pulu anlayışı

462.1. Dəbbə pulu (cərimə, penya) qanun və ya müqavilə ilə müəyyənləşdirilən, öhdəliyin

icra edilmədiyi və ya lazımınca icra edilmədiyi, o cümlədən icranın gecikdirildiyi halda

borclunun kreditora ödəməli olduğu pul məbləğidir. Əgər öhdəliyin məzmununu hərəkətdən

çəkinmək təşkil edirsə, dəbbə pulu hərəkətin edildiyi andan tutulmalıdır. Dəbbə pulunun

ödənilməsi tələbi üzrə kreditor ona zərər vurulduğunu sübuta yetirməyə borclu deyildir.

[421]

462.2. Əgər borclu öhdəliyin icra edilməməsi və ya lazımınca icra edilməməsi üçün

məsuliyyət daşımırsa, kreditor dəbbə pulunun ödənilməsini tələb edə bilməz.

462.3. Müqavilənin tərəfləri dəbbə pulunun miqdarını sərbəst müəyyənləşdirə bilərlər və

bu, mümkün zərərdən çox ola bilər.

462.4. Əgər öhdəliyin icrası barədə vəd bu Məcəlləyə görə etibarsız sayılırsa, həmin

öhdəliyin icra edilməməsi üçün dəbbə pulu haqqında qəbul edilmiş razılaşma da, hətta həmin

vədin etibarsızlığı tərəflərə məlum olsa belə, etibarsızdır.

462.5. Əgər borclu öz öhdəliyini icra etdiyinə görə dəbbə pulu tutulması barədə

mübahisə edirsə, o, icranı sübuta yetirməlidir, bu şərtlə ki, öhdəlik hərəkətdən

çəkinməkdən ibarət olmasın.

Maddə 463. Dəbbə pulu haqqında razılaşmanın forması

463.1. Dəbbə pulu haqqında razılaşma əsas öhdəliyin formasından asılı olmayaraq yazılı

formada bağlanmalıdır.

463.2. Yazılı formaya riayət edilməməsi dəbbə pulu haqqında razılaşmanın

etibarsızlığına səbəb olur.

Maddə 464. Qanun üzrə dəbbə pulunun ödənilməsi

464.1. Kreditor qanunla müəyyənləşdirilmiş dəbbə pulunun ödənilməsini, tərəflərin

razılaşmasında onun ödənilməsi vəzifəsinin nəzərdə tutulub-tutulmadığından asılı olmayaraq,

tələb edə bilər.

464.2. Əgər qanunla qadağan edilməyibsə, tərəflər qanun üzrə dəbbə pulunun miqdarını

artıra bilərlər.

Maddə 465. Öhdəliyin icra edilməməsi üçün cərimə ödənilməsi

465.1. Əgər borclu öhdəliyin icra edilməməsi üçün cərimə ödəyəcəyini vəd edirsə,

kreditor müqavilənin icrası əvəzinə dəbbə pulu ödənilməsini tələb edə bilər. Əgər kreditor

borcluya cərimə ödənilməsini tələb etdiyini elan edərsə, öhdəliyin icra edilməsi barədə

tələb istisna olunur. Əgər kreditorun icra etməmək nəticəsində dəyən zərərin əvəzinin

ödənilməsi hüququ varsa, o tutulmalı olan cəriməni zərərin minimum məbləği kimi tələb edə

bilər. Bununla kreditorun digər zərərin tutulması hüququ istisna edilmir.

465.2. Əgər borclu öhdəliyin lazımınca icra edilməməsi, o cümlədən müəyyənləşdirilmiş

müddətdə icra edilməməsi üçün cərimə ödəyəcəyini vəd etmişdirsə, kreditor cərimənin

ödənilməsini və öhdəliyin icrasını tələb edə bilər. Əgər kreditorun lazımınca icra etməmək

nəticəsində dəyən zərərin əvəzinin ödənilməsi hüququ varsa, kreditor onun ödənilməsini

tələb edə bilər. Əgər kreditor icranı qəbul etmişsə, cərimənin tutulmasını yalnız icranı

qəbul edərkən bu hüququ özündə saxlamış olduğu halda tələb edə bilər.

465.3. Əgər borclu pul cəriməsinin ödənilməsi əvəzinə başqa hərəkəti icra edəcəyini vəd

edirsə, bu Məcəllənin 465.1 və 465.2-ci maddələrinin tələbləri tətbiq edilir.

Maddə 466. Zərər və dəbbə pulu

466.1. Əgər öhdəliyin icra edilməməsi və ya lazımınca icra edilməməsi üçün dəbbə pulu

müəyyənləşdirilmişsə, zərərin dəbbə pulu çatmamış hissəsinin əvəzi ödənilir.

466.2. Qanunda və ya müqavilədə aşağıdakı hallar nəzərdə tutula bilər:

466.2.1. zərərin deyil, yalnız dəbbə pulunun tutulmasına yol verilə bilər;

466.2.2. dəbbə pulundan artıq zərər tam məbləğdə tutula bilər;

466.2.3. kreditorun seçiminə uyğun, ya dəbbə pulu, ya da zərər tutula bilər.

466.3. Öhdəliyin icra edilməməsi və ya lazımınca icra edilməməsi üçün məhdud

məsuliyyətin müəyyənləşdirildiyi hallarda dəbbə pulu çatmayan və ya dəbbə pulundan yuxarı

hissədə və ya onun əvəzinə ödənilməli olan zərər həmin məhdudiyyətlə müəyyənləşdirilmiş

həddə qədər tutula bilər.

Maddə 467. Məhkəmə tərəfindən dəbbə pulunun azaldılması

Məhkəmə işin hallarını nəzərə alaraq tənasübsüz surətdə yüksək dəbbə pulunu azalda

bilər. Tənasüb müəyyənləşdirilərkən kreditorun həm əmlak mənafeləri, həm də bütün əsaslı

mənafeləri nəzərə alınır. Dəbbə pulu ödənildikdən sonra onun miqdarının azaldılması istisna

edilir.

§ 3. Saxlama

Maddə 468. Saxlama anlayışı və onun əsasları

468.1. Borcluya və ya borclunun göstərdiyi şəxsə verilməli əmlak kreditorda olduqda,

əgər borclu həmin əmlakı ödəmək və ya kreditora bununla bağlı xərclərin və digər zərərin

əvəzini ödəmək öhdəliyini vaxtında icra etməzsə, kreditorun həmin əmlakı müvafiq öhdəlik

icra edilənədək saxlamaq ixtiyarı vardır.

468.2. Əmlakın və ya ona çəkilən xərclərin və digər zərərin əvəzinin ödənilməsi ilə

bağlı olmasa da, tərəfləri sahibkarlar kimi fəaliyyət göstərən öhdəlikdən əmələ gələn

tələblər də əmlakın saxlanması ilə təmin edilə bilər.

468.3. Kreditor onda olan əmlakı həmin əmlak kreditorun sahibliyinə daxil olduqdan

sonra əmlaka hüquqları üçüncü şəxsin əldə etməsinə baxmayaraq saxlaya bilər.

468.4. Bu maddənin qaydaları, əgər müqavilədə ayrı şərt nəzərdə tutulmayıbsa, tətbiq

edilir.

Maddə 469. Tələblərin saxlanan əmlak hesabına ödənilməsi

Əmlakı saxlayan kreditorun tələbləri girovla təmin edilmiş tələblərin ödənilməsi üçün

nəzərdə tutulan həcmdə və qaydada əmlakın dəyərindən ödənilir.

§ 4. Zaminlik

Maddə 470. Zaminlik müqaviləsi

470.1. Zaminlik müqaviləsi üzrə zamin başqa şəxsin kreditoru qarşısında həmin şəxsin öz

öhdəliyini tamamilə və ya hissə-hissə icra etməsi üçün məsuliyyəti öz üzərinə götürür.

470.2. Zaminlik müqaviləsi gələcəkdə yaranacaq öhdəliyin təmin edilməsi üçün də bağlana

bilər.

Maddə 471. Zaminlik müqaviləsinin forması

Zaminlik müqaviləsi yazılı formada bağlanmalıdır. Yazılı formaya riayət edilməməsi

zaminlik müqaviləsinin etibarsızlığına səbəb olur.

Maddə 472. Zaminin məsuliyyəti

472.1. Borclu zaminliklə təmin edilmiş öhdəliyi icra etmədikdə və ya lazımınca icra

etmədikdə, əgər bu Məcəllədə və ya zaminlik müqaviləsində zaminin subsidiar məsuliyyəti

nəzərdə tutulmayıbsa, zamin və borclu kreditor qarşısında birgə məsuliyyət daşıyırlar.

472.2. Əgər zaminlik müqaviləsində ayrı qayda nəzərdə tutulmayıbsa, faizlərin, borc

tutulması üzrə məhkəmə xərclərinin və borclunun öhdəliyi icra etməməsi və ya lazımınca icra

etməməsi nəticəsində kreditora dəyən digər zərərin əvəzinin ödənilməsi də daxil olmaqla,

zamin kreditor qarşısında borclu ilə eyni həcmdə məsuliyyət daşıyır.

472.3. Birgə zamin olmuş şəxslər, əgər zaminlik müqaviləsində ayrı qayda nəzərdə

tutulmayıbsa, kreditor qarşısında birgə məsuliyyət daşıyırlar.

Maddə 473. Zaminin xidmətləri üçün muzd

Əgər müqavilədə ayrı qayda nəzərdə tutulmayıbsa, zaminin borcluya göstərdiyi xidmətlər

üçün muzd almaq hüququ vardır.

Maddə 474. Kreditorun tələblərinə qarşı zaminin etiraz hüququ

474.1. Əgər zaminlik müqaviləsindən ayrı qayda irəli gəlmirsə, zamin kreditorun

tələbinə qarşı borclunun irəli sürə biləcəyi etirazları irəli sürə bilər. Zamin bu cür

etirazlar irəli sürmək hüququnu hətta borclunun onlardan imtina etdiyi və ya öz borcunu

etiraf etdiyi halda da itirmir.

474.2. Zamin kreditorun tələbini ödəyənədək bu barədə borclunu xəbərdar etməyə, zaminə

qarşı iddia irəli sürüldükdə isə borclunu işdə iştiraka cəlb etməyə borcludur.

474.3. Zamin bu Məcəllənin 474.2-ci maddəsində göstərilən vəzifələri yerinə

yetirmədikdə borclu zaminin reqres tələbinə qarşı kreditora qarşı olan etirazlarını irəli

sürə bilər.

Maddə 475. Öhdəliyi icra etmiş zaminin hüquqları

475.1. Öhdəliyi icra etmiş zaminə kreditorun həmin öhdəlik üzrə hüquqları və kreditora

girov saxlayan kimi mənsub olmuş hüquqlar zaminin kreditorun tələbini ödədiyi həcmdə keçir.

Zamin həmçinin borcludan kreditora ödənilmiş məbləğdən faizlər ödəməyi və borclunun əvəzinə

məsuliyyətlə bağlı çəkdiyi digər zərərin əvəzini ödəməyi tələb edə bilər.

475.2. Zamin öhdəliyi icra etdikdən sonra kreditor borcluya qarşı tələbi təsdiqləyən

sənədləri zaminə təqdim etməyə və həmin tələbi təmin edən hüquqları verməyə borcludur.

475.3. Bu maddədə müəyyənləşdirilmiş qaydalar bu Məcəllədə və ya zaminin borclu ilə

müqaviləsində ayrı qayda nəzərdə tutulmadıqda və onlar arasında münasibətlərdən ayrı qayda

irəli gəlmədikdə tətbiq edilir.

Maddə 476. Borclunun öhdəliyi icra etməsi barədə zaminə məlumat verilməsi

Zaminliklə təmin edilən öhdəliyi icra etmiş borclu bu barədə dərhal zaminə məlumat

verməlidir.

[422]

Maddə 477. Zaminliyə xitam verilməsi

477.0. Zaminliyə aşağıdakı hallarda xitam verilir:

477.0.1. zaminliyin təmin etdiyi öhdəliyə xitam verildikdə, habelə zaminin razılığı

olmadan həmin öhdəlik dəyişdirildikdə və bu dəyişdirilmə onun məsuliyyətinin artmasına və

ya onun üçün digər əlverişsiz nəticələrə səbəb olduqda;

477.0.2. əgər zamin yeni borclu üçün cavabdeh olmaq barəsində kreditora razılıq

verməmişsə, zaminliklə təmin edilmiş öhdəlik üzrə borc başqa şəxsə keçirildikdə;

477.0.3. kreditor borclunun və ya zaminin təklif etdiyi lazımi icranı qəbul etməkdən

imtina etdikdə;

477.0.4. zaminlik müqaviləsində göstərilmiş onun verilmə müddəti qurtardıqda. Belə

müddət təyin edilmədikdə zaminliyə onun təmin etdiyi öhdəliyin icrası vaxtının çatdığı

gündən bir il ərzində kreditorun zaminə qarşı iddia irəli sürmədiyi halda xitam verilir.

Əsas öhdəliyin icrası müddəti göstərilmədikdə və müəyyənləşdirilə bilmədikdə və ya

tələbetmə məqamı ilə müəyyənləşdirilə bildikdə zaminliyə zaminlik müqaviləsinin bağlandığı

gündən iki il ərzində kreditorun zaminə qarşı iddia irəli sürmədiyi halda xitam verilir.

§ 5. Qarantiya

Maddə 478. Qarantiya anlayışı

Qarantiyaya əsasən qarant (bank, digər kredit təşkilatı və ya sığorta təşkilatı) digər

şəxsin (prinsipalın) xahişi ilə prinsipalın kreditoruna (benefisiara) qarantiya öhdəliyinin

şərtlərinə uyğun olaraq benefisiar pul məbləğinin ödənilməsi barədə yazılı tələb təqdim

etdikdə həmin məbləği ödəyəcəyi barədə yazılı öhdəlik verir.

[423]

Maddə 479. Prinsipialın öhdəliyinin qarantiya ilə təmin edilməsi

479.1. Qarantiya prinsipialın benefisiar qarşısında öhdəliyini (əsas öhdəliyi)

lazımınca icra etməsini təmin edir.

479.2. Qarantiya verilməsinə görə prinsipial qaranta şərtləşdirilmiş muzd ödəyir.

Maddə 480. Qarantiyanın əsas öhdəlikdən asılı olmaması

Qarantın benefisiar qarşısında qarantiya ilə nəzərdə tutulan öhdəliyi müstəqil

öhdəlikdir və icrasının təminatı üçün verildiyi əsas öhdəlikdən, hətta qarantiyada bu

öhdəliyə istinad edilsə belə, asılı deyildir.

Maddə 481. Qarantiyanın geri götürülməzliyi

Əgər qarantiyada ayrı qayda nəzərdə tutulmayıbsa, o, qarant tərəfindən geri götürülə

bilməz.

Maddə 482. Qarantiya üzrə hüquqların başqasına verilə bilməməsi

Əgər qarantiyada ayrı qayda nəzərdə tutulmayıbsa, qarantiya üzrə benefisiara mənsub

olan, qaranta qarşı tələb irəli sürmək hüququ başqa şəxsə verilə bilməz.

Maddə 483. Qarantiyanın qüvvəyə minməsi

Əgər qarantiyada ayrı müddət nəzərdə tutulmayıbsa, qarantiya verildiyi gündən qüvvəyə

minir.

Maddə 484. Qarantiya üzrə tələbin təqdim edilməsi

484.1. Benefisiarın qarantiya üzrə pul məbləği ödənilməsinə dair tələbi qarantiyada

göstərilmiş sənədlər qoşulmaqla, qaranta yazılı formada təqdim edilməlidir. Tələbdə və ya

ona qoşmada benefisiar prinsipialın təminatı üçün qarantiya verilmiş əsas öhdəliyi

pozmasının nədən ibarət olduğunu göstərməlidir.

484.2. Benefisiarın tələbi qaranta qarantiyada müəyyənləş-dirilmiş verilmə müddəti

qurtaranadək təqdim edilməlidir.

Maddə 485. Benefisiarın tələbinə baxarkən qarantın vəzifələri

485.1. Benefisiarın tələbini aldıqda qarant bu barədə ləngimədən prinsipiala məlumat

verməli və tələbin surətini ona aid bütün sənədlərlə birlikdə prinsipiala təqdim etməlidir.

485.2. Qarant qoşulmuş sənədlərlə birlikdə benefisiarın tələbinə qarantiyada

göstərilmiş müddətdə, müddət göstərilmədikdə isə ağlabatan müddətdə baxmalı, həmin tələbin

və ona qoşulmuş sənədlərin qarantiya şərtlərinə uyğun gəlib-gəlmədiyini müəyyənləşdirməyə

ciddi diqqət göstərməlidir.

Maddə 486. Benefisiarın tələbini ödəməkdən qarantın imtina etməsi

486.1. Əgər benefisiarın tələbi və ya ona qoşulmuş sənədlər qarantiya şərtlərinə uyğun

deyildirsə və ya qarantiyada təyin edilmiş müddət qurtardıqdan sonra qaranta təqdim

edilmişdirsə, qarant bu tələbi ödəməkdən imtina edir. Qarant benefisiarın tələbini

ödəməkdən imtina etdiyi barədə benefisiara dərhal məlumat verməlidir.

486.2. Əgər benefisiarın tələbini ödəyənə qədər qaranta məlum olsa ki, qarantiya ilə

təmin edilmiş əsas öhdəlik tamamilə və ya müvafiq hissədə artıq icra edilmişdir, digər

əsaslara görə xətm edilmişdir və ya etibarsızdır, bu barədə o dərhal benefisiara və

prinsipiala məlumat verməlidir. Bu cür məlumat verildikdən sonra qarant benefisiardan

təkrarən aldığı tələbi ödəməlidir.

Maddə 487. Qarantın öhdəliyinin hədləri

487.1. Qarantın benefisiar qarşısında qarantiyada nəzərdə tutulan öhdəliyi qarantiya

verilmiş məbləğin ödənilməsi ilə məhdudlaşır.

487.2. Qarantın qarantiya üzrə öhdəliyi yerinə yetirməməsi və ya lazımınca yerinə

yetirməməsi üçün benefisiar qarşısında məsuliyyəti, əgər qarantiyada ayrı hal nəzərdə

tutulmayıbsa, qarantiya verilmiş məbləğlə məhdudlaşmır.

Maddə 488. Qarantiyaya xitam verilməsi

488.1. Qarantın benefisiar qarşısında qarantiya üzrə öhdəliyinə aşağıdakılarda xitam

verilir:

488.1.1. qarantiya verilmiş məbləğ benefisiara ödənildikdə;

488.1.2. qarantiyada müəyyənləşdirilmiş müddət qurtardıqda;

488.1.3. benefisiar qarantiya üzrə hüquqlarından imtina etdikdə və onu qaranta

qaytardıqda;

488.1.4. benefisiar qarantı onun öhdəliyindən azad etməsi barədə yazılı ərizə vermək

yolu ilə qarantiya üzrə hüquqlarından imtina etdikdə.

488.2. Bu Məcəllənin 488.1.1, 488.1.2 və 488.1.4-cü maddələrində nəzərdə tutulan

əsaslar üzrə qarantın öhdəliyinə xitam verilməsi qarantiyanın ona qaytarıb-

qaytarılmadığından asılı deyildir.

488.3. Qarantiyaya xitam verildiyindən xəbər tutan qarant bu barədə ləngimədən

prinsipiala məlumat verməlidir.

Maddə 489. Qarantın prinsipiala qarşı reqres tələbləri

489.1. Qarantın qarantiya üzrə benefisiara ödənilmiş məbləğlərin əvəzinin ödənilməsini

prinsipaldan reqres qaydasında tələb etmək hüququ qarantla prinsipialın icrası üçün

qarantiya verilmiş razılaşması ilə müəyyənləşdirilir.

489.2. Əgər qarantın prinsipialla razılaşmasında ayrı qayda nəzərdə tutulmayıbsa,

qarant prinsipialdan qarantiya şərtlərinə uyğun olmadan və ya qarantın benefisiar

qarşısında öhdəliyinin pozulmasına görə benefisiara ödənilmiş məbləğlərin əvəzini tələb edə

bilməz.

Maddə 490. Borclunun qarantiyası – çıxarılmışdır.

[424]

§ 6. Beh

Maddə 491. Beh anlayışı

491.1. Beh müqavilənin bağlanmasını təsdiq etmək və icrasını təmin etmək məqsədilə

razılığa gələn tərəflərdən birinin müqavilə üzrə digər tərəfə verəcəyi ödənişlər hesabına

verdiyi pul məbləğidir.

491.2. Behin məbləğindən asılı olmayaraq beh haqqında razılaşma yazılı formada

bağlanmalıdır. Beh haqqında razılaşma daşınmaz əmlaka sərəncam verilməsi barədə müqavilənin bağlanması ilə

bağlı olduqda, notariat qaydasında təsdiq edilməlidir. Daşınmaz əmlaka sərəncam verilməsi barədə müqavilənin

bağlanması ilə bağlı beh haqqında razılaşmanın notariat qaydasında təsdiq edilməsi zamanı behi alana münasibətdə bu

Məcəllənin 225.6-cı maddəsində nəzərdə tutulmuş qaydalar tətbiq edilir.

[425]

491.3. Müqavilə üzrə tərəfin verəcəyi ödənişlər hesabına ödənilmiş məbləğin beh olub-

olmadığına şübhə yarandıqda, o cümlədən bu Məcəllənin 491.2-ci maddəsində

müəyyənləşdirilmiş qaydaya riayət edilməməsi nəticəsində şübhə yarandıqda həmin məbləğ,

əgər əksi sübuta yetirilməsə, avans kimi ödənilmiş sayılır.

Maddə 492. Behlə təmin edilmiş öhdəliyə xitam verilməsinin və onun icra edilməməsinin

nəticələri

492.1. Öhdəliyin icrasına başlanana qədər ona tərəflərin razılaşması üzrə və ya icranın

mümkün olmaması nəticəsində xitam verildikdə beh qaytarılmalıdır.

492.2. Əgər müqavilənin icra edilməməsi üçün beh vermiş tərəf məsuliyyət daşıyırsa, beh

digər tərəfdə qalır. Əgər müqavilənin icra edilməməsi üçün beh almış tərəf məsuliyyət

daşıyırsa, o, digər tərəfə behin iki mislini ödəməlidir. Bundan əlavə, müqavilənin icra

edilməməsi üçün məsuliyyət daşıyan tərəf, əgər müqavilədə ayrı qayda nəzərdə tutulmayıbsa,

beh məbləği hesaba alınmaqla, zərərin əvəzini digər tərəfə ödəməyə borcludur.

25-ci fəsil.

Öhdəlikdə kreditorların və ya borcluların çoxluğu

Maddə 493. Birgə kreditorlar və birgə səlahiyyətlər

493.1. Əgər bir neçə şəxs onlardan hər birinin tam icranı tələb edə biləcəyi şəkildə

icranı tələb etməyə səlahiyyətlidirlərsə, borcluya isə yalnız birdəfəlik icra həvalə

edilirsə, onlar birgə kreditorlardır.

493.2. Birgə səlahiyyətlər müqaviləyə, qanuna və ya öhdəlik predmetinin bölünməzliyinə

əsasən əmələ gəlir.

Maddə 494. Öhdəliyin istənilən kreditora icra edilməsi

Əgər kreditorlardan biri bu Məcəllənin 493.1-ci maddəsində nəzərdə tutulan tələblə

borcluya qarşı etiraz irəli sürməmişsə, borclu öhdəliyi öz arzusu ilə istənilən kreditora

icra edə bilər.

Maddə 495. Öhdəliyin kreditorlardan birinə icra edilməsi

Öhdəliyin birgə kreditorlardan birinə tamamilə icra edilməsi borclunu digər kreditorlar

qarşısında öhdəliklərdən azad edir.

Maddə 496. Birgə kreditorlardan birinin imtinasının nəticələri

Əgər birgə kreditorlardan biri borclu barəsində tələbdən imtina edirsə, borclu həmin

kreditora çatası hissəni ödəməkdən azad edilir.

Maddə 497. Digər kreditorla bağlı faktlardan istifadənin yolverilməzliyi

Borclu kreditorlardan biri barəsində digər kreditorla bağlı faktlardan istifadə edə

bilməz.

Maddə 498. Birgə kreditorun vərəsələrinin hüquqları

Əgər birgə kreditorun bir neçə vərəsəsi vardırsa, onlardan hər birinə borca hüququn

yalnız onun vərəsəlik payına uyğun hissəsi keçir.

Maddə 499. Birgə kreditorun digər birgə kreditorlar qarşısında vəzifələri

499.1. Borcludan icranı tam almış kreditor qalan birgə kreditorlara çatası payı ödəməyə

borcludur.

499.2. Əgər birgə kreditorlar arasında ayrı qayda müəyyənləşdirilməyibsə, onların öz

qarşılıqlı münasibətlərində bərabər payları vardır.

Maddə 500. Birgə borclular və birgə öhdəliklər

500.1. Əgər öhdəliyin icrası bir neçə şəxsə onlardan hər birini öhdəliyin tam icrasında

iştirak etməyə borclu edən şəkildə həvalə edilirsə, kreditor isə yalnız birdəfəlik icranı

tələb etmək hüququna malikdirsə, onlar birgə borclulardır.

500.2. Birgə öhdəlik müqaviləyə, qanuna və ya öhdəlik predmetinin bölünməzliyinə əsasən

əmələ gəlir.

Maddə 501. Kreditorun icranı istənilən borcludan tələb etmək hüququ

Kreditor öz arzusu ilə istənilən borcludan həm tam, həm də hissə-hissə icranı tələb edə

bilər. Öhdəlik tam icra edilənədək qalan borcluların öhdəlikləri qüvvədə qalır.

Maddə 502. Birgə borclunun kreditor barəsində qarşılıqlı tələbi

Birgə borclunun kreditora qarşı müqavilənin mahiyyətindən irəli gələn və ya yalnız

özünün hüququ çatan, yaxud birgə borcluların hamısı üçün ümumi olan bütün qarşılıqlı

tələbləri irəli sürmək ixtiyarı vardır.

Maddə 503. Borclulardan birinin öhdəliyi tam icra etməsinin nəticələri

Borclulardan birinin öhdəliyi tam icra etməsi qalan borcluları icradan azad edir.

Borclunun kreditor qarşısında həyata keçirdiyi əvəzləşdirmə barəsində də eyni qayda qüvvədə

olur.

Maddə 504. Digər birgə borclu ilə bağlı faktlardan istifadənin yolverilməzliyi

Əgər öhdəlik münasibətlərinin mahiyyətindən ayrı qayda irəli gəlmirsə, birgə

borclulardan biri ilə bağlı faktlardan yalnız həmin şəxs barəsində istifadə edilə bilər.

Maddə 505. Birgə borclulardan biri barəsində iddia

Birgə borclulardan biri barəsində iddia verilməsi kreditoru qalan borclular barəsində

də iddia vermək hüququndan məhrum etmir.

Maddə 506. İcranın qəbulunun ləngidilməsinin nəticələri

506.1. Kreditorun birgə borclulardan birindən icranın qəbulunu ləngitməsinin nəticələri

qalan birgə borclular barəsində də qüvvədədir.

506.2. Birgə borclulardan birinin icra müddətlərinə riayət etməməsinin nəticələrindən

qalan birgə borclular barəsində istifadə oluna bilməz.

Maddə 507. Birgə borcluların vərəsələrinin hüquqları

Əgər birgə borclulardan birinin bir neçə vərəsəsi vardırsa, onlardan hər biri tələbi öz

miras payına mütənasib surətdə icra etməyə borcludur. Əgər tələb bölünməzdirsə, bu qayda

tətbiq edilmir.

Maddə 508. Kreditorun tələbinin birgə borclulardan birinin borcu ilə birləşdirməsi

Əgər kreditorun tələbi birgə borclulardan birinin borcu ilə birləşdirilirsə, qalan

borclular barəsində öhdəliyə həmin borclunun payına düşən miqdarda xitam verilir.

Maddə 509. Borclulardan biri öhdəliyi tam icra etdikdə reqres qaydasında tələb hüququ

509.1. Birgə öhdəliyi icra etmiş borclu, əgər müqavilədə və ya bu Məcəllədə ayrı qayda

müəyyənləşdirilməyibsə, qalan borclular barəsində onların paylarına mütənasib surətdə,

lakin öz payı çıxılmaqla reqres qaydasında tələb hüququna malikdir.

509.2. Əgər borcluların məsuliyyətinin həcmini müəyyənləşdirmək mümkün deyildirsə,

onlar bir-biri qarşısında eyni dərəcədə məsuliyyət daşıyırlar.

509.3. Kreditor qarşısında birgə öhdəliyi icra edən birgə borcluya kreditorun digər

borclulara qarşı tələbi, habelə bu Məcəllənin 196-cı maddəsində nəzərdə tutulmuş qaydada

kreditorun digər borclulara münasibətdə hüququ keçir.

[426]

Maddə 510. Birgə borclunun ödəniş qabiliyyəti olmamasının nəticələri

Əgər borclulardan birinin ödəniş qabiliyyəti olmazsa, ona düşən pay ödəniş qabiliyyətli

bütün digər borclular arasında mütənasib surətdə bölüşdürülür.

Maddə 511. Birgə borclunun kompensasiyası

Əgər birgə borclu birgə öhdəlikdən fayda götürmüşsə, belə fayda götürməmiş birgə borclu

öz öhdəliyinin icrası üçün ondan təminat tələb edə bilər.

Maddə 512. Müddətin keçməsinin nəticələri

Birgə borclulardan biri barəsində müddətin axımının dayandırılmasının və ya xitamının

digər borclular barəsində qüvvəsi yoxdur.

26-cı fəsil.

Öhdəliklərin verilməsi

§ 1. Tələblərin güzəşti – çıxarılmışdır.

§ 2. Öhdəliklərin verilməsi – paraqrafın adı çıxarılmışdır.

Maddə 522. Öhdəliklərin verilməsi əsasları və qaydası

522.1. Kreditor ilə müqaviləyə əsasən öhdəlik üçüncü şəxsə verilə bilər; bunun

nəticəsində o, əvvəlki borclunu əvəz edir.

522.2. Əgər borclu ilə öhdəliyin üçüncü şəxsə veriləcəyi barədə razılaşma əldə

edilərsə, bu yalnız kreditorun icazəsi ilə etibarlı olur.

522.3. İcazə yalnız borclunun və ya üçüncü şəxsin kreditoru öhdəliyin verilməsindən

xəbərdar etdiyi halda verilir. İcazə verilənədək tərəflər müqaviləni dəyişdirə və ya ləğv

edə bilərlər. İcazə verməkdən imtina edilərsə, öhdəlik verilmiş sayılmır.

522.4. Borclu və ya üçüncü şəxs kreditordan icazəni müəyyənləşdirilmiş müddətdə elan

etməyi tələb edirlərsə, icazə həmin müddət qurtaranadək elan edilir; bu edilməsə, hesab

edilir ki, icazə verməkdən imtina olunmuşdur.

522.5. Kreditor icazə verməyənədək, öhdəliyi üzərinə götürmüş şəxs şübhə olduğu halda

borcluya münasibətdə kreditoru vaxtında təmin etmək öhdəliyi daşıyır. Kreditorun icazə

verməkdən imtina etdiyi halda da eyni qayda qüvvədə olur.

[428]

Maddə 523. Torpaq sahəsini özgəninkiləşdirənin öhdəliklərinin verilməsi

523.1. Əgər torpaq sahəsini əldə edən şəxs özgəninkiləşdirənlə müqaviləyə əsasən

özgəninkiləşdirənin torpaq sahəsinə ipoteka barəsində öhdəliyini öz üzərinə götürürsə,

kreditor öhdəliyin verilməsinə icazəni yalnız özgəninkiləşdirənin ona bu barədə bildiriş

göndərdiyi halda verə bilər.

523.2. Əgər bildirişin alınmasından altı ay keçmişdirsə, icazə kreditorun həmin müddət

ərzində özgəninkiləşdirənə imtina etmədiyi halda verilmiş sayılır. Özgəninkiləşdirən yalnız

[427]

o halda bildiriş göndərə bilər ki, mülkiyyətçi əldə edəni daşınmaz əmlakın dövlət

reyestrində qeydə aldırmış olsun.

523.3. Bildiriş yazılı şəkildə tərtib edilir və öhdəliyi qəbul edənin əvvəlki borclunu

əvəz etdiyini göstərir, bu şərtlə ki, kreditor altı ay ərzində bundan imtina etməsin. Əldə

edənin tələbi ilə özgəninkiləşdirən öhdəliklərin verilməsi barədə kreditora bildiriş

göndərməlidir. İcazə verildikdən və ya ondan imtina edildikdən dərhal sonra

özgəninkiləşdirən əldə edənə bu barədə bildiriş göndərir.

Maddə 524. Öhdəliyi qəbul etmiş şəxsin etirazları

Öhdəliyi qəbul etmiş şəxs kreditorla əvvəlki borclunun hüquq münasibətlərindən irəli

gələn etirazları kreditora qarşı irəli sürə bilər. O, əvvəlki borcluya mənsub tələbi hesaba

ala bilməz. Öhdəliyi qəbul etmiş şəxs öhdəlik qəbul edənlə əvvəlki borclu arasında olan,

öhdəliyin verilməsinin əsasında duran hüquq münasibətindən irəli gələn etirazları kreditora

qarşı irəli sürə bilməz.

Maddə 525. Zaminlik öhdəliyinin, girov və ipoteka hüququnun verilmə nəticəsində ləğvi

Tələb üçün verilmiş zaminlik və girov hüququ öhdəliyin verilməsi nəticəsində ləğv

edilir. Əgər tələb üçün ipoteka mövcuddursa, kreditorun ipotekadan etiraz etdiyi zaman baş

verən eyni nəticələr baş verir. Əgər zamin və ya öhdəliyin verildiyi məqamda yüklü əşyanın

mənsub olduğu şəxs razılıq verərlərsə, bu göstərişlər tətbiq edilmir. Müflisolma halı üçün

tələblə bağlı üstünlük hüququ müflisolma zamanı öhdəliyi qəbul edənin əmlakı barəsində

həyata keçirilə bilməz.

Maddə 526. Öhdəliyi qəbul etmiş şəxsin məsuliyyəti

Əgər kimsə müqaviləyə əsasən başqa şəxsin əmlakını qəbul edirsə, həmin şəxsin

kreditorları əvvəlki borclunun məsuliyyətinin davam etməsinə baxmayaraq, müqavilənin

bağlandığı andan özlərinin həmin vaxtadək mövcud olmuş pretenziyalarını əmlakı qəbul edənə

qarşı irəli sürə bilərlər. Əmlakı qəbul edənin məsuliyyəti alınmış əmlakın tərkibi və

müqavilə üzrə ona mənsub olan tələblər ilə məhdudlaşır. Əmlakı qəbul edənin məsuliyyəti

onunla əvvəlki borclu arasındakı razılaşmaya əsasən istisna edilə və ya məhdudlaşdırıla

bilməz.

27-ci fəsil.

Öhdəliklərə xitam verilməsi

Maddə 527. Öhdəliklərə xitam verilməsi əsasları

527.1. Öhdəliyə icra, depozitə qoyma, qarşılıqlı əvəzləşdirmə, borcu bağışlama,

müddətin keçməsi nəticəsində və bu Məcəllədə və ya müqavilədə nəzərdə tutulan digər əsaslar

üzrə tamamilə və ya qismən xitam verilir.

527.2. Öhdəliyə tərəflərdən birinin tələbi ilə xitam verilməsinə yalnız bu Məcəllədə və

ya müqavilədə nəzərdə tutulan hallarda yol verilir.

§ 1. Öhdəliklərə icra nəticəsində xitam verilməsi

Maddə 528. Öhdəliyə kreditorun xeyrinə icra nəticəsində xitam verilməsi

Öhdəliyə onun kreditorun xeyrinə lazımınca icrası (icra) nəticəsində xitam verilir.

Maddə 529. Öhdəliyin icrasının qəbulu

529.1. Borclunun tələbi ilə kreditor icranı tamamilə və ya hissə-hissə qəbul etdiyini

təsdiqləyən sənəd verməlidir.

529.2. Öhdəliyin icrası kimi təklif olunmuş hərəkəti qəbul edən kreditor, əgər onu

öhdəliyin icrası kimi təsdiq etmək niyyətində deyildirsə, sübut etməlidir ki, o, icra

edilməli öhdəlik deyil, başqasıdır və ya natamamdır və ya lazımi öhdəlik deyildir.

529.3. Əgər borclu kreditora öhdəliyin təsdiqi üçün borc sənədi vermişdirsə, kreditor

icranı qəbul edərkən həmin sənədi qaytarmalı, qaytarmaq mümkün olmadıqda isə bunu icranı

təsdiq etmək üçün verdiyi sənəddə göstərməlidir. İcranın tamamilə və ya hissə-hissə

qəbulunu təsdiqləyən sənəd qaytarılan borc sənədinin üstündə qeydlə əvəz edilə bilər. Borc

sənədinin borcluda olması, nə qədər ki ayrı hal sübuta yetirilməyib, öhdəliyə xitam

verildiyini təsdiqləyir.

529.4. Borcun alınması barədə tərtib edilmiş, faizlərə dair məlumatlar göstərilməmiş

sənəd nəzərdə tutur ki, həm faizlər ödənilmişdir, həm də pul öhdəliyinə tamamilə xitam

verilir.

529.5. Borc vaxtaşırı, hissə-hissə ödənilərkən onun sonuncu hissəsinin ödənilməsi

barədə sənəd, nə qədər ki ayrı hal müəyyənləşdirilməyib, ondan əvvəlki hissənin də

ödənildiyini ehtimal etməyə əsas verir.

529.6. Əgər kreditor borc sənədini qaytara bilmirsə, borclu öhdəliyə xitam verildiyi

barədə rəsmən təsdiqlənmiş arayış verilməsini tələb edə bilər.

529.7. İcra haqqında kreditorun və ya buna vəkil edilmiş şəxsin tərtib etdiyi sənəddə

borcun həcmi və növü, borclunun və ya borcu ödəyən şəxsin adı, icranın vaxtı və yeri

haqqında məlumatlar göstərilməlidir.

529.8. Tərəflərin razılaşması ilə öhdəliyə icra əvəzinə peşman haqqı verilməsi (pul

ödənilməsi, əmlak verilməsi və i.a.) ilə xitam verilə bilər. Peşman haqqının miqdarını,

habelə onun verilməsi müddətlərini və qaydasını tərəflər müəyyənləşdirirlər.

Maddə 530. İcra haqqında sənədin verilməsi xərclərinin ödənilməsi

530.1. İcra haqqında sənədin verilməsi xərcləri, əgər borclu ilə kreditor arasında

razılaşmadan ayrı hal irəli gəlmirsə, borclunun öhdəsinə qoyulur.

530.2. Əgər kreditor yaşayış yerini dəyişdirərsə və ya vəfat edərsə və başqa yaşayış

yerində onun vərəsələri qalarsa, icra haqqında sənədin verilməsi ilə bağlı artmış xərclər

kreditorun və ya onun vərəsələrinin öhdəsinə qoyulur.

Maddə 531. Öhdəliyə novasiya nəticəsində xitam verilməsi

531.1. Öhdəliyə tərəflər arasında mövcud olmuş ilkin öhdəliyin eyni şəxslər arasında

digər predmet və ya icra üsulu (novasiya) nəzərdə tutan başqa öhdəliklə əvəz edilməsi

haqqında tərəflərin razılaşması ilə xitam verilir.

531.2. Həyata və ya sağlamlığa vurulmuş zərərin əvəzinin və alimentlərin ödənilməsi

üzrə öhdəliklər barəsində novasiyaya yol verilmir.

531.3. Əgər ayrı qayda nəzərdə tutulmayıbsa, novasiya ilkin öhdəliklə bağlı olan əlavə

öhdəliklərə xitam verir.

§ 2. Öhdəliyə depozitə qoyma nəticəsində xitam verilməsi

Maddə 532. Öhdəliyə depozitə qoyma nəticəsində xitam verilməsi anlayışı

532.1. Əgər kreditor icranın qəbulunu yubandırırsa və ya onun olduğu yer məlum

deyildirsə, borclu icra predmetini saxlanmaq üçün məhkəməyə və ya notariata verə bilər,

pulları və ya sənədli qiymətli kağızları isə notariusun depozit hesabına qoya bilər.

Depozitə qoyma barəsində borclu ləngimədən kreditora bildiriş göndərməlidir.

[429]

532.2. Depozitə qoyma nəticəsində borclu kreditor qarşısında öhdəlikdən azad

edilir.

[430]

532.3. Əgər depozitə qoyulmuş əşyanın qaytarılması istisnadırsa, borclu öz öhdəliyindən

azad edilir, çünki bu halda depozitə qoyma öhdəliyin kreditora icra edilməsinə bərabər

tutulur.

532.4. Əgər borclu öhdəliyi yalnız kreditor öz öhdəliyini icra etdikdən sonra icra

etməlidirsə, kreditorun depozitə qoyulmuş əşyanı almaq hüququnu qarşılıqlı öhdəliyin

icrasından asılı edə bilər.

Maddə 533. Depozitə qoyulmuş əmlakın kreditora verilməsi

533.1. Məhkəmə və ya notarius depozitə qoyulmuş əmlakı kreditora verməlidir. Məhkəmə və

ya notarius mühafizi seçir, sənədlər isə onda qalır.

533.2. Depozitə qoyma öhdəliyin icra edildiyi yerdəki məhkəmədə və ya notariatda həyata

keçirilməlidir. Əgər borclu depozitə qoymanı başqa yerdə həyata keçirərsə, kreditorun

bununla əlaqədar düşə biləcəyi zərərin əvəzini ödəməlidir.

533.3. Əgər depozitə qoyulmuş əşya məhkəməyə və ya notariata poçtla göndərilmişsə,

depozitin qüvvədə olma müddəti əşyanın göndərilmək üçün poçta verildiyi tarixə keçirilir.

Maddə 534. Depozitə qoyulmaq üçün yararlı predmet

534.1. Predmet saxlanmaq üçün yararlı olmalıdır. Tez xarab olan predmetlər saxlanmağa

qəbul edilmir.

534.2. Əgər öhdəlik predmeti olan daşınar əşya tez xarab olduğuna və ya saxlanması

tənasübsüz surətdə yüksək xərclərlə bağlı olduğuna görə depozitə qoyulmaq üçün yararlı

deyildirsə, borclu onu öhdəliyin icra yerində hərracdan sata bilər, satış pulunu isə

depozitə qoya bilər.

Maddə 535. Saxlanma yeri

Saxlanma icra yerində həyata keçirilməlidir.

Maddə 536. Kreditordan predmeti qəbul etməyin tələb olunması

Məhkəmə və ya notarius predmetin saxlanmağa qəbul edildiyi barədə kreditora məlumat

verir və predmeti qəbul etməyi ondan tələb edir.

Maddə 537. Saxlama ilə bağlı xərclərin ödənilməsi

Saxlama ilə bağlı bütün xərclər kreditorun üzərinə düşür.

Maddə 538. Borclunun saxlanmağa verdiyi predmeti tələb etməsi

538.1. Borclu saxlanmağa verdiyi predmetin kreditor tərəfindən qəbul edilənə qədər

qaytarılmasını tələb edə bilər, bu şərtlə ki, lap əvvəldən o, qaytarmadan imtina etməmiş

olsun. Borclu predmetin qaytarılmasını tələb edirsə, saxlama baş tutmamış sayılır.

538.2. Kreditor predmetdən imtina edirsə və ya bu Məcəllənin 539-cu maddəsində

müəyyənləşdirilən müddət qurtarmışsa, borclu təhvil verdiyi predmeti geri götürə bilər.

538.3. Borclu predmeti geri götürürsə, saxlama xərcləri onun üzərinə düşür.

Maddə 539. İcra predmetinin saxlanma müddəti

Məhkəmə və ya notarius icra predmetini üç ilədək müddətə saxlayır. Əgər həmin müddət

ərzində kreditor predmeti qəbul etməzsə, bu barədə borcluya məlumat verilməklə, ondan

təhvil verdiyi predmeti geri götürməsi tələb olunur. Borclu predmeti geri götürülmə üçün

zəruri olan müddət ərzində almazsa, o, dövlət əmlakı sayılır.

§ 3. Öhdəliyə qarşılıqlı tələblərin əvəzləşdirilməsi ilə xitam verilməsi (əvəzləşdirmə)

Maddə 540. Öhdəliklərin əvəzləşdirilməsinin mümkünlüyü

540.1. Əgər iki şəxs arasında mövcud olan qarşılıqlı tələblərin icra müddəti çatmışsa,

həmin tələblərə onların əvəzləşdirilməsi yolu ilə xitam verilə bilər.

540.2. Tələblərin əvəzləşdirilməsi tələblərdən birinin icra müddətinin hələ çatmadığı,

lakin bu tələbə hüququ olan tərəfin əvəzləşdirməyə tərəfdar olduğu halda da mümkündür.

Tələblərin əvəzləşdirilməsi bu barədə digər tərəfə məlumat verməklə həyata keçirilir.

məlumat hər hansı şərtlə və ya müddətin müəyyənləşdirilməsi ilə bağlı olduqda etibarsızdır.

Maddə 541. Tələbin güzəşti zamanı əvəzləşdirmə

541.1. Tələb güzəşt edilərkən borclu ilk kreditora qarşı özünün qarşılıqlı tələbini

yeni kreditorun tələbi ilə əvəzləşdirə bilər.

541.2. Əvəzləşdirmə bu şərtlə aparıla bilər ki, tələb, onun güzəşt edilməsi barədə

borclunun bildiriş aldığı anda mövcud olmuş əsasa görə əmələ gəlsin və tələbin müddəti o

alınana qədər çatsın və ya həmin müddət göstərilməsin və ya tələbetmə anı ilə

müəyyənləşdirilsin.

Maddə 542. Əvəzləşdirmə tələbinin müddəti

Əgər tələbin əvəzləşdirilməsinin hələ mümkün olduğu vaxtadək tələb üzrə müddət

keçməyibsə, tələbin müddəti öhdəliklərin əvəzləşdirilməsini istisna etmir.

Maddə 543. Əvəzləşdirilən tələblər

Əgər əvəzləşdirilən tələblər bir-birini tam ödəmirsə, yalnız digər tələbin həcmindən az

olan həcm əvəzləşdirilir.

Maddə 544. İcra yerləri müxtəlif olduqda öhdəliklərin əvəzləşdirilməsi

Öhdəliklərin icrası üçün müxtəlif yerlər nəzərdə tutulduqda da onların

əvəzləşdirilməsinə yol verilir.

Maddə 545. Tələblərin əvəzləşdirilməsinin yolverilməzliyi

545.0. Aşağıdakı hallarda öhdəliklərin əvəzləşdirilməsinə yol verilmir:

545.0.1. tələblərin əvəzləşdirilməsi razılaşma yolu ilə əvvəlcədən istisna edilmişsə;

545.0.2. öhdəliyin predmetinə tutmanı yönəltmək olmazsa və ya öhdəliyin predmeti

yaşayış vasitəsidirsə;

545.0.3. öhdəlik sağlamlığa vurulan zərərin əvəzinin ödənilməsini nəzərdə tutursa;

545.0.4. digər tərəfin ərizəsi ilə tələbə iddia müddəti tətbiq edilməli olduqda və bu

müddət keçdikdə;

545.0.5. alimentlərin tutulması ilə bağlı olduqda;

545.0.6. bu, Azərbaycan Respublikasının və ya bələdiyyənin tələbidirsə; digər tərəfin

qarşılıqlı əvəzləşdirmə tələbi hansı orqanın vəsaitindən ödənilməlidirsə, öhdəliyin də

həmin orqanın xeyrinə icra edilməli olduğu hallar istisna təşkil edir.

545.0.7. bu Məcəllədə nəzərdə tutulmuş digər hallarda.

§ 4. Borcun bağışlanması ilə öhdəliyin xitamı

Maddə 546. Borcun bağışlanması anlayışı

Kreditorun borclunu onun üzərinə düşən vəzifədən azad etməsi (borcun bağışlanması) ilə

öhdəliyə xitam verilir, bu şərtlə ki, həmin hərəkət kreditorun əmlakı barəsində başqa

şəxslərin hüquqlarını pozmasın.

Maddə 547. Borcun bağışlanmasının digər birgə borclular üçün nəticələri

Birgə borclulardan birinə borcun bağışlanması digər birgə borcluları da azad edir, amma

kreditorun onlara qarşı tələbini özündə saxlaması halı istisna təşkil edir. Bu halda

kreditor azad edilmiş borclunun payını çıxmaqla, qalan birgə borclular barəsində yalnız bir

tələbdən istifadə edə bilər.

Maddə 548. Borcun əsas borcluya bağışlanmasının nəticələri

548.1. Borcun əsas borcluya bağışlanması zaminləri də azad edir.

548.2. Zaminin borcu ödəməkdən azad edilməsi əsas borclunu öhdəliyin icrasından azad

etmir.

548.3. Zaminlərdən birinin borcu ödəməkdən azad edilməsi digər borcluları da azad edir.

Maddə 549. İkitərəfli müqavilə üzrə tələblərdən imtinanın nəticələri

İkitərəfli müqavilənin tərəflərindən birinin öz tələbindən imtina etməsi öhdəliyin

xitamına səbəb olmur. Həmin tərəf digər tərəfin də öz tələbindən imtina etməsinə qədər

müqavilədə nəzərdə tutulmuş öhdəliklərini icra etməlidir.

§ 5. Müddətin keçməsinə görə öhdəliyin xitamı

Maddə 550. Tələblər üçün müddət

Tələbə, yəni digər şəxsdən hərəkətin edilməsini və ya edilməməsini tələb etmək hüququna

müddətin keçməsinə görə xitam verilə bilər.

Maddə 551. Öhdəliklərin xitamı üçün müddətlər

551.1. Əgər bu Məcəllə ilə ayrı qayda müəyyənləşdirilməyibsə, bütün tələblər on il (adi

müddət) keçdikdən sonra qüvvəsini itirir. KMQ23

551.2. Aşağıdakı tələblər beş il keçdikdən sonra qüvvəsini itirir:

551.2.1. kirayə haqqı, icarə haqqı, kapital üçün faizlər və digər vaxtaşırı ödənişlər

haqqında tələblər;

551.2.2. ərzaq məhsulları, qida və içki satışı və ya gələnlərə yaşayış yeri verilməsi

üzrə tələblər;

551.2.3. zavod tikintisi, mallar satışı, daşımalar üzrə tələblər, sərbəst peşə

adamlarının (məsələn, həkimlərin, vəkillərin və ya məsləhətçilərin) tələbləri, habelə

işçilərin əmək münasibətləri üzrə tələbləri;

551.2.4. məhkəmə qərarına əsasən əmələ gələn tələb otuz il keçdikdən sonra qüvvəsini

itirir. Bu qayda tələbin daha qısa müddətlə bağlı olduğu halda da tətbiq edilir.

Maddə 552. Öhdəliklərin xitamı üçün müddətin axımının başlanması

552.1. Müddətin axımı tələbin icra müddətinin çatması ilə başlanır. Müddət

hesablanarkən müddətin başlandığı gün nəzərə alınmır. Öhdəliyin məzmunu hərəkətsizlikdirsə,

müddət bu öhdəliyin yerinə yetirilmədiyi andan başlanır.

552.2. Aşağıdakı hallarda müddətin axımı başlanmır və müddət dayandırılır:

552.2.1. öhdəliyin icrasına möhlət verildikdə və ya öhdəlik götürən başqa halla

əlaqədar onun icrasından müvəqqəti imtina etmək hüququna malik olduqda;

552.2.2. müddətin son altı ayı ərzində məhkəmə baxışının dayandırılması nəticəsində

ixtiyarlı şəxs öz hüququnun məhkəmə müdafiəsini həyata keçirmək imkanından məhrum olana

qədər. Bu cür imkansızlıq qarşısıalınmaz qüvvə nəticəsində baş verdikdə də eyni qayda

qüvvədə olur.

552.2.3. söhbət ərlə arvadın tələblərindən gedirsə, nikah pozulana qədər. Eyni qayda

uşaqlar yetkinlik yaşına çatanadək valideynlərin və uşaqların tələbləri üçün və qəyyumluq

və himayəçilik üzrə münasibətlər dövründə qəyyumun və qəyyumluqda olanın tələbləri üçün də

qüvvədədir.

552.2.4. söhbət təmsilçisi olmayan məhdud fəaliyyət qabiliyyətli və ya fəaliyyət

qabiliyyəti olmayan şəxsdən gedirsə, bu şəxsin fəaliyyət qabiliyyətini itirdiyi andan altı

ay keçənədək.

552.3. Müddətin axımı kəsilirsə, kəsilmə anınadək keçən vaxt nəzərə alınmır; yeni

müddət yalnız kəsilmə qurtardıqdan sonra başlanır.

Maddə 553. Öhdəliklərin xitamı üçün müddətin kəsilməsi

553.1. Aşağıdakı hallarda müddətin axımı kəsilir:

553.1.1. mükəlləfiyyətli şəxs tələbi ixtiyarlı şəxsə hissə-hissə ödənişlərlə, faizlər

ödəməklə, təminat verməklə və ya digər üsulla icra edirsə;

553.1.2. ixtiyarlı şəxs məhkəməyə iddia verirsə.

553.2. Müddətin kəsilməsi iddia üzrə qanuni qüvvəyə minmiş məhkəmə qərarı qəbul

edilənədək davam edir.

Maddə 554. Öhdəliklərin xitamı üçün müddətin keçməsinin nəticələri

554.1. Müddət keçdikdən sonra mükəlləfiyyətli şəxsin öhdəliyin icrasından imtina etmək

hüququ vardır.

554.2. Öhdəlik müddətin keçdiyini bilmədən icra olunduqda belə, müddətin keçməsinə görə

qüvvəsini itirmiş tələbin ödənilməsi üçün icra olunmuşları geri istəmək olmaz.

554.3. Əsas tələblə birlikdə ondan asılı olan əlavə öhdəliklərin icrasına dair tələb də

müddətin keçməsinə görə qüvvəsini itirir.

554.4. Müddətin keçməsi tərəflərin razılaşması ilə istisna edilə və ya çətinləşdirilə

bilməz. Tərəflər müddətin keçməsinin sadələşdirilməsi, o cümlədən onun qısaldılması barədə

razılaşa bilərlər.

§ 6. Öhdəliyin xitamının digər əsasları

Maddə 555. Borclu və kreditor eyni şəxs olduqda öhdəliyin xitamı

Borclu və kreditor eyni şəxs olduqda öhdəliyə xitam verilir.

Maddə 556. İcra mümkün olmadığına görə öhdəliyin xitamı

556.1. İcra mümkün olmadıqda, yəni icra edilməmə tərəflərin heç birinin cavabdeh

olmadığı haldan irəli gəldikdə, öhdəliyə xitam verilir. Bu halda kreditor borcludan

öhdəliyin icrasını tələb edə bilməz.

556.2. Borclunun öhdəliyi yerinə yetirməsi kreditorun təqsirli hərəkətləri nəticəsində

mümkün olmadıqda, kreditor öhdəlik üzrə özünün icra etdiklərini qaytarmağı tələb edə

bilməz.

Maddə 557. Dövlət və ya bələdiyyə orqanının aktına əsasən öhdəliyin xitamı

557.1. Dövlət və ya bələdiyyə orqanının qəbul etdiyi akt nəticəsində öhdəliyin icrası

tamamilə və ya qismən qeyri-mümkün olduqda, öhdəliyin icrası müddəti uzadıldıqda öhdəliyə

tamamilə və ya müvafiq hissədə xitam verilir. Bu halda dövlət və ya bələdiyyə vurulmuş

ziyanla əlaqədar verilə bilən iddialar üzrə reqressant qismində çıxış edir və bunun

nəticəsində zərər çəkmiş tərəflər bu Məcəllənin 19 və 22-ci maddələrinə uyğun olaraq

zərərin əvəzinin ödənilməsini tələb edə bilərlər.

[431]

557.2. Öhdəliyin xitamı üçün əsas olmuş dövlət və ya bələdiyyə orqanının aktı

müəyyənləşdirilmiş qaydada etibarsız sayıldıqda, əgər tərəflərin razılaşmasından və ya

öhdəliyin mahiyyətindən ayrı qayda irəli gəlmirsə və öhdəliyin icrasına kreditorun marağı

itməyibsə, öhdəlik bərpa edilir.

Maddə 558. Borclunun ölümü nəticəsində öhdəliyin xitamı

558.1. Əgər borclunun şəxsi iştirakı olmadan icra mümkün deyilsə, onun ölümü öhdəliyin

xitamına səbəb olur.

558.2. İcra şəxsən kreditor üçün nəzərdə tutulmuşdursa, onun ölümü öhdəliyin xitamına

səbəb olur.

Maddə 559. Hüquqi şəxsin ləğvi nəticəsində öhdəliyin xitamı

Hüquqi şəxsin (borclunun və ya kreditorun) ləğvinin qeydə alındığı andan onun

öhdəliklərinə xitam verilir.

28-ci fəsil.

Mülki hüquqların həyata keçirilməsi

Maddə 560. Hüquqdan sui-istifadənin qadağan edilməsi

560.1. Mülki hüquqlar hüquqa uyğun həyata keçirilməlidir. Hüquqdan yalnız başqalarına

ziyan vurmaq məqsədi ilə istifadə edilməsi yolverilməzdir.

560.2. Hüquqdan sui-istifadəyə yol verilmir, bu əsas üzərində həyata keçirilən

razılaşmalar və hərəkətlər isə etibarsızdır.

560.3. Hüquqdan sui-istifadə xüsusən aşağıdakılardır:

560.3.1. qeyri-qanuni və ya müqavilənin ziddinə əldə edilmiş hüquqların həyata

keçirilməsi;

560.3.2. şəxsin öz vəzifələrini kobudcasına pozmasına baxmayaraq hüquqlarını həyata

keçirməsi;

560.3.3. müdafiə edilməli olan şəxsi mənafeyin əsaslarını təşkil etməyən hüququn həyata

keçirilməsi;

560.3.4. digər tərəfin güvəndiyi və güvənmiş olduğu əvvəlki rəftara zidd hüququn həyata

keçirilməsi;

560.3.5. bir və ya daha çox kommersiya hüquqi şəxslərinin bazarda və ya istehsal

sektorunda özünün əlverişli vəziyyətindən sui-istifadə etməsi, əgər bu, mal dövriyyəsi və

ya istehsal xidmətləri üçün bazar şəraitinin xeyli pozulması ilə nəticələnə bilərsə,

məsələn:

560.3.5.1. alğı-satqının tənasübsüz qiymətlərinə və ya əqdin digər şərtlərinə birbaşa

və ya dolayısı ilə məcburetmə;

560.3.5.2. istehlakçıların zərərinə istehsalın, satışın və ya texniki inkişafın

məhdudlaşdırılması;

560.3.5.3. müqavilə üzrə tərəfdaşlar üçün bərabər dəyərli xidmətlərdən ötrü rəqabətdə

onların mənafelərinə toxunulmasına səbəb olan müxtəlif şərtlər tətbiq edilməsi;

560.3.5.4. müqavilənin bağlanmasının elə bir müəyyən şərtlə bağlılığı ki, həmin şərtə

görə müqavilə üzrə tərəfdaşlar nə obyektiv surətdə, nə də ticarət adətlərinə görə

müqavilənin predmeti ilə əlaqədar olmayan əlavə xidmətləri yerinə yetirməli olurlar;

560.3.6. kommersiya hüquqi şəxslərinin razılaşmaları, öz aralarında razılaşdırdıqları

hərəkət metodları, əgər bunlar mal dövriyyəsi və ya istehsal xidmətləri üçün bazar

şəraitinin xeyli pozulması ilə nəticələnə bilərsə və rəqabətin qarşısının alınması,

məhdudlaşdırılması və ya təhrif edilməsi məqsədi daşıyarsa və ya buna kömək edərsə, o

cümlədən:

560.3.6.1. qiymətlərin və ya əqdlərin digər şərtlərinin birbaşa və ya dolayısı ilə

təyin edilməsi;

560.3.6.2. istehsala nəzarətin, satışın, texniki inkişafın və ya investisiyaların

məhdudlaşdırılması;

560.3.6.3. bazarların və ya təchizat mənbələrinin bölünməsi;

560.3.6.4. bu Məcəllənin 560.3.5.3-cü və 560.3.5.4-cü maddələrində göstərilən praktika.

Maddə 561. Dövlət hakimiyyətinin inhisarı

Mülki hüquqların həyata keçirilməsinin təmin edilməsi, güc və ya məcburetmə tətbiq

olunması dövlətin inhisarındadır. Bu məqsədlə dövlət mülki-prosessual qanunla və icra

haqqında qanunvericiliklə tənzimlənən metodlar tətbiq edir.

Maddə 562. Ləngitmə hüququ

562.1. Əgər bu Məcəlləyə və ya müqaviləyə görə borclunun kreditor barəsində hüququ və

ya bununla əlaqədar ödəniş müddəti çatmış tələbi varsa, borclu onun barəsində öhdəlik icra

edilənədək öz öhdəliyinin icrasından imtina edə bilər (ləngitmə hüququ).

562.2. Əgər qarşılıqlı müqavilə bağlandıqdan sonra digər tərəfin vəziyyəti xeyli

pisləşərsə və bunun nəticəsində qarşılıqlı öhdəliyin icrası hüququ təhlükə altında olarsa,

qarşılıqlı müqaviləyə görə öhdəliyi birinci icra etməli olan şəxs digər tərəf öhdəliyini

yerinə yetirənə və ya öz öhdəliyi üçün təminat verənə qədər öhdəliyin icrasından imtina edə

bilər.

562.3. Əgər ləngitmə predmeti qanunsuz əldə edilmişsə, ləngitmə hüququ istisna edilir.

562.4. Əgər qarşılıqlı icra olunan öhdəliklər qarşılıqlı müqavilənin predmeti deyilsə,

kreditor qarantiyalar vermək yolu ilə ləngitmə hüququnun həyata keçirilməsinin qarşısını

ala bilər.

562.5. Kreditorun iddiası üzrə ləngitmə hüququ yalnız o zaman həyata keçirilə bilər ki,

borcluya öhdəliyi ancaq kreditorun öz öhdəliyini icra etdiyi vaxt icra etmək (eyni vaxtda

icra) vəzifəsi tapşırıla bilsin. Vəzifənin bu cür tapşırılması əsasında kreditor, əgər

borclu icranın qəbulunu gecikdirərsə, öz öhdəliyini icra etmədən məcburi icra tələb edə

bilər.

Maddə 563. Zəruri müdafiə

563.1. Zəruri müdafiə vəziyyətində edilən hərəkət hüquqa uyğundur, yəni hüquqa zidd

deyildir və bu zaman vurulan ziyanın əvəzi ödənilməməlidir.

563.2. Zəruri müdafiə elə şəkildə özünümüdafiədir ki, o, özünə və ya digər şəxslərə

qarşı hüquqa zidd real həmlənin dəf edilməsi üçün zəruridir.

563.3. Əgər hər hansı şəxs zəruri müdafiə həddini təqsirli şəkildə aşmışsa və ya zəruri

müdafiə vəziyyətini qəsdən törətmişsə və ya hüquqa zidd hərəkətin qarşısını almaq üçün

zəruri olan ilkin şəraitin mövcudluğu barədə təqsirli şəkildə yanılmışsa, vurulmuş ziyanın

əvəzini ödəməlidir.

Maddə 564. Son zərurət

564.1. Müdafiə zamanı son zərurət vəziyyətində edilən hərəkət hüquqa uyğundur, yəni

hüquqa zidd deyildir və bu zaman vurulan ziyanın əvəzi ödənilməməlidir, bu şərtlə ki, ziyan

son zərurət vəziyyətinin baş verməsinə səbəb olmuş təhlükəni yaradan şəxsə və ya əşyaya

vurulsun.

[432]

564.2. Son zərurət elə vəziyyətdir ki, həmin vəziyyətdə başqa vasitələrlə qarşısı alına

bilməyən real təhlükənin qarşısını almaq üçün qarşısı alınmış təhlükəyə nisbətən daha az

ziyan vurulur.

564.3. Son zərurət vəziyyətində ziyanın vurulduğu faktik halları nəzərə almaqla, onun

əvəzinin ödənilməsi ziyanı vurmuş şəxs kimin mənafeyi üçün hərəkət etmişsə, həmin üçüncü

şəxsin üzərinə qoyula bilər.

564.4. Əgər son zərurət vəziyyətində vurulmuş ziyan qarşısı alınmış ziyandan çoxdursa,

həmin ziyanı vurmuş şəxs onun əvəzini ödəməlidir.

Maddə 565. Özünəyardım

565.1. Səlahiyyətli dövlət orqanlarının köməyi vaxtında yetişmədikdə və təcili müdaxilə

edilmədən hüququn həyata keçirilməsinin qeyri-mümkün olacağı və ya xeyli çətinləşəcəyi

təhlükəsi olduqda özünəyardım məqsədi ilə əşyanı alan, məhv edən və ya zədələyən, yaxud

gizlənə biləcək mükəlləfiyyətli şəxsi tutan və ya özünün yerinə yetirməli olduğu hərəkətlər

barəsində mükəlləfiyyətli şəxsin müqavimətinin qarşısını alan şəxsin hərəkətləri hüquqa

zidd sayılmır.

565.2. Özünəyardım təhlükənin qarşısını almaq və ya onu dəf etmək üçün zəruri olan

hədləri aşa bilməz.

565.3. Kiminsə əlindən əşya alındıqda bu barədə dərhal bəyanat verilməlidir.

565.4. Mükəlləfiyyətli şəxs tutulduqda, o, dərhal müvafiq dövlət orqanlarına təhvil

verilməlidir.

565.5. Özünəyardım tədbirləri həyata keçirildikdən bilavasitə sonra təsdiq olunmaq üçün

səlahiyyətli dövlət orqanına bəyan edilmədikdə və ya həmin orqan belə bəyanatı yolverilməz

və ya əsassız bəyanat kimi rədd etdikdə, özünəyardım tədbirləri lap əvvəlindən qeyri-hüquqi

sayılır. Özünəyardım tədbirləri hüquqa zidd halın qarşısını almaq üçün zəruri olan ilkin

şəraitin mövcudluğu barədə yanlış mülahizə ilə həyata keçirildikdə, hərəkəti etmiş şəxs,

yanılmanın ehtiyatsızlıqdan irəli gəlmədiyi halda belə, ziyanın əvəzini digər tərəfə

ödəməlidir.

Maddə 566. Öhdəliyin icrası barədə məlumat verilməsi

566.1. Öhdəliyin icrasının gedişi barədə kreditorun borcludan məlumat almaq hüququ

vardır.

566.2. Öhdəliyin icrası barədə məlumatı aşağıdakılar verməlidirlər:

566.2.1. bu Məcəllə və ya müqavilə üzrə bu vəzifənin tapşırıldığı şəxs;

566.2.2. borclunun işlərini tamamilə və ya qismən həyata keçirən şəxs;

566.2.3. gəlir və xərclərlə bağlı idarəetmə barədə hesabat verməli olan şəxs.

566.3. Əgər məlumat verməli olan şəxs məlumatı yalnız böyük xərc çəkməklə verə bilərsə,

xərci kreditor çəkir.

566.4. Verilmiş məlumatın lazımi vicdanlılıqla tərtib olunmadığını ehtimal etməyə əsas

olduqda, kreditorun tələbi ilə borclu və ya vəkil edilmiş şəxs məlumatın vicdanla tərtib

olunduğuna yazılı surətdə inandırmalıdır. Məhkəmə mübahisəsi əmələ gəldikdə, bu cür yazılı

inandırmanın sübutetmə qüvvəsi vardır.

XÜSUSİ HİSSƏ

Yeddinci bölmə

MÜQAVİLƏLƏRDƏN ƏMƏLƏ GƏLƏN ÖHDƏLİKLƏR

29-cu fəsil.

Alğı-satqı

§ 1. Alğı-satqı haqqında ümumi müddəalar

Maddə 567. Alğı-satqı müqaviləsi

Alğı-satqı müqaviləsinə görə satıcı əşyanı alıcının mülkiyyətinə verməyi, alıcı isə

əşyanı qəbul edib əvəzində müəyyənləşdirilmiş pul məbləğini (qiyməti) ödəməyi öhdəsinə

götürür.

Maddə 568. Satıcının əşyanı vermək vəzifəsi

568.1. Satıcı alğı-satqı müqaviləsində nəzərdə tutulan əşyanı alıcıya verməyə

borcludur.

568.2. Əgər alğı-satqı müqaviləsində ayrı qayda nəzərdə tutulmayıbsa, satıcı əşyanı

alıcıya verməklə bir vaxtda onun ləvazimatını, habelə əşyaya aid olan, qanunvericilikdə və

ya müqavilədə nəzərdə tutulan sənədləri də (texniki pasportu, keyfiyyət sertifikatını,

istismar təlimatını və i.a.) verməyə borcludur.

Maddə 569. Əşyanı vermək vəzifəsinin icrası müddəti

569.1. Satıcının əşyanı alıcıya vermək vəzifəsinin icrası müddəti alğı-satqı müqaviləsi

ilə, müqavilə həmin müddəti müəyyənləşdirməyə imkan vermədikdə isə bu Məcəllənin 427-ci

maddəsində nəzərdə tutulan qaydalara uyğun müəyyənləşdirilir.

569.2. Əgər alğı-satqı müqaviləsinin icrası müddətinin pozulduğu halda alıcının ona

marağının itməsi müqavilədən aydın şəkildə irəli gəlirsə, belə müqavilə qəti

müəyyənləşdirilmiş müddətədək icra edilmək şərti ilə bağlanmış sayılır. Satıcı müqavilədə

müəyyənləşdirilmiş müddət çatanadək və ya müddət keçdikdən sonra həmin müqaviləni yalnız

alıcının razılığı ilə icra edə bilər.

Maddə 570. Satıcının əşyanı vermək vəzifəsinin icrası məqamı

570.1. Əgər alğı-satqı müqaviləsində ayrı qayda nəzərdə tutulmayıbsa, satıcının əşyanı

alıcıya vermək vəzifəsi aşağıdakı məqamda icra edilmiş sayılır:

570.1.1. müqavilədə satıcının əşyanı çatdırmaq vəzifəsi nəzərdə tutulubsa, əşyanın

alıcıya və ya onun göstərdiyi şəxsə təhvil verildiyi məqamda;

570.1.2. əşya alıcıya və ya onun göstərdiyi şəxsə əşyanın olduğu yerdə verməlidirsə,

onun alıcının ixtiyarına verildiyi məqamda. Əşya müqavilədə nəzərdə tutulan müddətdə lazımi

yerdə verilməyə hazır olduqda və müqavilənin şərtlərinə müvafiq surətdə alıcı bundan

xəbərdar olduqda əşya alıcının ixtiyarına verilmiş sayılır. Əgər əşya nişanlanma yolu ilə

və ya başqa şəkildə müqavilənin məqsədləri üçün eyniləşdirilməyibsə, verilməyə hazır

sayılmır.

570.2. alğı-satqı müqaviləsindən satıcının əşyanı çatdırmaq və ya olduğu yerdə alıcıya

vermək vəzifəsinin irəli gəlmədiyi hallarda satıcının əşyanı alıcıya vermək vəzifəsi, əgər

müqavilədə ayrı qayda nəzərdə tutulmayıbsa, əşyanın alıcıya çatdırılmaq üçün daşıyıcıya və

ya rabitə təşkilatına təhvil verildiyi məqamda icra edilmiş sayılır.

Maddə 571. Əşyanın təsadüfən məhv olması və təsadüfən zədələnməsi riskinin alıcıya

keçməsi

571.1. Əgər alğı-satqı müqaviləsində ayrı qayda nəzərdə tutulmayıbsa, əşyanın təsadüfən

məhv olması və ya təsadüfən zədələnməsi riski müqaviləyə uyğun olaraq satıcının əşyanı

alıcıya vermək vəzifəsini icra etmiş sayıldığı andan alıcıya keçir.

571.2. Yolda olduğu vaxt satılmış əşyanın təsadüfən məhv olması və ya təsadüfən

zədələnməsi riski, alğı-satqı müqaviləsində və ya işgüzar dövriyyə adətlərində ayrı qayda

nəzərdə tutulmayıbsa, alğı-satqı müqaviləsinin bağlandığı andan alıcıya keçir.

571.3. Əşyanın təsadüfən məhv olması və ya təsadüfən zədələnməsi riskinin malın birinci

daşıyıcıya təhvil verildiyi andan alıcıya keçməsi barədə müqavilə şərti alıcının tələbi ilə

məhkəmə tərəfindən o halda etibarsız sayıla bilər ki, müqavilənin bağlandığı anda satıcı

əşyanın itirildiyini və ya zədələndiyini bilirdi və ya bilməli idi, lakin bu barədə alıcıya

məlumat verməmişdir.

Maddə 572. Satıcının üçüncü şəxslərin hüquqlarından azad əşya vermək vəzifəsi

572.1. Alıcının üçüncü şəxslərin hüquqları ilə yüklü olan əşyanı qəbul etməyə razılıq

verdiyi hal istisna olmaqla, satıcı alıcıya üçüncü şəxslərin hüquqlarından azad əşya

verməyə borcludur. Satıcının bu vəzifəni icra etməməsi alıcıya əşyanın qiymətinin

azaldılmasını və ya alğı-satqı müqaviləsinin ləğvini tələb etmək hüququ verir, bu şərtlə

ki, alıcının həmin əşyaya üçüncü şəxslərin hüquqları olduğunu bildiyi sübuta

yetirilməsin.

[433]

572.2. Bu Məcəllənin 572.1-ci maddəsində nəzərdə tutulan qaydalar əşyanın verildiyi

məqamda üçüncü şəxslərin əşyaya iddialarının olduğu və satıcının bu iddiaları bildiyi halda

da, əgər sonralar həmin iddialar müəyyənləşdirilmiş qaydada hüquqa uyğun sayılmışsa,

müvafiq surətdə tətbiq edilir.

Maddə 573. Alıcıdan əşyanın geri alındığı halda satıcının məsuliyyəti

573.1. Alğı-satqı müqaviləsi icra edilənədək əmələ gəlmiş əsaslar üzrə üçüncü şəxslər

əşyanı alıcıdan geri aldıqda, satıcı, alıcının həmin əsasların mövcudluğunu bildiyini

sübuta yetirməsə, alıcıya dəymiş zərərin əvəzini ödəməyə borcludur.

[434]

573.2. Alıcının əldə etdiyi malı ondan üçüncü şəxslərin tələb etdiyi halda satıcının

məsuliyyətdən azad edilməsi və ya bu məsuliyyətin məhdudlaşdırılması haqqında tərəflərin

razılaşması əhəmiyyətsizdir.

Maddə 574. Əşyanın geri alınması barədə iddia irəli sürüldükdə alıcının və satıcının

vəzifələri

574.1. Əgər üçüncü şəxs alğı-satqı müqaviləsi icra edilənədək əmələ gəlmiş əsas üzrə

alıcıya qarşı əşyanın geri alınması barədə iddia irəli sürərsə, alıcı satıcını işdə

iştiraka cəlb etməyə, satıcı isə alıcının tərəfində bu işə daxil olmağa borcludur.

574.2. Alıcının satıcını işdə iştiraka cəlb etməməsi satıcını alıcı qarşısında

məsuliyyətdən azad edir, bu şərtlə ki, satıcı işdə iştirak etməklə satılmış əşyanın

alıcıdan geri alınmasına yol verməyə biləcəyini sübuta yetirsin.

574.3. Alıcının işdə iştiraka cəlb etdiyi, lakin işdə iştirak etməmiş satıcı alıcının

işi yanlış apardığını sübuta yetirmək hüququndan məhrum olur.

Maddə 575. Əşyanı vermək vəzifəsinin icra edilməməsinin nəticələri

575.1. Əgər satıcı satılmış əşyanı alıcıya verməkdən imtina edirsə, alıcı alğı-satqı

müqaviləsinin icrasından imtina edə bilər.

575.2. Satıcı fərdi-müəyyən əşyanı verməkdən imtina etdikdə alıcı satıcıya qarşı bu

Məcəllənin 452-ci maddəsində nəzərdə tutulan tələbləri irəli sürə bilər.

Maddə 576. Əşyaya aid ləvazimatı və sənədləri vermək vəzifəsinin icra edilməməsinin

nəticələri

Əgər satıcı verməli olduğu əşyaya aid ləvazimatı və ya sənədləri alıcıya vermirsə və ya

verməkdən imtina edirsə, alıcı bunların verilməsi üçün ona ağlabatan müddət təyin edə

bilər. Satıcı əşyaya aid ləvazimatı və ya sənədləri göstərilmiş müddətdə vermədikdə, alıcı,

əgər müqavilədə ayrı qayda nəzərdə tutulmayıbsa, əşyadan imtina edə bilər.

Maddə 577. Satılan əşyaların miqdarı

577.1. Alıcıya verilməli əşyaların miqdarı alğı-satqı müqaviləsində müvafiq ölçmə

vahidləri ilə və ya pulla ifadə olunur. Əşyaların miqdarı haqqında şərt müqavilədə onun

müəyyənləşdirilməsi qaydasının təyin edilməsi yolu ilə razılaşdırıla bilər.

577.2. Əgər alğı-satqı müqaviləsi verilməli əşyaların miqdarını müəyyənləşdirməyə imkan

vermirsə, müqavilə bağlanmış sayılmır.

Maddə 578. Əşyaların miqdarı haqqında şərtin pozulmasının nəticələri

578.1. Satıcı alğı-satqı müqaviləsini pozaraq alıcıya müqavilədə

müəyyənləşdirildiyindən az miqdarda əşya verdikdə, alıcı, əgər müqavilədə ayrı qayda

nəzərdə tutulmayıbsa, çatışmayan miqdarda əşya verilməsini tələb edə bilər və ya verilmiş

əşyadan və onu ödəməkdən imtina edə bilər, əşya ödənilmiş olduqda isə ödədiyi pul

məbləğinin qaytarılmasını tələb edə bilər.

578.2. Əgər satıcı alıcıya alğı-satqı müqaviləsində nəzərdə tutulan miqdardan çox əşya

verərsə, alıcı bu Məcəllənin 595.1-ci maddəsində nəzərdə tutulan qaydada satıcıya bu barədə

bildiriş verməlidir. Satıcı alıcının bildirişini aldıqdan sonra ağlabatan müddətdə

əşyaların müvafiq hissəsinə dair sərəncam verməzsə, alıcı, əgər müqavilədə ayrı qayda

nəzərdə tutulmayıbsa, bütün əşyaları qəbul edə bilər.

578.3. Alıcı alğı-satqı müqaviləsində göstərilən miqdardan çox əşyanı qəbul etdikdə,

əlavə qəbul edilmiş əşyalar, əgər tərəflərin razılaşması ilə ayrı qiymət

müəyyənləşdirilməyibsə, müqaviləyə uyğun qəbul edilmiş mal üçün müəyyənləşdirilmiş qiymətlə

ödənilir.

Maddə 579. Əşyaların çeşidi

579.1. Əgər alğı-satqı müqaviləsinə görə növlər, modellər, ölçülər, rənglər və ya digər

əlamətlər üzrə müəyyən nisbətdə (çeşiddə) əşyalar verilməlidirsə, satıcı alıcıya tərəflərin

razılaşdırdıqları çeşiddə əşyalar verməyə borcludur.

579.2. Əgər alğı-satqı müqaviləsində çeşid və onun müəyyənləşdirilməsi qaydası

göstərilməyibsə, lakin öhdəliyin mahiyyətindən alıcıya əşyaların çeşiddə verilməli olduğu

irəli gəlirsə, satıcı müqavilənin bağlandığı məqamda alıcının ona məlum olmuş tələbatını

əsas götürməklə alıcıya əşyaları çeşiddə verə bilər və ya müqavilənin icrasından imtina edə

bilər.

Maddə 580. Əşyaların çeşidi haqqında şərtin pozulmasının nəticələri

580.1. Satıcı alğı-satqı müqaviləsində nəzərdə tutulan əşyaları müqaviləyə uyğun

gəlməyən çeşiddə verdikdə alıcı onları qəbul etməkdən və ödəməkdən imtina edə bilər, ödəmiş

olduqda isə ödədiyi pul məbləğinin qaytarılmasını tələb edə bilər.

580.2. Əgər satıcı alıcıya alğı-satqı müqaviləsinə uyğun çeşiddə əşyalarla yanaşı çeşid

haqqında şərti pozmaqla əşyalar verərsə, alıcının ixtiyarı var ki, öz seçimi ilə:

580.2.1. çeşid haqqında şərtə uyğun gələn əşyaları qəbul etsin, qalan əşyalardan isə

imtina etsin;

580.2.2. verilmiş əşyaların hamısından imtina etsin;

580.2.3. çeşid haqqında şərtə uyğun gəlməyən əşyaların müqavilədə nəzərdə tutulan

çeşiddə əşyalarla əvəz olunmasını tələb etsin;

580.2.4. verilmiş əşyaların hamısını qəbul etsin.

580.3. Alğı-satqı müqaviləsinin şərtinə uyğun gəlməyən çeşiddə əşyalardan imtina

edərkən və ya çeşid haqqında şərtə uyğun gəlməyən malların əvəz olunması tələbini irəli

sürərkən alıcı həmin malları ödəməkdən imtina edə də bilər, onları ödəmiş olduqda isə

ödədiyi pul məbləğinin qaytarılmasını tələb edə bilər.

580.4. Alğı-satqı müqaviləsinin çeşid haqqında şərtinə uyğun gəlməyən əşyalar o halda

qəbul edilmiş sayılır ki, alıcı onları qəbul etdikdən sonra ağlabatan müddətdə satıcıya öz

imtinasını bildirməsin.

580.5. Əgər alıcı çeşidi alğı-satqı müqaviləsinə uyğun gəlməyən əşyalardan imtina

etməzsə, onları satıcı ilə razılaşdırılmış qiymətlə ödəməlidir. Satıcı qiymətin

razılaşdırılması üçün ağlabatan müddətdə zəruri tədbirlər görmədikdə, alıcı əşyaları

müqavilənin bağlandığı an müqayisəyə gələn şəraitdə oxşar əşyalar üçün adətən alınan

qiymətlə ödəyir.

580.6. Bu maddənin qaydaları alğı-satqı müqaviləsində ayrı qayda nəzərdə tutulmadıqda

tətbiq edilir.

Maddə 581. Əşyaların keyfiyyəti

581.1. Satıcı alıcıya keyfiyyəti alğı-satqı müqaviləsinə uyğun gələn əşya verməyə

borcludur.

581.2. Alğı-satqı müqaviləsində əşyanın keyfiyyəti haqqında şərtlər olmadıqda, satıcı

alıcıya bu cür malın adətən istifadə edildiyi məqsədlərə yarayan əşya verməyə borcludur.

Əgər müqavilə bağlanarkən alıcı əşyanı əldə etməsinin konkret məqsədləri barəsində satıcıya

məlumat vermişdirsə, satıcı alıcıya həmin məqsədlər üçün istifadəyə yarayan əşya verməyə

borcludur.

581.3. Əşyanı nümunəyə və (və ya) təsvirə əsasən satarkən, satıcı alıcıya nümunəyə və

(və ya) təsvirə uyğun gələn əşya verməyə borcludur.

581.4. Satılan əşyanın keyfiyyəti barəsində məcburi tələblər olduqda, sahibkarlıq

fəaliyyəti ilə məşğul olan satıcı alıcıya həmin məcburi tələblərə uyğun gələn əşya verməyə

borcludur. Tərəflər arasında razılaşmaya əsasən satıcı keyfiyyət üçün müəyyənləşdirilmiş

məcburi tələblərə nisbətən daha yüksək tələblərə uyğun gələn əşya verə bilər.

Maddə 582. Malın keyfiyyəti üçün qarantiya

582.1. Satıcının alıcıya verməli olduğu əşya alıcıya verildiyi məqamda bu Məcəllənin

581-ci maddəsində nəzərdə tutulan tələblərə uyğun gəlməlidir, bu şərtlə ki, alğı-satqı

müqaviləsində əşyanın həmin tələblərə uyğunluğunu müəyyənləşdirməyin ayrı məqamı nəzərdə

tutulmasın. Verilən əşya bu cür əşyaların adətən istifadə edildiyi məqsədlər üçün ağlabatan

müddət ərzində yararlı olmalıdır.

582.2. Alğı-satqı müqaviləsində satıcının əşyanın keyfiyyəti üçün qarantiya verməsinin

nəzərdə tutulduğu halda satıcı alıcıya bu Məcəllənin 581-ci maddəsində nəzərdə tutulan

tələblərə müqavilə ilə müəyyənləşdirilmiş vaxt (qarantiya müddəti) ərzində uyğun gəlməli

əşya verməlidir.

582.3. Əşyanın keyfiyyəti üçün qarantiya, əgər alğı-satqı müqaviləsində ayrı qayda

nəzərdə tutulmayıbsa, onun tərkib hissələrinə (komplektləşdirici məmulata) də şamil edilir.

Maddə 583. Qarantiya müddətinin hesablanması

583.1. Qarantiya müddətinin axımı, əgər alğı-satqı müqaviləsində ayrı müddət nəzərdə

tutulmayıbsa, əşyanın alıcıya verildiyi məqamdan başlanır.

583.2. Əgər alıcı müqavilə ilə qarantiya müddəti müəyyənləşdirilmiş əşyadan istifadə

etmək imkanından satıcıdan asılı səbəblərə görə məhrum olarsa, qarantiya müddətinin axımı

satıcı müvafiq səbəbləri aradan qaldırdıqdan sonra başlanır. Əgər müqavilədə ayrı qayda

nəzərdə tutulmayıbsa, qarantiya müddəti əşyada aşkar edilmiş qüsurlara görə ondan

istifadənin mümkün olmadığı müddət qədər artırılır, bu şərtlə ki, əşyanın qüsurları

haqqında satıcıya bu Məcəllənin 595-1-ci maddəsində müəyyənləşdirilmiş qaydada bildiriş

verilsin.

583.3. Əgər alğı-satqı müqaviləsində ayrı qayda nəzərdə tutulmayıbsa, komplektləşdirici

məmulat üçün qarantiya müddəti əsas məmulat üçün qarantiya müddətinə bərabər sayılır və

əsas məmulat üçün qarantiya müddəti ilə eyni vaxtda başlanır.

583.4. Satıcının qarantiya müddəti ərzində qüsurları aşkar edilmiş əşyanın

(komplektləşdirici məmulatın) əvəzinə verdiyi əşya (komplektləşdirici məmulat) üçün, əgər

alğı-satqı müqaviləsində ayrı müddət nəzərdə tutulmayıbsa, əvəz edilmiş əşya

(komplektləşdirici məmulat) ilə eyni qarantiya müddəti müəyyənləşdirilir.

Maddə 584. Əşyanın yararlıq müddəti

584.1. Qanunvericilik, dövlət standartlarının məcburi tələbləri və ya digər məcburi

qaydalar ilə əşyanın təyinatı üzrə istifadəyə yararlığına hədd qoyan müddət (yararlıq

müddəti) müəyyənləşdirilə bilər.

584.2. Satıcı yararlıq müddəti müəyyənləşdirilmiş əşyanı alıcıya elə hesabla verməlidir

ki, yararlıq müddəti bitənədək əşyadan təyinatı üzrə istifadə edilə bilsin.

Maddə 585. Əşyanın yararlıq müddətinin hesablanması

Əşyanın yararlıq müddəti onun hazırlandığı gündən hesablanan, istifadəyə yararlığını

göstərən vaxt dövrü ilə və ya əşyanın istifadəyə yararlığının bitdiyi tarixlə

müəyyənləşdirilir.

Maddə 586. Əşyanın keyfiyyətinin yoxlanması

586.1. Qanunvericilikdə, dövlət standartlarının məcburi tələblərində və ya alğı-satqı

müqaviləsində əşyanın keyfiyyətinin yoxlanması nəzərdə tutula bilər.

586.2. Əgər bu Məcəllənin 586.1-ci maddəsinə uyğun olaraq əşyanın keyfiyyətinin

yoxlanması qaydası müəyyənləşdirilməyibsə, əşyanın keyfiyyəti işgüzar dövriyyə adətlərinə

və ya alğı-satqı müqaviləsi üzrə verilməli əşyanın yoxlanmasının adətən tətbiq edilən digər

şərtlərinə müvafiq surətdə yoxlanılır.

586.3. Əgər qanunvericilikdə, dövlət standartlarının məcburi tələblərində və ya alğı-

satqı müqaviləsində satıcının alıcıya verilən əşyanın keyfiyyətini yoxlamaq vəzifəsi

(sınama, analiz, müayinə və i.a.) nəzərdə tutulmuşdursa, satıcı əşyanın keyfiyyətinin

yoxlanıldığına dair alıcıya sübutlar təqdim etməlidir.

586.4. İstər satıcı, istərsə də alıcı tərəfindən əşyanın keyfiyyətinin yoxlanmasının

qaydası, habelə digər şərtləri eyni olmalıdır.

Maddə 587. Lazımi keyfiyyətli olmayan əşyanın verilməsinin nəticələri

587.1. Əgər satıcı əşyanın qüsurları barəsində qabaqcadan məlumat verməmişsə, lazımi

keyfiyyətli olmayan əşyanın verildiyi alıcının ixtiyarı var ki, satıcının təqsiri olub-

olmamasından asılı olmayaraq, satıcıdan öz seçimi ilə aşağıdakıları tələb etsin:

[435]

587.1.1. alış qiymətinin mütənasib azaldılması;

587.1.2. əşyanın qüsurlarının ağlabatan müddətdə əvəzsiz aradan qaldırılması;

587.1.3. əşyanın qüsurlarının aradan qaldırılması üçün özünün çəkdiyi xərclərin

əvəzinin ödənilməsi.

587.2. Əşyanın keyfiyyətinə aid tələblər əhəmiyyətli dərəcədə pozulduqda (aradan

qaldırıla bilməyən qüsurlar, tənasübsüz xərclər və ya vaxt sərf etmədən aradan qaldırıla

bilməyən qüsurlar aşkar edildikdə və ya dəfələrlə aşkar edilən və ya aradan qaldırıldıqdan

sonra yenidən üzə çıxan və digər bu cür qüsurlar olduqda) alıcının ixtiyarı var ki, öz

seçimi ilə:

587.2.1. alğı-satqı müqaviləsinin icrasından imtina etsin və əşya üçün ödədiyi pul

məbləğinin qaytarılmasını tələb etsin;

587.2.2. lazımi keyfiyyətli olmayan əşyanın müqaviləyə uyğun əşya ilə əvəz olunmasını

tələb etsin.

587.3. Bu Məcəllənin 587.1 və 587.2-ci maddələrində göstərilmiş qüsurların aradan

qaldırılması və ya əşyanın əvəz edilməsi tələbini alıcı, əgər əşyanın xarakterindən və ya

öhdəliyin mahiyyətindən ayrı qayda irəli gəlmirsə, irəli sürə bilər.

587.4. Komplektə daxil olan əşya hissələri lazımi keyfiyyətli olmadıqda alıcı əşyanın

həmin hissəsi barədə bu Məcəllənin 587.1 və 587.2-ci maddələrində nəzərdə tutulan hüquqları

həyata keçirə bilər.

587.5. Əgər alıcı əşyanın qüsurları ilə əlaqədar alğı-satqı müqaviləsinin ləğvini və ya

alınmış əşyanın müqaviləyə uyğun əşya ilə əvəz edilməsini tələb edərsə, o, qüsurlu əşyanı

satıcıya onun hesabına qaytarmağa borcludur. Bu zaman tərəflərin müqavilə üzrə əldə

etdiklərinin geri qaytarılması bu Məcəllənin 157-ci maddəsi ilə müəyyən edilmiş qaydada

həyata keçirilir.

[436]

Maddə 588. Satıcının cavabdeh olduğu qüsurlar

588.1. Əgər alıcı əşyanın qüsurlarının alıcıya verilməzdən əvvəl və ya həmin məqamadək

yaranan səbəblərdən əmələ gəldiyini sübuta yetirərsə, əşyanın qüsurları üçün satıcı

cavabdehdir.

588.2. Satıcı keyfiyyət qarantiyası verdiyi əşyanın qüsurları üçün o halda cavabdehdir

ki, əşyanın qüsurlarının əşya alıcıya verildikdən sonra alıcı tərəfindən ondan istifadə və

ya onun saxlanması qaydalarının pozulması və ya üçüncü şəxslərin hərəkətləri nəticəsində və

ya qarşısıalınmaz qüvvənin təsiri ilə əmələ gəldiyini sübuta yetirməsin.

Maddə 589. Verilmiş əşyanın qüsurlarının aşkar edilməsi müddətləri

589.1. Əgər alğı-satqı müqaviləsi ilə ayrı qayda müəyyənləşdirilməyibsə, alıcı əşyanın

qüsurları ilə bağlı tələbləri bu şərtlə irəli sürə bilər ki, həmin qüsurlar bu maddədə

müəyyənləşdirilmiş müddətdə aşkar edilsin.

589.2. Əgər əşya üçün qarantiya və ya yararlılıq müddəti müəyyənləşdirilməyibsə, alıcı

əşyanın qüsurları ilə bağlı tələbləri həmin əşyanın alıcıya verildiyi gündən iki il ərzində

və ya alğı-satqı müqaviləsi ilə nəzərdə tutulmuş daha uzun müddətdə irəli sürə bilər.

Daşınmalı və ya poçtla göndərilməli əşyanın qüsurlarının aşkar edilməsi müddəti əşyanın

təyinat yerinə çatdırıldığı gündən hesablanır.

[437]

589.3. Əgər əşya üçün qarantiya müddəti müəyyənləşdirilibsə, alıcı əşyanın qüsurları

ilə bağlı tələbləri həmin qüsurları qarantiya müddəti ərzində aşkara çıxardığı halda irəli

sürə bilər.

589.4. Alğı-satqı müqaviləsində komplektləşdirici məmulat üçün əsas məmulata nisbətən

daha qısa qarantiya müddəti müəyyənləşdirildikdə alıcı komplektləşdirici məmulatın

qüsurları ilə bağlı tələbləri həmin qüsurları əsas məmulatın qarantiya müddəti ərzində

aşkara çıxardığı halda irəli sürə bilər.

589.5. Müqavilədə komplektləşdirici məmulat üçün əsas məmulata nisbətən daha uzun

qarantiya müddəti müəyyənləşdirildikdə alıcı əşyanın qüsurları ilə bağlı tələbləri əsas

məmulatın qarantiya müddətinin bitib-bitmədiyindən asılı olmayaraq komplektləşdirici

məmulatın qüsurlarını onun qarantiya müddəti ərzində aşkara çıxardığı halda irəli sürə

bilər.

589.6. Yararlıq müddəti müəyyənləşdirilmiş əşyanın qüsurları ilə bağlı tələbləri alıcı

həmin qüsurları əşyanın yararlıq müddəti ərzində aşkara çıxardığı halda irəli sürə bilər.

589.7. Müqavilədə nəzərdə tutulan qarantiya müddəti iki ildən az olduqda və alıcı

əşyanın qüsurlarını qarantiya müddəti bitəndən sonra, lakin əşyanın ona verildiyi gündən

iki il ərzində aşkar etdikdə, satıcı bu şərtlə məsuliyyət daşıyır ki, alıcı əşyanın

qüsurlarının əşya alıcıya verilənədək əmələ gəldiyini və ya həmin məqamadək yaranmış

səbəblərdən əmələ gəldiyini sübuta yetirsin.

Maddə 590. Əşyanın komplektliyi

590.1. Satıcı alıcıya alğı-satqı müqaviləsinin komplektlik haqqında şərtlərinə uyğun

gələn əşya verməyə borcludur.

590.2. Alğı-satqı müqaviləsində əşyanın komplektliyi müəyyənləşdirilmədikdə, satıcı

alıcıya komplektliyi işgüzar dövriyyə adətləri ilə və ya adətən irəli sürülən digər

tələblərlə müəyyənləşdirilən əşya verməyə borcludur.

Maddə 591. Malların komplekti

591.1. Əgər alğı-satqı müqaviləsində satıcının alıcıya əşyaların müəyyən toplusunu

komplekt şəklində vermək vəzifəsi nəzərdə tutulubsa, öhdəlik komplektə daxil olan bütün

əşyaların verildiyi andan icra edilmiş sayılır.

591.2. Əgər alğı-satqı müqaviləsində ayrı qayda nəzərdə tutulmayıbsa və öhdəliyin

mahiyyətindən ayrı qayda irəli gəlmirsə, satıcı komplektə daxil olan bütün əşyaları alıcıya

eyni vaxtda verməyə borcludur.

Maddə 592. Komplektsiz əşya verilməsinin nəticələri

592.1. Komplektsiz əşya verildiyi halda alıcı satıcıdan öz seçimi ilə aşağıdakıları

tələb edə bilər:

592.1.1. alış qiymətinin mütənasib surətdə azaldılması;

592.1.2. əşyanın komplektinin ağlabatan müddətdə tamamlanması.

592.2. Əgər satıcı əşyanın komplektinin tamamlanması barədə alıcının tələbini ağlabatan

müddətdə yerinə yetirməzsə, alıcının ixtiyarı var ki, öz seçimi ilə:

592.2.1. komplektsiz əşyanın komplektli əşya ilə əvəz olunmasını tələb etsin;

592.2.2. alğı-satqı müqaviləsinin icrasından imtina etsin və ödədiyi pul məbləğinin

qaytarılmasını tələb etsin.

592.3. Bu Məcəllənin 592.1 və 592.2-ci maddələrində nəzərdə tutulan nəticələr satıcının

alıcıya əşya komplekti vermək vəzifəsini pozduğu halda da, əgər alğı-satqı müqaviləsində

ayrı qayda nəzərdə tutulmayıbsa və öhdəliyin mahiyyətindən ayrı qayda irəli gəlmirsə,

tətbiq edilir.

Maddə 593. Alğı-satqı müqaviləsinin predmeti olan əşyaların tarası və qabı

593.1. Əgər alğı-satqı müqaviləsində ayrı qayda nəzərdə tutulmayıbsa və öhdəliyin

mahiyyətindən ayrı qayda irəli gəlmirsə, satıcı alıcıya əşyanı tarada və (və ya) qabda

verməlidir, amma xarakterinə görə taralaşdırılması və (və ya) qablaşdırılması tələb

olunmayan əşya istisna təşkil edir.

593.2. Əgər alğı-satqı müqaviləsində taraya və qaba aid tələblər

müəyyənləşdirilməyibsə, əşya belə mal üçün adi üsulla, belə üsul olmadıqda isə bu cür

əşyaların adi şəraitdə salamatlığını təmin edən üsulla taralaşdırılmalı və (və ya)

qablaşdırılmalıdır.

593.3. Əgər qanunla müəyyənləşdirilmiş qaydada taraya və (və ya) qaba aid məcburi

tələblər nəzərdə tutulmuşdursa, sahibkarlıq fəaliyyəti ilə məşğul olan satıcı alıcıya

əşyanı həmin məcburi tələblərə uyğun gələn tarada və (və ya) qabda verməlidir.

Maddə 594. Əşyanın tarasız və (və ya) qabsız verilməsinin və ya qeyri-münasib tarada və

(və ya) qabda verilməsinin nəticələri

594.1. Taralaşdırılmalı və (və ya) qablaşdırılmalı əşya alıcıya tarasız və (və ya)

qabsız verildikdə və ya qeyri-münasib tarada və (və ya) qabda verildikdə alıcının ixtiyarı

var ki, əgər müqavilədən, öhdəliyin mahiyyətindən və ya əşyanın xarakterindən ayrı qayda

irəli gəlmirsə, əşyanı taralaşdırmağı və (və ya) qablaşdırmağı və ya qeyri-münasib taranı

və (və ya) qabı dəyişdirməyi tələb etsin.

594.2. Bu Məcəllənin 594.1-ci maddəsində nəzərdə tutulan hallarda alıcı satıcıya qarşı

bu bənddə göstərilən tələblərin əvəzinə lazımi keyfiyyətli olmayan əşyanın verilməsindən

irəli gələn tələbləri verə bilər.

Maddə 595. Alğı-satqı müqaviləsinin lazımınca icra edilməməsi haqqında satıcıya

bildiriş verilməsi

595.1. Alıcı alğı-satqı müqaviləsinin miqdar, çeşid, keyfiyyət, komplektlik, tara və

(və ya) qab haqqında şərtlərinin pozulmasına dair satıcıya müqavilədə nəzərdə tutulan

müddətdə, belə müddət müəyyənləşdirilmədikdə isə, müqavilənin müvafiq şərtinin pozuntusu

əşyanın xarakterinə və təyinatına görə aşkar edilməli olduqdan sonra ağlabatan müddətdə

bildiriş verilməlidir.

595.2. Bu Məcəllənin 595.1-ci maddəsində nəzərdə tutulan qaydanın yerinə yetirilmədiyi

halda satıcı alıcının ona çatışmayan miqdarda əşya verilməsinə, alğı-satqı müqaviləsinin

keyfiyyət və ya çeşid haqqında şərtlərinə uyğun gəlməyən əşyanın dəyişdirilməsinə, əşyanın

qüsurlarının aradan qaldırılmasına, komplektinin tamamlanmasına və ya komplektsiz əşyanın

komplektli əşya ilə əvəz edilməsinə, əşyanın taralaşdırılmasına və (və ya)

qablaşdırılmasına və ya qeyri-münasib taranın və (və ya) qabın dəyişdirilməsinə dair

tələblərini ödəməkdən o halda tamamilə və ya qismən imtina edə bilər ki, alıcının həmin

qaydanı yerinə yetirməməsinin onun tələbini ödəməyin qeyri-mümkünlüyünə səbəb olduğunu və

ya müqavilənin pozulması haqqında vaxtında bildiriş aldığı halda çəkəcəyi xərclərə nisbətən

tənasübsüz xərclər çəkdiyinə səbəb olduğunu sübuta yetirsin.

595.3. Əgər satıcı alıcıya verilmiş əşyaların alğı-satqı müqaviləsinin şərtlərinə uyğun

gəlmədiyini bilirdisə və ya bilməli idisə, bu Məcəllənin 595.1 və 595.2-ci maddələrində

nəzərdə tutulan müddəalara istinad edə bilməz.

Maddə 596. Alıcının əşyanı qəbul etmək vəzifəsi

596.1. Alıcı ona verilən əşyanı qəbul etməyə borcludur, amma onun əşyanı dəyişdirməyi

tələb etməyə və ya alğı-satqı müqaviləsinin icrasından imtina etməyə ixtiyarı çatdığı

hallar istisna təşkil edir.

596.2. Əgər alğı-satqı müqaviləsində ayrı qayda nəzərdə tutulmayıbsa, alıcı adətən

irəli sürülən tələblərə görə müvafiq əşyanın verilməsini və alınmasını təmin etmək üçün öz

tərəfindən zəruri olan hərəkətləri etməyə borcludur.

596.3. Alıcı alğı-satqı müqaviləsini pozaraq əşyanı qəbul etmədikdə və ya onun

qəbulundan imtina etdikdə satıcı alıcıdan əşyanı qəbul etməyi tələb edə bilər və ya

müqavilənin icrasından imtina edə bilər.

Maddə 597. Satılan əşyanın qiyməti

597.1. Alıcı əşyanı alğı-satqı müqaviləsində nəzərdə tutulan qiymətlə və ya əgər

müqavilədə qiymət nəzərdə tutulmayıbsa və müqavilənin şərtləri əsas götürülməklə

müəyyənləşdirilə bilmirsə, bu Məcəllənin 398.3-cü maddəsinə uyğun müəyyənləşdirilmiş

qiymətlə ödəməyə, habelə müqaviləyə və ya adətən irəli sürülən tələblərə müvafiq surətdə

ödəniş üçün zəruri olan hərəkətləri öz hesabına yerinə yetirməyə borcludur.

597.2. Qiymət əşyanın çəkisindən asılı olaraq müəyyənləşdirildikdə, əgər alğı-satqı

müqaviləsində ayrı qayda nəzərdə tutulmayıbsa, xalis çəkiyə görə təyin edilir.

597.3. Alğı-satqı müqaviləsində əşyanın qiymətini şərtləndirən göstəricilərdən (maya

dəyəri, məsrəflər və i.a.) asılı olaraq onun qiymətinin dəyişdirilməli olduğu nəzərdə

tutulduqda, lakin qiymətin dəyişdirilməsi üsulu müəyyənləşdirilmədikdə, qiymət müqavilənin

bağlandığı an və əşyanın təhvil verildiyi an üçün həmin göstəricilərin nisbəti əsas

götürülməklə müəyyənləşdirilir. Satıcı əşyanı vermək vəzifəsinin icrasını gecikdirdikdə

qiymət müqavilənin bağlandığı an və əşyanın verilməsinin müqavilədə nəzərdə tutulan anı

üçün, müqavilədə həmin an nəzərdə tutulmadıqda isə bu Məcəllənin 427-ci maddəsinə uyğun

müəyyənləşdirilmiş an üçün həmin göstəricilərin nisbəti əsas götürülməklə

müəyyənləşdirilir.

Maddə 598. Alınmış əşyanın ödənilməsi

598.1. Əgər alğı-satqı müqaviləsində ayrı qayda nəzərdə tutulmayıbsa və öhdəliyin

mahiyyətindən ayrı qayda irəli gəlmirsə, alıcı əşyanı satıcıdan bilavasitə təhvil almazdan

əvvəl və ya təhvil aldıqdan sonra ödəməlidir.

598.2. Əgər alğı-satqı müqaviləsində əşyanın hissə-hissə ödənilməsi nəzərdə

tutulmayıbsa, alıcı verilmiş əşyanın qiymətini satıcıya tam ödəməyə borcludur.

598.3. Əgər alıcı alğı-satqı müqaviləsinə uyğun olaraq verilmiş əşyanı vaxtında

ödəmirsə, satıcı əşyanı ödəməyi və bu Məcəllənin 449-cu maddəsinə uyğun faizləri ödəməyi

tələb edə bilər.

598.4. Əgər alıcı alğı-satqı müqaviləsini pozmaqla əşyanı qəbul etməkdən və ödəməkdən

imtina edirsə, satıcı öz seçimi ilə əşyanın ödənilməsini tələb edə bilər və ya müqavilənin

icrasından imtina edə bilər.

598.5. alğı-satqı müqaviləsinə uyğun olaraq satıcının alıcıya təkcə onun ödədiyi

əşyaları deyil, digər əşyaları da verməyə borclu olduğu hallarda satıcının ixtiyarı var ki,

əgər müqavilədə ayrı qayda nəzərdə tutulmayıbsa, əvvəl verilmiş əşyaların hamısı tam

ödənilənədək həmin əşyaların verilməsini dayandırsın.

Maddə 599. Alınan əşyaların qabaqcadan ödənilməsi

599.1. Alğı-satqı müqaviləsində alıcının əşyanı satıcıdan almazdan əvvəl tam və ya

qismən ödəmək (qabaqcadan ödəniş) vəzifəsinin nəzərdə tutulduğu hallarda alıcı ödənişi

müqavilədə nəzərdə tutulan müddətdə, müqavilədə belə müddət nəzərdə tutulmadıqda isə bu

Məcəllənin 427-ci maddəsinə uyğun müəyyənləşdirilmiş müddətdə həyata keçir.

599.2. Alıcı əşyanı qabaqcadan ödəmək vəzifəsini icra etmədikdə bu Məcəllənin 441-ci

maddəsində nəzərdə tutulan qaydalar tətbiq edilir.

599.3. Qabaqcadan ödəniş məbləğini almış satıcı əşyanı müəyyənləşdirilmiş müddətdə

vermək vəzifəsini icra etmirsə, alıcı ödədiyi əşyanın verilməsini və ya əşya üçün

qabaqcadan ödədiyi məbləğin qaytarılmasını tələb edə bilər.

599.4. Satıcı qabaqcadan ödənilmiş əşyanı vermək vəzifəsini icra etmədikdə və alğı-

satqı müqaviləsində ayrı qayda nəzərdə tutulmadıqda əşyanın müqaviləyə görə verilməli

olduğu gündən alıcıya verildiyi və ya qabaqcadan ödədiyi məbləğin ona qaytarıldığı günədək

qabaqcadan ödəniş məbləğindən bu Məcəllənin 449-cu maddəsinə uyğun faizlər ödənilməlidir.

Müqavilədə satıcının alıcıdan qabaqcadan ödəniş məbləğini aldığı gündən həmin məbləğdən

faizlər ödəmək vəzifəsi nəzərdə tutula bilər.

Maddə 600. Nisyə satılmış əşyanın ödənilməsi

600.1. Alğı-satqı müqaviləsində əşyanın alıcıya verildikdən müəyyən müddət sonra

ödənilməsinin (əşyaların nisyə satışının) nəzərdə tutulduğu halda alıcı ödənişi müqavilədə

nəzərdə tutulan müddətdə, müqavilədə belə müddət nəzərdə tutulmadıqda isə bu Məcəllənin

427-ci maddəsinə uyğun müəyyənləşdirilmiş müddətdə həyata keçirməlidir.

600.2. Əşyaların nisyə satışı satış günü qüvvədə olmuş qiymətlər üzrə həyata keçirilir.

Nisyə satılmış əşyaların qiymətinin sonradan dəyişməsi, əgər müqavilədə ayrı qayda nəzərdə

tutulmayıbsa, yenidən hesablaşmaya səbəb olmur.

600.3. Satıcı əşyanı vermək vəzifəsini icra etmədikdə bu Məcəllənin 441-ci maddəsində

nəzərdə tutulan qaydalar tətbiq edilir.

600.4. Əşyanı təhvil almış alıcı onu alğı-satqı müqaviləsində nəzərdə tutulan müddətdə

ödəmək vəzifəsini icra etmədikdə satıcı verilmiş əşyanın ödənilməsini və ya ödənilməmiş

malın qaytarılmasını tələb edə bilər.

600.5. Alıcı verilmiş əşyanı müqavilədə nəzərdə tutulan müddətdə ödəmək vəzifəsini icra

etmədikdə və bu Məcəllədə və ya alğı-satqı müqaviləsində ayrı qayda nəzərdə tutulmadıqda

gecikdirilmiş məbləğdən malın müqaviləyə görə ödənilməli olduğu gündən ödənildiyi günədək

bu Məcəllənin 449-cu maddəsinə uyğun faizlər ödənilməlidir. Müqavilədə alıcının satıcı

tərəfindən əşyanın verildiyi gündən başlayaraq əşyanın qiymətinə uyğun məbləğdən faizlər

ödəmək vəzifəsi nəzərdə tutula bilər.

600.6. Çıxarılmışdır.

[438]

Maddə 601. Əşyanın hissə-hissə ödənilməsi

601.1. Əşyanın nisyə satılması haqqında müqavilədə onun hissə-hissə ödənilməsi nəzərdə

tutula bilər. Hissə-hissə ödəmə şərti ilə əşyanın nisyə satılması haqqında müqavilə o halda

bağlanmış sayılır ki, alğı-satqı müqaviləsinin digər mühüm şərtləri ilə yanaşı əşyanın

qiyməti, ödənişlərin qaydası, müddətləri və məbləğləri nəzərdə tutulmuş olsun.

601.2. Hissə-hissə ödəmə şərti ilə malın nisyə satılması haqqında müqaviləyə bu

Məcəllənin 600.2-600.5-ci maddələrində nəzərdə tutulan qaydalar tətbiq edilir.

[439]

Maddə 602. Alğı-satqı müqaviləsinin predmeti olan əşyanın sığortalanması

602.1. alğı-satqı müqaviləsində satıcının və ya alıcının əşyanı sığorta etdirmək

vəzifəsi nəzərdə tutula bilər.

602.2. Əşyanı sığorta etdirməyə borclu olan tərəf müqavilənin şərtlərinə uyğun

sığortanı həyata keçirmədikdə digər tərəf əşyanı sığorta etdirə və borclu tərəfdən

sığortaya çəkdiyi xərclərin əvəzini ödəməyi tələb edə bilər və ya müqavilənin icrasından

imtina edə bilər.

Maddə 603. Mülkiyyət hüququnun satıcıda saxlanması – çıxarılmışdır.

[440]

Maddə 604. Oxşar müqavilələr

Hazırlanmalı və ya istehsal edilməli malların göndərilməsinə dair müqavilələr, əgər

sifarişçi həmin malların hazırlanması və ya istehsalı üçün zəruri materialların mühüm

hissəsini göndərməyi öz öhdəsinə götürürsə, habelə əgər mal göndərən tərəfin vəzifələrinin

daha böyük hissəsi işlərin görülməsindən və ya başqa xidmətlərin göstərilməsindən ibarət

deyildirsə, alğı-satqı müqavilələrinə bərabər tutulur.

Maddə 605. Alğı-satqı haqqında müddəaların tətbiq edilmədiyi hallar

Əşyaların alğı-satqısı haqqında müddəalar auksion satışı çərçivəsində, icraat və ya

digər məhkəmə tədbirləri əsasında əşyaların əldə edilməsinə, habelə qiymətli kağızların və

ya ödəniş vasitələrinin və elektrik enerjisinin əldə edilməsinə tətbiq olunmur.

Maddə 606. Mülkiyyət hüququnun saxlanması haqqında qeyd-şərt

606.1. Əgər daşınar əşyanın satıcısı alıcı tərəfindən alış qiyməti ödənilənədək əşyaya

mülkiyyət hüququnu özündə saxlamışdırsa (mülkiyyət hüququnun saxlanması haqqında qeyd-

şərt), şübhə halında ehtimal edilir ki, mülkiyyətin verilməsi alış qiyməti tam ödənilənədək

təxirəsalıcı şərtlə həyata keçirilir və əgər alıcı alış qiymətinin ödənilməsini

gecikdirirsə, satıcının müqaviləni ləğv etmək və (və ya) həmin daşınar əşyaya tutma yönəltmək

hüququ vardır.

[441]

606.2. Satıcının satılmış əşyaya bu Məcəllənin 606.1-ci maddəsindən irəli gələn əşya

hüquqlarına alıcının vəkil etdiyi şəxslər, habelə alıcının kreditorları da riayət

etməlidirlər. Bu halda "vəkil edilmiş şəxs" dedikdə alıcının ödəniş qabiliyyətinin olmaması

ilə əlaqədar onun əmlakını kreditorlarının mənafeləri üçün idarə etməyə təyin olunmuş

idarəçi və ya hər hansı digər şəxs başa düşülür.

606.3. Bu Məcəllənin 606.2-ci maddəsi kreditorların üstün və ya bərabər hüquqlarını

məhdudlaşdırmır. Onlar əşyaya girov hüququna və ya həbsin və ya icraatın nəticəsi olmayan

digər təminat hüququna malikdirlər və ya müsadirə ilə əlaqədar olaraq avtomobillər, gəmilər

və ya təyyarələr barəsində saxlama hüququnu və ya istifadə hüququnu həyata keçirə bilərlər.

606.4. Alğı-satqı müqaviləsində alıcıya verilmiş əşyaya mülkiyyət hüququnun mal

ödənilənədək satıcıda qaldığı nəzərdə tutulduqda alıcı mülkiyyət hüququ ona keçənədək

əşyanı, əgər müqavilədə ayrı qayda nəzərdə tutulmayıbsa və ya əşyanın təyinatından və

xassələrindən ayrı qayda irəli gəlmirsə, özgəninkiləşdirə bilməz və ya ona dair digər

sərəncam verə bilməz.

[442]

Maddə 607. Alğının qadağan edilməsi

607.1. Əgər icraat çərçivəsində satış həyata keçirilirsə, satışı həyata keçirməyə və ya

ona rəhbərlik etməyə ixtiyarı çatan şəxsə və onun cəlb etdiyi köməkçilərə, o cümlədən

protokolu tərtib edən katibə satışa çıxarılmış obyekti nə şəxsən və ya başqa şəxs

vasitəsilə özü üçün, nə də təmsil etdiyi digər şəxslər üçün almağa icazə verilmir. İcraat

çərçivəsindən kənarda satış həyata keçirilərkən eyni qayda tətbiq edilir. Bu zaman satış

tapşırığı zaminə obyektin satışını üçüncü şəxsin hesabına həyata keçirmək səlahiyyəti verən

qanuni göstəriş əsasında verilir. Eyni qayda ödəniş qabiliyyətinin olmadığı halda icraat

zamanı idarəçinin həyata keçirdiyi satışda da tətbiq edilir.

607.2. Bu Məcəllənin 607.1-ci maddəsinin tələbləri pozulmaqla həyata keçirilmiş alğı bu

şərtlə etibarlıdır ki, satışın borclular, mülkiyyətçilər və ya kreditorlar kimi çıxış edən

iştirakçıları onunla razılaşsınlar.

§ 2. Heyvanların, quşların və balıqların alğı-satqısı

Maddə 608. Alğı-satqı haqqında müddəaların tətbiqi

Əgər bu paraqrafın aşağıdakı müddəalarından ayrı qayda irəli gəlmirsə, heyvanların,

quşların və balıqların alğı-satqısına əşyaların alğı-satqısı haqqında ümumi müddəalar

tətbiq edilir.

Maddə 609. Heyvan, quş və balıq satıcısının məsuliyyətinin başlıca qüsurlarla

məhdudlaşdırılması

609.1. Heyvan, quş və balıq satıcısı yalnız müqaviləyə aşağıda müəyyənləşdirilmiş

uyğunsuzluqlar (başlıca qüsurlar) üçün və yalnız bu qüsurların konkret müddətlər (qarantiya

müddətləri) ərzində aşkara çıxdığı halda məsuliyyət daşıyır.

609.2. Faydalı və damazlıq heyvanların satıldığı halda aşağıdakılar başlıca qüsurlar

sayılır:

609.2.1. cıdır və yük heyvanlarında - manqo, şüurun azalması ilə baş beyinin sağalmaz

xəstəliyi, qırtlağın və ya traxeyanın və ya ağ ciyərlərin və ya ürəyin sağalmaz xəstəliyi

nəticəsində tənəffüsün çətinləşməsi, habelə gözün daxili orqanlarının iltihablı dəyişməsi -

14 günlük qarantiya müddəti ilə;

609.2.2. qaramalda - heyvanın vəziyyəti ümumən pisləşməklə vərəm xəstəliyi - 14 günlük

qarantiya müddəti ilə, habelə ağ ciyərlərin tam iltihabı - 28 günlük qarantiya müddəti ilə;

609.2.3. davarda - qoturluq - 14 günlük qarantiya müddəti ilə, qızıl yel - 3 günlük

qarantiya müddəti ilə; taun - 10 günlük qarantiya müddəti ilə.

609.3. Yeyinti məhsulları əldə etmək məqsədilə heyvanların kəsilmək üçün satıldığı

halda aşağıdakılar başlıca qüsurlar sayılır:

609.3.1. cıdır və yük heyvanlarında - manqo - 14 günlük qarantiya müddəti ilə;

609.3.2. qaramalda - heyvanın çəkisinin yarıdan çoxunu insanın qidalanması üçün

yararsız etmiş vərəm xəstəliyi - 14 günlük qarantiya müddəti ilə;

609.3.3. qoyunlarda və keçilərdə - ümumi hidropos - 14 günlük qarantiya müddəti ilə;

609.3.4. donuzlarda - heyvanın çəkisinin yarıdan çoxunu insanın qidalanması üçün

yararsız etmiş vərəm xəstəliyi - 14 günlük qarantiya müddəti ilə, habelə trixin - 14 günlük

qarantiya müddəti ilə.

609.4. Digər heyvanlar, quşlar və balıqlar satılarkən başlıca qüsurlar müvafiq icra

hakimiyyəti orqanı tərəfindən, normativ hüquqi aktlar olmadıqda isə müqavilə ilə

müəyyənləşdirilir.

609.5. Qarantiya müddəti riskin alıcıya keçdiyi günün sonundan başlanır.

Maddə 610. Məsuliyyətin genişləndirilməsi və məhdudlaşdırılması

Yazılı müqavilədə tərəflər bu Məcəllənin 609-cu maddəsində nəzərdə tutulan məsuliyyətin

məhdudlaşdırılmasının xüsusi şərtləri barəsində razılığa gələ bilərlər. Həmin şərtlərə

əsasən başlıca qüsurların olmamasına və ya müəyyən xassələrin olmasına təminat verilə

bilər, qarantiya müddətləri uzadıla və ya qısaldıla bilər.

Maddə 611. Heyvan, quş və balıq satıcısının təqsirinin prezumpsiyası

Qarantiya müddəti ərzində hər hansı başlıca qüsur aşkar edildikdə ehtimal olunur ki,

həmin qüsur riskin alıcıya keçdiyi ana qədər mövcud idi.

Maddə 612. Heyvan, quş və balıq alıcısının hüquqi müdafiəsi vasitələri

612.1. Heyvanlarda, quşlarda və balıqlarda başlıca qüsurların olması nəticəsində alıcı

yalnız müqavilənin ləğvini tələb edə bilər, qiymətin azaldılmasını isə tələb edə bilməz.

612.1.1. Bu halda alıcı cavabdeh olmadığı hallarla əlaqədar heyvanı, quşu və ya balığı

qaytara bilmədikdə, o cümlədən başqasına satması, onun tələf olması, xəstələnməsi və ya

kəsilməsi nəticəsində qaytara bilmədikdə də müqavilənin ləğvini tələb edə bilər. Heyvanın,

quşun və ya balığın kəsildiyi halda alıcı onu qaytarmaq əvəzinə dəyərini ödəyir.

612.1.2. Əgər müqavilə ləğv edilənədək alıcının cavabdeh olduğu hallar nəticəsində

heyvanın, quşun və ya balığın vəziyyəti əhəmiyyətsiz dərəcədə pisləşmişdirsə, alıcı onun

dəyərinin azalmasını kompensasiya etməlidir. Heyvandan, quşdan və ya balıqdan istifadə

nəticəsində hər hansı faydanın əvəzini alıcı yalnız bu cür faydanı əldə etmiş olduğu halda

ödəyir.

612.1.3. Müqavilənin ləğv edildiyi halda satıcı alıcıya heyvanın yemlənməsinə və

bəslənməsinə, baytarlıq müayinələrinə və qulluğuna çəkilmiş xərclərin, habelə heyvanın

məcburən öldürülməsinə və uzaqlaşdırılmasına çəkilmiş xərclərin əvəzini ödəməlidir.

612.2. Müəyyən cins əlamətləri olan heyvan, quş və ya balıq alıcısı müqavilənin ləğvi

əvəzinə tələb edə bilər ki, müqaviləyə uyğun gəlməyən heyvanın, quşun və ya balığın əvəzinə

ona müqaviləyə uyğun gələn heyvan verilsin.

612.3. Əgər satıcı heyvanın, quşun və ya balığın hər hansı başlıca qüsurlarının

olmadığına və ya hər hansı konkret xassələrinin olduğuna xüsusi qarantiya verirsə və onlar

bu qarantiyaya uyğun gəlmirsə, alıcı müqavilənin ləğvini və ya icra edilməmə nəticəsində

dəyən zərərin əvəzinin ödənilməsini tələb edə bilər.

Maddə 613. Heyvan, quş və balıq alıcısının hüquqlarını itirməsi

613.1. Alıcı hər hansı başlıca qüsur əsasında ona mənsub hüquqlardan o halda məhrum

olur ki, qarantiya müddəti qurtardıqdan sonra üç gündən gec olmayaraq və ya əgər heyvan,

quş və ya balıq həmin müddət bitənədək öldürülərsə və ya digər şəkildə tələf olarsa,

heyvanın, quşun və ya balığın ölümündən sonra satıcıya bu qüsur barəsində məlumat vermir və

ya ona bu barədə bildiriş göndərmir və ya qüsur əsasında ona qarşı iddia irəli sürmür. Əgər

satıcı bu qüsur barəsində qəsdən susmuşdursa, hüquq itmir.

613.2. Satıcının müqavilənin ləğv edilməsi, dəyişdirmə üçün göndərilmə və ya zərərin

əvəzinin ödənilməsi hüquqları qarantiya müddəti qurtardıqdan iki ay sonra müddətin

keçməsinə görə qüvvədən düşür.

§ 3. Pərakəndə alğı-satqı

Maddə 614. Pərakəndə alğı-satqı müqaviləsi

614.1. Pərakəndə alğı-satqı müqaviləsinə görə malların pərakəndə satışı üzrə

sahibkarlıq fəaliyyətini həyata keçirən satıcı sahibkarlıq fəaliyyəti ilə bağlı olmayan

şəxsi, ailə, ev və ya digər istifadə üçün nəzərdə tutulan malı alıcıya verməyi öhdəsinə

götürür.

614.2. Çıxarılmışdır.

[443]

614.3. Fiziki şəxs olan alıcının iştirakı ilə pərakəndə alğı-satqı müqaviləsi ilə

əlaqədar bu Məcəllə ilə tənzimlənməyən münasibətlərə istehlakçıların hüquqlarının qorunması

haqqında qanun və ona uyğun qəbul edilmiş digər normativ hüquqi aktlar tətbiq edilir.

Maddə 615. Pərakəndə alğı-satqı müqaviləsinin forması

Əgər pərakəndə alğı-satqı müqaviləsində, o cümlədən alıcının qoşulduğu standart

formaların şərtlərində ayrı qayda nəzərdə tutulmayıbsa, pərakəndə alğı-satqı müqaviləsi

satıcının alıcıya kassa və ya əmtəə çekini və ya malın ödənildiyini təsdiq edən digər

sənədi verdiyi andan lazımi formada bağlanmış sayılır.

Maddə 616. Malın ümumi ofertası

616.1. Malın qeyri-müəyyən şəxslər dairəsinə ünvanlanmış reklamda, kataloqlarda və

malların təsvirlərində təklif edilməsi, əgər bu, pərakəndə alğı-satqı müqaviləsinin bütün

mühüm şərtlərini əhatə edirsə, ümumi oferta (maddə 408.8) sayılır.

616.2. Satış yerində (piştaxtalarda, vitrinlərdə və i.a.) malların qoyulması, onların

nümunələrinin nümayiş etdirilməsi və ya satılan mallara dair məlumatların (malların

təsvirlərinin, kataloqlarının, fotoşəkillərinin və i.a.) təqdim edilməsi qiymətin və

pərakəndə alğı-satqı müqaviləsinin digər mühüm şərtlərinin göstərilib-göstərilmədiyindən

asılı olmayaraq ümumi oferta sayılır, amma satıcının müəyyən malların satış üçün nəzərdə

tutulmadığını aşkar müəyyənləşdirdiyi hal istisna təşkil edir.

Maddə 617. Mal haqqında informasiya verilməsi

617.1. Satıcı satışa təklif edilən mal haqqında alıcıya qanunvericilikdə

müəyyənləşdirilmiş və pərakəndə ticarətdə adətən irəli sürülən tələblərə uyğun olan zəruri

və düzgün informasiya verməyə borcludur.

617.2. Pərakəndə alğı-satqı müqaviləsi bağlananadək alıcının malı gözdən keçirmək, öz

yanında malın xassələrinin yoxlanılmasını və ya ondan istifadənin nümayiş olunmasını tələb

etmək ixtiyarı vardır, bir şərtlə ki, bu, malın xarakterinə görə istisna edilməsin və

pərakəndə ticarətdə qəbul edilmiş qaydalara zidd olmasın.

617.3. Alıcıya bu Məcəllənin 617.1 və 617.2-ci maddələrində göstərilmiş mala dair

məlumatı satış yerində dərhal almaq imkanı verilmədikdə o, satıcıdan pərakəndə alğı-satqı

müqaviləsinin bağlanmasından əsassız boyun qaçırılması nəticəsində dəyən zərərin əvəzini

ödəməyi tələb edə bilər, müqavilə bağlanmış olduqda isə ağlabatan müddətdə müqavilənin

icrasından imtina edə bilər, mal üçün ödədiyi məbləğin geri qaytarılmasını və digər zərərin

əvəzinin ödənilməsini tələb edə bilər.

617.4. Alıcıya mal haqqında müvafiq informasiya almaq imkanı verməyən satıcı malın

alıcıya verilməsindən sonra əmələ gəlmiş qüsurları üçün də məsuliyyət daşıyır, bu şərtlə

ki, alıcı həmin qüsurların onda belə informasiyanın olmaması ilə əlaqədar əmələ gəldiyini

sübuta yetirsin.

Maddə 618. Malın alıcı tərəfindən müəyyən müddətdə qəbul edilməsi şərti ilə satılması

618.1. Pərakəndə alğı-satqı müqaviləsi alıcının malı müqavilədə müəyyənləşdirilmiş

müddətdə qəbul etməsi şərti ilə bağlana bilər. Bu müddət ərzində mal başqa alıcıya satıla

bilməz.

618.2. Əgər müqavilədə ayrı qayda nəzərdə tutulmayıbsa, alıcının gəlməməsi və ya malın

müqavilədə müəyyənləşdirilmiş müddətdə qəbul edilməsi üçün zəruri olan digər hərəkətlərin

yerinə yetirilməməsi satıcı tərəfindən alıcının müqavilənin icrasından imtina etməsi kimi

qiymətləndirilə bilər.

618.3. Əgər müqavilədə ayrı qayda nəzərdə tutulmayıbsa, malın müqavilədə

müəyyənləşdirilmiş müddətdə alıcıya verilməsini təmin etmək üçün satıcının çəkdiyi əlavə

xərclər malın qiymətinə daxil edilir.

Maddə 619. Malların nümunələr üzrə satılması

619.1. Pərakəndə alğı-satqı müqaviləsi alıcının satıcı tərəfindən təklif edilmiş mal

nümunəsi (onun təsviri, malların kataloqu və i.a.) ilə tanış olması əsasında bağlana bilər.

619.2. Əgər müqavilədə ayrı qayda nəzərdə tutulmayıbsa, malın nümunə üzrə pərakəndə

alğı-satqısı müqaviləsi malın müqavilədə göstərilmiş yerə çatdırıldığı andan, müqavilədə

malın verilməsi yeri müəyyənləşdirilmədikdə isə malın fiziki şəxsin yaşayış yeri üzrə və ya

hüquqi şəxsin olduğu yer üzrə alıcıya çatdırıldığı andan icra edilmiş sayılır.

619.3. Mal verilənədək alıcı pərakəndə alğı-satqı müqaviləsinin icrasından bu şərtlə

imtina edə bilər ki, satıcıya müqavilənin yerinə yetirilməsi üzrə hərəkətlərin icrası ilə

əlaqədar çəkdiyi zəruri xərclərin əvəzini ödəsin.

Maddə 620. Malların avtomatlardan istifadə etməklə satılması

620.1. Malların avtomatlardan istifadə etməklə satıldığı hallarda avtomatların sahibi

satıcının adı (firma adı), olduğu yer, habelə malı almaq üçün alıcının yerinə yetirməli

olduğu hərəkətlər haqqında məlumatları avtomatda yerləşdirməklə və ya başqa üsulla təqdim

etmək yolu ilə alıcılara malların satıcısı haqqında informasiya verməyə borcludur.

620.2. Avtomatlardan istifadə etməklə pərakəndə alğı-satqı müqaviləsi alıcının malı

almaq üçün zəruri hərəkətləri yerinə yetirdiyi andan bağlanmış sayılır.

620.3. Əgər ödənilmiş mal alıcıya verilmirsə, satıcı alıcının tələbi ilə dərhal malı

ona təqdim etməyə və ya ödədiyi məbləği qaytarmağa borcludur.

620.4. Avtomatdan pulların xırdalanması, ödəniş nişanlarının əldə edilməsi və ya

valyuta mübadiləsi üçün istifadə edildiyi hallarda, əgər öhdəliyin mahiyyətindən ayrı qayda

irəli gəlmirsə, pərakəndə alğı-satqı haqqında qaydalar tətbiq edilir.

Maddə 621. Malın alıcıya çatdırılmaq şərti ilə satılması

621.1. Pərakəndə alğı-satqı müqaviləsi malın alıcıya çatdırılması şərti ilə bağlandıqda

satıcı müqavilədə müəyyənləşdirilmiş müddətdə malı alıcının göstərdiyi yerə çatdırmağa,

alıcı malın çatdırılma yerini göstərmədikdə isə alıcı olan fiziki şəxsin yaşayış yerinə və

ya hüquqi şəxsin olduğu yerə çatdırmağa borcludur.

621.2. Pərakəndə alğı-satqı müqaviləsi malın alıcıya, alıcı olmadıqda isə müqavilənin

bağlandığını və ya malın çatdırılmasının rəsmiləşdirildiyini göstərən qəbzi və ya digər

sənədi təqdim etmiş istənilən şəxsə təhvil verildiyi andan icra edilmiş sayılır, bu şərtlə

ki, müqavilədə ayrı qayda nəzərdə tutulmasın və ya öhdəliyin mahiyyətindən ayrı qayda irəli

gəlməsin.

621.3. Müqavilədə malın alıcıya təhvil verilmək üçün çatdırılma vaxtı

müəyyənləşdirilmədikdə mal alıcının tələbi alındıqdan sonra ağlabatan müddətdə

çatdırılmalıdır.

Maddə 622. Pərakəndə satılan malın qiyməti və ödənilməsi

622.1. Əgər öhdəliyin mahiyyətindən ayrı qayda irəli gəlmirsə, alıcı malı pərakəndə

alğı-satqı müqaviləsinin bağlandığı an satıcının elan etdiyi qiymətlə ödəməyə borcludur.

622.2. Pərakəndə alğı-satqı müqaviləsində malın qabaqcadan ödənilməsinin nəzərdə

tutulduğu halda alıcının müqavilədə müəyyənləşdirilmiş müddətdə malı ödəməməsi, əgər

tərəflərin razılaşmasında ayrı qayda nəzərdə tutulmayıbsa, alıcının müqavilənin icrasından

imtina etməsi sayılır.

622.3. Malların pərakəndə nisyə alğı-satqısı müqavilələrinə, o cümlədən alıcı

tərəfindən malların hissə-hissə ödənilməsi şərti ilə bağlanmış müqavilələrə bu Məcəllənin

600.5-ci maddəsində nəzərdə tutulan qaydalar tətbiq edilməməlidir.

622.4. Alıcı malın hissə-hissə ödənilməsi üçün müqavilədə müəyyənləşdirilmiş müddət

ərzində istədiyi vaxt malı ödəyə bilər.

Maddə 623. Malın dəyişdirilməsi

623.1. Əgər satıcı tərəfindən daha uzun müddət elan edilməyibsə, alıcı qeyri-ərzaq

malının ona verildiyi andan on dörd gün ərzində aldığı malı alış yerində və satıcının elan

etdiyi digər yerlərdə başqa ölçülü, formalı, qabaritli, fasonlu, rəngli və ya quruluşlu

oxşar mala dəyişdirə bilər. Bu zaman qiymətdə fərq olduqda satıcı ilə lazımi hesablaşma

aparılır. Satıcıda dəyişdirilmək üçün zəruri mal olmadıqda alıcı əldə etdiyi malı satıcıya

qaytara bilər və mal üçün ödədiyi pul məbləğini geri ala bilər.

623.2. Alıcının malın dəyişdirilməsi və ya qaytarılması haqqında tələbi bu şərtlə

ödənilməlidir ki, mal işlədilmiş olmasın, istehlak xassələri qorunub saxlansın və həmin

satıcıdan alındığına dair sübutlar olsun.

623.3. Bu maddədə göstərilmiş əsaslar üzrə dəyişdirilməli və ya qaytarılmalı olmayan

malların siyahısı xüsusi hüquqi aktlar ilə müəyyənləşdirilmiş qaydada təyin edilir.

Maddə 624. Alıcıya lazımi keyfiyyətli olmayan mal satıldıqda onun hüquqları

624.1. Alıcıya lazımi keyfiyyətli olmayan mal satıldıqda, əgər malın qüsurları satıcı

tərəfindən qabaqcadan bildirilməyibsə, alıcı öz seçimi ilə tələb edə bilər ki:

624.1.1. keyfiyyətsiz mal lazımi keyfiyyətli malla əvəz edilsin;

624.1.2. alış qiyməti mütənasib surətdə azaldılsın;

624.1.3. malın qüsurları təxirə salınmadan əvəzsiz qaydada aradan qaldırılsın;

624.1.4. malın qüsurlarının aradan qaldırılmasına çəkilmiş xərclərin əvəzi ödənilsin.

624.2. Çıxarılmışdır.

[444]

624.3. Malın xassələri onun aşkar edilmiş qüsurlarını aradan qaldırmağa imkan

vermədikdə (ərzaq malları, məişət kimyası malları və i.a.) alıcı öz seçimi ilə həmin malın

lazımi keyfiyyətli malla dəyişdirilməsini və ya alış qiymətinin mütənasib surətdə

azaldılmasını tələb edə bilər.

624.4. Bu Məcəllənin 624.1 və 624.3-cü maddələrində göstərilmiş tələbləri irəli sürmək

əvəzinə alıcı pərakəndə alğı-satqı müqaviləsinin icrasından imtina edə bilər və mal üçün

ödədiyi pul məbləğinin qaytarılmasını tələb edə bilər.

[445]

624.5. Çıxarılmışdır.

[446]

Maddə 625. Mal dəyişdirilərkən, alış qiyməti azalarkən və lazımi keyfiyyətli olmayan

mal qaytarılarkən qiymət fərqinin ödənilməsi

625.1. Pis keyfiyyətli mal pərakəndə alğı-satqı müqaviləsinə uyğun gələn lazımi

keyfiyyətli malla əvəz edilərkən satıcı malın müqavilədə müəyyənləşdirilmiş qiyməti ilə

onun dəyişdirildiyi və ya dəyişdirilməsinə dair məhkəmə qərarının çıxarıldığı an mövcud

olmuş qiyməti arasındakı fərqin ödənilməsini tələb edə bilməz.

625.2. Pis keyfiyyətli mal oxşar, lakin ölçüsünə, fasonuna, növünə və ya digər

əlamətlərinə görə başqa olan lazımi keyfiyyətli malla əvəz edilərkən dəyişdirilən malın

dəyişdirilmə anındakı qiyməti ilə lazımi keyfiyyətli olmayan malın əvəzinə verilən malın

qiyməti arasındakı fərq ödənilməlidir. Əgər satıcı alıcının tələbini yerinə yetirmirsə,

dəyişdirilən malın qiyməti və onun əvəzinə verilən malın qiyməti məhkəmə tərəfindən malın

dəyişdirilməsinə dair qərarın çıxarıldığı gün üçün müəyyənləşdirilir.

625.3. Malın alış qiymətinin mütənasib surətdə azaldılması tələbinin irəli sürüldüyü

halda malın həmin tələbin irəli sürüldüyü an üçün qiyməti, alıcının tələbi könüllü surətdə

yerinə yetirilmədikdə isə məhkəmə tərəfindən qiymətin mütənasib surətdə azaldılmasına dair

qərarın çıxarıldığı gün üçün qiyməti hesaba alınır.

625.4. Lazımi keyfiyyətli olmayan malı satıcıya qaytararkən alıcı malın pərakəndə alğı-

satqı müqaviləsində müəyyənləşdirilmiş qiyməti ilə onun tələbinin könüllü surətdə yerinə

yetirildiyi an üçün, tələb könüllü surətdə yerinə yetirilmədikdə isə məhkəmə qərarının

çıxarıldığı gün üçün müvafiq malın qiyməti arasındakı fərqin ödənilməsini tələb edə bilər.

Maddə 626. Satıcının məsuliyyəti və öhdəliyin naturada icrası – çıxarılmışdır.

[447]

§ 4. Malların göndərilməsi

Maddə 627. Göndərmə müqaviləsi

627.1. Göndərmə müqaviləsinə görə mal göndərən - sahibkarlıq fəaliyyətini həyata

keçirən satıcı istehsal etdiyi və ya satın aldığı malları sahibkarlıq fəaliyyətində və ya

şəxsi, ailə, ev və digər bu cür istifadə ilə bağlı olmayan başqa məqsədlər üçün istifadə

edilməkdən ötrü şərtləşdirilmiş müddətdə və ya müddətlərdə alıcıya verməyi öhdəsinə

götürür.

627.2. Çıxarılmışdır.

[448]

Maddə 628. Göndərmə müqaviləsi bağlanarkən ixtilafların nizama salınması –

çıxarılmışdır.

[449]

Maddə 629. Malların göndərilməsi dövrləri

629.1. Tərəflər göndərmə müqaviləsinin qüvvədə olduğu müddət ərzində malların ayrı-ayrı

partiyalar ilə göndərilməsini nəzərdə tutduqda və bu partiyaların göndərilməsi müddətləri

(göndərmə dövrləri) müqavilədə müəyyənləşdirilmədikdə, mallar, əgər qanunvericilikdən,

öhdəliyin mahiyyətindən və ya işgüzar dövriyyə adətlərindən ayrı qayda irəli gəlmirsə,

bərabər partiyalar ilə aybaay göndərilməlidir.

629.2. Göndərmə müqaviləsində göndərmə dövrləri ilə yanaşı malların göndərilməsi

cədvəli də (on günlük, günlük, saatlıq və i.a.) müəyyənləşdirilə bilər.

629.3. Mallar alıcının razılığı ilə vaxtından qabaq göndərilə bilər. Vaxtından qabaq

göndərilmiş və alıcı tərəfindən qəbul edilmiş mallar növbəti dövrdə göndərilməli olan

malların miqdarına daxil edilir.

Maddə 630. Malların göndərilməsi qaydası

630.1. Mal göndərən göndərmə müqaviləsinin tərəfi olan alıcıya və ya müqavilədə alıcı

kimi göstərilmiş şəxsə malları yollama (vermə) üsulu ilə göndərir.

630.2. Göndərmə müqaviləsində alıcının mal göndərənə malları mal alanlara yollamaq

(vermək) haqqında göstərişlər (yollama sərəncamı) vermək hüququnun nəzərdə tutulduğu halda

mal göndərən malları yollama sərəncamında göstərilmiş mal alanlara yollayır (verir).

630.3. Yollama sərəncamının məzmunu və alıcı tərəfindən onun mal göndərənə verilməsi

müddəti müqavilə ilə müəyyənləşdirilir. Əgər müqavilədə yollama sərəncamının verilməsi

müddəti nəzərdə tutulmayıbsa, o, mal göndərənə göndərmə dövrünün çatmasına ən geci otuz gün

qalmış verilməlidir.

630.4. Alıcının yollama sərəncamını müəyyənləşdirilmiş müddətdə verməməsi mal göndərənə

ya göndərmə müqaviləsinin icrasından imtina etmək, ya da alıcıdan malları ödəməyi tələb

etmək hüququ verir. Bundan başqa, mal göndərən yollama sərəncamının verilməməsi ilə

əlaqədar dəyən zərərin əvəzinin ödənilməsini tələb edə bilər.

Maddə 631. Malların çatdırılması

631.1. Mal göndərən malları göndərmə müqaviləsində nəzərdə tutulan nəqliyyatla və

müqavilədə müəyyənləşdirilmiş şərtlərlə çatdırır.

631.2. Müqavilədə malların hansı nəqliyyat növü ilə və ya hansı şərtlərlə

çatdırıldığının müəyyənləşdirilmədiyi hallarda nəqliyyat növünü seçmək və ya malların

çatdırılması şərtlərini müəyyənləşdirmək hüququ, əgər qanunvericilikdən, öhdəliyin

mahiyyətindən və ya işgüzar dövriyyə adətlərindən ayrı qayda irəli gəlmirsə, mal göndərənə

mənsubdur.

631.3. Göndərmə müqaviləsində alıcının (mal alanın) malları mal göndərənin olduğu yerdə

alması (malların seçilməsi) nəzərdə tutula bilər. Əgər müqavilədə malların seçilməsi

müddəti nəzərdə tutulmayıbsa, alıcı (mal alan) malları onların hazır olduğu barədə mal

göndərəndən bildiriş aldıqdan sonra ağlabatan müddətdə seçməlidir.

Maddə 632. Malların tam göndərilməməsinin tamamlanması

632.1. Ayrıca göndərmə dövründə malları tam göndərməmiş mal göndərən malların

göndərilməmiş miqdarını, əgər müqavilədə ayrı qayda nəzərdə tutulmayıbsa, göndərmə

müqaviləsinin qüvvədə olduğu müddət ərzində növbəti dövrdə (dövrlərdə) göndərməlidir.

632.2. Mal göndərən malları göndərmə müqaviləsində və ya alıcının yollama sərəncamında

göstərilmiş bir neçə mal alana yolladığı halda bir mal alana müqavilədə və ya yollama

sərəncamında nəzərdə tutulan miqdardan artıq göndərilmiş mallar, əgər müqavilədə ayrı qayda

nəzərdə tutulmayıbsa, digər mal alanlara tam göndərilməmənin tamamlanması hesabına daxil

edilmir.

632.3. Əgər göndərmə müqaviləsində ayrı qayda nəzərdə tutulmayıbsa, alıcı göndərilməsi

gecikdirilmiş malların qəbulundan mal göndərənə bildiriş verməklə imtina edə bilər. Alıcı

mal göndərənin bildirişi aldığı vaxtadək göndərdiyi malları qəbul etməyə və ödəməyə

borcludur.

Maddə 633. Tam göndərilməmə tamamlanarkən malların çeşidi

633.1. Tam göndərilməməsi tamamlanmalı olan malların çeşidi tərəflərin razılaşması ilə

müəyyənləşdirilir. Belə razılaşma olmadıqda mal göndərən malların göndərilməmiş miqdarını

buna yol verildiyi dövr üçün müəyyənləşdirilmiş çeşiddə tamamlamağa borcludur.

633.2. Bir addan olan malların göndərmə müqaviləsində nəzərdə tutulduğundan artıq

miqdarda göndərilməsi eyni çeşidə daxil olan digər adlı malların tam göndərilməməsinin

tamamlanması hesabına daxil edilmir. Bu cür göndərmənin alıcının qabaqcadan yazılı razılığı

ilə həyata keçirildiyi hal istisna olmaqla, tam göndərilməmə tamamlanmalıdır.

Maddə 634. Alıcı tərəfindən malların qəbul edilməsi

634.1. Alıcı (mal alan) göndərmə müqaviləsinə uyğun göndərilmiş malların qəbulunu təmin

edən bütün zəruri hərəkətləri yerinə yetirməyə borcludur.

634.2. Malların qüsurlarını gözdən keçirməklə müəyyən etmək mümkün olmayan hallar

istisna olmaqla, alıcı bildiriş vermədikdə, mal qəbul olunmuº hesab edilir.

[450]

634.3. Göndərilmiş malları nəqliyyat təşkilatından aldıqda alıcı (mal alan) malların

nəqliyyat və müşayiət sənədlərində göstərilmiş məlumatlara uyğunluğunu yoxlamalı, habelə

nəqliyyat təşkilatından bu malları nəqliyyatın fəaliyyətini tənzimləyən qanunvericilikdə

nəzərdə tutulan qaydaları gözləməklə qəbul etməlidir.

Maddə 635. Alıcı tərəfindən qəbul edilməmiş malın məsuliyyətlə saxlanması

635.1. Göndərmə müqaviləsinə uyğun olaraq alıcı (mal alan) mal göndərənin verdiyi

maldan imtina etdikdə bu malın salamatlığını təmin etməyə (məsuliyyətlə saxlamağa) və mal

göndərənə ləngimədən bildiriş göndərməyə borcludur.

635.2. Mal göndərən alıcının (mal alanın) məsuliyyətlə saxlamağa qəbul etdiyi malı

ağlabatan müddətdə aparmağa və ya ona dair sərəncam verməyə borcludur. Əgər mal göndərən

mala dair bu müddətdə sərəncam verməzsə, alıcı malı sata bilər və ya mal göndərənə qaytara

bilər.

635.3. Malın məsuliyyətlə saxlanmağa qəbul edilməsi, satılması və ya satıcıya

qaytarılması ilə əlaqədar alıcının çəkdiyi zəruri xərclərin əvəzini mal göndərən

ödəməlidir. Bu zaman malın satışından götürülən vəsait alıcıya çatan məbləğ çıxılmaqla mal

göndərənə verilir.

635.4. Müqavilədə müəyyənləşdirilmiş əsaslar olmadan alıcı mal göndərəndən malı qəbul

etmədikdə və ya onun qəbulundan imtina etdikdə mal göndərən alıcıdan malı ödəməyi tələb edə

bilər.

Maddə 636. Malların seçilməsi

636.1. Göndərmə müqaviləsində alıcı (mal alan) tərəfindən malların mal göndərənin

olduğu yerdə seçilməsi nəzərdə tutulduqda, əgər öhdəliyin mahiyyətindən ayrı qayda irəli

gəlmirsə, alıcı malları onların verildiyi yerdə gözdən keçirməyə borcludur.

636.2. Alıcının (mal alanın) göndərmə müqaviləsi ilə müəyyənləşdirilmiş müddətdə, belə

müddət olmadıqda isə malların hazır olduğu barədə mal göndərənin bildirişini aldıqdan sonra

ağlabatan müddətdə malları seçməməsi mal göndərənə müqavilənin icrasından imtina etmək və

ya alıcıdan malları ödəməyi tələb etmək hüququ verir.

Maddə 637. Göndərilən mallar üçün hesablaşmalar

637.1. Alıcı göndərilən malları göndərmə müqaviləsində nəzərdə tutulan hesablaşma

qaydasını və formasını gözləməklə ödəyir. Əgər tərəflərin razılaşmasında hesablaşma qaydası

və forması müəyyənləşdirilməyibsə, hesablaşmalar ödəniş tapşırıqları ilə həyata keçirilir.

637.2. Göndərmə müqaviləsində malların mal alan (ödəyici) tərəfindən ödənilməsi nəzərdə

tutulduqda və o, ödənişdən əsassız imtina etdikdə və ya malları müqavilədə

müəyyənləşdirilmiş müddətdə ödəmədikdə mal göndərən alıcıdan göndərilmiş malları ödəməyi

tələb edə bilər.

637.3. Göndərmə müqaviləsində malların komplektə daxil olan ayrı-ayrı hissələrlə

göndərilməsi nəzərdə tutulduqda, alıcı malları, əgər müqavilədə ayrı qayda nəzərdə

tutulmayıbsa, komplektə daxil olan sonuncu hissə yollandıqdan (seçildikdən) sonra ödəyir.

Maddə 638. Göndərmə zamanı tara və qab

638.1. Əgər göndərmə müqaviləsində ayrı qayda nəzərdə tutulmayıbsa, alıcı (mal alan)

malın göndərildiyi çoxdəfəlik taranı və paketləmə vasitələrini müqavilə ilə

müəyyənləşdirilmiş qaydada və müddətlərdə qaytarmağa borcludur.

638.2. Malın digər tarası, habelə qabı mal göndərənə yalnız müqavilədə nəzərdə tutulmuş

hallarda qaytarılmalıdır.

Maddə 639. Lazımi keyfiyyətli olmayan malların göndərilməsinin nəticələri

639.1. Lazımi keyfiyyətli olmayan malların göndərildiyi alıcı (mal alan) mal göndərənə

qarşı bu Məcəllənin 587-ci maddəsində nəzərdə tutulan tələbləri irəli sürə bilər.

639.2. Göndərilmiş malların pərakəndə satışını həyata keçirən alıcı (mal alan)

istehlakçının qaytardığı lazımi keyfiyyətli olmayan malın ağlabatan müddətdə

dəyişdirilməsini tələb edə bilər, bu şərtlə ki, göndərmə müqaviləsində ayrı qayda nəzərdə

tutulmasın.

Maddə 640. Komplektsiz malların göndərilməsinin nəticələri

640.1. Göndərmə müqaviləsinin şərtləri, komplektlik barəsində adətən irəli sürülən

tələblər pozulmaqla malların göndərildiyi alıcı (mal alan) mal göndərənə qarşı bu

Məcəllənin 592-ci maddəsində nəzərdə tutulan tələbləri irəli sürə bilər.

640.2. Malların pərakəndə satışını həyata keçirən alıcı (mal alan) istehlakçının

qaytardığı komplektsiz malların ağlabatan müddətdə komplektli mallarla əvəz olunmasını

tələb edə bilər, bu şərtlə ki, göndərmə müqaviləsində ayrı qayda nəzərdə tutulmasın.

Maddə 641. Mallar tam göndərilmədikdə, malların qüsurlarının aradan qaldırılmasına və

ya komplektinin tamamlanmasına dair tələblər yerinə yetirilmədikdə alıcının hüquqları

641.1. Əgər mal göndərən göndərmə müqaviləsində nəzərdə tutulan miqdarda malları

göndərməzsə və ya pis keyfiyyətli malların dəyişdirilməsinə və ya malların komplektinin

tamamlanmasına dair alıcının tələblərini müəyyənləşdirilmiş müddətdə yerinə yetirməzsə,

alıcının ixtiyarı var ki, göndərilməmiş malları başqa şəxslərdən əldə edərək buna çəkdiyi

bütün zəruri və ağlabatan xərcləri mal göndərənə aid etsin.

641.2. Mal göndərən tərəfindən malların tam göndərilmədiyi və ya malların qüsurlarının

aradan qaldırılmasına və ya malların komplektinin tamamlanmasına dair alıcının tələblərinin

yerinə yetirilmədiyi hallarda alıcının malları başqa şəxslərdən əldə etməyə çəkdiyi xərclər

bu Məcəllənin 645.1-ci maddəsində nəzərdə tutulan qaydalara uyğun hesablanır.

641.3. Malların qüsurları aradan qaldırılanadək və komplekti tamamlananadək və ya

mallar dəyişdirilənədək alıcı (mal alan) lazımi keyfiyyətli olmayan və komplektsiz malları

ödəməkdən imtina edə bilər, malları ödəmiş olduqda isə ödədiyi məbləğlərin qaytarılmasını

tələb edə bilər.

Maddə 642. Malların tam göndərilməməsi və ya göndərilməsinin gecikdirilməsi üçün dəbbə

pulu

Malların tam göndərilməməsi və ya göndərilməsinin gecikdirilməsi üçün qanunla və ya

göndərmə müqaviləsi ilə müəyyənləşdirilmiş dəbbə pulu mal göndərəndən onun tam

göndərilməmiş malların miqdarını göndərmənin sonrakı dövrlərində tamamlamaq vəzifəsinin

hüdudları daxilində öhdəliyini faktik icra edənədək tutulur, bu şərtlə ki, qanunla və ya

müqavilə ilə dəbbə pulunun ödənilməsinin ayrı qaydası nəzərdə tutulmasın.

Maddə 643. Bir neçə göndərmə müqaviləsi üzrə eyni növlü öhdəliklərin icrası

643.1. Mal göndərən eyni vaxtda bir neçə göndərmə müqaviləsi üzrə alıcıya eyni adlı

mallar göndərdikdə və göndərilmiş malların miqdarı mal göndərənin bütün müqavilələr üzrə

öhdəliklərinin icrası üçün yetərli olmadıqda göndərilmiş mallar mal göndərənin göndərmə

zamanı və ya göndərmədən sonra dərhal göstərdiyi müqavilənin icrası hesabına daxil

edilməlidir.

643.2. Əgər alıcı bir neçə göndərmə müqaviləsi üzrə aldığı eyni adlı malları mal

göndərənə ödəmişsə və ödəniş məbləği alıcının bütün müqavilələr üzrə öhdəliklərinin icrası

üçün yetərli deyilsə, ödənilmiş məbləğ alıcının malları ödəyərkən göstərdiyi müqavilənin

icrası hesabına daxil edilməlidir.

643.3. Əgər mal göndərən və ya alıcı bu Məcəllənin 643.1 və 643.2-ci maddələrinə uyğun

onlara verilmiş hüquqlardan istifadə etməzlərsə, öhdəliyin icrası icra müddəti daha tez

çatan müqavilə üzrə öhdəliklərin icrası hesabına daxil edilir. Əgər bir neçə müqavilə üzrə

öhdəliklərin icrası müddəti eyni vaxtda çatarsa, həyata keçirilmiş icra bütün müqavilələr

üzrə öhdəliklərin icrası hesabına mütənasib surətdə daxil edilir.

Maddə 644. Göndərmə müqaviləsinin birtərəfli dəyişdirilməsi və ya onun icrasından

birtərəfli imtina – çıxarılmışdır.

[451]

Maddə 645. Müqavilə ləğv edilərkən zərərin hesablanması

645.1. Əgər satıcının öhdəliyi pozması nəticəsində müqavilə ləğv edildikdən sonra

ağlabatan müddətdə alıcı müqavilədə nəzərdə tutulan malın əvəzinə başqa şəxsdən daha

yüksək, lakin ağlabatan qiymətlə mal alarsa, müqavilədə müəyyənləşdirilmiş qiymətlə onun

əvəzinə icra edilmiş əqd üzrə qiymət arasındakı fərq şəklində zərərin əvəzinin ödənilməsi

tələbini satıcıya qarşı irəli sürə bilər.

645.2. Əgər alıcının öhdəliyi pozması nəticəsində müqavilə ləğv edildikdən sonra

ağlabatan müddətdə satıcı malı müqavilədə nəzərdə tutulandan daha aşağı, lakin ağlabatan

qiymətlə başqa şəxsə satarsa, müqavilədə müəyyənləşdirilmiş qiymətlə onun əvəzinə icra

edilmiş əqd üzrə qiymət arasındakı fərq şəklində zərərin əvəzinin ödənilməsi tələbini

alıcıya qarşı irəli sürə bilər.

645.3. Əgər bu Məcəllənin 645.1. və 645.2-ci maddələrində nəzərdə tutulan əsaslar üzrə

müqavilə ləğv edildikdən sonra onun əvəzinə başqa əqd bağlanmamışsa və həmin malın cari

qiyməti varsa, tərəf müqavilədə müəyyənləşdirilmiş qiymətlə müqavilənin ləğv edildiyi

məqamdakı cari qiymət arasındakı fərq şəklində zərərin əvəzinin ödənilməsi tələbini irəli

sürə bilər.

645.4. Malın verilməli olduğu yerdə oxşar mal üçün müqayisəyə gələn şəraitdə adətən

alınmış qiymət cari qiymət sayılır. Əgər həmin yerdə cari qiymət yoxdursa, başqa yerdə

tətbiq edilən, ağlabatan əvəz ola bilən cari qiymət, malın nəql edilməsi xərclərindəki fərq

nəzərə alınmaqla, tətbiq edilə bilər.

645.5. Bu Məcəllənin 645.1.-645.4-cü maddələrində nəzərdə tutulan tələblərin yerinə

yetirilməsi öhdəliyi icra etməmiş və ya lazımınca icra etməmiş tərəfi digər tərəfə vurulmuş

başqa zərərin əvəzini ödəməkdən azad etmir.

§ 5. Daşınmaz əşyaların alğı-satqısı

Maddə 646. Daşınmaz əşyaların alğı-satqısı müqaviləsi

646.1. Daşınmaz əşyaların alğı-satqısı müqaviləsinə görə satıcı torpaq sahəsini, evi,

binanı, qurğunu, mənzili və ya digər daşınmaz əşyanı alıcının mülkiyyətinə verməyi öhdəsinə

götürür.

646.2. Əgər bu Məcəllənin bu paraqrafının aşağıdakı müddəalarından ayrı qayda irəli

gəlmirsə, daşınmaz əşyaların alğı-satqısına əşyaların alğı-satqısı haqqında ümumi müddəalar

müvafiq surətdə tətbiq edilir.

Maddə 647 . Daşınmaz əşyaların alğı-satqısı müqaviləsinin rəsmiləşdirilməsi xərcləri

Alğı-satqı müqaviləsinin notariat qaydasında təsdiqlənməsi və daşınmaz əmlakın dövlət

reyestrində qeydə alınması xərclərini alıcı çəkir.

[452]

Maddə 648. Daşınmaz əşyaların alğı-satqısı zamanı tərəflərin vəzifəsi

648.1. Daşınmaz əşyaların alğı-satqısı halında tərəflərdən hər biri mülkiyyət hüququnun

keçirilməsi faktının daşınmaz əmlakın dövlət reyestrində qeydə alınması üçün öz tərəfindən

zəruri olanları həyata keçirərək özünün vermə və ya qəbul etmə vəzifəsini icra edir.

648.2. Satılmış əşya ilə bağlı risklər, xərclər və faydalar şübhə halında alıcıya

yalnız daşınmaz əmlakın dövlət reyestrinə daxil edildiyi andan keçir. Əgər tərəflərdən biri

qeydiyyatın gecikdirilməsində təqsirlidirsə, o, bununla əlaqədar əmələ gəlmiş zərərin

əvəzini digər tərəfə ödəməlidir.

648.3. Alqı-satqı müqaviləsinin predmetini digər müddəalarla yanaşı, tikintisi başa çatmayan binanın yerləşdiyi

torpaq sahəsində tərkib hissələrin bağlı olduğu paylar təşkil edirsə, alıcının üzərinə həmin payların alış qiymətini

tikinti başa çatmazdan əvvəl tam şəkildə ödəmək öhdəliyi qoyula bilməz. Bu zaman ödəmələr bu Məcəllənin 770-1-ci

maddəsində nəzərdə tutulmuş şərtlər nəzərə alınmaqla və tikintinin mərhələləri üzrə hissələrlə həyata

keçirilməlidir.

[453]

Maddə 649. Satılmış daşınmaz əşyanın uyğun olmaması

Satılmış daşınmaz əşyanın uyğunsuzluğu müqaviləyə uyğun olmamasından savayı həmin

əşyaya aid artıq mövcud olmayan hüquqların daşınmaz əmlakın dövlət reyestrində göstərildiyi

halda da baş verir.

Maddə 650. Daşınmaz əşyaların alğı-satqısı haqqında müddəaların rəsmi reyestrlərdə

qeydə alınması tələb edilən daşınar əşyaların alğı-satqısına tətbiqi

Rəsmi reyestrlərdə qeydə alınması tələb edilən daşınar əşyalara daşınmaz əşyaların

alğı-satqısı haqqında göstərişlər müvafiq surətdə tətbiq edilir.

§ 6. Tələblərin və digər hüquqların alğı-satqısı

Maddə 651. Əşyaların alğı-satqısı haqqında müddəaların tələblərin və digər hüquqların

alğı-satqısına tətbiqi

Tələblərin və digər hüquqların alğı-satqısına əşyaların alğı-satqısı haqqında

göstərişlər müvafiq surətdə tətbiq edilir. Rəsmi reyestrlərdə qeydə alınmış daşınmaz

əşyalara və obyektlərə hüquqların satıldığı hallarda bu Məcəllənin 646 - 650-ci maddələri

müvafiq surətdə tətbiq edilir.

Maddə 652. Hüququn keçirilməsi (tələbin güzəşti)

Hüququn satıldığı halda göndərmə və qəbul hüququn keçirilməsindən (tələbin güzəştindən)

ibarət olur. Satıcıda olan hüququn əsaslandırılması və alıcıya keçirilməsi xərclərini

satıcı çəkir.

Maddə 653. Əşyaya sahiblik hüquqlarının satılması

Əşyaya sahiblik səlahiyyəti verən hüququn satıldığı halda satıcı alıcıya qüsurlardan,

habelə üçüncü şəxslərin hüquqlarından və iddialarından azad əşya göndərməyə borcludur.

Maddə 654. Hüquqların və tələblərin alğı-satqısı zamanı satıcının məsuliyyəti

654.1. Hər hansı tələbin və hər hansı digər hüququn satıcısı həmin tələbin və ya

hüququn həqiqətən mövcud olmasına cavabdehdir. Qiymətli kağızın satıcısı belə bir

məsuliyyət də daşıyır ki, həmin qiymətli kağızın etibarsızlığına səbəb ola biləcək hansısa

icraata başlanılmayacaqdır.

654.2. Əgər hər hansı tələbin satıcısı borclunun ödəniş qabiliyyəti üçün məsuliyyəti öz

öhdəsinə götürürsə, hesab edilir ki, həmin məsuliyyət bu tələbin güzəşt edildiyi an üçün

ödəniş qabiliyyətinə aiddir.

§ 7. Faktorinq

Maddə 655. Faktorinq müqaviləsi

655.1. Faktorinq pul tələbinin güzəşt edilməsi müqabilində maliyyələşdirmədir.

Faktorinq müqaviləsinə görə bir tərəf (faktor) üçüncü şəxs (borclu) barəsində müştərinin

(kreditorun) üçüncü şəxsə mal verməsindən, işlər görməsindən və ya xidmətlər göstərməsindən

irəli gələn pul tələbinin hesabına digər tərəfə (müştəriyə) pul vəsaiti verir və ya verməyi

öhdəsinə götürür, müştəri isə bu pul tələbini faktora güzəşt edir və ya güzəşt etməyi

öhdəsinə götürür.

655.2. Pul tələblərinin güzəşti barəsində borcluya bildiriş verilməlidir.

655.3. Müştəri faktor qarşısında öhdəliyinin icrasını təmin etmək məqsədi ilə də

borcluya olan pul tələbini faktora güzəşt edə bilər.

655.4. Faktorun faktorinq müqaviləsi üzrə öhdəliklərinə müştəri üçün mühasibat uçotunun

aparılması, habelə müştəriyə güzəşt predmeti olan pul tələbləri ilə bağlı digər maliyyə

xidmətlərinin göstərilməsi də daxil ola bilər.

655.5. Faktorinq müqaviləsi yazılı formada bağlanır.

655.6. Faktorinq müqavilələrini faktor kimi banklar və digər kredit təşkilatları,

habelə bu cür fəaliyyəti həyata keçirməyə icazəsi olan başqa kommersiya təşkilatları

bağlaya bilərlər.

Maddə 656. Tələblərin alğı-satqısı haqqında müddəaların faktorinq müqaviləsinə tətbiqi

Əgər bu Məcəllənin bu paraqrafının aşağıdakı müddəalarından ayrı qayda irəli gəlmirsə,

faktorinq müqaviləsinə tələblərin alğı-satqısı və verilməsi haqqında müddəalar tətbiq

edilir.

Maddə 657. Faktorinq müqaviləsinin iştirakçıları arasında münasibətlərin xüsusiyyətləri

657.1. Çıxarılmışdır.

[454]

657.2. Faktorinq müqaviləsinin gələcək tələblərin güzəştinə əsas verən hər hansı

müddəası tələblərin verilmə üzrə hansısa əlavə hərəkətlər edilmədən əmələ gəldiyi məqamda

faktora keçməsini bildirir.

657.3. Faktorinq müqaviləsində müştərinin hüquqlarının faktora hansı dərəcədə keçməsi

də tənzimlənə bilər.

657.4. Əgər borclu müştəridən və ya müştərinin vəkaləti ilə faktordan güzəşt barəsində

yazılı bildiriş almışdırsa, ödənişi faktora həyata keçirməlidir. Bildiriş yalnız o halda

etibarlıdır ki, güzəşt edilmiş tələbləri və borclunun ödənişi həyata keçirdiyi və ya

hesabına həyata keçirdiyi faktoru kifayət qədər dəqiq göstərsin və bildirişin verildiyi an

və ya daha əvvəl bağlanmış müqavilədən irəli gələn tələblərə aid olsun.

657.5. Əgər borclu başqa şəxsin ödənişi həyata keçirməkdə üstünlük hüququndan

xəbərdardırsa, bu Məcəllənin 657.4-cü maddəsinə uyğun ödənişi həyata keçirmək vəzifəsi

aradan qalxır.

657.6. Borclunu faktora ödəniş nəticəsində borcdan azad edən digər əsaslardan asılı

olmayaraq, borcdan azad edilmə o halda ödənişin nəticəsi olur ki, həmin ödəniş bu

Məcəllənin 657.4-cü maddəsinə uyğun həyata keçirilir.

657.7. Əgər faktor borcludan müqavilə əsasında əmələ gəlmiş tələb üzrə məbləğ ödəməyi

tələb edirsə, borclu həmin müqavilədən irəli gələn və müştərinin ondan ödəniş tələb etdiyi

halda irəli sürə biləcəyi bütün etirazları faktora bildirə bilər. Borclu güzəşt haqqında

yazılı bildirişin verildiyi məqamda müştəriyə qarşı olan tələblərinin ödənilməsinə dair hər

hansı hüququ da qarşılıqlı əvəzləşdirmə çərçivəsində faktora qarşı etiraz kimi irəli sürə

bilər.

657.8. Mal göndərənin alğı-satqı müqaviləsi üzrə öhdəlikləri icra etməməsi, lazımınca

icra etməməsi və ya icranı gecikdirməsi özlüyündə borcluya faktora ödədiyi məbləğin

qaytarılmasını tələb etmək hüququ vermir. Əgər borclu hər hansı tələb üzrə faktora ödədiyi

məbləğin qaytarılmasını tələb etmək hüququna malikdirsə, faktordan həmin məbləğin

qaytarılmasını yalnız o halda tələb edə bilər ki, faktor bu tələb üzrə mal göndərənə ödəmə

öhdəliyini icra etməsin və ya borclunun ödəniºinin aid edildiyi mallar barəsində

müqavilənin müştəri tərəfindən yerinə yetirilmədiyini, lazımınca yerinə yetirilmədiyini və

ya yerinə yetirilməsinin gecikdirildiyini bildiyi məqamda icra etsin.

657.9. Əgər müştəri faktorinq müqaviləsi əsasında hər hansı tələbi faktora güzəşt

edirsə, onda əvvələn, faktor tərəfindən tələbin hər hansı növbəti güzəştinə və ya hər hansı

sonrakı tələb alana bu Məcəllənin 657.4 - 657.8-ci maddələri elə tərzdə tətbiq edilir ki,

sonrakı tələb alan sanki faktordur, ikincisi isə, növbəti güzəşt haqqında borcluya

ünvanlanmış bildiriş həm də faktora ünvanlanmış bildiriş olur.

657.10. Bu Məcəllənin bu paraqrafının müddəaları faktorinq müqaviləsi ilə qadağan

olunmuş sonrakı güzəştə tətbiq edilmir.

§ 8. Sınama üçün alğı-satqı

Maddə 658. Sınama üçün alğı-satqı müqaviləsi

658.1. Sınama və ya yoxlama üçün alğı-satqı müqaviləsi alıcının həmin predmeti almağa

razılıq verdiyi vaxtadək təxirəsalıcı şərtlə bağlanan alğı-satqı müqaviləsidir.

658.2. Sınama üçün alğı-satqı müqaviləsinə görə satıcı alıcıya predmeti gözdən

keçirməyə icazə verməlidir.

658.3. Çıxarılmışdır.

[455]

658.4. Alıcı sınama və ya yoxlama üçün aldığı predmet barəsində razılığını yalnız

müəyyənləşdirilmiş müddət ərzində, bu müddət müəyyənləşdirilmədikdə isə yalnız satıcının

alıcı üçün müəyyənləşdirdiyi ağlabatan müddət bitənədək bildirə bilər. Əgər əşya sınama və

ya gözdən keçirmə üçün artıq alıcıya verilmişdirsə, onun susması razılıq kimi

qiymətləndirilir.

30-cu fəsil.

Satın almaqda üstünlük hüququ və digər üstünlük hüquqları

Maddə 659. Satın almaqda üstünlük hüququ və digər üstünlük hüquqları haqqında ümumi

müddəalar

659.1. Satın almaqda üstünlük hüququ və hər hansı əşyaya və ya hər hansı hüquqa digər

üstünlük hüquqları qanuna görə və ya müqavilə əsasında əmələ gələ bilər. Əgər belə hüquqlar

müqaviləyə əsaslanırsa, yalnız müqavilə iştirakçılarını mükəlləfiyyətli edir və həmin

əşyanı və ya həmin hüququ arxayın əldə etmiş üçüncü şəxslərə qarşı qoyula bilməz.

659.2. Satın almaqda üstünlük hüququ və müqaviləyə əsaslanan digər üstünlük hüquqları

yalnız nəzərdə tutduqları əqdin etibarlığı üçün tələb edilən formada qeydə alınmış olduqda

etibarlıdır.

659.3. Satın almaqda üstünlük hüququnun və digər üstünlük hüquqlarının aşağıdakı

hallarda qüvvəsi yoxdur:

659.3.1. onlar başqasına verilməsi normativ hüquqi aktlarda nəzərdə tutulmuş xüsusi

prosedurlarla tənzimlənən obyektlərə və ya hüquqlara aid olduqda;

659.3.2. icraat çərçivəsində, o cümlədən məcburi auksion satışı çərçivəsində satış

halında.

659.4. Əgər satın almaqda üstünlük hüququ və müqaviləyə əsaslanan digər üstünlük

hüquqları qıt olan ən zəruri əşyalara və hüquqlara aiddirsə, maraqlı şəxslər onların

etibarlığı barəsində mübahisə edə bilərlər.

659.5. Əgər satın almaqda hər hansı üstünlük hüququnun və digər üstünlük hüququnun

qüvvəsi yoxdursa, belə hüququn verilməsi üçün ödənilmiş haqqın əvəzi, o cümlədən onun

ödənildiyi gündən qanunla müəyyənləşdirilmiş faizlər ödənilməlidir.

Maddə 660. Satın almaqda üstünlük hüququ

660.1. Hər hansı obyekti üstün satın almağa ixtiyar verilmiş şəxs bu hüququnu satın

almaqda üstünlük hüququ üzrə mükəlləfiyyətli olan şəxs həmin obyektin alğı-satqısı barədə

hər hansı üçüncü şəxslə müqavilə bağladıqdan sonra həyata keçirə bilər.

660.2. Mükəlləfiyyətli şəxs üçüncü şəxslə bağladığı müqavilənin məzmununu üstün satın

almağa ixtiyar verilmiş şəxsə ləngimədən bildirməlidir. Mükəlləfiyyətli şəxsin məlumatı

üçüncü şəxsin məlumatı ilə əvəz edilə bilər. Satın almaqda üstünlük hüququ məlumat

alındıqdan sonra iki ay ərzində həyata keçirilə bilər.

660.3. Satın almaqda üstünlük hüququnun həyata keçirilməsi üçün mükəlləfiyyətli şəxsə

bu barədə ərizə verilir. Ərizədən ötrü alğı-satqı müqavilələri üçün müəyyənləşdirilmiş

forma tələb edilmir.

660.4. İxtiyarlı şəxs satın almaqda üstünlük hüququnu həyata keçirmək üçün

mükəlləfiyyətli şəxslə alğı-satqı müqaviləsi bağlayır. Müqavilənin şərtləri mükəlləfiyyətli

şəxslə üçüncü şəxs arasında razılaşdırılır. Əgər alış qiyməti cari qiymətdən yüksəkdirsə,

ixtiyarlı şəxs onun cari qiymət səviyyəsinədək azaldılmasını tələb edə bilər. İxtiyarlı

şəxs həmin hüququ həyata keçirdikdə mükəlləfiyyətli şəxs alğı-satqı müqaviləsini ləğv edə

bilər. Müqavilə iştirakçılarının hüquqi müdafiə vasitələri alğı-satqı müqaviləsi ilə

müəyyənləşdirilir. Əgər ixtiyarlı şəxs satın almaqda üstünlük hüququnu həyata keçirənədək

əşyaya mülkiyyət hüququnu üçüncü şəxs arxayın əldə etmişdirsə, mükəlləfiyyətli şəxs

barəsində ixtiyarlı şəxsin hüquqi müdafiə vasitələri onun icra etməmə nəticəsində zərərin

əvəzinin ödənilməsi tələbi ilə məhdudlaşdırılır.

660.5. Mükəlləfiyyətli şəxsin üçüncü şəxslə razılaşması alğını satın almaqda üstünlük

hüququnun həyata keçirilməməsindən asılı etdikdə və ya satın almaqda üstünlük hüququnun

həyata keçirildiyi halda mükəlləfiyyətli şəxsin imtina hüququnu qüvvədə saxladıqda həmin

razılaşmanın üstün satın almağa ixtiyar verilmiş şəxs üçün qüvvəsi yoxdur.

660.6. Əgər üçüncü şəxs üstün satın almağa ixtiyar verilmiş şəxsin icra etməyə qadir

olmadığı hər hansı əlavə öhdəliyin icrasını müqaviləyə əsasən üzərinə götürürsə, ixtiyar

verilmiş şəxs öhdəliyin icrası əvəzinə onun dəyərini ödəməlidir. Əgər öhdəliyi pulla

qiymətləndirmək mümkün deyildirsə, satın almaqda üstünlük hüququnun həyata keçirilməsi

istisna edilir. Lakin əgər üçüncü şəxslə müqavilə həmin öhdəliksiz də bağlana bilərsə, hər

hansı əlavə öhdəlik haqqında şərt nəzərə alınmır.

660.7. Əgər üçüncü şəxs satın almaqda üstünlük hüququnun şamil edildiyi hər hansı

obyekti digər obyektlərlə birlikdə ümumi qiymətə alırsa, üstün satın almağa ixtiyar

verilmiş şəxs həmin ümumi qiymətin ağlabatan hissəsini ödəməlidir. Mükəlləfiyyətli şəxs

tələb edə bilər ki, satın almaqda üstünlük hüququ bütün bölünməz əşyalara şamil edilsin.

660.8. Ayrı şərt qoyulmayıbsa, satın almaqda üstünlük hüququ ixtiyarlı şəxsin

vərəsələrinə verilmir və keçmir. Hüquq konkret müddətlə məhdudlaşdırıldıqda, o, şübhə

halında vərəsəlik üzrə verilir.

Maddə 661. Digər üstünlük hüquqları

Tətbiq edilə bildiyi halda bu Məcəllənin 659 və 660-cı maddələrinin müddəaları müvafiq

olaraq digər üstünlük hüquqları, o cümlədən satılmış əşyanın yenidən alınması (satın

alınması) hüququ və kirayəyə və ya icarəyə götürməkdə üstünlük hüquqları üçün etibarlıdır.

31-ci fəsil.

Dəyişdirmə

Maddə 662. Dəyişdirmə müqaviləsi

662.1. Dəyişdirmə müqaviləsinə görə tərəflərdən hər biri başqa tərəfin mülkiyyətinə bir

əşyanın müqabilində digər əşyanı verməyi öhdəsinə götürür.

662.2. Dəyişdirmə müqaviləsinə alğı-satqı haqqında göstərişlər müvafiq surətdə tətbiq

edilir.

662.3. Dəyişdirmə müqaviləsi üzrə münasibətlərin hər bir iştirakçısı digər tərəfə

verəcəyini vəd etdiyi əşyanın satıcısı və aldığı əşyanın alıcısı sayılır.

Maddə 663. Dəyişdirmə müqaviləsi üzrə qiymətlər və xərclər

663.1. Əgər dəyişdirmə müqaviləsindən ayrı qayda irəli gəlmirsə, dəyişdirilməli mallar

bərabər qiymətli sayılır, onların verilməsi və qəbul edilməsi xərclərini isə hər bir halda

müvafiq vəzifələri daşıyan tərəf çəkir.

663.2. Çıxarılmışdır.

[456]

Maddə 664. Dəyişdirmə müqaviləsi üzrə malı vermək öhdəliyinin qarşılıqlı icrası

Dəyişdirmə müqaviləsinə uyğun olaraq dəyişdirilən malların verilməsi müddətləri üst-

üstə düşmədikdə digər tərəf malı verdikdən sonra malı verməli olan tərəfin malı vermək

öhdəliyinin icrasına öhdəliklərin qarşılıqlı icrası haqqında qaydalar tətbiq edilir.

Maddə 665. Dəyişdirilən mallara mülkiyyət hüququnun keçməsi

Əgər dəyişdirmə müqaviləsində ayrı qayda nəzərdə tutulmayıbsa, dəyişdirilən mallara

mülkiyyət hüququ dəyişdirmə müqaviləsi üzrə alıcı kimi çıxış edən tərəflərə hər iki tərəf

müvafiq malları vermək öhdəliklərini icra etdikdən sonra eyni vaxtda keçir.

32-ci fəsil.

Bağışlama

Maddə 666. Bağışlama müqaviləsi

666.1. Bağışlama müqaviləsi sağ ikən bağlanan elə müqavilədir ki, onun əsasında hədiyyə

verən öz əmlakının bir hissəsini bağışlamaqla hədiyyə alanı zənginləşdirir, həm də bu cür

bağışlama hədiyyə alan tərəfindən heç bir cavab xidməti ilə şərtləndirilmir. Bağışlama

müqaviləsi hədiyyə alanın hədiyyəni qəbul etməsi ilə bağlanmış sayılır. Əgər bağışlama

öhdəliklə şərtləndirilməyibsə, hədiyyənin qəbul edildiyi ehtimal olunur.

666.2. Bağışlama predmeti əşyalar, hədiyyə verənə və ya üçüncü şəxsə qarşı əmlak

hüquqları (tələblər), habelə hədiyyə alanın hədiyyə verən və ya üçüncü şəxs qarşısında

əmlak vəzifəsindən azad edilməsi ola bilər.

666.3. Mənəvi və ya əxlaqi borcun icrası bağışlama sayılmır.

Maddə 667. Bağışlamaq və hədiyyə qəbul etmək qabiliyyəti

667.1. Fəaliyyət qabiliyyətli şəxs öz əmlakına dair bağışlama yolu ilə o halda sərəncam

verə bilər ki, həmin əmlak ər-arvadın ümumi mülkiyyəti və ya vərəsəlik hüququ ilə

məhdudlaşmış olmasın.

667.2. Fəaliyyət qabiliyyəti olmayan şəxsin əmlakından bağışlama yalnız qanuni

nümayəndələrin məsuliyyətinin saxlanması şərti ilə, habelə qəyyumluq və himayəçilik

hüququnun göstərişlərinə uyğun olaraq həyata keçirilə bilər.

667.3. Əgər fəaliyyət qabiliyyəti olmayan şəxs öz hərəkətlərinin xarakterini və

nəticələrini qiymətləndirməyə qadirdirsə, o da hədiyyəni qəbul edə və hüquqa uyğun surətdə

əldə edə bilər. Lakin əgər qanuni nümayəndə hədiyyənin qəbul olunmasını qadağan etmişsə və

ya qaytarılmasına dair sərəncam vermişsə, hədiyyə əldə edilmir və ya ləğv edilir.

Maddə 668. Bağışlama forması. Bağışlama vədi

668.1. Bağışlama aşağıdakı hallarda etibarlıdır:

668.1.1. daşınmaz əşyaların və ya həmin əşyalara hüquqların bağışlanması zamanı

bağışlama müqaviləsi notariat qaydasında təsdiqləndikdə;

[457]

668.1.2. rəsmi reyestrlərdə qeydə alınması tələb edilən daşınar əşyaların bağışlanması

zamanı bağışlama müqaviləsi notariat qaydasında təsdiqləndikdə;

[458]

668.1.3. daşınar əşyaların bağışlanması zamanı hədiyyə verən əşyanı hədiyyə alana

verdikdə;

668.1.4. tələblərin və digər hüquqların bağışlanması zamanı onlar bu Məcəllənin

tələblərinə uyğun yazılı surətdə keçirildikdə;

668.1.5. gələcəkdə bağışlama vəd edildikdə bu vəd notariat qaydasında təsdiqləndikdə.

668.2. Çıxarılmışdır.

[459]

Maddə 669. Hədiyyənin qəbul edilənədək geri götürülməsi

Nəyi isə bağışlamaq niyyəti ilə başqa şəxsə verən şəxs hədiyyə alan hədiyyəni qəbul

edənədək istədiyi vaxt onu geri götürə bilər.

Maddə 670. Bağışlama müqaviləsi üzrə şərtlər və öhdəliklər

670.1. Bağışlama şərtlərin və ya öhdəliklərin yerinə yetirilməsindən asılı edilə bilər.

670.2. Hədiyyə verənin ölməsi halı üçün bağışlama vərəsəlik hüququnun göstərişlərinə

uyğun icra edilir.

670.3. Bağışlama müqaviləsinə uyğun olaraq hədiyyə verən və onun vərəsələri hədiyyə

alanın götürdüyü öhdəliyin icra edilməməsi və ya lazımınca icra edilməməsi barədə iddia

verə bilərlər. Əgər öhdəliyin icrası ilə ictimai mənafelərə riayət edilirsə, hədiyyə

verənin ölümündən sonra icranı müvafiq icra hakimiyyəti orqanı tələb edə bilər.

670.4. Əgər bağışlama müqaviləsi bağlandıqdan sonra hədiyyə alan hədiyyənin dəyərinin

öhdəliyin icrası xərclərini ödəmədiyini və zərərin əvəzinin ona ödənilməyəcəyini aşkar

edərsə, öhdəliyin icrasından imtina edə bilər.

Maddə 671. Hədiyyənin restitusiyası

Hədiyyə verən hədiyyə alanın ondan qabaq ölməsi halı üçün bağışlanmış əşyanın

restitusiyası hüququnu özündə saxlaya bilər. Torpaq sahələri və ya onlara əşya hüquqları

bağışlanarkən bu cür restitusiya hüququ daşınmaz əmlakın dövlət reyestrində qabaqcadan

qeydə alına bilər.

Maddə 672. Hədiyyə verənin məsuliyyəti

672.1. Hədiyyə verən hədiyyə alana hədiyyə ilə əlaqədar dəyən zərər üçün onun

qarşısında yalnız o halda məsuliyyət daşıyır ki, zərər qəsdən və ya kobud ehtiyatsızlıq

üzündən vurulmuş olsun.

672.2. Qalan hallarda hədiyyə verən yalnız hədiyyə alana vəd etdikləri üçün məsuliyyət

daşıyır.

Maddə 673. Bağışlamaqdan imtina

673.1. Hədiyyə verən aşağıdakı hallarda bağışlamaqdan imtina edə bilər:

673.1.1. hədiyyə alan hədiyyə verənin və ya onun yaxın qohumunun barəsində ağır cinayət

törətdikdə;

673.1.2. hədiyyə alan ailə hüquq münasibətlərinə uyğun olaraq onun üzərinə qoyulmuş

vəzifələri hədiyyə verənin və ya onun yaxın qohumlarının biri barəsində kobudcasına

pozduqda;

673.1.3. o, bağışlama ilə bağlı öhdəlikləri əsassız olaraq icra etmədikdə.

673.2. Hədiyyə verən bağışlamaq barəsində verdiyi vədi aşağıdakı hallarda ləğv edə və

onun icrasından imtina edə bilər:

673.2.1. bu Məcəllənin 673.1-ci maddəsində nəzərdə tutulan hallarda;

673.2.2. vəd verildikdən sonra hədiyyə verənin əmlak münasibətləri bağışlamanı onun

üçün son dərəcə ağır yükə çevirə biləcəyi dərəcədə dəyişdikdə;

673.2.3. vəd verildikdən sonra hədiyyə verənin ailə hüquq münasibətləri üzrə əvvəllər

olmamış, yaxud çox cüzi həcmdə olmuş öhdəlikləri yarandıqda.

673.3. İmtina yalnız onun əsasının hədiyyə verənə məlum olduğu gündən bir il ərzində

imtina haqqında bildirişin hədiyyə alana çatdığı halda qüvvədədir. Hədiyyə verənin həmin

ilin sonunadək öldüyü halda imtina hüququ qalan müddət üçün onun vərəsələrinə keçir. Əgər

hədiyyə alan hədiyyə verəni qəsdən öldürmüşsə və ya bağışlamanı ləğv etməkdə ona mane

olmuşsa, hədiyyə verənin vərəsələri bağışlamaqdan imtina edə bilərlər.

673.4. Bağışlamaqdan imtina edildikdə hədiyyə alan, əgər bağışlanmış predmet onun

mülkiyyətindədirsə, hədiyyəni qaytarmağa borcludur.

Maddə 674. Bağışlamanın ləğvi və hədiyyə verənin öhdəliklərinin xitamı

674.1. Aşağıdakı hallarda bağışlama imtina hüququnun həyata keçirilməsinə zərurət

olmadan ləğv edilir:

674.1.1. bağışlanması vəd edilmiş əşya itirildikdə və ya məhv olduqda;

674.1.2. hədiyyə verənin əmlakı üçün müsabiqə icraatı başlandıqda.

674.2. Hədiyyə verən vaxtaşırı xidmətlər göstərməyi öhdəsinə götürdükdə, əgər ayrı şərt

qoyulmayıbsa, bu öhdəliyə onun ölümü ilə xitam verilir.

33-cü fəsil.

Əmlak kirayəsi

Maddə 675. Əmlak kirayəsi müqaviləsi

Əmlak kirayəsi müqaviləsinə görə, kirayəyə verən əşyanı kirayəçinin istifadəsinə

verməyi, kirayəçi isə bunun üçün kirayəyə verənə kirayə haqqı ödəməyi öhdəsinə götürür.

Maddə 676. Kirayəyə verənin məsuliyyəti

676.0. Bütün kirayə müddəti ərzində kirayəyə verən aşağıdakılar üçün məsuliyyət

daşıyır:

676.0.1. kirayəyə verilən əşya kirayəçinin istifadəsi üçün yararlı vəziyyətdə

olmalıdır;

676.0.2. kirayəyə verilmiş əşya əmlak kirayəsi müqaviləsi ilə qarantiya verilmiş

xassələrə malik olmalıdır;

676.0.3. üçüncü şəxslərin hər hansı hüquqları və ya iddiaları kirayəyə verilmiş əşyanın

müqavilədə nəzərdə tutulan istifadəsinə mane olmamalı və ya bu istifadəni istisna

etməməlidir;

676.0.4. yaşayış otağı və ya adamların olması üçün nəzərdə tutulan digər otaq həmişə

elə vəziyyətdə olmalıdır ki, ondan istifadə istifadəçilərin həyatına və sağlamlığına

vicdanlı kirayəyə verən üçün aşkar təhlükələr törənməsi ilə bağlı olmasın.

Maddə 677. Əşya müqaviləyə uyğun gəlmədikdə kirayəçinin hüquqi müdafiə vasitələri

677.1. Əmlak kirayəsi müqaviləsinin predmeti olan əşyanın bu Məcəllənin 676-cı

maddəsinin tələblərinə uyğun gəlməməsi kirayəçiyə aşağıdakı hüquqi müdafiə vasitələrini

tətbiq etmək hüququ verir:

677.1.1. əgər müqaviləyə uyğunsuzluğu nəticəsində əşya məhv olarsa və ya onun müqavilə

üzrə müəyyənləşdirilmiş istifadəyə yararlığı azalarsa, əşyanın yararlığının itdiyi müddət

üçün kirayəçi kirayə haqqını ödəməkdən azad edilir, onun yararlığının azaldığı müddət üçün

isə yalnız kirayə haqqının bir hissəsini ödəməyə borclu olur. Yararlığın əhəmiyyətsiz

dərəcədə azalması hesaba alınmır. Yaşayış otağının kirayəsi müqaviləsində kirayəçinin

ziyanına olaraq bundan kənaraçıxmaların qüvvəsi yoxdur;

677.1.2. əgər müqaviləyə hər hansı uyğunsuzluq onun bağlandığı məqamda məlum olarsa və

ya belə uyğunsuzluq kirayəyə verənin cavabdeh olduğu hansısa hal nəticəsində sonradan əmələ

gələrsə və ya kirayəyə verən həmin uyğunsuzluğun aradan qaldırılmasını gecikdirərsə,

kirayəçi bu Məcəllənin 677.1.1-ci maddəsinə əlavə olaraq öhdəliyin icra edilməməsi

nəticəsində dəyən zərərin əvəzini ödəməyi tələb edə bilər;

677.1.3. bundan savayı, kirayəyə verənin gecikdirməsi halında kirayəçi qüsuru özü

aradan qaldıra bilər və çəkdiyi zəruri xərclərin əvəzini ödəməyi tələb edə bilər;

677.1.4. əgər kirayəçi kirayəyə götürdüyü əşyanı tamamilə və ya qismən müqavilə üzrə

istifadəyə müəyyənləşdirilmiş müddətdə almırsa və ya əşya ondan götürülürsə və ya

əhəmiyyətli dərəcədə pisləşirsə, kirayəyə verən isə gecikdirməyə yol verirsə, kirayəçi

xəbərdarlıq müddətini gözləmədən müqaviləni ləğv edə bilər. İstifadəyə əhəmiyyətsiz maneə

və ya istifadədən məhrumetmə nəticəsində müqavilənin ləğvinə yalnız o halda yol verilir ki,

kirayəçinin xüsusi mənafeləri buna haqq qazandırsın. Əgər kirayəyə verən əşyanı vaxtında

istifadəyə verdiyinə və ya qüsuru müəyyənləşdirilmiş müddət bitənədək aradan qaldırdığına

əsaslanaraq müqavilənin ləğvinə yol verilə bilməsi barədə mübahisə edirsə, o bunları sübut

etməlidir. Yaşayış otağının kirayəsi üzrə hüquq münasibətlərində müqaviləni ləğv etmək

hüququnu istisna edən və ya məhdudlaşdıran razılaşmanın qüvvəsi yoxdur.

677.2. Əgər kirayəyə götürülən əşyanın müqaviləyə uyğunsuzluğu kirayəçiyə müqavilə

bağlanarkən məlum olmuşsa, o bu Məcəllənin 677.1-ci maddəsində müəyyənləşdirilmiş

hüquqlardan istifadə edə bilməz. Əgər kirayəçi qüsuru bilə-bilə müqavilənin şərtlərinə

uyğun gəlməyən əşyanı qəbul edirsə, bu hüquqlardan yalnız o halda istifadə edə bilər ki,

əşyanı qəbul edərkən onları həyata keçirmək hüququnu özündə saxlamış olsun. Bu (677.2)

maddənin müddəaları bu Məcəllənin 677.1.4-cü maddəsinə uyğun olaraq, müqavilənin

pozuntularına tətbiq edilmir.

677.3. Kirayəçi kirayə müddəti ərzində aşkar etdiyi müqaviləyə hər hansı uyğunsuzluqlar

barəsində və ya əşyanı və ya onun istifadəçilərini gözlənilməz təhlükədən qorumaq üçün

tədbirlər görülməsi zərurəti barəsində kirayəyə verənə dərhal bildiriş verməlidir. Bu, əşya

barəsində üçüncü şəxslərin hüquqlarının bəyan edildiyi hallarda da qüvvədədir. Əgər

kirayəçi bildiriş vermirsə, bunun nəticəsində əmələ gələn zərərin əvəzini ödəməyə

borcludur; kirayəyə verən kirayəçinin bildiriş verməməsi üzündən hər hansı qüsuru aradan

qaldıra bilmədikdə, kirayəçinin bu Məcəllənin 677.1-ci maddəsində müəyyənləşdirilmiş

hüquqları həyata keçirmək hüququ yoxdur.

677.4. Kirayəyə verəni kirayəyə verilmiş əşyanın qüsurları üçün məsuliyyətdən azad edən

və ya bu məsuliyyəti məhdudlaşdıran razılaşmanın qüvvəsi yoxdur, bu şərtlə ki, kirayəyə

verən həmin qüsurlar barəsində qəsdən susmuş olsun.

Maddə 678. Kirayəyə verilmiş əşyaya təsirlər

678.1. Otaqların kirayəçisi obyektiv baxıldıqda kirayəyə götürülmüş otaqlara təsirlə ya

bağlı olmayan, ya da əhəmiyyətsiz dərəcədə bağlı olan tədbirlərin kirayəyə verən tərəfindən

həyata keçirilməsinə yol verməlidir.

678.2. Obyektiv baxıldıqda kirayəyə götürülmüş əşyaya hər hansı əhəmiyyətli təsirlə

bağlı olan tədbirlərə kirayəçi bu şərtlə yol verməlidir ki:

678.2.1. təsir, əvvələn, kirayəyə verilmiş otaqların və ya binanın salamatlığı üçün

zəruri olan, ikincisi isə, kirayəyə verilmiş otaqların və ya binanın digər hissələrinin

yaxşılaşdırılmasına, yaxud isitməyə sərf olunan enerjiyə qənaət edilməsinə yönəldilən,

kirayəçi və ya onun ailəsi üçün yolverilməz rahatsızlıqlar yaratmayan tədbirlərin nəticəsi

olsun (yolveriləbilənlik qiymətləndirilərkən görülən işlərin törətdiyi rahatsızlıqların

xarakteri və müddəti, kirayəçinin əvvəlki məsrəfləri, kirayə haqqının gözlənilə bilən

artımı, habelə kirayəyə verənin və digər kirayəçilərin əsaslı mənafeləri nəzərə alınır.

Əgər kirayəyə verilmiş otaqlar və ya binanın digər hissələri yalnız hamılıqla qəbul olunmuş

sayılan vəziyyətə gətirilərsə, kirayə haqqının gözlənilə bilən artımı nəzərə alınmır);

678.2.2. kirayəyə verən tədbirlərin həyata keçirilməsinə üç ay qalmış kirayəçiyə bu

tədbirlərin xarakteri, həcmi, başlanğıcı və ehtimal edilən müddəti barəsində, habelə kirayə

haqqının mümkün artımı barəsində yazılı bildiriş versin;

678.2.3. kirayəyə verən həmin tədbirlərin həyata keçirilməsi nəticəsində kirayəçinin

çəkməli olacağı xərclərin əvəzini ödəsin; kirayəçinin xahişi ilə kirayəyə verən ona avans

verməlidir.

678.3. Bu Məcəllənin 678.2-ci maddəsinə uyğun hallarda kirayəçi bildirişin daxil olduğu

tarixdən iki ay ərzində müqaviləni növbəti ayın sonu üçün ləğv etmək hüququna malikdir.

Əgər kirayəçi müqavilənin ləğv olunduğunu bəyan edərsə, tədbirlərin görülməsi kirayə

müddətinin sonunadək təxirə salınır.

678.4. Yaşayış otağının kirayəsi müqaviləsində kirayəçinin ziyanına olan kənaraçıxmalar

barəsində razılaşmanın qüvvəsi yoxdur.

Maddə 679. Əmlak kirayəsi müqaviləsi üzrə yüklülüklərin, dövlət vergilərinin və yerli

vergilərin ödənilməsi

Kirayəyə verilmiş əşya ilə bağlı yüklülükləri, dövlət vergilərini və yerli vergiləri,

ayrı razılaşma olmadıqda, kirayəyə verən ödəməlidir.

Maddə 680. Kirayəçinin zəruri məsrəfləri

680.1. Kirayəyə verən kirayəyə verilmiş əşyanın saxlanması və ya bərpası üçün

kirayəçinin çəkdiyi zəruri xərclərin əvəzini ona ödəməyə borcludur. Əvəzi ödənilən xərclərə

aşağıdakılar aid deyildir:

680.1.1. binaların, qurğuların və ya nəqliyyat vasitələrinin kirayəsi halında -

istismar, qulluq və təmizləmə xərcləri;

680.1.2. heyvanın kirayəyə verildiyi halda - qulluq və bəsləmə xərcləri.

680.2. Kirayəyə verənin digər xərclərinin, o cümlədən kirayəyə verilmiş əşyanın

yaxşılaşdırılması xərclərinin əvəzini ödəmək vəzifəsi bu Məcəllənin özgə işlərini

tapşırıqsız aparmaq haqqında müddəaları ilə müəyyənləşdirilir.

Maddə 681. Kirayəçinin qurğuları

Kirayəçinin əşyaya əlavə etdiyi qurğunu götürmək hüququ vardır. Yaşayış otağı

kirayəçisinin qurğunu götürmək hüququnu istisna edən razılaşmanın qüvvəsi yoxdur.

Maddə 682. Kirayəyə götürülmüş əşyanın dəyişməsi və ya pisləşməsi

Kirayəçi kirayəyə götürdüyü əşyanın müqavilə üzrə istifadəsi nəticəsində dəyişməsi və

ya pisləşməsi üçün məsuliyyət daşımır.

Maddə 683. Kirayəyə götürülmüş əşyanın üçüncü şəxslərə verilməsi

683.1. Kirayəyə verənin icazəsi olmadan kirayəçinin kirayəyə götürdüyü əşyanı kirayəyə

verənin ailəsinin tərkibinə daxil olmayan üçüncü şəxsin istifadəsinə vermək, o cümlədən

əşyanı ikinci əldən kirayəyə vermək hüququ yoxdur. Əgər kirayəyə verən icazə verməkdən

imtina edirsə, kirayəçi qanunla müəyyənləşdirilmiş müddəti gözləməklə hüquq münasibətlərini

ləğv edə bilər, bu şərtlə ki, obyektiv baxıldıqda üçüncü şəxs icazədən imtina üçün mühüm

əsaslar verməsin.

683.2. Əgər kirayə müqaviləsi bağlandıqdan sonra yaşayış otağı kirayəçisinin həmin

otağın bir hissəsini istifadə üçün hər hansı üçüncü şəxsə verməyə əsaslı marağı vardırsa,

bunun üçün kirayəyə verəndən icazə almaq hüququna malikdir, bu şərtlə ki, obyektiv

baxıldıqda üçüncü şəxs icazədən imtina üçün mühüm əsaslar verməsin, yaşayış otağı həddindən

artıq yüklənməsin və ya kirayəyə verənin bu cür ikinci əldən kirayəyə adətən yol verdiyi

ehtimal edilsin. Əgər kirayəyə verən bu cür ikinci əldən kirayəyə yalnız kirayə haqqının

ağlabatan dərəcədə artırılması şərti ilə yol verirsə, icazə verməsini kirayəçinin belə

artımla razılaşması ilə şərtləndirə bilər. Kirayəçinin ziyanına olaraq bundan

kənaraçıxmalar barəsində razılaşmanın qüvvəsi yoxdur.

683.3. İstifadə hər hansı üçüncü şəxsə verilərkən kirayəçi, hətta kirayəyə verən ikinci

əldən kirayəyə razılıq versə belə, həmin üçüncü şəxsin istifadə zamanı əmələ gələn təqsiri

üçün məsuliyyət daşıyır.

Maddə 684. Əmlak kirayəsi üçün ödəniş müddəti

684.1. Əmlak kirayəsi haqqı, əgər kirayə müddəti bir aydan qısadırsa, həmin müddətin

sonunda ödənilməlidir. Əgər kirayə müddəti bir aydan çoxdursa, əmlak kirayəsi haqqı zərurət

olduqda müvafiq surətdə hər ayın sonunda hissə-hissə ödənilməlidir. Əgər əmlak kirayəsi

haqqı zaman hissələri üzrə hesablanmışdırsa, ayrı-ayrı zaman hissələrinin sonunda ödənilir.

684.2. Kirayəçi ona mənsub istifadə hüququnu hər hansı fərdi səbəblərə görə həyata

keçirə bilmədiyinə görə əmlak kirayəsi haqqını ödəməkdən azad edilmir. Lakin kirayəyə verən

kirayəyə verilmiş əşyadan istifadə zamanı qənaət edilmiş məsrəflərin hesabı, habelə əşyadan

başqa şəkildə istifadə etsəydi, əldə edə biləcəyi faydaların hesabı ilə razılaşmalıdır.

Maddə 685. Kirayəyə verənin hüquqi müdafiə vasitələri

685.1. Əgər kirayəçi və ya onun kirayəyə götürdüyü əşyanı istifadəyə verdiyi hər hansı

digər şəxs kirayəyə verənin xəbərdarlığına baxmayaraq müqaviləyə uyğun olmayan və kirayəyə

verənin hüquqlarını əhəmiyyətli dərəcədə pozan istifadəni davam etdirirsə, o cümlədən

əşyanı üçüncü şəxsin qeyri-hüquqi istifadəsində saxlayırsa və ya təhlükəyə məruz qoyursa,

bununla da özünün vicdanlı kirayəçi vəzifələrini pozursa, kirayəyə verən kirayə

müqaviləsini xəbərdarlıq müddətini gözləmədən ləğv edə bilər. Kirayəçi müqavilənin ləğvinə

dair bildiriş vermək əvəzinə neqator iddiası da irəli sürə bilər.

685.2. Kirayəyə verən xəbərdarlıq müddətini gözləmədən kirayə müqaviləsini aşağıdakı

hallarda ləğv edə bilər:

685.2.1. kirayəçi iki ardıcıl müddət üçün kirayə haqqının və ya onun xeyli hissəsinin

ödənilməsini gecikdirdikdə;

685.2.2 ikidən çox müddət üçün iki aylıq əmlak kirayəsi haqqının məbləğinə çatan

məbləğdə əmlak kirayəsi haqqının ödənilməsini gecikdirdikdə.

685.3. Bu Məcəllənin 685.2-ci maddəsinə uyğun olaraq müqavilə ləğv edilənədək kirayəyə

verən təmin edilərsə, müqavilənin ləğvi istisna edilir. Əgər kirayəçi qarşılıqlı

əvəzləşdirmə çərçivəsində öz borcundan azad edilərsə və müqavilənin ləğvi bəyan edildikdən

dərhal sonra borcunun ləğvini elan edərsə, müqavilənin ləğvi etibarsız olur.

685.4. Kirayəyə verilmiş yaşayış otağına bu Məcəllənin 685.2-ci maddəsindən əlavə,

aşağıdakı göstərişlər tətbiq edilir:

685.4.1. bu Məcəllənin 685.2.1-ci maddəsində nəzərdə tutulan halda əmlak kirayəsi

haqqının ödənilməmiş hissəsi yalnız bir aylıq əmlak kirayəsi haqqının məbləğindən yüksək

olduqda əhəmiyyətli sayılır (lakin yaşayış otağı yalnız müvəqqəti istifadə üçün kirayəyə

verilirsə, bu, tətbiq edilmir);

685.4.2. əgər əmlak kirayəsi haqqının vaxtında ödənilməməsi nəticəsində otaqdan çıxarma

hüququ haqqında və kirayəyə verənin bu Məcəlləyə uyğun icra edilməli digər hüquqları

haqqında iş icraata qəbul edildikdən sonra bir ay başa qurtaranadək kirayəyə verən təmin

edilərsə və ya onu təmin etmək vəzifəsini hər hansı dövlət orqanı öz öhdəsinə götürərsə,

müqavilənin ləğvinin qüvvəsi yoxdur;

685.4.3. kirayəyə verənin ziyanına olaraq bundan kənaraçıxmalar barəsində razılaşmanın

qüvvəsi yoxdur.

Maddə 686. Kirayə müqaviləsi üzrə hüquq münasibətlərinin davam etdirilməsinə yol

verilmədiyi hallar. Xəbərdarlıq müddəti gözlənilmədən müqavilənin ləğvi

Əgər tərəflərdən biri öhdəliklərini öz təqsiri üzündən o dərəcədə pozursa ki, otaqların

kirayəsi müqaviləsi üzrə hüquq münasibətlərinin davam etdirilməsi digər tərəf üçün

yolverilməz olur, onda hüquq münasibətləri xəbərdarlıq müddəti gözlənilmədən ləğv edilə

bilər. Tərəflərin bu maddənin göstərişlərinə zidd olan razılaşmasının qüvvəsi yoxdur.

Maddə 687. Yaşayış otağının kirayəsi müqaviləsinin qanunda nəzərdə tutulan əsaslardan

savayı, başqa əsaslarla dərhal ləğv edilməsinin qadağan olunması

Yaşayış otağını kirayəyə verənə müqavilənin ləğvi müddətini gözləmədən müqaviləni

qanunda göstərilən əsaslardan savayı, başqa əsaslarla ləğv etmək hüququ verən razılaşmanın

qüvvəsi yoxdur.

Maddə 688. Əmlak kirayəsi zamanı bron haqqı, beh, dəbbə pulu

688.1. Kirayədə marağı olan hər hansı şəxsin gələcəkdə kirayə müqaviləsi bağlanması

məqsədilə ödədiyi haqq (bron və ya ehtiyatda saxlama haqqı):

688.1.1. əgər kirayəyə verənə, onun müavinlərinə və ya vasitəçilərinə ödənilmişdirsə,

kirayə müqaviləsinin bağlandığı zaman əmlak kirayəsi haqqının hesabına daxil edilir. Əgər

vasitəçi daşınmaz əmlakla əqdlər üzrə maklerdirsə, bron haqqı əvvəlcə maklerin dövlət

tarifləri əsasında hesablanan muzdunun hesabına gedir və yalnız qalan hissə əmlak kirayəsi

haqqının hesabına daxil edilir;

688.1.2. əgər iki aylıq kirayə haqqının məbləğindən yüksəkdirsə, kirayədə marağı olan

şəxs tərəfindən istənilən vaxt geri tələb edilə bilər;

688.1.3. əgər kirayə müqaviləsi kirayədə marağı olan şəxsin təqsiri olmadan bağlanmazsa

və ya kirayə müqaviləsinə zidd olaraq kirayəçinin əşyaya sahibliyə başlaması imkanı təmin

edilməzsə, kirayədə marağı olan şəxs tərəfindən istənilən vaxt tamamilə geri tələb edilə

bilər.

688.2. Əgər kirayəçi kirayəyə verənin öz öhdəliklərini icra etməsi üçün ona təminat

verməlidirsə, bu cür təminat bir aylıq əmlak kirayəsi haqqının iki mislindən çox

olmamalıdır. Əgər təminat pul məbləği ilə ifadə edilirsə, kirayəyə verən onu bankda öz

kapitalından ayrılıqda, saxlama müddəti qanunla müəyyənləşdirilmiş əmanətlər üçün adi olan

faizlər ilə yerləşdirməlidir. Faizlər kirayəçiyə mənsubdur və öhdəliyin təminatının

artmasına xidmət edir.

688.3. Yaşayış otaqlarının kirayəsi halında kirayəçinin ziyanına olaraq bu Məcəllənin

688.1 və 688.2-ci maddələrinin tələblərindən kənaraçıxmalar barəsində razılaşmanın qüvvəsi

yoxdur.

688.4. Yaşayış otağını kirayəyə verənin kirayəçidən dəbbə pulu ödənilməsi barədə

öhdəlik almasına əsas verən razılaşmanın qüvvəsi yoxdur.

Maddə 689. Kirayə müddəti

689.1. Kirayə müqaviləsi üzrə hüquq münasibətlərinə müqavilənin bağlandığı müddət

bitdikdə xitam verilir.

689.2. Əgər kirayə müqaviləsində müddət müəyyənləşdirilməyibsə, kirayə hüquq

münasibətlərinin istənilən iştirakçısı bu Məcəllənin 690-cı maddəsinin göstərişlərinə uyğun

olaraq müqavilənin ləğvinə dair bildiriş verə bilər.

Maddə 690. Əmlak kirayəsi müqaviləsinin ləğvinə dair bildirişin forması və məzmunu

690.1. Əmlak kirayəsi müqaviləsinin ləğvinə dair bildiriş yazılı formada verilməlidir.

690.2. Əmlak kirayəsi müqaviləsinin ləğvinə dair bildirişdə müqavilənin ləğvi üçün

əsaslar göstərilməlidir.

690.3. Yaşayış otağını kirayəyə verən bu Məcəllənin 696-cı maddəsinə uyğun etirazvermə

imkanını, habelə etirazın verilməsi formasını və müddətini kirayəçiyə vaxtında

göstərməlidir.

Maddə 691. Əmlak kirayəsi müqaviləsinin ləğv edilməsi müddətləri

691.1. Torpaq sahələrinin, otaqların və ya rəsmi reyestrdə qeydə alınmış gəmilərin

kirayəsi müqaviləsi üzrə hüquq münasibətlərində müqavilənin ləğvinə aşağıdakı hallarda yol

verilir:

691.1.1. əmlak kirayəsi haqqı günlər üzrə hesablanarkən müqavilənin ləğvinə dair

bildiriş növbəti günün sonu üçün qüvvəyə minməklə hər hansı gün verildikdə;

691.1.2. əmlak kirayəsi haqqı həftələr üzrə hesablanarkən müqavilənin ləğvinə dair

bildiriş növbəti bazar gününün sonu üçün qüvvəyə minməklə həftənin birinci iş günü

verildikdə;

691.1.3. kirayə haqqı aylar və ya daha uzun zaman hissələri üzrə hesablanarkən

müqavilənin ləğvinə dair bildiriş növbəti aydan sonrakı ayın axırı üçün qüvvəyə minməklə

təqvim ayının birinci iş günü verildikdə.

691.2. Yaşayış otaqlarının kirayəsi müqaviləsi üzrə hüquq münasibətlərində müqavilənin

ləğvinə yalnız o halda yol verilir ki, müqavilənin ləğvinə dair bildiriş növbəti aydan

sonrakı ayın axırı üçün qüvvəyə minməklə təqvim ayının birinci iş günü verilsin.

691.3. Müqavilənin ləğvinə dair xəbərdarlıq edilməsinin bu Məcəllənin 691.1.3 və 691.3-

cü maddələrində göstərilmiş və kirayəçi tərəfindən gözlənilməli olan müddətləri kirayəlik

əşya verildikdən üç, altı və doqquz il sonra kirayəçinin xeyrinə müvafiq surətdə üç ay

uzadılır. Müqavilənin ləğvinə dair xəbərdarlıq müddətləri kirayəçi üçün dəyişilməz qalır.

Müqavilənin ləğvinə dair xəbərdarlıq edilməsinin kirayəyə verən tərəfindən gözlənilməli

olan müddətlərinin qısaldılmasına əsas verən razılaşmaların qüvvəsi yoxdur.

691.4. Daşınar əşyaların kirayəsi müqaviləsi üzrə hüquq münasibətlərində müqavilənin

ləğvinə aşağıdakı hallarda yol verilir:

691.4.1. əmlak kirayəsi haqqı günlər üzrə hesablanarkən müqavilənin ləğvinə dair

bildiriş növbəti günün sonu üçün qüvvəyə minməklə istənilən gün verildikdə;

691.4.2. əmlak kirayəsi haqqı daha uzun zaman hissələri üzrə hesablanarkən müqavilənin

ləğvinə dair bildiriş kirayə hüquq münasibətlərinə xitam verilməli günə ən geci yeddi gün

qalmış verildikdə.

Maddə 692. Yaşayış otağının kirayəsi müqaviləsinə xitam verilməsi şərtləri

692.1. Kirayəyə verən bu Məcəllənin 692.4-cü maddəsinin müddəalarını gözləmək şərti ilə

yaşayış otağının kirayəsi müqaviləsi üzrə hüquq münasibətlərini yalnız o halda ləğv edə

bilər ki, bu hüquq münasibətlərinə xitam verilməsində onun əsaslı marağı olsun.

692.2. Kirayəyə verənin kirayə hüquq münasibətlərinə xitam vermək arzusu aşağıdakı

hallarda əsaslı sayılır:

692.2.1. kirayəçi müqavilə öhdəliklərinin pozulmasında təqsirli olduqda;

692.2.2. kirayəyə verənin otaqlara özü və ya ailə üzvləri üçün mənzil kimi ehtiyacı

olduqda;

692.2.3. kirayə hüquq münasibətlərinin davam etməsi nəticəsində kirayəyə verən torpaq

sahəsindən iqtisadi cəhətdən sərfəli istifadə edə bilmədikdə və buna görə xeyli zərərə düşə

bildikdə. Bu halda yaşayış otağının başqa şəxslərə kirayəyə verilməsi zamanı əmlak kirayəsi

üçün daha yüksək haqq almaq imkanı hesaba alınmır. Kirayəyə verən həmçinin buna istinad edə

bilməz ki, kirayəlik otaqlar kirayəçiyə verildikdən sonra nəzərdə tutulmuş və ya həyata

keçirilmiş mənzil mülkiyyətinin təsis edilməsi ilə əlaqədar, o, həmin otaqları satmaq

istəyir;

692.2.4. kirayəyə verən binanın yardımçı qeyri-yaşayış otaqlarını kirayəyə vermək

məqsədilə yeni avadanlıqla təchiz edərək yol verilən şəkildə yaşayış otaqlarına çevirmək

niyyətində olduqda və müqavilənin ləğvini yalnız bu otaqlar üçün məhdudlaşdırdıqda. Bu

halda kirayəçi kirayə haqqının ağlabatan dərəcədə azaldılmasını tələb edə bilər. Əgər həmin

otaqların yeni avadanlıqla təchiz edilməsi işlərinin başlanması uzadılırsa, kirayəçi

yardımçı otaqlar barəsində kirayə hüquq münasibətlərinin müvafiq müddətə uzadılmasını tələb

edə bilər.

692.3. Kirayəyə verənin əsaslı mənafeləri kimi yalnız müqavilənin ləğvinə dair

bildirişdə göstərilmiş əsaslar qəbul edilir, bu şərtlə ki, onlar sonradan əmələ gəlməsin.

692.4. Kirayəyə verən özünün yaşadığı və ən çoxu iki mənzildən ibarət olan yaşayış

binasında mənzilin kirayəsi haqqında müqavilə üzrə hüquq münasibətlərini bu Məcəllənin

692.1-ci maddədə nəzərdə tutulan şərtlər olmadıqda da ləğv edə bilər. Bu halda müqavilənin

ləğvinə dair xəbərdarlıq müddəti üç ay uzadılır. Bu, kirayəyə verənin özünün yaşadığı

mənzil çərçivəsində yaşayış otağının kirayəsi haqqında müqavilə üzrə hüquq münasibətlərinə

müvafiq surətdə tətbiq edilir.

692.5. Torpaq sahəsinin kirayəsi haqqında qeyri-müəyyən müddətə bağlanmış müqavilə altı

aylıq ləğvetmə müddəti gözlənilməklə təqvim ilinin sonu üçün ləğv edilə bilər.

692.6. Əgər kirayə müqaviləsi 30 ildən çox müddətə bağlanmışsa, 30 ildən sonra kirayə

müqaviləsi üzrə hüquq münasibətlərinin hər bir iştirakçısı qanunla müəyyənləşdirilmiş

xəbərdarlıq müddətlərini gözləməklə onun ləğvinə dair bildiriş verə bilər. Əgər müqavilə

kirayəyə verənin və ya kirayəçinin bütün ömrü üçün bağlanmışdırsa, ləğvetməyə yol verilmir.

692.7. Kirayəçinin müdafiəsi üzrə digər hüquqlar dəyişilməz qalır.

692.8. Bu Məcəllənin 692-ci maddəsində nəzərdə tutulan qaydalardan kirayəçinin ziyanına

olan kənaraçıxmalar barəsində razılaşmanın qüvvəsi yoxdur.

692.9. Bu Məcəllənin 692-ci maddəsinin göstərişləri aşağıdakıların kirayəsi haqqında

müqavilə üzrə hüquq münasibətlərinə tətbiq edilmir:

692.9.1. yalnız müvəqqəti istifadə üçün kirayəyə verilmiş yaşayış otağı;

692.9.2. kirayəyə verənin özünün yaşadığı və müxəlləfatla tam və ya əsasən təchiz

etməli olduğu mənzilin hissəsi olan yaşayış otağı, bu şərtlə ki, yaşayış otağı uzunmüddətli

istifadə üçün hansısa ailəyə verilmiş olmasın;

692.9.3. tələbə və ya gənclər yataqxanasının bir hissəsi olan yaşayış otağı;

692.9.4. əgər müqavilə bağlanarkən kirayəyə verən yaşayış otağının təyinatını

kirayəçiyə göstərmişsə, kurort yerlərində və istirahət zonalarında yerləşən kurort

evlərində və istirahət evlərində olan yaşayış otağı;

692.9.5. hüquqi şəxsin mənzilə kəskin ehtiyacı olan şəxslərə və ya təhsil alan şəxslərə

vermək üçün yerinə yetirdiyi vəzifələr çərçivəsində kirayələdiyi yaşayış otağı.

Maddə 693. Yaşayış otaqlarının kirayəsi haqqında qüvvədə olma müddəti

müəyyənləşdirilmiş müqavilələrin qüvvəsinin davam etməsi

693.1. Yaşayış otağının kirayəsi haqqında qüvvədə olma müddəti müəyyənləşdirilmiş

müqavilə üzrə hüquq münasibətlərində kirayəçi bu münasibətlərin davam etdirilməsini

aşağıdakı hallarda tələb edə bilər:

693.1.1. əgər müqavilənin ləğv olunduğu halda münasibətlərin davam etdirilməsini bu

Məcəlləyə əsasən tələb etmək mümkündürsə. Əgər kirayə müqaviləsi bağlanarkən kirayəçi

kirayəyə verənin yaşayış otağını müəyyənləşdirilmiş müddətdə geri qaytarmasına əsas verən

halları bilirdisə, onda kirayəçinin xeyrinə yalnız müqavilə bağlandıqdan sonra baş vermiş

hallar nəzərə alınır;

693.1.2. əgər yaşayış otağının kirayəsi müqaviləsi üzrə hüquq münasibətlərinin müddəti

bir ildən çoxdursa və hüquq münasibətlərinə xitam verilməsinə ən geci iki ay qalmış

kirayəçi yazılı bildiriş əsasında kirayəyə verəndən bu münasibətlərin qeyri-müəyyən müddətə

davam etdirilməsini tələb edirsə və münasibətlərə xitam verilməsində kirayəyə verənin

əsaslı marağı yoxdursa. Kirayə hüquq münasibətlərinə xitam verilməsi haqqında kirayəyə

verənin tələbinə bu Məcəllənin 692-ci maddəsi müvafiq surətdə tətbiq edilir.

693.2. Yaşayış otağının kirayəsi haqqında qüvvədə olma müddəti müəyyənləşdirilmiş

müqavilə üzrə hüquq münasibətləri aşağıdakı hallarda qeyri-müəyyən müddətə uzadılır:

693.2.1. əgər kirayə müddəti bitdikdən sonra kirayəçi otaqdan istifadəni davam

etdirirsə və iki həftə ərzində kirayəyə verən və ya kirayəçi əks niyyətdə olduğu barədə

müvafiq olaraq digər tərəfə bildiriş vermirsə. Kirayəçi üçün müddət istifadənin davam

etdiyi andan, kirayəyə verən üçün bu davametmənin ona məlum olduğu andan başlanır;

693.2.2. əgər ləğvetmə bu Məcəllənin 692-ci maddəsinin göstərişlərinə uyğun həyata

keçirilmirsə.

693.3. Yaşayış otağının kirayəsi haqqında təxirəsalıcı şərtlə bağlanmış müqavilə üzrə

hüquq münasibətlərində hesab edilir ki, həmin şərt baş verdikdə hüquq münasibətləri qeyri-

müəyyən müddətə uzadılır. Əgər həmin şərt baş verdikdə kirayəyə verən müqavilənin ləğvinə

dair bildiriş verərsə və bu Məcəllənin 693.1-ci maddəsinə uyğun olaraq kirayəçi hüquq

münasibətlərinin davam etdirilməsini tələb edərsə, onun xeyrinə yalnız kirayə müqaviləsi

bağlandıqdan sonra baş vermiş hallar nəzərə alınmalıdır.

693.4. Bu Məcəllənin 693.3-cü maddəsində nəzərdə tutulan tələblərdən kirayəçinin

ziyanına olan kənaraçıxmalar barəsində razılaşmanın yalnız yaşayış otağı müvəqqəti istifadə

üçün kirayəyə verildikdə qüvvəsi vardır.

Maddə 694. Xidməti mənzillərin kirayəsi müqavilələrinin ləğvi

694.1. Yaşayış otağı xidməti münasibətlərin mövcudluğu nəzərə alınmaqla kirayəyə

verildikdə kirayə müqaviləsi üzrə hüquq münasibətlərinin istənilən iştirakçısı xidməti

münasibətlərə xitam verilənədək və ya xitam verildikdən bir ay sonra müqavilənin ləğvinə

dair bildiriş verə bilər. Bu halda ləğvetmə onun bildirildiyi aydan sonrakı ayın axırında

qüvvəyə minir. Əgər ləğvetməyə dair bildiriş həmin müddətdə verilməzsə, ümumi qaydalar

tətbiq edilir.

694.2. Ümumi qaydalar tətbiq edilərkən xidməti mənzilə hüququ olan şəxsin tələbləri də

nəzərə alınmalıdır.

Maddə 695. Kirayəçinin ölümünün nəticələri

695.1. Kirayəçinin öldüyü halda kirayə müqaviləsi üzrə hüquq münasibətləri, əgər başqa

kirayəçilər varsa, onlarla davam etdirilir. Başqa kirayəçilər olmadıqda kirayə müqaviləsi

üzrə hüquq münasibətləri vərəsələrlə davam etdirilir. Növbəti kirayəçinin və ya vərəsənin

qanunla müəyyənləşdirilmiş xəbərdarlıq müddətlərini gözləməklə kirayə müqaviləsi üzrə hüquq

münasibətlərinin ləğvinə dair bildiriş vermək hüququ vardır.

695.2. Kirayəçinin öz arvadı (əri) və ya ailə üzvləri ilə yaşadığı yaşayış otağının

kirayəsi haqqında müqavilə üzrə hüquq münasibətlərinə kirayəçinin öldüyü halda onun arvadı

(əri) və ya ailə üzvləri girirlər. Əgər bu sonuncular kirayəçinin ölümü onlara məlum

olduqdan sonra bir ay ərzində kirayəyə verənə kirayə hüquq münasibətlərini davam etdirmək

niyyətində olmadıqlarını bəyan edərlərsə, hesab edilir ki, onlar həmin hüquq

münasibətlərinə girməmişlər. Ailənin bir neçə üzvü olduqda onların hər biri öz əvəzinə

bildiriş verə bilər. Ailənin bir neçə üzvü bu cür hüquq münasibətlərinə girdikdə onlar

kirayə hüquq münasibətlərindən irəli gələn hüquqları yalnız birlikdə həyata keçirə

bilərlər. Bu hüquq münasibətlərindən irəli gələn öhdəliklər üzrə onlar birgə borclular kimi

məsuliyyət daşıyırlar.

695.3. Kirayəçinin arvadı (əri) və ya ailə üzvləri kirayə hüquq münasibətlərinə daxil

olduqdan sonra kirayəçinin ölümündən əvvəl əmələ gəlmiş öhdəliklər üzrə vərəsə ilə yanaşı

birgə borclular kimi məsuliyyət daşıyırlar. Arvad (ər) və ya ailə üzvləri ilə

münasibətlərdə vərəsə məsuliyyəti tək daşıyır.

695.4. Əgər kirayə hüquq münasibətlərinə girən vərəsə, arvad (ər) və ya ailə üzvü

kirayə müqaviləsinin ləğvi üçün vacib əsaslar verirlərsə, kirayəyə verən qanunla

müəyyənləşdirilmiş xəbərdarlıq müddətlərini gözləməklə kirayə müqaviləsinin ləğvinə dair

bildiriş verə bilər.

695.5. Bu Məcəllənin 695-ci maddəsinin tələblərinə zidd olan razılaşmaların qüvvəsi

yoxdur.

Maddə 696. Yaşayış otağı kirayəçisinin şikayət vermək hüququ

696.1. Əgər yaşayış otağının kirayəsi haqqında müqaviləyə uyğun olaraq hüquq

münasibətlərinə xitam verilməsi kirayəçi və onun ailəsi üçün ağır nəticələrə gətirib çıxara

bilərsə və buna hətta kirayəyə verənin əsaslı mənafelərini nəzərə almaqla haqq qazandırmaq

mümkün olmazsa, kirayəçi müqavilənin ləğv edilməsi barədə şikayət verə bilər və kirayəyə

verəndən həmin müqavilə üzrə hüquq münasibətlərini davam etdirməyi tələb edə bilər. Ağır

nəticələr əvvəlki otağın əvəzinə münasib yaşayış otağının məqbul şərtlərlə verilməsinin

mümkün olmadığı halda da baş verir. Kirayəyə verənin əsaslı mənafeləri nəzərə alınarkən

yalnız ləğvetməyə dair bildirişdə göstərilmiş əsaslar qəbul edilir, bu şərtlə ki, onlar

sonradan yaranmış olmasın.

696.2. Bu Məcəllənin 696.1-ci maddəsində nəzərdə tutulan halda kirayəçi tələb edə bilər

ki, hüquq münasibətləri bütün şərtlər nəzərə alınmaqla ağlabatan sayıla biləcək qədər davam

etdirilsin. Əgər qüvvədə olan müqavilə şərtlərinə müvafiq surətdə hüquq münasibətlərinin

davam etdirilməsi kirayəyə verən üçün mümkün deyildirsə, kirayəçi yalnız onların ağlabatan

şəkildə dəyişdirilmiş şərtlərlə davam etdirilməsini tələb edə bilər.

696.3. Əgər razılıq əldə edilmirsə, kirayə hüquq münasibətlərinin davam etdirilməsi və

kirayə müddəti haqqında, habelə kirayənin davam etdirilməsi şərtləri haqqında qərar məhkəmə

qaydasında qəbul edilir. Əgər kirayə hüquq münasibətlərinə xitam verilməsinin kirayəçi və

ya onun ailəsi üçün ağır nəticələrə gətirib çıxarmasına əsas verən şərtlərin nə vaxt aradan

qalxacağını ehtimal etmək mümkün deyildirsə, kirayə hüquq münasibətlərinin qeyri-müəyyən

müddətə davam etdiriləcəyi müəyyənləşdirilə bilər. Əgər razılığa və ya məhkəmə qərarına

əsasən kirayə hüquq münasibətlərinin müəyyən müddətə davam etdiriləcəyi

müəyyənləşdirilmişsə, kirayəçi münasibətlərin həmin müddətdən əlavə davam etdirilməsini

yalnız o halda tələb edə bilər ki, buna şəraitin əhəmiyyətli dərəcədə dəyişməsi əsas versin

və ya həmin münasibətlərin davam etdirilməsi müddətinin müəyyənləşdirilməsi üçün əsas

götürüləcək və baş verməsi gözlənilən hallar baş verməsin.

696.4. Aşağıdakı hallarda kirayəçi kirayə hüquq münasibətlərinin davam etdirilməsini

tələb edə bilməz:

696.4.1. əgər o, hüquq münasibətlərinin ləğvinə dair bildiriş vermişdirsə;

696.4.2. əgər kirayəyə verənə müəyyənləşdirilmiş xəbərdarlıq müddətlərini gözləmədən

hüquq münasibətlərini ləğv etmək hüququ verən hər hansı əsas varsa.

696.5. Kirayəçinin ləğvetmədən şikayət vermək və kirayə hüquq münasibətlərini davam

etdirmək niyyəti barəsində bildirişi yazılı formada tərtib edilməlidir. Kirayəyə verənin

xahişi ilə kirayəçi etirazın əsaslarını ona dərhal bildirməlidir.

696.6. Əgər kirayə hüquq münasibətlərinin başa çatmasına ən geci bir ay qalmış və ya

şikayət vermək hüququ barəsində kirayəyə verənin izahını aldıqdan bir ay sonra kirayəçi ona

öz etirazını bildirməzsə, kirayəyə verən kirayə hüquq münasibətlərinin davam

etdirilməsindən imtina edə bilər.

696.7. Bu Məcəllənin 696-cı maddəsinin tələblərinə zidd olan razılaşmaların qüvvəsi

yoxdur.

Maddə 697. Kirayə hüquq münasibətlərinə xitam verilməsinin nəticələri

697.1. Kirayəçi kirayəyə götürdüyü əşyanı kirayə hüquq münasibətlərinə xitam

verildikdən sonra qaytarmağa borcludur. Torpaq sahəsinin kirayəçisi kirayəyə götürdüyü

torpaq sahəsini kirayəyə verənə qarşı pretenziyaları əsasında saxlamaq hüququna malik

deyildir. Kirayəçi əşyanı hər hansı üçüncü şəxsin istifadəsinə verdikdə kirayəyə verən

kirayə hüquq münasibətlərinə xitam verildikdən sonra üçüncü şəxsdən həmin əşyanı qaytarmağı

tələb edə bilər.

697.2. Əgər kirayə hüquq münasibətlərinə xitam verildikdən sonra kirayəçi kirayəyə

götürdüyü əşyanı qaytarmırsa, kirayəyə verən kompensasiya olaraq əşyanın saxlandığı müddət

üçün müəyyənləşdirilmiş kirayə haqqının verilməsini tələb edə bilər; otaqların kirayəsi

üzrə hüquq münasibətlərində bunun əvəzinə kompensasiya kimi o, həmin ərazidə bu cür

otaqların kirayəsi üçün adətən tutulan məbləğdə kirayə haqqı verilməsini tələb edə bilər.

Digər zərərin əvəzinin ödənilməsini tələb etmək hüququ da istisna edilmir. Lakin yaşayış

otaqlarını kirayəyə verən digər zərərin əvəzinin ödənilməsini yalnız o halda tələb edə

bilər ki, əşya kirayəçinin cavabdeh olduğu halların nəticəsində qaytarılmasın; zərərin

əvəzi yalnız həmin şəraitdə haqq-ədalətin tələb etdiyi dərəcədə ödənilir. Əgər kirayəçi

ləğvetməyə dair bildiriş verərsə, bu müddəa tətbiq edilmir.

697.3. Kirayə hüquq münasibətlərinə xitam verildikdən sonra kirayəyə verən hər hansı

müddət üçün qabaqcadan verilmiş kirayə haqqını qaytarmalıdır.

697.4. Kirayəyə verənin kirayəyə verilmiş əşyanın dəyişməsi və ya pisləşməsi

nəticəsində zərərin əvəzinin ödənilməsi barədə iddiaları, habelə kirayəçinin xərclərin

əvəzinin ödənilməsi və ya hər hansı qurğunun götürülməsinə icazə verilməsi barədə iddiaları

altı aydan sonra müddətin keçməsinə görə qüvvədən düşür. Kirayəyə verənin zərərin əvəzinin

ödənilməsi barədə iddialarının müddəti onun əşyanı geri aldığı andan başlanır. Kirayəçinin

iddialarının müddəti kirayə hüquq münasibətlərinə xitam verildiyi andan başlanır. Kirayəyə

verən əşyanın qaytarılması hüququnu müddətin keçməsinə görə itirdikdə onun zərərin əvəzinin

ödənilməsi barədə iddiaları da qüvvədən düşür.

Maddə 698. Kirayəyə verənin girov hüququ

698.1. Hər hansı torpaq sahəsini və ya hər hansı otaqları kirayəyə verən kirayə hüquq

münasibətlərindən irəli gələn tələbləri üzrə kirayəçinin həmin torpaq sahəsində və ya həmin

otaqlarda olan əşyalarının girov qoyulması hüququna malikdir. Girov hüququ cari və növbəti

ildən də uzun müddət üçün zərərin əvəzinin ödənilməsi və kirayə haqqının verilməsi haqqında

gələcək tələblər üzrə həyata keçirilə bilməz. Bu hüquq girov qoyula bilməyən əşyalara şamil

edilmir.

698.2. Torpaq sahəsindən və ya otaqlardan əşyaların aparılması kirayəyə verənin girov

hüququnu ləğv edir, amma əşyaların kirayəyə verənə xəbər verilmədən və ya onun şikayəti

üzrə aparıldığı hallar istisna təşkil edir. Əgər əşyalar kirayəçinin müəssisəsinin hüquqa

uyğun işi çərçivəsində və ya adi yaşayış şəraiti çərçivəsində aparılmışdırsa və ya qalan

əşyalar kirayəyə verənin təmin edilməsi üçün aşkar yetərlidirsə, kirayəyə verən əşyaların

aparılması barədə şikayət verə bilməz.

698.3. Kirayəyə verən onun girov hüququnun şamil edildiyi əşyaların aparılmasına

məhkəməyə müraciət etmədən də mane ola bilər və əgər kirayəçi torpaq sahəsini və ya otağı

boşaldırsa, həmin əşyalara sahibliyə başlaya bilər. Əşyalar kirayəyə verənə xəbər

verilmədən və ya onun şikayəti üzrə aparıldıqda kirayəyə verən onların torpaq sahəsinə

qaytarılması məqsədilə verilməsini və əgər kirayəçi torpaq sahəsini və ya otağı

boşaltmışsa, onlara sahiblik hüququnun verilməsini tələb edə bilər. Əgər kirayəyə verən öz

hüququnu daha əvvəl məhkəmə qaydasında həyata keçirməmişsə, girov hüququ əşyaların

aparılması barədə kirayəyə verənə xəbər verildikdən bir ay sonra ləğv edilir.

698.4. Kirayəçi kirayəyə verənin girov hüququnun həyata keçirilməsinin qarşısını

təminat vermək yolu ilə ala bilər; hər hansı ayrıca əşyanı onun dəyəri miqdarında təminat

verərək girov hüququndan azad edə bilər.

698.5. Əgər kirayəyə verənin girov hüququnun şamil edildiyi hər hansı əşya başqa

kreditor üçün girov götürülürsə, həbs qoyulmasından bir il əvvəldən çox müddət üçün kirayə

haqqı ilə bağlı girov hüququ həmin kreditora qarşı irəli sürülə bilməz.

Maddə 699. Kirayəyə verilmiş əşyaların özgəninkiləşdirilməsi

699.1. Kirayəyə verilən əşya kirayəçiyə verildikdən sonra ona mülkiyyət hüququ kirayəyə

verəndən hər hansı üçüncü şəxsə (əldə edənə) keçdikdə əldə edən mülkiyyəti əldə etdiyi

andan kirayəyə verəni əvəz edərək kirayə hüquq münasibətlərindən irəli gələn bütün hüquq və

vəzifələrə malik olur. Əldə edən öz öhdəliklərini yerinə yetirmədikdə kirayəyə verən əldə

edən tərəfindən əvəzi ödənilməli zərər üçün zamin kimi məsuliyyət daşıyır. Bu cür

məsuliyyət mülkiyyət hüququnun keçməsinin kirayəyə verənə məlum olmasından altı ay

keçənədək mövcud olur.

699.2. Kirayəlik əşya kirayəçiyə verilənədək ona mülkiyyət hüququ kirayəyə verəndən hər

hansı üçüncü şəxsə (əldə edənə) keçdikdə, əgər əldə edən kirayə müqaviləsindən irəli gələn

öhdəliklərin icrasını öz üzərinə götürürsə, bu Məcəllənin 699.1-ci maddəsi müvafiq surətdə

tətbiq edilir.

699.3. Əgər kirayəyə verilən əşya yaşayış otağıdırsa və kirayəçiyə verildikdən sonra

kirayəyə verən tərəfindən onun ailəsinə mənsub olmayan hər hansı üçüncü şəxsə satılırsa,

kirayəçi satın almaqda üstünlük hüququna malikdir.

699.4. Kirayəyə verilən əşya kirayəçiyə verildikdən sonra üçüncü şəxslərin hüquqları və

ya iddiaları ilə yüklü edildikdə, əgər bunların həyata keçirilməsi nəticəsində kirayəçi

müqaviləyə uyğun istifadədən məhrum olarsa, bu Məcəllənin 699.1-ci maddəsi müvafiq surətdə

tətbiq edilir. Əgər üçüncü şəxslərin hüquqları və iddiaları müqaviləyə uyğun istifadəyə

mane olursa, kirayəçi bu hüquqların və iddiaların həyata keçirilməsinin qadağan olunmasını

tələb etmək hüququna malikdir.

34-cü fəsil.

İcarə

§ 1. İcarə haqqında ümumi müddəalar

Maddə 700. İcarə müqaviləsi

700.1. İcarə müqaviləsi əmlak kirayəsi müqaviləsidir. Bu müqaviləyə görə kirayəyə verən

(icarəyə verən) kirayəçiyə (icarəçiyə) icarəyə götürdüyü obyektdən və ya hüquqdan istifadə

ilə yanaşı bəhərdən istifadə etmək və gəlir götürmək hüququ da verir. İcarəçi icarəyə

verənə müəyyənləşdirilmiş icarə haqqı ödəməyə borcludur.

700.2. İcarə predmeti torpaq sahələri, binalar, daşınar əşyalar, hüquqlar və

müəssisələr ola bilər.

700.3. Əgər bu Məcəllənin bu fəslinin müddəalarından ayrı qayda irəli gəlmirsə, torpaq

icarəsi istisna olmaqla, icarəyə bu Məcəllənin əmlak kirayəsi haqqında müddəaları müvafiq

surətdə tətbiq edilir.

Maddə 701. İcarəyə verilən əşyanın ləvazimatı

701.1. İcarəlik əşya (icarə obyekti), o cümlədən torpaq sahəsi və ya müəssisə öz

ləvazimatı ilə birlikdə icarəyə verilir. Əgər müqavilənin iştirakçıları bu Məcəllənin

701.2-ci maddəsinə uyğun qiymətləndirmə dəyəri üzrə ləvazimatın verilməsi şərtini

qoymurlarsa, icarəyə verən bütün ləvazimatı olduğu şəkildə saxlamalıdır. İcarəyə verən

icarəçinin cavabdeh olmadığı hər hansı hallar nəticəsində sıradan çıxan ləvazimat

obyektlərini əvəz etməyə borcludur. Lakin icarəçi ləvazimata aid əşyaların və heyvanların

adi sıradan çıxmasının yerini doldurmağa təsərrüfatın lazımınca aparılmasına uyğun gələn

dərəcədə borcludur.

701.2. Əgər icarəyə götürülən ləvazimatın dəyəri icarənin əvvəlində müqavilənin

iştirakçıları və ya hər hansı üçüncü şəxs tərəfindən qiymətləndirilirsə və icarəçi icarəyə

xitam verildikdən sonra bu ləvazimatı onun qiymətləndirmə dəyəri üzrə qaytarmaq öhdəliyini

götürürsə, aşağıdakı qaydalar tətbiq edilir:

701.2.1. ləvazimatın təsadüfən məhv olması və təsadüfən pisləşməsi riski icarəçinin

üzərinə düşür;

701.2.2. icarəçi ləvazimat obyektlərinə dair təsərrüfatın lazımınca aparılması

çərçivəsində sərəncam verə bilər;

701.2.3. icarəçi ləvazimatı təsərrüfatın lazımınca aparılmasına uyğun gələn vəziyyətdə

saxlamalı və uyğun gələn həcmdə daim əvəz etməlidir. Onun əldə etdiyi obyektlər ləvazimata

birləşdirildikdən sonra icarəyə verənin mülkiyyəti olur;

701.2.4. icarəyə xitam verildikdən sonra icarəçi mövcud ləvazimatı icarəyə verənə

qaytarmalıdır. İcarəyə verən icarəçinin əldə etdiyi və təsərrüfatın lazımınca aparılması

qaydalarına görə icarəyə götürülmüş obyekt üçün lüzumsuz və ya həddindən artıq qiymətli

olan ləvazimat obyektlərini qəbul etməkdən imtina edə bilər; imtina edilmiş obyektlərə

mülkiyyət hüququ imtina anında icarəçiyə keçir;

701.2.5. əgər qəbul edilmiş ləvazimatla qaytarılmalı ləvazimatın ümumi qiymətləndirmə

dəyərləri arasında fərq vardırsa, o, pulla kompensasiya edilir. Qiymətləndirmə dəyərləri

üçün icarəyə xitam verildiyi məqamda qüvvədə olan qiymətlər əsas götürülməlidir.

Maddə 702. İcarəçinin girov hüququ

702.1. İcarə ilə alınmış ləvazimata aid olan və icarəyə verənə qarşı yönəlmiş tələbə

əsasən torpaq sahəsinin icarəçisi onun sahibliyinə daxil olmuş ləvazimat obyektlərinə girov

hüququna malikdir.

702.2. İcarəyə verən icarəçinin girov hüququnun həyata keçirilməsinin qarşısını təminat

verməklə ala bilər. İcarəyə verən hər hansı ayrıca ləvazimat obyektini onun dəyəri

miqdarında təminat verərək girov hüququndan azad edə bilər.

Maddə 703. İcarəyə verilmiş əşyanın ləvazimatına dair sərəncam hüququnda məhdudiyyətlər

Hər hansı torpaq sahəsinin və ya müəssisənin icarəçisinin öhdəsinə ləvazimat

obyektlərinə dair sərəncam verməmək və ya icarəyə verənin razılığı ilə sərəncam vermək və

ya onları icarəyə verənə satmaq vəzifəsi qoyan müqavilə müddəalarının yalnız o halda

qüvvəsi vardır ki, icarəyə verən icarəyə xitam verildikdən sonra həmin ləvazimatı

qiymətləndirmə dəyəri üzrə əldə etməyi öhdəsinə götürsün.

Maddə 704. İcarə müqaviləsinin ləğvi

704.1. Əgər hər hansı torpaq sahəsinin, hüququn və ya müəssisənin icarəsi müqaviləsi

bağlanarkən icarə müddəti müəyyənləşdirilməyibsə, müqavilənin ləğvinə yalnız azı altı aylıq

xəbərdarlıq müddətini gözləmək şərti ilə ilin sonunda yol verilir.

704.2. İcarəçinin bu Məcəllənin 691-ci maddəsinə uyğun olaraq müqaviləni ləğv etmək

hüququ yoxdur.

Maddə 705. İcarəyə verilmiş əşyanın qaytarılmasının gecikdirilməsi

Əgər icarə üzrə hüquq münasibətlərinə xitam verildikdən sonra icarəçi icarəyə götürdüyü

obyekti qaytarmırsa, icarəyə verən obyektin saxlandığı müddət üçün kompensasiya kimi

müəyyənləşdirilmiş illik icarə haqqından icarəçinin həmin il ərzində əldə etdiyi və ya əldə

edə biləcəyi icarə faydaları hissəsinə uyğun olan hissənin verilməsini tələb edə bilər.

Digər zərərin əvəzinin ödənilməsi barədə iddia da istisna edilmir.

§ 2. Torpaq icarəsi müqaviləsi

Maddə 706. Torpaq icarəsi müqaviləsinin məzmunu

706.1. Torpaq icarəsi müqaviləsinə əsasən icarəyə dövlət, bələdiyyə və xüsusi

mülkiyyətdə olan bütün kateqoriyalara aid torpaqlar verilə bilər.

706.2. Torpaqlar torpaq qanunvericiliyi ilə müəyyənləşdirilmiş qaydada mülkiyyətçilərin

və ya onların vəkil etdiyi orqanların qərarı (razılığı) ilə bilavasitə və ya torpaq

müsabiqələri və ya hərracları vasitəsi ilə icarəyə verilə bilər.

706.3. Torpaq icarəsi müqaviləsində icarəyə verilən torpaq sahəsinin ölçüsü, keyfiyyət

kateqoriyası, təyinatı, icarənin müddəti, icarə haqqı, ödənilmə qaydaları, torpaqların

istifadəsi, mühafizəsi və keyfiyyətinin yaxşılaşdırılması şərtləri, habelə torpaq

qanunvericiliyi ilə və bu Məcəllə ilə müəyyənləşdirilmiş digər şərtlər nəzərdə tutula

bilər.

706.4. Torpaq icarəsi haqqında müqavilələrə bu Məcəllənin 700.1, 701, 702 və 703-cü

maddələri, habelə bu paraqrafın müddəaları tətbiq edilir.

Maddə 707. İcarəyə götürülmüş torpağın təsviri

707.1. İcarə müqaviləsi üzrə hüquq münasibətlərinə girməzdən əvvəl icarəyə verən və

icarəçi icarəyə verilən torpağın təsvirini birlikdə tərtib etməlidirlər. Təsvirdə torpağın

həcmi, habelə verildiyi an olduğu vəziyyət göstərilir. Təsvir hüquq münasibətlərinə xitam

verildikdə də tərtib edilir. Təsvirə onun tərtib olunduğu günün tarixi qoyulmalı və

müqavilənin hər iki iştirakçısı imza atmalıdır.

707.2. Müqavilə iştirakçılarından biri təsvirin tərtibində iştirakdan imtina etdikdə və

ya tərtib zamanı mühüm ixtilaflar yarandıqda müqavilənin istənilən iştirakçısı tələb edə

bilər ki, təsvir ekspert tərəfindən tərtib edilsin, amma torpağın icarəyə verildiyi vaxtdan

doqquz aydan çox və ya icarə hüquq münasibətlərinə xitam verildiyi vaxtdan üç aydan çox

keçdiyi hallar istisna təşkil edir. Belə hallarda tərəflərdən birinin iddiası üzrə ekspert

məhkəmənin qərarı ilə məcburi qaydada təyin edilə bilər. Bununla əlaqədar əmələ gələn

xərcləri müqavilənin hər iki iştirakçısı yarıbayarı çəkir.

Maddə 708. İcarəyə götürülmüş torpağın vəziyyəti və təsərrüfat təyinatına uyğun

istifadəsi üçün məsuliyyət

708.1. İcarəyə verən icarəlik torpağı icarəçiyə müqavilə üzrə istifadəyə yararlı

vəziyyətdə verməli və bütün icarə müddətində onu həmin vəziyyətdə saxlamalıdır, bir şərtlə

ki, bu Məcəllənin 708.2-ci maddəsinə əsasən bu vəzifə icarəçinin öhdəsinə qoyulmasın.

708.2. İcarəçi icarəyə götürdüyü torpaqdan onun təsərrüfat təyinatına uyğun lazımi

qaydada istifadə etməyə borcludur. O, icarəyə götürdüyü torpaqda olan əşyaların, o cümlədən

yaşayış və təsərrüfat binalarının, yolların, arxların, drenaj sistemlərinin və hasarların

adi təmirini öz hesabına aparmalıdır.

708.3. İcarəyə verilən torpağın qüsurları və üçüncü şəxslərin torpağa iddialarının və

hüquqlarının olması üçün icarəyə verənin məsuliyyətinə, habelə icarəçinin həmin qüsurlar

nəticəsində əmələ gələn hüquq və vəzifələrinə bu Məcəllənin 676 və 677-ci maddələrinin

göstərişləri müvafiq surətdə tətbiq edilir.

Maddə 709. Yüklülüklər və vergilər

İcarə müqaviləsində ayrı şərtlər nəzərdə tutulmamışdırsa, icarəyə verilən torpağın

yüklülüklərini və ondan tutulan vergiləri torpaq və vergi qanunvericiliyi ilə

müəyyənləşdirilmiş qaydada torpaq mülkiyyətçisi ödəməlidir.

Maddə 710. Torpaq icarəsi haqqı

710.1. Torpaq icarəsi haqqı tərəflərin razılığı ilə müəyyənləşdirilir.

710.2. Dövlət və bələdiyyə mülkiyyətində olan torpaqların icarə haqqının aşağı həddi

onların təyinatından, sahəsindən, coğrafi yerləşməsindən və keyfiyyətindən asılı olaraq

müvafiq icra hakimiyyəti orqanı tərəfindən təsdiq edilmiş normativlər əsasında

müəyyənləşdirilir.

710.3. İcarə haqqının ödənilməsi formaları və qaydaları torpaq icarəsi müqaviləsi ilə

müəyyənləşdirilir.

Maddə 711. İcarəyə götürülmüş torpağın qorunması və ya yaxşılaşdırılması tədbirləri

711.1. İcarəçi icarəyə götürdüyü torpaqda onun qorunması üçün zəruri tədbirlərin

görülməsinə yol verməlidir.

711.2. İcarəçi icarəyə götürdüyü torpağın yaxşılaşdırılması üçün tədbirlər görülməsinə

yol verməlidir, bu şərtlə ki, həmin tədbirlər onun üçün hətta icarəyə verənin əsaslı

mənafeləri ilə haqq qazandırıla bilməyən mənfi nəticələr törətməsin. İcarəyə verən bu

tədbirlərin görülməsi üçün məsrəflərin və əldən çıxmış gəlirlərin əvəzini icarəçiyə həmin

şəraitdə ağlabatan olan həcmdə ödəməyə borcludur. İcarəçinin xahişi ilə icarəyə verən ona

avans verməlidir. Əgər belə tədbirlər nəticəsində icarəçi daha yüksək gəlir əldə edirsə və

ya təsərrüfat lazımınca aparıldıqda əldə edə bilərsə, icarəyə verən tələb edə bilər ki,

icarəçi icarə haqqının ağlabatan artımına razılıq versin, amma müəssisənin vəziyyətinə görə

icarəçinin bu cür artıma yol verə bilmədiyi hallar istisna təşkil edir.

Maddə 712. İcarəyə götürülmüş torpaqdan üçüncü şəxslərin istifadə etməsi

712.1. İcarəyə verənin icazəsi olmadan icarəçinin hüququ yoxdur ki:

712.1.1. torpağı üçüncü şəxslərin istifadəsinə versin, o cümlədən ikinci əldən icarəyə

versin;

712.1.2. birgə istifadə üçün torpağı tamamilə və ya qismən hər hansı kənd təsərrüfatı

birliyinə versin.

712.2. Əgər icarəçi icarəyə götürdüyü torpağı hər hansı üçüncü şəxsə ikinci əldən

icarəyə verirsə, həmin üçüncü şəxsin istifadə zamanı baş vermiş təqsiri üçün, hətta icarəyə

verənin ikinci əldən icarəyə razılıq verdiyi halda da məsuliyyət daşıyır.

712.3. İcarəçi icarəyə götürdüyü torpağın təyinatını yalnız icarəyə verənin qabaqcadan

icazəsini almaqla dəyişdirə bilər. İcarəyə götürülmüş torpaqdan istifadənin əvvəlki növünü

dəyişdirmək üçün icarəyə verənin qabaqcadan razılığını almaq yalnız o halda tələb edilir

ki, bu dəyişiklik icarə müddətindən sonra istifadə növünə təsir göstərsin. İcarəçinin

binalar ucaltmasına yalnız icarəyə verənin qabaqcadan icazəsini almaqla yol verilir.

İcarəyə verən icazə verməkdən imtina etdikdə icarəçinin müraciəti ilə bu icazə məhkəmənin

qərarı ilə əvəz edilə bilər, bu şərtlə ki, dəyişiklik müəssisənin rentabelliyinin qorunması

və ya sürəkli yaxşılaşdırılması üçün yararlı olsun və icarəyə verənin əsaslı mənafeləri

nəzərə alınmaqla onun üçün yolverilən olsun. Əgər icarə müqaviləsi ləğv edilərsə və ya

icarə hüquq münasibətlərinə üç ildən də tez xitam verilərsə, bu müddəa tətbiq edilmir.

İcazə məhkəmənin müəyyən şərtlərin və ya öhdəliklərin yerinə yetirilməsi ilə bağlı qərarı

ilə əvəz edilə bilər, məsələn, məhkəmə təminat verilməsi barəsində sərəncam verə bilər,

habelə təminatın növünü və həcmini müəyyənləşdirə bilər. Əgər təminatın verilməsi üçün əsas

aradan qalxarsa, tərəfin müraciəti ilə məhkəmə təminatın qaytarılması barədə qərar qəbul

edə bilər.

712.4. Əgər icarəçi bu Məcəllənin 701.2-ci maddəsinə uyğun qiymətləndirmə dəyəri üzrə

qəbul etdiyi ləvazimatı icarəyə götürdüyü torpaqdan istifadə növünü dəyişdirməsi

nəticəsində əhəmiyyətli dərəcədə azaldırsa, icarəyə verən hələ icarə dövründə pul

kompensasiyası ödənilməsini tələb edə bilər, amma ləvazimat tərkibindən obyektlərin

satışından götürülən vəsaitdən onun məbləği ilə ağlabatan nisbətdə olan yaxşılaşdırmanın

həyata keçirilməsi üçün istifadə olunduğu hallar istisna təşkil edir.

Maddə 713. İcarəyə götürülmüş torpaqdan müqavilə şərtlərinə uyğun gəlməyən istifadə

Əgər icarəçinin icarəyə götürdüyü torpaqdan istifadəsi müqavilə şərtlərinə uyğun

gəlmirsə və icarəyə verənin xəbərdarlığına baxmayaraq, o, bu cür istifadəni davam

etdirirsə, icarəyə verən icarəçinin öz müqavilə vəzifələrini icra etməməsi barədə iddia

verə bilər, bunun nəticəsində dəyən zərərin əvəzinin ödənilməsini tələb edə bilər və (və

ya) xəbərdarlıq müddətini gözləmədən müqaviləni ləğv edə bilər.

Maddə 714. Torpaq icarəçisinin məsrəfləri və qurğuları

714.1. İcarəyə verən bu Məcəllənin 680-ci maddəsinə uyğun olaraq icarəçiyə zəruri

məsrəflərinin əvəzini ödəməyə borcludur.

714.2. Torpaq icarəsi üzrə hüquq münasibətlərinə xitam verildikdə icarəyə verən razılıq

verdiyi və icarəyə götürülmüş torpağın dəyərini icarə müddətindən sonra artıran (dəyərin

artımı) digər məsrəflərin əvəzini də icarəçiyə ödəməlidir. Əgər icarəyə verən məsrəflərə

razılıq verməkdən imtina edirsə, icarəçinin vəsatəti ilə razılıq məhkəmənin qərarı ilə əvəz

edilə bilər, bu şərtlə ki, həmin məsrəflər müəssisənin rentabelliyinin qorunması və ya

sürəkli yaxşılaşdırılması üçün yararlı olsun və icarəyə verənin əsaslı mənafeləri nəzərə

alınmaqla onun üçün yolverilən olsun. Əgər icarə müqaviləsi ləğv edilərsə və ya torpaq

icarəsi üzrə hüquq münasibətlərinə üç ildən də tez xitam verilərsə, bu müddəa tətbiq

edilmir. Razılıq məhkəmənin müəyyən öhdəliklərin icrası ilə bağlı qərarı ilə əvəz edilə

bilər. Məhkəmə həmçinin dəyərin artımı haqqında qərar qəbul edə bilər və onun miqdarını

təyin edə bilər. Məhkəmə müəyyənləşdirə bilər ki, icarəyə verən dəyərin artımını hissə-

hissə ödəməlidir. Eyni zamanda məhkəmə bu cür ödənişlərin hissə-hissə həyata keçirilməsi

şərtlərini müəyyənləşdirə bilər. Əgər icarə hüquq münasibətlərinə xitam verilərkən icarəyə

verən dəyər artımını hətta hissə-hissə kompensasiya etməyə qadir deyildirsə, icarəçi yalnız

bunu tələb edə bilər ki, dəyər artımı kompensasiya edilənədək icarə hüquq münasibətləri

əvvəlki şərtlər əsasında davam etdirilsin. Razılıq əldə edilmədikdə, tərəfin tələbi ilə

məhkəmə icarə hüquq münasibətlərinin davam etdirilməsi barədə qərar qəbul edir.

714.3. İcarəçinin torpağa əlavə etdiyi qurğunu götürmək hüququ vardır. İcarəyə verən

qurğunun götürülməsinin qarşısını ağlabatan kompensasiya ödəmək yolu ilə ala bilər, bu

şərtlə ki, qurğunun götürülməsində icarəçinin əsaslı mənafeyi olmasın. İcarəçinin götürmə

hüququnu istisna edən razılaşmanın yalnız ağlabatan kompensasiya nəzərdə tutulduğu halda

qüvvəsi vardır.

Maddə 715. Torpaq icarəsi müqaviləsi üzrə iddia müddəti

715.1. İcarəyə verilmiş torpağın dəyişməsi və ya pisləşməsi nəticəsində kompensasiya

barəsində icarəyə verənin iddiaları, habelə bu Məcəllənin 714-cü maddəsinə uyğun xərclərin

əvəzinin ödənilməsi və ya qurğunun götürülməsi barədə icarəçinin iddiaları altı aydan

sonra, müddətin keçməsinə görə qüvvədən düşür.

715.2. İcarəyə verənin kompensasiya barədə iddialarının müddəti torpağın geri qəbul

edildiyi andan başlanır. İcarəçinin iddialarının müddəti icarə hüquq münasibətlərinə xitam

verildiyi andan başlanır.

715.3. Qaytarma hüququ müddətin keçməsinə görə ləğv edildikdə icarəyə verən zərərin

əvəzinin ödənilməsi barədə iddialarından da məhrum olur.

Maddə 716. İcarəyə verənin girov hüququ

Torpaq icarəsi müqaviləsi üzrə hüquq münasibətlərindən irəli gələn tələbləri üzrə

icarəyə verən icarəçinin icarəyə götürülmüş torpaqda qurulmuş əşyalarına, habelə icarəyə

götürülmüş əşyanın bəhərinə girov hüququna malikdir. Girov hüququ icarəçi və onun ailəsi

üçün növbəti məhsula qədər dolanacaq vasitəsi kimi zəruri olan, habelə icarəyə götürülmüş

əşyadan onun təsərrüfat təyinatına uyğun adi istifadə üçün zəruri olan əşyalara şamil

edilmir. Bu zaman bu Məcəllənin 698-ci maddəsinin göstərişləri tətbiq edilməlidir.

[460]

Maddə 717. Torpaq icarəsi haqqında müqavilənin razılaşdırılması

717.1. Əgər müqavilə öhdəliklərinin müəyyənləşdirilməsi üçün əsas götürülmüş şərtlər

müqavilə bağlandıqdan sonra qarşılıqlı öhdəliklər arasında böyük tənasübsüzlük yaranmasına

səbəb olan dərəcədə dəyişərsə, müqavilənin istənilən iştirakçısı, icarə müddətindən başqa,

müqavilə şərtlərinin dəyişdirilməsini tələb edə bilər. İcarəyə götürülmüş əşyadan gəlir

icarəçi tərəfindən təsərrüfatın aparılması nəticəsində artdıqda və ya azaldıqda, icarə

haqqının dəyişdirilməsini, əgər ayrı şərt qoyulmayıbsa, tələb etmək olmaz.

717.2. Müqavilə şərtlərinin dəyişdirilməsini icarənin başlanmasından və ya müqavilə

öhdəliklərinin son dəyişikliyinin qüvvəyə minməsindən iki il keçənədək tələb etmək olmaz.

Əgər adətən sığorta müdafiəsi olmayan viranedici təbii fəlakətlər müqavilə öhdəliklərinin

nisbətini kökündən dəyişdirərsə, bu müddəa tətbiq edilmir.

717.3. Müqavilə şərtlərinin dəyişdirilməsini ona dair bildiriş verildiyi icarə ilindən

tez tələb etmək olmaz.

717.4. Əgər iştirakçılardan biri müqavilə şərtlərinin dəyişdirilməsinə razılıq

vermirsə, digər iştirakçı bu razılığın məhkəmə qərarı ilə əvəz edilməsi barədə məhkəməyə

iddia verə bilər.

717.5. Bu maddəyə uyğun olaraq müqavilə şərtlərinin dəyişdirilməsini tələb etmək hüququ

istisna edilə bilməz. Müqavilə iştirakçılarından birinin bu maddəyə uyğun hüquqlarını

həyata keçirməsi və ya həyata keçirməməsi halında onun üçün xüsusi mənfi nəticələr və ya

üstünlüklər yaranmasını nəzərdə tutan razılaşmanın qüvvəsi yoxdur.

Maddə 718. İcarəyə götürülmüş torpağın özgəninkiləşdirilməsi və yüklü edilməsi

İcarəyə götürülmüş torpaq satıldıqda və ya üçüncü şəxslərin hüquqları və ya iddiaları

ilə yüklü edildikdə bu Məcəllənin 699-cu maddəsi tətbiq edilir.

Maddə 719. Torpaq icarəsi müqaviləsinə xitam verilməsi və onun qüvvəsinin uzadılması.

Müqavilənin ləğvi

719.1. Torpaq icarəsi müqaviləsi üzrə hüquq münasibətlərinə müqavilənin bağlandığı

müddət qurtardıqda xitam verilir.

719.2. Torpaq icarəsi müqaviləsi azı üç il müddətinə bağlandıqda bu müqavilə üzrə hüquq

münasibətləri o halda qeyri-müəyyən müddətə uzadılır ki, iştirakçılardan biri bu barədə

sorğu verdikdən sonra digər iştirakçı həmin münasibətlərin davam etdirilməsindən üç ay

ərzində imtina etməsin. Sorğu və imtina yazılı formada tərtib edilməlidir. Əgər sorğuda ona

riayət edilməməsinin nəticələri birbaşa göstərilməmişsə və sorğu icarənin üçüncü ili

ərzində verilməmişsə, onun qüvvəsi yoxdur.

719.3. Əgər icarə müddəti müəyyənləşdirilməyibsə, müqavilənin istənilən iştirakçısı

müqaviləni icarənin hər hansı ilinin üçüncü iş günündən gec olmamaqla ləğv edə bilər. Həm

də ləğvetmə icarənin növbəti ilinin sonunda qüvvəyə minir. Şübhə halında icarə ili təqvim

ili sayılır. Daha qısa müddətin müəyyənləşdirilməsi barədə razılaşma yazılı formada

bağlanmalıdır. Qanunla müəyyənləşdirilmiş xəbərdarlıq müddətlərini gözləməklə icarə

müqaviləsinin vaxtından əvvəl ləğv edilə bildiyi hallarda ləğvetməyə yalnız icarə ilinin

sonunda yol verilir; ləğvetməyə dair bildiriş icarəyə xitam veriləcək icarə yarımilliyinin

üçüncü iş günündən gec olmayaraq verilməlidir.

719.4. İcarə müqaviləsi 30 ildən çox müddətə bağlandıqda müqavilənin istənilən

iştirakçısı 30 ildən sonra müqavilənin ləğvinə dair bildirişi icarənin növbəti ilinin sonu

üçün qüvvəyə minməklə icarənin hər hansı ilinin üçüncü iş günündən gec olmayaraq verə

bilər. Əgər müqavilə icarəyə verənin və ya icarəçinin bütün ömrü üçün bağlanmışdırsa,

ləğvetməyə yol verilmir.

719.5. İcarəçi iş qabiliyyətini itirdikdə, əgər icarəyə verən icarəyə götürülmüş

əşyanın təsərrüfat təyinatına uyğun lazımi istifadəsini təmin etmək məqsədilə hər hansı

üçüncü şəxsə ikinci əldən icarəyə verilməsi ilə razılaşmırsa, icarəçi xəbərdarlıq

müddətlərini gözləməklə hüquq münasibətlərini ləğv edə bilər. Bu qaydaya zidd olan

razılaşmanın qüvvəsi yoxdur.

719.6. İcarəçi öldükdə onun vərəsələri, habelə icarəyə verən müqavilənin ləğvinə dair

bildirişi təqvim ili rübünün sonu üçün qüvvəyə minməklə altı ay əvvəldən vermək hüququna

malikdirlər. Yalnız o halda vərəsələr müqavilənin icarəyə verən tərəfindən ləğv olunması

barədə şikayət verə bilər və müqavilə üzrə hüquq münasibətlərinin davam etdirilməsini tələb

edə bilərlər ki, onların və ya digər miras şəriklərinin və ya bunu tapşırdıqları hər hansı

üçüncü şəxsin əşyadan onun təsərrüfat təyinatına uyğun lazımi istifadəni təmin etdikləri

ehtimal olunsun. Əgər vərəsələr icarə müddətinin qurtarmasına azı üç ay qalmış şikayət

verməzlərsə və icarəyə götürülmüş əşyadan onun təsərrüfat təyinatına uyğun lazımi istifadə

olunacağını ehtimal etməyə imkan verən hallar barəsində məlumat verməzlərsə, icarəyə verən

müqavilə üzrə hüquq münasibətlərinin davam etdirilməsindən imtina edə bilər. etiraz

barəsində bildiriş və məlumat yazılı formada tərtib edilməlidir. Razılıq əldə edilməzsə,

qərarı vəsatət əsasında məhkəmə qəbul edir.

719.7. Bu Məcəllənin 677.1.4, 685.1 və 686-cı maddələrində nəzərdə tutulmuş hallarda

xəbərdarlıq müddətləri gözlənilmədən müqavilənin ləğv edilməsinə yol verilir. İcarəçi icarə

haqqını və ya onun mühüm hissəsini ödəməyi üç aydan çox gecikdirdikdə də, icarəyə verən

müqaviləni dərhal ləğv edə bilər. Əgər icarə haqqı bir ildən az müddət üçün tutulursa,

müqavilənin ləğvinə yalnız icarəçinin iki ardıcıl müddət üçün icarə haqqını və ya onun

mühüm hissəsini ödəmədiyi halda yol verilir. Əgər həmin müddət çatanadək icarəyə verən

təmin edilərsə, müqavilənin ləğvi istisna olunur. Əgər icarəçi borcu qarşılıqlı

əvəzləşdirmə çərçivəsində ödəyərək ondan azad olursa və ləğvetməyə dair bildirişdən dərhal

sonra bu barədə məlumat verirsə, ləğvetmənin qüvvəsi yoxdur.

719.8. Ləğvetməyə dair bildiriş yazılı formada tərtib edilməlidir.

Maddə 720. Torpaq icarəsi haqqında müqavilə üzrə hüquq münasibətlərinin davam

etdirilməsi

720.1. İcarəçi icarəyə verəndən torpaq icarəsi müqaviləsi üzrə hüquq münasibətlərinin

davam etdirilməsini aşağıdakı hallarda tələb edə bilər:

720.1.1. müəssisənin icarəyə götürüldüyü halda bu müəssisə icarəçinin mövcudluğunun

iqtisadi əsasını təşkil etdikdə;

720.1.2. torpaq sahəsinin icarəyə götürüldüyü halda icarəçi öz mövcudluğunun iqtisadi

əsasını təşkil edən müəssisəsini həmin sahəsiz saxlaya bilmədikdə və müqavilə üzrə hüquq

münasibətlərinə xitam verilməsi icarəçi və ya onun ailəsi üçün hətta icarəyə verənin əsaslı

mənafeləri ilə haqq qazandırıla bilməyən mənfi nəticələr törədə bildikdə.

720.2. Bu Məcəllənin 720.1-ci maddəsində nəzərdə tutulan hallarda icarəçi tələb edə

bilər ki, icarə müqaviləsi bütün halları nəzərə almaqla ağlabatan olan vaxtadək uzadılsın.

Əgər icarəyə verən müqavilə üzrə hüquq münasibətlərinin əvvəlki şərtlərlə davam

etdirilməsinə razılıq verə bilmirsə, icarəçi yalnız bunu tələb edə bilər ki, hüquq

münasibətləri ağlabatan şəkildə dəyişdirilmiş şərtlərlə davam etdirilsin. Bu cür

davametdirilmə dəfələrlə tələb oluna bilər.

720.3. İcarəçi torpaq icarəsi müqaviləsi üzrə hüquq münasibətlərinin davam

etdirilməsini aşağıdakı hallarda tələb edə bilməz:

720.3.1. o, müqavilənin ləğvinə dair bildiriº verdikdə;

720.3.2. icarəyə verənin dərhal ləğvetmə hüququ olduqda;

720.3.3. müəssisənin icarəsi, müəssisə yaradılmasına kömək göstərən əlavə torpaq

sahələrinin icarəsi və ya icarəçinin becərdiyi bataqlıq torpaqlarının və xam yerlərin

icarəsi haqqında müqavilə azı 18 il müddətinə, digər torpaq sahələrinin icarəsi haqqında

müqavilə azı 12 il müddətinə bağlandıqda;

720.3.4. icarəyə verən müvəqqəti icarəyə verdiyi torpağı yenidən öz istifadəsinə almaq

və ya ondan qanunla müəyyənləşdirilmiş və ya digər dövlət vəzifələrinin yerinə yetirilməsi

üçün istifadə etmək niyyətində olduqda.

720.4. İcarəçinin torpaq icarəsi müqaviləsi üzrə hüquq münasibətlərinin davam

etdirilməsini tələb etdiyi bildirişi yazılı formada tərtib edilməlidir. İcarəyə verənin

xahişi ilə icarəçi müqavilə üzrə hüquq münasibətlərinin davam etdirilməsi tələbi üçün

əsasları dərhal ona bildirməlidir.

720.5. İcarəyə verən müqavilə üzrə hüquq münasibətlərinin davam etdirilməsindən o halda

imtina edə bilər ki, onlara xitam verilməsinə azı bir il qalmış icarəçi hüquq

münasibətlərinin davam etdirilməsini tələb etməsin və ya bu Məcəllənin 719.2-ci maddəsinə

müvafiq surətdə icarəyə verənin sorğusuna cavab olaraq hüquq münasibətlərini davam

etdirməkdən imtina etsin. Əgər ləğvetmə haqqında xəbərdarlıq müddəti 12 ay və ya daha az

təyin edilmişdirsə, münasibətlərin davam etdirilməsi tələbinin ləğvetməyə dair bildiriş

alındıqdan sonra bir ay ərzində irəli sürülməsi kifayətdir.

720.6. Əgər razılıq əldə edilməzsə, iddiaya əsasən məhkəmə müqavilə üzrə hüquq

münasibətlərinin davam etdirilməsi, icarə müddəti və bu münasibətlərin davam etdirilməsi

şərtləri haqqında qərar qəbul edir. Lakin məhkəmə cari hüquq münasibətlərinin

başlanğıcından hesablanmaqla, bu Məcəllənin 720.3.3-cü maddəsində göstərilmiş müddətlərdən

kənara çıxmayan anadək müqavilə üzrə hüquq münasibətlərinin davam etdirilməsi haqqında

qərar qəbul edə bilər. Müqavilə üzrə hüquq münasibətlərinin davam etdirilməsi icarəyə

götürülmüş torpağın bir hissəsi ilə də məhdudlaşdırıla bilər.

720.7. İcarəçi müqavilə üzrə hüquq münasibətlərinə xitam verilməsinə ən geci doqquz ay

qalmış və (ləğvetmə haqqında xəbərdarlıq müddəti 12 ay və ya daha qısa müddət təşkil

etdikdə) ləğvetməyə dair bildirişin məhkəməyə daxil olmasından iki ay sonra məhkəməyə ərizə

verməlidir. Əgər mənfi nəticələrə yol verməmək üçün ağlabatan hesab edilərsə və əgər torpaq

icarəsi müqaviləsinin qüvvədə olma müddəti hələ qurtarmamışsa, məhkəmə ərizənin daha gec

daxil olmasına yol verə bilər.

720.8. Bu Məcəllənin 720-ci maddəsinə uyğun olaraq müqavilə üzrə hüquq münasibətlərinin

davam etdirilməsini tələb etmək hüququ yalnız o halda istisna edilə bilər ki, icarə hüquq

münasibətlərinə dair mübahisəyə son qoymaq məqsədilə bu tələbdən imtina barəsində məhkəməyə

ərizə verilsin. Müqavilə iştirakçılarından birinin öz hüquqlarını həyata keçirməsi və ya

həyata keçirməməsi nəticəsində onun üçün xüsusi mənfi nəticələr və ya üstünlüklər

yaranmasını nəzərdə tutan razılaşmanın qüvvəsi yoxdur.

Maddə 721. Torpaq icarəsi müqaviləsinin vaxtından əvvəl ləğvi və təsviyəsi

721.1. Əgər torpaq icarəsi müqaviləsinin iştirakçıları torpaq icarəsi müqaviləsini

vaxtından əvvəl ləğv etmək hüququna malikdirlərsə, bu hüquqa onlar müqavilə üzrə hüquq

münasibətlərinin müddəti uzadıldıqdan və ya müqavilə dəyişdirildikdən sonra da malikdirlər.

721.2. Müqavilə iştirakçılarından birinin iddiası üzrə məhkəmə qüvvəsinə vaxtından

əvvəl və ya qismən xitam verilmiş torpaq icarəsi müqaviləsinin təsviyəsi qaydasına dair

qərar qəbul edə bilər. Əgər torpaq icarəsi müqaviləsinin qüvvəsi yalnız icarəyə götürülmüş

torpağın hər hansı hissəsi üçün uzadılırsa, məhkəmə həmin hissə üçün icarə haqqını

müəyyənləşdirə bilər.

Maddə 722. İcarəyə götürülmüş torpağın qaytarılması

722.1. Müqavilə üzrə hüquq münasibətlərinə xitam verildikdən sonra icarəçi icarəyə

götürdüyü torpağı təyinatı üzrə lazımi istifadədən sonra qaytarılma məqamında uyğun gəlməli

olduğu vəziyyətdə qaytarmağa borcludur. İcarəçinin icarəyə verənə qarşı tələbləri əsasında

torpaq sahəsini saxlamaq hüququ yoxdur. Əgər icarəçi icarəyə götürdüyü torpağı hər hansı

üçüncü şəxsin istifadəsinə vermişsə, torpaq icarəsi müqaviləsi üzrə hüquq münasibətlərinə

xitam verildikdən sonra icarəyə verən torpağın qaytarılmasını həmin üçüncü şəxsdən də tələb

edə bilər.

722.2. Əgər torpaq icarəsi müqaviləsi üzrə hüquq münasibətlərinə icarənin hər hansı ili

ərzində xitam verilirsə, icarəyə verən hələ yaranmamış, lakin təsərrüfatın lazımınca

aparılması qaydalarına görə icarə ilinin sonunadək əldə edilə bilən bəhərlərin dəyərini

icarəçiyə ödəməlidir. Bu zaman məhsulla bağlı risk ağlabatan şəkildə nəzərə alınmalıdır.

Əgər bəhərlərin dəyərini müəyyənləşdirmək mövsüm səbəblərinə görə mümkün deyildirsə,

icarəyə verən icarəçinin bu bəhərlər üzrə xərclərinin əvəzini təsərrüfatın lazımınca

aparılması qaydalarına uyğun gələn dərəcədə ödəməlidir. Bu qayda qırılmaq üçün nəzərdə

tutulan, lakin hələ qırılmamış ağaclara da tətbiq edilir. Əgər icarəçi lazımi istifadə

qaydalarının yol verdiyindən artıq ağac qırmışsa, artıq qırdığı ağacların dəyərini icarəyə

verənə ödəməlidir. Digər zərərin əvəzinin ödənilməsinə dair pretenziya verilməsi istisna

edilmir.

722.3. hüquq münasibətlərinə xitam verildikdən sonra qalan kənd təsərrüfatı

məhsullarından icarəçi növbəti məhsuladək təsərrüfatçılığın davam etdirilməsi üçün zəruri

olan miqdarda məhsulu, hətta o, həmin hüquq münasibətlərinə girərkən belə məhsulu qəbul

etmiş olmasa da, verməlidir. Əgər bununla əlaqədar olaraq icarəçi icarəlik torpaq

verilərkən aldığı məhsula nisbətən daha çox miqdarda və ya daha yaxşı keyfiyyətli məhsulu

verməlidirsə, icarəyə verəndən dəyəri ödəməyi tələb edə bilər.

722.4. Əgər müqavilə üzrə hüquq münasibətlərinə xitam verildikdən sonra icarəçi icarəyə

götürdüyü torpağı qaytarmırsa, icarəyə verən saxlama müddəti üçün icarə haqqı verilməsini

kompensasiya kimi tələb edə bilər. Digər zərərin əvəzinin ödənilməsi barədə pretenziyalar

verilməsi istisna edilmir.

35-ci fəsil.

Françayzinq

Maddə 723. Françayzinq müqaviləsi

Françayzinq müqaviləsi elə bir uzunmüddətli öhdəlik münasibətidir ki, ona əsasən

müstəqil müəssisələr zərurət olduqca spesifik öhdəliklərin icrası yolu ilə malın

istehsalına, satışına və xidmətlərin göstərilməsinə kömək etməyi qarşılıqlı surətdə

öhdələrinə götürürlər.

Maddə 724. Françayz verənin vəzifələri

724.1. Françayz verən françayz alana standart formalı qeyri-maddi əmlak hüquqlarını,

əmtəə (ticarət) nişanlarını, mal nümunələrini, qablarını, məhsulun istehsalı, əldə

edilməsi, satışı və fəaliyyətin təşkili konsepsiyasını, habelə satışa kömək üçün zəruri

olan başqa informasiyanı özünün tətbiq etdiyi şəkildə verməyə borcludur.

724.2. Françayz verən birgə fəaliyyət sistemini üçüncü şəxslərin müdaxiləsindən

qorumağa, onu aramsız təkmilləşdirməyə və françayz alanı işgüzar vərdişlərlə tanış etmək,

informasiya vermək və ixtisasını artırmaq yolu ilə dəstəkləməyə borcludur.

Maddə 725. Françayz alanın vəzifələri

725.1. Françayz alan françayzinqin həyata keçirilməsi sisteminə qoyduğu zəhmət nəzərə

alınmaqla hesablanan muzd ödəməli və vicdanlı sahibkar kimi fəaliyyət göstərməli,

müqavilənin məqsədi ilə bilavasitə bağlı olan hallarda françayz verənin və ya onun

göstərdiyi şəxslərin vasitəsilə xidmətlər qəbul etməli və mallar əldə etməlidir.

725.2. Əgər müqavilə bağlanarkən françayz alan daxilolma haqqı vermişdirsə və bu haqq

françayz muzdunun hesabına daxil edilməmişdirsə, onda françayz verən müqavilənin qüvvəsinə

xitam verilərkən bu haqqı ona qaytarmağa borcludur.

Maddə 726. Etibar edilmiş informasiyanı açıqlamamaq vəzifəsi

Françayzinq müqaviləsi bağlanarkən tərəflər bir-birini françayzinq ilə bağlı hallarla,

xüsusən françayzinq sistemi ilə açıq-aşkar və tam tanış etməli və bir-birinə vicdanlı

surətdə informasiya verməlidirlər. Onlar etibar edilmiş informasiyanı müqavilənin

bağlanmadığı halda da açıqlamamağa borcludurlar.

Maddə 727. Françayzinq müqaviləsinin forması

Françayzinq müqaviləsi yazılı formada bağlanmalıdır. Müqavilənin mətnində tərəflər

ikitərəfli öhdəlikləri, müqavilənin müddətini, ləğv edilməsi və ya müddətinin uzadılması

şərtlərini və müqavilənin digər mühüm elementlərini dəqiq göstərməkdən əlavə, françayzinq

sistemini tam təsvir etməlidirlər.

Maddə 728. Françayzinq müqaviləsinin müddəti

728.1. Françayzinq müqaviləsinin müddətini tərəflər həmin malın və xidmətlərin satışı

ilə bağlı tələbatı nəzərə almaqla müəyyənləşdirirlər.

728.2. Əgər müqavilənin müddəti on ildən çoxdursa, istənilən tərəfin ləğvetmə üçün

zəruri olan bir illik müddəti gözləməklə müqaviləni ləğv etmək ixtiyarı vardır. Əgər

tərəflərdən heç biri müqaviləni ləğv etmək üçün bu hüquqdan istifadə etmirsə, müqavilə iki

il müddətinə uzadılır. Müqavilə müddətin bitməsi nəticəsində və ya tərəflərin təşəbbüsü ilə

ləğv edildikdə tərəflər qarşılıqlı etimad prinsipini gözləməklə müqavilənin müddətini

işgüzar qarşılıqlı münasibətlərin faktik qurtardığı vaxtadək eyni və ya dəyişdirilmiş

şərtlərlə uzatmağa çalışmalıdırlar.

Maddə 729. Loyal rəqabət

729.1. Tərəflər müqavilə münasibətləri qurtardıqdan sonra da öz aralarında loyal

rəqabət aparmağa borcludurlar. Bununla əlaqədar olaraq françayz alanın müəyyən ərazinin

hüdudları daxilində rəqabət aparması üzərində ən çoxu bir il müddətinə qadağan qoyula

bilər.

729.2. Əgər rəqabət aparmağın qadağan edilməsi françayz alanın peşə fəaliyyəti üçün

təhlükə yarada bilərsə, müqavilə müddətinin bitməsinə baxmayaraq ona müvafiq maliyyə

kompensasiyası verilməlidir.

Maddə 730. Françayz verənin məsuliyyəti

Françayz verən françayzinq sistemi ilə nəzərdə tutulan hüquqlar və informasiya üçün

məsuliyyət daşıyır. Əgər françayz verən müqavilə öhdəliklərini təqsirli surətdə pozarsa,

françayz alan əvəz ödənilməsini azalda bilər. Azaltmanın miqdarı müstəqil ekspertin rəyi

əsasında qəti surətdə müəyyənləşdirilməlidir. Bununla bağlı xərclər tərəflərin öhdəsinə

qoyulur.

Maddə 731. Françayzinq hüquq münasibətlərinə tətbiq edilən müddəalar

731.1. Əgər françayzinq müqaviləsinin predmetini əqli mülkiyyətdən istifadə

hüquqlarının verilməsi təşkil edirsə, ona müəlliflik hüququ və əlaqəli hüquqlar haqqında,

habelə patent hüququ haqqında qanunvericiliyin müddəaları tətbiq edilir.

731.2. Əgər françayz alan françayz verənin və ya françayz verənlə bağlı hər hansı

müəssisənin mallarını yaymaqla daimi məşğul olursa, bu Məcəllənin ticarət nümayəndəliyi və

konsessiya müqaviləsi haqqında müddəaları tətbiq edilir.

731.3. Əgər françayzinq müqaviləsinin iştirakçıları başqa öhdəliklər (o cümlədən alğı-

satqı, əmlak kirayəsi, podrat və xidmətlər göstərilməsi) götürürlərsə, iştirakçıların hüquq

münasibətlərinə bu Məcəllənin həmin müqavilə növləri haqqında müddəaları tətbiq edilir.

36-cı fəsil.

Əvəzsiz istifadə

Maddə 732. Əvəzsiz istifadə müqaviləsi

Əvəzsiz istifadə müqaviləsinə görə, hər hansı əşyanı kirayəyə verən onu kirayəçinin

istifadəsinə verməyi öhdəsinə götürür, kirayəçi isə həmin əşyanı kirayəyə verənə qaytarmağı

öhdəsinə götürür, özü də bu öhdəlikləri iştirakçılar əvəzsiz icra etməlidirlər.

Maddə 733. Əvəzsiz istifadəyə verilən əşyanı kirayəyə verənin məsuliyyəti

733.1. Əvəzsiz istifadəyə verilən əşyanı kirayəyə verən kirayəçi qarşısında yalnız

qəsdən və ya kobud ehtiyatsızlıq üzündən törədilmiş əməllər və ya qüsurlar üçün məsuliyyət

daşıyır.

733.2. Əgər kirayəyə verən üçüncü şəxslərin hər hansı hüquqlarının və ya iddialarının

olduğunu və ya əvəzsiz istifadəyə verilmiş əşyanın hər hansı qüsurunu qəsdən gizlədirsə,

bunun nəticəsində əmələ gələn zərərin əvəzini kirayəçiyə ödəməyə borcludur.

Maddə 734. Əvəzsiz istifadəyə götürülmüş əşyanın saxlanması

734.1. Kirayəçi əvəzsiz istifadəyə götürdüyü əşyanın adi saxlanması və ona qulluq üçün

zəruri olan xərcləri çəkməlidir. Kirayəyə verənin digər xərclərin əvəzini ödəmək vəzifəsi

özgə işlərini tapşırıqsız aparmaq haqqında və əsassız varlanma haqqında göstərişlərə uyğun

müəyyənləşdirilir.

734.2. Kirayəçi əvəzsiz istifadəyə götürdüyü əşyanın müqavilə üzrə istifadəsi

çərçivəsində dəyişməsi və ya pisləşməsi üçün məsuliyyət daşımır.

Maddə 735. Əvəzsiz istifadəyə götürülmüş əşyadan müqavilə şərtlərinə uyğun istifadə

Kirayəçinin əvəzsiz istifadəyə götürdüyü əşyadan müqavilədə göstəriləndən savayı, başqa

təyinatla istifadə etməsinə icazə verilmir. Kirayəyə verənin icazəsi olmadan onun həmin

əşyanı üçüncü şəxslərin istifadəsinə vermək hüququ yoxdur.

Maddə 736. Əvəzsiz istifadəyə götürülmüş əşyanı qaytarmaq vəzifəsi

736.1. Kirayəçi əvəzsiz istifadəyə götürdüyü əşyanı müqavilədə müəyyənləşdirilmiş

müddət qurtardıqdan sonra qaytarmağa borcludur.

736.2. Əgər əvəzsiz istifadə müddəti müəyyənləşdirilməyibsə, kirayəçi əşyanı əvəzsiz

istifadə məqsədlərinə uyğun istifadə etdikdən sonra qaytarmalıdır. Əgər kirayəçinin əşyadan

istifadə edə bilməsi üçün yetərli olan müddət bitərsə, kirayəyə verən əşyanın daha əvvəl

qaytarılmasını tələb edə bilər.

736.3. Əgər kirayə müddəti müəyyənləşdirilməyibsə, yaxud əvəzsiz istifadə məqsədlərinə

əsasən onu müəyyənləşdirmək mümkün deyildirsə, kirayəyə verən əvəzsiz istifadəyə götürülmüş

əşyanın qaytarılmasını istənilən vaxt tələb edə bilər.

736.4. Əgər kirayəçi əvəzsiz istifadəyə götürdüyü əşyanı üçüncü şəxslərin istifadəsinə

verirsə, şübhə halında kirayəyə verən əşyanın qaytarılmasını üçüncü şəxslərdən də istənilən

vaxt tələb edə bilər.

Maddə 737. Əvəzsiz istifadə müqaviləsi üzrə hüquq münasibətlərinə vaxtından əvvəl xitam

verilməsi

Kirayəyə verən əvəzsiz istifadə müqaviləsini, əvvələn, əvəzsiz istifadəyə verdiyi

əşyaya gözlənilməz hallar nəticəsində ehtiyac duyduqda, ikincisi, kirayəçi əşyadan

müqavilənin şərtlərini pozmaqla istifadə etdikdə, o cümlədən əşyanı üçüncü şəxslərin

istifadəsinə verdikdə və ya kirayəçinin kifayət qədər vicdanlı olmaması üzündən əşya mühüm

təhlükəyə məruz qaldıqda və üçüncüsü, kirayəçinin öldüyü halda vaxtından əvvəl ləğv edə

bilər.

Maddə 738. Əvəzsiz istifadə müqaviləsi üzrə müddətlər

Kirayəyə verənin əvəzsiz istifadəyə verilmiş əşyanın dəyişməsi və ya pisləşməsi

nəticəsində dəyən zərərin əvəzinin ödənilməsi hüquqları, habelə kirayəçinin çəkdiyi zəruri

xərclərin əvəzinin ödənilməsi hüquqları altı aydan sonra, müddətin keçməsinə görə qüvvədən

düşür.

37-ci fəsil.

[461]

Borc

§ 1. Borc müqaviləsi

Maddə 739. Borc müqaviləsinin anlayışı və forması

739.1. Borc müqaviləsinə görə bir tərəf (borcverən) pul vəsaitinə və ya digər əvəz edilən əşyalara mülkiyyət

hüququnu digər tərəfə (borcalana) verməyi öhdəsinə götürür, borcalan isə aldıqlarını müvafiq olaraq eyni məbləğdə pul

vəsaiti və ya eyni keyfiyyətdə və miqdarda olan eyni növlü əşyalar şəklində borcverənə qaytarmağı öhdəsinə götürür.

739.2. Borc müqaviləsi predmetinin məbləği üç min manatdan çoxdursa və ya məbləğindən asılı olmayaraq,

müqavilənin iştirakçılarından biri hüquqi şəxsdirsə, borc müqaviləsi yazılı formada bağlanılmalıdır.

739.3. Borcalanın və ya onun göstərdiyi üçüncü şəxsin borc müqaviləsinin predmetinə sərəncam hüququnun

yarandığı gün borcun verildiyi gün hesab olunur. Borc müqaviləsinin predmeti pul vəsaiti olduqda və nağdsız qaydada

verildikdə, borcun verildiyi gün borc məbləğinin borcalanın, yaxud onun göstərdiyi üçüncü şəxsin hesabına xidmət

göstərən kredit təşkilatının və ya digər şəxsin hesabına mədaxil edildiyi gün hesab olunur. Borcverənin və borcalanın

(və ya onun göstərdiyi üçüncü şəxsin) hesabları eyni təşkilatda olduqda borc vəsaitinin borcalanın və ya onun göstərdiyi

şəxsin hesabına mədaxil olduğu gün borcun verildiyi gün hesab edilir.

739.4. Borcverən öz nizamnamə kapitalındakı payın (səhmin) alınması məqsədilə borc verə bilməz. Borcverən

qarşısındakı borc öhdəliyinin icrasının təminatı kimi onun nizamnamə kapitalında olan pay (səhm) çıxış edə bilməz.

Maddə 740. Borc müqaviləsi üzrə faizlər

740.1. Qanunda və ya müqavilədə ayrı qayda nəzərdə tutulmayıbsa, borcverən borcalandan müqavilədə nəzərdə

tutulmuş qaydada və məbləğdə faiz almaq hüququna malikdir.

740.2. Bu Məcəllədə ayrı qayda nəzərdə tutulmayıbsa, borcun verilməsinə görə faizin və (və ya) digər haqqın

məbləği və ya hesablanma qaydası tərəflərin razılaşması ilə müəyyən edilir.

740.3. Borcdan istifadəyə görə faiz nəzərdə tutulubsa və müvafiq məbləğ müqavilədə müəyyənləşdirilməyibsə,

həmin məbləğ bu Məcəllənin 439.3-cü maddəsinə əsasən hesablanır.

740.4. Faizlər, o cümlədən gecikdirilmiş vaxt üçün hesablanan faizlər və digər haqlar yalnız borcun qaytarıldığı

günədək ödənilməmiş əsas borc qalığı məbləğinə hesablanır.

740.5. Müqavilədə ayrı qayda nəzərdə tutulmayıbsa, borc müqaviləsi üzrə faizlər və (və ya) haqlar müqavilənin

qüvvədə olduğu hər bir ilin sonunda ödənilməli, borc bir il başa çatanadək qaytarılmalıdırsa, faizlər və (və ya) haqlar

borcun qaytarılması ilə bir vaxtda ödənilməlidir.

740.6. Borc müqaviləsi üzrə faizlər illik faiz dərəcəsinin üç yüz altmış beşə və ya borc müqaviləsində nəzərdə

tutulduğu halda üç yüz altmışa bölünərək, borcun verildiyi faktiki günlərin (borcun verildiyi gün daxil, qaytarıldığı gün

isə xaric olmaqla) sayına vurulmaqla hesablanır.

740.7. Borc müqaviləsi üzrə borcverənin borcalandan qəbul etdiyi hər hansı ödənişin borc üzrə sonrakı günlərin

birində qəbul edilmiş ödəniş kimi hesab edilməsi yolverilməzdir.

740.8. Kredit müqaviləsi üzrə faizlər və (və ya) digər haqlar kredit müqaviləsi ilə müəyyən edilən müddətlərdə

ödənilir.

740.9. Bu Məcəllənin bu paraqrafının faiz və (və ya) haqların ödənilməsinə dair müddəaları qanunda və ya borc

müqaviləsində faiz və (və ya) haqların ödənilməsi nəzərdə tutulduqda tətbiq edilir.

740.10. Gəlir əldə etmək məqsədilə müntəzəm olaraq, habelə qeyri-məhdud subyektlərə pul vəsaitlərinin borc

verilməsi yalnız normativ hüquqi aktlara uyğun olaraq kreditlərin verilməsi fəaliyyətinin həyata keçirilməsi hüququna

malik şəxs tərəfindən həyata keçirilə bilər.

Maddə 741. Borc vermək və almaq öhdəliyinin birtərəfli ləğvi

741.1. Bu Məcəllədə ayrı qayda nəzərdə tutulmayıbsa, borcalanın əmlak vəziyyətinin əhəmiyyətli dərəcədə

pisləşməsi və ya borcalanın borcverənə hər hansı yanlış məlumat verməsi səbəbindən borcun vaxtında

qaytarılmayacağı açıq-aşkar bəlli olduqda, yaxud borcalan borcun verilməsi üçün borc müqaviləsində nəzərdə

tutulmuş öhdəliyini icra etmədikdə, o cümlədən təminat təqdim etmədikdə, borcverən borc vermək öhdəliyini tam və

ya qismən icra etməkdən birtərəfli qaydada imtina edə bilər.

741.2. Borcalan borc müqaviləsi predmeti ona verilənədək borcun alınmasından tam və ya qismən birtərəfli

qaydada imtina edə bilər.

Maddə 742. Borcun qaytarılması

742.1. Borcalan borcu (həmçinin faizləri və (və ya) haqları) borc müqaviləsində nəzərdə tutulan müddətdə və

qaydada (bu Məcəllənin 740-cı maddəsi nəzərə alınmaqla) borcverənə qaytarmalıdır. Borc predmeti borcverənə və ya

borcverənin göstərdiyi üçüncü şəxsə verildiyi gün, müqavilədə ayrı qayda nəzərdə tutulmamışdırsa, qaytarılmış hesab

olunur. Borc müqaviləsinin predmeti pul vəsaiti olduqda və nağdsız qaydada qaytarıldıqda, borcun qaytarıldığı gün borc

məbləğinin borcverənin, yaxud onun göstərdiyi üçüncü şəxsin hesabına xidmət göstərən kredit təşkilatının və ya digər

şəxsin hesabına mədaxil edildiyi gün hesab olunur. Borcverənin və borcalanın və ya onun göstərdiyi üçüncü şəxsin

hesabları eyni təşkilatda olduqda borc vəsaitinin borcverənin və ya onun göstərdiyi şəxsin hesabına mədaxil olduğu gün

borcun qaytarıldığı gün hesab edilir.

742.2. Əgər borc müqaviləsində borcun qaytarılması üçün müddət müəyyən edilməmişdirsə, borcverən borcun

qaytarılmasını istənilən vaxt tələb edə bilər. Borcverənin icra tələbini almış borcalan bir ay müddətində borcu

qaytarmalı, habelə faizləri və (və ya) haqları ödəməlidir, bu şərtlə ki, tərəflərin razılaşması ilə daha uzun müddət

nəzərdə tutulmasın.

742.3. Bu Məcəllədə ayrı qayda nəzərdə tutulmayıbsa, borcalan borcun verildiyi gündən qaytarıldığı günədək

hesablanmış faizləri və (və ya) haqları ödəməklə, borcu vaxtından əvvəl qaytara bilər.

742.4. Bu Məcəllənin 742.2-ci maddəsində göstərilən müddət xəbərdarlığın alındığı vaxtdan hesablanır.

742.5. Qanunda və ya borc müqaviləsi ilə borcalanın xeyrinə ayrı qayda nəzərdə tutulmayıbsa, borcverən aşağıdakı

hallarda müəyyən müddətə verilmiş borcun (o cümlədən borcun vaxtından əvvəl tələb edildiyi günədək borcla bağlı

borcverənə ödənilməli olan faiz və (və ya) digər ödənişlərin) vaxtından əvvəl qaytarılmasını tələb edə bilər:

742.5.1. borcalanın əmlak vəziyyətinin əhəmiyyətli dərəcədə pisləşməsi (o cümlədən müqavilə bağlanılmazdan

əvvəl baş vermiş və müqavilə bağlanılan anadək aradan qaldırılmamış pisləşmə borcverənə sonradan məlum

olduqda) və ya borcalanın borcverənə hər hansı yanlış məlumat verməsi səbəbindən borcun vaxtında

qaytarılmayacağını güman etməyə əsaslar olduqda;

742.5.2. borcun hissə-hissə qaytarılmasını və (və ya) faizlərin və (və ya) haqların hissə-hissə ödənilməsini nəzərdə

tutan borc müqaviləsi üzrə vaxtı çatmış borcun (faizlər və (və ya) haqlar daxil olmaqla) 90 (doxsan) gün və ya daha çox

müddətə gecikdirilməsi, yaxud borcun (faizlər və (və ya) haqlar daxil olmaqla) ödənilməsi müddətlərinin ardıcıl olaraq

iki dəfə pozulması (90 (doxsan) gündən az olmamaqla);

742.5.3. borcalan borc öhdəliyinin icrasının təmin edilməsi üzrə vəzifəsini yerinə yetirmədikdə, borcverənin

cavabdeh olmadığı hallarla əlaqədar təminat itirildikdə (məhv olduqda, xitam verildikdə və s.) və yaxud dəyəri

azaldıqda (o cümlədən qarantın və ya zaminin əmlak vəziyyəti əhəmiyyətli dərəcədə pisləşdikdə) və bu hallarda

borcun vaxtında qaytarılmayacağını güman etməyə əsaslar olduqda;

742.5.4. borcun təyinatı borc müqaviləsində göstərildiyi halda borcalan borcverənə borcun təyinatı üzrə istifadə

edilməsinə müqavilədə nəzərdə tutulmuş qaydada nəzarət etməyə imkan vermədikdə və ya borc təyinatı üzrə istifadə

olunmadıqda.

§ 2. Kredit müqaviləsi

Maddə 743. Kredit müqaviləsinin anlayışı

743.1. Kredit müqaviləsinə görə borcverən pul vəsaitinə mülkiyyət hüququnu müqavilədə göstərilən məbləğdə və

şərtlərlə borcalana verməyi, borcalan isə aldığı pul vəsaitini müqavilədə müəyyən edilmiş müddətə faizlərin və (və ya)

müqavilədə göstərilən digər ödənişlərin ödənilməsi şərtilə borcverənə qaytarmağı öhdəsinə götürür. Kredit

müqaviləsi üzrə borcverən yalnız normativ hüquqi aktlara uyğun olaraq kreditlərin verilməsi fəaliyyətinin həyata

keçirilməsi hüququna malik şəxs ola bilər.

743.2. Bu Məcəllənin bu paraqrafının müddəalarından ayrı qayda irəli gəlmirsə, kredit müqaviləsinə bu

Məcəllənin borc müqaviləsi haqqında müddəaları müvafiq surətdə tətbiq edilir.

743.3. Azərbaycan Respublikasının adından borc alınması, habelə ixtisaslaşmış dövlət qurumlarının və Azərbaycan

Respublikası Mərkəzi Bankının vəsaitləri hesabına, eləcə də lombardlar tərəfindən kreditlərin verilməsi müvafiq

hüquqi aktlara uyğun olaraq həyata keçirilir. Kreditlərin verilməsi ilə bağlı həmin hüquqi aktlarla tənzimlənməyən

məsələlər bu Məcəlləyə uyğun olaraq tənzimlənir.

Maddə 744. Kredit müqaviləsinin bağlanma qaydası və məzmunu

744.1. Kredit müqaviləsi tərəflər arasında yazılı formada bağlanılır və kredit müqaviləsinin bir nüsxəsi borcalana

verilir.

744.2. Kredit müqaviləsində ən azı aşağıdakılar göstərilməlidir:

744.2.1. borcverənin adı və ünvanı;

744.2.2. borcalanın adı və ünvanı;

744.2.3. kreditin məbləği və valyutası;

744.2.4. kreditin qaytarılma müddəti və ödəniş şərtləri;

744.2.5. kreditin təyinatı;

744.2.6. kredit üzrə tətbiq edilən faizlərin illik dərəcəsi və (və ya) digər ödənişlərin məbləği, həmçinin faktiki illik

faiz dərəcəsi (müqavilə üzrə dəyişən faiz dərəcəsi şərtləşdirildikdə, ilkin faktiki illik faiz dərəcəsi);

744.2.7. tətbiq edildikdə, kredit üzrə faizlərin tutulmadığı müddət barədə aydın və dəqiq məlumat.

744.3. Bu Məcəllənin 743.3-cü maddəsində nəzərdə tutulmuş hallar istisna olmaqla kredit müqaviləsi üzrə faktiki

illik faiz dərəcəsi Azərbaycan Respublikası Mərkəzi Bankının müəyyən etdiyi qaydaya uyğun olaraq hesablanır.

Maddə 745. Kredit müqaviləsinin xüsusiyyətləri

745.1. Bu Məcəllənin 742.5.3-cü maddəsi kredit öhdəliyinin icrası təminatının itirilməsi və yaxud dəyərinin

azalması hallarına yalnız bu şərtlə tətbiq edilir ki, borcalan kredit müqaviləsində müəyyən edilmiş müddətdə təminatı

əvəz etməmiş və ya əlavə təminat təqdim etməmiş olsun.

745.2. Kredit müqaviləsi üzrə borcalan tərəfindən öhdəlik vaxtından əvvəl ödənilərsə, borcverən bu Məcəlləyə

uyğun olaraq zərərin əvəzinin ödənilməsi üçün kompensasiya ödənilməsini yalnız kredit müqaviləsində nəzərdə

tutulduqda tələb edə bilər.

745.3. Bu Məcəllənin 740.7-ci maddəsi kredit müqavilələrindən irəli gələn münasibətlərə bu şərtlə tətbiq edilir ki,

ödəniş əməliyyat gününün (borcverənin ödənişlərin qəbulu üçün müəyyən etdiyi vaxt) sonuna kimi həyata keçirilmiş

olsun. Borcverən tərəfindən kredit müqaviləsində daha qısa müddət müəyyən edilməmişdirsə, əməliyyat günü

bitdikdən sonra ödəniş terminalı vasitəsilə və ya digər üsulla həyata keçirilən ödəniş növbəti iş günündən gec

olmayaraq həyata keçirilən ödəniş hesab edilir.

745.4. Borcverənin kredit müqaviləsindən irəli gələn tələbləri üzrə iddia müddəti bir ildir.

745.5. Kredit müqaviləsində ayrı hal nəzərdə tutulmayıbsa (daha yuxarı məbləğin müəyyənləşdirilməsi istisna

olmaqla), kredit üzrə ödənişlərin gecikdirilməsinə görə faizlər (gecikdirilmə faizləri) kredit müqaviləsində nəzərdə

tutulan illik faiz dərəcəsinə pul öhdəliyinin və ya onun müvafiq hissəsinin icra edilmə günü üçün Azərbaycan

Respublikasının Mərkəzi Bankı tərəfindən müəyyən edilən uçot dərəcəsi əlavə edilməklə hesablanır. Bu maddədə

müəyyən edilən həddə gecikdirilmə faizləri tətbiq edildikdə, əlavə dəbbə pulu (cərimə, penya) və ya digər formada hər

hansı ödəniş tələb edilə bilməz.

745.6. Əgər kredit üzrə ödənişlərin gecikdirilməsinə görə borcverənə dəyən zərər bu Məcəllənin 745.5-ci

maddəsinə əsasən ona çatası faizlərin məbləğindən çoxdursa, borcverən borcalandan həmin məbləğdən çox olan

hissədə zərərin əvəzini ödəməyi məhkəmə qaydasında və ya zərərin baş verdiyi tarixdən sonra borcalanla ayrıca razılıq

əldə etməklə tələb edə bilər.

§ 3. İstehlak krediti müqaviləsi

Maddə 746. İstehlak krediti müqaviləsinin anlayışı

746.1. İstehlak krediti müqaviləsinə görə borcverən sahibkarlıq və ya peşə fəaliyyəti ilə bağlı olmayan məqsədlər

üçün fiziki şəxs olan borcalana (bundan sonra – istehlakçı) pul vəsaitini borc verməyi, istehlakçı isə aldığı borcu faizlər

və (və ya) müqavilədə göstərilən digər ödənişlərin ödənilməsi şərtilə müqavilə ilə müəyyən edilmiş qaydada və

müddətdə qaytarmağı öhdəsinə götürür.

746.2. Bu Məcəllənin bu paraqrafının müddəaları aşağıdakı müqavilələrə şamil edilmir:

746.2.1. daşınmaz əmlaka dair hüquqların əldə edilməsi ilə bağlı və ya daşınmaz əmlakın ipotekası ilə təmin

edilən kredit müqavilələrinə;

746.2.2. kredit müqaviləsinin bağlandığı anda məbləği ölkə üzrə müəyyən olunmuş minimum aylıq əməkhaqqı

məbləğindən aşağı və ya həmin məbləğin 300 (üç yüz) mislindən çox olan müqavilələrə;

746.2.3. 90 (doxsan) gün müddətinədək bank hesabının kreditləşdirilməsinə;

746.2.4. kredit ittifaqlarının öz üzvlərinə verdiyi kreditlər üzrə müqavilələrə;

746.2.5. bu Məcəllənin 743.1-ci maddəsinə uyğun olaraq kreditlərin verilməsi fəaliyyətini həyata keçirən

borcverənin öz işçilərinə verdiyi kreditlər üzrə müqavilələrə;

746.2.6. investisiya xidmətlərini həyata keçirən təşkilatlar tərəfindən qiymətli kağızlar və ya törəmə maliyyə

alətləri ilə onların həyata keçirdiyi əqdlərin bağlanması üçün verilən kreditlər üzrə müqavilələrə;

746.2.7. məhkəmə və ya mediasiya vasitəsilə bağlanan barışıq sazişinə əsasən bağlanmış kredit müqavilələrinə;

746.2.8. kredit borcunun və digər ödənişlərin yeni müddətə ödənilməsini nəzərdə tutan və faizsiz müəyyən edilən

restrukturizasiya müqavilələrinə;

746.2.9. öhdəliyin icrası borcverənin sahibliyinə verilən əşya ilə təmin edilən və istehlakçının öhdəliyinin yalnız

həmin əşya ilə məhdudlaşmasını nəzərdə tutan kreditlər üzrə müqavilələrə.

746.3. Bu Məcəllənin bu paraqrafının müddəalarından ayrı qayda irəli gəlmirsə istehlak krediti müqaviləsinə bu

Məcəllənin borc müqaviləsi və kredit müqaviləsi haqqında müddəaları müvafiq surətdə tətbiq edilir.

Maddə 746-1. İstehlak krediti müqaviləsi üzrə ilkin məlumatlandırma

746-1.1. İstehlak krediti müqaviləsinin bağlanılmasından əvvəl borcverən aşağıdakılar barədə məlumatları kağız

və ya digər davamlı daşıyıcıda (məlumatın məqsədlərinə uyğun müddət ərzində saxlanılmasına imkan verən və

saxlanılan məlumatın dəyişiklik olmadan əks etdirilməsi mümkün olan istənilən vasitə) istehlakçıya təqdim etməlidir:

746-1.1.1. kreditin növü;

746-1.1.2. borcverənin adı və ünvanı;

746-1.1.3. kreditin məbləği və valyutası;

746-1.1.4. kreditin qaytarılma müddəti və ödəniş şərtləri;

746-1.1.5. kredit müəyyən malın alınması və ya xidmətin göstərilməsi ilə əlaqədar olaraq əlaqəli kredit müqaviləsi

vasitəsilə verildikdə, həmin mal və ya xidmət və onun nağd qiyməti (malın və ya xidmətin alınması zamanı birdəfəlik

ödəniş edildikdə);

746-1.1.6. kredit üzrə tətbiq edilən faizlərin illik dərəcəsi və (və ya) digər ödənişlərin məbləği və onların tətbiq

edilmə şərtləri, həmçinin faktiki illik faiz dərəcəsi;

746-1.1.7. tətbiq edildikdə, kredit üzrə faizlərin tutulmadığı müddət barədə aydın və dəqiq məlumat;

746-1.1.8. istehlakçı tərəfindən edilməli olan ödənişlərin məbləği, sayı və dövriliyi, habelə yetərli miqdarda

olmayan və ya artıq miqdarda edilən ödənişlərin öhdəliyin icrasından silinmə ardıcıllığı;

746-1.1.9. tətbiq edildikdə (hesabın açılması zəruri olmayan hallar istisna olmaqla), ödəniş və nağdlaşdırma

əməliyyatlarının qeydiyyatını aparan bir və ya bir neçə hesabın saxlanma xərcləri, o cümlədən ödəniş və nağdlaşdırma

əməliyyatları üçün ödəniş vasitələrindən istifadə xərcləri, kredit müqaviləsindən irəli gələn digər xərclər və bu

xərclərin dəyişdirilmə şərtləri;

746-1.1.10. tətbiq edildikdə, kredit müqaviləsinin bağlanılması ilə bağlı istehlakçı tərəfindən ödənilməli olan

notarial xərclərin mövcudluğu;

746-1.1.11. kreditin alınması üçün əlavə xidmət müqaviləsinin, o cümlədən sığorta müqaviləsinin bağlanılması

məcburi olduğu hallarda istehlakçının istehlak krediti müqaviləsi ilə bağlı belə müqaviləni bağlamaq vəzifəsi;

746-1.1.12. istehlakçının ödənişlərini vaxtında etməməsinin hüquqi nəticələri;

746-1.1.13. tətbiq edildikdə, gecikmiş ödəmələrə tətbiq edilən zaman ödənilməli olan dəbbə pulu;

746-1.1.14. tətbiq edildikdə, kreditin verilməsi üçün tələb olunan təminatlar;

746-1.1.15. istehlakçının istehlak krediti müqaviləsindən imtina hüququ, belə bir hüququn həyata keçirildiyi

müddət və şərtlər;

746-1.1.16. istehlakçının istehlak kreditini vaxtından əvvəl ödəmək hüququ və tətbiq edildikdə, borcverənin

kompensasiya hüququ, kompensasiyanın məbləği və müəyyən edilməsi qaydası;

746-1.1.17. tətbiq edildikdə, borcverənin bu Məcəllənin 742.5-ci maddəsində göstərilən borcun vaxtından əvvəl

qaytarılmasını tələb edə bildiyi hallar;

746-1.1.18. ödəmə qabiliyyətinin qiymətləndirilməsi məqsədilə kredit bürolarından alınmış məlumatlar əsasında

istehlakçıya kredit verilməsindən imtina edildikdə, bu barədə istehlakçının ödənişsiz olaraq məlumat almaq hüququ;

746-1.1.19. istehlakçının müraciəti əsasında müqavilə layihəsinin surətini borcverəndən ödənişsiz almaq hüququ;

746-1.1.20. borcverənin verdiyi məlumatların qüvvədə olduğu müddət.

746-1.2. Bu Məcəllənin 746-1.1-ci maddəsində göstərilən məlumatlar standart məlumatlandırma formasında əks

etdirilir. Standart məlumatlandırma forması Azərbaycan Respublikasının Mərkəzi Bankı tərəfindən təsdiq edilir.

746-1.3. Borcverən tərəfindən standart məlumatlandırma formasına kreditlə bağlı digər məlumatlar da daxil edilə

bilər.

746-1.4. Borcverən tərəfindən verilən məlumatlar aydın və başa düşülən şəkildə ifadə edilməlidir.

746-1.5. Məsafəli istehlak krediti müqaviləsinin bağlanması üçün rabitə vasitəsi kimi səsli rabitə vasitəsi (telefon

zəngi, videozəng və s.) istifadə edildikdə, borcverən zəngin əvvəlində yalnız aşağıdakı məlumatları istehlakçıya təqdim

edir:

746-1.5.1. borcverənin adı və zəngin məqsədi;

746-1.5.2. istehlakçı ilə əlaqə saxlayan şəxsin adı, soyadı və borcverənlə əlaqəsi;

746-1.5.3. təklif olunan xidmətin istehlak krediti olması;

746-1.5.4. təklif olunan istehlak kreditinin məbləği, kredit üzrə ödənilən faizlərin illik dərəcəsi və faktiki illik faiz

dərəcəsi;

746-1.5.5. təklif olunan istehlak krediti ilə bağlı istehlakçının üzərinə düşəcək əlavə xərclərinin ola biləcəyi

barədə qeyd;

746-1.5.6. istehlakçının istehlak krediti müqaviləsindən imtina hüququ, belə bir hüququn həyata keçirildiyi müddət

və şərtlər;

746-1.5.7. borcverənin verdiyi məlumatların qüvvədə olduğu müddət.

746-1.6. Bu Məcəllənin 746-1.5-ci maddəsi tətbiq edildikdə, borcverən bu Məcəllənin 746-1.1-ci maddəsində

nəzərdə tutulmuş qaydada həmin maddədə göstərilən digər məlumatların istehlakçının müraciəti əsasında ona

təqdim edilməsinin mümkünlüyü barədə istehlakçını məlumatlandırır və istehlakçının müraciəti əsasında həmin

məlumatların təqdim edilməsini təmin edir.

746-1.7. İstehlakçı bu Məcəllənin 746-1.1.18-ci maddəsində göstərilən hüququndan istifadə edərək borcverənə

müraciət edərsə, borcverən müvafiq məlumatı növbəti iş günündən gec olmayaraq istehlakçıya yazılı şəkildə təqdim

etməlidir.

Maddə 746-2. İstehlak krediti müqaviləsinin bağlanma qaydası və məzmunu

746-2.1. İstehlak krediti müqaviləsi yazılı formada kağız və ya digər davamlı daşıyıcıda tərtib edilir.

746-2.2. İstehlak krediti müqaviləsində aşağıdakılar aydın və dəqiq şəkildə göstərilir:

746-2.2.1. kreditin növü;

746-2.2.2. tərəflərin adı və ünvanı;

746-2.2.3. kreditin məbləği və valyutası;

746-2.2.4. kreditin qaytarılma müddəti və ödəniş şərtləri;

746-2.2.5. kredit müəyyən malın alınması və ya xidmətin göstərilməsi ilə əlaqədar olaraq əlaqəli kredit müqaviləsi

vasitəsilə verildikdə, həmin mal və ya xidmət və onun nağd qiyməti (malın və ya xidmətin alınması zamanı birdəfəlik

ödəniş edildikdə);

746-2.2.6. kredit üzrə tətbiq edilən faizlərin illik dərəcəsi və (və ya) digər ödənişlərin məbləği və onların tətbiq

edilmə şərtləri, həmçinin faktiki illik faiz dərəcəsi və onun hesablanmasına daxil edilən bütün ödənişlər;

746-2.2.7. tətbiq edildikdə, kredit üzrə faizlərin tutulmadığı müddət barədə aydın və dəqiq məlumat;

746-2.2.8. istehlakçı tərəfindən edilməli olan ödənişlərin məbləği, sayı və dövriliyi, habelə yetərli miqdarda

olmayan və ya artıq miqdarda edilən ödənişlərin öhdəliyin icrasından silinmə ardıcıllığı;

746-2.2.9. tətbiq edildikdə (hesabın açılması zəruri olmayan hallar istisna olmaqla), ödəniş və nağdlaşdırma

əməliyyatlarının qeydiyyatını aparan bir və ya bir neçə hesabın saxlanma xərcləri, o cümlədən ödəniş və nağdlaşdırma

əməliyyatları üçün ödəniş vasitələrindən istifadə xərcləri, kredit müqaviləsindən irəli gələn digər xərclər və bu

xərclərin dəyişdirilmə şərtləri;

746-2.2.10. tətbiq edildikdə, kredit müqaviləsinin bağlanılması ilə bağlı istehlakçı tərəfindən ödənilməli olan

notarial xərclər;

746-2.2.11. istehlakçının ödənişlərini vaxtında etməməsinin hüquqi nəticələri;

746-2.2.12. tətbiq edildikdə, gecikmiş ödəmələrə tətbiq edilən zaman ödənilməli olan dəbbə pulu (gecikdirilmə

faizləri);

746-2.2.13. tətbiq edildikdə, kredit öhdəliyinin icrasının təminatına dair şərtlər və sığorta tələbləri haqqında

məlumatlar;

746-2.2.14. istehlakçının istehlak krediti müqaviləsindən imtina hüququ, belə bir hüququn həyata keçirildiyi

müddət və şərtlər;

746-2.2.15. istehlakçının istehlak kreditini vaxtından əvvəl ödəmək hüququ və tətbiq edildikdə, borcverənin

kompensasiya hüququ, kompensasiyanın məbləği və müəyyən edilməsi qaydası;

746-2.2.16. tətbiq edildikdə, borcverənin bu Məcəllənin 742.5-ci maddəsində göstərilən borcun vaxtından əvvəl

qaytarılmasını tələb edə bildiyi hallar;

746-2.2.17. istehlakçının müqavilə müddətində sorğu əsasında ödənişsiz olaraq kağız daşıyıcıda təqvim ili ərzində

iki dəfə (müqavilədə daha əlverişli hal nəzərdə tutulmadıqda), digər davamlı daşıyıcıda isə istənilən zaman kreditin

qalığı barədə hesabdan çıxarışı kreditin ödəniş qrafiki şəklində əldə etmək hüququ (ödəniş qrafikində həyata

keçirilməli olan ödənişlər, belə ödənişlərin müddətləri, ödənişlərin strukturu, o cümlədən illik faiz dərəcəsi üzrə

hesablanmış faizlər və tətbiq olunan digər əlavə xərclər göstərilir);

746-2.2.18. mübahisələrə məhkəmədənkənar qaydada baxılması imkanlarının olub-olmaması, olduqda onun

qaydası;

746-2.2.19. tətbiq edildikdə, digər müqavilə şərtləri;

746-2.2.20. Mərkəzi Bankın adı və ünvanı.

746-2.3. İstehlak krediti müqaviləsi üzrə dəyişən faiz dərəcəsinin tətbiq edilməsi və faizlərin və digər ödənişlərin

artırıla bilməsi imkanının şərtləndirilməsi yolverilməzdir.

746-2.4. Bank hesabının kreditləşdirilməsi hallarında borcverən istehlakçını vaxtaşırı olaraq kağız və ya digər

davamlı daşıyıcıda hesabdan çıxarış vasitəsilə aşağıdakılar barədə məlumatlandırır:

746-2.4.1. hesabdan çıxarışın aid olduğu dövr;

746-2.4.2. kreditləşdirilmənin tarixləri və məbləğləri;

746-2.4.3. əvvəlki çıxarış üzrə balans və onun tarixi;

746-2.4.4. cari çıxarış tarixinə yeni balans;

746-2.4.5. istehlakçı tərəfindən edilmiş ödənişlərin məbləğləri və tarixləri;

746-2.4.6. müqavilə üzrə faiz dərəcəsi;

746-2.4.7. tətbiq edilən istənilən xərclər və digər haqlar;

746-2.4.8. tətbiq edildikdə, ödənilməli olan minimum məbləğ.

746-2.5. İstehlak krediti müqaviləsi bağlanıldığı an da daxil olmaqla həmin ana qədər məsafədən bir və ya bir neçə

rabitə vasitəsinin istifadə edilməsi yolu ilə borcverən və istehlakçının eyni zamanda birgə fiziki iştirakı olmadan bu

Məcəllənin 406.3-cü maddəsinə uyğun olaraq məsafədən bağlana bilər.

746-2.6. İstehlak krediti müqaviləsinin məsafədən bağlanılmasına dair digər tələblər Azərbaycan Respublikasının

Mərkəzi Bankı tərəfindən müəyyən edilir.

Maddə 746-3. İstehlakçının istehlak krediti müqaviləsindən imtina hüququ

746-3.1. İstehlakçı istehlak krediti müqaviləsi üzrə pul vəsaitinin ona verildiyi gündən 30 (otuz) gün müddətində

heç bir səbəb göstərmədən istehlak krediti müqaviləsindən imtina edə bilər. Bu halda, istehlakçı müqavilə üzrə verilmiş

pul vəsaitini və həmin pul vəsaitinin verildiyi gündən qaytarıldığı günədək hesablanan faizləri ödəməlidir. Borcverən

tərəfindən ödənilən dövlət rüsumu və xidmət haqlarının məbləği istisna olmaqla, istehlakçıdan kompensasiya və hər

hansı digər ödənişlərin alınması yolverilməzdir.

746-3.2. İstehlakçı bu Məcəllənin 746-3.1-ci maddəsində nəzərdə tutulmuş hüququndan istifadə etdikdə, istehlak

krediti müqaviləsi ilə bağlı borcverənlə və ya borcverənlə bağladığı müqavilə əsasında xidmət göstərən üçüncü şəxslə

bağlanmış əlavə xidmət müqavilələrinə xitam verilir və istehlakçı həmin müqavilələr üzrə hər hansı öhdəlik daşımır.

Maddə 746-4. İstehlak krediti müqaviləsinin vaxtından əvvəl icrası

746-4.1. İstehlakçı istehlak kreditini istənilən vaxt xəbərdarlıq etmədən tamamilə və ya qismən borcverənə qaytara

bilər. Bu halda, kreditin qalıq müddətinə görə hesablanmış faizlər və (və ya) digər haqlar vaxtından əvvəl ödənilmiş

məbləğə mütənasib olaraq azaldılır.

746-4.2. Borcverən istehlak krediti müqaviləsinin vaxtından əvvəl icrası zamanı bu Məcəlləyə uyğun olaraq zərərin

əvəzinin ödənilməsi üçün istehlakçıdan bu Məcəllənin 746-4-cü maddəsinin tələbləri nəzərə alınmaqla, müqavilə ilə

müəyyənləşdirilmiş kompensasiya məbləğini tələb edə bilər.

746-4.3. Bu Məcəllənin 746-4.2-ci maddəsində göstərilən kompensasiyanın məbləği müqavilə müddətinin

bitməsinə bir ildən çox müddət qaldıqda, istehlak krediti üzrə vaxtından əvvəl ödənilmiş məbləğin 1 (bir) faizindən, bir

il və daha az müddət qaldıqda isə 0,5 faizindən çox olmamalıdır.

746-4.4. Kompensasiya məbləği aşağıdakı hallarda tələb edilə bilməz:

746-4.4.1. vaxtından əvvəl ödəniş həmin müqavilə üzrə bağlanan sığorta müqaviləsinin əsasında həyata

keçirildikdə;

746-4.4.2. bank hesabının kreditləşdirilməsi halında.

746-4.5. İstehlakçı tərəfindən son on iki ay ərzində istehlak krediti üzrə vaxtından əvvəl ödənilmiş məbləğ ölkə

üzrə müəyyən edilmiş minimum əməkhaqqı məbləğinin qırx mislindən çox olarsa, borcverən ona belə ödəmələr

zamanı dəymiş zərəri məhkəmə qaydasında və ya zərərin baş verdiyi tarixdən sonra istehlakçıyla ayrıca razılıq əldə

etməklə sübut etmək şərtilə bu Məcəllənin 746-4.3-cü maddəsində göstərilmiş kompensasiya məbləğlərindən daha

yüksək (dəymiş zərərə mütənasib) kompensasiya tələb edə bilər. Bu halda, borcverənə dəymiş zərər qaytarılan kreditin

kredit müqaviləsində nəzərdə tutulan faiz dərəcəsi ilə vaxtından əvvəl ödənilmə anında borcverənin borc verdiyi eyni

təyinatlı kreditin faiz dərəcəsi arasındakı fərqdən ibarətdir.

746-4.6. Kompensasiya məbləği hər bir halda istehlak kreditinin istehlakçı tərəfindən vaxtından əvvəl ödənilməsi

anı ilə müqavilənin müddətinin başa çatması anı arasındakı müddətdə ödənilməli olan illik faiz dərəcəsi üzrə

hesablanmış faiz məbləğlərindən çox ola bilməz.

Maddə 746-5. İstehlak krediti müqaviləsinin digər xüsusiyyətləri

746-5.1. İstehlak krediti müqaviləsi üzrə istehlakçının borcverənə hər hansı ödənişinə (bu Məcəllənin 746-3-cü və

746-4-cü maddələrində nəzərdə tutulan hallar istisna olmaqla), habelə borcverənin istehlakçıya məlumat verməsinə

görə (bu Məcəllənin 746-2.2.17-ci maddəsinin tələbləri nəzərə alınmaqla) haqq alına bilməz.

746-5.2. İstehlak krediti müqaviləsində ödənişlərin gecikdirilməsinə görə faizlər (gecikdirilmə faizləri) nəzərdə

tutulduqda, həmin faizlərin məbləği istehlak krediti müqaviləsində nəzərdə tutulan illik faiz dərəcəsinə beş faiz bəndi

əlavə edilməklə hesablanan məbləğdən çox ola bilməz. Bu halda əlavə dəbbə pulu (cərimə, penya), komissiya və ya

digər formada hər hansı ödəniş tələb edilə bilməz. Gecikdirilmə faizlərinin hesablanması 180 gündən çox davam edə

bilməz. Əgər borcverənə dəyən zərər gecikdirilmə faizlərinin məbləğindən çoxdursa, borcverən istehlakçıdan həmin

məbləğdən çox olan hissədə zərərin əvəzini ödəməyi tələb edə bilər.

746-5.3. Bu Məcəllənin 742.5.3-cü maddəsi istehlak krediti öhdəliyinin icrasının təminatının itirilməsi və yaxud

dəyərinin azalması hallarına yalnız bu şərtlə tətbiq edilir ki, istehlakçı borcverən tərəfindən tələb irəli sürüldükdən

sonra iki ay ərzində təminatı əvəz etməmiş və ya əlavə təminat təqdim etməmiş olsun.

746-5.4. İstehlak krediti müqaviləsinin bütün ziddiyyətləri və qeyri-müəyyənlikləri istehlakçının xeyrinə şərh

edilməlidir.

746-5.5. İstehlak krediti müqaviləsində göstərilməyən hər hansı xərclər və digər ödənişlər istehlakçıdan tələb

edilə bilməz.

746-5.6. Borcverənin istehlak krediti müqaviləsinin hər hansı şərtini birtərəfli qaydada dəyişdirə bilməsi barədə

kredit müqaviləsinin müddəası etibarsızdır. Bu tələb istehlakçının vəziyyətini yaxşılaşdıran, o cümlədən borc yükünü

yüngülləşdirən hallara şamil edilmir.

Maddə 746-6. Əlaqəli kredit müqaviləsi

746-6.1. Müəyyən malların alqı-satqısı və ya xidmətlərin göstərilməsi üzrə müqavilənin maliyyələşdirilməsi üçün

bağlanan və həmin müqavilə ilə iqtisadi əlaqəsi olan istehlak krediti müqaviləsi əlaqəli kredit müqaviləsi hesab olunur.

İqtisadi əlaqə aşağıdakı hallardan birinin mövcudluğu ilə şərtləndirilir:

746-6.1.1. kredit müqaviləsinin hazırlanması və bağlanması ilə əlaqədar olaraq borcverən satıcının (xidmət

göstərənin) xidmətlərindən istifadə edir;

746-6.1.2. müəyyən malın alqı-satqısı (xidmətin göstərilməsi) kredit müqaviləsində aşkar göstərilir.

746-6.2. Əlaqəli kredit müqaviləsi ilə əhatə olunan mallar istehlakçıya verilmədikdə (xidmətlər göstərilmədikdə),

qismən verildikdə (xidmətlər qismən göstərildikdə), yaxud alqı-satqı (xidmət) müqaviləsinə uyğun olmadıqda,

istehlakçının əlaqəli kredit müqaviləsindən yaranan öhdəliklərinin icrasını dayandırmaq və ödənişlərin geri

qaytarılmasını borcverəndən tələb etmək hüququ vardır.

746-6.3. İstehlakçı bu Məcəllənin 746-6.2-ci maddəsində göstərilən hüquqlarını yalnız aşağıdakı hallarda həyata

keçirə bilər:

746-6.3.1. istehlakçı alqı-satqı (xidmət) müqaviləsinin şərtlərinin yerinə yetirilməsinə dair satıcıya (xidmət

göstərənə) müraciət etmişdir və bu müraciət tarixindən sonra bir ay müddətində müvafiq alqı-satqı (xidmət)

müqaviləsinin şərtləri yerinə yetirilməmişdir;

746-6.3.2. alqı-satqı müqaviləsi malların lazımi keyfiyyətdə olmaması səbəbindən ləğv edildiyi halda, bu şərtlə ki,

istehlakçı borcverənə malların lazımi keyfiyyətdə olmaması barədə müraciət etmişdir;

746-6.3.3. alqı-satqı (xidmət) müqaviləsinə satıcı (xidmət göstərən) tərəfindən malların verilməməsi (xidmətlərin

göstərilməməsi) səbəbindən xitam verilməsi halları istisna olmaqla, istehlakçı ləğv edilmiş alqı-satqı (xidmət)

müqaviləsi əsasında aldıqlarını qaytarmışdır.

746-6.4. İstehlakçı bu Məcəllənin 746-6.3-cü maddəsində göstərilən halların baş verməsi ilə bağlı borcverənə

müraciət etdikdə, borcverən 10 (on) iş günü ərzində istehlakçıya ödənişləri geri qaytarır və satıcıdan (xidmət

göstərəndən) istehlakçıya geri qaytarılmış ödənişləri və digər xərcləri tələb etmək hüququnu əldə edir.

746-6.5. Bu Məcəllənin 746-6-cı maddəsində xidmətlərin göstərilməsi üzrə müddəalar işlərin görülməsi üzrə

münasibətlərə də şamil edilir.

38-ci fəsil.

Lizinq

Maddə 747. Lizinq müqaviləsi

747.1. Lizinq müqaviləsinə görə lizinq verən müəyyən əşyanı müqavilə ilə

şərtləşdirilmiş müəyyən haqla, müəyyən müddətə və digər şərtlərlə (lizinq alana əmlakı

satın almaq hüququnun verilməsi də daxil olmaqla) lizinq alanın istifadəsinə verməyə

borcludur. Lizinq alan müəyyənləşdirilmiş dövriliklə muzd ödəməyə borcludur.

[462]

KMQ11

747.2. Lizinq verən müqavilədə nəzərdə tutulan əmlakı hazırlamağa və ya əldə etməyə

borcludur.

747.3. Lizinq müqaviləsinə görə, lizinq alana müqavilə müddəti qurtardıqdan sonra

lizinq predmetini əldə etmək və ya kirayələmək vəzifəsi həvalə edilə bilər və ya belə hüquq

verilə bilər, bu şərtlə ki, müqavilə öz predmetinin tam amortizasiyası ilə bitməsin. Qəti

dəyər hesablanarkən amortizasiya faktı bütün hallarda nəzərə alınmalıdır. Əgər müqavilədə

müvafiq müddəa yoxdursa, lizinq alanın lizinq predmetini əldə etməyə ixtiyarı çatır.

Maddə 747-1. Lizinq müqaviləsinin subyektləri

[463]

747-1.1. Lizinq müqaviləsinin subyektləri lizinq verən, lizinq alan və satıcıdır (mal

verəndir).

747-1.2. Lizinq verən lizinq müqaviləsinə əsasən cəlb edilmiş və ya özünə məxsus

maliyyə vəsaiti hesabına əldə etdiyi və mülkiyyətində olan əşyanı lizinq obyekti kimi

lizinq alana müəyyən haqla, müəyyən müddətə və şərtlərlə (mülkiyyət hüququnun lizinq alana

keçməsi və ya keçməməsi şərti də daxil olmaqla) müvəqqəti sahibliyə və ya istifadəyə verən

hüquqi və ya fiziki şəxsdir.

747-1.3. Lizinq alan lizinq müqaviləsinə uyğun olaraq lizinq obyektini müəyyən haqla,

müəyyən müddətə və şərtlərlə müvəqqəti sahibliyə və istifadəyə qəbul edən hüquqi və ya

fiziki şəxsdir. KMQ11

747-1.4. Satıcı (mal verən) alqı-satqı müqaviləsinə əsasən lizinq obyektini lizinq

verənə satan hüquqi və ya fiziki şəxsdir.

747-1.5. Bu Məcəllə ilə müəyyənləşdirilmiş qaydada və hallarda Azərbaycan

Respublikasının istənilən rezidenti və qeyri-rezidenti lizinq müqaviləsinin subyekti ola

bilər.

Maddə 747-2. Lizinqin obyekti

[464]

KMQ11

Lizinqin obyekti Azərbaycan Respublikasının qanunlarına əsasən sərbəst mülki

dövriyyədən çıxarılmış və ya mülki dövriyyəsi məhdudlaşdırılmış əşyalar istisna olmaqla,

qanunvericiliklə müəyyənləşdirilmiş təsnifat üzrə əsas vəsaitə aid olan daşınar və ya

daşınmaz əşyalardır.

Maddə 747-3. Lizinqin formaları

[465]

747-3.1. Lizinqin bu Məcəllə ilə tənzimlənən əsas formalarına daxili və beynəlxalq

lizinq aiddir.

747-3.2. Daxili lizinq həyata keçirildikdə lizinq verən və lizinq alan Azərbaycan

Respublikasının rezidentləridir.

747-3.3. Beynəlxalq lizinq həyata keçirildikdə lizinq verən, yaxud lizinq alan (və ya

onların hər ikisi) Azərbaycan Respublikasının qeyri-rezidentləridir.

Maddə 747-4. Sublizinq

[466]

747-4.1. Sublizinq- sublizinq müqaviləsi ilə rəsmiləşdirilir.

747-4.2. Sublizinq zamanı, əvvəllər lizinq verəndən lizinq müqaviləsi üzrə alınmış

lizinq müqaviləsinin obyektini lizinq müqaviləsi üzrə lizinq alan üçüncü şəxslərə

(sublizinq müqaviləsi üzrə lizinq alana) haqq ödənilməklə və sublizinq müqaviləsinin

şərtlərinə uyğun müddətə sahibliyə və istifadəyə verir.

747-4.3. Əşya sublizinqə verildikdə satıcıya qarşı tələb hüququ sublizinq müqaviləsi

üzrə lizinq alana keçir.

747-4.4. Lizinq obyektinin sublizinqə verilməsi zamanı hökmən lizinq verənin yazılı

razılığı olmalıdır.

Maddə 747-5. Lizinq əməliyyatlarının hüquqi forması

[467]

747-5.1. Lizinq əməliyyatlarının hüquqi forması ya lizinq verənlə lizinq alan arasında

bağlanmış lizinq müqaviləsi və lizinq verənlə satıcı arasında bağlanılmış alqı-satqı

müqaviləsidir, ya da həmin şəxslər arasında bu Məcəllənin 747-5.2-ci maddəsinə və lizinqlə

bağlı digər maddələrinə müvafiq surətdə bağlanılmış üçtərəfli müqavilədir.

[468]

747-5.2. Lizinqlə əlaqədar bağlanılan alqı-satqı müqaviləsində, bu Məcəllə ilə nəzərdə

tutulmuş şərtlərlə yanaşı, aşağıdakılar da göstərilməlidir:

747-5.2.1. Lizinq obyekti lizinq verən tərəfindən xüsusi olaraq lizinqə verilmək üçün

əldə edilir;

747-5.2.2. Lizinq müqaviləsində ayrı hal nəzərdə tutulmayıbsa, lizinq alanın lizinq

obyektinin satıcısı ilə lizinq verən arasında bağlanılan alqı-satqı müqaviləsindən irəli

gələn alıcı hüquqlarına malikdir.

Maddə 748. Lizinq müqaviləsinin forması

[469]

748.1. Lizinq müqaviləsi yazılı formada bağlanılır.

748.2. Lizinq müqaviləsində aşağıdakılar göstərilməlidir:

748.2.1. lizinq müqaviləsinin adında lizinqin forması;

748.2.2. lizinq obyektinin dəqiq təsviri;

748.2.3. lizinq obyekti üzrə verilən hüquqların həcmi;

748.2.4. lizinq obyektinin verilmə yeri və qaydası;

748.2.5. lizinq müqaviləsinin müddəti;

748.2.6. lizinq obyektinin balans uçotunun qaydası;

748.2.7. lizinq obyektinin saxlanması və təmiri qaydası;

748.2.8. lizinq müqaviləsi əsasında lizinqverənin göstərəcəyi əlavə xidmətlərin

siyahısı;

748.2.9. lizinq ödənişinin ümumi məbləği və lizinqverənin mükafatının məbləği;

748.2.10. hesablaşma qaydasını əks etdirən lizinq ödənişlərinin qrafiki. Lizinq

müqaviləsi vaxtından əvvəl icra edildikdə lizinq ödənişlərinin hesablanması qaydası;

748.2.11. əgər müqavilə ilə ayrı hal nəzərdə tutulmayıbsa, tərəflərin lizinq obyektini

lizinq müqaviləsi ilə bağlı risklərdən sığorta etməsi vəzifələri.

748.3. Lizinq müqaviləsində tərəflərin öhdəliklərinin mübahisəsiz və aşkar pozuntular

sayılan və lizinq müqaviləsinin ləğvinə səbəb olan hallar müəyyənləşdirilməli, tərəflər

arasında hesablaşma və lizinq obyektinin geri götürülməsi proseduru hökmən qeyd

olunmalıdır.

748.4. Lizinq müqaviləsində lizinq alanın lizinq müqaviləsinin şərtlərini saxlamaq və

ya dəyişməklə lizinq müqaviləsinin müddətini uzatmaq hüququ nəzərdə tutula bilər.

Maddə 748-1. Lizinq müqaviləsi iştirakçılarının hüquq və vəzifələri

[470]

748-1.1. Lizinq verən lizinq obyekti olan əmlakı lizinq alana lizinq müqaviləsinin

şərtlərinə və həmin əmlakın təyinatına uyğun halda (vəziyyətdə) təqdim etməlidir.

748-1.2. Lizinq alan əmlakı qəbul edərkən hər hansı bir satışmazlıq aşkar edərsəz,

qəbul protokolunda bu barədə qeyd etməli və çatışmazlıqları aradan qaldırmaq məqsədilə bu

əmlakı satan hüquqi və ya fiziki şəxslər qarşısında tələb irəli sürmək üçün lizinq verənə

məlumat verməlidir.

748-1.3. Lizinq alan bilavasitə lizinq obyektinin satıcısı qarşısında bu obyektin

keyfiyyət və komplektliyi, göndərilmə müddətləri barədə və satıcı ilə lizinq verənin

arasında alğı-satqı müqaviləsi ilə nəzərdə tutulan digər tələbləri irəli sürə bilər.

748-1.4. Lizinq verən müvəqqəti sahibliyə və istifadəyə verilən lizinq obyektinin

lizinq müqaviləsi bağlanarkən şərtləşdirilmiş və ya lizinq alana əvvəlcədən məlum olan,

yaxud lizinq alanın lizinq obyektini nəzərdə keçirərkən və ya lizinq müqaviləsinin

bağlanması zamanı onun sazlığını yoxlayarkən aşkar oluna bilən çatışmazlıqlar üçün

məsuliyyət daşımır.

748-1.5. Lizinq müqaviləsi qanuni qüvvəyə mindikdə lizinq alanın (müvafiq olaraq lizinq

verənin lizinq verəndən (müvafiq olaraq lizinq alandan) lizinq müqaviləsi üzrə

öhdəliklərinin yerinə yetirilməsini tələb etmək və onların yerinə yetirilmədiyi təqdirdə

lizinq obyektinin qəbuluna hazırlıq zamanı vurulmuş zərərin, əgər bu hazırlıq üçün

bilavasitə xərc çəkilibsə, lizinq verən (müvafiq olaraq lizinq alan) tərəfindən

ödənilməsini məhkəmə yolu ilə tələb etmək hüququ vardır.

748-1.6. Lizinq obyektinə təminatlı xidmət, əgər bu, alğı-satqı müqaviləsində nəzərdə

tutulubsa, satıcı tərəfindən həyata keçirilir.

748-1.7. Lizinq alan, lizinq müqaviləsində ayrı qayda nəzərdə tutulmayıbsa, lizinq

obyektinə texniki xidməti, onun orta və cari təmirini öz hesabına həyata keçirir. Lizinq

obyekti olan əmlakın əsaslı təmiri, əgər lizinq müqaviləsi ilə ayrı qayda nəzərdə

tutulmayıbsa, lizinq verən tərəfindən aparılır.

748-1.8. Lizinq müqaviləsinə xitam verildikdən sonra lizinq alan lizinq obyektini

normal köhnəlmə (amortizasiya) və ya lizinq müqaviləsi ilə şərtlənən köhnəlmə nəzərə

alınmaqla, lizinq verənə ondan aldığı vəziyyətdə (halda) qaytarmalıdır.

748-1.9. Lizinq alan lizinq obyektini qaytarmayıbsa və ya vaxtında qaytarmayıbsa,

lizinq verənin gecikmə vaxtı üçün ödəniş tələb etmək hüququ vardır.

748-1.10. Əgər lizinq alan lizinq verənin yazılı razılığı ilə lizinq obyektini öz

vəsaiti hesabına yaxşılaşdırıbsa və bu, lizinq obyektinə zərər vurmadan ayrıla bilmirsə,

lizinq müqaviləsinə xitam verildikdən sonra lizinq alan, lizinq müqaviləsi ilə ayrı qayda

nəzərdə tutulmayıbsa, bu yaxşılaşdırılmaların dəyərinin ona ödənilməsini tələb etmək

hüququna malikdir.

748-1.11. Əgər lizinq alan lizinq verənin yazılı razılığı olmadan lizinq obyektini öz

vəsaiti hesabına yaxşılaşdırıbsa və bu lizinq obyektinə zərər vurmadan ayrıla bilmirsə,

lizinq müqaviləsinə xitam verildikdən sonra lizinq alan bu yaxşılaşdırmaların dəyərinin ona

ödənilməsini tələb etmək hüququna malik deyildir.

748-1.12. Lizinq verənin aşağıdakı hallarda pul məbləğlərini və lizinq obyektini

mübahisəsiz geri almaq və bununla da lizinq müqaviləsini vaxtından əvvəl ləğv etmək hüququ

vardır:

748-1.12.1. lizinq alanın lizinq obyektindən istifadə şəraiti lizinq müqaviləsinin

şərtlərinə və ya lizinq obyektinin təyinatına uyğun deyilsə;

748-1.12.2. lizinq alan lizinq verənin icazəsi olmadan sublizinq həyata keçirirsə;

748-1.12.3. lizinq alan lizinq obyektini işlək halda saxlamırsa və bu da onun istehlak

keyfiyyətlərini pisləşdirirsə;

748-1.12.4. lizinq alan lizinq obyektindən istifadə üçün haqqı müqavilə ilə nəzərdə

tutulan ödəniş müddətləri üzrə ardıcıl olaraq iki dəfədən artıq ödəmirsə.

748-1.13. Lizinq müqaviləsi iştirakçılarının digər hüquq və vəzifələri Azərbaycan

Respublikasının Mülki Məcəlləsi ilə tənzimlənir.

Maddə 748-2. Lizinq zamanı mülkiyyət münasibətləri

748-2.1. Lizinq alana müvəqqəti sahibliyə və ya istifadəyə verilmiş lizinq obyekti

lizinq verənin mülkiyyətidir.

748-2.2. Lizinq müqaviləsində ayrı qayda nəzərdə tutulmayıbsa, lizinq obyektinə

sahiblik və ondan istifadə hüququ lizinq alana tam həcmdə keçir.

748-2.3. Lizinq verən bu Məcəllənin 748-1.11-ci maddəsində və lizinq müqaviləsində

nəzərdə tutulmuş hallarda lizinq obyektini lizinq alanın sahibliyindən və istifadəsindən

geri almaq hüququna malikdir.

748-2.4. Lizinq alanın həyata keçirdiyi lizinq obyektinin ayrılan yaxşılaşdırılmaları,

əgər lizinq müqaviləsi ilə ayrı qayda nəzərdə tutulmayıbsa, onun mülkiyyətidir.

748-2.5. Maliyyə lizinqi zamanı lizinq obyektinə mülkiyyət hüququ, əgər maliyyə lizinqi

müqaviləsində ayrı qayda nəzərdə tutulmayıbsa, bütün lizinq ödənişlərinin verilməsi şərti

ilə müqavilə müddəti başa çatmazdan əvvəl lizinq alana keçir.

Maddə 748-3. Lizinq obyektinin uçotu

Maliyyə lizinqi əsasında lizinq alana verilmiş lizinq obyekti tərəflərin qarşılıqlı

razılığı əsasında lizinq verənin və ya lizinq alanın balansında uçota alınmalıdır.

Maddə 748-4. Lizinq obyektinin üçüncü şəxslərə güzəşti və girov qoyulması

748-4.1. Lizinq verən lizinq müqaviləsi üzrə öz hüquqlarını üçüncü şəxsə tam və ya

qismən güzəşt edə bilər.

748-4.2. Lizinq verən pul vəsaitinin cəlb edilməsi məqsədilə girov kimi lizinq

müqaviləsinin şərtləri üzrə alınacaq lizinqin obyektini istifadə edə bilər.

Maddə 748-5. Lizinq müqaviləsinin obyekti olan əmlakın qeydiyyatı

Lizinq müqaviləsinin obyekti olan əmlaka hüquqlar bu Məcəllədə nəzərdə tutulan hallarda

bu Məcəlləyə və digər normativ hüquqi aktlara uyğun olaraq müvafiq icra hakimiyyəti orqanı

tərəfindən dövlət qeydiyyatına alınmalıdır.

Maddə 748-6. Lizinq obyektinin və sahibkarlıq (maliyyə) risklərinin sığortası

748-6.1. Lizinq müqaviləsində ayrı qayda nəzərdə tutulmayıbsa, satıcı əmlakı lizinq

verənə verdiyi andan lizinq müqaviləsinin müddəti başa çatanadək lizinq obyektini itirilmə

(məhv olma), çatışmazlıq və ya zədələnmə risklərindən sığortalamalıdır.

748-6.2. Sahibkarlıq (maliyyə) risklərinin sığortası lizinq müqaviləsi tərəflərinin

razılığı ilə həyata keçirilə bilər.

748-6.3. Sığorta edənin öhdəliklərini yerinə yetirən və qazanc götürən tərəflər,

həmçinin sığortanın müddəti lizinq müqaviləsi ilə müəyyənləşdirilir.

748.6.4. Lizinq alan, Azərbaycan Respublikasının qanunvericiliyi ilə müəyyənləşdirilən

hallarda, lizinq obyektinin istifadəsi prosesində digər şəxslərin həyatına, sağlamlığına və

ya əmlakına dəyən ziyan nəticəsində yaranan öhdəliklərin yerinə yetirilməsinə görə öz

məsuliyyətini sığortalamalıdır.

748-6.5. Lizinq alanın lizinq müqaviləsinin pozulmasına görə öz məsuliyyətinin riskini

lizinq verənin xeyrinə sığortalamaq hüququ vardır.

Maddə 748-7. Lizinq müqaviləsinin tərəfləri arasında risklərin bölüşdürülməsi

748-7.1. Lizinq obyekti olan əmlakın zərərin bütün növlərindən qorunması, həmçinin onun

məhv edilməsi, itirilməsi, korlanması, talanması, vaxtından əvvəl sıradan çıxması,

quraşdırılması və ya istifadəsi zamanı buraxılan səhvlərdən və istismarı zamanı yol verilən

risklərdən qorunması ilə bağlı məsuliyyəti, lizinq müqaviləsi ilə ayrı qayda nəzərdə

tutulmayıbsa, lizinq obyektinin faktiki qəbulu anından lizinq alan daşıyır.

748-7.2. Satıcının müflisləşməsi ilə bağlı riskin məsuliyyətini, əgər lizinq müqaviləsi

ilə ayrı qayda nəzərdə tutulmayıbsa, satıcını seçən tərəf daşıyır.

748-7.3. Lizinq obyektinin lizinq müqaviləsinə əsasən istifadə məqsədlərinə

uyğunsuzluğu ilə bağlı riskin məsuliyyətini, lizinq müqaviləsi ilə ayrı qayda nəzərdə

tutulmayıbsa, lizinq obyektini seçən tərəf daşıyır.

Maddə 748-8. Üçüncü şəxslərin iddiasının lizinqin obyektinə yönəldilməsi

748-8.1. Lizinq alanın öhdəliklərinə görə üçüncü şəxslərin iddiası lizinqin predmetinə

yönəldilə bilməz.

748-8.2. Lizinq verənin əmlakına yönəldilmiş üçüncü şəxslərin iddiası lizinq verənin

yalnız bu mülkiyyət hüququnun obyektinə lizinq obyektinə münasibətdə aid edilə bilər.

İddianın təmin edilməsi nəticəsində lizinq verənin hüquqlarını əldə edənə lizinq verənin

lizinq müqaviləsində müəyyənləşdirilmiş həm hüquqları, həm də öhdəlikləri məcburi qaydada

keçir.

Maddə 748-9. Lizinqin obyektinin itirilməsi zamanı lizinq alanın vəzifələri

Əgər lizinq müqaviləsində ayrı qayda nəzərdə tutulmayıbsa, lizinq alanın günahı üzündən

lizinq obyektinin itirilməsi və ya lizinq obyektinin öz funksiyalarının itirməsi lizinq

alanı lizinq müqaviləsi üzrə öhdəliklərindən azad etmir.

Maddə 748-10. Lizinq ödənişləri

748-10.1. Lizinq müqaviləsinin qüvvədə olduğu müddət ərzində həmin müqavilə üzrə

ödənişlərin ümumi məbləği lizinq ödənişləri hesab edilir. Lizinq ödənişləri lizinq

müqaviləsi üzrə lizinq alana verilmiş lizinq obyektindən istifadəyə görə onun tərəfindən

lizinq verənin xeyrinə həyata keçirilən ödənişlərdir.

748-10.2. Lizinq ödənişlərinin məbləği həyata keçirilməsi üsulu, forması və dövriliyi

lizinq müqaviləsinə uyğun olaraq bu Məcəllənin müddəaları nəzərə alınmaqla həyata

keçirilir.

748-10.3. Əgər lizinq alan və lizinq verən arasında lizinq ödənişləri ilə bağlı

hesablaşmalar lizinq obyekti vasitəsilə istehsal olunan məhsulla (natura formasında)

aparılırsa, belə məhsulun qiyməti tərəflərin razılığı ilə müəyyənləşdirilir və lizinq

müqaviləsində qeyd edilir.

748-10.4. Lizinq alanın lizinq ödənişlərinin verilməsi ilə bağlı öhdəlikləri, lizinq

müqaviləsi ilə ayrı qayda nəzərdə tutulmayıbsa, lizinq alanın lizinq obyektindən istifadəyə

başladığı vaxtdan qüvvəyə minir.

748-10.5. Lizinq müqaviləsində lizinq ödənişlərinə lizinq obyektindən istifadəyə

başlanıldığı vaxtından 6 ay (180 gün) keçənədək möhlət verilməsi nəzərdə tutula bilər.

748-10.6. Lizinq ödənişləri bilavasitə lizinq verənin hesabına köçürülür.

Maddə 748-11. Lizinq ödənişlərinin ümumi məbləği

748-11.1. Lizinq ödənişlərinin ümumi məbləğinə aşağıdakılar daxildir:

748-11.1.1. lizinq obyektinin amortizasiya ödənişləri;

748-11.1.2. lizinq obyektinin əldə edilməsi ilə bağlı zəruri xərclər;

748-11.1.3. lizinq obyektini əldə etmək üçün alınan kreditə görə faiz;

748-11.1.4. lizinq verənin mükafatının məbləği;

748-11.1.5. lizinq obyekti lizinq verən tərəfindən sığorta edilmişdirsə, sığorta üçün

ödənilən məbləğ;

748-11.1.6. lizinq verənin əlavə xidmətlərinin haqqı;

748-11.1.7. lizinq verənin lizinq müqaviləsi ilə nəzərdə tutulmuş digər xərcləri.

748-11.2. Lizinq ödənişlərinin tərkibinə daxil edilən məbləğlər lizinq verən tərəfindən

müvafiq sənədlərlə əsaslandırılmalıdır.

Maddə 748-12. Lizinq müqaviləsini yoxlamaq hüququ

748-12.1. Lizinq müqaviləsində müəyyənləşdirilmiş lizinq obyektinə aid şərtlərə lizinq

alan tərəfindən əməl edilməsinə lizinq verənin nəzarət etmək hüququ vardır.

748-12.2. Yoxlamanın məqsədləri və qaydası lizinq müqaviləsində nəzərdə tutulur.

748-12.3. Lizinq alan lizinq verənin lizinqlə bağlı maliyyə sənədləri və lizinqin

obyekti ilə maneəsiz tanış olması və onlara baxış keçirilməsi imkanını təmin etməlidir.

Maddə 748-13. Lizinq verənin maliyyə nəzarəti hüququ

748-13.1. Lizinq verən lizinq alanın lizinq müqaviləsi üzrə lizinq obyektinə aid

öhdəliklərini yerinə yetirməsi hissəsində onun fəaliyyətinə maliyyə nəzarətini həyata

keçirmək hüququna malikdir.

748-13.2. Maliyyə nəzarətinin məqsədləri və qaydası lizinq müqaviləsi ilə nəzərdə

tutulur.

748-13.3. Lizinq verənin maliyyə nəzarətini həyata keçirməyə lazım olan məlumatı almaq

üçün lizinq alana yazılı sorğu göndərmək hüququ vardır, lizinq alan isə bu sorğulara cavab

verməyə borcludur.

748-13.4. Lizinq alan lizinq ödənişləri üzrə öhdəliklərini yerinə yetirmədikdə. lizinq

verənin bu Məcəllə və lizinq müqaviləsi ilə nəzərdə tutulmuş və öhdəliklərin təmin

edilməsinə yönəldilmiş hərəkətləri həyata keçirmək hüququ vardır.

Maddə 749. Lizinq verənin məsuliyyəti

749.1. Kirayə müqaviləsinin qaydalarına uyğun olaraq lizinq verən əmlakı göndərməyi

gecikdirməyə və ya göndərməməyə, habelə qüsurlu əmlak göndərməyə görə lizinq alan

qarşısında məsuliyyət daşıyır.

749.2. Tərəflər razılığa gələ bilərlər ki, lizinq alan lizinq verənə qarşı

pretenziyalar irəli sürməzdən əvvəl tələbin əmlakı göndərən tərəfindən yerinə yetirilməsini

tələb etməlidir.

Maddə 750. Lizinq alanın məsuliyyəti

Lizinq alanın təqsiri üzündən müqaviləyə vaxtından əvvəl xitam verildikdə lizinq verən

icra ilə bağlı öz mənafelərinə aid olmayan tələbləri irəli sürə bilməz. Tələblər

müəyyənləşdirilərkən lizinq əmlakının qalıq dəyəri, lizinq muzdu üzrə faizlərin qalığı və

qənaət edilmiş digər xərclər nəzərə alınır.

Maddə 751. Lizinqə tətbiq edilən digər qaydalar

Lizinq barəsində əmlak kirayəsi müqaviləsinin bu Məcəllənin 747-750-ci maddələrinə zidd

olmayan qaydaları tətbiq edilir.

39-cu fəsil.

Podrat

Maddə 752. Podrat müqaviləsi

752.1. Podrat müqaviləsinə görə podratçı müqavilədə nəzərdə tutulan işi icra etməyi,

sifarişçi isə podratçıya razılaşdırılmış muzd ödəməyi öhdəsinə götürür.

752.2. Əgər podratda hər hansı məmulatın hazırlanması nəzərdə tutularsa və podratçı onu

özünün əldə etdiyi materiallardan hazırlayarsa, hazırlanmış məmulata mülkiyyəti sifarişçiyə

verir. Əgər əvəz edilən əşya hazırlanmışdırsa, alğı-satqı qaydaları tətbiq edilir.

752.3. Podratla bağlı smetanın tərtibi, əgər razılaşmada ayrı qayda

müəyyənləşdirilməyibsə, ödənilmir.

Maddə 753. Muzd barəsində razılaşma

753.1. Sifarişçi podratçıya şərtləşdirilmiş muzd ödəməyə borcludur. Əgər həmin şəraitdə

podratın yalnız muzd müqabilində yerinə yetirilməsi ehtimal edilirsə, belə hesab edilir ki,

muzd dinməz razılıq əsasında şərtləşdirilmişdir. Əgər muzdun miqdarı

müəyyənləşdirilməyibsə, adi muzdun şərtləşdirildiyi hesab olunur. Şərtləşdirilmiş muzd

ödənildikdə, podratçının müqavilə üzrə razılaşdırılmış iş həcminə daxil olan bütün işləri

ödənilmiş sayılır.

753.2. Əgər müqavilədə nəzərdə tutulan iş həcminin yerinə yetirilməsi üçün muzdun

əsasları müqavilə bağlandıqdan sonra sifarişçinin sərəncamları əsasında dəyişmişdirsə, onda

dəyərin artması və ya azalması nəzərə alınmaqla yeni qiymət razılaşdırılmalıdır.

753.3. Əgər sifarişçi müqavilədə nəzərdə tutulmayan əlavə işlərin görülməsini tələb

edirsə, podratçının həmin işləri yerinə yetirməyə görə ayrıca muzd almaq hüququ vardır.

Əgər sifarişçi əlavə işlərin yalnız ayrıca muzd müqabilində yerinə yetirilə biləcəyini

qəbul etmirsə, podratçı ayrıca muzd almaq hüququ barəsində işə başlamazdan əvvəl məlumat

verməlidir.

753.4. Müqavilədə nəzərdə tutulmayan və sifarişçi tərəfindən yerinə yetirilməsi tələb

edilməyən işlər ödənilmir. Tələb edildikdə podratçı belə işlərin nəticələrini aradan

qaldırmalıdır. Əgər o bunu ağlabatan müddət ərzində etməzsə, sifarişçi onları podratçının

hesabına aradan qaldıra bilər. Bundan başqa, podratçı bütün digər zərər üçün sifarişçi

qarşısında məsuliyyət daşıyır.

Maddə 754. Təqribi smetadan kənaraçıxmanın nəticələri

754.1. Əgər podratçı təqribi smetadan əhəmiyyətli dərəcədə kənara çıxarsa, yalnız

razılaşdırılmış muzdun verilməsini tələb edə bilər, amma artıq xərci qabaqcadan nəzərdə

tutmağın mümkün olmadığı hallar istisna təşkil edir.

754.2. Müqavilə bağlanarkən nəzərdə tutulması mümkün olmayan təqribi smetadan bu cür

kənaraçıxma barəsində podratçı ləngimədən sifarişçiyə məlumat verməlidir. Əgər sifarişçi

smetadan kənaraçıxma nəticəsində müqaviləyə xitam verərsə, icra olunmuş işi təqribi smeta

üzrə ödəməyə borcludur.

Maddə 755. İşi şəxsən yerinə yetirmək vəzifəsi

Podratçı işi şəxsən yerinə yetirməyə yalnız bunun müqavilədən, yaxud konkret hallardan

və ya işin xarakterindən irəli gəldiyi hallarda borcludur.

Maddə 756. Sifarişçinin zərərin əvəzini ödəmək vəzifəsi

756.1. Əgər sifarişçi yerinə yetirilmiş işi qəbul etməzsə, podratçı yerinə yetirilməmiş

işin haqqını və zərərin əvəzinin ödənilməsini tələb edə bilər. Sifarişçi işin yerinə

yetirilməsi üçün zəruri hərəkətləri icra etmədiyi halda da zərərin əvəzini ödəməyə

borcludur.

[471]

756.2. Zərərin əvəzinin ödənilməsi miqdarı bir tərəfdən gecikdirmənin müddətindən və

muzdun miqdarından asılı olaraq, digər tərəfdən isə, əgər sifarişçi müddəti pozmasaydı,

podratçının öz iş qüvvəsindən başqa şəkildə istifadə etməsi nəticəsində ala biləcəyindən

asılı olaraq müəyyənləşdirilir.

Maddə 757. Podratçının hazırladığı daşınar əşyaya girov hüququ

Əgər podratçının hazırladığı və ya təmir etdiyi sifarişçiyə məxsus daşınar əşya

hazırlanma və ya təmir məqsədilə onun sahibliyindədirsə, podratçı öz tələblərinin təminatı

üçün həmin əşyaya girov hüququndan istifadə edə bilər.

[472]

Maddə 758. Tikinti aparılan torpaq sahəsinə ipoteka hüququ

Əgər müqavilənin predmeti bina və ya onun ayrı-ayrı hissələridirsə, podratçı

müqavilədən irəli gələn tələblərinə əsaslanaraq, binanın ucaldıldığı sifarişçiyə məxsus

torpaq sahəsinə ipoteka tələb edə bilər.

[473]

Maddə 759. Podrat müqaviləsinin ləğvi

759.1. Sifarişçi işlər qurtaranadək istənilən vaxt müqavilədən imtina edə bilər, lakin

podratçıya yerinə yetirilmiş işin haqqını verməli və müqavilənin ləğvi ilə vurulan zərərin

əvəzini ödəməlidir.

759.2. Əgər sifarişçi tərəfindən müqaviləyə bilavasitə podratçının hərəkətləri

(hərəkətsizliyi) nəticəsində baş verən və ya həmin hərəkətlərlə bağlı olan səbəbə görə

xitam verilərsə, podratçı yalnız yerinə yetirilmiş işin haqqını tələb edə bilər, bu şərtlə

ki, sifarişçinin həmin işlərə hansısa marağı olsun.

[474]

Maddə 760. Müqaviləyə podratçının təşəbbüsü ilə xitam verilməsi

760.1. Əgər podratçı tərəfindən müqaviləyə bilavasitə sifarişçinin hərəkətləri

nəticəsində baş verməyən və ya həmin hərəkətlərlə bağlı olmayan səbəbə görə xitam

verilirsə, podratçı işlər qurtaranadək müqaviləyə elə tərzdə xitam verməlidir ki, sifarişçi

işləri başqa şəkildə və bərabər və ya daha əlverişli şərtlərlə ala bilsin. Bu zaman

podratçı yerinə yetirilmiş işin haqqının ödənilməsini tələb edə bilər, bu şərtlə ki,

sifarişçinin əvvəl görülmüş işlərə hansısa marağı olsun.

760.2. Əgər podratçı tərəfindən müqaviləyə bilavasitə sifarişçinin hərəkətləri

(hərəkətsizliyi) nəticəsində baş verən və ya həmin hərəkətlərlə bağlı olan səbəbə görə

xitam verilirsə, podratçı yerinə yetirilmiş işin haqqını və müqavilənin ləğvi ilə vurulan

zərərin əvəzinin ödənilməsini tələb edə bilər.

[475]

Maddə 761. Podratçının muzdun bir hissəsini tələb etmək hüququ – çıxarılmışdır.

[476]

Maddə 762. Podratın nəticələrini qüsursuz icra etmək vəzifəsi

762.1. Podratçı sifarişçi üçün podratı elə icra etməlidir ki, podratın nəticəsi

qüsurlardan, üçüncü şəxslərin hüquqlarından və ya iddialarından azad olsun.

762.2. Podratın nəticəsi şərtləşdirilmiş keyfiyyətə uyğun gəlirsə, qüsurlardan azad

sayılır. Keyfiyyət şərtləşdirilmədikdə podratın nəticəsi müqaviləyə uyğun istifadə və ya

adi istifadə üçün yararlı olduğu halda qüsurlardan azad sayılır.

762.3. Podratçının sifariş edilmiş podrat nəticəsini deyil, başqa podrat nəticəsini

təqdim etməsi və ya podratı kəmiyyətcə yerinə yetirməməsi, əgər bunu icra əvəzinə qəbul

etmək açıq-aşkar mümkün deyildirsə, qüsurlara bərabər tutulur.

762.4. Əgər üçüncü şəxslər sifarişçiyə qarşı heç bir hüquq irəli sürə bilmirlərsə,

podratın nəticəsi üçüncü şəxslərin hüquqlarından və iddialarından azad sayılır.

Maddə 763. Qüsurlar olduqda əlavə icra tələbi

763.1. Əgər məmulatın qüsuru vardırsa, sifarişçi əlavə icra tələb edə bilər. Podratçı

öz seçimi ilə ya qüsuru aradan qaldıra bilər, ya da yeni məmulat hazırlaya bilər.

763.2. Əlavə icra məqsədi ilə podratçı iş və materiallar üçün əlavə xərcləri, o

cümlədən nəqliyyat xərclərini ödəməlidir. Əgər əlavə icra tənasübsüz xərclər tələb edirsə,

podratçı həmin icradan imtina edə bilər.

763.3. Əgər podratçı yeni məmulat hazırlayarsa, sifarişçidən qüsurlu məmulatı

qaytarmağı tələb edə bilər.

Maddə 764. Məmulatın qüsurunun sifarişçi tərəfindən düzəldilməsi

764.1. Əgər podratçı xərclərin tənasübsüzlüyünə baxmayaraq, əlavə icradan imtina

etməzsə, lakin əlavə icra üçün müəyyənləşdirilmiş müddət nəticəsiz qurtararsa, sifarişçi

qüsuru özü aradan qaldırıb çəkdiyi xərclərin əvəzini ödəməyi tələb edə bilər.

764.2. Sifarişçi podratçıdan qüsurun aradan qaldırılması üçün zəruri xərclər hesabına

avans tələb edə bilər.

Maddə 765. Məmulatın qüsuru nəticəsində podrat müqaviləsindən imtina

Məmulatın qüsuru nəticəsində, əgər müqavilənin əlavə icrası üçün müəyyənləşdirilmiş

müddət qurtardıqdan sonra həmin qüsur tamamilə aradan qaldırılmazsa, sifarişçi müqavilədən

imtina edə bilər. Bu halda podratçı müqavilə ilə bağlı xərclərin əvəzini sifarişçiyə

ödəməyə borcludur.

[477]

Maddə 766. Məmulatın qüsuru nəticəsində muzdun azaldılması

Sifarişçi müqavilənin əlavə icrası üçün müəyyənləşdirilmiş müddət qurtardıqdan sonra

əlavə icranı qəbul etmədikdə və müqavilədən imtina etdiyini bildirmədikdə muzdun miqdarını

qüsur məmulatın dəyərini nə qədər azaldırsa, o qədər azalda bilər.

Maddə 767. İşin podratçının materialları ilə icra edilməsi

767.1. Əgər podratçı işi öz materialları ilə icra edirsə, keyfiyyətsiz materiallar üçün

məsuliyyət daşıyır.

767.2. Podratçı sifarişçinin materiallarından yanlış istifadə üçün məsuliyyət daşıyır.

Podratçı materialların işlədilməsi haqqında sifarişçiyə hesabat verməyə və qalan materialı

ona qaytarmağa borcludur.

Maddə 768. Podratçının sifarişçini vaxtında xəbərdar etmək vəzifəsi

768.1. Podratçı aşağıdakı hallarda sifarişçini vaxtında xəbərdar etməyə borcludur:

768.1.1. sifarişçidən alınmış material keyfiyyətsiz və yararsız olduqda;

768.1.2. sifarişçinin göstərişinin icra ediləcəyi təqdirdə məmulatın davamsız və ya

yararsız olacağı halda;

768.1.3. podratçıdan asılı olmayan, məmulatın möhkəmliyi və yararlığı üçün təhlükə

törədən hər hansı başqa hallar olduqda.

768.2. Əgər podratçının vaxtında etdiyi xəbərdarlığa baxmayaraq, sifarişçi müvafiq

müddətdə yararsız və ya keyfiyyətsiz materialı əvəz etməzsə, işin yerinə yetirilməsi

qaydaları haqqında verdiyi göstərişi dəyişməzsə və ya hazırlanan məmulatın yararlığına və

möhkəmliyinə zərər vura bilən digər halları aradan qaldırmazsa, podratçı müqavilədən imtina

edə bilər və bununla vurulan zərərin əvəzini ödəməyi tələb edə bilər.

Maddə 769. Yerinə yetirilmiş iş üçün muzd ödənilməsi

Əgər müqavilədə muzdun hissə-hissə ödənilməsi nəzərdə tutulmursa, sifarişçi podratçının

muzdunu iş yerinə yetirildikdən sonra ödəməlidir.

Maddə 770. Yerinə yetirilmiş işin qəbul edilməsi

Əgər müqaviləyə görə və ya işin xarakterinə əsasən iş qəbul edilməyirsə, sifarişçi

yerinə yetirilmiş işi qəbul etməyə borcludur. İşi qəbul etdikdə sifarişçi muzd ödəməlidir.

Əgər sifarişçi işi podratçının müəyyənləşdirdiyi müddətdə qəbul etmirsə, iş qəbul edilmiş

sayılır.

Maddə 770-1. Tikintisi başa çatmayan binanın yerləşdiyi torpaq sahəsində tərkib hissələrin bağlı olduğu

payların özgəninkiləşdirilməsi zamanı yaranan podrat münasibətlərində alış qiymətinin (muzd) ödənilməsi

[478]

770-1.1. Tikintisi başa çatmayan binanın yerləşdiyi torpaq sahəsində tərkib hissələrin bağlı olduğu payların

özgəninkiləşdirilməsi zamanı yaranan podrat münasibətlərində alış qiymətinin (muzdun) ödənilməsi yalnız aşağıdakı

şərtlər mövcud olduqda tələb edilə bilər:

770-1.1.1. bu Məcəllənin 144-1.4-cü maddəsində nəzərdə tutulan müqavilə notarial qaydada təsdiq edilmişdirsə;

770-1.1.2. daşınmaz əmlakın dövlət reyestrində binanın yerləşdiyi torpaq sahəsində tərkib hissələrin bağlı olduğu

paylar barədə əldə edənin xeyrinə təminat qeydi aparılmışdırsa.

770-1.2. Bu Məcəllənin 770-1.1-ci maddəsində müəyyən edilən şərtlər tikintisi başa çatmayan binanın yerləşdiyi

torpaq sahəsində tərkib hissələrin bağlı olduğu paylar üzərində mülkiyyət hüququnun keçməsi barədə satıcı qismində

çıxış edən podratçının öhdəlik götürdüyü hallara da şamil edilir.

770-1.3. Bu Məcəllənin 770-1.1-ci və 770-1.2-ci maddələrində nəzərdə tutulan müqavilələrdə ayrı mərhələ və

hissələr nəzərdə tutulmayıbsa, alış qiymətinin (muzdun) ödənilməsi tikintinin mərhələləri üzrə hissələrlə aşağıda

göstərilən faizlərdən çox olmamaq şərti ilə aparıla bilər:

770-1.3.1. torpaq-qazma işlərinin başlanılmasından sonra - müqavilə məbləğinin 30 faizi;

770-1.3.2. tikilinin yan və daxili divarları, dam örtüyü hazır olduqdan sonra - müqavilə məbləğinin 10 faizi;

770-1.3.3. dam səthlərinin və navalçaların (novların) qurulması işləri başa çatdıqdan sonra - müqavilə

məbləğinin 8 faizi;

770-1.3.4. istilik təchizatı sistemlərinin quraşdırılması başa çatdıqdan sonra - müqavilə məbləğinin 3 faizi;

770-1.3.5. su xətlərinin çəkilməsi başa çatdıqdan sonra - müqavilə məbləğinin 3 faizi;

770-1.3.6. elektrik xətlərinin çəkilməsi başa çatdıqdan sonra - müqavilə məbləğinin 3 faizi;

770-1.3.7. pəncərələrin quraşdırılması (şüşələrin taxılması da daxil olmaqla) başa çatdıqdan sonra - müqavilə

məbləğinin 10 faizi;

770-1.3.8. daxili suvaq (malalama) işləri başa çatdıqdan sonra - müqavilə məbləğinin 6 faizi;

770-1.3.9. birdən artıq tərkib hissəsi olan binada birdən artıq tərkib hissəyə xidmət edən sahələrin döşəmələri

hazır olduqdan sonra - müqavilə məbləğinin 3 faizi;

770-1.3.10. fasad işləri başa çatdıqdan sonra - müqavilə məbləğinin 10 faizi;

770-1.3.11. su anbarı da daxil olmaqla, binaya xidmət edən və binadan ayrıca inşa edilən obyektlərin tikintisi başa

çatdıqdan sonra - müqavilə məbləğinin 9 faizi;

770-1.3.12. bina tam hazır olduqdan və onun istismarına icazə verildikdən sonra – müqavilə məbləğinin 5 faizi.

770-1.4. Tikintisi başa çatmayan binanın yerləşdiyi torpaq sahəsində tərkib hissələrin bağlı olduğu payların alqı-

satqı müqavilələrinə bu Məcəllənin daşınmaz əşyaların alqı-satqısı haqqında müddəaları müvafiq surətdə tətbiq

edilir.

Maddə 771. Sifarişçinin əmlakının məhv olması üçün podratçının məsuliyyəti

Podratçı sifarişçinin əmlakı barəsində diqqətsizlik üzündən həmin əmlakın məhv olması

və ya zədələnməsi üçün məsuliyyət daşıyır.

Maddə 772. Podratçının riski

772.1. Görülmüş işin təsadüfən məhv olması və ya zədələnməsi riski icranın sifarişçiyə

verildiyi vaxtadək podratçının üzərinə düşür. İcranın sifarişçiyə verilməsi ilə bir vaxtda

təsadüfən məhvolma və ya zədələnmə riski də ona keçir. Sifarişçinin icranı qəbul etməyi

gecikdirməsi də icranın verilməsinə bərabər tutulur.

772.2. Materialın təsadüfən məhv olması və ya zədələnməsi riski materialı vermiş

tərəfin üzərinə düşür.

Maddə 773. Qüsurlu məmulatın qəbul edilməsinin nəticələri

Əgər sifarişçi məmulatın qüsurlu olduğunu bilə-bilə pretenziya irəli sürmədən onu qəbul

edirsə, bu qüsurlarla bağlı tələb hüququ əmələ gəlmir.

Maddə 774. Qarantiya müddəti

Əgər podratçı məmulata qarantiya müddəti üzrə öhdəlik götürmüşdürsə, qarantiyanın

qüvvədə olduğu müddətdə aşkar edilən qüsur müvafiq hüquqlar doğurur.

Maddə 775. Podratçının əşyanın qüsurunu bilərəkdən gizlətməsinin nəticələri

Əgər podratçı qüsuru bilərəkdən gizlədərsə, sifarişçinin məmulatın qüsuru ilə bağlı

hüquqlarını istisna edən və ya məhdudlaşdıran razılaşmaya istinad edə bilməz.

Maddə 776. Podrat müqaviləsi üzrə iddia müddəti

776.1. Sifarişçi icranın qüsuru barəsində tələbi işin qəbul edildiyi gündən bir il

ərzində, binaya aid tələbi isə beş il ərzində irəli sürə bilər.

776.2. Əgər müqaviləyə əsasən iş hissə-hissə qəbul edilmişdirsə, qüsur barəsində tələb

müddətinin axımı işin tam qəbul olunduğu gündən başlanır.

40-cı fəsil.

Tapşırıq

Maddə 777. Tapşırıq müqaviləsi

777.1. Tapşırıq müqaviləsinə görə, tapşırığı həyata keçirməyi öhdəsinə götürən şəxs

(vəkalət alan) başqa şəxsin (vəkalət verənin) ona tapşırdığı əqdləri, işləri və ya digər

xidmətləri konkret nəticə əldə olunmasına təminat vermədən icra etməyi öhdəsinə götürür.

777.2. Tapşırıq müqaviləsi həm şifahi, həm də yazılı formada bağlana bilər. Müqavilə

vəkalət alanın tapşırığı qəbul etməsindən sonra qüvvəyə minir.

777.3. Çıxarılmışdır.

[479]

777.4. Bu Məcəlləyə uyğun olaraq müqavilələrin hər hansı növünə aid olan müqavilələrə,

o cümlədən podrat müqaviləsinə tapşırıq müqaviləsi haqqında qanunvericilik yalnız subsidiar

şəkildə (əlavə vasitə kimi) tətbiq edilir.

Maddə 778. Tapşırığın məzmunu

778.1. Vəkalət alan tapşırığı vicdanla icra etməli, bu zaman vəkalət verənin haqlı

mənafelərini müdafiə etməlidir.

778.2. Tapşırığın məzmunu birbaşa göstərilmədikdə, bağlanan əqdlərin və ya göstərilən

xidmətlərin xarakteri ilə müəyyənləşdirilir. Məsələn, tapşırıqda onun icrasına aid hüquqi

hərəkətlərin yerinə yetirilməsi səlahiyyəti göstərilməlidir. Üçüncü şəxslər üçün

nümayəndəliyə aid müddəalar qüvvədə olur.

778.3. Əgər vəkalət verən tapşırılmış əqdin icrası üçün hansısa göstərişlər

vermişdirsə, vəkalət alan bu göstərişlərdən yalnız o halda kənara çıxa bilər ki, işin

hallarına görə buna müvafiq icazə ala bilməsin və bundan əlavə, vəkalət verənin işin

vəziyyətini bilsəydi, tapşırıqdan bu cür kənaraçıxmaya icazə verə biləcəyini ehtimal etmək

üçün əsaslar olsun. Əgər bu cür əsaslar olmadan vəkalət alan vəkalət verənin ziyanına onun

göstərişlərindən kənara çıxmışdırsa, o, vurulmuş zərərin əvəzini ödəməlidir.

[480]

Maddə 779. Vəkalət alanın məsuliyyəti

779.1. Vəkalət alan tapşırığı qəsdən və ya ehtiyatsızlıq üzündən kifayət qədər vicdanla

icra etməməsi nəticəsində vəkalət verənə dəyən zərər üçün məsuliyyət daşıyır. Əvəzsiz

tapşırıq müqaviləsi üzrə vəkalət alan tapşırığı qəsdən və ya kobud ehtiyatsızlıq üzündən

kifayət qədər vicdanla icra etməməsi nəticəsində vəkalət verənə dəyən zərər üçün məsuliyyət

daşıyır.

[481]

779.2. Vəkalət alanın məsuliyyət daşıdığı vicdanlılıq dərəcəsi aşağıdakılar nəzərə

alınmaqla tapşırığın növü ilə müəyyənləşdirilir:

779.2.1. peşə fəaliyyəti ilə bağlı risk və tapşırığın həyata keçirilməsi üçün zəruri

olan xüsusi biliklər;

779.2.2. vəkalət verənin bildiyi və ya bilməli olduğu, vəkalət alanın qabiliyyəti və

keyfiyyətləri.

Maddə 780. Vəkalət alanın şəxsi öhdəlikləri. Üçüncü şəxslər üçün məsuliyyət

780.1. Vəkalət alan tapşırığı aşağıdakı hallar istisna olmaqla şəxsən özü icra

etməlidir:

780.1.1. vəkalət verən onu icranı üçüncü şəxslərə verməyə vəkil etdikdə;

780.1.2. tapşırığın icrasının üçüncü şəxslərə verilməsi şəraitdən irəli gəldikdə;

780.1.3. icranın bu cür verilməsi qəbul olunmuş işgüzar adətlərə uyğun gəldikdə.

780.2. Əgər vəkalət alan əqdin icrasını və ya xidmətlərin göstərilməsini buna ixtiyarı

çatmadan üçüncü şəxsə vermişdirsə, həmin şəxsin hərəkətləri üçün o öz hərəkətləri kimi

məsuliyyət daşıyır.

780.3. Əgər o, əqdin icrasını və ya xidmətlərin göstərilməsini buna ixtiyarı çataraq

vermişdirsə, yalnız üçüncü şəxsin seçilməsi və təlimatlandırılması zamanı lazımi

vicdanlılıq üçün məsuliyyət daşıyır, bu şərtlə ki, müqavilədə ayrı şərt qoyulmasın və işin

hallarından ayrı şərt irəli gəlməsin.

780.4. Hər bir halda vəkalət verən vəkalət alanın üçüncü şəxslərə qarşı malik olduğu

tələbləri bilavasitə həmin üçüncü şəxslərə qarşı irəli sürə bilər.

Maddə 781. Vəkalət verənə informasiya və hesabat vermək vəzifəsi

Vəkalət alan istənilən vaxt vəkalət verənin tələbi ilə ona tapşırığın icrası gedişi

haqqında informasiya, habelə tapşırığın icrasından sonra hesabat verməlidir.

Maddə 782. Tapşırığın icrası nəticələrini vermək vəzifəsi

782.1. Vəkalət alan tapşırığın icrası nəticəsində əldə olunanların hamısını vəkalət

verənə verməyə borcludur.

782.2. Vəkalət alan verilməsini gecikdirdiyi pulun üstünə faizlər hesablamağa

borcludur.

782.3. Əgər vəkalət alan vəkalət verənin hesabına öz adından üçüncü şəxslərə qarşı

tələb hüquqları əldə etmişdirsə, bu hüquqlar vəkalət verənə öz növbəsində onun tapşırıq

müqaviləsi üzrə hüquq münasibətlərindən irəli gələn bütün öhdəlikləri icra etməsindən sonra

keçir.

782.4. Vəkalət alanın ödəmə qabiliyyətinin olmadığı halda vəkalət verən saxlama

hüququnu vəkalət alan üçün saxlamaqla, ondan öz adından, lakin vəkalət verənin hesabına

əldə etdiyi daşınar əşyaları verməyi tələb edə bilər.

Maddə 783. Vəkalət alanın xərclərinin əvəzinin ödənilməsi və muzdu

783.1. Vəkalət verən vəkalət alanın tapşırığı vicdanla icra edərkən çəkdiyi xərclərin

əvəzini, o cümlədən faizləri ödəməli və onu bu məqsədlə götürdüyü öhdəliklərdən azad

etməlidir.

783.2. Vəkalət verən vəkalət alana yalnız o halda muzd ödəməlidir ki, bu,

şərtləşdirilmiş olsun və ya belə qəbul edilmiş olsun, xüsusən o hallarda ki, şəraitə görə

vəkalət alan müstəqil peşə fəaliyyəti şəklində bu cür əqdlər bağlayır və ya xidmətlər

göstərir.

783.3. Əgər bu Məcəllənin 783.2-ci maddəsində nəzərdə tutulan hallarda muzdun miqdarı

müəyyənləşdirilməyibsə, tarif olduqda bu tarifə uyğun muzd, tarif olmadıqda isə vəkalət

alanın olduğu yerdə qəbul edilmiş muzd şərtləşdirilmiş muzd sayılır.

Maddə 784. Vəkalət verənin məsuliyyəti

Vəkalət verən tapşırığın icrası gedişində vəkalət alana dəyən zərər üçün, əgər zərərin

onun təqsiri üzündən yaranmadığını sübuta yetirməsə, vəkalət alan qarşısında məsuliyyət

daşıyır.

Maddə 785. Tapşırıq müqaviləsi üzrə bir neçə şəxsin məsuliyyəti

785.1. Əgər tapşırığı bir neçə şəxs birlikdə vermişsə, vəkalət alan qarşısında onlar

birgə borclular kimi məsuliyyət daşıyırlar.

785.2. Əgər tapşırığı icraya bir neçə şəxs birlikdə qəbul etmişsə, onlar birgə

borclular kimi məsuliyyət daşıyır və vəkalət verəni yalnız birgə hərəkətlərlə

mükəlləfiyyətli edə bilərlər, bu şərtlə ki, onlar tapşırığın icrasını üçüncü şəxslərə

verməyə vəkil edilməsinlər.

Maddə 786. Tapşırıq müqaviləsinin qüvvəsinə xitam verilməsi

786.1. Tapşırıq müqaviləsinin hər bir iştirakçısı istənilən vaxt müqaviləni ləğv edə

bilər. Əgər müqavilə əvəzlidirsə, ləğvetməyə dair bildirişi verən tərəf digər tərəfin

düşdüyü zərərin əvəzini ona ödəməlidir, bu şərtlə ki, müqavilənin ləğvinə səbəbin

bilavasitə digər tərəfin hərəkəti nəticəsində baş verdiyini və ya həmin hərəkətlərlə bağlı

olduğunu sübut etməsin.

[482]

786.2. Əgər müqavilədə ayrı şərt qoyulmayıbsa və ya tapşırığın xarakterindən ayrı şərt

irəli gəlmirsə, vəkalət verən və ya vəkalət alan öldükdə, fəaliyyət qabiliyyətini itirdikdə

və ya ödəniş qabiliyyəti olmayan elan edildikdə tapşırıq müqaviləsinə xitam verilir.

786.3. Əgər tapşırıq müqaviləsinin qüvvəsinə bu Məcəllənin 786.2-ci maddəsinə əsasən

xitam verilməsi nəticəsində və ya vəkalət verənin təqsiri olmadan müqavilənin vəkalət alan

tərəfindən ləğv edilməsi nəticəsində vəkalət verənin mənafelərinin müdafiəsi təhlükəyə

məruz qalarsa, vəkalət alan, onun vərəsəsi və ya onun nümayəndəsi vəkalət verənin, onun

vərəsəsinin və ya onun nümayəndəsinin tapşırıq müqaviləsi üzrə hüquq münasibətlərini davam

etdirməyə qadir olmasınadək bu münasibətlərin davam etməsi qayğısına qalmalıdırlar.

786.4. Tapşırıq müqaviləsinə xitam verilməsi vəkalət alana məlum olanadək onun həyata

keçirdiyi əqdlərdən vəkalət verən və ya onun vərəsəsi üçün tapşırıq müqaviləsinə xitam

verilmədiyi halda əmələ gələ bilən öhdəliklər əmələ gəlir.

786.5. Əgər vəkalət alan tərəfindən müqaviləyə bilavasitə vəkalət verənin hərəkəti

nəticəsində baş verən və ya həmin hərəkətlə bağlı olan səbəbə görə xitam verilirsə, vəkalət

alan vəkalət verəndən görülmüş işlərin haqqını tələb edə bilər.

[483]

786.6. Əgər vəkalət alan tərəfindən müqavilə bilavasitə vəkalət verənin hərəkəti

nəticəsində baş verməyən və ya həmin hərəkətlə bağlı olmayan səbəbə görə ləğv edilirsə,

vəkalət alan görülmüş işlərin haqqının ödənilməsini yalnız o halda tələb edə bilər ki,

vəkalət verənin görülmüş işlərdə hansısa marağı olsun.

[484]

41-ci fəsil.

Brokerlik

Maddə 787. Broker müqaviləsi anlayışı

787.1. Broker müqaviləsinə əsasən brokerə muzd müqabilində sifarişçiyə vasitəçilik

xidmətləri göstərmək tapşırığı verilir.

787.2. Əgər bu Məcəllənin bu fəslinin aşağıdakı müddəalarından ayrı qayda irəli

gəlmirsə, broker müqaviləsinə tapşırıq müqaviləsi haqqında qaydalar tətbiq edilir.

Maddə 788. Brokerin muzd almaq hüququnun əmələ gəlməsi. Xərclərin əvəzinin ödənilməsi

788.1. Brokerin öz vasitəçilik xidmətləri və ya köməyi nəticəsində müqavilə həyata

keçirildikdən sonra muzd almaq hüququ vardır. Əgər müqavilə təxirəsalıcı şərtlə bağlanırsa,

muzd yalnız həmin şərt baş verdikdə tələb edilə bilər.

788.2. Brokerin xərclərinin əvəzi yalnız ayrıca şərtləşdirildiyi halda ödənilir. Bu,

müqavilənin bağlanmadığı hallara da tətbiq edilir.

788.3. Əgər broker başqa iştirakçıya broker müqaviləsinə zidd üsulla xidmətlər

göstərmişsə və ya vicdanlılıq prinsipinə zidd olaraq digər tərəfdən də muzd almağı

şərtləşdirmişdirsə, onun muzd almaq və xərclərinin əvəzinin ödənilməsi hüququ istisna

edilir.

42-ci fəsil.

Ticarət nümayəndəsi (agent)

Maddə 789. Ticarət nümayəndəsi (agent) haqqında müqavilə

789.1. Ticarət nümayəndəsi haqqında müqaviləyə görə, sənətkarlıq şəklində müstəqil

fəaliyyətlə məşğul olan şəxsə (ticarət agentinə) alğı-satqı müqavilələrinin, habelə

xidmətlər yaradılmasına dair müqavilələrin (ticarət əqdlərinin) bağlanmasında hər hansı

istehsalçının, sənayeçinin və ya tacirin (tapşıranın) adından və hesabına vasitəçilik

xidmətləri göstərmək və (və ya) bunları bağlamaq barəsində uzunmüddətli tapşırıq verilir.

789.2. Həm fiziki, həm də hüquqi şəxslər ticarət agenti ola bilərlər. Aşağıdakılar

ticarət agentləri deyildirlər:

789.2.1. vasitəçilik fəaliyyəti və ya əqdlərin bağlanması ilə təsadüfdən-təsadüfə

məşğul olan şəxslər;

789.2.2. ticarət və xammal birjalarında işləyən şəxslər;

789.2.3. tapşıranla əmək müqaviləsi bağlamış şəxslər.

789.3. Ticarət nümayəndəsi haqqında müqavilə yazılı formada bağlanır.

789.4. Müqavilə ilə tənzimlənməyən öhdəliklərə bu Məcəllə və əlavə olaraq, ticarət

nümayəndəsinin olduğu yerdə ticarət sahəsindəki işgüzar adətlər tətbiq edilir.

Maddə 790. Ticarət agentinin vəzifələri

790.1. Ticarət agentinin ümumi vəzifələri bu Məcəllənin 778-ci maddəsindən irəli gəlir.

790.2. Ticarət agentinin aşağıdakı vəzifələri vardır:

790.2.1. vasitəçilik qaydasında tapşıran üçün əqdləri bağlamağa çalışmaq və ya əqdləri

bağlamaq, habelə tapşıranın müştərilərinin sayının optimal surətdə artmasına çalışmaq;

790.2.2. bütün sifarişlər və (və ya) bağlanmış müqavilələr barəsində tapşırana bildiriş

vermək;

790.2.3. özündə olan hər bir zəruri informasiyanı tapşırana bildirmək;

790.2.4. tapşıranın əsaslı sərəncamlarını yerinə yetirmək;

790.2.5. tapşıranın məhsullarına və xidmətlərinə oxşar məhsulları və xidmətləri öz

hesabına və ya başqa tapşıranın hesabına təklif etmək üçün tapşıranın qabaqcadan razılığını

almaq.

790.3. Müqavilədə ticarət agentinin öhdəsinə başqa vəzifələr, o cümlədən aşağıdakı

vəzifələr də qoyula bilər:

790.3.1. müəyyən mövzular üzrə müntəzəm hesabat vermək;

790.3.2. sifarişlər və ya müqavilələr üzrə minimum dövriyyəyə (kvotaya) nail olmaq;

790.3.3. zərurət olduqda və ayrıca muzd müqabilində tapşıran üçün malları saxlamaq və

göndərmək, habelə onun borclularından məbləğləri tutmaq.

790.4. Ticarət agenti tapşıran barəsində müqavilələrin müştərilər tərəfindən icrasına

yalnız aşağıdakı hallarda qarantiya verməlidir:

790.4.1. bu, yazılı formada qabaqcadan ifadə edildikdə;

790.4.2. qarantiya dəqiq müəyyənləşdirilmiş əqdə və ya müştəriləri qabaqcadan

müəyyənləşdirilməklə bir neçə əqdə şamil edildikdə;

790.4.3. öz öhdəsinə qarantiya götürmək barəsində razılaşmada ayrıca muzd

şərtləşdirildikdə və ticarət nümayəndəsinə bu muzdun ödənilməsi müddəti müştəri ilə həmin

müqavilənin bağlanmasından dərhal sonra çatdıqda. Buna zidd olanlar barəsində

razılaşmaların qüvvəsi yoxdur.

Maddə 791. Tapşıranın vəzifələri

791.1. Ticarət agenti barəsində tapşıran vicdanlılıq prinsipinə uyğun hərəkət

etməlidir. Tapşıran:

791.1.1. öz məhsulları və xidmətləri, işlərin aparılması qaydaları və qiymətləri

barəsində ticarət agentinə lazımi informasiya verməlidir;

791.1.2. ticarət agentini ticarət nümayəndəsi haqqında müqavilənin yerinə yetirilməsi

üçün zəruri informasiya ilə təmin etməli, o cümlədən bunu ehtimal etməyin mümkün olduğu

hallarda ticarət agentini dərhal xəbərdar etməlidir ki, ticarət əqdlərinin həcmi ticarət

nümayəndəsinin adi halda ümid bəsləyə biləcəyi həcmdən xeyli az olacaqdır;

791.1.3. ticarət nümayəndəsinin vasitəçilik qaydasında təklif etdiyi ticarət əqdinin

qəbul olunması, rədd edilməsi və ya icra olunmaması barədə ticarət agentinə ağlabatan

müddət ərzində bildiriş verməlidir;

791.1.4. ticarət agentinə muzd ödəməlidir.

791.2. Müqavilədə tapşıranın digər vəzifələri, o cümlədən ticarət agentinin müəyyən

ərazi və ya müəyyən müştərilər üçün qüvvədə olan müstəsna hüququna (inhisar hüququna)

hörmət bəsləmək vəzifəsi də nəzərdə tutula bilər.

Maddə 792. Ticarət agentinin muzdu

792.1. Ticarət agentinin sabit aylıq muzd və (və ya) əqdlərin dövriyyəsindən və ya

miqdarından asılı muzd (komisyon muzdu) almaq hüququ vardır.

792.2. Muzd müqaviləyə əsasən hesablanır. Əgər o, müqavilə ilə tənzimlənmirsə, ticarət

agentinin öz təqdim etdiyi mallar və ya bunlara oxşar mallar üçün işgüzar adətlərə uyğun

qəbul edilmiş muzda bərabər muzd almaq hüququ vardır. İşgüzar adətlər olmadıqda müqavilənin

istənilən iştirakçısı bütün hallar nəzərə alınmaqla ağlabatan muzdun müəyyənləşdirilməsi

üçün məhkəməyə müraciət edə bilər.

792.3. Muzdun tamamilə və ya qismən komisyon prinsiplərinə əsaslandığı hallara bu

Məcəllənin 793-cü maddəsi tətbiq edilir.

Maddə 793. Ticarət agentinin komisyon muzdu

793.1. Ticarət agentinin aşağıdakılar üçün komisyon muzdu almaq hüququ vardır:

793.1.1. ticarət nümayəndəsi haqqında müqavilənin qüvvədə olduğu müddət ərzində ya

ticarət agentinin fəaliyyəti nəticəsində bağlanmış, ya da oxşar əqdlərin həyata keçirilməsi

üçün ticarət agentinin əvvəllər müştəri kimi cəlb etdiyi şəxslər ilə bağlanmış bütün

ticarət əqdləri;

793.1.2. əgər ticarət agentinin müəyyən coğrafi ərazidə və ya şəxslərin müəyyən qrupuna

inhisar hüququ varsa, həmin ərazidə və ya həmin qrupdan müştərilər ilə bağlanan bütün

əqdlər;

793.1.3. ticarət nümayəndəsi haqqında müqavilənin qüvvədə olma müddəti bitəndən sonra

bağlanmış ticarət əqdləri - bu şərtlə ki, əqd ticarət agentinin müqavilənin qüvvədə olduğu

dövrdə və ya bundan sonra ağlabatan dövrdə fəaliyyəti nəticəsində yaransın və ya müştərinin

sifarişini agent və ya tapşıran ticarət nümayəndəsi haqqında müqavilə üzrə hüquq

münasibətlərinə xitam verilənədək alsın.

793.2. Əgər ticarət əqdi bir neçə ticarət agentinin fəaliyyəti nəticəsində həyata

keçirilərsə, onlar komisyon muzdunu həmin əqdin bağlanmasına onlardan hər birinin

göstərdiyi təsirə uyğun nisbətdə bölüşdürürlər.

793.3. Ticarət agentinin komisyon muzduna iddiası tapşıranın üçüncü şəxslə müqavilə

üzrə öz öhdəliklərini icra etməsindən və ya icra etməli olmasından sonra əmələ gəlir.

Komisyon muzduna iddia tapşıran öz öhdəliklərini icra etdikdən sonra üçüncü şəxsin öz

müqavilə öhdəliklərini yerinə yetirdiyi və ya yerinə yetirməli olduğu andan gec olmayaraq

əmələ gəlir.

793.4. Əgər tapşıranla üçüncü şəxs arasında bağlanmış müqavilənin yerinə

yetirilməyəcəyinə əminlik olarsa və onun yerinə yetirilməməsi tapşıranın cavabdeh olduğu

hallardan irəli gəlməzsə, komisyon muzduna iddia istisna edilir. Əgər ticarət agenti həmin

əqd əsasında komisyon muzdunu almışdırsa, bu muzdu qaytarmağa borcludur.

793.5. Təqvim ilinin hər rübündən sonrakı ayda tapşıran ticarət agentinə müvafiq rüb

üçün ona çatası komisyon muzdunun hesabını verir. Bu hesabda komisyon muzdunun miqdarını və

ödənilməsi müddətini yoxlamaq üçün zəruri məlumat göstərir.

793.6. Hər rüb üçün komisyon muzdu rübün qurtarmasından ən geci bir ay keçənədək

ödənilməlidir.

793.7. Bu Məcəllənin 793.5 və 793.6-cı maddələrinə uyğun komisyon muzdlarının hesabının

verilməsi və ödənilməsi müddəti tərəflərin razılaşmasına əsasən qısaldıla və ya uzadıla

bilər, özü də bu müddət ən çoxu altı aylığına uzadıla bilər.

793.8. Ticarət agenti komisyon muzdunun hesablanması üçün zəruri olan mühasibat uçotu

sənədləri də daxil olmaqla tapşıranın bütün sənədlərini gözdən keçirmək hüququna malikdir.

Maddə 794. Ticarət nümayəndəsi haqqında müqavilənin qüvvədə olma müddəti və ləğvi

794.1. Ticarət nümayəndəsi haqqında müqavilə üzrə hüquq münasibətlərinə, əgər

müqavilənin qüvvədə olması konkret müddətlə məhdudlaşdırılmayıbsa, müqavilədə

müəyyənləşdirilmiş müddətdə xitam verilir. Lakin əgər tapşıranın dinməz və ya birbaşa

razılığı ilə ticarət agenti öz fəaliyyətini davam etdirirsə və ya əgər ilkin müqavilədən

sonra yeni müqavilə bağlanırsa, hesab edilir ki, müqavilə lap əvvəldən qeyri-müəyyən

müddətə bağlanmışdır.

794.2. Qeyri-müəyyən müddətə bağlanmış müqaviləni istənilən iştirakçı ləğvetmə haqqında

xəbərdarlıq edilməsinin ağlabatan müddətini gözləməklə ləğv edə bilər. Ağlabatan müddət

birinci il ərzində azı 1 ay, ikinci il ərzində azı 2 ay və əgər müqavilənin qüvvəsi iki

ildən çox davam edirsə, 3 ay təşkil edir. Əgər müddətli müqavilə bu Məcəllənin 794.1-ci

maddəsinə uyğun olaraq müddətsiz müqaviləyə çevrilirsə, ləğvetmə haqqında xəbərdarlıq

müddəti hesablanarkən müqavilənin bütün qüvvədə olma müddəti əsas götürülür.

794.3. Müqavilənin iştirakçıları ləğvetmə haqqında xəbərdarlıq edilməsinin daha uzun

müddətini şərtləşdirə bilərlər. Ləğvetmə haqqında xəbərdarlıq edilməsinin bu müddəti həm

tapşıran, həm də ticarət agenti üçün eyni olmalıdır.

Maddə 795. Ticarət nümayəndəsi haqqında müqavilənin qüvvəsinə fövqəladə hallar

nəticəsində xitam verilməsi

795.1. Ticarət nümayəndəsi haqqında müqavilənin hər bir iştirakçısı aşağıdakı hallarda

xəbərdarlıq müddətini gözləmədən istənilən vaxt müqaviləni ləğv edə bilər:

795.1.1. öz vəzifələrini əhəmiyyətli dərəcədə pozan digər iştirakçıya bu barədə yazılı

xəbərdarlıq edildikdə, o, müəyyənləşdirilmiş müddət qurtardıqdan sonra da öz vəzifələrini

pozmaqda davam etdikdə;

795.1.2. müqavilə iştirakçılarından heç birinin cavabdeh olmadığı digər fövqəladə

hallar baş verdikdə və bu hallar ləğvetməyə dair bildiriş vermiş iştirakçıdan müqaviləni

qüvvədə saxlamağı tələb etməyi artıq ağlabatan etmədikdə.

795.2. Ticarət nümayəndəsi haqqında müqavilənin hər hansı iştirakçısının digər

iştirakçının öz vəzifələrini pozması nəticəsində dəyən zərərin əvəzinin ödənilməsinə

iddiaları qüvvədə qalır.

Maddə 796. Müştərilər üçün kompensasiya

796.1. Müqavilənin qüvvəsinə xitam verildikdən sonra ticarət agenti özünün cəlb etdiyi

müştərilər üçün kompensasiya almaq hüququna malikdir, bu şərtlə ki:

796.1.1. o, tapşıran üçün yeni müştərilər cəlb etsin və ya mövcud müştərilərlə əqdlərin

həcmini xeyli artırsın;

796.1.2. tapşıran bu Məcəllənin 796.1.1-ci maddəsindən onun üçün irəli gələn

faydalardan istifadəni davam etdirə bilsin;

796.1.3. müqaviləyə xitam verilməsi nəticəsində komisyon muzdu ticarət agentinin

əlindən çıxsın.

796.2. Kompensasiyanın maksimum miqdarı illik muzdun miqdarı ilə məhdudlaşdırılır.

Ticarət agentinin illik muzdu ticarət nümayəndəsi haqqında müqavilənin qüvvəsinə xitam

verilməzdən əvvəlki son illər (maksimum 5 il) üçün orta muzd şəklində hesablanır.

796.3. Aşağıdakı hallarda kompensasiya ödənilmir:

796.3.1. müqavilə üzrə hüquq münasibətlərinə ticarət agentinin təqsiri üzündən xitam

verildikdə;

796.3.2. ticarət agenti müqavilə üzrə hüquq münasibətlərinə şəxsi əsaslar üzrə xitam

verdikdə;

796.3.3. tapşıranın razılığı ilə ticarət agenti müqavilədən irəli gələn hüquq və

vəzifələrini hər hansı üçüncü şəxsə verdikdə.

Maddə 797. Zərərin əvəzinin ödənilməsi

Müqavilə üzrə hüquq münasibətlərinə xitam verildikdə ticarət agenti, bu Məcəllənin 796-

cı maddəsində nəzərdə tutulan hallar istisna olmaqla, tapşıranın müqavilə üzrə hüquq

münasibətlərini hüquqa zidd və ya yanlış dəyişdirməsi və ya bu münasibətlərə xitam verməsi

nəticəsində ona dəymiş zərərin əvəzinin ödənilməsini də tələb edə bilər.

Maddə 798. Ticarət agentinin ölümünün nəticələri

Ticarət agentinin öldüyü halda onun vərəsələri müştərilər üçün kompensasiya alınmasına

dair tələb irəli sürə bilərlər.

Maddə 799. Ticarət nümayəndəsi haqqında müqavilənin qüvvəsinə xitam verildikdən sonra

rəqabətin istisna edilməsi

Ticarət agenti müqavilənin qüvvəsinə xitam verildikdən sonra tapşıranla rəqabət

aparmayacağı barədə iltizam verə bilər. Rəqabətin bu cür istisna edilməsi yalnız o halda

etibarlıdır ki, əvvəla, ticarət nümayəndəsinin nümayəndəlik hüququna malik olduğu əraziyə,

şəxslərə və məhsul növünə şamil edilsin, ikincisi, ticarət nümayəndəsi haqqında müqavilə

üzrə hüquq münasibətlərinə xitam verildiyi andan ən çoxu iki illik müddətlə

məhdudlaşdırılsın.

43-cü fəsil.

Kommersiya konsessiyası

Maddə 800. Konsessiya müqaviləsi

800.1. Konsessiya müqaviləsi istehsalçı və ya tacir (tapşıran) ilə sənətkarlıq şəklində

müstəqil fəaliyyətlə məşğul olan şəxs (konsessioner) arasında elə bir ümumi razılaşmadır

(birtipli müqavilədir) ki, onun əsasında konsessioner aşağıdakıları öhdəsinə götürür:

800.1.1. tapşırandan müəyyən malları (kontrakt mallarını) vaxtaşırı satın almaq;

800.1.2. bu malları öz adından və öz hesabına başqasına satmaq;

800.1.3. bu zaman kontrakt mallarını müəyyən ərazilərdə və (və ya) müəyyən müştərilərə

(müqavilə ərazisi və müqavilə müştəriləri) satmaq. Onların barəsində tapşıran konsessionerə

müstəsna satış hüququ (inhisar hüququ) verir, konsessioner isə tapşıranın mallarının onun

nəzarəti altında satışına qarantiya verməlidir.

800.2. Əgər müqavilədə ayrı şərt qoyulmayıbsa, tapşıran barəsində konsessionerin

kontrakt mallarını müqavilə ərazisinin hüdudlarından kənarda və ya müqavilə müştərilərindən

savayı, başqa müştərilərə satmaq hüququ yoxdur.

800.3. Başqasına satmaq üçün sadə satınalma konsessiya müqaviləsinə əsas verə bilməz.

Müntəzəm ticarət münasibətləri də konsessiya haqqında müqaviləyə əsas verə bilməz.

Maddə 801. Ticarət nümayəndəsi haqqında müddəaların konsessiya müqaviləsinə tətbiqi

801.1. Ayrı razılaşma olmadıqda konsessioner ilə tapşıran arasında hüquq

münasibətlərinə müvafiq olaraq bu Məcəllənin 789.3, 790.2.3-790.2.5 və 791.1.1-791.1.3-cü

maddələri tətbiq edilir.

801.2. Aşağıdakı şərtlər gözlənilməklə, bu Məcəllənin 794-798-ci maddələri konsessiya

müqaviləsi üzrə hüquq münasibətlərinə də tətbiq edilir:

801.2.1. bu Məcəllənin 794.2-ci maddəsinə uyğun olaraq ləğvetmə haqqında xəbərdarlıq

edilməsinin qarşılıqlı müddətləri müvafiq olaraq üç ay uzadılır;

801.2.2. bu Məcəllənin 796.1 və 796.2-ci maddələrinə uyğun kompensasiyanın hesablanması

üçün konsessionerin ticarət nümayəndəsi vəzifələrini icra etdiyi təqdirdə ona çata bilməsi

ehtimal edilən haqq əsas götürülür.

801.3. Qalan hallarda kompensasiya yalnız aşağıdakı şərtlər gözlənilməklə ödənilir:

801.3.1. əgər müqavilənin qüvvəsinə xitam verildiyi məqamda tapşıran konsessionerin

çoxaltdığı və ya genişləndirdiyi müştərilər dairəsi barəsində məlumat almışdırsa və həmin

müştərilərə konsessionerin göndərdiyi həcmdə mal göndərə bilərsə;

801.3.2. əgər artıq konsessioner müştərilərdən rəqabətli malların satışı üçün özü

istifadə etmirsə.

Maddə 802. Konsessiya haqqında birtipli müqavilə ilə alğı-satqı müqavilələri arasında

qarşılıqlı əlaqə

[485]

802.1. Tapşıran ilə konsessioner arasında münasibətlər ümumi (birtipli) müqavilənin

predmetidir. Birtipli müqavilədə bu Məcəllənin 800.1-ci maddəsindən irəli gələn

müddəalardan əlavə, nəzərdə tutula bilər ki, konsessioner:

802.1.1. müəyyən ticarət-servis təşkilatına malik olmalıdır;

802.1.2. müvafiq işçi heyətinə malik olmalıdır;

802.1.3. satılmış malların təmiri işlərini yerinə yetirməlidir;

802.1.4. işçilərə təlim verilməsində və reklam tədbirlərində iştirak etməlidir;

802.1.5. həmişə anbarda müəyyən miqdarda mal saxlamalıdır;

802.1.6. hər il tapşırandan müəyyən həcmdə və ya müəyyən miqdarda mal (kvota) qəbul

etməlidir.

802.2. Konsessionerə malların satılması barədə ayrıca müqavilələr birtipli müqavilədən

asılı deyildir. Lakin birtipli müqavilədə bütün alğı-satqı müqavilələri üçün qüvvədə olan

ümumi şərtlər, o cümlədən aşağıdakılar göstərilə bilər:

802.2.1. tapşıranın ümumi prays-vərəqindən konsessionerə verilən güzəşt;

802.2.2. ödənişlərin müddətləri;

802.2.3. tapşıranın qarantiyası barədə şərtlər.

802.3. Tapşıran birtipli müqavilə üzrə aşağıdakı hüquqları birtərəfli qaydada əldə edə

bilməz:

802.3.1. konsessioner üçün satış qiymətləri təyin etmək;

802.3.2. mümkün şərtləşdirilmiş kvotaları dəyişdirmək.

Maddə 803. Konsessionerin qəti qərar qəbul etmək hüququ

803.1. Konsessionerin öz ticarət fəaliyyətini sərbəst təşkil etmək, o cümlədən təkrar

satış qiymətlərini sərbəst təyin etmək hüququ vardır.

803.2. Konsessionerin ticarətin təşkilini, satış və ya servis xidməti metodlarını

dəyişdirməsi tapşıranın mallarının optimal satışını təhlükəyə məruz qoyursa, bu Məcəllənin

795-ci maddəsinə uyğun olaraq, lakin 803.1-ci maddəsi nəzərə alınmaqla, müqavilənin

tapşıran tərəfindən dərhal ləğv edilməsinə əsas verə bilər.

Maddə 804. Konsessionerin müştərilərinin müdafiəsi

804.1. Birtipli müqavilənin qüvvədə olduğu müddətdə tapşıranın eyni və ya oxşar malları

satmaq məqsədi ilə birbaşa və ya üçüncü şəxslər vasitəsilə konsessionerin müştərilərinə

müraciət etməsi qadağandır.

804.2. Müqavilənin iştirakçıları razılığa gələ bilərlər ki, tapşıranın malları

bilavasitə konsessionerin müştərilərinə satmasına istisna qaydasında icazə verilir. Bu

halda tapşıran konsessionerə bu Məcəllənin 793-cü maddəsinə uyğun komisyon muzdu ödəməyə

borcludur.

Maddə 805. Tapşıranın mal göndərmək vəzifəsi

805.1. Tapşıran birtipli müqaviləyə uyğun olaraq konsessionerin sifariş etdiyi malları

ona göndərməyə borcludur.

805.2. Tapşıran malları göndərməkdən yalnız vacib əsaslar üzrə imtina edə bilər.

805.3. Əgər malların göndərilməsindən imtina edilmişdirsə və ya mallar başqa əsaslar

üzrə göndərilmirsə, konsessioner sifarişə müvafiq surətdə malların göndərilməli olduğu ildə

müəyyən kvotaya çatmaq vəzifəsindən azad edilir. Bu zaman zərərin ödənilməsi barədə digər

iddialar da qüvvədə qalır.

Maddə 806. Tapşıranın qarantiyası

806.1. Tapşıran qarantiya verir ki, konsessionerə çatdırılarkən malın qüsuru yoxdur.

Əgər konsessioner qarantiya verilməsi barədə öz ölkəsində qüvvədə olan göstərişləri

qabaqcadan və yazılı şəkildə tapşırana göstərirsə, tapşıran ən azı bu qarantiyanı verməyə

borcludur. Qarantiya pretenziyalarının irəli sürülməsi müddəti konsessionerin malı təkrar

satdığı gündən, lakin ən geci tapşıranın malı göndərdiyi gündən altı ay keçənədək başlanır.

Bundan kənaraçıxmalar barəsində razılaşmaların, əgər bu kənaraçıxmalar birbaşa

şərtləşdirilməmişsə və yazılı formada ifadə edilməmişsə, qüvvəsi yoxdur.

806.2. Tapşıranın qabaqcadan razılığını almadan konsessionerin satış üçün nəzərdə

tutulan mallarda və ya onların qablarında hər hansı dəyişikliklər etmək hüququ yoxdur. Əgər

mallarda dəyişiklikləri tapşıran edirsə, bu barədə o, konsessionerə ağlabatan müddətdə

bildiriş verməlidir.

Maddə 807. Konsessiya müqaviləsinin qüvvəsinə xitam verilməsinin nəticələri

807.0. Konsessioner ilə tapşıran arasında birtipli müqavilənin qüvvəsinə xitam

verildikdən sonra:

807.0.1. Artıq konsessioner müştərilər qarşısında tapşıranın konsessioneri kimi çıxış

edə bilməz. Bundan başqa, o, tapşıranın firma markalarından və nişanlarından istifadə edə

bilməz. Konsessioner öz adına qeydə alınmış və müqavilə bağlananadək istifadə edilmiş bütün

firma markalarını və nişanlarını tapşıranın adına keçirməyə borcludur. İlkin qeydiyyat və

keçirmə xərclərini tapşıran çəkir.

807.0.2. Əgər konsessioner müştərilər və (və ya) tapşıran qarşısında öhdəliklərini

yerinə yetirmək üçün anbar saxlamalı olmuşdursa, tapşıran onun anbarında qalan malları

satın almağa borcludur. Əgər mal satış üçün yararlı olan yaxşı vəziyyətdədirsə, satınalma

qiyməti son satınalma zamanı konsessionerin tapşırana ödədiyi qiymətdən aşağı olmamalıdır.

Konsessioner satınalmadan imtina edə bilər. Bu isə ona anbardakı qalığı ağlabatan müddətdə

müştərilərə satmaq hüququ verir.

44-cü fəsil.

Komissiya

Maddə 808. Komissiya müqaviləsi

808.1. Komissiya müqaviləsinə görə bir tərəf (komisyonçu) digər tərəfin (komitentin)

tapşırığı ilə muzd müqabilində öz adından, lakin komitentin hesabına bir və ya bir neçə əqd

bağlamağı öhdəsinə götürür. Komisyonçunun üçüncü şəxslə bağladığı əqd üzrə hüquqları, əqddə

komitent adlandırılmış olduqda və ya əqdin icrası üzrə üçüncü şəxslə bilavasitə

münasibətlərə girdikdə belə, komisyonçu əldə edir və komisyonçu mükəlləfiyyətli olur.

808.2. Çıxarılmışdır.

[486]

808.3. Komissiya müqaviləsi müəyyən müddətə və ya qüvvədə olma müddəti göstərilmədən,

icra ərazisi göstərilməklə və ya göstərilmədən, komitentin onun mənafeləri üçün və onun

hesabına bağlamağı komisyonçuya tapşırdığı əqdləri bağlamaq hüququnu üçüncü şəxslərə

verməmək öhdəliyi nəzərdə tutulmaqla və ya nəzərdə tutulmadan, komissiya predmeti olan

malların çeşidi barəsində şərtlər qoyulmaqla və ya qoyulmadan bağlana bilər.

Maddə 809. Komisyonçunun ümumi vəzifələri

809.1. Komisyonçu tapşırılmış işi vicdanla aparmalı və komitentin mənafelərini

qorumalıdır.

809.2. Komisyonçu əqdləri vicdanlı üçüncü şəxslərlə bağlamalı və komitentin razılığı

olmadan üçüncü şəxslərə kredit verməməlidir.

809.3. Komisyonçu öz işlərinin gedişi, o cümlədən komisyon tapşırığının icrası gedişi

barəsində komitentə məlumat verməlidir.

809.4. Komisyonçu komitentin icazəsi olmadan onun adını açıqlamamalıdır.

Maddə 810. Komitentin göstərişləri

810.1. Komisyonçu komitentin göstərişlərinə əməl etməli, o cümlədən qiymətlərin

limitini gözləməlidir.

810.2. Komitent öz zərərinə olan kənarçıxmalarla bağlanan əqddən imtina edə bilər, amma

komisyonçunun zərər üçün kompensasiya təklif etdiyi hallar istisna təşkil edir.

810.3. Komisyonçunun daha sərfəli şərtlərlə bağladığı əqddən bütün fayda komitentə

çatır.

Maddə 811. Komisyonçunun hesabat verməsi

811.1. Komisyonçu əqdin müqavilə şərtləri haqqında, öz adından və sifarişçinin hesabına

hərəkətləri yerinə yetirməsi haqqında komitentə məlumat verməyə borcludur.

811.2. Ayrı razılaşmanın olmadığı halda komisyonçu üçüncü şəxsin adını bildirməyə

borclu deyildir, amma komisyonçunun ödəniş qabiliyyətli olmadığından ehtiyat edildiyi

hallar istisna təşkil edir.

811.3. Üçüncü şəxsin adını bildirməkdən imtina hüququ hesabat üçün vacib olan hər hansı

digər informasiyanı vermək vəzifəsinə təsir göstərmir. Komitentin xahişi ilə komisyonçu

üçüncü şəxsin adı da daxil olmaqla, bütün informasiyanı notariusa verməlidir. Notarius isə

üçüncü şəxsin anonimliyini saxlamaqla, bu informasiyanı komitentə verir.

Maddə 812. Komisyonçunun komisyon malı barəsində vəzifələri

812.1. Komitentin sərəncamı ilə komisyonçuya göndərilmiş komisyon malı zədələnmiş

olduqda komisyonçu komitentin hüquqlarını müdafiə etməli, malın vəziyyəti barəsində

sübutlar qayğısına qalmalı və bu barədə dərhal komitentə bildiriş verməlidir.

812.2. Komitent üçün nəzərdə tutulan komisyon malı barəsində komisyonçunun üzərinə

satıcı hüquqları və vəzifələri qoyulur.

Maddə 813. Komisyonçunun mal üçün məsuliyyəti

Komisyonçu saxlamağa götürdüyü malın itməsi və zədələnməsi üçün, əgər qarşısıalınmaz

qüvvə ilə bağlı hallar yoxdursa, məsuliyyət daşıyır.

Maddə 814. Əqdin üçüncü şəxs tərəfindən icrası üçün komisyonçunun məsuliyyəti

814.1. Komisyonçu komitentin hesabına əqd bağladığı üçüncü şəxsin öhdəliklərinin icrası

üçün məsuliyyət daşıyır, bu şərtlə ki, o belə məsuliyyət götürmüş olsun. məsuliyyət üçüncü

şəxslə bağlanmış əqddən onun üçün irəli gələn bütün öhdəliklərə şamil edilir.

814.2. Bu halda komisyonçuya əlavə muzd verilməlidir. Müqavilədə ayrı şərt qoyulmadıqda

əlavə muzdun miqdarı bank zaminliyi üçün adi muzd üzrə müəyyənləşdirilir.

Maddə 815. Komisyon muzdu

815.1. Komisyonçu komitentin hesabına bağlanmış əqdin üçüncü şəxs tərəfindən icra

edildiyi halda və ya komitentin cavabdeh olduğu səbəblərdən əqdin icra edilmədiyi halda

komisyon muzdu tələb edə bilər.

815.2. Komisyon muzdunun miqdarı komissiya müqaviləsi ilə, belə qeyd-şərt olmadıqda

isə, əgər komisyon əqdləri komisyonçunun müəssisəsinin fəaliyyət predmetinə aiddirsə, yerli

işgüzar adətlər əsasında müəyyənləşdirilir.

815.3. Bundan başqa, komisyonçu komissiya müqaviləsinin yerinə yetirilməsi gedişində

çəkdiyi və bütün halları nəzərə almaqla zəruri saydığı xərclərin əvəzinin ödənilməsini

tələb edə bilər. Komisyonçunun və ya onun işçi heyətinin adi işlərin yerinə yetirilməsi

xərclərinin və müqaviləyə uyğun və ya komisyon muzdunun hesabına ödənilən digər xərclərin

əvəzi ödənilmir.

Maddə 816. Komisyonçunun özü ilə əqdləri

816.1. Əgər malların rəsmi birja və ya bazar qiyməti vardırsa və komitent ayrı şərt

qoymayıbsa, komisyonçunun özü ilə əqdlər bağlamaq hüququ vardır.

816.2. Komisyonçu özü ilə bağladığı əqdlər barəsində bildiriş verməli və bildirişin

göndərildiyi an mövcud olmuş birja və ya bazar qiymətini sübut etməlidir.

Maddə 817. Komisyonçunun satış hüququ

817.1. Əgər komitent müqaviləyə və ya şəraitə uyğun komisyon malına sahibliyə başlamalı

olsa da, bunu etmirsə, komisyonçu komisyon malının satışını həyata keçirmək hüququnu əldə

edir.

817.2. Əgər mal korlanmaya meyllidirsə və ya sonradan malda onun qiymətdən düşməsinə

səbəb ola biləcək dəyişikliklər aşkar edilərsə və komitentlə əlaqə yaratmağa vaxt olmazsa,

komisyonçu komitentə qabaqcadan bildiriş verməklə, malın satılması qayğısına qalmaq

hüququna malikdir.

Maddə 818. Komitentin verdiyi obyektlərə mülkiyyət hüququ

Komitentin komisyonçuya verdiyi obyektlərə mülkiyyət hüququ komisyon əqdi icra

edilənədək komitentdə qalır.

Maddə 819. Öz adından və sifarişçinin hesabına hərəkətlərin yerinə yetirilməsi haqqında

əqd

819.1. Komisyonçu öz adından və sifarişçinin hesabına hərəkətlərin yerinə yetirilməsi

haqqında üçüncü şəxslər ilə əqd üzrə kreditor və borcludur.

819.2. Komisyonçu komissiya müqaviləsinin icrasından əldə etdiklərinin hamısını

komitentə verməyə borcludur.

819.3. Komitent komisyonçunun bağladığı əqddən irəli gələn tələbləri yalnız komisyonçu

tələbi güzəşt etdikdən sonra irəli sürə bilər.

819.4. Komisyonçunun öz adından və sifarişçinin hesabına hərəkətlərin yerinə

yetirilməsi haqqında əqddən irəli gələn tələbləri kreditora güzəşt etməsinin qüvvəsi

yoxdur. Əmlakın girov qoyulduğu halda komitent onun ləğvini tələb edə bilər. Əgər girov

qoyulmuş tələb artıq kreditora göndərilmişdirsə, komisyonçu kreditorun həmin tələb əsasında

aldıqlarının verilməsini tələb edə bilər.

[487]

Maddə 820. Komisyonçunun təminat hüququ

820.1. Komisyonçunun hər hansı komisyon əqdindən və ya əvvəlki komisyon əqdlərindən

komitentə qarşı əmələ gəlmiş tələbləri əsasında komisyonçu sənədlərə əsasən sahiblik etdiyi

və ya sərəncam verə bildiyi komisyon malına qanuni girov hüququ əldə edir. Komisyon malının

komitentin mülkiyyətində olmadığı, lakin komisyonçunun həmin malı onun komitentə mənsub

olduğunu vicdanlı qəbul etdiyi halda da komisyonçu bu mala girov hüququnu əldə edir.

[488]

820.2. Komisyonçu komisyon əqdinin icrası əsasında üçüncü şəxsə qarşı mövcud olan

tələblər üzrə təminat ala bilər.

Maddə 821. Komissiya müqaviləsinə xitam verilməsi

821.1. Komisyonçunun öldüyü halda komissiya müqaviləsinə xitam verilir.

821.2. Komissiya müqaviləsinin iştirakçıları istənilən vaxt müqaviləni ləğv edə

bilərlər. Əgər müqavilənin ləğvinə dair komitent bildiriş verirsə, komisyonçunun çəkdiyi

xərclərin əvəzini ona ödəməlidir.

45-ci fəsil.

Saxlama

§1. Saxlama haqqında ümumi müddəalar

Maddə 822. Saxlama müqaviləsi

Saxlama müqaviləsinə görə bir şəxs (yük götürən, saxlayıcı) başqa şəxsin (yük verənin,

tapşıranın) ona verdiyi daşınar əşyanı saxlamağı və müqavilənin qüvvəsi sona çatdıqda

qaytarmağı öhdəsinə götürür.

Maddə 823. Yük verənin (tapşıranın) vəzifələri

823.1. Tapşıran saxlama müqaviləsinin icrası ilə bağlı saxlayıcının çəkdiyi zəruri

xərclərin əvəzini ödəməlidir.

823.2. Tapşıran saxlama üçün muzdu yalnız o halda ödəməlidir ki, bu, şərtləşdirilmiş

olsun və ya şərait nəzərə alınmaqla saxlama üçün muzd ödənilməsi qəbul edilmiş olsun.

Zərurət olduqda muzd saxlamanın sonunda ödənilir. Müəyyən zaman hissələri üçün muzd

ödənilməsi barədə razılaşma olduqda həmin muzd müvafiq olaraq ayrı-ayrı zaman hissələrinin

sonunda hissələr şəklində ödənilir.

823.3. Tapşıran saxlamaya götürülmüş əşyanın xarakteri ilə əlaqədar saxlayıcının

düşdüyü zərərin əvəzini ödəməlidir, amma əşyanı saxlamaya verərkən onun təhlükəli

xassələrini bilmədiyi və ya bilməli olmadığı və ya bu barədə saxlayıcıya bildiriş verdiyi

və ya saxlayıcının bildirişsiz də bunu bildiyi hallar istisna təşkil edir.

Maddə 824. Yük götürənin (saxlayıcının) vəzifələri

824.1. Əgər saxlama əvəzsiz həyata keçirilirsə, saxlama dövründə saxlayıcı yalnız qəsd

və/və ya kobud ehtiyatsızlığa görə məsuliyyət daşıyır. Əgər saxlama haqq müqabilində həyata

keçirilirsə, saxlayıcı şərtləşdirilmiş vicdanlılığa riayət edilməsi üçün, qalan hallarda

isə bu cür əşyaların saxlanması zamanı adi olan vicdanlılıq üçün məsuliyyət daşıyır.

[489]

824.2. Saxlayıcının saxlamaya götürdüyü əşyadan tapşıranın qabaqcadan razılığı olmadan

istifadə etmək hüququ yoxdur. Əks halda o, əşyanın təsadüfən itməsi üçün, əgər itmənin

əşyadan istifadə edilmədən də mümkün olduğunu sübuta yetirməsə, tapşıran qarşısında

məsuliyyət daşıyır.

824.3. Tapşıranın xahişi ilə saxlayıcı əşyanı qaytarmalıdır. Saxlama üçün konkret

müddətin təyin edildiyi halda da bu müddəa həmişə qüvvədədir. Əşya onun saxlandığı yerdə

qaytarılmalıdır. Əşyanın saxlayıcısı onu tapşırana çatdırmağa borclu deyildir. Əşya

tapşıranın hesabına və tapşıranın riski ilə qaytarılır.

Maddə 825. Yük götürənin (saxlayıcının) hüquqları

825.1. Saxlayıcı şərtləşdirilmiş saxlama növünü dəyişdirmək hüququna o halda malikdir

ki, tapşıranın vəziyyəti bildikdən sonra buna razı olacağını şəraiti nəzərə almaqla ehtimal

edə bilsin. Buna qədər isə saxlayıcı dəyişiklik barəsində tapşırana bildiriş verməli və

əgər ləngimə risklə bağlı deyildirsə, onun qərarını gözləməlidir.

825.2. Əgər saxlama üçün müddət təyin edilməyibsə, saxlayıcı istənilən vaxt tapşırandan

əşyanı geri götürməyi tələb edə bilər, bu şərtlə ki, həmin tələb tapşıran üçün açıq-aşkar

qeyri-münasib vaxtda irəli sürülməsin və əlverişsiz müddətdə icra edilməli olmasın. Saxlama

müddəti müəyyənləşdirildikdə saxlayıcı əşyanın geri götürülməsini yalnız vacib əsaslar üzrə

tələb edə bilər.

[490]

Maddə 826. Əvəz edilə bilən əşyaların saxlanması

826.1. Əgər saxlamaya pul qəbul edilirsə və bu zaman saxlayıcının eyni pulu deyil, eyni

məbləği qaytarmalı olduğu birbaşa və ya dinməz razılıqla şərtləşdirilirsə, pula mülkiyyət

hüququ, ondan istifadə hüququ və onun itməsi riski saxlayıcıya keçir. Bu mənada dinməz

razılıq pul məbləğinin möhürlənməmiş və bağlanmamış şəkildə verildiyi halda ehtimal edilir.

826.2. Əgər saxlamaya digər əvəz edilən əşyalar və ya sənədli qiymətli kağızlar qəbul

edilirsə, saxlayıcı onlara dair yalnız o halda sərəncam verə bilər ki, tapşıran buna

birbaşa icazə vermiş olsun.

[491]

§2. Anbarlarda saxlama

Maddə 827. Anbar sahibi

Anbar sahibi sənətkarlıq şəklində saxlama ilə məşğul olan və saxlama üzrə öz

xidmətlərini açıq təklif edən saxlayıcıdır. Əgər bu Məcəllənin bu paraqrafının aşağıdakı

müddəalarında ayrı şərt qoyulmayıbsa, anbar sahibinin xidmətlərinə saxlama haqqında

göstərişlər tətbiq edilir.

Maddə 828. Əmtəə kağızları

[492]

828.1. Anbar sahibi saxlamağa qəbul edilmiş mallar üçün əmtəə kağızları yazıb verə bilər. Əmtəə kağızı sahibinin

həmin kağızda göstərilən əmtəəyə dair sərəncam vermək və bu əmtəəni almaq hüququnu təsbit edən (anbar

şəhadətnaməsi, konosament və s.) sənəddir.

828.2. Əmtəə kağızları yük verənin və ya mal sahibinin adına yazıla bilər.

828.3. Əgər hər hansı mala əmtəə kağızı yazılmışdırsa, anbar sahibi həmin malı yalnız bu sənəddə göstərilmiş

ixtiyarlı şəxsə verə bilər və verməlidir.

828.4. Əmtəə kağızlarında aşağıdakı məlumatlar göstərilməlidir:

828.4.1. sənədin tərtib edildiyi yer və tarix, sənədi vermiş şəxsin imzası;

828.4.2. sənədi vermiş şəxsin adı və yaşayış yeri və ya olduğu yer;

828.4.3. malları anbarda saxlayan şəxsin və ya göndərənin adı və yaşayış yeri və ya olduğu yer;

828.4.4. saxlanılan və ya saxlanmağa verilən malların keyfiyyəti, miqdarı və əlamətləri göstərilməklə adı;

828.4.5. tutulmalı olan və ya qabaqcadan ödənilmiş ödənişlər;

828.4.6. maraqlı şəxslərin mallarla rəftar barəsində qəbul etdikləri xüsusi sazişlər;

828.4.7. əmtəə kağızlarının nüsxələrinin sayı;

828.4.8. həmin sənəd üzrə ixtiyarlı şəxsin adının göstərilməsi və ya əmr barədə qeyd-şərt və ya təqdim edənin

göstərilməsi.

828.5. Bir neçə əmtəə kağızından biri girovun müəyyənləşdirilməsi üçün nəzərdə tutulmuşsa, bu cür sənəd girov

şəhadətnaməsi (varrant) adlandırılmalı və qalan məlumatlarına görə əmtəə kağızı şəklində olmalıdır. Digər

nüsxələrdə girov şəhadətnaməsinin verildiyi qeyd edilməli, tələbin məbləği və ödəniş müddəti göstərilməklə hər bir

girov qoyma əks etdirilməlidir.

828.6. Saxlanılan və ya yola salınmış mallar üçün şəhadətnamələr əmtəə kağızlarının forması haqqında qanuni

göstərişlər pozulmaqla verildikdə bunlar əmtəə kağızları deyil, alınma haqqında qəbzlər və ya digər təsdiqləyici

sənədlər sayılır.

828.7. Anbar sahiblərinin səlahiyyətli orqanlardan qanunla verilməli icazəni almadan verdikləri şəhadətnamələr

forma barədə qanuni göstərişlərə uyğun gəlirsə, əmtəə kağızları sayılır.

828.8. Konosament mala dair sərəncam sənədindən ibarət əmtəə kağızı olub, onun sahibinin konosamentdə

göstərilən yükə dair sərəncam vermək və daşıma başa çatdıqdan sonra yükü almaq hüququnu təsdiqləyir. Konosament

adsız və ya adlı ola bilər.

828.9. Qoşa anbar şəhadətnaməsi anbar sahibi tərəfindən malın saxlanmağa qəbul olunmasını təsdiqləyən

əmtəə kağızıdır. Qoşa anbar şəhadətnaməsi iki hissədən - anbar şəhadətnaməsindən və girov şəhadətnaməsindən

(varrantdan) ibarətdir və bunlar ayrı-ayrılıqda əmtəə kağızlarıdır.

828.10. Adi anbar şəhadətnaməsi anbar sahibi tərəfindən malın saxlanmağa qəbul olunduğunu təsdiqləyən

əmtəə kağızıdır.

Maddə 829. Anbar sahibinin vəzifələri

829.1. Anbar sahibi malların saxlanması üçün komisyonçu kimi məsuliyyət daşıyır.

829.2. Anbar sahibi malın məruz qaldığı və saxlama xidmətlərindən əlavə tədbirlər

görülməsinə yol verən dəyişikliklər barəsində tapşırana dərhal bildiriş göndərməlidir.

829.3. Anbar sahibi anbarın adi iş vaxtında tapşıranın malı gözdən keçirməsinə və

nümunələr götürməsinə yol verməlidir. Bundan başqa, anbar sahibi tapşıranın malın

salamatlığı üçün tədbirlər görməsinə bunun zəruri olduğu hər bir vaxt yol verməlidir.

829.4. Anbar sahibinin əvəz edilən əşyaları eyni növlü və keyfiyyətli başqa əşyalarla

qarışdırmasına yalnız tapşıranın ona qabaqcadan birbaşa icazə verdiyi hallarda yol verilir.

Qarışıq saxlama halında anbar sahibi hər hansı tapşıranın xahişi ilə həmin tapşıranın

saxlamaya verdiyi miqdara uyğun miqdarda mal verməlidir.

829.5. Anbar sahibi malı saxlayıcı kimi qaytarmalıdır. Gözlənilməz hallar nəticəsində

adi saxlayıcının şərtləşdirilmiş müddət bitənədək əşyanı qaytarmaq hüququna malik ola

bildiyi halda da anbar sahibi şərtləşdirilmiş saxlama müddəti ilə bağlı qalır.

Maddə 830. Anbar sahibinin muzd almaq və xərclərinin əvəzinin ödənilməsi hüququ, habelə

girov hüququ

830.1. Əgər müəyyən muzd (saxlama haqqı) şərtləşdirilməyibsə, anbar sahibinin anbarda

saxlama üçün adi haqq almaq hüququ vardır. Əgər tapşıran malı tamamilə və ya qismən geri

qəbul edərsə, saxlama haqqını hər bir halda ödəməlidir. Əgər saxlama müddəti üç aydan

çoxdursa, anbarda saxlama haqqı müvafiq olaraq hər üç ayın sonunda ödənilir.

830.2. Anbar sahibi saxlama haqqından başqa, saxlamanın özü ilə bağlı olmayan bütün

xərclərin əvəzinin, məsələn, fraxtın, gömrük rüsumlarının, təmir xərclərinin ödənilməsi

hüququna malikdir. Müvafiq olaraq anbar sahibinin tələbi ilə tapşıran xərclərin əvəzini

dərhal ödəməlidir.

830.3. Saxlama müqaviləsindən irəli gələn bütün tələblər üzrə anbar sahibi saxladığı

mallara - tapşıranın mallarına komisyonçu kimi girov hüququna malikdir.

[493]

§3. Mehmanxanalarda və restoranlarda əşyaların saxlanması

Maddə 831. Mehmanxana və ya restoran sahibinin məsuliyyəti

831.1. Mehmanxana və ya restoran sahibi başqa şəxslərə (qonaqlara) daldalanacaq verən

şəxsdir. Mehmanxana və ya restoran sahibi qonaqların mehmanxana və ya restoran sahibinin

otaqlarında və ya mehmanxana və ya restoran sahibinin və ya onun işçi heyətinin müəssisədən

kənarda müəyyənləşdirdiyi başqa yerdə saxladıqları və ya mehmanxana və ya restoran

sahibinin və ya onun işçi heyətinin saxlamaya başqa şəkildə qəbul etdiyi əşyaların hər

hansı zədələnməsi, korlanması və ya oğurlanması üçün məsuliyyət daşıyır.

831.2. Əvəz ödəmək vəzifəsi avtomobillərə, avtomobillərdəki əşyalara və diri heyvanlara

şamil edilmir.

831.3. Əgər mehmanxana və ya restoran sahibi zərəri qonağın, onu müşayiət edən şəxsin

və ya qonağın qəbul etdiyi şəxsin vurduğunu və ya əşyanın xarakterindən və ya

qarşısıalınmaz qüvvənin təsirindən irəli gəldiyini sübuta yetirərsə, onun məsuliyyəti

istisna edilir.

Maddə 832. Mehmanxanalarda və restoranlarda pulların, sənədli qiymətli kağızların və

digər qiymətli əşyaların saxlanması

[494]

Mehmanxana və ya restoran sahibi pulları, sənədli qiymətli kağızları, sərvətləri və

digər qiymətli əşyaları saxlamaya qəbul etməyə borcludur, amma miqdarı və ya dərəcəsi ilə

əlaqədar onların əhəmiyyətinə və ya həcminə görə mehmanxana və ya restoran üçün ifrat və ya

təhlükəli olduğu hallar istisna təşkil edir. Mehmanxana və ya restoran sahibi onların

qapalı və ya möhürlənmiş yeşikdə (mücrüdə, sandıqçada) verilməsini tələb edə bilər.

Maddə 833. Mehmanxana və ya restoran sahibinin məsuliyyətinin məhdudlaşdırılması

833.1. Mehmanxana və ya restoran sahibi bu Məcəllənin 831.1-ci maddəsində nəzərdə

tutulan məsuliyyəti min yüz manatdan çox olmayan miqdarda daşıyır.

[495]

833.2. Lakin əgər əşya mehmanxana və ya restoran sahibinin və ya onun işçi heyətinin

təqsiri üzündən itmişsə, korlanmışsa və ya zədələnmişsə, habelə əgər söhbət onun saxlamaya

qəbul etdiyi və ya bu Məcəllənin 832-ci maddəsinə zidd olaraq saxlamaya qəbul etmədiyi

əşyalardan gedirsə, onun məsuliyyəti məhdudlaşdırılmır.

Maddə 834. Mehmanxana və ya restoran sahibinin məsuliyyətinin istisna edilməsi

Bu Məcəllənin 832-ci maddəsində nəzərdə tutulan hallarda müqavilə üzrə məsuliyyətin

istisna edilməsinin qüvvəsi yoxdur. Qalan hallarda mehmanxana və ya restoran sahibinin

məsuliyyəti yalnız zərərin bu Məcəllənin 833.1-ci maddəsində müəyyənləşdirilmiş maksimum

məbləğdən çox olan hissəsi üçün qabaqcadan istisna edilir. məsuliyyətdən azad edilmə yalnız

o halda baş verir ki, qonaq bu barədə yazılı bildiriş verir və bu bildirişdə ayrı müddəalar

olmur.

Maddə 835. Qonağın zərərin əvəzinin ödənilməsi hüququnun ləğvi

Əgər qonaq əşyanın zədələnməsi, korlanması və ya itməsi ona məlum olan kimi bu barədə

mehmanxana və ya restoran sahibinə bildiriş verməzsə, ona mənsub olan zərərin əvəzinin

ödənilməsi hüququ ləğv edilir.

Maddə 836. Mehmanxana və ya restoran sahibinin girov hüququ

Qonağın mehmanxanada yaşayışı, ona qulluq üçün göstərilmiş xidmətlərdən və tələbatının

ödənilməsi üçün digər xidmətlərdən irəli gələn tələbləri, o cümlədən çəkilmiş xərclər üzrə

mehmanxana və ya restoran sahibi qonağın bu Məcəllənin 831.1-ci maddəsində

müəyyənləşdirilmiş əşyalarına girov hüququna malikdir. Bu halda yaşayış otağını kirayəyə

verənin girov hüququ üçün qüvvədə olan göstərişlər tətbiq edilir.

§4. Konsiqnasiya anbarında saxlama

Maddə 837. Konsiqnasiya anbarı haqqında müqavilə

837.1. Konsiqnasiya anbarı haqqında müqavilə hər hansı sahibkara (tapşırana) malları

(konsiqnasiya mallarını) müştərilərə tez çatdırmaq məqsədilə sənətkarlıq şəklində müstəqil

fəaliyyətlə məşğul olan başqa şəxsin (tacirin) anbarında saxlamaq hüququ verir. Tacir

konsiqnasiya mallarını saxlamağı öhdəsinə götürür və konsiqnasiya anbarı haqqında

müqavilənin şərtlərinə əsasən bu mallara dair sərəncam vermək hüququna malikdir.

837.2. Əgər bu Məcəllənin bu paraqrafının aşağıdakı müddəalarından ayrı qayda irəli

gəlmirsə, konsiqnasiya mallarının saxlanmasına anbarda saxlama haqqında müddəalar,

konsiqnatorun konsiqnasiya anbarından mal götürməsinə isə alğı-satqı haqqında müddəalar

tətbiq edilir.

Maddə 838. Tacirin vəzifələri

838.1. Tacir konsiqnasiya mallarını ayrıca saxlamalı və onları tapşıranın mülkiyyəti

kimi eyniləşdirməlidir.

838.2. Konsiqnasiya malı anbara göndərilərkən tacir onun tamlığını və qüsursuzluğunu

yoxlamalı və görünən qüsurlar barəsində tapşırana dərhal məlumat verməlidir. Görünməyən

qüsurlar aşkar edilən kimi onlar barəsində dərhal bildiriş verilməlidir. Əgər tacir bunu

etməzsə, hesab edilir ki, o, malı saxlamaya qəbul etmişdir.

838.3. Konsiqnasiya malında qüsurların aşkar edildiyi halda tacir tapşıranın

ekspeditor, daşıyıcı və ya sığorta firması barəsində hüquqlarının müdafiəsi üçün lazımi

tədbirlər görməlidir.

Maddə 839. Tacirin məsuliyyəti

839.1. Tacir malın saxlanması üçün komisyonçu kimi məsuliyyət daşıyır.

839.2. Tacir konsiqnasiya malını oğurlanmadan, yanmadan və üçüncü şəxs tərəfindən

zədələnmədən sığorta etdirmək hüququna malikdir və tapşıranın tələbi ilə bunu onun hesabına

etməyə borcludur.

Maddə 840. Konsiqnasiya anbarından malın götürülməsi

840.1. Konsiqnasiya anbarı haqqında müqavilənin qüvvədə olduğu müddətdə tacirin öz adi

ticarət fəaliyyəti çərçivəsində müştərilərinə mal göndərmək üçün konsiqnasiya anbarından

mal götürmək hüququ vardır.

840.2. Konsiqnasiya anbarından mal götürüldükdə tapşıran ilə tacir arasında

münasibətlər həmin malın alğı-satqısı haqqında müqavilə ilə tənzimlənir. Alış qiyməti və

alğı-satqının digər şərtləri iştirakçılar arasında razılaşmalara əsasən, qalan məsələlər

isə bu Məcəllə ilə müəyyənləşdirilir.

840.3. Tapşıran istənilən vaxt tacirin mal götürmək səlahiyyətini qabaqcadan ləğv edə

bilər, bir şərtlə ki, bununla birlikdə o, konsiqnasiya anbarını dərhal geri qəbul etmək

təklifini versin.

Maddə 841. Konsiqnasiya anbarında saxlama muzdu

Ayrı razılaşma olmadıqda konsiqnasiya anbarında saxlama üçün tacirə heç bir muzd

verilməməlidir.

46 – cı fəsil.

Daşıma

§1. Sərnişin daşınması

Maddə 842. Sərnişin daşınması müqaviləsi

842.1. Sərnişin daşınması müqaviləsinə görə daşıyıcı müəyyən nəqliyyat növü ilə

sərnişini, habelə onun əl yükünü yola düşmə yerindən təyinat yerinə çatdırmağı, sərnişin

isə daşımanın dəyərini ödəməyi öhdəsinə götürür.

842.2. Sərnişin daşınması müqaviləsi sərnişinin daşıyıcıdan sərnişin daşınması üçün

nəqliyyat sənədi (gediş bileti) aldığı, yaxud gediş haqqı ödəniş alətindən istifadə etməklə ödənildiyi

andan və ya daşıyıcının razılığı ilə sərnişinin nəqliyyat vasitəsində yer tutması

nəticəsində bağlanmış sayılır.

[496]

842.3. Əgər bu Məcəllənin bu paraqrafından ayrı qayda irəli gəlmirsə, sərnişin

daşınması haqqında müqaviləyə tapşırıq müqaviləsi haqqında göstərişlər tətbiq edilir.

Maddə 843. Sərnişin daşınmasının qiyməti

843.1. Əgər daşıma üçün müəyyən qiymət təyin edilməyibsə, daşımanın tarif qiyməti,

tarif olmadıqda isə həmin nəqliyyat vasitəsində gediş üçün daşımanın müvafiq hissəsində

tutulan adi haqq şərtləşdirilmiş haqq sayılır.

843.2. Daşımanın dəyəri daşıyıcının tələbi ilə, lakin ən geci sərnişin nəqliyyat

vasitəsindən düşənədək ödənilməlidir.

Maddə 844. Sərnişinin başqa şəxslə əvəz edilməsi

Daşıma başlayanadək sərnişin gedişdə onun əvəzinə başqa şəxsin (üçüncü şəxsin) iştirak

etməsini xahiş edə bilər. Əgər üçüncü şəxs daşımanın xüsusi tələblərinə uyğun gəlmirsə və

ya onun iştirakına qanuni göstərişlər mane olursa, daşıyıcı onun iştirakına etiraz edə

bilər. Daşıyıcı sərnişindən üçüncü şəxsin gedişi ilə əlaqədar yaranmış əlavə xərclərin

əvəzini ödəməyi tələb edə bilər.

Maddə 845. Sərnişin daşınması müqaviləsinin daşıma başlayanadək ləğvi

845.1. Daşıma başlayanadək istənilən vaxt sərnişin müqavilənin ləğv olunduğunu bəyan

edə bilər.

845.2. Müqavilənin ləğvi ilə daşıyıcı şərtləşdirilmiş haqqı almaq hüququnu itirir.

Lakin o, ağlabatan kompensasiya tələb edə bilər. Kompensasiyanın miqdarı daşıyıcının qənaət

etdiyi xərclərin və gediş hüququnu başqa şəxsə satmaqdan əldə edə biləcəyi gəlirin dəyəri

çıxılmaqla gedişin dəyəri ilə müəyyənləşdirilir.

845.3. Adətən qənaət edilən xərclər və gedişin başqa şəxslərə satılması nəticəsində

adətən əldə olunan mümkün gəlir nəzərə alınmaqla, müqavilədə hər nəqliyyat növü üçün

kompensasiya kimi daşımanın dəyərindən faiz dərəcəsi müəyyənləşdirilə bilər.

Maddə 846. Sərnişin daşınmasının həyata keçirilməsi və daşıyıcının məsuliyyəti

846.1. Daşıyıcı daşımanı müqaviləyə, sərnişinlərin müdafiəsi üçün qüvvədə olan

göstərişlərə və sərnişin nəqliyyat vasitələrinin istismarı qaydalarına uyğun həyata

keçirməlidir. Əgər daşıma müqaviləsində xüsusi müddəalar yoxdursa, adi nəqliyyat növləri

üçün yolun həmin hissəsində qüvvədə olan adi şərtlər razılaşdırılmış şərtlər sayılır. Əgər

daşıma bu tələbləri təmin etmirsə, qüsurla həyata keçirilmiş sayılır.

846.2. Daşıma hər hansı qüsurla həyata keçirildikdə, sərnişinin, əgər o həmin qüsur

barəsində dərhal daşıyıcıya bildiriş vermişsə və daşıyıcı qüsuru dərhal aradan

qaldırmamışsa, aşağıdakı hüquqları vardır:

846.2.1. daşımanın dəyərinin ağlabatan dərəcədə aşağı salınmasını tələb etmək;

846.2.2. əgər daşıma qüsur nəticəsində xeyli pisləşmişsə və ya bu qüsura görə daşıyıcı

üçün aşkar olan vacib əsaslar üzrə sərnişinə məqbul deyildirsə, gələcək üçün daşıma

müqaviləsinin ləğv olunduğunu bəyan etmək.

846.3. Əgər müqavilə bu Məcəllənin 846.2.2-ci maddəsinə uyğun ləğv edilərsə, sərnişin

özünü təhlükəyə məruz qoymayacağı ən yaxın yerdə nəqliyyat vasitəsini tərk edə bilər. Bu

halda daşıyıcı daşımanın şərtləşdirilmiş dəyərinin daşımanın icra edilməmiş hissəsinə uyğun

qismini almaq hüququnu itirir. Əgər göstərilmiş nəqliyyat xidmətləri müqavilənin ləğvi

nəticəsində sərnişin üçün maraq doğurmursa, daşıyıcı daşımanın qalıq dəyərini almaq

hüququnu da itirir.

846.4. Əgər daşıyıcıya bildirilmiş daşıma qüsuru daşıyıcının cavabdeh olduğu hallardan

irəli gəlmişdirsə, sərnişin daşıma müqaviləsinin icra edilməməsi nəticəsində dəyən zərər

üçün əlavə kompensasiya tələb edə bilər.

Maddə 847. Sərnişin daşınmaları zamanı qarşısıalınmaz qüvvə

847.1. Əgər daşıma müqaviləsinin bağlandığı məqamda qabaqcadan nəzərdə tutulması mümkün

olmayan, nəqliyyat vasitəsinə texniki xidmət və onun istismarı ilə qarşılıqlı surətdə bağlı

olmayan və ağlabatan ehtiyatlılıq şəraitində rəf edilməsi mümkün olmayan qarşısıalınmaz

qüvvə ilə bağlı hadisənin kənarda baş verməsi nəticəsində daşıma xeyli çətinləşərsə,

təhlükəyə məruz qalarsa və ya pisləşərsə, müqavilə həm daşıyıcı, həm də sərnişin tərəfindən

ləğv edilə bilər.

847.2. Müqavilənin ləğv edildiyi halda sərnişin özünü təhlükəyə məruz qoymayacağı ən

yaxın yerdə nəqliyyat vasitəsini tərk edə bilər, daşıyıcı isə daşımanın şərtləşdirilmiş

dəyərinin daşımanın icra edilməmiş hissəsinə uyğun qismini almaq hüququnu itirir.

Müqavilənin iştirakçıları geriyə daşıma üçün əlavə xərcləri yarıbayarı çəkirlər. Qalan

əlavə xərcləri sərnişin çəkir.

Maddə 848. Sərnişinin pretenziyalarının ödənilməsi

Sərnişin bu Məcəllənin 846-cı maddəsinə əsasən pretenziyaları daşıyıcıya müqavilədə

nəzərdə tutulan daşımanın qurtarmasından ən geci bir ay keçənədək verməlidir. Müddət

keçdikdən sonra sərnişin pretenziyaları yalnız həmin müddəti öz təqsiri olmadan gözləyə

bilmədiyi halda verə bilər. Daşıyıcı sərnişinin pretenziyalarını qəbul etmədikdə onlar

daşımanın qurtarmasından altı ay keçənədək ödənilir, bir şərtlə ki, məhkəmə qaydasında

bundan da tez ödənilmiş olmasın.

Maddə 849. Daşıyıcının məsuliyyətinin məhdudlaşdırılması

849.1. Əgər daşıyıcının ayrı-ayrı və ya bütün nəqliyyat xidmətlərinə qanuni və ya rəsmi

göstərişlər və ya beynəlxalq konvensiyalar tətbiq edilirsə və bu göstərişlərə və

konvensiyalara görə zərərin əvəzinin ödənilməsi hüququ yalnız müəyyən şərtlər və ya

məhdudiyyətlər olduqda əmələ gəlirsə və ya həyata keçirilə bilirsə, yaxud müəyyən şərtlər

olduqda istisna edilirsə, daşıyıcı sərnişin qarşısında həmin göstərişlərə yalnız onları

yerinə yetirdiyi halda istinad edə bilər.

849.2. Bütün digər hallarda daşıyıcı sərnişinlə razılaşmaya əsasən öz məsuliyyətini

daşımanın dəyərinin üç misli ilə məhdudlaşdıra bilər, bu şərtlə ki, sərnişinə zərər qəsdən

və ya kobud ehtiyatsızlıq üzündən vurulmasın və ya sərnişin üçün yaranmış zərərə görə

daşıyıcı yalnız onun xidmətində olmayan başqa şəxsin təqsiri nəticəsində məsuliyyət

daşısın.

§2. Yük daşınması

Maddə 850. Yük daşınması müqaviləsi

850.1. Yük daşınması müqaviləsinə görə daşıyıcı yükü haqq (yüklərin daşınması üçün haqq) müqabilində olduğu

yerdən təyinat yerinə daşımağı, yük göndərən, yükü alan və ya onların səlahiyyətləndirdiyi digər şəxs isə daşımanın

dəyərini ödəməyi öhdəsinə götürür.

[497]

850.2. Əgər bu Məcəllənin bu paraqrafının aşağıdakı müddəalarından ayrı qayda irəli

gəlmirsə, yük daşınması müqaviləsinə tapşırıq haqqında göstərişlər tətbiq edilir.

Maddə 851. Yük göndərən və yük alan . Daşıyıcı

[498]

Yük göndərən daşımanın təşəbbüsçüsü olan və adından yük göndərilməsi rəsmiləşdirilən fiziki və ya

hüquqi şəxsdir. Yük göndərən həm yükün daşımadan əvvəl olduğu şəxs, həm də yükün

göndərildiyi şəxs (yük alan) ola bilər. Yük alan əqd əsasında yüklərin alınmasına səlahiyyətli fiziki və ya

hüquqi şəxsdir. Daşıyıcı müqavilə əsasında və haqq müqabilində yükün olduğu yerdən təyinat yerinə daşınmasını

həyata keçirən və mülkiyyət, icarə və ya istifadə hüququ ilə nəqliyyat vasitələrinə malik olan fiziki və ya hüquqi

şəxsdir.

[499]

Maddə 852. Ekspeditor. Nəqliyyat komisyonçusu

852.1. Ekspeditor üçüncü şəxslər (daşıyıcılar) vasitəsilə yüklərin ilkin yerindən

təyinat yerinə daşınmasını öz adından, lakin yük göndərənin hesabına təşkil edən şəxsdir.

852.2. Daşıyıcılar ilə münasibətlərdə ekspeditor yük göndərənin hüquq və vəzifələrinə

malikdir.

852.3. Ekspeditor yük göndərənin göstərişlərinə əməl etməlidir. O, daşıyıcıları öz

məsuliyyəti ilə seçir. Əgər ekspeditor daşımanı tamamilə və ya qismən özü həyata keçirirsə,

daşıyıcının hüquq və vəzifələrinə malik olur. Əgər bir neçə yük göndərinin əşyalarının

aralıq və son təyinat yerləri eynidirsə, ekspeditor bu əşyaları qruplaşdıraraq yığma

nəqliyyat təşkil edə bilər. Bütün hallarda o, yük göndərənin mənafelərini qorumalı və

göstərişlərinə əməl etməlidir. O, qarşıya çıxan bütün çətinliklər barəsində yük göndərənə

məlumat verməlidir.

852.4. Ekspeditorun öz xidmətləri üçün muzd almaq və yük göndərən üçün çəkdiyi

xərclərin əvəzinin ödənilməsi hüququ vardır. Ekspeditorun muzdu xüsusən aşağıdakılardan

ibarət ola bilər:

852.4.1. daşıyıcıların muzdlarının məbləğindən faiz dərəcəsi (komisyon muzdu);

852.4.2. və (və ya) daşımanın dəyəri və ekspeditorun muzdu da daxil olmaqla, əvvəldən

axıradək bütün daşıma xərcləri üçün muzd.

852.5. Ekspeditor yük göndərənin göstərişlərindən bütün kənaraçıxmalar üçün onun

qarşısında məsuliyyət daşıyır. Ekspeditor daşıyıcıların təqsiri üçün də məsuliyyət daşıyır,

amma daşıyıcıları seçərkən lazımi vicdanlılıq göstərdiyini sübuta yetirdiyi hallar istisna

təşkil edir.

Maddə 853. Yük göndərənin zəruri məlumatları və sənədləri

[500]

853.1. Yük göndərən daşıyıcıya aşağıdakıları dəqiq göstərməlidir:

853.1.1. yük alanın ünvanı;

853.1.2. çatdırılma yeri;

853.1.3. yük yerlərinin miqdarı, qabı, tərkibi və brutto çəkisi;

853.1.4. göndərmə müddəti və nəqliyyat növü;

853.1.5. qiymətli obyektlər olduqda - onların dəyəri;

853.1.6. habelə xüsusi təhlükəli və potensial təhlükəli yüklər olduqda - təhlükənin

konkret növü və belə hallarda qəbul edilməli ehtiyat tədbirləri.

853.1-1. Yük göndərən yükün daşınması müqaviləsinin lazımınca icrası üçün yükə aid olan sənədləri və digər

məlumatları daşıyıcıya təqdim etməlidir.

[501]

853.2. Yük göndərən bu məlumatların və sənədlərin olmaması və dəqiqsizliyi nəticəsində

dəyən zərərin əvəzini ödəyir.

[502]

Maddə 854. Qaimə

854.1. Yük daşınması müqaviləsi və onun həyata keçirilməsi formulyar şəklində tərtib

edilən sənədlə (qaimə ilə) təsdiq edilə bilər. Əksi sübuta yetirilənədək qaimə

aşağıdakıları təsdiq edir:

854.1.1. yük göndərən ilə daşıyıcı arasında müqavilə;

854.1.2. bir və ya bir neçə daşıyıcı tərəfindən yükün daşımaya qəbul olunması;

854.1.3. yük alan tərəfindən yükün qəbul edilməsi;

854.1.4. müqavilə iştirakçılarından birinin bəyan etdiyi reklamasiyalar və ya qeyd-

şərtlər;

854.1.5. yük göndərənin və ya yük alanın yükə dair sərəncam vermək hüququ;

854.1.6. daşıyıcının yükə girov hüququ.

854.2. Qaimənin üç orijinalında yük göndərənin və daşıyıcının imzaları və ya

ştempelləri olmalıdır. Qaimənin birinci nüsxəsi yük göndərənə verilir, ikinci nüsxəsi yükü

müşayiət edir, üçüncü nüsxəsi isə daşıyıcıya verir.

854.3. Qaimədə aşağıdakı məlumatlar göstərilməlidir:

854.3.1. bu Məcəllənin 853-cü maddəsində göstərilən məlumatlar;

854.3.2. qaimənin tərtib edildiyi yer və tarix;

854.3.3. yük göndərənin adı və ünvanı;

854.3.4. daşıyıcının adı və ünvanı;

854.3.5. yükləmənin yeri və tarixi;

854.3.6. yük yerlərinin adı və nömrələri;

854.3.7. daşımanın qiyməti (yük daşınması üçün haqq, əlavə xərclər);

854.3.8. zərurət olduqda daşımanın şərtləri barəsində yük göndərənin xüsusi

göstərişləri.

854.4. Zərurət olduqda qaimədə aşağıdakı əlavə məlumatlar da göstərilə bilər:

854.4.1. yükün boşaldılıb başqa nəqliyyat vasitələrinə yüklənməsinin qadağan edilməsi;

854.4.2. yük göndərənin öz hesabına qəbul etdiyi və ya yükü alana avansını verdiyi

xərclər;

854.4.3. yük alanın daşıyıcıya ödədiyi dəyər (yükə əlavə edilmiş, yük təhvil verilərkən

icra olunmalı ödənişin məbləği);

854.4.4. yükün dəyəri;

854.4.5. yük göndərənin sığorta barəsində təlimatı;

854.4.6. yükün daşınması üçün şərtləşdirilmiş müddətlər;

854.4.7. daşıyıcıya yüklə birlikdə verilmiş sənədlərin siyahısı.

854.5. Yük göndərən qaimədəki məlumatların dəqiqliyi və tamlığı üçün daşıyıcı

qarşısında məsuliyyət daşıyır.

854.6. Əgər yük göndərən bu Məcəllənin 854.3.2, 854.3.4-854.3.8 və ya 854.4-cü

maddələrində nəzərdə tutulan məlumatları yanlış və ya natamam vermişdirsə, bununla əlaqədar

bütün zərər üçün daşıyıcı qarşısında məsuliyyət daşıyır.

854.7. Qaimənin tərtib edilmədiyi, yaxud yanlış və ya natamam tərtib edildiyi, yaxud

itirildiyi halda da yük daşınması müqaviləsi qüvvədə olur. Müqavilənin iştirakçıları yük

daşınması haqqında şərtləşdirdikləri müqavilənin mövcudluğunu və məzmununu sübuta yarayan

hər bir vasitə ilə sübut edə bilərlər.

Maddə 855. Yükün qablaşdırılması

855.1. Yük göndərən yükün lazımınca qablaşdırılmasını təmin etməlidir. O,

qablaşdırmanın zahirən görünməyən qüsurları üçün məsuliyyət daşıyır.

855.2. Öz növbəsində daşıyıcı yükü daşımaya qeyd-şərtsiz qəbul edərkən mövcud olmuş

zahirən görünən qüsurların nəticələri üçün məsuliyyət daşıyır.

Maddə 856. Yükə dair sərəncam vermək hüququ

856.1. Nə qədər ki yük hələ daşıyıcıdadır, yük göndərənin daşıyıcıya onun xərcləri və

zərərləri üçün kompensasiya ödəyərək, yükü geri qəbul etmək və ya çatdırma yerini və yük

alanı dəyişdirmək hüququ vardır. Bu müddəalar aşağıdakı hallarda tətbiq edilmir:

856.1.1. yük daşınması müqaviləsində və ya qaimədə yükə dair sərəncam verməyə yalnız

yük alanın ixtiyarının çatdığı müəyyənləşdirildikdə;

856.1.2. qaimənin birinci nüsxəsi yük alana verildikdə;

856.1.3. yük təyinat yerinə gəldikdən sonra yük alan yükün çatdırılmasını tələb etdikdə

və ya daşıyıcı qaimənin ikinci nüsxəsini yük alana verdikdə;

856.1.4. yük göndərən yükün alınması barədə daşıyıcıdan qəbz aldıqda və onu qaytara

bilmədikdə.

856.2. Bu Məcəllənin 856.1.1-856.1.4-cü maddələrində nəzərdə tutulan hallarda daşıyıcı

yük alanın göstərişlərinə şərtsiz əməl etməlidir. Bu Məcəllənin 856.1.4-cü maddəsində

nəzərdə tutulan halda, yük təyinat yerinə gələnədək daşıyıcı bunu etməyə yalnız yükün

alınması barədə yük alana qəbz çatdırıldıqda borcludur.

Maddə 857. Yükün gəlməsi haqqında bildiriş

Daşıyıcı yükün çatdırılma yerinə gəlməsi barədə yük alana dərhal bildiriş verməlidir.

Maddə 858. Yükün çatdırılması zamanı maneələr

858.1. Əgər yük qəbul edilmirsə və ya yük üzrə ödənişlər həyata keçirilmirsə və ya yük

alanı müəyyənləşdirmək mümkün deyilsə, daşıyıcı yük göndərənə bu barədə məlumat verməli və

yük göndərənin riski və hesabı ilə yükü müvəqqəti saxlamaya götürməli və ya saxlama üçün

üçüncü şəxsə verməlidir. Əgər yük göndərən və yük alan şərait nəzərə alınmaqla ağlabatan

müddət ərzində yükə dair zəruri sərəncamlar verməzlərsə, ekspertin köməyi ilə daşıyıcı

eynilə komisyonçu kimi yükü ixtiyarlı şəxsin xeyrinə sata bilər.

858.2. Əgər yük tez korlanandırsa və ya onun ehtimal edilən dəyəri xərcləri ödəmirsə,

daşıyıcı ləngimədən bu faktı rəsmən təyin edilmiş ekspertin köməyi ilə müəyyənləşdirməli və

yükü çatdırılma zamanı maneələrin olduğu haldakı kimi eyni qaydada satmalıdır. Yükün

satılmasına dair sərəncam verilməsi barədə iştirakçılara imkan daxilində bildiriş verilir.

858.3. Daşıyıcı yüklə rəftar üçün ona verilmiş səlahiyyətlərin icrası zamanı

mülkiyyətçinin mənafelərini maksimum müdafiə etməyə borcludur. Bu vəzifələri öz təqsiri

üzündən pozduqda o, zərərin əvəzinin ödənilməsi üçün məsuliyyət daşıyır.

Maddə 859. Yük daşıyıcısının məsuliyyəti

859.1. Yükün itirildiyi və ya məhv olduğu halda daşıyıcı onun tam dəyərini ödəyir. Əgər

yük daşıyıcı tərəfindən daşımaya qəbul edildikdən sonra üç ay ərzində çatdırılmazsa, əksi

sübut edilənədək itirilmiş sayılır.

859.2. Bundan başqa, daşıyıcı çatdırmanın gecikdirilməsi və ya yükün zədələnməsi və ya

qismən məhv olması ilə bağlı bütün zərər üçün məsuliyyət daşıyır.

859.3. Əgər daşıyıcı yükün itirilməsinin və ya məhvinin aşağıdakılar nəticəsində baş

verdiyini sübuta yetirərsə, bu Məcəllənin 859.1-859.2-ci maddələrində nəzərdə tutulan

məsuliyyət tətbiq edilmir:

859.3.1. risk məlum olsa da, yükün xarakteri və ya nəqliyyat vasitəsinin birbaşa

təyinatı;

859.3.2. yük göndərənin və ya yük alanın təqsiri və ya göstərişi;

859.3.3. daşıyıcının lazımi vicdanlılığı şəraitində qarşısı alınması mümkün olmayan

hallar.

859.4. Daşıyıcı daşımanı tamamilə və ya qismən başqa daşıyıcının vasitəsilə həyata

keçirdiyi halda da məsuliyyət daşıyır. Onun daşıma üçün yükü verdiyi daşıyıcıya qarşı

reqres hüququ saxlanılır.

859.5. Daşıyıcıya qarşı bütün iddialar yük qeyd-şərtsiz qəbul edildikdən və

ödənildikdən sonra ödənilir. Bu müddəa aşağıdakı hallarda tətbiq edilmir:

859.5.1. daşıyıcı qəsd və ya kobud ehtiyatsızlıq üçün məsuliyyət daşıyırsa;

859.5.2. əgər iddialar yükün zahirən görünən zədələrinə əsaslanırsa, yük alan bunları

şərait nəzərə alınmaqla onun üçün mümkün və yolverilən müddət ərzində aşkar etdikdə və bu

barədə daşıyıcıya zədələr aşkar edildikdən sonra dərhal, lakin çatdırılmadan ən geci səkkiz

gün keçənədək bildiriş verdikdə.

Maddə 860. Yükə girov hüququ

860.1. Daşıyıcı ona çatası daşıma haqqına və xərclərin kompensasiyasına əsasən yükə

girov hüququna malikdir. Yükə girov hüququnun əldə edilməsinə bu Məcəllənin 182-ci

maddəsinin müddəaları şamil edilir. Yük göndərənin yükün mülkiyyətçisi olmadığı, lakin

həmin yük barəsində yük göndərənin yükün mülkiyyətçisindən sərəncam vermək səlahiyyəti

olması ilə əlaqədar daşıyıcının vicdanlı olduğu hallarda da yükə girov hüququ əldə

edilir.

[503]

860.2. Əgər daşıyıcı öz girov hüququnu həyata keçirirsə, yükün çatdırılması yalnız

mübahisəli məbləğin məhkəmədə depozitə qoyulduğu halda tələb edilə bilər. Bu məbləğ fraxt

verənin girov hüququ barəsində yükü əvəz edir.

860.3. Çıxarılmışdır.

[504]

Maddə 861. Yüklərin daşınması zamanı iddia müddətləri

861.1. Daşıyıcıya qarşı iddialar müddətin keçməsinə görə bir ildən sonra, yəni yükün məhv

olduğu, itirildiyi və ya gecikdirildiyi təqdirdə çatdırmanın həyata keçirilməli olduğu

gündən, yük zədələndikdə isə onun yük alana verildiyi gündən qüvvəsini itirir. etiraz

qaydasında yük alan və ya yük göndərən istənilən vaxt öz pretenziyalarını irəli sürə

bilərlər, bu şərtlə ki, onlar bir illik müddət ərzində reklamasiya haqqında öz tələblərini

bildirmiş olsunlar və iddia yükün qəbul edilməsi nəticəsində qüvvəsini itirməsin.

Daşıyıcının qəsdi və kobud ehtiyatsızlığı halları istisna təşkil edir.

861.2. Ekspeditora qarşı yaranan tələblər üzrə iddia müddəti iddia qaldırmaq hüququ yarandığı andan bir il təşkil

edir. Ekspeditora qarşı iddia qaldırılmazdan əvvəl ona yazılı formada pretenziya verilməsi məcburidir. Pretenziya iddia

müddəti ərzində verilə bilər. Ekspeditor pretenziyanı rədd etdikdə və ya qismən qəbul etdikdə, yaxud 30 gün

müddətində pretenziyaya cavab vermədikdə, ona qarşı məhkəmədə iddia qaldırıla bilər.

[505]

47 – ci fəsil.

Turist xidmətlərinin göstərilməsi

Maddə 862. Turist xidmətlərinin göstərilməsinə dair müqavilə

862.1. Turist xidmətlərinin göstərilməsinə dair müqaviləyə görə bu xidmətlərin

təşkilatçısı istifadəçiyə məcmu halda turist xidmətləri göstərməyi (turist səfəri) öhdəsinə

götürür, turist isə turist xidmətlərinin təşkilatçısına şərtləşdirilmiş xidmətlərə görə

şərtləşdirilmiş muzd ödəməyə borcludur.

862.2. Turist xidmətlərinin məzmununa turist səfərinin əhatə etdiyi bir və ya bir neçə

yerə aparma, habelə geriyə, səfərin başlandığı yerə gətirmə daxil ola bilər. Lakin turist

xidmətləri (turist səfəri) göstərilməsi yalnız o halda baş verir ki, onun təşkilatçısı

daşımadan əlavə, aşağıdakı xidmətlərdən, heç olmasa, birini göstərir:

862.2.1. qidalanma;

862.2.2. mehmanxanalarda yerləşdirmə;

862.2.3. təyinat məntəqəsində seyretmələr və ya mədəni tədbirlərdə iştirak.

862.3. Turist səfərinin təşkilatçısı turist xidmətlərinin göstərilməsinə dair müqavilə

bağlayan hər hansı şəxsdir. Turist səfərinin təşkilatçısı özü daşıyıcı ola bilər və ya

başqa turist xidmətləri göstərə bilər.

862.4. Turist xidmətlərinin göstərilməsinə dair müqaviləyə bu Məcəllənin 844, 845 və

847-849-cu maddələri müvafiq surətdə tətbiq olunur.

Maddə 863. Turist səfərinin həyata keçirilməsi və qüsurlara görə təşkilatçının

məsuliyyəti

863.1. Turist səfərinin təşkilatçısı səfəri elə həyata keçirməlidir ki, səfərin

qarantiya verilmiş xassələri olsun və turist səfərinin dəyərini, yaxud adi istifadəyə və ya

müqavilənin məqsədlərinə uyğun istifadəyə yararlığını istisna edən və ya azaldan qüsurları

olmasın.

863.2. Bu Məcəllənin 863.1-ci maddəsində göstərilmiş qüsurlar olduqda, bu Məcəllənin

846.2-846.4-cü maddələri tətbiq edilir. Lakin müqavilənin ləğvinə yalnız o halda yol

verilir ki, turist səfərinin təşkilatçısı vəziyyəti düzəltmək üçün səfər iştirakçısının ona

təyin etdiyi ağlabatan müddəti ötürmüş olsun. Əgər vəziyyəti düzəltmək mümkün deyildirsə və

ya təşkilatçı bundan imtina edirsə və ya müqavilənin dərhal ləğv edilməsi səfər

iştirakçısının xüsusi mənafelərinə uyğundursa, müddət təyin etmək tələb olunmur.

48 – ci fəsil.

Renta

§1. Renta haqqında ümumi müddəalar

Maddə 864. Renta müqaviləsi

864.1. Renta müqaviləsinə görə bir tərəf (renta alan) əmlakı digər tərəfin (renta

ödəyicisinin) mülkiyyətinə verir, renta ödəyicisi isə alınmış əmlakın müqabilində renta

alana vaxtaşırı müəyyən pul məbləği şəklində renta ödəməyi öhdəsinə götürür.

864.2. Renta müqaviləsinə görə rentanı müddətsiz ödəmək (daimi renta) və ya renta

alanın ömrü boyu ödəmək (ömürlük renta) vəzifəsinin müəyyənləşdirilməsinə yol verilir.

Maddə 865. Renta müqaviləsinin forması

865.1. Renta müqaviləsi tərəflərin imzaladığı bir sənədin tərtibi yolu ilə yazılı

formada bağlanır.

865.2. Renta ödənilməsi üçün daşınmaz əmlakın özgəninkiləşdirilməsini nəzərdə tutan

renta müqaviləsi notariat qaydasında təsdiqlənməlidir.

Maddə 866. Daşınmaz əmlakın özgəninkiləşdirilməsini nəzərdə tutan renta müqaviləsinə

görə mülkiyyət hüququnun keçməsinin qeydə alınması

Renta ödənilməsi üçün daşınmaz əmlakın özgəninkiləşdirilməsini nəzərdə tutan renta

müqaviləsinə görə mülkiyyət hüququnun keçməsi daşınmaz əmlakın dövlət reyestrində qeydə

alınmalıdır.

Maddə 867. Renta ödənilməsi üçün əmlakın özgəninkiləşdirilməsi

867.1. Renta ödənilməsi üçün özgəninkiləşdirilən əmlakı renta alan renta ödəyicisinin

mülkiyyətinə haqq müqabilində və ya pulsuz verə bilər.

867.2. Renta müqaviləsində əmlakın haqq müqabilində verilməsinin nəzərdə tutulduğu

halda əmlakın verilməsi və ödənilməsi üzrə tərəflərin münasibətlərinə alğı-satqı haqqında

qaydalar, belə əmlakın pulsuz verildiyi halda isə bağışlama müqaviləsi haqqında qaydalar

tətbiq edilir, bir şərtlə ki, bu Məcəllənin bu fəslinin qaydaları ilə ayrı hal

müəyyənləşdirilməsin və bu, renta müqaviləsinin mahiyyətinə zidd olmasın.

Maddə 868. Daşınmaz əşyanın renta ilə yüklülüyü

868.1. Renta torpaq sahəsini, binanı, qurğunu və ya onun ödənilməsi üçün verilmiş başqa

daşınmaz əşyanı yüklü edir. Renta ödəyicisi belə əşyanı özgəninkiləşdirdikdə onun renta

müqaviləsi üzrə öhdəlikləri əldə edənə keçir.

868.2. Renta ilə yüklü olan daşınmaz əşyanı başqa şəxsin mülkiyyətinə vermiş şəxs renta

alanın renta müqaviləsinin pozulması ilə əlaqədar əmələ gəlmiş tələbləri üzrə həmin şəxslə

subsidiar məsuliyyət daşıyır, bir şərtlə ki, bu Məcəllədə və ya müqavilədə bu öhdəlik üzrə

birgə məsuliyyət nəzərdə tutulmasın.

Maddə 869. Renta ödənilməsinin təmin edilməsi

869.1. Torpaq sahəsi və ya digər daşınmaz əşya renta ödənilməsi üçün verildikdə renta

alan renta ödəyicisinin öhdəliyinin təminatından ötrü həmin əşyaya girov hüququ əldə edir.

869.2. Pul məbləğinin və ya başqa daşınar əşyanın renta ödənilməsi üçün verilməsini

nəzərdə tutan müqavilənin mühüm şərti renta ödəyicisinin öz öhdəliklərinin icrasına təminat

vermək və ya bu öhdəliklərin icra olunmaması, ya da lazımınca icra olunmaması üçün

məsuliyyət riskini renta alanın xeyrinə sığorta etdirmək vəzifəsini müəyyənləşdirən

şərtdir.

869.3. Renta ödəyicisi bu Məcəllənin 869.2-ci maddəsində nəzərdə tutulmuş vəzifələri

yerinə yetirmədikdə, habelə renta şərtlərinin təminatı renta alanın cavabdeh olmadığı

hallara görə itirildikdə və ya pisləşdikdə renta alanın renta müqaviləsini ləğv etmək və

müqavilənin ləğvi nəticəsində dəyən zərərin əvəzinin ödənilməsini tələb etmək ixtiyarı

vardır.

Maddə 870. Rentanın forması və miqdarı

870.1. Renta müqavilə ilə müəyyənləşdirilmiş miqdarda pulla ödənilir. Renta

müqaviləsində rentanın dəyərcə onun pul məbləğinə uyğun əmlakın verilməsi, işlərin

görülməsi və ya xidmətlərin göstərilməsi yolu ilə ödənilməsi nəzərdə tutula bilər.

870.2. Ödənilən rentanın miqdarı renta müqaviləsində nəzərdə tutulmuş hallarda və qaydada artırılır.

[506]

§2. Daimi renta

Maddə 871. Daimi renta alan

871.1. Daimi renta alanlar yalnız fiziki şəxslər, habelə qeyri-kommersiya təşkilatları

ola bilərlər, bir şərtlə ki, bu, qanuna zidd olmasın və onların fəaliyyətinin məqsədlərinə

uyğun gəlsin.

871.2. Daimi renta müqaviləsi üzrə renta alanın hüquqları bu Məcəllənin 871.1-ci

maddəsində göstərilmiş şəxslərə, tələbin güzəşti yolu ilə verilə bilər və vərəsəlik üzrə və

ya hüquqi şəxslər yenidən təşkil olunduqda hüquq varisliyi qaydasında keçə bilər, bu şərtlə

ki, müqavilədə ayrı qayda nəzərdə tutulmasın.

Maddə 872. Daimi rentanın ödənilməsi müddətləri

Əgər daimi renta müqaviləsində ayrı müddət nəzərdə tutulmayıbsa, daimi renta hər təqvim

rübünün sonunda ödənilir.

Maddə 873. Ödəyicinin daimi rentanı satın almaq hüququ

873.1. Daimi renta ödəyicisinin onu satın almaq ixtiyarı vardır.

873.2. Əgər müqavilədə satınalmanın başqa qaydası nəzərdə tutulmayıbsa, renta alan

bütün satınalma məbləğini alanadək renta ödənilməsi öhdəliyinə xitam verilmir.

873.3. Daimi renta ödəyicisinin rentanı satın almaq hüququndan imtina etməsi haqqında

daimi renta müqaviləsinin şərti əhəmiyyətsizdir.

873.4. Müqavilədə nəzərdə tutula bilər ki, daimi rentanı satın almaq hüququ renta

alanın sağlığında və ya başqa müddət ərzində həyata keçirilə bilməz.

Maddə 874. Renta alanın tələbi ilə daimi rentanın satın alınması

874.0. Daimi renta alan aşağıdakı hallarda ödəyicinin rentanı satın almasını tələb edə

bilər:

874.0.1. daimi renta müqaviləsində ayrı müddət nəzərdə tutulmayıbsa, renta ödəyicisi

onun ödənilməsini bir ildən çox gecikdirdikdə;

874.0.2. renta ödəyicisi renta ödənişini təmin etmək öhdəliklərini pozduqda;

874.0.3. onun rentanı müqavilə ilə müəyyənləşdirilmiş miqdarda və müddətlərdə

ödəməyəcəyinə aşkar dəlalət edən hallar yarandıqda;

874.0.4. renta ödənilməsi üçün verilmiş daşınmaz əmlak ümumi mülkiyyətə daxil olduqda

və ya bir neçə şəxs arasında bölüşdürüldükdə;

874.0.5. müqavilədə nəzərdə tutulmuş digər hallarda.

Maddə 875. Daimi rentanın satınalma qiyməti

875.1. Bu Məcəllənin 873 və 874-cü maddələrində nəzərdə tutulmuş hallarda daimi renta

ona dair müqavilə ilə müəyyənləşdirilmiş qiymətlə satın alınır.

875.2. Daimi renta ödənilməsindən ötrü əmlakın haqq müqabilində verilməsi üçün əsas

götürülən daimi renta müqaviləsində satınalma qiyməti haqqında şərt olmadıqda satınalma

ödəniləsi rentanın illik məbləğinə uyğun qiymətlə həyata keçirilir.

875.3. Daimi renta ödənilməsindən ötrü əşyanın pulsuz verilməsi üçün əsas götürülən

daimi renta müqaviləsində satınalma qiyməti haqqında şərt olmadıqda, satınalma qiymətinə,

renta ödənişlərinin illik məbləği ilə yanaşı, verilmiş əşyanın qiyməti də daxil edilir.

Maddə 876. Daimi renta ödənilməsi üçün verilmiş əmlakın təsadüfən məhv olması və ya

təsadüfən zədələnməsi riski

876.1. Daimi renta ödənilməsi üçün pulsuz verilmiş əşyanın təsadüfən məhv olması və ya

təsadüfən zədələnməsi riski renta ödəyicisinin üzərinə düşür.

876.2. Daimi renta ödənilməsi üçün haqq müqabilində verilmiş əşya təsadüfən məhv

olduqda və ya təsadüfən zədələndikdə ödəyici müvafiq olaraq, rentanın ödənilməsi öhdəliyinə

xitam verilməsini və ya onun ödənilməsi şərtlərinin dəyişdirilməsini tələb edə bilər.

§3. Ömürlük renta

Maddə 877. Ömürlük renta alan

877.1. Ömürlük renta əşyanı renta ödənilməsi üçün verən fiziki şəxsin sağlığı dövrü

üçün və ya onun göstərdiyi başqa fiziki şəxsin sağlığı dövrü üçün müəyyənləşdirilə bilər.

877.2. Ömürlük rentanın bir neçə fiziki şəxsin xeyrinə müəyyənləşdirilməsinə yol

verilir və əgər ömürlük renta müqaviləsində ayrı qayda nəzərdə tutulmayıbsa, renta almaq

hüququnda onların payları bərabər sayılır.

877.3. Əgər ömürlük renta müqaviləsində ayrı qayda nəzərdə tutulmayıbsa, renta

alanlardan biri öldükdə renta almaq hüququnda onun payı ondan çox yaşayan renta alanlara

keçir. Sonuncu renta alan öldükdə rentanı ödəmək öhdəliyinə xitam verilir.

877.4. Müqavilənin bağlandığı məqamda sağ olmayan fiziki şəxsin xeyrinə ömürlük renta

müəyyənləşdirən müqavilə əhəmiyyətsizdir.

Maddə 878. Ömürlük rentanın ödənilməsi müddətləri

Əgər ömürlük renta müqaviləsində ayrı qayda nəzərdə tutulmayıbsa, ömürlük renta hər

təqvim ayının sonunda ödənilir.

Maddə 879. Renta alanın tələbi ilə ömürlük renta müqaviləsinin ləğv edilməsi

879.1. Renta ödəyicisi ömürlük renta müqaviləsini əhəmiyyətli dərəcədə pozduqda renta

alan renta ödəyicisindən rentanı satın almağı və ya müqaviləni ləğv etməyi və zərərin

əvəzini ödəməyi tələb edə bilər.

879.2. Əgər ömürlük renta ödənilməsi üçün mənzil, yaşayış evi və ya başqa əmlak pulsuz

özgəninkiləşdirilmişdirsə, renta ödəyicisi müqaviləni əhəmiyyətli dərəcədə pozduqda renta

alan həmin əmlakın qaytarılmasını və onun dəyərinin rentanın satınalma qiyməti ilə

əvəzləşdirilməsini tələb edə bilər.

Maddə 880. Ömürlük renta ödənilməsi üçün verilmiş əşyanın təsadüfən məhv olması və ya

təsadüfən zədələnməsi riski

Ömürlük renta ödənilməsi üçün verilmiş əşyanın təsadüfən məhv olması və ya təsadüfən

zədələnməsi renta ödəyicisini ömürlük renta müqaviləsində nəzərdə tutulmuş şərtlər əsasında

rentanı ödəmək öhdəliyindən azad etmir.

49-cu fəsil.

Barışıq razılaşması və mövcud borcun etirafı haqqında mücərrəd müqavilə

[507]

Maddə 881. Barışıq razılaşması haqqında müqavilə

881.1. Barışıq razılaşması haqqında müqaviləyə görə tərəflər öz aralarında hüquqlar və

ya iddialar barəsində mübahisəni və ya qeyri-müəyyənliyi qarşılıqlı güzəştlər yolu ilə həll

edirlər.

881.2. Barışıq razılaşmasının qüvvəsi ondan ibarətdir ki, əvvəllər mübahisəli və ya

qeyri-müəyyən olmuş hüquqlara və iddialara istinad edilməsi həmin razılaşmaya əsasən

istisna edilir və hüquqi statusundan asılı olmayaraq iştirakçılar üçün yalnız barışıq

razılaşmasında təsbit edilənlər etibarlı olur. Ayrı şərt haqqında razılaşma olmadıqda:

881.2.1. hər hansı iddiaya aid təminat və üstünlük hüquqları, məsələn, girov hüquqları,

mülkiyyət və zaminlik hüquqlarının saxlanması haqqında qeyd-şərt qüvvədə qalır, bu şərtlə

ki, belə iddia barışıq razılaşması ilə təsdiqlənsin;

881.2.2. barışıq razılaşmasının qüvvəsi barışıq razılaşması məqamında müqavilənin

iştirakçısına məlum olmayan iddialara şamil edilmir.

881.3. Barışıq razılaşmasının bağlanması üçün forma tələb olunmur. Lakin əgər barışıq

razılaşmasında hər hansı formanın gözlənilməsini tələb edən əqdlər vardırsa, razılaşma bu

əqdlər üçün tələb edilən forma üzrə tərtib olunmalıdır, amma barışıq razılaşmasının məhkəmə

qaydasında protokol şəklində tərtib olunduğu hallar istisna təşkil edir.

881.4. Əgər barışıq razılaşması məhkəmə qaydasında protokol şəklində bağlanmışdırsa və

ya əgər notariat qaydasında təsdiqlənmiş barışıq razılaşmasının iştirakçılarından biri üçün

digər iştirakçının müəyyən iddiaları ilə əlaqədar dərhal icraata başlanırsa, onda icraat

istər barışıq razılaşması üzrə, istərsə də hüquqi qüvvəsi olan məhkəmə qərarı üzrə həyata

keçirilə bilər.

[508]

881.5. Əgər müqavilə iştirakçıları hüquq münasibətlərini və ya iddiaları həyata keçirə

bilmirlərsə, xüsusən məcburi qüvvəyə malik qanuni göstərişlərlə əlaqədar həyata keçirə

bilmirlərsə, barışıq razılaşmasının qüvvəsi yoxdur.

Maddə 882. Mövcud borcun etirafı haqqında mücərrəd müqavilə KMQ 26

882.1. Borcun etiraf edilməsini, həm də öhdəliyə əsas verən şəkildə etiraf edilməsini

nəzərdə tutan hər hansı müqavilənin (mövcud borcun etirafı haqqında mücərrəd müqavilənin)

yalnız o halda qüvvəsi vardır ki, borc öhdəliyi yazılı şəkildə və mövcudluğu etiraf edilən

borcun əsaslandırılması üçün müəyyənləşdirilmiş forma üzrə verilsin. Əgər mövcudluğu etiraf

edilmiş öhdəlik münasibətlərinin yaranması üçün ayrı forma nəzərdə tutulubsa, etiraf üçün

də belə forma tələb edilir.

[509]

882.2. Bu Məcəllədə nəzərdə tutulan başqa göstərişlər olmadıqda, mövcud borcun etirafı

haqqında mücərrəd müqaviləyə əsaslanan iddiaya qarşı başlıca əqddən irəli gələn heç bir

etiraz irəli sürülə bilməz.

882.3. Bu zaman bu Məcəllənin 881.5-ci maddəsi tətbiq olunur.

[510]

882.4. Bu Məcəllənin 882.1-882.3-cü maddələri öhdəliyin icrasının qəbul edilməsini, həm

də bu barədə vədin öhdəliyə əsas verən şəkildə qəbul edilməsini nəzərdə tutan hər bir

müqaviləyə (öhdəliyi öz üzərinə götürmək haqqında müqaviləyə) müvafiq surətdə tətbiq

edilir.

882.5. Əgər borc hesablaşmaya (ödənişə) əsasən və ya razılaşma yolu ilə etiraf

olunmuşsa, formaya riayət edilməsi məcburi deyildir.

[511]

50-ci fəsil.

[ 5 1 2 ]

Sığorta

§ 1. Sığorta haqqında ümumi müddəalar

Maddə 883. Sığorta və təkrarsığorta müqaviləsi

883.1. Sığorta müqaviləsi sığortalının müvafiq sığorta haqqı ödəməsi müqabilində

sığorta obyektinin məruz qala biləcəyi risklərlə bağlı itkilərin, dəyən zərərin əvəzinin və

ya razılaşdırılan pul məbləğinin müəyyən bir hadisənin baş verməsi əsasında ödənilməsinin

sığortaçı tərəfindən öhdəlik kimi götürülməsi şərtlərinin təsbit edildiyi razılaşmadır.

883.2. Təkrarsığorta müqaviləsi təkrarsığortalının müvafiq təkrarsığorta haqqı ödəməsi

müqabilində sığortaladığı risklərin bütövlükdə və ya bir hissəsinin təkrarsığortaçıya

ötürülməsi və ya onunla bölüşdürülməsi şərtlərinin təsbit edildiyi razılaşmadır.

Maddə 884. Sığorta münasibətlərinin subyektləri

884.1. Sığorta münasibətləri sığortalının və ya sığorta olunanın əmlakı, həyatı,

sağlamlığı, mülki məsuliyyəti, qanunla qadağan olunmayan fəaliyyəti, o cümlədən sahibkarlıq

fəaliyyəti ilə bağlı olan əmlak mənafelərinin müdafiəsi sahəsində risklərin ötürülməsinə və

ya bölüşdürülməsinə əsaslanır.

[513]

884.2. Sığorta və ya təkrarsığorta müqaviləsinin tərəfi olan, yaxud belə müqavilənin

həyata keçirilməsi üzrə hüquqlara və (və ya) vəzifələrə malik olan şəxslər sığorta

münasibətlərinin subyektləridir.

884.3. Sığortaçı icbari sığorta üzrə icbari sığorta növlərinin həyata keçirilməsini tənzimləyən qanunlarda (bundan

sonra - icbari sığorta qanunları), könüllü sığorta üzrə sığorta müqaviləsində nəzərdə tutulan sığorta hadisəsi baş verdiyi

halda sığorta ödənişini vermək öhdəliyi daşıyan sığorta müqaviləsinin tərəfidir.

[514]

884.4. Sığortalı sığorta haqqı ödəyən, sığorta obyektinin sığorta etdirilməsində

sığorta marağı olan sığorta müqaviləsinin tərəfidir.

884.5. Sığorta olunan əmlak mənafeləri sığorta müqaviləsi əsasında sığortalanan

şəxsdir. Şəxsi sığorta üzrə sığorta müqaviləsində sığorta olunan qismində başqa şəxs

nəzərdə tutulmayıbsa, sığortalı eyni zamanda sığorta olunan sayılır. Əmlak sığortası üzrə

sığorta müqaviləsində sığorta olunan qismində başqa şəxs nəzərdə tutulmasından asılı

olmayaraq, sığortalının sığorta olunan kimi tanınması heç bir halda, o cümlədən müqavilə

şərtləri ilə məhdudlaşdırıla bilməz.

884.6. Faydalanan şəxs icbari sığorta qanunlarına və ya sığorta müqaviləsinə uyğun olaraq

sığorta ödənişi verilməli olan şəxsdir. Sığorta müqaviləsində faydalanan şəxs qismində başqa

şəxs nəzərdə tutulmamışdırsa, sığortalı və (və ya) sığorta olunan faydalanan şəxs

sayılır.

[515]

884.6–1. Əmlak sığortası üzrə sığorta hadisəsi nəticəsində zərər dəymiş əmlakla bağlı sığorta marağı olan istənilən

şəxs həmin əmlakın mülkiyyətçisi olub-olmamasından asılı olmayaraq zərərçəkən sayılır.

[516]

884.6–2. Şəxsi sığorta üzrə sığorta hadisəsi nəticəsində sağlamlığına zərər dəymiş şəxs, onun öldüyü halda isə ailə

üzvləri zərərçəkən sayılır.

884.7. Təkrarsığortaçı ilkin sığortaçı və ya ilkin təkrarsığortaçı tərəfindən bağlanmış

sığorta və ya təkrarsığorta müqavilələri əsasında sığortalanmış (təkrarsığortalanmış)

riskləri təkrarsığortalayan (təkrarsığortaya qəbul edən) təkrarsığorta müqaviləsinin

tərəfidir.

884.8. Təkrarsığortalı sığortaladığı və ya təkrarsığortaladığı riskləri təkrarsığorta

müqaviləsi əsasında təkrarsığorta etdirən (təkrarsığortaya ötürən) sığortaçı və ya

təkrarsığortaçıdır.

Maddə 885. Sığorta sahələri

885.1. Sığorta sığortaçıların fəaliyyət istiqamətləri baxımından həyat sığortası və

qeyri-həyat sığortası (ümumi sığorta) sahələrinə, sığorta obyekti baxımından şəxsi sığorta

və əmlak sığortası sahələrinə bölünür.

885.2. Həyat və qeyri-həyat sığortası sahələrinin hər biri “Sığorta fəaliyyəti haqqında”

Azərbaycan Respublikası Qanununun 14-cü maddəsində nəzərdə tutulmuş sığorta siniflərindən

ibarətdir.

[517]

885.3. Həyat sığortası sahəsinə aid olan sığorta sinifləri sığorta obyektinə görə

yalnız şəxsi sığortaya aiddir.

885.4. Qeyri-həyat sığortası sahəsinə aid olan sığorta sinifləri həm şəxsi, həm də

əmlak sığortasına aid ola bilər.

Maddə 885-1. Aqrar sığorta sistemi

Aqrar sığorta sistemi ilə əhatə olunan münasibətlər bu Məcəllə, “Sığorta fəaliyyəti haqqında” və “Aqrar sığorta

haqqında” Azərbaycan Respublikasının qanunları ilə tənzimlənir.

[518]

Maddə 886. Sığorta obyekti və sığorta predmeti

886.1. Sığorta obyekti sığortalının, yaxud sığorta olunanın qanunazidd olmayan hər

hansı əmlak mənafeyidir.

886.2. Qanunazidd mənafelər, həmçinin qanuni, lakin sığortalanması qanunla qadağan

olunan mənafelər, Azərbaycan Respublikasının Cinayət Məcəlləsində, Azərbaycan Respublikasının İnzibati Xətalar

Məcəlləsində və digər qanunlarda nəzərdə tutulmuş cərimələr, habelə oyunlarda, mərclərdə,

lotereyalarda iştirakla bağlı mənafelər sığorta obyekti ola bilməz.

[519]

886.3. Sığorta predmeti sığorta müqaviləsi üzrə sığortalanan əmlak mənafelərinin aid

olduğu fiziki şəxs, əmlak və ya haldır.

Maddə 887. Şəxsi sığortanın obyekti

Şəxsi sığortanın obyektləri sığortalının və ya sığorta olunanın həyatı, sağlamlığı,

əmək qabiliyyəti və pensiya təminatı ilə bağlı əmlak mənafeləridir. Şəxsi sığorta zamanı

həm sığortalı özü, həm də müqavilədə göstərilən başqa şəxs (sığorta olunan) sığortalana

bilər.

Maddə 888. Əmlak sığortasının obyekti

888.1. Əmlak sığortasının obyektləri sığortalının əmlaka sahibliyi, ondan istifadəsi və

(və ya) ona sərəncam verməsi, sahibkarlıq fəaliyyətinin həyata keçirilməsi, digər fiziki

şəxslərin sağlamlığına xəsarət yetirməsi və ya fiziki şəxslərin əmlakına, həmçinin hüquqi

şəxslərə vurduğu zərərin əvəzinin ödənilməsi, istehsalat fəaliyyəti ilə bağlı əmlak

mənafeləridir. Əmlak sığortasına əmlakın və mülki məsuliyyətin sığortası aiddir.

888.2. Əmlakın sığortası zamanı əmlakın zədələnməsi, itirilməsi (məhv olması) və

çatışmazlığı, eyni zamanda əmlak hüquqlarının itirilməsi ilə bağlı risklər sığortalanır.

888.3. Mülki məsuliyyətin sığortası zamanı üçüncü şəxslərin həyatına, sağlamlığına,

yaxud əmlakına zərər vurulması nəticəsində yaranan öhdəliklərə görə (zərər vurmağa görə

mülki məsuliyyətin sığortası), habelə mülki-hüquqi müqavilələrlə bağlı yaranan məsuliyyətə

görə (müqavilə şərtlərini pozmağa görə mülki məsuliyyətin sığortası) risklər sığortalanır.

888.4. Qarışıq maliyyə risklərinin, kredit risklərinin, ticarət və investisiya

risklərinin, tapşırıq və qarantiya risklərinin, məhkəmə xərclərinin, habelə bu Məcəllənin

888.1-ci maddəsində nəzərdə tutulmuş əmlak mənafeləri ilə bağlı digər risklərin sığortası

da obyektinə görə əmlak sığortasına aid edilir.

Maddə 889. Sığorta marağı

889.1. Sığorta marağı sığorta hadisəsinin baş verəcəyi təqdirdə şəxsin maliyyə itkisinə

məruz qalması ehtimalı ilə şərtlənən və onun sığorta obyektini sığorta etdirmək hüququnun

əsaslandığı mənafedir.

889.2. Sığorta marağının mövcudluğu qanunla və ya mülki-hüquqi müqavilə ilə tanınır.

Şəxslə sığorta predmeti arasında bu cür tanınan əlaqə yoxdursa, sığorta marağının mövcud

olmadığı hesab edilir.

889.3. Sığortalının öz həyatı, habelə arvadının (ərinin), valideynlərinin, uşaqlarının,

işçilərinin, işəgötürəninin, borclusunun, qəyyumunun, qəyyumluğunda olan şəxsin həyatı ilə

bağlı sığorta marağı mövcuddur.

889.4. Sığorta marağı mövcud olmadan bağlanan sığorta müqaviləsi bağlandığı andan

etibarsızdır.

889.5. Sığorta marağının gələcəkdə əldə edilməsi ehtimalı müvafiq sığorta müqaviləsinin

bağlanması üçün əsas deyil.

889.6. Sığorta müqaviləsinin qüvvədə olduğu müddət ərzində sığorta marağı itərsə

sığorta müqaviləsinə xitam verilməlidir.

889.7. Əmlak sığortası üzrə sığorta hadisəsi kimi tanına bilən hadisə və ya hal baş verdiyi

anda sığorta marağı mövcud olmadıqda həmin hadisə və ya hal sığorta hadisəsi hesab edilmir

və sığortaçı sığorta ödənişi üzrə vəzifələrinin icrasından azad edilir.

Maddə 890. Təkrarsığorta

890.1. Təkrarsığorta sığortaçının sığorta müqaviləsi üzrə sığortaladığı və ya

təkrarsığortaladığı risklərin bütövlükdə, yaxud bir hissəsinin sığorta qanunvericiliyində

nəzərdə tutulmuş qaydada təkrarsığortaçı ilə bölüşdürülməsi və ya təkrarsığortaçıya

ötürülməsidir.

[520]

890.2. Təkrarsığortanın şərtləri təkrarsığortaçı və təkrarsığortalı arasında yazılı

formada bağlanan təkrarsığorta müqaviləsi ilə müəyyən edilir.

890.3. Bu Məcəllənin 940-cı maddəsində təminat şəhadətnaməsi üçün müəyyən edilmiş bütün

məlumatlar təkrarsığorta müqaviləsində göstərilməlidir.

890.4. Sığortaçı və ya təkrarsığortaçı sığorta və ya təkrarsığorta müqavilələri üzrə

sığortaladığı (təkrarsığortaladığı) riskləri təkrarsığorta etdirərkən müvafiq

sığortalıların və ya təkrarsığortalıların razılığı tələb olunmur.

890.5. Təkrarsığorta fakultativ və ya obliqator formada, mütənasib və ya qeyri-

mütənasib növlər üzrə aparıla bilər.

890.6. Mütənasib təkrarsığorta müvafiq sığorta müqaviləsində nəzərdə tutulmuş sığorta

hadisəsinin baş verdiyi təqdirdə, təkrarsığortaçının təkrarsığorta müqaviləsi üzrə qəbul

etdiyi sığorta riskinə mütənasib məbləğdə sığorta ödənişi vermək öhdəliyinin müəyyən

edildiyi təkrarsığorta növüdür.

890.7. Qeyri-mütənasib təkrarsığorta müvafiq sığorta müqaviləsində nəzərdə tutulmuş

sığorta hadisəsinin baş verdiyi təqdirdə, təkrarsığortaçının təkrarsığortalının şəxsi

tutumundan artıq olan məbləğdə sığorta ödənişi vermək öhdəliyinin müəyyən edildiyi

təkrarsığorta növüdür.

890.8. Fakultativ təkrarsığorta hər bir riskin ayrılıqda qiymətləndirilməsinə əsasən

onun təkrarsığortalanmasını nəzərdə tutan təkrarsığortanın formasıdır.

890.9. Obliqator təkrarsığorta təkrarsığorta müqaviləsi ilə müəyyən olunan şərtlərə

cavab verən bütün risklərin təkrarsığortalanmasını nəzərdə tutan təkrarsığortanın

formasıdır.

Maddə 891. Sığortaçının (təkrarsığortaçının) təkrarsığorta müqaviləsinə görə sığortalı

(təkrarsığortalı) qarşısında öhdəliyi

891.1. Bu Məcəllənin 891.2-ci maddəsi nəzərə alınmaqla, sığorta müqaviləsi üzrə

sığortaladığı riskləri təkrarsığorta etdirən sığortaçı (təkrarsığorta müqaviləsinə əsasən

təkrarsığortalı) həmin sığorta müqaviləsinə görə sığortalı qarşısında tam və birbaşa

öhdəlik daşıyır.

891.2. Sığortaçı sığortalının aşkar yazılı təkidi ilə seçilən təkrarsığortaçının öz

öhdəliklərini icra edə bilmədiyi həddə müvafiq sığorta müqaviləsi üzrə vəzifəsini yerinə

yetirməkdən azaddır.

891.3. Bu Məcəllənin 891.4-cü maddəsi nəzərə alınmaqla, təkrarsığorta müqaviləsi üzrə

təkrarsığortaladığı riskləri yenidən təkrarsığorta etdirən təkrarsığortaçı təkrarsığortalı

qarşısında tam və birbaşa öhdəlik daşıyır.

891.4. Təkrarsığortaçı müvafiq riskləri təkrarsığortalının aşkar yazılı təkidi ilə

seçilən təkrarsığortaçıda yenidən təkrarsığorta etdirərsə, müvafiq təkrarsığorta müqaviləsi

üzrə vəzifəsini yerinə yetirməkdən ikinci təkrarsığortaçının öhdəliklərini icra edə

bilmədiyi həddə azaddır.

Maddə 892. Təkrarsığortaçının sənədləri tələb etmək hüququ

Təkrarsığortaçı təkrarsığortalıdan müvafiq sığorta qaydalarını və müqavilələrini,

həmçinin sığorta hadisəsi baş verdikdə müvafiq təsdiqedici sənədləri və ya onların

surətlərini tələb etmək hüququna malikdir.

Maddə 893. Şərikli sığorta

893.1. Şərikli sığorta bir neçə sığortaçının aralarında bağladıqları müqaviləyə müvafiq

olaraq, sığorta ödənişi üzrə öhdəlikləri bölüşdürməklə sığorta müqaviləsi ilə müəyyən

edilmiş sığorta risklərini eyni zamanda sığortalamaları ilə bağlı fəaliyyət və bununla

əlaqədar yaranan münasibətlərdir.

893.2. Sığorta obyekti bir müqavilə ilə bir neçə sığortaçı tərəfindən sığortalana

bilər. Bu müqavilədə hər bir sığortaçının razılaşdırılmış paylar əsasında hüquq və

vəzifələrini müəyyən edən şərtlər olmalıdır.

893.3. Sığortalı qarşısında öhdəliyi öz payı miqdarında olmaqla şərikli sığortaçılardan

biri sığortalı ilə münasibətdə bütün şərikləri təmsil edə bilər.

893.4. Müvafiq sığorta növü üzrə fəaliyyət göstərməyə icazəsi olmayan sığortaçı şərikli

sığortada iştirak edə bilməz.

Maddə 894. Qrup halında sığorta

894.1. Qrup halında sığorta zamanı bir sığorta müqaviləsi ilə bir neçə sığorta predmeti

sığortalanır.

894.2. Qrup halında sığorta həm şəxsi, həm də əmlak sığortası üzrə aparıla bilər.

894.3. Şəxsi sığortaya aid olan qrup halında sığorta zamanı sığortalı sığorta olunanın

kimliyi göstərilən sığorta müqaviləsində sığorta olunan şəxslərin hər birini sığorta

müqaviləsinin onlara aid olan bütün şərtləri ilə tanış etməlidir. Bu halda sığorta

olunanların sığorta müqaviləsi ilə müvafiq şəkildə tanış edilməsini təsdiq edən sənəd

(siyahı və s.) sığorta şəhadətnaməsinin ayrılmaz tərkib hissəsidir. Qrup halında sığorta

zamanı şəxsi sığorta müqaviləsində sığorta olunanın kimliyi göstərildikdə və ya əmlak

sığortası müqaviləsində sığortalanan əmlak fərdi şəkildə qeyd olunduqda, tərəflər arasında

razılaşmaya əsasən müvafiq olaraq sığorta olunan şəxslərin hər birinə, yaxud hər bir

sığortalanan əmlaka görə sığorta şəhadətnaməsi verilə bilər.

894.4. Qrup halında sığorta zamanı sığorta olunanın kimliyi göstərilməyən şəxsi sığorta

müqaviləsində və ya sığortalanan əmlak fərdi şəkildə qeyd olunmayan əmlak sığortası

müqaviləsində sığorta olunan şəxslərin və ya əmlak sığortası müqaviləsində sığortalanan

əmlakın dairəsi o dərəcədə konkretləşdirilməlidir ki, sığorta hadisəsini, onun nəticələrini

və sığorta predmeti üzrə verilməli olan sığorta ödənişinin miqdarını müvafiq olaraq hər bir

sığorta olunana və ya sığortalanan əmlaka münasibətdə fərdiləşdirmək mümkün olsun.

Maddə 895. İkili (çoxqat) sığorta

895.1. Sığorta müqaviləsi bağlanan andakı həqiqi, yəni sığorta dəyərindən artıq məbləğdə əmlakın eyni risklərdən

iki və ya daha çox sığortaçıda sığortalanması halında (ikili və ya çoxqat sığorta halında), sığorta hadisəsinin baş verdiyi

zaman dəyən zərər üzrə sığortaçılardan hər biri onunla bağlanmış sığorta müqaviləsində nəzərdə tutulmuş sığorta

məbləğinə mütənasib qaydada, ümumilikdə sığorta dəyərindən artıq olmamaq şərtilə öhdəlik daşıyır.

[521]

895.2. Əmlak sığortalı tərəfindən qanunsuz gəlir əldə etmək məqsədilə bir və ya bir

neçə sığorta müqaviləsi əsasında onun həqiqi dəyərindən artıq məbləğə sığorta etdirildikdə,

bu məqsədlə bağlanmış hər bir sığorta müqaviləsi bağlandığı andan etibarsız sayılır. Bu

halda sığortalının qanunsuz gəlir əldə etmək məqsədi məhkəmə qaydasında sübut edilməlidir.

Maddə 896. Qismən sığorta

[522]

896.1. Əmlakın sığortası üzrə müqavilədə müəyyən edilmiş sığorta məbləği sığorta dəyərindən az olduğu halda

(qismən sığorta halında), sığortaçı zərərin əvəzini sığorta məbləğinin sığorta dəyərinə olan nisbətində ödəyir, bir

şərtlə ki, qismən sığorta barədə müddəa sığorta müqaviləsində əks edilmiş olsun.

896.2. Sığorta hadisəsi nəticəsində qismən sığortalanmış əmlakın tam məhv olması halında sığorta məbləği

bütünlüklə ödənildikdə, sığorta predmetinin qalıqlarına olan hüquq sığortaçıya sığorta ödənişi məbləğinin sığorta

dəyərinə olan nisbətində keçir.

896.3. Bu Məcəllənin 930.1-ci maddəsində nəzərdə tutulmuş halda sığorta hadisəsinin baş verdiyi zaman, sığorta

təminatı qismən sığorta kimi qiymətləndirilə bilməz.

Maddə 897. İcbari sığorta

897.1. İcbari sığortanın həyata keçirilməsi icbari sığorta qanunları ilə tələb olunur.

[523]

89 7.2. Xeyrinə icbari sığorta müqaviləsi bağlanmalı olan şəxs sığortalanmadığını

bildikdə onu sığorta etdirmək vəzifəsi olan şəxsdən sığorta etdirilməsini məhkəmə

qaydasında tələb etmək hüququna malikdir.

[524]

897.3. İcbari sığorta qanunları ilə icbari sığorta etdirmək vəzifəsi müəyyən olunmuş şəxs bu

vəzifəni yerinə yetirmədikdə və ya müvafiq sığorta müqaviləsini həmin qanunlarda nəzərdə

tutulmuş şərtlərlə müqayisədə sığorta olunanın vəziyyətini pisləşdirən şərtlərlə bağladıqda

həmin şəxs müvafiq icbari sığorta üzrə sığorta hadisəsi kimi tanına bilən hadisənin baş

verdiyi, yaxud halın yarandığı zaman sığorta olunan qarşısında ən azı həmin icbari sığorta

üzrə qanunvericiliklə müəyyən edilmiş sığorta təminatı həddində öhdəlik daşıyır.

[525]

897.4. İcbari sığorta qanunlarında fərqli müddəaların nəzərdə tutulduğu hallar istisna olmaqla, icbari sığorta

növlərinin həyata keçirilməsindən irəli gələn münasibətlər bu Məcəllə və “Sığorta fəaliyyəti haqqında” Azərbaycan

Respublikasının Qanunu ilə tənzimlənir.

[526]

Maddə 898. Azadolma məbləği və gözləmə müddəti

898.1. İcbari sığorta qanunlarında və könüllü sığorta növləri üzrə sığorta

müqavilələrində şərtli və ya şərtsiz azadolma məbləği, həmçinin gözləmə müddəti müəyyən

oluna bilər.

898.2. Azadolma məbləği sığorta hadisəsi nəticəsində yaranan itkilərin və ya dəyən

zərərin sığorta təminatı ilə əhatə olunmayan və sığortalının üzərində qalan hissəsidir.

Azadolma məbləği sığorta müqaviləsinə uyğun olaraq müəyyən edilən zərər məbləğindən, qismən sığorta halında isə

sığortaçının zərər məbləğindəki payından çıxılır.

898.3. Şərtli azadolma məbləğinin nəzərdə tutulması halında, sığorta hadisəsi

nəticəsində dəyən zərərin həcmi həmin məbləğdən çox olduqda və ya sığorta müqaviləsində

razılaşdırılmış hər hansı digər halın baş verməsi şərtilə azadolma məbləği tətbiq edilmir.

898.4. Şərtsiz azadolma məbləği nəzərdə tutulduqda həmin məbləğ hər bir halda tətbiq

edilir.

898.5. Sığorta müqaviləsində gözləmə müddəti nəzərdə tutulduqda sığorta hadisəsi

nəticəsində həmin müddət ərzində yaranan itkilərin əvəzinin ödənilməsi sığortalının

üzərində qalır.

898.6. Şərtli gözləmə müddəti müəyyən edildikdə sığorta hadisəsinin nəticələrinin həmin

müddətə bərabər və ya ondan artıq müddətdə davam etməsi şərti ilə sığorta tələbi və ya

sığorta ödənişi sığorta hadisəsinin baş verməsindən keçən həmin müddət qədər vaxt ərzində

yaranan itkilərə də şamil edilir.

898.7. Sığorta müqaviləsində şərtsiz gözləmə müddəti müəyyən edildikdə sığorta tələbi

və ya sığorta ödənişi sığorta hadisəsinin baş verməsindən keçən həmin müddət qədər vaxt

ərzində yaranan itkilərə şamil edilmir.

§2. Sığorta müqaviləsinə dair başlıca tələblər

Maddə 899. Sığorta müqaviləsinin forması

899.1. Sığorta müqaviləsi yazılı olaraq aşağıdakı hər hansı bir formada bağlanır:

899.1.1. tərəflərin müvafiq sığorta qaydaları əsasında sığorta müqaviləsi adlanan

sənədi tərtib edərək qarşılıqlı imzalaması yolu ilə;

899.1.2. müvafiq sığorta qaydaları ilə sığortalının razı olmasını təsdiq etməsi şərti

ilə sığortaçı tərəfindən ona sığorta şəhadətnaməsinin verilməsi yolu ilə;

899.1.3. icbari sığorta qanunlarında nəzərdə tutulmuş digər qaydada.

899.1-1. Bu Məcəllənin 899.1-ci maddəsində nəzərdə tutulmuş sığorta müqaviləsinin formaları elektron sənəd

formasında da bağlana bilər.

[527]

899.2. Bu Məcəllənin 899.1.2-ci maddəsində nəzərdə tutulmuş halda sığorta

şəhadətnaməsində sığorta predmetinin sığortalandığı risklər konkret olaraq sadalanmalıdır.

899.3. Bu Məcəllənin 899.1-ci və 899.2-ci maddələrinə əməl edilməməsinə görə sığortaçı

məsuliyyət daşıyır.

Maddə 900. Sığorta müqaviləsinin məzmunu

900.1 Bu Məcəllənin 899.1.1.-ci maddəsində nəzərdə tutulmuş halda sığorta müqaviləsində

aşağıdakılar göstərilməlidir:

900.1.1. sığortaçının adı və ünvanı;

900.1.2. sığortalının adı (fiziki şəxs olduqda, həmçinin soyadı, və atasının adı, fərdi

identifikasiya nömrəsi, hüquqi şəxs olduqda həmçinin VÖEN-i) və ünvanı;

[528]

900.1.3. sığorta predmeti və yerləşdiyi ünvan, həmçinin sığorta olunan(lar)ın adı

(fiziki şəxs olduqda, həmçinin soyadı, atasının adı, doğum tarixi, fərdi identifikasiya nömrəsi,

hüquqi şəxs olduqda həmçinin VÖEN-i) və ünvanı;

[529]

900.1.4. faydalanan şəxsin adı (fiziki şəxs olduqda həmçinin soyadı, atasının adı, və

doğum tarixi, fərdi identifikasiya nömrəsi, hüquqi şəxs olduqda həmçinin VÖEN-i ) və ünvanı;

[530]

900.1.5. sığorta məbləğinin hər bir sığorta predmeti və ya onun hissəsinə, yaxud hər

bir sığorta olunana münasibətdə ayrı-ayrı risklər üzrə miqdarı;

900.1.6. sığorta haqqının ümumi və hər bir sığorta predmeti üzrə məbləği və ödənilməsi

qaydası;

900.1.7. sığorta müqaviləsinin qüvvədə olduğu müddət və ərazi;

900.1.8. sığorta müqaviləsinə əlavələr və dəyişikliklər edilməsi, həmçinin ona xitam

verilməsi qaydası;

900.1.9. sığorta müqaviləsi üzrə təminat verilən sığorta riskləri, eyni zamanda əgər bu

barədə razılaşdırılıbsa, müvafiq sığorta qaydalarında nəzərdə tutulmuş əlavə sığorta

təminatları;

900.1.10. sığorta ödənişinin verilməsi qaydası və əsasları;

900.1.11. sığorta ödənişinin verilməsindən imtinanın əsasları;

900.1.12. sığorta müqaviləsinin şərtlərinin yerinə yetirilməməsinə və ya lazımi qaydada

yerinə yetirilməməsinə görə tərəflərin məsuliyyəti;

900.1.13. mübahisələrin həlli qaydası;

900.1.14. sığorta müqaviləsinin tərəflərinin qarşılıqlı razılaşması əsasında müəyyən

edilən , qanunvericiliyə zidd olmayan digər şərtlər;

900.1.15. sığorta müqaviləsinin tərəflərinin imzaları, hüquqi şəxs olduqda həmçinin

möhürləri.

900.2 İcbari sığorta müqaviləsinin bağlanması qaydası icbari sığorta qanunları ilə

müəyyən edilir.

Maddə 901. Sığorta şəhadətnaməsi

901.1. “İcbari sığortalar haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanununda başqa cür nəzərdə tutulan

hallar istisna olmaqla, sığortaçı sığortalıya sığorta müqaviləsinin bağlanması faktını

təsdiq edən sənəd - sığorta şəhadətnaməsi verməlidir. Bu tələb sığorta müqaviləsinin bu

Məcəllənin 899.1.1-ci maddəsində nəzərdə tutulmuş qaydada bağlandığı hala da şamil edilir.

901.2. Müqavilə üzrə sığorta olunan eyni zamanda sığortalı olmadıqda, sığorta

şəhadətnaməsi sığortalının yazılı tələbi ilə sığorta olunana da verilə bilər.

901.3. Əgər “İcbari sığortalar haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanununda və sığorta

müqaviləsində başqa cür nəzərdə tutulmamışdırsa, sığorta şəhadətnaməsi sığorta haqqının ilk

hissəsinin və ya tam ödənildiyi gün, qrup halında sığorta zamanı isə sığorta haqqının ilk

hissəsinin və ya tam ödənilməsindən 3 iş günü müddətində verilməlidir.

901.4. Sığorta şəhadətnaməsi itdikdə və ya məhv olduqda sığortalı və ya sığorta olunan

onun dublikatını sığortaçıdan tələb edə bilər.

901.5. Bu Məcəllənin 901.4-cü maddəsində nəzərdə tutulmuş tələbin yazılı şəkildə daxil

olduğu tarixdən etibarən 3 iş günü müddətində sığortaçı sığortalını və ya sığorta olunanı

müqavilədə başqa cür nəzərdə tutulmamışdırsa, öz hesabına müvafiq sığorta şəhadətnaməsinin

dublikatı ilə təmin etməlidir.

Maddə 902. Sığorta şəhadətnaməsinin məzmunu

902.1. Sığorta şəhadətnaməsində aşağıdakılar göstərilməlidir:

902.1.1. sığortaçının adı və ünvanı;

902.1.2. sığortalının adı (fiziki şəxs olduqda, həmçinin soyadı, və atasının adı, fərdi

identifikasiya nömrəsi, hüquqi şəxs olduqda həmçinin VÖEN-i) və ünvanı;

[531]

902.1.3. sığorta predmeti və onun olduğu yer, yaxud sığorta olunanın adı (fiziki şəxs

olduqda həmçinin soyadı, atasının adı, doğum tarixi, fərdi identifikasiya nömrəsi, hüquqi şəxs olduqda

həmçinin VÖEN-i) və ünvanı;

[532]

902.1.4. sığorta riskləri;

902.1.5. sığorta məbləği;

902.1.6. sığorta haqqının məbləği, onun verilməsi qaydası və müddəti;

902.1.7. sığorta müqaviləsinin qüvvədə olduğu müddət və ərazi;

902.1.8. sığorta müqaviləsinin aid olduğu digər şəxslər (faydalanan şəxs, sığorta

agenti və sığorta brokeri) varsa, onların adı (fiziki şəxs olduqda həmçinin soyadı, və

atasının adı, fərdi identifikasiya nömrəsi, hüquqi şəxs olduqda həmçinin VÖEN-i ) və ünvanı;

[533]

902.1.9. sığortaçının sığorta şəhadətnaməsini, sığortalının isə müvafiq sığorta

qaydaları ilə tanış olmasını təsdiq edən imzaları və (və ya) möhürləri.

902.2. Sığorta şəhadətnaməsində sığortalının və ya sığorta olunanın sığorta müqaviləsi

üzrə hüquqlarının pozulmasını hesab etdiyi hallarda Azərbaycan Respublikasının Mərkəzi Bank a

şikayətlə müraciət etməsi üçün həmin orqanın adı, ünvanı və telefon nömrəsi aydın şəkildə

göstərilməlidir.

[534]

Maddə 903. Sığorta haqqı

903.1. Sığorta haqqı risklərin qəbul edilməsi və ya bölüşdürülməsi müqabilində sığorta

müqaviləsində nəzərdə tutulan qaydada sığortalının sığortaçıya ödəməli olduğu pul

məbləğidir.

903.2. Sığorta haqqının miqdarı və ya onun hesablanması və ödənilməsi qaydası könüllü

sığortada sığorta müqaviləsi ilə, icbari sığortada isə icbari sığorta qanunları ilə müəyyən

edilir.

90 3.3. “İcbari sığortalar haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanununda başqa hal nəzərdə

tutulmamışdırsa, sığorta müqaviləsində sığorta haqqının hissə-hissə ödənilməsi

razılaşdırıla bilər.

903.4. Müqavilədə başqa cür nəzərdə tutulmamışdırsa, sığorta müqaviləsi sığorta

haqqının ilk hissəsinin və ya tam ödənilməsindən sonra qüvvəyə minir.

903.5. Sığorta haqqı və ya onun hissəsi vaxtında ödənilmədikdə sığortaçı onun

ödənilməsi üçün bu Məcəllənin 903.6-cı maddəsinin tələbini nəzərə alaraq yazılı surətdə 15

günədək müddət müəyyən edə bilər.

903.6. Hər bir halda sığorta haqqı və ya onun razılaşdırılmış ilk hissəsi sığorta

müqaviləsi bağlandığı gündən 1 aydan gec olmayaraq ödənilməlidir.

903.7. Elektron sənəd formasında olan sığorta müqaviləsi üzrə sığorta haqqının ödənilməsi sığortalının müvafiq

sığorta qaydaları və sığorta müqaviləsinin şərtləri ilə tanış olmasını, həmin qaydalar və şərtlərlə razılığını, həmçinin

sığorta müqaviləsinin bağlanması faktını təsdiqləyir.

Maddə 904. Sığorta məbləği

904.1. Sığorta məbləği sığortalanmış risklər üzrə sığortaçının öhdəliyinin son

həddidir.

904.2. Sığorta məbləği icbari sığorta üzrə icbari sığorta qanunları ilə, könüllü sığorta üzrə sığorta

müqaviləsi ilə müəyyənləşdirilir.

Maddə 905. Sığortalanan əmlakın dəyərinin mübahisə predmeti olması

Sığortalanan əmlak barəsində sığortaçıya sığortalı tərəfindən qəsdən yanlış məlumat

verilməsinin sübut edildiyi hallar istisna olmaqla, tərəflər əmlakın sığorta müqaviləsində

müəyyən edilmiş dəyərini mübahisələndirə bilməzlər.

Maddə 906. Sığorta təminatının müddətinin başlanması və sonu

906.1. İcbari sığorta qanunlarında və ya könüllü sığorta müqaviləsində başqa cür nəzərdə tutulmamışdırsa,

sığorta haqqının ilk hissəsinin və ya tam ödənilməsi halında, sığorta təminatının müddəti sığorta müqaviləsinin

bağlandığı gün saat iyirmi dörddən başlanır və icbari sığorta qanunlarında nəzərdə tutulmuş hallar istisna olmaqla,

sığorta müqaviləsinə əsasən həmin müqavilənin qüvvədə olduğu sonuncu gün saat iyirmi dörddə başa çatır.

906.2. Bu Məcəllənin 919.1.1–919.1.8-ci maddələrində nəzərdə tutulmuş hər hansı hal baş verdikdə, həmin halın

baş verdiyi andan, bu Məcəllənin 919.1.9-cu maddəsində nəzərdə tutulmuş halda isə bu Məcəllənin 920.2-ci maddəsi

ilə müəyyən edilmiş müvafiq müddətin sonuncu gününün bitməsi anından sığorta müqaviləsi üzrə sığorta təminatı

başa çatmış hesab edilir.

Maddə 907. İcbari sığorta müqaviləsinin məcburiliyi

907.1. İcbari sığorta qanunları ilə üzərinə icbari qaydada sığorta etdirmək vəzifəsi qoyulan

şəxs müvafiq icbari sığorta növünü aparmağa icazəsi olan sığortaçını sərbəst seçmək

hüququndan istifadə etməklə müvafiq icbari sığorta müqaviləsini bağlamağa borcludur.

907.2. İcbari sığorta növünü aparmağa icazəsi olan sığortaçı müvafiq riskləri sığorta etdirmək üçün müraciət edən

və sığorta marağı olan şəxslə icbari sığorta müqaviləsi bağlamaqdan imtina edə bilməz.

907.3. Sığortalı qismində sığorta etdirməli olan şəxsin, eləcə də sığortaçı qismində

sığortalamağa borclu olan sığortaçının müvafiq icbari sığorta müqaviləsini bağlamaması

Azərbaycan Respublikasının İnzibati Xətalar Məcəlləsində nəzərdə tutulmuş məsuliyyətə səbəb olur.

Maddə 908. Sığorta müqaviləsinin etibarsızlığı

908.1. Əqdlərin etibarsızlığının bu Məcəllə ilə nəzərdə tutulmuş ümumi əsasları ilə

yanaşı, sığorta müqaviləsi aşağıdakı hallarda bağlandığı andan etibarsız sayılır:

908.1.1. sığorta obyekti məhkəmənin qanuni qüvvəyə minmiş hökmünə (qərarına) əsasən

müsadirə edilməli əmlakla bağlı olduqda;

[535]

908.1.2. sığorta müqaviləsi sığortaçının və ya sığortalının adından müqavilə bağlamağa

ixtiyarı olmayan şəxslərlə bağlandıqda;

908.1.3. sığorta müqaviləsi bağlandığı anda sığorta predmeti mövcud olmadıqda;

908.1.4. sığorta obyekti sığortalının qeyri-qanuni mənafeləri ilə, həmçinin

sığortalanması qanunvericiliklə qadağan olunmuş mənafeləri ilə bağlı olduqda;

908.1.5. əmlak bir və ya bir neçə sığorta müqaviləsi ilə həqiqi dəyərindən artıq

məbləğə sığortalandıqda sığorta məbləğinin sığorta dəyərindən artıq olan hissəsində;

908.1.6. sığorta qaydalarında nəzərdə tutulmayan və sığortalının vəziyyətini

pisləşdirən əlavə şərtlər sığorta müqaviləsinə daxil edildikdə həmin şərtlərə münasibətdə;

908.1.7. sığorta fəaliyyəti ilə məşğul olmaq hüququ olmayan və ya müvafiq sığorta

növünü aparmağa icazəsi olmayan şəxs sığortaçı qismində müvafiq sığorta müqaviləsini

bağladıqda (bu halda ödənilmiş sığorta haqları tam həcmdə sığortalıya qaytarılır);

908.1.8. sığorta marağı mövcud olmadıqda.

908.2. Sığortaçı sığorta müqaviləsinin bağlanmasının bu Məcəllənin 899.1-ci maddəsində

nəzərdə tutulmuş qaydalarına əməl olunmamasına görə öz vəzifələrinin yerinə yetirilməsindən

imtina etmək üçün sığorta müqaviləsinin etibarsız olmasını iddia edə bilməz.

Maddə 909. Faydalanan şəxsin təyin edilməsi

909.1. Sığortalı sığorta müqaviləsi bağlayarkən istənilən şəxsi (şəxsləri) faydalanan şəxs kimi təyin etmək, habelə

sığorta hadisəsi baş verənədək onu dəyişdirmək hüququna malikdir. Girov və lizinq münasibətlərinin şərti kimi tətbiq

edilən sığorta müqavilələri üzrə faydalanan şəxs (şəxslər) müvafiq olaraq girov saxlayanın və ya lizinq verənin razılığı

ilə təyin edilə və ya dəyişdirilə bilər.

909.2. Girov qoyulan əmlakın sığortası müqaviləsində girov saxlayan yalnız sığorta

ödənişinin verilməsi anında borclunun (girov qoyanın) ona olan borc məbləği həddində ödəniş

almaq hüququna malik olan faydalanan şəxs kimi tanına bilər. Zərərin borc məbləğindən artıq

olan hissəsinə münasibətdə girov qoyan (borclu) faydalanan şəxs qismində tanınmalıdır.

909.3. Öz həyatını sığorta etdirən fiziki şəxs müvafiq sığorta müqaviləsində istənilən

şəxsi (şəxsləri) faydalanan şəxs qismində təyin edə bilər.

Maddə 910. Şəxsi sığorta müqavilələrində sığorta olunanın yazılı razılığı

Şəxsi sığortada sığortalı həm də sığorta olunan olmadıqda sığorta müqaviləsinin

bağlanmasına sığorta olunanın (və ya onun qanuni nümayəndəsinin) müqavilənin onun xeyrinə

bağlanması təklifi ilə yazılı qaydada tanış edilməsi şərti ilə yol verilir.

Maddə 911. Sığorta müqaviləsinin bağlanması zamanı məlumat vermək vəzifəsi

911.1. Sığorta müqaviləsi bağlanarkən sığortalı sığortaçının müstəqil auditor

tərəfindən təsdiqlənmiş illik balansı və fəaliyyətinin illik yekunlarına dair maliyyə

nəticələri ilə tanış olmaq hüququna malikdir.

911.2. Sığorta müqaviləsi bağlanarkən sığortalı özünə məlum olan , habelə sığortaçının yazılı

surətdə tələb etdiyi və müqavilədən imtina etmək, yaxud onu məzmunu dəyişdirilmiş şəkildə

bağlamaq qərarına təsir göstərə bilən bütün hallar barədə sığortaçıya məlumat verməlidir.

911.3. Eyni sığorta marağı ilə bağlı bir neçə sığortaçı ilə sığorta müqaviləsi bağlayan

sığortalı bu barədə sığortaçılardan hər birinə məlumat verməlidir. Həmin məlumatda digər

sığortaçının adı və müvafiq sığorta məbləği göstərilməlidir. Tələb edildikdə bu məlumatları

təsdiq edən müvafiq sənədlər təqdim olunmalıdır.

Maddə 912. Sığorta riskinin artması barədə məlumat vermək vəzifəsi

912.1. Sığortalı bu Məcəllənin 911.2-ci maddəsinə uyğun olaraq bildirilmiş hallarla bağlı sığorta müqaviləsi

bağlandıqdan sonra meydana çıxan bütün dəyişikliklər barədə sığortaçıya və ya sığortaçının adından çıxış edən sığorta

vasitəçisinə məlumat verməlidir.

912.2. Girov və lizinq münasibətlərinin şərti kimi tətbiq edilən sığorta müqavilələri üzrə bu Məcəllənin 911.2-ci

maddəsinə uyğun olaraq bildirilmiş hallarla bağlı sonradan meydana çıxan dəyişikliklər barədə sığortaçıya və ya

sığortaçının adından çıxış edən sığorta vasitəçisinə məlumat vermək həmin dəyişikliklərdən xəbərdar olan

girovsaxlayan və ya lizinqverənin vəzifəsidir.

912.3. Sığortaçının adından çıxış edən sığorta vasitəçisinin bu Məcəllənin 911.2-ci maddəsinə uyğun olaraq

bildirilmiş hallarla bağlı sığorta müqaviləsi bağlandıqdan sonra meydana çıxan hər hansı dəyişiklik barədə

məlumatlandırılması sığortaçının məlumatlandırılması hesab edilir.

Maddə 913. Sığorta müqaviləsinin şərtləri ilə tanış etmək vəzifəsi

Sığorta müqaviləsi bağlanarkən sığortaçı, sığorta brokeri və ya sığorta agenti sığortalını

icbari sığortanın şərtləri ilə, yaxud könüllü sığorta müqaviləsinin əsaslandığı sığorta

qaydaları ilə tanış etməlidir. Bu zaman sığortalıya sığorta hadisəsi hesab edilə bilən halın baş verdiyi zaman

necə hərəkət etməyi, sığortaçının sığorta ödənişindən imtina etməsinin qanuni əsaslarını əks etdirən, hamı tərəfindən

asanlıqla başa düşülən üslubda tərtib edilmiş yaddaş vərəqi verməlidir.

Maddə 914. Sığorta riskinin qiymətləndirilməsi

914.1. Əmlak sığortası müqaviləsi bağlayarkən sığortaçı sığortalanan predmetə baxış

keçirmək, fiziki və texniki xüsusiyyətlərini müxtəlif vasitələrlə təyin etməklə, sxem və

cizgilər tərtib etməklə, foto və video çəkilişlər aparmaqla onu qiymətləndirmək, lazım

gəldikdə isə onun həqiqi dəyərini müəyyən etmək məqsədilə “Sığorta fəaliyyəti haqqında” Azərbaycan

Respublikası Qanununun 10.10-cu maddəsinin tələblərini nəzərə almaqla müstəqil ekspert təyin

etmək hüququna malikdir.

914.2. Sığortaçı sığortalanan əmlakı, həmçinin sığorta risklərini bilavasitə özü və ya

“Sığorta fəaliyyəti haqqında” Azərbaycan Respublikası Qanununun 10.10-cu maddəsinin tələblərini nəzərə

almaqla təyin etdiyi sığorta sahəsində yardımçı fəaliyyət göstərən müvafiq şəxs, yaxud

müstəqil ekspert vasitəsilə qiymətləndirir.

914.3. Şəxsi sığorta müqaviləsi bağlandıqda sığortaçı sığorta olunan şəxsin səhhətinin

mövcud vəziyyətini qiymətləndirmək məqsədilə onun sığorta müqaviləsinin şərtlərindən asılı

olaraq öz hesabına və ya sığortalının hesabına müayinə olunmasını tələb edə bilər.

914.4. Sığorta riskinin qiymətləndirilməsi üçün təyin olunan müstəqil ekspertlər və

sığorta sahəsində yardımçı fəaliyyət göstərən şəxslər bununla bağlı sığortaçının malik

olduğu bütün hüquqlardan istifadə edə bilərlər.

Maddə 915. Sığorta qaydaları

Sığortaçının təklif etdiyi könüllü sığorta növünün aparılmasının əsaslandığı, həmin sığorta növü üzrə qayda və

şərtlərin məcmusu olan sığorta qaydaları bu Məcəllənin və “Sığorta fəaliyyəti haqqında” Azərbaycan Respublikası

Qanununun tələbləri nəzərə alınmaqla, sığortaçının özü tərəfindən və ya “Sığorta fəaliyyəti haqqında” Azərbaycan

Respublikası Qanununun 16.5-ci və 16.6-cı maddələrində nəzərdə tutulmuş digər qaydada müəyyən edilir.

[536]

Maddə 916. Sığorta qaydalarının məzmunu

916.1. Sığorta qaydalarında aşağıdakılar müəyyən edilməlidir:

916.1.1. müvafiq sığorta növünün aid olduğu və ya bu növdə birləşdirilmiş sığorta

sinifləri;

916.1.2. sığorta predmetlərinin – sığorta olunanların, sığortalanan əşyaların və ya

halların konkret kateqoriyası;

916.1.3. sığorta məbləğlərinin müəyyən edilməsi qaydası;

916.1.4. sığorta riskləri;

916.1.5. sığorta risklərindən istisnalar və (və ya) sığorta təminatında məhdudiyyətlər;

916.1.6. sığorta müqaviləsinin bağlanması, həmçinin ona əlavələr və dəyişikliklər

edilməsi və xitam verilməsi qaydası;

916.1.7. tərəflərin hüquqları və vəzifələri;

916.1.8. sığorta hadisəsi baş verdikdə sığortalının vəzifələri;

916.1.9. sığorta ödənişinin həyata keçirilməsi qaydası və şərtləri, sığorta ödənişinin

verilməsi üçün tələb olunan sənədlərin konkret siyahısı;

916.1.10. sığorta ödənişinin verilməsindən imtinanın əsasları;

916.1.11. sığorta ödənişinin verilməsi, yaxud sığorta ödənişini verməkdən imtina

olunması haqqında qərarın qəbul edilməsi müddəti;

916.1.12. sığorta müqaviləsinin şərtlərinin yerinə yetirilməməsinə və ya lazımi qaydada

yerinə yetirilməməsinə görə tərəflərin məsuliyyəti;

916.1.13. mübahisələrin həlli qaydası;

916.1.14. sığorta tarifləri və onların iqtisadi əsaslandırılması.

916.1-1. Bu Məcəllənin 916.1-ci maddəsində nəzərdə tutulmuş məsələlərdən əlavə olaraq aqrar sığortaya aid

sığorta qaydalarında “Aqrar sığorta haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanunu ilə nəzərdə tutulmuş digər

məsələlər də müəyyən edilir.

[537]

916.2. Bu Məcəllənin 916.1.5-ci maddəsində nəzərdə tutulmuş istisnalar və məhdudiyyətlər sığorta

müqaviləsində razılaşdırılmaqla sığorta təminatına daxil edilə bilər.

Maddə 917. Həyat sığortası müqavilələrinə dair əlavə tələblər

917.1. Sığorta olunanın sığortaçının mənfəətində iştirak etməsi şərti ilə bağlanan

həyat sığortası müqaviləsində mənfəətin bölüşdürülməsi qaydası göstərilməlidir.

917.2. Sığortalının həyat sığortası müqaviləsinin bağlanması zamanı özünün məlumat

vermək vəzifəsini icra etməməsi müqavilənin bağlandığı vaxtdan 5 il müddət keçdikdən sonra

sığortaçının müqavilə üzrə vəzifələrinin icrasından imtina etməsi üçün əsas ola bilməz. Bu

halda sığortalı məlumat vermək vəzifəsini qəsdən icra etməmişdirsə, müqavilədən imtinaya

yol verilir.

Maddə 918. Vahid sığorta müqaviləsi tərtib etməklə sığorta müqaviləsinin bağlanması

918.1. Sığortalı ilə sığortaçı arasındakı razılaşmaya görə davamlı olaraq eynicinsli

əmlakın (malların, yüklərin və s.) müxtəlif hissələrinin oxşar şərtlərlə ayrı-ayrı dövrlər

üzrə sığorta olunması vahid sığorta müqaviləsi tərtib edilməklə bir sığorta müqaviləsi

əsasında həyata keçirilə bilər.

918.2. Sığortalı bu Məcəllənin 918.1-ci maddəsində göstərilən əmlakın hər bir hissəsi

haqqında sığorta müqaviləsində razılaşdırılmış məlumatları vaxtında, belə məlumatların

təqdim edilmə vaxtı müqavilədə nəzərdə tutulmadıqda isə həmin məlumatları əldə etdikdən

dərhal sonra sığortaçıya çatdırmalıdır. Məlumatlar əldə edildiyi zaman zərərlərin əvəzinin

sığortaçı tərəfindən ödənilməyəcəyi məlum olduqda belə, sığortalı bu maddədə nəzərdə

tutulmuş vəzifənin yerinə yetirilməsindən azad edilmir.

918.3. Sığortalı tələb etdikdə sığortaçı bu Məcəllənin 918.1-ci maddəsində nəzərdə

tutulan müqavilənin aid olduğu əmlakın ayrı-ayrı hissələri üzrə sığorta şəhadətnaməsi

verməlidir.

Maddə 919. Sığorta müqaviləsinə vaxtından əvvəl xitam verilməsi

919.1. Sığorta müqaviləsinə aşağıdakı hallarda vaxtından əvvəl xitam verilir:

919.1.1. sığorta predmeti artıq mövcud olmadıqda;

919.1.2. aşağıdakı hallar istisna olmaqla, sığortalı fiziki şəxs öldükdə və ya

sığortalı hüquqi şəxs ləğv olunduqda:

919.1.2.1. əmlak sığortası müqaviləsini bağlamış sığortalı sığorta müqaviləsi

bağlayarkən sığortalanmış əmlakı qəbul edəcək hər hansı şəxsi təyin etmiş olduğu, habelə

sığorta hadisəsi baş verənədək sığortaçının razılığı ilə onu dəyişdirmiş olduğu hallarda

sığortalı fiziki şəxs vəfat edərsə, onun həmin müqavilə üzrə hüquq və vəzifələri bu Məcəllə

ilə müəyyən olunmuş vərəsəlik qaydasında sığortalanmış əmlakı qəbul edən şəxsə keçir;

919.1.2.2. icbari sığorta qanunlarında və ya müqavilədə başqa şərtlər müəyyən edilməmişdirsə,

sığortalının hüquq və vəzifələri sığorta predmeti olan miras əmlakın yeni mülkiyyətçisinə,

sahibinə və ya istifadəçisinə həm onun özünün, həm də sığortaçının müqavilədə

rəsmiləşdirilən razılığı ilə keçir;

919.1.2.3. başqa şəxsin xeyrinə həyat sığortası müqaviləsi bağlamış sığortalı vəfat

etdikdə onun hüquq və vəzifələri xeyrinə sığorta müqaviləsi bağlanmış şəxsə təqdim

edildikdən sonra ona özünün yazılı razılığı ilə keçir;

919.1.2.4. sığortalı olan hüquqi şəxs sığorta müqaviləsinin qüvvədə olduğu dövrdə

yenidən təşkil edildikdə onun həmin müqavilə üzrə hüquq və vəzifələri qanunvericiliyə uyğun

olaraq müvafiq hüquq varisinə keçir.

919.1.3. Sığorta müqaviləsi üzrə sığortalı olmayan sığorta olunan vəfat etdikdə

sığortalının onun başqası ilə əvəz olunması təklifinə sığortaçı etiraz etdikdə;

919. 1.4. “İcbari sığortalar haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanununda , yaxud sığorta

müqaviləsində digər hal nəzərdə tutulmamışdırsa, sığortalanmış əmlak özgəninkiləşdirilərkən

sığortaçı sığortalının hüquq və vəzifələrinin əmlakın yeni mülkiyyətçisinə, sahibinə və ya

istifadəçisinə keçməsinə etiraz etdikdə; əmlak özgəninkiləşdirilərkən sığortaçı

sığortalının hüquq və vəzifələrinin əmlakın yeni mülkiyyətçisinə, sahibinə və ya

istifadəçisinə keçməsinə etiraz etmədikdə əlavə sığorta haqqı ödənilmədən sığorta

müqaviləsi üzrə sığortalı dəyişdirilir;

919.1.5. sığorta hadisəsinin baş verməsi ehtimalı olmadıqda və sığorta riskinin

mövcudluğu, səbəbi sığorta hadisəsi olmayan hallara görə başa çatdıqda;

919.1.6. sığortaçı sığortalı qarşısında öz öhdəliklərini tam olaraq yerinə yetirdikdə;

919.1.7. sığortalı sığorta haqqını icbari sığorta qanunlarında və ya sığorta müqaviləsində

müəyyən edilən qaydada ödəmədikdə;

919.1.8. sığorta marağı artıq mövcud olmadıqda;

919.1.9. sığortalı və ya sığortaçı sığorta müqaviləsinə vaxtından əvvəl xitam verilməsi tələbi ilə çıxış etdikdə.

919.2. Sığorta müqaviləsinin qüvvədə olduğu dövrdə sığortalı məhkəmənin qərarı ilə

fəaliyyət qabiliyyəti olmayan hesab edilmişdirsə, yaxud onun fəaliyyət qabiliyyəti

məhkəmənin qərarı ilə məhdudlaşdırılmışdırsa, mülki məsuliyyət sığortası üzrə müqavilə

məhkəmənin müvafiq qərarının qüvvəyə mindiyi andan xitam verilmiş hesab edilir, digər

hallarda isə belə sığortalının hüquq və vəzifələrini onun qəyyumu və ya himayəçisi həyata

keçirir.

Maddə 920. Sığorta müqaviləsinə vaxtından əvvəl xitam vermə ilə bağlı xəbərdar etmə

920.1. Bu Məcəllənin 919-cu maddəsində göstərilən hallarda sığorta müqaviləsinə xitam

verilməsi üçün əsas olan şərait yarandıqda bu Məcəllənin 920.2-ci maddəsi nəzərə alınmaqla

müqaviləyə xitam verilməsində maraqlı olan tərəf dərhal digər tərəfi bu barədə xəbərdar

etməlidir.

920.2. Sığorta müqaviləsinə bu Məcəllənin 919.1.9-cu maddəsinə uyğun olaraq sığortalının və ya

sığortaçının tələbi ilə vaxtından əvvəl xitam verilərkən bu barədə bir tərəf digərinə ən

azı 30 gün əvvəl (sığorta müqaviləsi beş ildən çox müddətə bağlanmış olduqda 60 gün, 3

aydan az müddətə bağlanmış olduqda isə 5 iş günü əvvəl) tələbini əsaslandırdığı yazılı

bildiriş göndərməlidir.

Maddə 921. Sığorta müqaviləsinə vaxtından əvvəl xitam vermənin nəticələri

921.1. Sığorta müqaviləsinə (qrup halında sığorta zamanı həm də müqaviləyə hər hansı bir sığorta predmetinə

münasibətdə) sığortalının tələbi ilə vaxtından əvvəl xitam verildikdə, sığortaçı həmin müqavilə üzrə (qrup halında

sığorta zamanı isə müqavilənin hər hansı sığorta predmeti ilə bağlı sığorta haqqına mütənasib olan) sığorta haqqının

qaytarılan hissəsindən işlərin aparılması xərclərinin müqavilənin qurtarmamış müddətinə mütənasib hissəsini

çıxmaqla həmin müddət üçün sığorta haqlarını ona qaytarır. Sığortalının sığorta müqaviləsinə xitam verilməsi ilə bağlı

tələbi sığortaçının sığorta müqaviləsi üzrə vəzifələrini yerinə yetirməməsi ilə bağlıdırsa, sığortaçı sığorta haqlarını

(qrup halında sığorta zamanı həm də müqavilənin hər hansı bir sığorta predmeti üzrə ödənilmiş sığorta haqlarını)

bütünlüklə sığortalıya qaytarır.

921.2. Sığorta müqaviləsinə (qrup halında sığorta zamanı, həm də müqaviləyə hər hansı

bir sığorta predmetinə münasibətdə) sığortaçının tələbi ilə vaxtından əvvəl xitam

verildikdə o, sığorta haqlarını (qrup halında sığorta zamanı, həm də müqavilənin hər hansı

bir sığorta predmeti üzrə ödənilmiş sığorta haqlarını) bütünlüklə sığortalıya qaytarır;

əgər bu tələb sığortalının sığorta müqaviləsi üzrə vəzifələrini yerinə yetirməməsi ilə

bağlıdırsa, sığortaçı həmin müqavilə üzrə işlərin aparılması xərcləri çıxılmaqla

müqavilənin qurtarmamış müddəti üçün sığorta haqlarını (qrup halında sığorta zamanı, həm də

müqavilənin hər hansı bir sığorta predmeti üzrə ödənilmiş sığorta haqlarını) qaytarır. Bu

halda sığortaçı sığorta müqaviləsi üzrə (qrup halında sığorta zamanı isə müqavilənin hər hansı sığorta predmeti ilə

bağlı sığorta haqqına mütənasib olan) sığorta haqqının qaytarılan hissəsindən işlərin aparılması xərclərinin

müqavilənin qurtarmamış müddətinə mütənasib hissəsini çıxa bilər.

921.3. Sığorta müqaviləsinə (qrup halında sığorta zamanı, həm də müqaviləyə hər hansı

bir sığorta predmetinə münasibətdə) vaxtından əvvəl xitam verildiyi halda, əgər xitam

verilmə anınadək sığortaçı tərəfindən sığortalıya ödənilmiş sığorta haqqına (qrup halında

sığorta zamanı, həm də müqavilənin hər hansı bir sığorta predmeti üzrə ödənilmiş sığorta

haqlarına) bərabər və ya ondan çox miqdarda sığorta ödənişi verilmişdirsə, sığorta haqqı

(qrup halında sığorta zamanı, həm də müqavilənin hər hansı bir sığorta predmeti üzrə

ödənilmiş sığorta haqları) sığortalıya qaytarılmır.

921.4. Sığorta müqaviləsinə vaxtından əvvəl xitam verildiyi halda, əgər xitam verilmə

anınadək sığortaçı tərəfindən sığortalıya ödənilmiş sığorta haqqından (qrup halında sığorta

zamanı, həm də müqavilənin hər hansı bir sığorta predmeti üzrə ödənilmiş sığorta

haqlarından) az miqdarda sığorta ödənişi verilmişdirsə, həmin sığorta haqqı məbləği ilə

sığorta ödənişi məbləği arasındakı fərq miqdarında sığorta haqqının sığortalıya

qaytarılması müvafiq olaraq bu Məcəllənin 921.1-ci və 921.2-ci maddələrində nəzərdə

tutulmuş qaydada həyata keçirilir.

921.5. Sığorta müqaviləsi bu Məcəllənin 919.2-ci maddəsində müəyyən edilmiş məhkəmə

qərarı əsasında xitam verilmiş hesab edildikdə sığortaçı həmin müqavilə üzrə işlərin

aparılması xərclərini çıxmaqla müqavilənin (qrup halında sığorta zamanı həm də müqavilənin

hər hansı bir sığorta predmetinə münasibətdə) qurtarmamış müddəti üçün sığorta haqlarını,

bu Məcəllənin 921.3-cü və 921.4-cü maddələrinin tələbləri nəzərə alınmaqla, sığortalının

qanuni nümayəndəsinə qaytarır.

921.6. “Sığorta fəaliyyəti haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanununa uyğun olaraq sığortaçıya moratorium

tətbiq edildikdə, sığorta müqaviləsinə vaxtından əvvəl xitam verilməsi nəticəsində sığortalıya qaytarılmalı olan sığorta

haqqının qaytarılması moratorium qüvvədə olduğu müddət ərzində dayandırılır.

[538]

§3. Sığorta hadisəsi və sığorta ödənişi

Maddə 922. Sığorta hadisəsi

922.1. Sığorta hadisəsi icbari sığorta qanunlarına və ya sığorta müqaviləsinə görə sığorta

ödənişinin sığortalıya, sığorta olunana və ya digər faydalanan şəxslərə ödənilməsi üçün

əsas olan, sığorta müqaviləsinin qüvvədə olduğu müddət ərzində baş verən hadisə və ya

yaranan haldır.

922.2. Sığorta hadisəsi hesab edilən hadisələr və hallar icbari sığorta üzrə icbari

sığorta qanunlarında, könüllü sığorta üzrə isə tərəflərin razılaşması əsasında sığorta

müqaviləsində müəyyən edilir.

922.3. Sığorta hadisəsi baş vermə ehtimalına və (və ya) təsadüfilik əlamətlərinə malik

olmalıdır.

Maddə 923. Sığorta hadisəsi barədə məlumatlandırma

923.1. Sığorta hadisəsinin baş verməsi barədə sığortalı və ya sığorta olunan şəxs,

yaxud faydalanan şəxs hadisədən xəbər tutduqdan dərhal sonra və ya mümkün olan ən qısa

müddət ərzində sığortaçıya və ya onun nümayəndəsinə, eyni zamanda qanunvericiliyə uyğun

olaraq həmin hadisə barədə məlumatlandırılmalı olan səlahiyyətli dövlət orqanlarına hər

hansı vasitə ilə xəbər verməlidir. İcbari sığorta qanunvericiliyində və sığorta

müqaviləsində sığorta hadisəsi barədə sığortaçıya xəbər vermənin ağlabatan müddəti və (və

ya) üsulu nəzərdə tutula bilər.

923.2. Sığorta hadisəsinin baş verməsi barədə sığortaçıya məlumat vermiş sığortalı və

ya sığorta olunan şəxs, həmçinin faydalanan şəxs bu Məcəllənin 923.1-ci maddəsində nəzərdə

tutulmuş səlahiyyətli dövlət orqanlarına həmin hadisə barədə xəbər verməmişdirsə sığortaçı

qeyd olunan orqanları bu hadisə barədə dərhal məlumatlandırmalıdır.

923.3. Sığortalı və ya sığorta olunan tərəfindən sığortaçının sığorta hadisəsinin baş

verməsi barədə məlumatlandırmasından asılı olmayaraq sığortaçıya bu barədə

məlumatlandırılmış səlahiyyətli dövlət orqanı xəbər verməlidir.

923.4. Bu Məcəllənin 923.1-ci maddəsində üzərinə məlumatlandırma vəzifəsi qoyulan

şəxslərdən başqa digər şəxslər, o cümlədən səlahiyyətli dövlət orqanları və müvafiq

hallarda zərərçəkən tərəfindən də sığorta hadisəsinin baş verməsi haqqında hər hansı vasitə

ilə sığortaçıya xəbər verilməsi sığorta hadisəsi barədə məlumatlandırılma hesab edilir.

Maddə 924. Sığorta hadisəsinin təsdiqi

924.1. Sığortaçı (və ya təyin edilmiş müstəqil ekspert, yaxud sığorta sahəsində

yardımçı fəaliyyət göstərən şəxs) sığorta hadisəsinin baş verməsi faktını təsdiq edən və

(və ya) sığorta ödənişinin həcminin müəyyənləşdirilməsi üçün lazım olan sənədləri və

məlumatları bu Məcəllənin 924.2-ci maddəsi nəzərə alınmaqla, sığortalıdan tələb etmək

hüququna malikdir.

924.2. Sığorta hadisəsi hesab edilə bilən, qanunvericiliyə uyğun olaraq araşdırılması

və ya qeydə alınması tələb olunan hadisələr barədə səlahiyyətli dövlət orqanlarına belə

hadisələrin baş verməsi faktını və (və ya) səbəbini, habelə nəticələrini təsdiq edən

sənədin alınması üçün yazılı sorğu vermək sığortaçının və ya onun nümayəndəsinin

vəzifəsidir.

924.3. Səlahiyyətli dövlət orqanları sığortaçının və ya onun nümayəndəsinin yazılı sorğusuna əsasən, sığorta

hadisəsi ilə əlaqədar tələb olunan, yayılması “İnformasiya əldə etmək haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanunu

ilə qadağan olunmayan istənilən məlumatı sorğunun daxil olduğu tarixdən etibarən 10 gün müddətində təqdim

etməlidirlər.

Maddə 925. Zərərin qiymətləndirilməsi

925.1. Sığorta hadisəsi nəticəsində dəymiş zərərin miqdarını sığortalının, sığorta

olunanın və ya faydalanan şəxsin, yaxud onların nümayəndəsinin təqdim etdiyi sığorta tələbi

əsasında mümkün olan ən qısa müddət ərzində sığortaçı müəyyən edir.

925.2. Sığortaçı dəymiş zərəri müxtəlif üsullarla, o cümlədən zərər dəymiş predmetin və

ya hadisə yerinin fiziki və texniki xüsusiyyətlərini müxtəlif vasitələrlə təyin etməklə,

sxem və cizgilər tərtib etməklə, foto və video çəkilişlər aparmaqla, bilavasitə özü və ya

“Sığorta fəaliyyəti haqqında” Azərbaycan Respublikası Qanununun 10.10-cu maddəsinin tələbini nəzərə almaqla

nümayəndəsi kimi təyin etdiyi sığorta sahəsində yardımçı fəaliyyət göstərən müvafiq şəxs

vasitəsilə qiymətləndirir. Sığortaçı zərərin qiymətləndirilməsinə dair məlumatları (zərər dəymiş əmlakın hər

bir hissəsinin təmir və ya bərpasına tələb olunan konkret xərclərin məbləği) sığortalıya, sığorta olunana və faydalanan

şəxsə kağız daşıyıcıda, habelə elektron poçt və ya digər elektron kommunikasiya vasitələri ilə təqdim etməlidir.

[539]

925.3. Sığorta hadisəsi nəticəsində dəyən zərərin sığortaçı tərəfindən

qiymətləndirilməsi, habelə miqdarı barədə tərəflər arasında razılıq əldə edilmədikdə

zərərin miqdarının qiymətləndirilməsi “Sığorta fəaliyyəti haqqında” Azərbaycan Respublikası Qanununun

10.10-cu maddəsinin tələbi nəzərə alınmaqla, təyin olunan müstəqil ekspert tərəfindən

aparılır.

[540]

925.4. Sığorta hadisəsinin araşdırılması və zərərin qiymətləndirilməsi üçün təyin

olunan müstəqil ekspertlər və sığorta sahəsində yardımçı fəaliyyət göstərən şəxslər bununla

bağlı sığortaçının malik olduğu bütün hüquqlardan istifadə edə bilərlər.

925.5. Əmlak sığortası müqaviləsi üzrə sığortalı, sığorta olunan və ya üçüncü şəxs

aşağıdakı hallar istisna olmaqla, zərər dəymiş əmlakı sığorta hadisəsindən dərhal sonrakı

vəziyyətdə sığortaçıya və ya onun səlahiyyətli nümayəndəsinə təqdim etməlidir:

925.5.1. Zərərin qarşısının alınması və ya həcminin azaldılması, sığorta hadisəsinin

nəticələrinin aradan qaldırılması, yaxud digər fəsadlara səbəb olmaması, habelə zərər

dəymiş əmlakın sonrakı itkiləri üçün təhlükə ehtimalına səbəb ola bilən nəzarətsiz halda

qalmaması, başqa şəxslərin hərəkətinə və ya fəaliyyətinə mane olmaması üçün zəruri

tədbirlərin görülməsi, o cümlədən bu məqsədlərlə əmlakın hadisə yerindən kənarlaşdırılması

zamanı zərər dəymiş əmlakın hadisədən dərhal sonrakı vəziyyətdə saxlanması mümkün

olmadıqda;

925.5.2. sığortaçı sığorta hadisəsi barədə bu Məcəllədə nəzərdə tutulmuş qaydada

məlumatlandırıldıqdan 5 gün müddətində onun nümayəndəsi zərər dəymiş əmlaka baxış

keçirmədikdə;

925.5.3. digər hallarda zərər dəymiş əmlakın sığorta hadisəsindən dərhal sonrakı

vəziyyətdə saxlanmamasına sığortaçının yazılı razılığı olduqda.

925.6. Əmlakın tam məhv olması dedikdə, həmin əmlakın sığorta hadisəsindən əvvəlki vəziyyətə çatdırılması üçün

təmiri və ya bərpasına tələb olunan xərclərin sığorta müqaviləsində müəyyən edilmiş həddən çox olması başa düşülür.

Maddə 925-1. Zərərin müstəqil ekspert tərəfindən qiymətləndirilməsi

[541]

925-1.1. “İcbari sığortalar haqqında” Azərbaycan Respublikası Qanununun 16.2-ci maddəsinə və bu Məcəllənin

925.2-ci maddəsinə uyğun olaraq sığorta hadisəsi nəticəsində dəyən zərərin sığortaçı tərəfindən qiymətləndirilməsi,

habelə miqdarı barədə tərəflər arasında razılıq əldə edilmədikdə zərərin miqdarının qiymətləndirilməsi “Sığorta

fəaliyyəti haqqında” Azərbaycan Respublikası Qanununun 10.10-cu maddəsinin tələbləri nəzərə alınmaqla müstəqil

ekspert fəaliyyətini həyata keçirən şəxs tərəfindən aparılır.

925-1.2. Müstəqil ekspert sığortalının, sığorta olunanın və ya faydalanan şəxsin təklif etdiyi üç müstəqil ekspertin

sırasından seçilərək 3 (üç) iş günü ərzində sığortaçı tərəfindən təyin edilir.

925-1.3. Sığortaçı bu Məcəllənin 925-1.2-ci maddəsində müəyyən edilmiş müddət ərzində müstəqil eksperti təyin

etmədikdə sığortalı, sığorta olunan və ya faydalanan şəxs zərərin qiymətləndirilməsi üçün özünün seçdiyi müstəqil

ekspertə müraciət etmək hüququna malikdir.

925-1.4. Müvafiq hallarda sığortalı, sığorta olunan və ya faydalanan şəxs bu Məcəllənin 925-1.2-ci maddəsinə

uyğun olaraq zərərin müstəqil ekspert tərəfindən qiymətləndirilməsinin nəticələrini qəbul etmədikdə həmin maddədə

nəzərdə tutulmuş qaydada zərərin təkrar qiymətləndirilməsini tələb edə bilər.

925-1.5. Müstəqil ekspert zərərin qiymətləndirilməsinin nəticələrini sığortaçıya, həmçinin müvafiq hallarda

sığortalıya, sığorta olunana və ya faydalanan şəxsə təqdim etməlidir.

925-1.6. Zərərin qiymətləndirilməsinə çəkilən xərc aşağıdakı şəxslər tərəfindən ödənilir:

925-1.6.1. müstəqil ekspert bu Məcəllənin 925-1.2-ci və 925-1.3-cü maddələrinə uyğun olaraq təyin edildikdə -

sığortaçı;

925-1.6.2. müstəqil ekspert bu Məcəllənin 925-1.4-cü maddəsinə uyğun olaraq təyin edildikdə - təkrar

qiymətləndirməni tələb edən şəxs.

Maddə 926. Sığorta ödənişi

926.1. Sığorta ödənişi sığorta hadisəsi baş verdikdə icbari sığorta qanunlarına və ya sığorta

müqaviləsinə uyğun olaraq sığortaçı tərəfindən ödənilən maliyyə kompensasiyasıdır.

926.2. Sığortaçı sığorta ödənişini sığorta məbləği həddində həyata keçirir.

926.3. Sığorta ödənişinin miqdarının müəyyən edilməsi və ödənilməsi qaydası icbari

sığortada icbari sığorta qanunları ilə, könüllü sığortada müvafiq sığorta qaydalarına əsasən

bağlanan sığorta müqaviləsi ilə müəyyən edilir.

926.4. Sığorta hadisəsi nəticəsində bir neçə zərərçəkən müəyyən edildikdə, bu Məcəllənin 927.3-cü maddəsinin

tələbi nəzərə alınmaqla, onlardan sığorta tələbi ilə müraciət etmiş hər hansı biri faydalanan şəxs kimi tanınır.

Maddə 927. Əmlak sığortası üzrə sığorta ödənişinə dair əlavə tələblər

927.1. Əmlakın sığortasında və əmlaka vurulan zərərə görə mülki məsuliyyətin

sığortasında sığorta ödəniºi sığorta hadisəsinin baş verməsi nəticəsində sığortalıya və ya

sığorta olunana, habelə zərərçəkən üçüncü şəxsə dəyən real zərərin miqdarından çox ola

bilməz.

927.2. Zərərin miqdarı barədə tərəflər arasında razılıq əldə edildikdən sonra əmlak

sığortası üzrə sığorta ödənişi sığortaçının seçimi əsasında bu Məcəllənin 927.4-cü maddəsi nəzərə

alınmaqla, aşağıdakı formalardan hər hansı birində həyata keçirilir (ödənilir):

927.2.1. zərər məbləğinin pul şəklində faydalanan şəxsə ödənilməsi;

927.2.2. sığorta hadisəsi nəticəsində dəyən zərərin aradan qaldırılması üçün

sığortalıya (sığorta olunana və ya faydalanan şəxsə) göstərilən xidmətlərin və ya satılan

əşyaların dəyərinin xidmət göstərənə və ya satıcıya ödənilməsi;

927.2.3. sığorta predmeti olan, yaxud zərərçəkmiş üçüncü şəxsə məxsus əmlakın təmiri və

ya bərpası;

927.2.4. sığorta müqaviləsində nəzərdə tutularsa, həmin müqavilədə müəyyən edilən

şərtlər əsasında sığorta predmeti olan əmlakın dəyişdirilməsi.

927.3. Bu Məcəllənin 927.5-ci maddəsində nəzərdə tutulmuş hal istisna olmaqla, girov qoyulan əmlakın

sığortası üzrə sığorta hadisəsi baş verdiyi tarixdə faydalanan şəxs olan girov saxlayana

borclunun (girov qoyanın) borc (kredit) müqaviləsi üzrə sığorta ödənişinin verildiyi tarixə

ona ödəməli olduğu məbləğdən artıq sığorta ödənişi verilə bilməz.

927.4. Əgər əmlak sığortası üzrə faydalanan şəxs sığorta hadisəsinin baş verdiyi zaman əmlakın etibarnaməli

idarəçisi olmuşdursa, sığorta ödənişinin bu Məcəllənin 927.2.3-cü və 927.2.4-cü maddələrində nəzərdə tutulmuş

formaları tətbiq edilir. Sığorta ödənişinin bu Məcəllənin 927.2.1-ci və 927.2.2-ci maddələrində nəzərdə tutulmuş

formaları əmlakın etibarnaməli idarəçisi olan faydalanan şəxs tərəfindən zərərin aradan qaldırılmasının nəticələri

sığortaçıya təqdim olunduğu halda tətbiq edilir.

927.5. Girov qoyulan əmlakın tam məhv olması ilə nəticələnən sığorta hadisəsi baş verdikdə, sığorta

müqaviləsində nəzərdə tutulduğu halda faydalanan şəxs olan girov saxlayan borclunun (girov qoyanın) borc (kredit)

müqaviləsi üzrə müəyyən edilmiş borcun ödənilməmiş hissəsində sığorta ödənişi almaq hüququ var.

Maddə 928. Şəxsi sığorta üzrə sığorta ödənişi

Şəxsi sığorta üzrə sığorta ödənişi onu almaq hüququ olan şəxsə sosial sığorta, həmçinin

icbari və ya könüllü sığortalar üzrə nəzərdə tutulan ödənişlərdən asılı olmayaraq icbari

sığorta qanunlarında və ya sığorta müqaviləsində müəyyən olunmuş qaydada ödənilməlidir.

Maddə 929. Sığorta ödənişindən sığorta haqqının tutulması

Sığorta ödənişinin ödənilməsi zamanı sığortaçı sığorta ödənişi məbləğindən sığortalının

ona ödəməli olduğu, vaxtı çatmış və ya gecikdirilmiş sığorta haqqı məbləğini tutmaq

hüququna malikdir.

Maddə 930. Sığorta məbləğinin sığorta ödənişinə uyğun olaraq azalması

930.1. İcbari sığorta qanunlarında və ya sığorta müqaviləsində başqa cür nəzərdə tutulmamışdırsa, sığorta

müqaviləsində müəyyən edilmiş sığorta məbləği həmin müqavilə üzrə verilmiş sığorta ödənişi həcmində azalmış

hesab olunur, lakin sığorta müqaviləsi üzrə təminat qismən sığorta təminatı sayılmır. İcbari sığorta qanunlarında

başqa hal nəzərdə tutulmamışdırsa, bu zaman sığorta müqaviləsinə sığorta məbləğinin azalması ilə bağlı dəyişiklik

etmək vacib deyil.

930.2. Bu Məcəllənin 930.1-ci maddəsində nəzərdə tutulmuş halda sığorta məbləğinin

azalmış hissəsinə uyğun olaraq, əlavə sığorta haqqı ödənilməklə sığorta müqaviləsində

müəyyən edilmiş sığorta məbləği bərpa edilə bilər.

Maddə 931. İcbari sığorta ödənişinin üstünlüyü

Bir sığorta hadisəsi üzrə dəyən zərərin və (və ya) yaranan itkilərin əvəzinin

ödənilməsi üçün iki və ya daha çox sığorta müqaviləsi ilə bir və ya bir neçə sığortaçının

öhdəlikləri yarandıqda əvvəlcə icbari sığorta müqavilələri üzrə sığorta ödənişləri

verilməlidir. Bu zaman könüllü sığorta müqaviləsi bağlamış sığortaçı sığortalı (sığorta

olunan və ya faydalanan şəxs) qarşısındakı öhdəliklərini öz istəyi ilə icbari sığorta

müqaviləsi bağlamış sığortaçıdan əvvəl yerinə yetirə bilər.

Maddə 932. Sığorta ödənişi barədə qərarın təxirə salınması

[542]

Sığorta hadisəsi hesab edilə bilən hadisə ilə bağlı mülki məsuliyyətin sığortası üzrə

üçüncü şəxs barəsində, digər hallarda isə sığortalı və ya sığorta olunan barəsində həmin

hadisənin baş verməsi ilə əlaqədar inzibati xəta üzrə iş və ya cinayət işi başlanarsa,

sığortaçı müvafiq sığorta ödənişinin verilib-verilməməsi barədə qərarını səlahiyyətli

orqanın bu iş üzrə yekun qərarından sonra qəbul edir.

Maddə 933. Sığorta ödənişinin verilməsinin əsasları

933.1. Sığorta ödənişi aşağıdakılardan hər birinin mövcud olduğu halda həyata keçirilir:

[543]

933.1.1. sığorta hadisəsi baş verdikdə, sığortalının, sığorta olunanın və ya faydalanan

şəxsin sığorta müqaviləsində nəzərdə tutulmuş müddətdə sığortaçıya ünvanladığı sığorta

tələbi;

[544]

933.1.2. sığorta hadisəsi hesab edilə bilən hadisə ilə bağlı qanunvericiliyə uyğun

olaraq, hər hansı dövlət orqanına məlumat verilməlidirsə, həmin orqanın hadisə barədə

təqdim etdiyi müvafiq sənəd;

[545]

933.1.3. icbari sığorta qanunlarında və müvafiq sığorta qaydalarında nəzərdə tutulan, sığorta

ödənişinin verilməsi üçün tələb olunan digər sənədlər.

[546]

933.2. Bu Məcəllənin 933.1.1-ci maddəsi tibbi sığorta sinfi üzrə sığorta hadisələrinə

şamil edilmir.

933.3. “İcbari sığortalar haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanununda müəyyən edilmiş hallarda bu

Məcəllənin 933.1.2-ci maddəsində nəzərdə tutulmuş sənəd tələb edilmir. Sağlamlığa zərər dəyməsi faktının mövcud

olduğu hallar istisna olmaqla, könüllü sığorta müqaviləsi üzrə sığorta hadisəsi nəticəsində dəymiş zərərin həcmi bu

məqsədlə müvafiq sığorta qaydalarında müəyyən edilmiş həddən az olduqda, həmçinin sığorta hadisəsinin baş vermə

səbəbləri və təfərrüatlarının təhrif edilməsi barədə sığortaçıda hər hansı əsaslandırılmış şübhə olmadıqda, sığorta

ödənişinin həyata keçirilməsi üçün bu Məcəllənin 933.1.2-ci maddəsində nəzərdə tutulmuş sənəd tələb edilməyə

bilər.

[547]

Maddə 934. Sığorta ödənişinin verilməsi

[548]

934.1. Bu Məcəllənin 933.1-ci maddəsində nəzərdə tutulan sənədlərdən sonuncusunun (bu Məcəllənin 933.3-cü

maddəsi nəzərə alınmaqla) sığortaçıya daxil olduğu tarixdən 7 iş günündən gec olmayaraq sığortaçı sığorta ödənişini

verməli, yaxud sığortalıya, sığorta olunana və ya faydalanan şəxsə sığorta ödənişinin verilməsindən imtina haqqında

yazılı şəkildə əsaslandırılmış bildiriş təqdim etməlidir.

934.2. Sığortaçı sığorta ödənişini icbari sığorta qanunları və ya sığorta müqaviləsi ilə müəyyən olunmuş müddətdə

ödəmədikdə, hər gecikdirilmiş gün üçün sığorta ödənişi məbləğinin 0,1 faizi həcmində dəbbə pulu ödəyir.

Maddə 935. Sığorta ödənişinin verilməsindən imtinanın əsasları

9 3 5 . 1 . “İcbari sığortalar haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanununda başqa cür nəzərdə

tutulmamışdırsa, sığortaçı sığorta ödənişinin verilməsindən aşağıdakı hallarda imtina edir:

935.1.1. bu Məcəllənin 923.1-ci maddəsinin tələblərinə əməl edilməməsi nəticəsində sığortaçının hadisənin

sığorta hadisəsi olub-olmamasını müəyyənləşdirmək imkanından məhrum olması;

935.1.2. bu Məcəllədə, Azərbaycan Respublikasının İnzibati Xətalar Məcəlləsində və Azərbaycan

Respublikasının Cinayət Məcəlləsində nəzərdə tutulmuş məsuliyyəti istisna edən hallardan başqa,

sığortalının, müvafiq hallarda zərərçəkənin müvafiq hadisənin baş verməsinə yönələn qəsdən

etdiyi hərəkəti və ya hərəkətsizliyi, habelə hadisə ilə birbaşa səbəb əlaqəsində olan qəsdən

cinayət törətməsi;

935.1.3. müqavilə və ya icbari sığorta qanunları ilə hərbi risklərin sığortalanması nəzərdə

tutulmadıqda hadisənin baş verməsinin hərbi əməliyyatlar və ya hərbi xarakterli tədbirlər

hesab edilən halların nəticəsi olması;

935.1.4. sığortalının sığortalanmış əmlaka dəyən zərərin qarşısını almaq və ya həcmini

azaltmaq üçün lazımi və mümkün tədbirləri görmək iqtidarında olduğu halda, həmin tədbirləri

qəsdən görməməsi; bu zaman sığorta ödənişindən o həcmdə imtina edilə bilər ki, sığortalı

mümkün tədbirləri görmüş olsaydı, zərərin miqdarı həmin həcmdə azalmış olardı;

935.1.5. zərər dəymiş əmlakın sığortaçıya təqdim edilməsi ilə bağlı bu Məcəllənin 925.5-ci maddəsinə riayət

edilməməsinin sığortaçını zərərin həcmini müəyyənləşdirmək imkanından tam və ya qismən məhrum etməsi;

935.1.6. bu Məcəllənin 935.2-ci maddəsi nəzərə alınmaqla, sığorta predmeti, həmçinin

sığorta olunan şəxs və (və ya) sığorta hadisəsi barəsində sığortalının sığortaçıya qəsdən

yanlış məlumat verməsi nəticəsində sığortaçının sığorta riskini qiymətləndirmək, həmçinin

sığorta hadisəsinin səbəblərini və (və ya) dəyən zərərin həcmini müəyyənləşdirmək

imkanından tam və ya qismən məhrum olması;

935.1.7. əmlakın sığortası üzrə sığortalı, sığorta olunan və ya faydalanan şəxsin

zərərin əvəzini tam olaraq zərər dəyməsində təqsirli olan şəxsdən alması; zərərvuran

zərərin əvəzini qismən ödəmiş olduqda sığorta ödənişindən ödənilmiş məbləğ həcmində imtina

edilir.

935.1.8. baş vermiş hadisənin icbari sığorta qanunlarına və ya sığorta müqaviləsinə görə

sığorta hadisəsi hesab edilməməsi;

935.1.9. sığorta haqqının növbəti hər hansı bir hissəsinin müqavilədə nəzərdə tutulmuş ödənilməsi müddəti başa

çatdıqdan 15 gün sonra, bu Məcəllənin 903.5-ci maddəsində nəzərdə tutulmuş halda isə sığortaçının müəyyən etdiyi

müddətin başa çatmasından 3 gün sonra sığorta hadisəsinin baş verməsi halında sığorta haqqının müvafiq hissəsi

ödənilməmiş olduqda;

935.1.10. icbari sığorta qanunlarında nəzərdə tutulmuş digər hallarda.

935.2. Bu Məcəllənin 911.2-ci maddəsində nəzərdə tutulmuş məlumatların yanlışlığı

sığorta müqaviləsi bağlanarkən sığortaçıya məlum olduqda və ya sığortalı yanlış

məlumatların verilməsində təqsirli olmadıqda, habelə tələb olunan məlumata sığortalının cavab

verməməsinə baxmayaraq sığorta müqaviləsi bağlanmış olduğu halda sığortaçı sığorta ödənişinin

verilməsindən imtina üçün yanlış məlumatın verilməsi və ya tələb olunan məlumatın verilməməsi

faktına əsaslana bilməz.

935.3. Bu Məcəllənin 935.1.5-ci maddəsində müəyyən edilmiş hallarda sığortaçı zərərin həcmini

müəyyənləşdirmək imkanından tam və ya qismən məhrum olduqda belə, aşkar faktlarla sübut olunan həcmdə sığorta

ödənişindən imtina edə bilməz.

[549]

935.4. Bu Məcəllədə, Azərbaycan Respublikasının İnzibati Xətalar Məcəlləsində və Azərbaycan Respublikasının

Cinayət Məcəlləsində nəzərdə tutulmuş məsuliyyəti istisna edən hallardan başqa, sığorta hadisəsi onun baş verməsinə

yönələn, sığorta müqaviləsi üzrə sığortalı və (və ya) sığorta olunan hesab edilməyən faydalanan şəxsin qəsdən etdiyi

hərəkəti və ya hərəkətsizliyi nəticəsində baş verdikdə, həmin faydalanan şəxs sığorta ödənişini almaq hüququndan

məhrum olur.

Maddə 936. Subroqasiya hüququ

936.1. Subroqasiya hüququ bu Məcəllənin 936.6-cı maddəsi nəzərə alınmaqla, sığorta

ödənişi almış şəxsin ona dəymiş zərərə görə məsuliyyət daşıyan üçüncü şəxsə qarşı malik

olduğu hüquqlardan və vasitələrdən həmin ödənişi vermiş sığortaçının istifadə etmək

hüququdur.

[550]

936.2. Faydalanan şəxsin zərərvuran şəxsə qarşı zərərin əvəzini ödəmək tələbi (iddiası)

ilə bağlı hüquq əmlak sığortası üzrə sığorta ödənişini vermiş sığortaçıya subroqasiya

qaydasında onun verdiyi sığorta ödənişi məbləğində keçir.

936.3. Faydalanan şəxs sığorta ödənişini aldıqda subroqasiya hüququnun həyata

keçirilməsi üçün özündə olan bütün lazımi sənədlərlə sığortaçını təmin etməlidir.

936.4. Faydalanan şəxs zərərvuran şəxsə qarşı iddiadan və ya tələbi təmin edən

hüquqlardan, yaxud lazımi sənədləri sığortaçıya verməkdən imtina etdikdə sığortaçı sığorta

ödənişi verməkdən zərərvuran şəxsdən subroqasiya qaydasında ala biləcəyi məbləğ həcmində

azad edilir.

936.5. Sığortaçı subroqasiya hüququndan zərərvuran şəxsin özünə və (və ya) müvafiq

sığorta hadisəsi ilə bağlı risklər üzrə həmin şəxsin məsuliyyətini sığortalamış

sığortaçıya, həmçinin qanunvericiliyə əsasən dəyən zərərə görə sığortalı və ya faydalanan

şəxs qarşısında maddi məsuliyyət daşıya bilən digər şəxsə qarşı istifadə edə bilər.

[551]

936.6. Həyat sığortası siniflərinə və fərdi qəza sığortasına aid olan hallarda

subroqasiya hüququ tətbiq edilmir.

§4. Sığorta vasitəçiliyi

Maddə 937. Sığorta münasibətlərində sığorta vasitəçilərinin iştirakı

937.1. Sığorta (təkrarsığorta) müqaviləsi tərəflər arasında həm birbaşa, həm də sığorta

vasitəçilərinin - sığorta agentlərinin və ya sığorta brokerlərinin xidmətindən istifadə

etməklə bağlana bilər. Aqrar sığorta müqaviləsi “Aqrar sığorta haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanunu ilə

müəyyən edilmiş vasitəçi aqrar sığortaçıların xidmətindən istifadə etməklə bağlanır.

[552]

937.2. Sığortaçı aşağıdakı sığorta əməliyyatlarında onun adından çıxış edən sığorta

agentinin vasitəçilik xidmətlərindən tapşırıq müqaviləsi bağlamaqla istifadə edə bilər:

[553]

937.2.1. sığorta müqavilələrinin bağlanması və bununla əlaqədar sövdələşmələrin

aparılması;

937.2.2. sığorta müqaviləsinin davam etdirilməsi və ya yenilənməsi ilə bağlı

sövdələşmələrin aparılması.

937.2–1. Sığortaçı ilə sığorta agenti arasında bağlanan vasitəçilik xidmətinin göstərilməsi üzrə tapşırıq

müqaviləsində aşağıdakılar əks olunmalıdır:

[554]

937.2–1.1. tapşırıq müqaviləsinin nömrəsi və tarixi;

937.2–1.2. sığortaçının adı və ünvanı;

937.2–1.3. sığorta agenti fiziki şəxs olduqda onun adı, atasının adı, soyadı, yaşayış yeri, şəxsiyyət vəsiqəsinin seriya

və nömrəsi, lisenziyasının seriya və nömrəsi və VÖEN-i;

937.2–1.4. sığorta agenti hüquqi şəxs olduqda onun adı, olduğu yer, lisenziyasının seriya və nömrəsi, VÖEN-i,

müstəsna olaraq sığorta agenti fəaliyyəti ilə məşğuldursa, icra orqanının rəhbərinin, əsas fəaliyyəti digər fəaliyyət

növüdürsə, icra orqanının rəhbəri ilə yanaşı, “Sığorta fəaliyyəti haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanununda

nəzərdə tutulmuş attestasiyadan keçmiş işçilərinin adı, soyadı və atasının adı;

[555]

937.2–1.5. tapşırıq müqaviləsinin predmeti;

937.2–1.6. sığorta agentinin müştərilərə təklif edəcəyi sığorta növlərinin siyahısı;

937.2–1.7. tapşırıq müqaviləsi üzrə sığorta agentinə ödənilməli olan komisyon muzdun məbləği;

937.2–1.8. tərəflərin hüquq və vəzifələri;

937.2–1.9. müqavilə şərtlərini pozmağa görə tərəflərin məsuliyyəti;

937.2–1.10. tapşırıq müqaviləsinin qüvvədə olduğu ərazi;

937.2–1.11. tapşırıq müqaviləsinin qüvvədə olduğu müddət;

937.2–1.12. tərəflərin rekvizitləri.

937.3. Sığorta brokeri sığortalını (təkrarsığortalını) sığortaçı (təkrarsığortaçı) ilə

münasibətlərdə təmsil etməklə aşağıdakı sığorta əməliyyatlarında tapşırıq müqaviləsi əsasında

vasitəçilik edə bilər:

[556]

937.3.1. sığorta (təkrarsığorta) müqavilələrinin bağlanması və bununla əlaqədar

sövdələşmələrin aparılması;

937.3.2. sığorta (təkrarsığorta) müqavilələrinin davam etdirilməsi və ya yenilənməsi

ilə bağlı sövdələşmələrin aparılması;

937.3.3. sığorta (təkrarsığorta) müqavilələrinin həyata keçirilməsi, o cümlədən sığorta

(təkrarsığorta) tələbləri və sığorta ödənişləri üzrə sövdələşmələrin aparılması və (və ya)

məsləhətlərin verilməsi.

Maddə 938. Sığorta və ya təkrarsığorta müqavilələrinin sığorta vasitəçiliyi ilə

bağlanması

938.1. Sığorta müqaviləsi sığorta agenti vasitəsilə bağlandıqda sığorta agenti

müqaviləni həmin sığortaçının adından yalnız onun yazılı qaydada verdiyi səlahiyyət

əsasında imzalaya bilər.

938.2. Sığorta (təkrarsığorta) müqaviləsi sığorta brokeri vasitəsilə bağlandıqda

müqavilə sığortaçı və sığortalı tərəfindən və ya sığortalının (təkrarsığortalının) yazılı

qaydada verdiyi səlahiyyət əsasında sığorta brokeri tərəfindən imzalana bilər.

938.3. Sığorta (təkrarsığorta) müqaviləsi sığorta vasitəçiliyi ilə bağlandıqda həmin

müqavilədə müvafiq olaraq sığorta agentinin və ya sığorta brokerinin adı, (fiziki

şəxsdirsə, həmçinin soyadı) və ünvanı göstərilməlidir.

938.4. Bu Məcəllənin 911.2-ci maddəsinə uyğun olaraq bildirilmiş hallarla bağlı sığorta müqaviləsi bağlandıqdan

sonra meydana çıxan hər hansı dəyişiklik barədə məlumatlandırılmış sığorta vasitəçisi həmin məlumatı aldığı

tarixdən 1 gün müddətində sığortaçıya çatdırmalıdır.

[557]

Maddə 938–1. Sığorta vasitəçisinin sığorta müqaviləsinin bağlanmasından əvvəl sığortalıya açıqlamalı olduğu

məlumatlar

[558]

938–1.0. Sığorta vasitəçiliyi ilə bağlanan hər bir sığorta müqaviləsinin bağlanmasından, yenilənməsindən və ya

ona dəyişikliklər edilməsindən əvvəl sığorta vasitəçisi sığorta etdirən şəxsi ən azı aşağıdakı məlumatlarla təmin

etməlidir:

938–1.0.1. özünün adı və yaşayış yeri (hüquqi şəxslər üçün – olduğu yer);

938–1.0.2. daxil edildiyi reyestr və həmin reyestrdən onun barəsində informasiya əldə etməyin üsulları;

938–1.0.3. sığorta müqaviləsinin tərəfi kimi təklif edilən sığortaçı ilə səhmdar, aidiyyəti şəxs və ya asılı cəmiyyət

münasibətlərində olub-olmaması;

[559]

938–1.0.4. sığorta vasitəçilərindən şikayət vermək hüququ və proseduru, həmçinin şikayətin üsulları və təqdim

etmə vasitələri;

938–1.0.5. sığorta vasitəçiliyini bir və ya bir neçə sığortaçı ilə bağladığı tapşırıq müqaviləsi üzrə öhdəlikləri

əsasında (həmin sığortaçıların adı, ünvanı, sığorta bazarındakı mövqeyi barəsində obyektiv məlumat verməklə) və ya

belə bir müqavilə olmadan həyata keçirməsi;

938–1.0.6. sığorta etdirənin tələbinə və ehtiyacına uyğun olan sığorta növləri əsasında verilən təminatlar.

Maddə 939. Sığorta brokerinin sığorta müqaviləsinin tərəflərini sənədlərlə təmin etməsi

939.1. Sığorta brokeri onun vasitəsilə bağlanan sığorta müqaviləsini tərəflərdən

sonuncusunun imzaladığı tarixdən etibarən 3 gün müddətində sığortalını həmin müqavilənin

nüsxəsi və (və ya) müvafiq sığorta şəhadətnaməsi ilə, bu mümkün olmadıqda isə müvafiq

sığorta müqaviləsinin nüsxəsinin, yaxud sığorta şəhadətnaməsinin sığortalıya verilməsinədək

qüvvədə olan, bu Məcəllənin 940-cı maddəsində nəzərdə tutulmuş təminat şəhadətnaməsi ilə

təmin etməlidir.

939.2. Sığorta brokeri onun vasitəsilə bağlanan təkrarsığorta müqaviləsini tərəflərdən

sonuncusunun imzaladığı tarixdən etibarən 10 gün müddətində təkrarsığortalını müvafiq

təkrarsığorta müqaviləsinin nüsxəsi və ya bu Məcəllənin 940-cı maddəsində nəzərdə tutulmuş

təminat şəhadətnaməsi ilə təmin etməlidir.

939.3. Sığorta brokeri vasitəsilə bağlanan sığorta (təkrarsığorta) müqaviləsi üzrə

riskləri qəbul edən və ya bölüşən sığortaçı (təkrarsığortaçı) həmin müqavilə üzrə istənilən

məlumatı sığorta brokerindən tələb edə bilər.

Maddə 940. Təminat şəhadətnaməsi

940.1. Təminat şəhadətnaməsi sığorta brokerinin sığortalıya (təkrarsığortalıya) verdiyi

və sığorta risklərinin yerləşdirilməsini təsdiq edən sənəddir.

940.2. Təminat şəhadətnaməsində aşağıdakılar göstərilməlidir:

940.2.1. sığorta (təkrarsığorta) müqaviləsi üzrə riskləri qəbul edən və ya bölüşən

sığortaçının (təkrarsığortaçının) tam adı və ünvanı;

940.2.2. sığortalının (təkrarsığortalının) tam adı və ünvanı;

940.2.3. sığorta müqaviləsinin qüvvədə olduğu müddət və ərazi;

940.2.4. sığorta (təkrarsığorta) müqaviləsi üzrə təminat verilən sığorta riskləri;

940.2.5. sığortaçının (təkrarsığortaçının) qəbul etdiyi və ya bölüşdüyü sığorta və ya

təkrarsığorta riskinə uyğun olan sığorta (təkrarsığorta) məbləğinin hər bir sığorta

predmeti və ya onun hissəsinə, yaxud hər bir sığorta olunana münasibətdə ayrı-ayrı risklər

üzrə miqdarı;

940.2.6. sığorta (təkrarsığorta) haqqının ümumi və hər bir sığorta predmeti üzrə

məbləği və ödənilməsi qaydası.

940.3. Sığorta riski bir neçə sığortaçıda (təkrarsığortaçıda) yerləşdirildikdə, bu

Məcəllənin 940.2.3-940.2.6-cı maddələrində nəzərdə tutulmuş məlumatlar hər bir sığortaçıya

(təkrarsığortaçıya) münasibətdə ayrılıqda göstərilməlidir.

Maddə 941. Sığorta vasitəçilərinin sığorta haqqı və sığorta ödənişlərinin ödənilməsində

iştirakı

941.1. Sığorta agenti sığortaçının adından sığorta haqqını onun yazılı qaydada verdiyi

səlahiyyət əsasında qəbul edə bilər.

941.2. Sığorta (təkrarsığorta) müqaviləsi sığorta brokeri vasitəsilə bağlandıqda onunla

sığortalı (təkrarsığortalı) və (və ya) sığortaçı (təkrarsığortaçı) arasında bağlanmış

vasitəçilik xidməti üzrə müqavilədən asılı olaraq, sığortalı (təkrarsığortalı) sığorta

(təkrarsığorta) haqqını sığortaçıya (təkrarsığortaçıya) birbaşa, yaxud sığorta brokeri

vasitəsilə ödəyə bilər.

941.3. Sığorta (təkrarsığorta) haqqı sığorta brokerinə daxil olduğu andan müvafiq

sığorta (təkarsığorta) müqaviləsi üzrə ödənilmiş hesab edilir.

941.4. Sığorta brokeri ona sığorta (təkrarsığorta) haqqı kimi ödənilən pul vəsaitlərini

“sığorta haqqı hesabı” formasında, digər hesablardan ayrı və fərqli olan bank hesabında

sığortaçıya (təkrarsığortaçıya) ödənilmək məqsədilə saxlayır və bu vəsaitləri digər

məqsədlər üçün istifadə edə bilməz.

[560]

941.5. Sığorta haqqını qəbul etmiş sığorta vasitəçisi onu qəbul etdiyi tarixdən 5 iş günü müddətində tam həcmdə

müvafiq sığortaçının müvafiq bank hesabına köçürməlidir. Təkrarsığorta haqqını qəbul etmiş sığorta brokeri onu

təkrarsığortaçı ilə razılaşdırılmış müddətdə və qaydada həmin təkrarsığortaçının müvafiq bank hesabına köçürməlidir.

Sığorta vasitəçisi sığorta (təkrarsığorta) haqqının bu Məcəllənin 941.5-ci maddəsinin birinci və ikinci cümlələrində qeyd

olunan müddətlərdə sığortaçıya (təkrarsığortaçıya) köçürülməməsinə görə hər gecikdirilmiş gün üçün köçürülməmiş

məbləğin 0,1 faizi həcmində dəbbə pulu ödəyir.

941.6. Sığorta brokeri ilə təkrarsığortaçı arasındakı müvafiq müqaviləyə əsasən müəyyən edilmiş komisyon muzd

məbləği təkrarsığorta haqqının bu Məcəllənin 941.5-ci maddəsində nəzərdə tutulmuş qaydada köçürülməsi zamanı,

təkrarsığorta haqqından çıxıla bilər.

[561]

941.7. Sığorta brokeri sığortaçı (təkrarsığortaçı) tərəfindən sığorta ödənişləri ilə

bağlı ona ödənilən pul vəsaitlərini “sığorta ödənişi hesabı” kimi müəyyən edilən, digər

hesablardan ayrı və fərqli olan bank hesabında sığortalıya (təkrarsığortalıya) və ya

faydalanan şəxsə ötürülmək məqsədilə saxlayır və bu vəsaiti digər məqsədlər üçün istifadə

edə bilməz.

941.8. Sığorta brokeri bu Məcəllənin 941.7-ci maddəsində nəzərdə tutulmuş vəsaitləri

sığorta ödənişi hesabına daxil olduğu tarixdən etibarən 3 gündən gec olmayaraq müvafiq

sığortalıya (təkrarsığortalıya) və ya faydalanan şəxsə ötürməlidir.

Maddə 942. Sığorta vasitəçilərinin sığortalı və ya təkrarsığortalı qarşısında subsidiar

öhdəliyi

Sığorta vasitəçisi onun vasitəçiliyi ilə müvafiq hallarda sığorta və ya təkrarsığorta

fəaliyyətinə lisenziyası olmayan şəxslə bağlanmış sığorta və ya təkrarsığorta müqaviləsinə,

yaxud müvafiq sığorta növünün aparılmasına icazəsi olmayan sığortaçı ilə bağlanmış sığorta

müqaviləsinə görə, həmçinin bu Məcəllənin 941.5-ci və 941.8-ci maddələrinə əməl etməməsi

üzündən sığortalının (təkrarsığortalının) mənafelərinin pozulmasına görə onun qarşısında

həmin sığorta (təkrarsığorta) müqaviləsində sığortaçıya (təkrarsığortaçıya) aid nəzərdə

tutulan vəzifələrin yerinə yetirilməsi üzrə sığortaçı (təkrarsığortaçı) kimi subsidiar

öhdəlik daşıyır.

51 – ci fəsil.

Bank əmanəti

Maddə 943. Bank əmanəti haqqında ümumi müddəa

Bu Məcəllənin bu fəslinin banklara aid qaydaları hüquqi şəxslərdən əmanətlər

(depozitlər) qəbul edən digər kredit təşkilatlarına və poçt rabitəsinin milli operatoruna

da tətbiq olunur.

Maddə 944. Bank əmanəti müqaviləsi

944.1. Bank əmanəti (depozit) müqaviləsinə görə bir tərəf (bank) başqa tərəfdən

(əmanətçidən) və ya başqa tərəf (əmanətçi) üçün daxil olmuş pul məbləğini (əmanəti) qəbul

edərək müqavilədə nəzərdə tutulmuş şərtlərlə və qaydada əmanət məbləğini əmanətçiyə

qaytarmağı və onun üçün faizlər ödəməyi öhdəsinə götürür.

944.2. Əmanətin qoyulduğu hesab üzrə bank ilə əmanətçinin münasibətlərinə bank hesabı

müqaviləsi haqqında qaydalar tətbiq olunur, bir şərtlə ki, bu Məcəllənin bu fəslinin

müddəalarında ayrı hal nəzərdə tutulmasın və ya bank əmanəti müqaviləsinin mahiyyətindən

ayrı hal irəli gəlməsin.

[562]

Maddə 945. Pul vəsaitini əmanətlərə cəlb etmək hüququ

945.1. Pul vəsaitini əmanətlərə cəlb etmək hüququna qanunla müəyyənləşdirilmiş qaydada

verilən xüsusi icazəyə (lisenziyaya) uyğun olaraq buna hüququ çatan banklar və poçt

rabitəsinin milli operatoru malikdirlər.

[563]

945.2. Hüququ çatmayan şəxs tərəfindən və ya qanunla müəyyənləşdirilmiş qayda, yaxud

qanuna uyğun qəbul edilmiş bank qaydaları pozulmaqla fiziki şəxsdən əmanət qəbul olunduqda

əmanətçi əmanət məbləğinin dərhal qaytarılmasını, habelə onun üçün faizlər ödənilməsini və

bundan əlavə, əmanətçiyə vurulmuş bütün zərərin əvəzinin verilməsini tələb edə bilər. Belə

bir şəxs bank əmanəti müqaviləsinin şərtləri əsasında hüquqi şəxsin pul vəsaitini qəbul

etdikdə, bu cür müqavilə etibarsızdır.

[564]

945.3. Əgər qanunla ayrı qayda müəyyənləşdirilməyibsə, bu Məcəllənin 945.2-ci

maddəsində nəzərdə tutulmuş nəticələr aşağıdakı hallarda da tətbiq olunur:

945.3.1. fiziki və hüquqi şəxslərin pul vəsaiti onlara buraxılması qanunsuz sayılmış

səhmlər və digər qiymətli kağızlar satmaq yolu ilə cəlb olunduqda;

945.3.2. fiziki şəxslərin pul vəsaiti əmanət sahiblərinin əmanəti ilk tələb üzrə

almasını və bu Məcəllənin bu fəslinin qaydalarında nəzərdə tutulmuş digər hüquqları həyata

keçirməsini istisna edən veksellər və ya başqa qiymətli kağızlar müqabilində əmanətlərə

cəlb olunduqda.

Maddə 946. Bank əmanəti müqaviləsinin forması

946.1. Bank əmanəti müqaviləsi yazılı formada bağlanır. Bank əmanəti müqaviləsinin

yazılı formasına o halda riayət olunmuş sayılır ki, əmanətin qoyulması bank kitabçası ilə,

bank və ya depozit sertifikatı ilə və ya bank tərəfindən əmanətçiyə verilmiş digər sənədlə,

özü də qanunda bu cür sənədlər üçün nəzərdə tutulmuş tələblərə, qanuna uyğun

müəyyənləşdirilmiş bank qaydalarına və bank praktikasında tətbiq olunan işgüzar dövriyyə

adətlərinə uyğun gələn sənədlə təsdiq edilsin.

[565]

946.2. Bank əmanəti müqaviləsinin yazılı formasına riayət edilməməsi bu müqavilənin

etibarsızlığına səbəb olur. Belə müqavilə əhəmiyyətsizdir.

Maddə 947. Əmanətlərin növləri

947.1. Bank əmanəti müqaviləsi əmanətin ilk tələb üzrə verilməsi şərti ilə (tələbli

əmanət) və ya əmanətin müqavilədə müəyyənləşdirilmiş müddət qurtardıqdan sonra şərti ilə

(müddətli əmanət) bağlanır. Müqavilədə əmanətlərin qanuna zidd olmayan başqa qaytarma

şərtləri ilə də qoyulması nəzərdə tutula bilər.

947.2. İstənilən növ bank əmanəti müqaviləsinə görə bank əmanətçinin ilk tələbi ilə

əmanətin məbləğinin ən azı dörddə bir hissəsini dərhal, qalan hissəsini isə ən geci beş

bank günü müddətində verməlidir, amma qaytarmanın müqavilədə nəzərdə tutulmuş başqa

şərtləri ilə hüquqi şəxslərin qoyduqları əmanətlər istisna təşkil edir. Fiziki şəxsin

əmanəti ilk tələb üzrə almaq hüququndan imtina etməsi haqqında müqavilənin şərti

əhəmiyyətsizdir.

[566]

947.3. Tələbli əmanət istisna olmaqla, müddətli və ya başqa əmanət müddət qurtaranadək

və ya bank əmanəti müqaviləsində göstərilmiş ayrı hallar baş verənədək əmanətçinin tələbi

ilə ona qaytarıldıqda əmanət üzrə faizlər bankın tələbli əmanətlər üzrə ödədiyi faizlərin

miqdarına uyğun miqdarda ödənilir, bu şərtlə ki, müqavilədə faizlərin ayrı miqdarı nəzərdə

tutulmasın.

947.4. Əmanətçinin müddətli əmanətin məbləğini müddət qurtardıqdan sonra və ya başqa

qaytarma şərtləri ilə qoyulmuş əmanətin məbləğini müqavilədə nəzərdə tutulmuş hallar baş

verdikdən sonra qaytarmağı tələb etmədiyi hallarda müqavilə tələbli əmanətin şərtləri ilə

uzadılmış sayılır, bu şərtlə ki, müqavilədə ayrı qayda nəzərdə tutulmasın.

Maddə 948. Əmanətin məbləği üçün faizlər

948.1. Bank əmanətçiyə əmanətin məbləği üçün bank əmanəti müqaviləsi ilə

müəyyənləşdirilmiş miqdarda faizlər ödəyir. Müqavilədə ödənilən faizlərin miqdarı haqqında

şərtlər olmadıqda bank faizləri bu Məcəllənin 449.1-ci maddəsinə uyğun müəyyənləşdirilən

miqdarda ödəməlidir.

948.2. Əgər bank əmanəti müqaviləsində ayrı qayda nəzərdə tutulmayıbsa, bankın tələbli

əmanətlər üçün ödənilən faizlərin miqdarını dəyişməyə ixtiyarı vardır. Bank faizlərin

miqdarını azaltdıqda faizlərin yeni miqdarı faizlərin azaldılması haqqında əmanətçilərə

məlumat verilənədək qoyulmuş əmanətlərə həmin məlumatın verildiyi andan bir ay keçəndən

sonra tətbiq olunur, bu şərtlə ki, müqavilədə ayrı qayda nəzərdə tutulmasın.

948.3. Fiziki şəxs əmanəti müəyyən müddət qurtardıqdan sonra və ya müqavilədə nəzərdə

tutulan hallar baş verdikdə qaytarılmaq şərtləri ilə qoyduqda əmanət üçün faizlərin bank

əmanəti müqaviləsində müəyyənləşdirilmiş miqdarı bank tərəfindən birtərəfli qaydada

azaldıla bilməz. Əgər müqavilədə ayrı qayda nəzərdə tutulmayıbsa, bankın hüquqi şəxslə

bağladığı bu cür bank əmanəti müqaviləsi üzrə faizlərin miqdarı birtərəfli qaydada

dəyişdirilə bilməz.

Maddə 949. Əmanətin məbləğinə faizlərin hesablanması və ödənilməsi qaydası

949.1. Bank əmanətinin məbləğinə faizlər bu məbləğin banka daxil olduğu günün ertəsi

günündən məbləğin əmanətçiyə qaytarılmasından və ya başqa əsaslarla əmanətçinin hesabından

silinməsindən əvvəlki günədək hesablanır. Bu qayda bir günlük depozitlərə tətbiq edilmir.

949.2. Əgər bank əmanəti müqaviləsində ayrı qayda nəzərdə tutulmayıbsa, bank əmanəti

məbləğinə hesablanan faizlər əmanətçiyə hər rüb başa çatdıqdan sonra onun tələbi ilə

əmanətin məbləğindən ayrılıqda ödənilir, həmin müddətdə tələb olunmamış faizlər isə üstünə

faizlər hesablanan əmanətin məbləğini artırır. Əmanət qaytarıldıqda həmin anadək

hesablanmış bütün faizlər ödənilir.

Maddə 950. Əmanətin qaytarılmasının təmin edilməsi

950.1. Banklar fiziki şəxslərin əmanətlərinin qaytarılmasını icbari sığorta yolu ilə,

qanunda nəzərdə tutulan hallarda isə başqa üsullarla təmin etməlidirlər. Nizamnamə

kapitalında iştirak paylarının və ya səhmlərin əlli faizindən çoxunun Azərbaycan

Respublikasına və ya bələdiyyələrə mənsub olduğu bank tərəfindən fiziki şəxslərin

əmanətlərinin qaytarılmasına, bundan əlavə, əmanətçinin banka qarşı tələbləri üzrə onların

bu Məcəllənin 453-cü maddəsində nəzərdə tutulmuş qaydada subsidiar məsuliyyəti ilə

qarantiya verilir.

[567]

950.2. Bank tərəfindən hüquqi şəxslərin əmanətlərinin qaytarılması üsulları bank

əmanəti müqaviləsi ilə müəyyənləşdirilir.

950.3. Bank əmanəti müqaviləsi bağlanarkən bank əmanətin qaytarılmasının necə təmin

ediləcəyi barədə əmanətçiyə məlumat verməlidir.

950.4. Bank əmanətin qaytarılmasının təmin edilməsi üçün bank əmanəti müqaviləsində

nəzərdə tutulmuş vəzifələri yerinə yetirmədikdə, habelə əmanətin qaytarılması üçün təminat

itirildikdə və ya onun şərtləri pisləşdikdə, əmanətçi bankdan əmanət məbləğini dərhal

qaytarmağı, bu Məcəllənin 948.1-ci maddəsinə uyğun müəyyənləşdirilmiş miqdarda faizlər

ödəməyi və vurulmuş zərərin əvəzini verməyi tələb edə bilər.

Maddə 951. Əmanətçinin hesabına üçüncü şəxslərin pul vəsaiti qoyması

Əgər bank əmanəti müqaviləsində ayrı qayda nəzərdə tutulmayıbsa, əmanətçinin əmanət

üzrə hesabına dair lazımi məlumat göstərilməklə banka onun adına üçüncü şəxslərdən daxil

olmuş pul vəsaiti əmanət üzrə hesaba daxil edilir. Həm də nəzərdə tutulur ki, əmanətçi

həmin şəxslərdən pul vəsaiti almağa razılığını ifadə edərək, onlara əmanət üzrə hesaba dair

lazımi məlumat vermişdir.

Maddə 952. Üçüncü şəxslərin xeyrinə əmanətlər

952.1. Əmanət banka müəyyən üçüncü şəxsin adına qoyula bilər. Əgər bank əmanəti

müqaviləsində ayrı müddət nəzərdə tutulmayıbsa, həmin şəxs bu hüquqlara əsaslanan ilk

tələbini banka verdiyi və ya belə hüquqlardan istifadə etmək niyyətini başqa üsulla banka

bildirdiyi andan əmanətçi hüququ qazanır. Xeyrinə əmanət qoyulan fiziki şəxsin və ya hüquqi

şəxsin adının göstərilməsi müvafiq bank əmanəti müqaviləsinin mühüm şərtidir. Müqavilənin

bağlandığı vaxt sağ olmayan fiziki şəxsin və ya bu vaxt mövcud olmayan hüquqi şəxsin

xeyrinə bank əmanəti müqaviləsi əhəmiyyətsizdir.

952.2. Bank əmanəti müqaviləsi bağlamış şəxs onun əmanət üzrə hesabına qoyulmuş pul

vəsaiti barəsində əmanətçi hüquqlarından üçüncü şəxs əmanətçi hüquqlarından istifadə etmək

niyyətini bildirənədək istifadə edə bilər.

952.3. Üçüncü şəxsin xeyrinə müqavilə haqqında qaydalar üçüncü şəxsin xeyrinə bank

əmanəti müqaviləsinə bu şərtlə tətbiq edilir ki, belə tətbiq bu maddənin qaydalarına və

bank əmanətinin mahiyyətinə zidd olmasın.

Maddə 953. Bank kitabçası

953.1. Əgər tərəflərin razılaşması ilə ayrı qayda nəzərdə tutulmayıbsa, fiziki şəxslə

bank əmanəti müqaviləsinin bağlanması və onun əmanət üzrə hesabına pul vəsaitinin qoyulması

bank kitabçası ilə təsdiq olunur. Bank əmanəti müqaviləsində adlı bank kitabçasının və ya

adsız bank kitabçasının verilməsi nəzərdə tutula bilər. Bank kitabçasında bankın adı və

olduğu yer, əmanət filiala qoyulduqda isə həm də müvafiq filialın adı və olduğu yer, əmanət

üzrə hesabın nömrəsi, habelə hesaba köçürülmüş pul vəsaitinin bütün məbləğləri, hesabdan

silinmiş pul vəsaitinin bütün məbləğləri və bank kitabçasının banka təqdim olunduğu anadək

hesabdakı pul vəsaitinin qalığı göstərilməli və bank tərəfindən təsdiq edilməlidir. Əgər

ayrı hal sübuta yetirilməyibsə, bank kitabçasında göstərilmiş əmanət haqqında məlumatlar

bankla əmanətçi arasında əmanət üzrə hesablaşmalar üçün əsasdır.

953.2. Bank əmanətin verilməsini, əmanət üzrə faizlərin ödənilməsini və əmanət üzrə

hesabdan pul vəsaitinin digər şəxslərə köçürülməsinə dair əmanətçinin sərəncamlarının

icrasını bank kitabçası təqdim olunduqda həyata keçirir. Adlı bank kitabçası itirildikdə və

ya təqdim olunmaq üçün yararsız vəziyyətə düşdükdə, əmanətçinin ərizəsi üzrə bank ona yeni

bank kitabçası verir. İtirilmiş adsız sənədli bank kitabçası üzrə hüquqların bərpası adsız

qiymətli kağızlar üçün nəzərdə tutulmuş qaydada həyata keçirilir.

[568]

953.3. Bank, bank kitabçasını qeyri-qanuni yollarla və ya itirmə nəticəsində əldə etmiş

şəxslə həmin kitabça üzrə hesablaşma apararsa, məsuliyyətdən azad olunur, bu şərtlə ki,

həmin hallar barədə məlumata malik olmasın. Lakin, əgər bank kobud ehtiyatsızlıq üzündən

belə məlumata malik olmazsa, məsuliyyətdən azad edilmir.

[569]

953.4. Banka qarşı olan tələbi bu Məcəllə ilə müəyyən edilmiş qaydada həmin tələbin

güzəşti yolu ilə əldə etmiş yeni kreditor, ona bank kitabçasının verilməsini tələb edə

bilər.

[570]

52 – ci fəsil.

Bank hesabı

Maddə 954. Bank hesabı müqaviləsi

954.1. Bank hesabı müqaviləsinə görə bank müştəriyə (hesabın sahibinə) açılmış hesaba

daxil olan pul vəsaitini qəbul etməyi və hesaba salmağı, hesabdan müvafiq məbləğlərin

köçürülməsinə və verilməsinə, hesab üzrə digər əməliyyatların aparılmasına dair müştərinin

sərəncamlarını yerinə yetirməyi öhdəsinə götürür.

954.2. Bank hesabda olan pul vəsaitinə dair müştərinin maneəsiz sərəncam vermək

hüququna qarantiya verməklə, bu vəsaitdən istifadə edə bilər.

954.3. Bank müştərinin pul vəsaitindən istifadə edilməsi istiqamətlərini müəyyənləşdirə

və buna nəzarət edə bilməz, habelə müştərinin pul vəsaitinə dair öz istədiyi kimi sərəncam

vermək hüququ üzərində qanunla və bank hesabı müqaviləsi ilə nəzərdə tutulmamış digər

məhdudiyyətlər qoya bilməz.

[571]

954.4. Bu fəslin banklara aid qaydaları verilmiş xüsusi icazəyə (lisenziyaya) müvafiq

surətdə bank hesabı müqaviləsi bağlayan və icra edən başqa kredit təşkilatlarına və poçt

rabitəsinin milli operatoruna da tətbiq olunur. Maliyyə xidmətlərinin göstərilməsi ilə bağlı mərkəzi

depozitarın açdığı və apardığı pul hesablarına bu fəslin qaydaları “Qiymətli kağızlar bazarı haqqında” Azərbaycan

Respublikası Qanununun tələbləri nəzərə alınmaqla tətbiq edilir.

[572]

Maddə 955. Bank hesabı müqaviləsinin forması

955.1. Bank hesabı müqaviləsi yazılı formada bağlanır.

955.2. Bank hesabı müqaviləsinin yazılı formasına riayət edilməməsi bu müqavilənin

etibarsızlığına səbəb olur. Belə müqavilə əhəmiyyətsizdir.

Maddə 956. Bank hesabı müqaviləsinin bağlanması

956.1. Bank hesabı müqaviləsi bağlanarkən müştəriyə və ya onun göstərdiyi şəxsə

tərəflərin razılaşdırdığı şərtlərlə bankda hesab açılır.

956.2. Bank həmin növ hesabların açılması üçün bankın elan etdiyi, qanunda nəzərdə

tutulmuş və qanuna əsasən bank qaydaları ilə müəyyənləşdirilmiş tələblərə uyğun şərtlər

əsasında hesab açmaq təklifi ilə müraciət etmiş müştəri ilə bank hesabı müqaviləsi

bağlamalıdır.

956.3. Hesab üzrə müvafiq əməliyyatların aparılması qanunla, bankın nizamnaməsi və ona

verilmiş xüsusi icazə (lisenziya) ilə nəzərdə tutulduqda, bankın həmin hesabın açılmasından

imtina etməyə ixtiyarı yoxdur, amma belə imtinanın bank xidmətinə qəbul etməyə bankın

imkanının olmaması ilə bağlı olduğu və ya buna qanunla, yaxud başqa hüquqi aktlarla yol

verildiyi hallar istisna təşkil edir.

956.4. Bank hesabı müqaviləsinin bağlanmasından bank əsassız boyun qaçırdıqda

müştərinin onu müqavilə bağlamağa məcbur etmək tələbi ilə məhkəməyə müraciət etməyə

ixtiyarı vardır. Bank hesabı müqaviləsi bağlamaqdan əsassız boyun qaçıran bank müştəriyə

bununla vurulmuş zərərin əvəzini ödəməlidir.

Maddə 957. Hesabda olan pul vəsaitinə dair sərəncam vermək hüququnun təsdiqi

957.1. Hesabdan vəsaitin köçürülməsi və verilməsi haqqında müştərinin adından

sərəncamlar verən şəxslərin hüquqları qanunda nəzərdə tutulmuş, qanuna əsasən bank

qaydaları və bank hesabı müqaviləsi ilə müəyyənləşdirilmiş sənədlərin müştəri tərəfindən

banka təqdim olunması yolu ilə təsdiq edilir.

957.2. Üçüncü şəxslərin tələbi ilə, o cümlədən müştərinin bu şəxslər qarşısında

öhdəliklərini yerinə yetirməsi ilə bağlı tələbi üzrə müştəri pul vəsaitinin hesabdan

silinməsi haqqında banka sərəncam verə bilər. Bank belə sərəncamları bu şərtlə qəbul edir

ki, müvafiq tələb irəli sürülərkən onu irəli sürməyə hüququ çatan şəxsi eyniləşdirməyə

imkan verən lazımi məlumatlar həmin sərəncamlarda yazılı formada göstərilmiş olsun.

957.3. Müqavilədə hesabdakı pul məbləğlərinə dair sərəncam hüququnun elektron ödəmə

vasitələri və öz əli ilə imza analoqlarından, kodlardan, parollardan və sərəncamın buna

vəkil edilmiş şəxs tərəfindən verildiyini təsdiqləyən digər vasitələrdən istifadə olunmaqla

başqa sənədlər ilə təsdiq edilməsi də nəzərdə tutula bilər.

957.4. Əgər bank hesab sahibinin həqiqi iradəsini ifadə etməyən sərəncam əsasında pul

vəsaitini həmin hesabdan silərsə, bunun üçün məsuliyyət daşıyır, bir şərtlə ki, belə

sərəncamın hesab sahibinin öz təqsiri üzündən verildiyini sübut edə bilməsin.

[573]

Maddə 958. Bankın apardığı hesab əməliyyatları

Bank müştəri üçün həmin növ hesablardan ötrü qanunla, qanuna əsasən müəyyənləşdirilmiş

bank qaydaları ilə və bank praktikasında tətbiq olunan işgüzar dövriyyə adətləri ilə

nəzərdə tutulan əməliyyatlar aparmalıdır, bu şərtlə ki, bank hesabı müqaviləsində ayrı hal

nəzərdə tutulmasın.

Maddə 959. Hesab əməliyyatlarının müddətləri

959.1. Bank müştərinin hesabına daxil olmuş pul vəsaitini həmin əməliyyat günündən (bankın müştəri

sərəncamlarının qəbulu və bank əməliyyatlarının aparılması üçün müəyyən etdiyi iş vaxtından) gec olmayaraq hesaba

salmalıdır, bu şərtlə ki, qanunda ayrı qayda nəzərdə tutulmasın.

[574]

959.2. Müştərinin sərəncamı ilə bank müştərinin pul vəsaitini müvafiq ödəniş sərəncamının

banka daxil olduğu günün ertəsi günündən gec olmayaraq verməli və ya hesabdan köçürməlidir,

bu şərtlə ki, qanunla, qanuna uyğun qəbul edilmiş bank qaydaları ilə və ya bank hesabı

müqaviləsi ilə ayrı müddətlər nəzərdə tutulmasın.

[575]

Maddə 960. Hesabın kreditləşdirilməsi

960.1. Bank hesabı müqaviləsinə müvafiq surətdə, pul vəsaitinin olmadığına baxmayaraq,

bankın ödənişləri həyata keçirdiyi hallarda (hesabın kreditləşdirilməsi) bank bu cür

ödənişi həyata keçirdiyi gündən müştəriyə müvafiq məbləğdə kredit vermiş sayılır.

960.2. Tərəflərin hesabın kreditləşdirilməsi ilə bağlı hüquq və vəzifələri borc və

kredit haqqında qaydalarla müəyyənləşdirilir, bu şərtlə ki, bu Məcəllədə və ya bank hesabı

müqaviləsində ayrı hal nəzərdə tutulmasın.

[576]

Maddə 961. Hesab əməliyyatlarının aparılmasına bankın xidmətlərinin haqqının

ödənilməsi

[577]

961.1. Bank hesabı müqaviləsində nəzərdə tutulduğu halda, müştəri hesabdakı pul vəsaiti ilə

əməliyyatların aparılması üzrə bank xidmətlərinin haqqını ödəyir.

[578]

961.2. Bu Məcəllənin 961.1-ci maddəsində nəzərdə tutulmuş bank xidmətlərinin haqqını

bank hər bir əqd başa çatdıqdan sonra müştərinin hesabdakı pul vəsaitindən tuta bilər, bu

şərtlə ki, bank hesabı müqaviləsində ayrı qayda nəzərdə tutulmasın.

Maddə 962. Pul vəsaitindən bankın istifadə etməsi üçün faizlər

962.1. Əgər bank hesabı müqaviləsində ayrı qayda nəzərdə tutulmayıbsa, bank müştərinin

hesabında olan pul vəsaitindən istifadə etməsi üçün faizlər ödəyir və bu faizlərin məbləği

hesaba salınır.

962.2. Bu Məcəllənin 962.1-ci maddəsində göstərilən faizlər bank tərəfindən bank hesabı

müqaviləsində müəyyənləşdirilmiş miqdarda, müqavilədə müvafiq şərt olmadıqda isə bu bankın

tələbli əmanət üzrə müəyyənləşdirdiyi miqdarda ödənilir.

962.3. Faizlərin məbləği müqavilədə nəzərdə tutulmuş müddətlərdə, müqavilədə bu cür

müddətlər nəzərdə tutulmadıqda isə hər rübün axırında hesaba salınır.

Maddə 963. Bankın və müştərinin hesab üzrə qarşılıqlı tələblərinin əvəzləşdirilməsi

963.1. Hesabın kreditləşdirilməsi və bank xidmətlərinin haqqının ödənilməsi ilə bağlı

bankın müştəriyə qarşı pul tələblərinə, habelə pul vəsaitindən istifadə üçün faizlərin

ödənilməsi haqqında müştərinin banka qarşı tələblərinə əvəzləşdirmə yolu ilə xitam verilir,

bu şərtlə ki, bank hesabı müqaviləsində ayrı qayda nəzərdə tutulmasın. Göstərilən tələblər

bank tərəfindən əvəzləşdirilir.

963.2. Bank aparılmış əvəzləşdirmə haqqında müştəriyə müqavilədə nəzərdə tutulmuş

qaydada və müddətlərdə, əgər tərəflər müvafiq şərtləri razılaşdırmayıblarsa, müvafiq

hesabdakı pul vəsaitinin vəziyyəti haqqında müştərilərə məlumat verilməsinin bank

praktikası üçün adi olan qaydada və müddətlərdə məlumat verməlidir.

Maddə 964. Pul vəsaitinin hesabdan silinməsinin əsasları

964.1. Hesabdan pul vəsaitinin silinməsini bank müştərinin sərəncamına əsasən həyata

keçirir.

964.2. Müştərinin sərəncamı olmadan hesabdakı pul vəsaitinin silinməsinə məhkəmənin

qərarı ilə, habelə qanunla müəyyənləşdirilmiş və ya bankla müştəri arasında müqavilədə

nəzərdə tutulmuş hallarda yol verilir.

Maddə 965. Hesabdan pul vəsaitinin silinməsinin növbəliyi

965.1. Hesabdakı pul vəsaitinin məbləği hesaba qarşı irəli sürülən bütün tələbləri

ödəməyə kifayət etdikdə hesabdan bu vəsaitin silinməsi müştərinin sərəncamlarının və

hesabdan silməyə dair digər sənədlərin daxil olduğu ardıcıllıqla (təqvim ardıcıllığı)

həyata keçirilir, bu şərtlə ki, qanunda ayrı qayda nəzərdə tutulmasın.

965.2. “Daşınar əmlakın yüklülüyü haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanununda başqa hal nəzərdə

tutulmayıbsa, hesabdakı pul vəsaiti müştərinin sərəncamlarını və ona qarşı irəli sürülmüş bütün

tələbləri yerinə yetirməyə kifayət etmədikdə hesabdan pul vəsaiti aşağıdakı ardıcıllıqla

silinir:

[579]

965.2.1. birinci növbədə həyata və ya sağlamlığa vurulmuş zərərin ödənilməsi haqqında

tələblərin, habelə alimentlərin tutulması haqqında tələblərin yerinə yetirilməsi üçün

hesabdan pul vəsaitinin köçürülməsini və ya verilməsini nəzərdə tutan ödəniş sərəncamları və

yaxud bu tələblərlə bağlı icra sənədləri əsasında verilən ödəniş sərəncamları üzrə hesabdan silmə həyata

keçirilir;

[580]

965.2.2. ikinci növbədə əmək müqaviləsi ilə işləyən şəxslərə işdənçıxma müavinətlərinin

və əmək haqqının ödənilməsi üzrə və müəlliflik müqaviləsinə görə haqların ödənilməsi üzrə

hesablaşmalar üçün pul vəsaitinin köçürülməsini və ya verilməsini nəzərdə tutan ödəniş

sərəncamları və yaxud bu tələblərlə bağlı icra sənədləri əsasında verilən ödəniş sərəncamları üzrə hesabdan

silmə, habelə bu məqsədlər üçün verilmiş bank kreditlərinin hesabdan silinməsi həyata

keçirilir;

[581]

965.2.3. üçüncü növbədə dövlət büdcəsinə, məcburi dövlət sosial sığorta haqları və

işsizlikdən sığorta haqları üzrə büdcədənkənar dövlət fonduna, icbari tibbi sığorta haqları üzrə icbari tibbi

sığorta fonduna və bələdiyyələrin büdcələrinə ödənişləri nəzərdə tutan ödəniş sərəncamları üzrə

hesabdan silmə həyata keçirilir;

[582]

965.2.4. dördüncü növbədə verilmiş kreditlər üzrə bankın tələblərinin yerinə

yetirilməsini nəzərdə tutan ödəniş sərəncamları üzrə hesabdan silmə həyata keçirilir;

965.2.5. beşinci növbədə başqa pul tələblərinin yerinə yetirilməsini nəzərdə tutan icra

sənədi əsasında verilən ödəniş sərəncamı üzrə hesabdan silmə həyata keçirilir;

[583]

965.2.6. altıncı növbədə təqvim ardıcıllığı qaydasında digər ödəniş sərəncamları üzrə

hesabdan silmə həyata keçirilir.

[584]

965.3. “Daşınar əmlakın yüklülüyü haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanununda başqa hal nəzərdə

tutulmayıbsa, bir növbəyə aid tələblər üzrə vəsait ödəniş sərəncamlarının daxil olmasının təqvim

ardıcıllığı qaydasında hesabdan silinir.

[585]

Maddə 966. Hesab əməliyyatlarının lazımınca aparılmaması üçün bankın məsuliyyəti

Müştəriyə gələn pul vəsaitinin vaxtında hesaba salınmadığı və ya bank tərəfindən

əsassız olaraq hesabdan silindiyi, habelə pul vəsaitinin hesabdan köçürülməsi və ya

hesabdan verilməsi haqqında müştərinin göstərişlərinin lazımınca yerinə yetirilmədiyi

hallarda bank həmin məbləğ üçün bu Məcəllənin 449-cu maddəsində nəzərdə tutulmuş qaydada və

miqdarda faizlər ödəməlidir.

Maddə 967. Bank sirri

967.1. Bank hesabının və bank əmanətinin, hesab əməliyyatlarının və müştəri haqqında

məlumatların sirrinə bank qarantiya verir.

967.2. Bank sirrini təşkil edən məlumatlar müştərinin özünə və nümayəndəsinə verilir. Belə məlumatlar digər

şəxslərə yalnız “Banklar haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanununda nəzərdə tutulmuş hallarda və qaydada

verilir.

[586]

967.3. Bank sirri təşkil edən məlumatlar bank tərəfindən açıqlandığı halda hüquqları

pozulmuş müştəri bankdan vurulmuş zərərin əvəzini ödəməyi tələb edə bilər.

Maddə 968. Hesaba dair sərəncam verilməsinin məhdudlaşdırılması

Müştərinin hesabdakı pul vəsaitinə dair sərəncam vermək hüquqlarının

məhdudlaşdırılmasına yol verilmir, amma qanunda nəzərdə tutulan hallarda məhkəmənin qərarı

ilə hesabdakı pul vəsaiti üzərinə həbs qoyulduğu və ya hesab əməliyyatlarının

dayandırıldığı, habelə “Daşınar əmlakın yüklülüyü haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanunu ilə müəyyən

edilmiş hallar istisna təşkil edir.

[587]

Maddə 969. Bank hesabı müqaviləsinin ləğvi

969.1. Bank hesabı müqaviləsi müştərinin ərizəsi üzrə istənilən vaxt ləğv edilir.

969.2. Əgər bank hesabı müqaviləsində ayrı qayda nəzərdə tutulmayıbsa, bankın tələbi

ilə bank hesabı müqaviləsi məhkəmə tərəfindən aşağıdakı hallarda ləğv edilə bilər:

969.2.1. müştərinin hesabında saxlanan pul vəsaitinin məbləği bank qaydaları və ya

müqavilə ilə nəzərdə tutulmuş minimum miqdardan az olduqda, bir şərtlə ki, belə məbləğ

bankın bu barədə xəbərdarlıq etdiyi gündən bir ay ərzində bərpa edilməmiş olsun;

969.2.2. bir il ərzində həmin hesab üzrə əməliyyatlar aparılmadıqda, bu şərtlə ki,

müqavilədə ayrı qayda nəzərdə tutulmasın.

969.2.3. ciddi əsaslar olduqda, xüsusilə də bank hesabı sahibinin bank hesabından

qeyri-leqal məqsədlər üçün istifadə etməsi sübut edilsin.

[588]

969.3. Hesabdakı pul vəsaitinin qalığı müştəriyə verilir və ya müştərinin göstərişi ilə

onun müvafiq yazılı ərizəsinin alındığı gündən ən geci yeddi gün keçənədək başqa hesaba

köçürülür.

969.4. Bank hesabı müqaviləsinin ləğv edilməsi müştərinin hesabının bağlanması üçün

əsasdır.

Maddə 970. Bankların hesabları

Əgər qanunla, başqa hüquqi aktlarla və ya onlara uyğun müəyyənləşdirilmiş bank

qaydaları ilə ayrı hal nəzərdə tutulmayıbsa, bu Məcəllənin bu fəslinin qaydaları müxbir

hesablarına, müxbir subhesablarına və bankların digər hesablarına da şamil edilir.

53 – cü fəsil.

Mülki dövriyyənin iştirakçıları arasında hesablaşmalar

§ 1. Hesablaşmalar haqqında ümumi müddəalar

Maddə 971. Nağd və nağdsız hesablaşmalar

971.1. Fiziki şəxslərin iştirakı ilə hesablaşmalar onların sahibkarlıq fəaliyyətini

həyata keçirməsi ilə bağlı deyilsə, məbləğ məhdudlaşdırılmadan nağd pullarla və ya nağdsız

qaydada aparıla bilər.

971.2. Çıxarılmışdır.

[589]

971.3. Nağdsız hesablaşmalar banklar və digər ödəniş xidməti təchizatçıları, mərkəzi depozitar tərəfindən qanuna

uyğun olaraq aparılır.

[590]

Maddə 972. Nağdsız hesablaşmaların formaları

972.1. Nağdsız hesablaşmalar aparılarkən ödəniş tapşırıqları ilə, akkreditiv üzrə

hesablaşmalara, inkasso üzrə, çeklərlə, ödəniş kartları ilə, elektron şəklində

hesablaşmalara, habelə qanunla, qanuna uyğun müəyyənləşdirilmiş bank qaydaları ilə və bank

praktikasında tətbiq olunan işgüzar dövriyyə adətləri ilə nəzərdə tutulmuş digər formalarda

hesablaşmalara yol verilir.

972.1-1. Maliyyə xidmətlərinin göstərilməsi ilə bağlı mərkəzi depozitarın açdığı pul hesabları üzrə nağdsız

hesablaşmalar “Qiymətli kağızlar bazarı haqqında” Azərbaycan Respublikası Qanununun tələbləri nəzərə alınmaqla

həyata keçirilir.

[591]

972.2. Müqavilə üzrə tərəflərin bu Məcəllənin 972.1-ci maddəsində göstərilmiş

hesablaşma formalarından hər hansı birini seçmək və müqavilədə müəyyənləşdirmək hüququ

vardır.

§ 2. Ödəniş tapşırıqları ilə hesablaşmalar

Maddə 973. Ödəniş tapşırıqları ilə hesablaşmalar haqqında ümumi müddəalar

973.1. Ödəniş tapşırığı ilə hesablaşma zamanı bank ödəyicinin tapşırığı ilə onun

hesabında olan vəsait hesabına müəyyən pul vəsaitini bu və ya başqa bankda ödəyicinin

göstərdiyi şəxsin hesabına qanunla nəzərdə tutulmuş və ya qanuna uyğun təyin edilmiş

müddətdə köçürməyi öhdəsinə götürür, bu şərtlə ki, bank hesabı müqaviləsində daha qısa

müddət nəzərdə tutulmasın və ya bank praktikasında tətbiq olunan işgüzar dövriyyə adətləri

ilə daha qısa müddət müəyyənləşdirilməsin.

973.2. Bu Məcəllənin bu paraqrafının qaydaları bankda hesabı olmayan şəxsin öz pul

vəsaitini həmin bank vasitəsilə köçürməsi ilə bağlı münasibətlərə tətbiq edilir, bu şərtlə

ki, qanunla, ona uyğun müəyyənləşdirilmiş bank qaydaları ilə ayrı hal nəzərdə tutulmasın və

ya bu münasibətlərin mahiyyətindən ayrı hal irəli gəlməsin.

973.3. Ödəniş tapşırıqları ilə hesablaşmaların həyata keçirilməsi qaydası qanunla,

habelə ona uyğun müəyyənləşdirilmiş bank qaydaları və bank praktikasında tətbiq olunan

işgüzar dövriyyə adətləri ilə tənzimlənir.

Maddə 974. Bank tərəfindən ödəniş tapşırığının yerinə yetirilməsi şərtləri

974.1. Ödəniş tapşırığının və onunla birlikdə təqdim edilən hesablaşma sənədlərinin

məzmunu və forması qanunla və ona uyğun müəyyənləşdirilmiş bank qaydaları ilə nəzərdə

tutulmuş tələblərə uyğun gəlməlidir.

974.2. Ödəniş tapşırığı bu Məcəllənin 974.1-ci maddəsində göstərilmiş tələblərə uyğun

gəlmədikdə bank tapşırığın məzmununu dəqiqləşdirə bilər. Ödəyiciyə bu cür sorğu tapşırıq

alındıqdan dərhal sonra verilməlidir. Qanunla və ya ona uyğun müəyyənləşdirilmiş bank

qaydaları ilə nəzərdə tutulmuş müddətdə, bunlar olmadıqda isə ağlabatan müddətdə cavab

almadıqda bank tapşırığı icra etmədən ödəyiciyə qaytara bilər, bu şərtlə ki, qanunla, ona

uyğun müəyyənləşdirilmiş bank qaydaları və ya bankla ödəyici arasında müqavilə ilə ayrı hal

nəzərdə tutulmasın.

974.3. Əgər ödəyici ilə bank arasında müqavilədə ayrı qayda nəzərdə tutulmayıbsa,

ödəyicinin tapşırığını bank ödəyicinin hesabında vəsait olduqda yerinə yetirir. Bank

tapşırıqları hesabdan pul vəsaitinin silinməsi növbəliyini gözləməklə icra edir. Ödəyicinin

hesabında vəsait olmadıqda bank bu barədə ona məlumat verir.

[592]

Maddə 975. Tapşırığın icrası

975.1. Ödəyicinin ödəniş tapşırığını qəbul etmiş bank müvafiq pul məbləğini tapşırıqda

göstərilmiş şəxsin hesabına salınmaq üçün vəsait alanın bankına bu Məcəllənin 973.1-ci

maddəsi ilə müəyyənləşdirilmiş müddətdə köçürməlidir.

975.2. Bank müştərinin tapşırığında göstərilmiş hesaba pul vəsaitinin köçürülməsi

əməliyyatlarının yerinə yetirilməsi üçün digər bankları cəlb edə bilər.

975.3. Bank ödəyiciyə tapşırığın icrası haqqında dərhal bildiriş verməlidir. Ödəniş

tapşırığının icrasından sonra məlumatlandırma ilə bağlı digər tələblər “Ödəniş xidmətləri və ödəniş sistemləri

haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanunu ilə tənzimlənir.

[593]

Maddə 976. Tapşırığın icra edilməməsinə və ya lazımınca icra edilməməsinə görə

məsuliyyət

976.1. Müştərinin tapşırığı icra edilmədikdə və ya lazımınca icra edilmədikdə bank bu

Məcəllənin 23-cü fəslində nəzərdə tutulmuş əsaslar üzrə və miqdarda məsuliyyət daşıyır.

976.2. Tapşırığın icra edilməməsi və ya lazımınca icra edilməməsi ödəyicinin

tapşırığının icrası üçün cəlb olunmuş bank tərəfindən hesablaşma əməliyyatlarının

aparılması qaydalarının pozulması ilə əlaqədar baş verdikdə bu Məcəllənin 976.1-ci

maddəsində nəzərdə tutulmuş məsuliyyəti məhkəmə həmin bankın üzərinə qoya bilər.

976.3. Əgər bank tərəfindən hesablaşma əməliyyatlarının aparılması qaydalarının

pozulması pul vəsaitinin qanunsuz tutulmasına səbəb olmuşdursa, bank bu Məcəllənin 449-cu

maddəsində nəzərdə tutulmuş qaydada və miqdarda faizlər ödəməlidir.

§ 3. Akkreditiv üzrə hesablaşmalar

Maddə 977. Akkreditiv üzrə hesablaşmalar haqqında ümumi müddəalar

977.1. Akkreditiv üzrə hesablaşmalar zamanı ödəyicinin akkreditiv açılması haqqında

tapşırığı və göstərişi ilə hərəkət edən bank (emitent bank) vəsait alana vəsait ödəməyi və

ya köçürmə vekselini ödəməyi, aksept etməyi və ya uçota almağı və ya bu səlahiyyətləri

başqa banka (icraçı banka) verməyi öhdəsinə götürür. Vəsait alana vəsaiti ödəyən və ya

köçürmə vekselini ödəyən, aksept edən və ya uçota alan emitent banka icraçı bank haqqında

qaydalar tətbiq olunur.

977.2. Akkreditiv üzrə hesablaşmaların həyata keçirilməsi qaydası qanunla, habelə ona

uyğun müəyyənləşdirilmiş bank qaydaları və bank praktikasında tətbiq edilən işgüzar

dövriyyə adətləri ilə tənzimlənir.

Maddə 978. Geriçağırma akkreditivi

978.1. Vəsait alana qabaqcadan bildirmədən emitent bankın dəyişdirə və ya ləğv edə

bildiyi akkreditiv geriçağırma akkreditivi sayılır. Akkreditivin geri çağırılması emitent

bankın vəsait alan qarşısında hər hansı öhdəliklərini yaratmır.

978.2. İcraçı bank geriçağırma akkreditivi üzrə ödənişi və ya digər əməliyyatları icra

etməlidir, bu şərtlə ki, icra anınadək o, akkreditivin şərtlərinin dəyişdirilməsi və ya

ləğv edilməsi haqqında bildiriş almasın.

978.3. Akkreditiv o vaxt geriçağırma akkreditivi olur ki, onun mətnində bu hal birbaşa

müəyyənləşdirilir.

[594]

Maddə 979. Geri çağırılmayan akkreditiv

979.1. O akkreditiv geri çağırılmayan akkreditiv sayılır ki, o, vəsait alanın razılığı

olmadan ləğv edilə və ya dəyişdirilə bilmir.

979.2. Akkreditiv əməliyyatının aparılmasında iştirak edən icraçı bank emitent bankın

xahişi ilə geri çağırılmayan akkreditivi təsdiqləyə bilər (təsdiqlənmiş akkreditiv). Bu cür

təsdiqləmə icraçı bankın emitent bankın öhdəliyindən əlavə, akkreditivin şərtlərinə uyğun

ödənişi icra etmək öhdəliyini qəbul etdiyini bildirir.

979.3. İcraçı bankın təsdiqlədiyi geri çağırılmayan akkreditiv icraçı bankın razılığı

olmadan dəyişdirilə və ya ləğv edilə bilməz.

Maddə 980. Akkreditivin icrası

980.1. Akkreditivin icrası üçün vəsait alan icraçı banka akkreditivin bütün şərtlərinin

yerinə yetirildiyini təsdiqləyən sənədləri təqdim edir. Bu şərtlərdən, heç olmasa, biri

pozulduqda akkreditiv icra edilmir. İcraçı bank həmin sənədlərin yalnız formal baxımdan

qaydada olmasını yoxlamalıdır.

[595]

980.2. Əgər icraçı bank akkreditivin şərtlərinə müvafiq surətdə ödənişi icra etmiş və

ya başqa əməliyyatı aparmışdırsa, emitent bank ona akkreditivin icrası ilə bağlı çəkdiyi

xərclərin əvəzini ödəməlidir. Göstərilən xərclərin əvəzi, habelə akkreditivin icrası ilə

əlaqədar emitent bankın bütün başqa xərclərinin əvəzi ödəyici tərəfindən ödənilir.

Maddə 981. Sənədləri qəbul etməkdən imtina

981.1. Əgər icraçı bank zahiri əlamətlərinə görə akkreditivin şərtlərinə uyğun gəlməyən

sənədləri qəbul etməkdən imtina edirsə, bu barədə o, imtinanın səbəblərini göstərməklə,

vəsait alana və emitent banka dərhal məlumat verməlidir.

981.2. Əgər icraçı bankın qəbul etdiyi sənədləri aldıqdan sonra emitent bank onları

zahiri əlamətlərinə görə akkreditivin şərtlərinə uyğun gəlməyən hesab edərsə, onların

qəbulundan imtina edə bilər və akkreditivin şərtləri pozulmaqla vəsait alana ödənilmiş

məbləği icraçı bankdan tələb edə bilər, ödənilməmiş akkreditiv üzrə isə ödənilmiş

məbləğlərin əvəzini ödəməkdən imtina edə bilər.

Maddə 982. Akkreditivin şərtlərinin pozulmasına görə bankın məsuliyyəti

982.1. Bu maddədə nəzərdə tutulmuş hallar istisna olmaqla akkreditivin şərtlərinin

pozulmasına görə ödəyici qarşısında emitent bank, emitent bank qarşısında isə icraçı bank

məsuliyyət daşıyır.

982.2. İcraçı bank ödənilmiş və ya təsdiqlənmiş akkreditiv üzrə pul vəsaitini ödəməkdən

əsassız imtina etdikdə vəsait alan qarşısında məsuliyyət icraçı bankın üzərinə qoyula

bilər.

982.3. İcraçı bank ödənilmiş və ya təsdiqlənmiş akkreditiv üzrə pul vəsaitini

akkreditivin şərtlərinin pozulması nəticəsində düzgün ödəmədikdə ödəyici qarşısında

məsuliyyət icraçı bankın üzərinə qoyula bilər.

Maddə 983. Akkreditivin bağlanması

983.1. İcraçı bankda akkreditiv aşağıdakı hallarda bağlanır:

983.1.1. akkreditivin müddəti qurtardıqda;

983.1.2. akkreditivin qüvvədə olma müddəti qurtaranadək onun istifadəsindən imtina

etmək haqqında vəsait alanın ərizəsi üzrə, bir şərtlə ki, bu cür imtinanın mümkünlüyü

akkreditivin şərtləri ilə nəzərdə tutulsun;

983.1.3. akkreditivin tam və ya qismən geri çağırılması haqqında ödəyicinin tələbi ilə,

bir şərtlə ki, akkreditivin şərtlərinə görə belə geriçağırma mümkün olsun.

983.2. Akkreditivin bağlanması haqqında icraçı bank emitent banka məlumat verməlidir.

983.3. Ödənilmiş akkreditivin istifadə olunmamış məbləği akkreditivin bağlanması ilə

eyni vaxtda dərhal emitent banka qaytarılmalıdır. Emitent bank qaytarılmış məbləğləri

ödəyicinin vəsaitin deponentləşdirildiyi hesabına daxil etməlidir.

§ 4. İnkasso üzrə hesablaşmalar

Maddə 984. İnkasso üzrə hesablaşmalar haqqında ümumi müddəalar

984.1. İnkasso üzrə hesablaşmalar zamanı bank (emitent bank) müştərinin tapşırığı ilə

ödəyicidən ödənişin və (və ya) ödəniş akseptinin alınması əməliyyatlarını müştərinin

hesabına həyata keçirməyi öhdəsinə götürür.

984.2. Müştərinin tapşırığını almış emitent bank tapşırığın icrası üçün başqa bankı

(icraçı bankı) cəlb edə bilər. İnkasso üzrə hesablaşmaların həyata keçirilməsi qaydası

qanunla, qanuna əsasən müəyyənləşdirilmiş bank qaydaları və bank praktikasında tətbiq

olunan işgüzar dövriyyə adətləri ilə tənzimlənir.

984.3. Müştərinin tapşırığının icra edilmədiyi və ya lazımınca icra edilmədiyi halda

emitent bank onun qarşısında bu Məcəllənin 23-cü fəslində nəzərdə tutulmuş əsaslar üzrə və

miqdarda məsuliyyət daşıyır.

984.4. Əgər müştərinin tapşırığının icra edilməməsi və ya lazımınca icra edilməməsi

hesablaşma əməliyyatlarının həyata keçirilməsi qaydalarının icraçı bank tərəfindən

pozulması ilə əlaqədar baş vermişdirsə, müştəri qarşısında məsuliyyət həmin bankın üzərinə

qoyula bilər.

984.5. İnkasso üzrə hesablaşmalarla əlaqədar olan, bu Məcəllə ilə tənzimlənməyən

münasibətlər bank qanunvericiliyi ilə tənzimlənir.

Maddə 985. İnkasso tapşırığının icrası

985.1. Hər hansı sənəd olmadıqda və ya sənədlər zahiri əlamətlərinə görə inkasso

tapşırığına uyğun gəlmədikdə icraçı bank inkasso tapşırığını aldığı şəxsə bu barədə dərhal

məlumat verməlidir. Göstərilən qüsurlar aradan qaldırılmadıqda bank sənədləri icra etmədən

qaytara bilər.

985.2. Sənədlər alındıqları formada ödəyiciyə təqdim edilir, amma inkasso əməliyyatının

rəsmiləşdirilməsi üçün zəruri olan bank qeydləri və yazıları istisna edilir.

985.3. Əgər sənədlər təqdim olunduqda ödənilməlidirsə, icraçı bank inkasso tapşırığını

aldıqdan dərhal sonra sənədləri ödənişə təqdim etməlidir. Əgər sənədlər başqa müddətdə

ödənilməlidirsə, icraçı bank ödəyicinin akseptini almaq üçün sənədləri inkasso tapşırığını

aldıqdan sonra dərhal akseptə təqdim etməlidir, ödəniş isə sənəddə göstərilmiş ödəniş

müddətinin çatdığı gündən gec olmayaraq tələb olunmalıdır.

985.4. Qismən ödənişlər bunun bank qaydaları ilə müəyyənləşdirildiyi və ya inkasso

tapşırığında xüsusi icazənin olduğu hallarda qəbul edilə bilər.

985.5. Alınmış (inkasso edilmiş) məbləğlər icraçı bank tərəfindən dərhal emitent bankın

sərəncamına verilməli, həmin bank isə bu məbləğləri müştərinin hesabına salmalıdır. İcraçı

bank inkasso edilmiş məbləğlərdən ona çatan muzdu və xərclərin əvəzini tuta bilər.

Maddə 986. Aparılmış əməliyyatlar haqqında bildiriş

986.1. Əgər ödəniş və (və ya) aksept alınmamışdırsa, icraçı bank ödənişin icra

olunmamasının və ya akseptdən imtina edilməsinin səbəblərini dərhal emitent banka

bildirməlidir. Emitent bank bu barədə müştəriyə dərhal məlumat verərək, ondan gələcək

hərəkətlər barəsində göstərişlər istəməlidir.

986.2. Gələcək hərəkətlər haqqında göstərişlər bank qaydaları ilə müəyyənləşdirilmiş

müddətdə, bu müddət olmadıqda isə ağlabatan müddətdə alınmadıqda, icraçı bankın sənədləri

emitent banka qaytarmağa ixtiyarı vardır.

§ 5. Çek

[596]

Maddə 986-1. Çek anlayışı və onun məzmunu

986-1.1. Çek ifadə etdiyi pul məbləğinin çek sahibinə ödənilməsi barədə çek verənin banka verdiyi və heç nə ilə

şərtləndirilməyən yazılı sərəncamından ibarətdir.

986-1.2. Çekdə aşağıdakı rekvizitlər göstərilməlidir:

986-1.2.1. sənədin mətninə daxil edilmiş “çek” adı;

986-1.2.2. müəyyən pul məbləğini ödəmək barədə sadə və heç nə ilə şərtləndirilməyən tapşırıq;

986-1.2.3. ödənişi icra etməli olan bankın adı;

986-1.2.4. ödəniş yeri;

986-1.2.5. çekin tərtib olunduğu tarix və yer;

986-1.2.6. çek verənin imzası.

986-1.3. Bankların yalnız elə çek blankları verməsinə icazə verilir ki, orada mətbəə üsulu ilə çap edilmiş aşağıdakı

məlumatlar olsun: ödəyici bankın adı, ünvanı və telefon nömrəsi, çek verənin (hesab sahibinin) adı və ünvanı, habelə

ödəyici bankın hesab nömrəsi.

986-1.4. Çeklərə hesablaşma çeki, bank çeki, pul çeki və yol çeki aiddir.

986-1.5. Hesablaşma çeki hesablardan nağdsız qaydada hesablaşmaların aparılmasını nəzərdə tutan çekdir.

986-1.6. Bank çeki bir bankın başqa banka banklararası hesablaşmaların aparılması üçün təqdim etdiyi çekdir.

986-1.7. Pul çeki müştərinin bankda olan hesabından nağd pul vəsaitini almaq üçün yazılı sərəncamdan ibarət

olan çekdir.

986-1.8. Yol çeki bir məntəqədə verilmiş çekdə imza nümunəsi göstərilən çek sahibinə çekdə yazılmış məbləği

ödəməyi üzərinə götürən təşkilatın öhdəliyi olub, digər məntəqədə nağdlaşdırılan çekdir. Yol çeklərinin ödənilməsi

sahibinin imzası əsasında çekin emitenti, onun filialı və yaxud emitentin göstərdiyi digər təşkilat tərəfindən həyata

keçirilir.

Maddə 986-2. Veksellər haqqında müddəaların çeklərə tətbiqi

Vekselin aksept edilməsinə dair müddəalar istisna olmaqla, bu Məcəllənin 1005.2.4-cü, 1006-cı, 1009-1012-ci

maddələrinin müddəaları çeklərdən irəli gələn münasibətlərin tənzimlənməsinə də tətbiq edilir.

Maddə 986-3. Çekin təminatı tələbi

986-3.1. Çek yalnız o hallarda verilə bilər ki, çek verənin bankdakı hesablarında vəsaiti və həmin vəsaitə dair çeklər

vasitəsilə sərəncam vermək hüququ olsun.

986-3.2. Çekin ödənilməsi üçün çek verənin vəsaiti və ya ona verilmiş kredit kifayət etmədikdə bankın çeki

ödəməkdən imtina etmək hüququ vardır. Bank təmin olunmamış məbləği ödədikdə, çek sahibinin hüquqları ona keçir.

Bank çeki tamamilə və ya qismən ödəməkdən imtina etdikdə, aşağıdakı nəticələr baş verməlidir:

986-3.2.1. çek verən, yaxud tamamilə və ya qismən ödənilməmiş çeki çek verənin əvəzinə imzalamış şəxs birgə

borclular kimi, çek məbləğinin ödənilməmiş hissəsinin 6 faizi miqdarında zərərin əvəzini çek sahibinə ödəməlidirlər.

Çek sahibinin başqa zərərin əvəzinin ödənilməsi tələbini həyata keçirmək hüququ saxlanılır;

986-3.2.2. bank təminat olmadığından çekin tamamilə və ya qismən ödənilmədiyini çekin özündə qeyd etməli və

ləngimədən onu çek sahibinə göndərməli, bu barədə belə çekləri imzalamış çek verənlərin reyestrini tərtib edən

Azərbaycan Respublikasının Mərkəzi Banka dərhal bildiriş göndərməlidir;

[597]

986-3.2.3. təmin olunmamış çeki verənin bir il ərzində çeklər verməsinə icazə verilmir və o özündə olan bütün çek

blanklarını dərhal ödəyici banka və müştərisi olduğu bütün başqa banklara qaytarmalıdır. Ödəyici bank bunu yazılı

şəkildə dərhal çek verəndən və hesablardakı vəsaitə dair sərəncam verməyə ixtiyarı olan bütün şəxslərdən tələb etməli

və bundan sonra çek verməyi onlara qadağan etməlidir;

986-3.2.4. bu tələbdən sonra bir ay müddətində çek verən çek sahibi barədə çek məbləğinin ödənilməmiş hissəsini

ödədiyini, habelə bu Məcəllənin 986-3.2.1-ci maddəsinə uyğun olaraq zərərin əvəzini ödədiyini, yaxud həmin

məbləğlərin tam ödənilməsi üçün ödəyici bankın kifayət qədər vəsaitə malik olması qayğısına qaldığını ödəyici banka

sübut edərsə, bu Məcəllənin 986-3.2.3-cü maddəsinə uyğun olaraq çeklərin verilməsinin qadağan edilməsinin gələcək

üçün qüvvəsi olmur.

Maddə 986-4. Çekin aksept edilməsinin istisna olunması

Ödəyici çeki aksept etməməlidir. Çekdə aksept barədə yazılan qeyd etibarsız sayılır.

Maddə 986-5. Çek üzrə ödənişi almağa ixtiyarlı şəxsin adı

986-5.1. Çek yazıla bilər:

986-5.1.1. müəyyən şəxsin adına;

986-5.1.2. təqdim edənə (adsız).

986-5.2. Çek “və ya təqdim edənə” qeyd-şərti ilə, yaxud bu cür məna ifadə edən qeyd-şərtlə müəyyən şəxsə

verilərsə, adsız çek sayılır.

986-5.3. Sahibinin adı göstərilməyən çek adsız çek sayılır.

986-5.4. Çek, çek verənin özünə verilə bilər.

Maddə 986-6. Çekdə faizlər barədə yazılan qeyd-şərtin etibarsızlığı

Çekdə faizlər barədə yazılan qeyd-şərt etibarsız sayılır.

Maddə 986-7. Çekin başqasına verilməsi

986-7.1. Müəyyən şəxsə verilmiş və ödənişə təqdim olunmuş çek indossament vasitəsilə başqa şəxsə verilə bilər.

986-7.2. Çek indossament vasitəsilə həmçinin çek verənə və çek üzrə mükəlləfiyyətli hər hansı şəxsə verilə bilər. Öz

növbəsində bu şəxslər də çeki indossament edə bilərlər.

986-7.3. Ödəyici bankın indossamenti etibarsızdır. Adsız indossament blanklı indossament sayılır. Bankın bir neçə

şöbəsinin (filialının) olduğu və indossamentin çekin verildiyi şöbənin deyil, başqa şöbənin xeyrinə edildiyi hallar istisna

olmaqla, bank üçün indossamentin yalnız ödəniş qəbzi qüvvəsi vardır.

986-7.4. Vekselin aksept edilməsinə dair müddəalar istisna olmaqla, bu Məcəllənin 993.3-cü, 993.4-cü, 1018-ci və

1020-ci maddələrinin müddəaları çeklərə də tətbiq edilir.

Maddə 986-8. Çek sahibinin xeyrinə ehtimal. Çekin itirilməsi

986-8.1. Çek sahibinin xeyrinə ehtimala bu Məcəllənin 1019.1-ci maddəsi tətbiq edilir.

986-8.2. Çek sahibi çeki itirdikdə, əlində çek olan şəxs, onun adsız çek və ya indossament vasitəsilə verilən çek

olmasına baxmayaraq, çeki yalnız o halda qaytarmağa borcludur ki, onu vicdansız yolla əldə etmiş olsun və ya əldə

edərkən kobud ehtiyatsızlıq etmiş olsun.

Maddə 986-9. Çek zaminliyi (aval)

Çek məbləğinin ödənişinə avalçı tərəfindən aval (çek zaminliyi) vasitəsilə tamamilə və ya qismən qarantiya verilə

bilər. Ödənişə belə qarantiyanı, ödəyici bank istisna olmaqla, hər hansı üçüncü şəxs və ya artıq çekdə imzası olan şəxs

verə bilər.

Maddə 986-10. Çekin ödənişə təqdim olunması

986-10.1. Çek təqdim olunduqda ödənilməlidir. Hər cür başqa göstəriş etibarsız sayılır.

986-10.2. Tərtib edildiyi ölkədə ödənilməli olan çek bir ay müddətində ödənişə təqdim olunmalıdır. Verildiyi

ölkədə deyil, başqa ölkədə ödənilməli olan çek, verilmə yeri ilə ödəniş yeri eyni qitədədirsə, iki ay müddətində,

müxtəlif qitələrdədirsə, üç ay müddətində ödənişə təqdim edilməlidir. Həm də Müstəqil Dövlətlər Birliyinin üzvü olan

bir dövlətin ərazisində verilən və Müstəqil Dövlətlər Birliyinin üzvü olan digər dövlətin ərazisində ödənilməli olan

çeklər eyni qitədə verilən və ödənilməli olan çeklər sayılır. Yuxarıda göstərilən müddətlərin axımı çekdə onun verilmə

günü kimi göstərilən gündən başlanır.

986-10.3. Əgər çek onun verildiyi yerin təqvimindən fərqlənən başqa təqvimin qüvvədə olduğu yerdə

ödənilməlidirsə, ödəniş yerinin təqviminə əsasən verilmə gününə uyğun tarix və bundan asılı olaraq ödəniş müddəti

müəyyənləşdirilir.

Maddə 986-11. Çekin geri götürülməsi

986-11.1. Çekin geri götürülməsi yalnız onun təqdim edilmə müddəti qurtardıqdan sonra etibarlıdır.

986-11.2. Çek geri götürülmədikdə, bank çekin təqdim edilmə müddəti qurtardıqdan sonra da ödənişi icra edə

bilər.

986-11.3. Çek verən özünün və ya hər hansı üçüncü şəxsin çeki itirdiyini təsdiq edirsə, ödəyiciyə ödənişin icrasını

qadağan edə bilər.

Maddə 986-12. Çek verənin ölməsinin, fəaliyyət qabiliyyətini itirməsinin və ya ödəmə qabiliyyətli olmamasının

nəticələri

Çek verildikdən sonra çek verənin ölməsi və ya fəaliyyət qabiliyyətini itirməsi və ya ödəmə qabiliyyətli olmamasının

elan edilməsi çekin etibarlığına təsir göstərmir.

Maddə 986-13. Çek üzrə ödəniş və ödənişə dair qəbz. Xarici valyutada verilən çeklər

Çek üzrə ödənişlərə, ödənişə dair qəbz verilməsinə və xarici valyutada çeklərə bu Məcəllənin 1028-ci, 1029.4-cü

və 1030-cu maddələri müvafiq surətdə tətbiq olunur.

Maddə 986-14. Cızıqlı çek

986-14.1. Çek verən, habelə hər hansı çek sahibi bu Məcəllənin 986-14.2-986-14.6-cı maddələrində nəzərdə tutulan

nəticələr ilə çeki cızıqlaya bilər. Cızıqlama çekin üz tərəfinə iki paralel xətt çəkməklə aparılır. Cızıqlama ümumi və ya

xüsusi ola bilər. Xətlər arasında heç bir göstəriş və ya “bank” qeydi və ya eyni mənalı başqa qeyd yoxdursa, cızıqlama

ümumi sayılır. Xətlər arasında bankın adı yazılmışsa, cızıqlama xüsusi sayılır. Ümumi cızıqlama xüsusiyə çevrilə bilər,

lakin xüsusi cızıqlama ümumiyə çevrilə bilməz. Cızıqlamanın və ya göstərilmiş bankın adının qaralanması etibarsız

sayılır.

986-14.2. Ödəyici ümumi cızıqlaması olan çeki yalnız banka və ya öz müştərisinə ödəyə bilər.

986-14.3. Xüsusi cızıqlaması olan çeki ödəyici yalnız göstərilmiş banka və ya əgər bu bankın özü ödəyicidirsə, həmin

bankın müştərisinə ödəyə bilər. Göstərilən bank çeki qəbul etməyi digər banka tapşıra bilər.

986-14.4. Bank cızıqlı çeki yalnız öz müştərisindən və ya başqa bankdan qəbul edə bilər.

986-14.5. Bir neçə xüsusi cızıqlaması olan çeki ödəyici yalnız o halda ödəyə bilər ki, çekin üzərində ikidən çox

cızıqlama aparılmasın.

986-14.6. Yuxarıdakı göstərişləri yerinə yetirməyən ödəyici və ya bank vurulan zərərin əvəzini çekin məbləğindən

artıq olmayan miqdarda ödəməyə borcludur.

Maddə 986-15. Hesablaşma çeki

986-15.1. Çek verən, habelə hər hansı çek sahibi çekin üz tərəfində “hesablaşma” qeydi və ya eyni mənalı başqa

qeyd yazmaqla, çekin nağd pulla ödənilməsini qadağan edə bilər. Bu halda ödəyici çekin ödənişini yalnız hesabdan

hesaba keçirmə yolu ilə (hesablaşma, köçürmə, nağdsız hesablaşmalar) icra edə bilər. Hesabda yazı ödəniş sayılır.

“Hesablaşma” qeydinin pozulması etibarsız sayılır. Yuxarıdakı göstərişləri yerinə yetirməyən ödəyici vurulan zərərin

əvəzini çekin məbləğindən artıq olmayan miqdarda ödəməyə borcludur.

986-15.2. Əgər ödəyici ödəmə qabiliyyəti olmayan elan edilmişsə və ya o, ödənişlərin icrasını dayandırmışsa və ya

tutmanın onun əmlakına yönəldilməsi nəticəsiz qalmışsa, hesablaşma çekinin sahibi ödəyicidən çeki nağd pulla

ödəməyi tələb edə bilər, çek ödənilmədikdə isə özünün reqres hüququnu həyata keçirə bilər. Banklar haqqında qanuna

əsasən görülən tədbirlər nəticəsində çek sahibi özünün ödəyicidəki hesablarına dair sərəncam verə bilmədikdə də bu

qayda tətbiq olunur.

986-15.3. Hesablaşma çeki sahibinin, bundan əlavə, iddia vermək hüququ vardır, amma o sübut etməlidir ki,

ödəyici hesabda sadə və heç nə ilə şərtləşdirilməyən qeyd yazmaqdan imtina edir və ya ödəniş yeri üzrə müvafiq

hesablaşma orqanı öhdəliklərin ödənilməsi məqsədi ilə nağdsız hesablaşmalar aparılması üçün çeki yararsız elan

etmişdir.

Maddə 986-16. Çek üzrə ödəməmə nəticəsində iddia

986-16.1. Ödənişə vaxtında təqdim olunan çek ödənilmədikdə çek sahibi indossantlara, çek verənə və çek üzrə

digər mükəlləfiyyətli şəxslərə iddia verə bilər.

986-16.2. Çek sahibi iddia verdiyi şəxsdən aşağıdakıları tələb edə bilər:

986-16.2.1. çek ödənilməyibsə, çek məbləğinin ödənilməsini;

986-16.2.2. faizlərin ödənilməsini;

986-16.2.3. xərclərin ödənilməsini;

986-16.2.4. faizin üçdəbirindən çox olmayan miqdarda penya.

986-16.3. Əgər çekin vaxtında təqdim edilməsinə qarşısıalınmaz maneə əngəl törədirsə, çeklərin ödənişə təqdim

edilməsi müddətlərinin uzadılmasına bu Məcəllənin 1042-ci maddəsi tətbiq olunur.

Maddə 986-17. Saxta çek

Qəlp və ya saxta çekin ödənişi ilə əlaqədar zərəri ödəyici çəkir, bu şərtlə ki, çekdə göstərilən çek verən təqsirli

olmasın, məsələn, ona tapşırılmış çek blanklarını etinasız saxlamış olmasın.

Maddə 986-18. Çekin mətninin dəyişdirilməsi

Çekin mətninin dəyişdirilməsinə bu Məcəllənin 1045-ci maddəsi tətbiq edilir.

Maddə 986-19. Çek öhdəlikləri üzrə iddia müddətləri

Çek sahibinin indossantlara, çek verənə və çek üzrə digər mükəlləfiyyətli şəxslərə qarşı çekdən irəli gələn iddia

tələbləri təqdimetmə müddəti qurtardıqdan bir il sonra ödənilir. Çek üzrə mükəlləfiyyətli olan bir şəxsin çek üzrə

mükəlləfiyyətli olan digər şəxsə iddia tələbləri çekin mükəlləfiyyətli şəxs tərəfindən ödənildiyi və ya məhkəmə

qaydasında ondan çek üzrə ödənişin tutulduğu gündən bir il sonra ödənilir.

Maddə 986-20. Çekin etibarsız elan edilməsi

Çekin etibarsız elan edilməsinə bu Məcəllənin 1047-ci maddəsi tətbiq olunur.

Maddə 986-21. Çekin ödənişə təqdim edilməsi müddətlərinin hesablanması

Çek ödənişə yalnız iş günləri təqdim olunmalıdır. Təqdimetmə müddətinin son günü bazar gününə və ya başqa

qeyri-iş gününə düşdükdə, müddət növbəti iş gününədək uzadılır. Müddət ərzində olan qeyri-iş günləri müddət

hesablanarkən nəzərə alınır.

54-cü fəsil.

[598]

Qiymətli kağızlar

§ 1. Qiymətli kağızlar haqqında ümumi müddəalar

Maddə 987. Qiymətli kağız anlayışı

987.1. Qiymətli kağız onun mülkiyyətçisi və emitenti arasında müqavilə münasibətlərinin mövcudluğunu və

mülkiyyətçinin həmin müqavilədən irəli gələn hüquqlarını təsdiqləyən sənəddir. Qiymətli kağızı emissiya etmiş,

buraxmış və ya vermiş şəxs bu Məcəllənin 54-cü fəslinin məqsədləri üçün emitent adlanır.

[599]

987.2. Qiymətli kağızların növləri, məcburi rekvizitləri, onlara aid tələblər, qiymətli kağızlar və qiymətli kağız

bazarı ilə bağlı münasibətlər bu Məcəllə və “Qiymətli kağızlar bazarı haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanunu

ilə müəyyən edilir.

[600]

987.3. Qiymətli kağızın məcburi rekvizitlərinin olmaması və ya qiymətli kağızın onun

üçün müəyyənləşdirilmiş formaya uyğun gəlməməsi onun əhəmiyyətsizliyinə səbəb olur.

Maddə 988. Qiymətli kağız üzrə öhdəliklər və onların icrası

988.1. Qiymətli kağızda emitentə qarşı təsbit edilmiş hər hansı tələb həmin qiymətli kağızla təsdiqlənir. Belə

tələbin etibarlılığı onu əmələ gətirən əqdin mövcudluğundan və ya etibarlılığından asılı deyildir. Qiymətli kağızla

təsdiqlənmiş öhdəliyin icrasından onun əsasının olmamasına və ya onun etibarsızlığına istinadla imtina edilməsinə yol

verilmir.

[601]

988.2. Qiymətli kağız üzrə borclu icranı yalnız qiymətli kağızın ona verilməsi ilə eyni

vaxtda həyata keçirməlidir. Emitent qiymətli kağızın mülkiyyətçisinə icranı hansı həcmdə həyata

keçirmişdirsə, öz öhdəliyindən də həmin həcmdə azad edilir.

[602]

988.3. Qiymətli kağızı vermiş emitent və onu indossament etmiş bütün şəxslər onun

mülkiyyətçisi qarşısında birgə məsuliyyət daşıyırlar. Qiymətli kağızın mülkiyyətçisinin tələbi

qiymətli kağız üzrə öhdəlik götürmüş bir və ya bir neçə şəxs tərəfindən yerinə

yetirildikdə, o (onlar), qiymətli kağız üzrə öhdəlik götürmüş qalan şəxslər qarşısında

geriyə tələb (reqres) hüququ əldə edir.

[603]

988.4. Qiymətli kağızla təsdiqlənmiş öhdəliyin icrasından onun əsasının olmamasına və

ya onun etibarsızlığına istinadla imtina edilməsinə yol verilmir.

[604]

988.5. Qiymətli kağızın mülkiyyətçisi qiymətli kağızda aldatma və ya saxtalaşdırma aşkar

etdikdə kağızı ona vermiş borcluya qarşı qiymətli kağızla təsdiqlənmiş öhdəliyin lazımınca

yerinə yetirilməsi və zərərin əvəzinin ödənilməsi tələbini irəli sürə bilər.

[605]

Maddə 989. Adlı qiymətli kağızlar

[606]

989.1. Mülkiyyətçisinin adı üzərində təsbit edilən və ya mülkiyyət hüququ mərkəzi depozitarda qeydiyyata alınmış

qiymətli kağız adlı qiymətli kağızdır.

989.2. Adlı qiymətli kağız üzrə borclu icranı yalnız özünün adına qiymətli kağız verilmiş və ya digər qaydada

qiymətli kağıza mülkiyyət hüququnu əldə etmiş şəxs kimi, yaxud həmin şəxsin hüquq varisi kimi təsdiq edən şəxs

həyata keçirməlidir. Əgər borclu icranı bu cür təsdiq olmadan həyata keçirsə, o, qiymətli kağıza dair öz hüququnu sübut

edəcək üçüncü şəxs qarşısında öhdəliyindən azad edilmir.

Maddə 990. Adsız qiymətli kağızlar

990.1. Qiymətli kağız o halda adsız sayılır ki, ona əsasən emitent öhdəliyi bu qiymətli

kağızı təqdim edən istənilən şəxsə icra etməyi öz üzərinə götürür.

990.2. Əgər məhkəmənin qərarı ilə və ya başqa qanuni göstəriş əsasında qadağan

edilərsə, emitent adsız qiymətli kağız üzrə sonrakı ödənişləri icra etməməlidir.

[607]

Maddə 991. Sənədli qiymətli kağızlar

[608]

991.1. Sənədli qiymətli kağız saxtalaşdırma imkanlarını aradan qaldırmaq məqsədi ilə xüsusi qaydada

hazırlanmış kağız blanklarda (sertifikatda) çap edilmiş qiymətli kağız formasıdır.

991.2. Sənədli qiymətli kağız blanklarına və onları hazırlayan şəxslərə aid tələblər Azərbaycan Respublikasının

Mərkəzi Bankı tərəfindən müəyyən edilir.

Maddə 992. Qiymətli kağızların dövlət qeydiyyatı

[609]

Qiymətli kağızlar (investisiya fond payı və daşınmaz əmlak üzərində ipoteka hüququnu təsbit edən ipoteka kağızı

istisna olmaqla) Azərbaycan Respublikasının Mərkəzi Bankı tərəfindən dövlət qeydiyyatına alınmaqla qiymətli

kağızların dövlət reyestrinə daxil edilir.

[610]

Maddə 992-1. Qiymətli kağızlar bazarı və qiymətli kağızlar bazarının iştirakçıları

[611]

992-1.1. Qiymətli kağızlar bazarı qiymətli kağızların emissiyası, buraxılması,

tədavülü, ödənilməsi, sahibliyi, saxlanılması, onlarla əqdlərin bağlanması, digər

əməliyyatların aparılması üzrə subyektlər arasında olan hüquqi və iqtisadi münasibətlərin

məcmusudur.

992-1.2. Qiymətli kağızlar bazarının iştirakçıları qiymətli kağızların emissiyasında,

tədavülündə, ödənilməsində, sahibliyində, saxlanılmasında, qiymətli kağızlarla

əməliyyatların aparılmasında subyekt və ya tərəf kimi çıxış edən şəxslər, habelə qiymətli

kağızlar bazarının tənzimlənməsini həyata keçirən dövlət və qeyri-kommersiya təşkilatları

olan qiymətli kağızlar bazarının iştirakçılarının özünü tənzimləyən təşkilatlarıdır.

992-1.3. Emitent qiymətli kağızların emissiyasını qanunvericiliklə müəyyən edilmiş

qaydada həyata keçirən şəxs, müvafiq icra hakimiyyəti orqanı və müvafiq qaydada buna

səlahiyyətləndirilmiş dövlət orqanı və ya bələdiyyədir.

992-1.4. Qiymətli kağızlar bazarında peşəkar fəaliyyət hüquqi və ya fiziki şəxslər

tərəfindən qiymətli kağızlar bazarında xüsusi razılıq (lisenziya) əsasında həyata keçirilən

sahibkarlıq fəaliyyətidir.

992-1.5. Qiymətli kağızlar bazarının peşəkar iştirakçıları qiymətli kağızlar bazarında

xüsusi razılıq (lisenziya) əsasında sahibkarlıq fəaliyyətini həyata keçirən hüquqi

şəxslərdir.

[612]

992-1.6. Qiymətli kağızların nominal saxlayıcısı hüquq sahibinin tapşırığı ilə və onun

xeyrinə qiymətli kağız sahiblərinin reyestrində qeydə alınmış və bu qiymətli kağızların

hüquqi mülkiyyətçisi olmayan şəxsdir.

992-1.7. Broker fəaliyyəti müştərinin hesabına tapşırıq və ya komisyon müqaviləsi

əsasında müvəkkil və ya komisyonçu kimi fəaliyyət göstərən, həmin müştərinin mənafeyi üçün

qiymətli kağızlarla alqı-satqı əqdlərinin bağlanması üzrə qiymətli kağızlar bazarında

peşəkar fəaliyyətdir.

992-1.8. Diler fəaliyyəti öz adından və öz hesabına əvvəlcədən kütləvi elan olunmuş

alış və (və ya) satış qiymətləri ilə qiymətli kağızlar üzrə alqı -satqı əqdlərinin

bağlanması üzrə qiymətli kağızlar bazarında peşəkar fəaliyyətdir. Kütləvi elan açıq elan

formasında edilmiş təklifdir.

992-1.9. Aktivlərin idarə edilməsi müstəsna predmeti müştəriyə məxsus olub, idarəçiliyə

verilmiş pul vəsaitləri, qiymətli kağızlar və qanunvericiliklə müəyyən edilmiş digər

əmlakla müştərinin və ya onun göstərdiyi üçüncü şəxsin mənafeyi üçün əməliyyatların

aparılmasından ibarət olan qiymətli kağızlar bazarında peşəkar fəaliyyətdir.

[613]

992-1.10. Klirinq fəaliyyəti qiymətli kağızlarla əqdlər üzrə qarşılıqlı öhdəliklərin

müəyyən edilməsi (məlumatların toplanması, yoxlanması, üzləşdirilməsi, mühasibat

sənədlərinin hazırlanması), hesablaşmaların aparılması və öhdəliklərin qarşılıqlı icrasının

təmin edilməsi üzrə peşəkar fəaliyyətdir.

992-1.11. Depozitar fəaliyyət qiymətli kağızların saxlanması, onlara hüquqların və

öhdəliklərin yüklənməsi faktlarının uçotu və təsdiqi, habelə qanunvericiliklə müəyyən

edilmiş qaydada pul hesablarının açılması, aparılması və pul köçürmələri ilə əlaqədar

xidmətlər göstərilməsindən ibarət olan peşəkar fəaliyyətdir.

[614]

992-1.12. Depozitar sistemi bir-biri ilə "depo" hesabları açmaq vasitəsi ilə qarşılıqlı

əlaqədə fəaliyyət göstərən depozitarların vahid sistemidir.

992-1.13. Qiymətli kağızların sahiblərinin reyestrinin aparılması qiymətli kağızlar,

onların emitenti, sahibləri, nominal saxlayıcıları barədə məlumatların toplanması, qeydə

alınması, işlənməsi, saxlanması və təqdim edilməsi xidmətlərinin göstərilməsi üzrə peşəkar

fəaliyyətdir.

992-1.14. Fond birjası qiymətli kağızlarla əqdlərin bağlanması üçün zəruri şəraitin

yaradılması, onların bazar qiymətlərinin müəyyən edilməsi, onlar haqqında lazımi məlumatın

yayılması üzrə peşəkar fəaliyyətdir.

992-1.15. İnvestor qiymətli kağızları mülkiyyətinə əldə etmiş şəxsdir.

992-1.16. Qiymətli kağızlar bazarının peşəkar iştirakçılarının özünü tənzimləyən

təşkilatı qiymətli kağızlar bazarının peşəkar iştirakçılarının könüllülük, qeyri-kommersiya

prinsipləri əsasında fəaliyyət göstərən qeyri-hökumət təşkilatı olan ictimai birliyidir.

992-1.17. Qiymətli kağızlar bazarında qiymətlərlə manipulyasiya qiymətli kağızlar

bazarının stabilliyinin pozulmasına səbəb ola bilən, qiymətli kağızlar bazarının

iştirakçılarının qiymətli kağızlarla əqdlər üzrə qiymətli kağızların bazar qiymətinin hər

hansı bir üsulla əvvəlcədən razılaşdırılmış, qəsdən edilmiş əməllər ilə süni olaraq

dəyişdirilməsidir. Qiymətli kağızlar bazarında qiymətlərlə manipulyasiyaya yol verilmir.

Maddə 993. Qiymətli kağıza mülkiyyət hüququnun əmələ gəlməsi və ötürülməsi

[615]

993.1. Daşınmaz əmlak üzərində ipoteka hüququnu təsbit edən ipoteka kağızı istisna olmaqla, digər sənədsiz

qiymətli kağızlara mülkiyyət hüququ buraxılış zamanı həmin qiymətli kağızın ilk mülkiyyətçiyə

özgəninkiləşdirilməsindən sonra mərkəzi depozitarda qeydə alındığı andan əmələ gəlir. Sənədli qiymətli kağızlara

mülkiyyət hüququ həmin qiymətli kağızların ilk mülkiyyətçiyə özgəninkiləşdirildiyi andan əmələ gəlir.

[616]

993.2. Mülkiyyətçi qiymətli kağıza mülkiyyət hüququnu bu Məcəllənin 1078-20-ci maddəsində göstərilən qaydada

əqdlərin bağlanması yolu ilə başqa şəxsə ötürə bilər.

993.3. Bu Məcəllənin 993.2-ci maddəsi ilə nəzərdə tutulmuş qaydada daşınmaz əmlak üzərində ipoteka

hüququnu təsbit edən ipoteka kağızı istisna olmaqla, digər sənədsiz qiymətli kağızları əldə edən şəxsin mülkiyyət

hüquqları həmin qiymətli kağızların ötürülməsinin mərkəzi depozitarda qeydiyyatı ilə, sənədli qiymətli kağızları əldə

edən şəxsin mülkiyyət hüquqları isə müvafiq əqdin bağlanması ilə yaranır.

[617]

993.4. Qiymətli kağıza mülkiyyət hüququ başqasına verildikdə və bu Məcəllənin 1078-21-ci maddəsində nəzərdə

tutulmuş digər şərtlər yerinə yetirildikdə qiymətli kağızla təsdiqlənmiş bütün hüquqlar əldə edənə keçir, bu şərtlə ki,

həmin qiymətli kağızı başqasına vermək hüququ mövcud olsun.

993.5. Əgər müqavilədə və ya qiymətli kağızın özündə nəzərdə tutulubsa, digər şəxslərin, xüsusən də emitentin

iştirakı qiymətli kağıza mülkiyyət hüququnun verilməsi üçün zəruridir.

Maddə 994. Sənədli qiymətli kağızların zədələnməsi, korlanması

[618]

Sənədli qiymətli kağız zədələnmək və ya korlanmaq nəticəsində dövriyyə üçün yararsız

olduqda onun mülkiyyətçisi emitentdən zədələnmiş və ya korlanmış kağızın qaytarılması

müqabilində yeni qiymətli kağız verməyi tələb edə bilər, bu şərtlə ki, həmin kağızda onun

əsas məzmununu və fərqləndirici əlamətlərini inamla müəyyənləşdirmək hələ mümkün olsun.

Zədələnmiş və ya korlanmış sənədli qiymətli kağızın əvəz olunması xərclərini onun mülkiyyətçisi

çəkir.

Maddə 995. Sənədli qiymətli kağızın etibarsız elan edilməsi

[619]

995.1. Sənədli qiymətli kağız itirilmişdirsə, onun mülkiyyətçisinin vəsatəti ilə məhkəmə emitent

fiziki şəxsin yaşayış yeri üzrə və ya emitent hüquqi şəxsin olduğu yer üzrə bu qiymətli

kağızı etibarsız elan edə bilər. Adsız qiymətli kağızlar itirilmişdirsə, ərizəçinin tələbi

ilə məhkəmə qiymətli kağız üzrə emitentə onu ödəməyi qadağan edə bilər.

[620]

995.2. Sənədli qiymətli kağızın etibarsız elan edilməsi haqqında vəsatəti itki və ya

itkinin aşkar edilməsi məqamında onun mülkiyyətçisi olmuş şəxs verə bilər. Ərizəçi qiymətli

kağıza mülkiyyət hüququnu və onun itirildiyini sübuta yetirməlidir. Əgər kupon vərəqi və ya

səhm kuponu olan qiymətli kağız sahibi yalnız kupon vərəqini və ya səhm kuponunu itirərsə,

vəsatətini əsaslandırması üçün əsas qiymətli kağızı təqdim etməsi kifayətdir.

[621]

Maddə 996. Sənədsiz qiymətli kağızlar

996.1. Daşınmaz əmlak üzərində ipoteka hüququnu təsbit edən ipoteka kağızı istisna olmaqla, digər sənədsiz

qiymətli kağız mülkiyyətçisinin adı və digər rekvizitləri mərkəzi depozitardakı yazıda əks olunmuş elektron sənəd

formasında olan qiymətli kağızdır. Elektron imza və elektron sənəd haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanunu

daşınmaz əmlak üzərində ipoteka hüququnu təsbit edən ipoteka kağızı istisna olmaqla, digər sənədsiz qiymətli

kağızlara tətbiq edilmir.

[622]

996.2. Hüququ sənədsiz formada təsbit etmiş şəxs hüquq sahibinin tələbi ilə ona təsbit

edilmiş hüququ təsdiqləyən sənəd verməlidir.

996.2-1. İpoteka kağızına mülkiyyət hüququnun yaranması, ipoteka kağızının dövlət qeydiyyatı, ipoteka kağızı üzrə

hüquqların ötürülməsi (tədavülü) və ipoteka kağızına xitam verilməsi “İpoteka haqqında” Azərbaycan Respublikasının

Qanununa uyğun olaraq müəyyən edilir. Daşınmaz əmlak üzərində ipoteka hüququnu təsbit edən ipoteka kağızı yalnız

elektron sənəd formasında tərtib olunur. Daşınmaz əmlak üzərində ipoteka hüququnu təsbit edən ipoteka kağızı üzrə

hüquqlar bu Məcəllənin 1078-20.11-ci maddəsi ilə müəyyən edilmiş tələblərin elektron qaydada təmin edilməsi yolu ilə

ötürülür.

[623]

996.3. Göstərilən təsbit yolu ilə təsdiqlənən hüquqlar, hüquqların və hüquq

sahiblərinin rəsmən təsbit edilməsi qaydası, qeydlərin sənədli surətdə təsdiqlənməsi

qaydası və sənədsiz qiymətli kağızlarla əməliyyatların aparılması qaydası qanunla və ya

qanunun müəyyənləşdirdiyi qaydada təyin edilir.

996.4. Sənədsiz qiymətli kağızlarla əməliyyatlar yalnız hüquqların qeydiyyatını aparan

şəxsə müraciət etməklə aparıla bilər. Hüquqların başqasına verilməsi, təqdim olunması və

məhdudlaşdırılması rəsmi yazıların salamatlığı, onların məxfiliyinin təmin edilməsi, bu cür

yazılar haqqında düzgün məlumatlar verilməsi, aparılmış əməliyyatlar haqqında rəsmi

qeydlərin yazılması üçün məsuliyyət daşıyan bu şəxs tərəfindən rəsmən təsbit

edilməlidir.

[624]

Maddə 997. Qiymətli kağızların növləri

[625]

997.1. Qiymətli kağızlara istiqraz, səhm, veksel, depozitar qəbzi, investisiya fond payı, girov kağızı, ipoteka kağızı və

daşınmaz əmlak sertifikatı aiddir.

[626]

997.2. İstiqrazlar və səhmlər investisiya qiymətli kağızlarıdır. İnvestisiya qiymətli

kağızları buraxılışlarla yerləşdirilir və qiymətli kağızların əldə edilməsi vaxtından asılı

olmayaraq bir buraxılış daxilində hüquqların həyata keçirilməsinin həcmi və müddəti eyni

olan qiymətli kağızlardır. Qiymətli kağızların buraxılışı emitentin qiymətli kağızların bir

növünə aid olan və eyni dövlət qeydiyyat nömrəsi olan qiymətli kağızlarının toplusudur.

İnvestisiya qiymətli kağızları sənədsiz və ya sənədli olmaqla adlı formada buraxılır. İnvestisiya qiymətli kağızlarının

emissiyası qaydası “Qiymətli kağızlar bazarı haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanunu ilə müəyyən olunur.

[627]

997.3. Veksellər ödəniş qiymətli kağızlarıdır.

[628]

997.4. Depozitar qəbzi baza aktivi (xarici emitentin qiymətli kağızı) üzrə hüquqları təsdiqləyən və mülkiyyətçisinə

onu buraxmış emitentdən, həmin qəbzin baza aktivi olan xarici emitentin qiymətli kağızları və onlarla təsdiqlənmiş

hüquqları tələb etmək hüququ verən qiymətli kağızdır. Depozitar qəbzlərinin buraxılışı, onların dövlət qeydiyyatına

alınması və tədavülü qaydası Azərbaycan Respublikasının Mərkəzi Bankı tərəfindən müəyyən edilir.

[629]

997.5. İnvestisiya fond payı öz mülkiyyətçisinin paylı investisiya fondunda payına mülkiyyət hüquqlarını təsdiq

edən, paylı investisiya fondu ləğv edildikdən sonra fondun aktivlərinin satışından payına müvafiq pul vəsaitlərini almaq

hüququnu, habelə “İnvestisiya fondları haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanunu ilə nəzərdə tutulmuş digər

hüquqları verən sənədsiz adlı qiymətli kağızdır.

[630]

997.6. Qiymətli kağızın sertifikatının məcburi rekvizitləri və onun blankının

hazırlanması qaydaları maliyyə bazarlarına nəzarət orqanı tərəfindən müəyyən edilir.

997.7. Bu Məcəllənin və qiymətli kağızlar bazarı haqqında Azərbaycan Respublikasının

başqa qanunvericilik aktlarının pozulmasına görə təqsirli şəxslər Azərbaycan

Respublikasının mülki, inzibati və ya cinayət qanunvericiliyində nəzərdə tutulmuş hallarda

və qaydada məsuliyyət daşıyırlar.

[631]

997.8. Qiymətli kağızlar bazarı haqqında Azərbaycan Respublikasının qanunvericiliyinin

pozulması nəticəsində vurulmuş ziyan bu Məcəllə və “Qiymətli kağızlar bazarı haqqında” Azərbaycan

Respublikasının Qanunu ilə nəzərdə tutulmuş qaydada ödənilməlidir.

[632]

997.9. Qiymətli kağızlar bazarında dövlət nəzarətini həyata keçirən müvafiq icra

hakimiyyəti orqanı tərəfindən qiymətli kağızlar bazarının iştirakçıları barəsində inzibati

tənbeh, müvafiq lisenziyanın dayandırılması, ləğv edilməsi, qiymətli kağızlarla

əməliyyatların məhdudlaşdırılması, dayandırılması və qanunvericiliklə onun səlahiyyətlərinə

aid edilmiş digər tədbirlərin tətbiq edilməsindən inzibati qaydada və (və ya) məhkəmə

qaydasında şikayət verilə bilər. Belə şikayətin verilməsi məhkəmənin qərarının

çıxarılmasına qədər tətbiq olunmuş tədbirin qüvvəsini dayandırmır.

[633]

Maddə 997-1. Dövlət və bələdiyyə qiymətli kağızları

[634]

997-1.1. Dövlət qiymətli kağızları müvafiq icra hakimiyyəti orqanı və müvafiq qaydada

buna səlahiyyətləndirilmiş qurum tərəfindən buraxılan qiymətli kağızlardır.

[635]

997-1.2. Bələdiyyə qiymətli kağızları bələdiyyə tərəfindən qanunvericiliklə müəyyən

edilmiş qaydada buraxılan qiymətli kağızlardır.

§ 2. Order

[636]

Maddə 998. Order anlayışı

998.1. Order elə bir sənəddir ki, onun əsasında bir şəxs (çıxarıcı) başqa şəxsə

(ödəyiciyə) çıxarıcının hesabına remitentə pul, qiymətli kağızlar və ya digər əvəzolunan

əşyalar verməyi tapşırır. Order remitentin adına,adsız və ya əmrə dair qeyd-şərtlə verilə

bilər. Əgər order "veksel" və ya "çek" kimi göstərilirsə, onda, birinci növbədə, bu

Məcəllənin veksellər və ya çeklər haqqında müddəaları tətbiq edilir.

998.2. Orderi almaqla remitent ödəyicidən öhdəliyin icrasını öz adından tələb etmək

hüququ qazanır.

998.3. Ödəyici remitent barəsində öhdəliyi icra etməlidir.

Maddə 999. Orderin ödəyici tərəfindən aksept edilməsi

999.1. Ödəyici remitentə icranı yalnız onun orderi aksept etdiyi halda həyata

keçirməlidir. Lakin əgər ödəyici çıxarıcının borclusudursa, ödəyici icranı aksept edilmədən

də həyata keçirməlidir.

999.2. Aksept etmə icradan əvvəl və ya icra zamanı bəyan oluna bilər. Əgər aksept etmə

icradan əvvəl elan olunursa, ödəyici orderdə aksept haqqında qeyd yazır. Əgər orderdə qeyd

onun remitentə təqdim edilməsinədək yazılmışdırsa, remitent üçün aksept ancaq təqdim edilmə

anından qüvvəyə malikdir.

999.3. Order ödəyici üçün aksept edildikdə icranı remitentə həyata keçirmək barəsində

birbaşa öhdəlik əmələ gəlir. Order aksept edildikdən sonra o, remitentə yalnız akseptin

etibarlığına aid olan və ya orderin, yaxud akseptin məzmunundan irəli gələn etirazlarını

bildirə bilər.

Maddə 1000. Aksept etməkdən və ya ödənişdən imtina

Əgər ödəniş müddəti çatanadək ödəyici orderi aksept etməkdən və ya ödənişi həyata

keçirməkdən imtina edirsə, remitent bu barədə çıxarıcıya dərhal bildiriş verməlidir.

Remitent orderdən irəli gələn hüququnu həyata keçirə bilmədikdə və ya həyata keçirmək

niyyətində olmadıqda da eyni qayda tətbiq olunur.

Maddə 1001. Çıxarıcının remitentlə münasibətləri

1001.1. Əgər ödəyicinin icranı həyata keçirməsi ilə çıxarıcının borcu ödənilməlidirsə,

ödəniş yalnız ödəyici tərəfindən orderin remitentə icrasından sonra yerinə yetirilmiş

sayılır.

1001.2. Remitent orderi qəbul edərək, çıxarıcıya qarşı öz tələb hüququnu yalnız o halda

həyata keçirə bilər ki, ödəyicidən ödənişin icrasını tələb etsin və onu orderdə nəzərdə

tutulan müddət qurtardıqdan sonra almasın.

1001.3. Order ona dəlalət edir ki, başlıca əqd üzrə ixtiyarlının çıxarıcıya qarşı

müvafiq tələbi vardır.

Maddə 1002. Orderin geri götürülməsi

Ödəyici orderi aksept edənədək və ya ödənişi icra edənədək çıxarıcı ondan orderi geri

götürə bilər.

Maddə 1003. Orderin başqasına verilməsi

1003.1. Remitent orderi hələ aksept edilməmiş olsa belə, hər hansı üçüncü şəxsə keçirə

bilər.

1003.2. Çıxarıcı orderin keçirilməsini istisna edə bilər. Ödəyici üçün belə istisna

yalnız o halda etibarlıdır ki, orderdə onun haqqında qeyd-şərt edilmiş olsun və ya ödəyici

orderi aksept etməzdən və ya ödənişi icra etməzdən əvvəl çıxarıcı ödəyiciyə bu barədə

məlumat vermiş olsun.

§ 3. Veksel

Maddə 1004. Veksel anlayışı

Veksellər adlı qiymətli kağızlardır, veksel verən onların vasitəsilə müəyyən şəxsə

müəyyən məbləğ ödəmək barəsində başqa şəxsə (ödəyiciyə) göstəriş verir (köçürmə vekseli) və

ya hər hansı müəyyən şəxsə və ya bu şəxsin sərəncamına müəyyən məbləğ ödəməyi öhdəsinə

götürür (sadə veksel).

[637]

Maddə 1005. Köçürmə vekseli

1005.1. Köçürmə vekseli aşağıdakı rekvizitlərin olduğu sənəddir:

1005.1.1. Sənədin mətninə daxil edilmiş "veksel" adı;

1005.1.2. veksel verənin müəyyən məbləği ödəmək barəsində sadə və heç nə ilə

ºərtləºdirilməmiº göstəriºi;

1005.1.3. kim ödəməlidirsə, onun (ödəyicinin) adı;

1005.1.4. ödəniş kimə və ya kimin sərəncamı ilə icra edilməlidirsə, onun adı;

1005.1.5. vekselin tərtib edildiyi tarix;

1005.1.6. veksel verənin imzası;

1005.1.7. vekselin tərtib edildiyi yer;

1005.1.8. vekselin ödənilməsi vaxtı (veksel üzrə ödəniş müddəti);

1005.1.9. ödənişin icra edilməli olduğu yer.

1005.2. Bu Məcəllənin 1005.1-ci maddəsində göstərilmiş rekvizitlərdən hər hansı birinin

olmadığı sənədin, aşağıdakı hallar istisna olmaqla, köçürmə vekseli qüvvəsi yoxdur:

1005.2.1. ödəniş müddəti göstərilməmiş köçürmə vekseli təqdim edildikdə ödənilməli olan

veksel (müddəti təqdim edilməsi ilə müəyyənləşdirilən veksel) sayılır;

1005.2.2. ödəniş yeri xüsusi göstərilmədikdə ödəyicinin adı ilə yanaşı göstərilmiş yer

ödəniş yeri və bununla birlikdə, ödəyicinin yaşayış yeri və ya olduğu yer sayılır;

1005.2.3. tərtib edildiyi yer göstərilməmiş köçürmə vekseli veksel verənin adı ilə

yanaşı göstərilmiş yerdə imzalanmış sayılır;

1005.2.4. verildiyi məqamda tam doldurulmamış köçürmə vekseli başqa şəxslərə verildikdə

və həmin şəxslərə vekseldə çatışmayan məlumatları sonradan tamamlamaq hüququ verildikdə

blank vekseli qüvvəsinə malik olur.

Maddə 1006. Köçürmə veksellərinin növləri

1006.1. Köçürmə vekseli veksel verənin özünün sərəncamı ilə verilə bilər.

1006.2. Köçürmə vekseli veksel verənin özünə verilə bilər.

1006.3. Köçürmə vekseli üçüncü şəxsin hesabına verilə bilər.

Maddə 1007. Köçürmə vekseli üzrə ödəniş yeri

Köçürmə vekseli üçüncü şəxsdə, ödəyicinin yaşayış yerində və ya olduğu yerdə və ya hər

hansı başqa yerdə ödənilməli ola bilər.

Maddə 1008. Veksel üzrə faizlər

1008.1. Təqdim edildikdə və ya təqdim edildikdən sonra müəyyən vaxt ərzində ödənilməli

olan köçürmə vekselində veksel verən şərt qoya bilər ki, veksel məbləğinin üstünə faizlər

hesablanacaqdır.

1008.2. Faiz dərəcəsi vekseldə göstərilməlidir; belə göstəriş olmadıqda şərt yazılmamış

sayılır.

1008.3. Faizlərin hesablanmağa başlandığı gün göstərilmədikdə onlar vekselin tərtib

edildiyi gündən hesablanmalıdır.

Maddə 1009. Veksel məbləği

1009.1. Əgər veksel məbləği həm sözlə, həm də rəqəmlə göstərilmişdirsə, onların

arasında fərq olduqda vekselin yazı ilə göstərilmiş məbləğdə qüvvəsi olur.

1009.2. Əgər köçürmə vekselində məbləğ bir neçə dəfə yazı ilə və bir neçə dəfə rəqəmlə

göstərilmişdirsə, onların arasında fərq olduqda vekselin daha az məbləğdə qüvvəsi olur.

Maddə 1010. Köçürmə vekselində etibarsız imzalar

Köçürmə vekselində veksel üzrə öhdəlik götürə bilməyən şəxslərin imzaları, saxta

imzalar və ya uydurma şəxslərin imzaları olduqda və ya imzaları atmış və ya adından imzalar

atılmış şəxsləri hər hansı başqa əsasla mükəlləfiyyətli edə bilməyən imzalar olduqda, digər

şəxslərin imzaları qüvvəsini itirmir.

Maddə 1011. Nümayəndəlik səlahiyyəti olmayan şəxsin köçürmə vekselini imzalaması

Şəxsin adından fəaliyyət göstərmək üçün səlahiyyət almadan onun nümayəndəsi kimi

köçürmə vekselini imzalamış hər bir şəxs veksel üzrə öhdəlikləri özü daşıyır və əgər veksel

üzrə ödənişi həyata keçirmişdirsə, təmsil etdiyi şəxsin malik ola biləcəyi hüquqlara malik

olur. Öz səlahiyyətlərini aşan nümayəndə də eynilə bu vəziyyətdə olur.

Maddə 1012. Veksel verənin məsuliyyəti

1012.1. Veksel verən aksept və ödəniş üçün məsuliyyət daşıyır.

1012.2. Veksel verən aksept üçün məsuliyyəti öhdəsindən götürə bilər, lakin ödəniş üçün

məsuliyyəti öhdəsindən götürə bilməz.

Maddə 1013. Vekselin aksepti

1013.1. Ödəyici aksept vasitəsilə köçürmə vekselini vaxtında ödəmək öhdəliyini götürür.

Ödənişin həyata keçirilmədiyi halda veksel verən akseptanta qarşı məhkəməyə iddia verə

bilər.

1013.2. Aksept vekseldə yazılı bəyanat vasitəsilə ifadə edilir.

1013.3. Əgər veksel təqdim edildikdən sonra müəyyən müddətdə ödənilməlidirsə və ya əgər

xüsusi şərtə görə veksel aksept üçün müəyyən müddətdə təqdim edilməlidirsə, akseptə onun

verildiyi günün tarixi qoyulmalıdır, bu şərtlə ki, veksel saxlayan akseptə təqdim edilmə

gününün tarixini qoymağı tələb etməsin.

1013.4. Əgər veksel verən köçürmə vekselində ödəniş yeri kimi ödəyicinin yaşayış yerini

və ya olduğu yeri deyil, başqa yeri göstərmişdirsə və bu zaman ödənişin hansı üçüncü şəxsdə

icra edilməli olduğunu göstərməmişdirsə, ödəyici həmin şəxsi aksept zamanı göstərə bilər.

1013.5. Əgər veksel ödəyicinin yaşayış yerində və ya olduğu yerdə ödənilməlidirsə,

ödəyici akseptdə ödənişin icra edilməli olduğu yerdəki hər hansı ünvanı göstərə bilər.

1013.6. Ödəyici aksepti veksel məbləğinin bir hissəsi ilə məhdudlaşdıra bilər.

1013.7. Qalan məsələlərdə aksept sadə olmalı və heç nə ilə şərtləşdirilməməlidir.

Köçürmə vekselinin məzmununda akseptin etdiyi hər hansı başqa dəyişiklik akseptdən imtinaya

bərabərdir.

Maddə 1014. Köçürmə vekselinin aksept üçün təqdim edilməsi

1014.1. Veksel saxlayan və ya vekseli olan hər hansı şəxs köçürmə vekselini ödəniş

müddəti çatanadək aksept üçün ödəyiciyə onun yaşayış yerində təqdim edə bilər.

1014.2. Veksel verən aşağıdakıları edə bilər:

1014.2.1. köçürmə vekselində şərt qoya bilər ki, veksel aksept üçün müddət təyin

edilməklə və ya təyin edilmədən təqdim oluna bilər;

1014.2.2. üçüncü şəxsdə ödənilməli olan köçürmə vekseli və ya ödəyicinin yaşayış

yerində və ya olduğu yerdə deyil, başqa yerdə ödənilməli olan veksel və ya təqdim

edildikdən müəyyən müddət sonra ödənilməli olan veksel istisna edilməklə, vekseldə onun

aksept üçün təqdim olunmasını qadağan edə bilər;

1014.2.3. şərt qoya bilər ki, veksel aksept üçün müəyyən müddətdən tez təqdim edilə

bilməz.

1014.3. Hər bir indossant şərt qoya bilər ki, veksel aksept üçün müddət təyin edilməklə

və ya təyin edilmədən təqdim oluna bilər, bu şərtlə ki, veksel verən onun akspet üçün

təqdim olunmasını qadağan etməsin.

1014.4. Təqdim edildikdən sonra müəyyən müddətdə ödənilməli olan köçürmə vekseli aksept

üçün onun verildiyi gündən bir il ərzində təqdim edilməlidir. Veksel verən başqa müddət

təyin edə bilər. İndossantlar bu müddəti qısalda bilərlər.

Maddə 1015. Köçürmə vekseli üzrə akseptin geri götürülməsi

1015.1. Köçürmə vekselində öz aksepti barəsində qeyd yazmış ödəyici veksel

qaytarılanadək qeydin üstündən xətt çəkdikdə hesab edilir ki, akseptdən imtina olunmuşdur.

1015.2. Lakin ödəyici öz aksepti barəsində veksel saxlayana və ya vekseldə imza

edənlərin hər hansı birinə yazılı məlumat vermişdirsə, onların qarşısında öz akseptinin

şərtlərinə uyğun məsuliyyət daşıyır.

Maddə 1016. Aval (veksel zaminliyi)

1016.1. Köçürmə vekseli üzrə ödəniş veksel zaminliyi (aval) vasitəsilə tamamilə və ya

qismən təmin edilə bilər.

1016.2. Avalı üçüncü şəxs və ya vekseldə imza etmiş şəxslərdən biri verə bilər.

1016.3. Veksel zaminliyi köçürmə vekselində və ya əlavə vərəqdə verilir. Aval üçün

ödəyici və ya veksel verən olmayan avalçının köçürmə vekselinin üz tərəfində qoyduğu imza

kifayətdir.

1016.4. Avalda onun kimin hesabına verildiyi göstərilməlidir. Bu, göstərilmədikdə hesab

edilir ki, aval veksel verənin hesabına verilmişdir.

1016.5. Avalçı avalı kimin əvəzinə vermişdirsə, onun qədər məsuliyyət daşıyır. Onun

öhdəliyi qarantiya verdiyi öhdəliyin etibarsız olduğu halda da qüvvədə qalır.

1016.6. Avalçı köçürmə vekselini ödəyərək həmin vekseldən irəli gələn hüquqları

qarantiya verdiyi şəxsə qarşı və köçürmə vekselinə görə onun qarşısında mükəlləfiyyətli

olanların hamısına qarşı əldə edir.

Maddə 1017. Vekselin başqasına verilməsi

1017.1. İstənilən köçürmə vekseli indossament vasitəsilə başqasına verilə bilər.

1017.2. İndossament həmçinin veksel verənin və veksel üzrə mükəlləfiyyətli olan hər

hansı digər şəxsin xeyrinə icra edilə bilər. Bu, vekseli aksept edib-etmədiyindən asılı

olmayaraq ödəyici üçün də qüvvədədir. Bu şəxslər də vekseli indossament edə bilərlər.

Maddə 1018. İndossantın məsuliyyəti

Əgər razılaşmada ayrı qayda nəzərdə tutulmayıbsa, indossant aksept və ödəniş üçün

məsuliyyət daşıyır. İndossant öz indossamentində sonrakı indossamenti qadağan edirsə,

veksel xeyrinə indossament edilmiş şəxslərin qarşısında məsuliyyət daşımır.

Maddə 1019. Veksel saxlayanın xeyrinə ehtimallar

1019.1. Köçürmə vekseli olan şəxs indossamentlərin ardıcıl sırasına öz hüququnu

əsaslandırırsa, hətta sonuncu indossament blank indossamenti olsa da, qanuni veksel

saxlayandır. Bu zaman üstündən xətt çəkilmiş indossamentlər yazılmamış sayılırlar. Blank

indossamentinin ardınca başqa indossament gəldikdə bu sonuncunu imzalamış şəxs blank

indossamenti üzrə veksel əldə edən sayılır.

1019.2. Əgər əvvəlki veksel saxlayan köçürmə vekselini hər hansı səbəblərə görə

itirmişsə, bu Məcəllənin 1019.1-ci maddəsinə əsasən öz hüququnu sübuta yetirən yeni veksel

saxlayan vekseli yalnız onu haqsız əldə etdiyi və ya əldə edərkən kobud ehtiyatsızlıq

göstərmiş olduğu halda geri verməyə borcludur.

Maddə 1020. Yenidən tapşırma indossamenti

1020.1. Əgər indossamentdə sadə tapşırıqdan ibarət hər hansı qeyd-şərt qoyulmuşdursa,

veksel saxlayan köçürmə vekselindən irəli gələn bütün hüquqları həyata keçirə bilər, lakin

onu yalnız yenidən tapşırma qaydasında indossament edə bilər.

1020.2. Yenidən tapşırma indossamentində olan tapşırığa yenidən tapşıranın ölümü və ya

fəaliyyət qabiliyyətini itirməsi nəticəsində xitam verilmir.

Maddə 1021. Girov indossamenti

Əgər indossamentdə girovu nəzərdə tutan qeyd-şərt qoyulmuşdursa, veksel saxlayan

köçürmə vekselindən irəli gələn bütün hüquqları həyata keçirə bilər, lakin onun qoyduğu

indossamentin yalnız yenidən tapşırma indossamenti kimi qüvvəsi vardır.

Maddə 1022. Ödəniş müddətindən sonra indossament

1022.1. Ödəniş müddətindən sonra icra edilmiş indossament həmin müddətdən əvvəl icra

edilmiş indossamentlə eyni nəticələrə səbəb olur.

1022.2. Tarixi qoyulmamış indossament, nə qədər ki əksi sübuta yetirilməmişdir, müddət

bitənədək icra edilmiş sayılır.

Maddə 1023. Köçürmə vekselinin ödəniş vaxtı (ödəniş müddətləri)

1023.1. Köçürmə vekseli aşağıdakı ödəniş müddəti ilə verilə bilər:

1023.1.1. təqdim edildiyi an;

1023.1.2. təqdim edildikdən sonra müəyyən müddətdə;

1023.1.3. tərtib edildikdən sonra dəqiq göstərilmiş vaxtda;

1023.1.4. müəyyən gündə.

1023.2. Başqa ödəniş müddətləri və ya bir neçə ardıcıl ödəniş müddəti olan köçürmə

vekselləri etibarsızdır.

Maddə 1024. Ödəniş müddəti təqdim edildiyi an çatan köçürmə vekseli

1024.1. Ödəniş müddəti təqdim edildiyi an çatan köçürmə vekseli təqdim edildikdə dərhal

ödənilməlidir. Ödəniş üçün həmin veksel tərtib edildiyi gündən bir il ərzində təqdim

edilməlidir. Veksel verən bu müddəti qısalda və ya daha uzun müddət təyin edə bilər. Bu

müddətləri indossantlar qısalda bilərlər.

1024.2. Veksel verən müəyyənləşdirə bilər ki, ödəniş müddəti təqdim edildiyi an çatan

köçürmə vekseli ödəniş üçün müəyyən müddətdən tez təqdim edilə bilməz. Bu halda təqdim

edilmə müddətinin axımı həmin vaxtdan başlanır.

Maddə 1025. Təqdim edildikdən sonra müəyyən müddətdə ödənilən köçürmə vekseli

1025.1. Təqdim edildikdən sonra müəyyən ödəniş müddəti ilə verilmiş köçürmə vekseli

üzrə ödəniş müddəti akseptdə göstərilən tarixlə təyin edilir.

1025.2. Əgər akseptdə tarix göstərilməyibsə, akseptant barəsində veksel aksept üçün

təqdim edilmək üçün nəzərdə tutulan müddətin sonuncu günündə aksept edilmiş sayılır.

Maddə 1026. Veksellər üzrə ödəniş müddətlərinin hesablanması

1026.1. Tərtib edildikdən və ya təqdim olunduqdan sonra bir və ya bir neçə aylıq

müddətə verilmiş köçürmə vekseli üzrə ödəniş müddəti ödənişin icra edilməli olduğu ayın

müvafiq günündə çatır. Həmin ayda müvafiq gün olmadıqda ödəniş müddəti həmin ayın sonuncu

günündə çatır.

1026.2. Əgər köçürmə vekseli tərtib edildikdən və ya təqdim olunduqdan sonra bir ay

yarım və ya bir neçə ay üstəgəl yarım ay müddətinə verilmişdirsə, əvvəlcə tam aylar

hesablanır.

1026.3. Əgər ödəniş müddəti ayın əvvəlinə, ortasına və ya axırına təyin edilmişdirsə,

bu ifadələr ayın birinci, on beşinci və ya sonuncu gününü bildirir.

1026.4. "Səkkiz gün" və ya "on beş gün" ifadəsi bir və ya iki həftəni deyil, tam səkkiz

və ya on beş günlük müddəti bildirir.

1026.5. "Yarım ay" ifadəsi on beş günlük müddəti bildirir.

1026.6. Əgər köçürmə vekseli onun verildiyi yerdəki təqvimdən fərqlənən başqa təqvimin

qəbul olunduğu hər hansı yerdə müəyyən gün ödənilməlidirsə, ödəniş müddəti ödəniş yerinin

təqvimi üzrə təyin edilmiş sayılır.

1026.7. Tərtib edildikdən sonra müəyyən ödəniş müddəti ilə verilmiş köçürmə vekselinin

verildiyi yerdə və ödəniş yerində müxtəlif təqvimlər qüvvədədirsə, ödəniş yerinin

təqvimində verilmə gününə uyğun tarix müəyyənləşdirilir və ondan asılı olaraq ödəniş

müddəti təyin edilir.

1026.8. Köçürmə veksellərinin təqdim edilməsi üçün müddətlər bu Məcəllənin 1026.7-ci

maddəsinə əsasən hesablanır.

Maddə 1027. Vekselin ödəniş üçün təqdim edilməsi

1027.1. Tərtib edildikdən və ya təqdim olunduqdan sonra müəyyən ödəniş müddəti ilə

verilmiş köçürmə vekselini saxlayan ödəniş üçün köçürmə vekselini ya onun ödənilməli olduğu

gün, ya da həmin gündən sonrakı iki iş günündən birində təqdim etməlidir.

1027.2. Köçürmə vekseli ödəniş üçün bu Məcəllənin 1027.1-ci maddəsində

müəyyənləşdirilmiş müddət ərzində təqdim edilmədikdə borclu veksel məbləğini kreditorun

yaşayış yeri üzrə məhkəməyə depozitə verə bilər.

Maddə 1028. Ödənişin alınması barədə qəbz təqdim edilməsi. Qismən ödəniş

1028.1. Köçürmə vekselini ödəyərkən ödəyici tələb edə bilər ki, veksel saxlayan vekseli

ona ödənişi aldığı barədə qəbzlə təqdim etsin.

1028.2. Veksel saxlayan qismən ödənişin qəbulundan imtina edə bilməz.

1028.3. Vekselin qismən ödənildiyi halda ödəyici tələb edə bilər ki, bu cür ödənişə

dair vekseldə qeyd edilsin və bu barədə ona qəbz verilsin.

Maddə 1029. Veksel üzrə ödəniş müddəti çatanadək və çatdıqda ödəniş

1029.1. Veksel saxlayan köçürmə vekselini ödəniş üçün onun ödəniş müddəti çatanadək

qəbul etməyə borclu deyildir.

1029.2. Vekseli müddət çatanadək ödəyən ödəyici bunu öz riski ilə edir.

1029.3. Vekseli vaxtında ödəyən şəxs öhdəlikdən azaddır.

1029.4. Ödəyici indossamentlərin ardıcıl sırasının düzgünlüyünü yoxlamağa borcludur,

lakin indossantların imzalarını yoxlamağa borclu deyildir.

Maddə 1030. Xarici valyuta ilə verilən veksellər

1030.1. Əgər köçürmə vekseli xarici valyuta ilə yazılıb verilmişdirsə, onun məbləği

ödəniş müddətinin çatdığı günün məzənnəsi üzrə manatla ödənilə bilər. Əgər borclu ödənişi

gecikdirmişsə, veksel saxlayan öz mülahizəsinə əsasən tələb edə bilər ki, köçürmə

vekselinin məbləği ya ödəniş müddətinin çatdığı günün, ya da ödəniş gününün məzənnəsi üzrə

manatla ödənilsin.

1030.2. Xarici valyutanın məzənnəsini Azərbaycan Respublikasının Mərkəzi Bankı

müəyyənləşdirir. Lakin veksel verən şərt qoya bilər ki, ödənilməli məbləğ vekseldə

göstərilmiş məzənnə üzrə hesablanacaqdır.

1030.3. Veksel verən ödənişin vekseldə göstərilmiş müəyyən valyuta ilə həyata

keçirilməli olduğu barədə məcburi şərt qoyduqda, bu Məcəllənin 1030.1 və 1030.2-ci

maddələrinin müddəaları tətbiq edilmir.

Maddə 1031. Vekselin ödənişindən və ya akseptindən imtina

1031.1. Əgər köçürmə vekselini ödəməkdən imtina edilmişdirsə, ödəniş müddəti çatdıqda

veksel saxlayan özünün reqres hüquqlarını indossantlara, veksel verənə və veksel üzrə digər

mükəlləfiyyətlilərə qarşı həyata keçirə bilər.

1031.2. Ödəyici köçürmə vekselinin akseptindən tamamilə və ya qismən imtina etdikdə,

veksel saxlayana da eyni hüquq ödəniş müddəti çatanadək mənsub olur.

Maddə 1032. Akseptdən və ya ödənişdən rəsmi akt üzrə imtina (protest)

1032.1. Akseptdən və ya ödənişdən imtina bu Məcəllənin 1033-cü maddəsinə uyğun tərtib

edilmiş rəsmi aktla təsdiqlənməlidir (akseptdən və ya ödənişdən imtinaya protest).

1032.2. Akseptdən imtinaya protest vekselin akseptə təqdim edilməsi üçün

müəyyənləşdirilmiş müddətlərdə verilməlidir. Əgər vekselin aksept üçün ilk təqdimatı

müddətin sonuncu günündə baş vermişdirsə, protest növbəti gündə də verilə bilər.

1032.3. Tərtib edildikdən və ya təqdim olunduqdan sonra müəyyən ödəniş günü və ya

müəyyən ödəniş müddəti olan köçürmə vekselini ödəməkdən imtina edilməsinə protest köçürmə

vekselinin ödənilməli olduğu gündən sonrakı iki iş günündən birində verilməlidir. Ödəniş

müddəti təqdim edildiyi an çatan köçürmə vekseli ilə əlaqədar protest bu Məcəllənin 1032.2-

ci maddəsində müəyyənləşdirilmiş müddətlərdə verilməlidir.

1032.4. Akseptdən imtinaya protest verilməsi vekselin ödəniş üçün təqdim edilməsindən

və ödənişdən imtinaya protestdən azad edir.

1032.5. Ödəyici ödənişləri dayandırdıqda onun vekseli aksept edib-etmədiyindən asılı

olmayaraq veksel saxlayan özünə mənsub hüquqları yalnız veksel ödəniş üçün ödəyiciyə təqdim

edildikdən və protest verildikdən sonra həyata keçirə bilər.

Maddə 1033. Veksel üzrə akseptdən və ya ödənişdən imtinaya protest verilməsi

1033.1. Protest icra məmuru, notarius və ya Azərbaycan Respublikasının Mərkəzi Bankı n rəsmi

sənədlərin tərtibinə vəkil etdiyi digər şəxs tərəfindən tərtib edilməlidir.

[638]

1033.2. Protestdə aşağıdakı məlumatlar göstərilməlidir:

1033.2.1. protest verən şəxsin adı;

1033.2.2. protest kimə qarşı yönəldilmişdirsə, həmin şəxsin adı;

1033.2.3. protestin yönəldildiyi şəxsdən ödənişi həyata keçirmək və ya aksepti icra

etmək barəsində xahişlər edilməsinin nəticəsiz qaldığının göstərilməsi; və ya onu yerində

tapmağın mümkün olmadığının göstərilməsi; və ya protestin yönəldildiyi şəxsin yaşayış

yerini və ya olduğu yeri müəyyənləşdirməyin mümkün olmadığının göstərilməsi;

1033.2.4. nəticəsiz qalmış xahişin verildiyi və ya cəhdin edildiyi yerin və günün

göstərilməsi.

1033.3. Protest tərtib edən şəxs onu imzalayır və köçürmə vekselinin arxa tərəfinə və

ya ona qoşulmuş vərəqə möhür və ya ştempel vurur.

1033.4. Əgər eyni köçürmə vekselinin bir neçə nüsxəsi təqdim edilərkən və ya onun əsli

və surəti təqdim edilərkən protest verilirsə, protestin nüsxələrdən birində və ya vekselin

əslində yazılması kifayətdir. Digər nüsxələrdə və ya surətdə protestin hansı nüsxədə

yazıldığı və ya vekselin əslində olduğu qeyd edilməlidir. Bu qeydi protesti tərtib etmiş

şəxs imzalamalıdır.

1033.5. Əgər aksept veksel məbləğinin bir hissəsi ilə məhdudlaşdırıldığına görə protest

verilirsə, köçürmə vekselinin surəti tərtib edilir və protest həmin surətə və ya ona

qoşulan vərəqə yazılır. Köçürmə vekselində olan indossamentlər və digər qeydlər onun

surətində də olmalıdır.

1033.6. Əgər köçürmə vekselindən irəli gələn bir neçə tələb bir neçə şəxsə və ya eyni

şəxsə qarşı irəli sürülməlidirsə, çoxsaylı tələblər üçün bir protestin tərtibi kifayətdir.

1033.7. Protesti tərtib edən şəxs onun bir surətini özündə saxlamalıdır. Bu surətdə

aşağıdakılar göstərilməlidir:

1033.7.1. veksel məbləği;

1033.7.2. ödəniş müddəti;

1033.7.3. protestin tərtib edildiyi yer və tarix;

1033.7.4. veksel verənin, ödəyicinin adı, habelə ödəniş kimə və ya kimin sərəncamı ilə

həyata keçirilməlidirsə, onun adı.

Maddə 1034. Veksel üzrə akseptdən və ya ödənişdən imtina barəsində bildiriş

1034.1. Veksel saxlayan akseptdən və ya ödənişdən imtina barəsində öz indossantına və

veksel verənə protest günündən sonrakı dörd iş günü ərzində bildiriş verməlidir. Hər bir

indossant bildirişi aldığı gündən sonrakı iki iş günü ərzində öz indossantına bu bildiriş

barəsində, əvvəlki bildirişləri göndərənlərin, o cümlədən veksel verənin adlarını və

ünvanlarını göstərməklə məlumat verməlidir. Yuxarıda göstərilən müddətlərin axımı əvvəlki

bildirişin alındığı gündən başlanır.

1034.2. Əgər bu Məcəllənin 1034.1-ci maddəsinə əsasən, köçürmə vekselinə imza etmiş

şəxsə bildiriş göndərilərsə, eyni bildiriş eyni müddətdə veksel üçün aval vermiş şəxsə də

göndərilməlidir.

1034.3. İndossantlardan hər hansı biri öz ünvanını göstərmədikdə və ya dolaşıq

göstərdikdə bildirişin ondan əvvəlki indossanta göndərilməsi kifayətdir.

1034.4. Bildiriş istənilən formada, hətta köçürmə vekselinin sadə qaytarılması yolu ilə

verilə bilər.

1034.5. Bildirişi göndərməli olan onu müəyyənləşdirilmiş müddətdə göndərdiyini sübuta

yetirməlidir. Əgər bildirişdən ibarət məktub göstərilmiş müddətdə poçtla yola

salınmışdırsa, müddətə riayət edildiyi hesab olunur.

1034.6. Bildirişi yuxarıda göstərilmiş müddətdə göndərməyən şəxs öz hüquqlarını

itirmir, lakin öz səliqəsizliyi üzündən əmələ gələ bilən zərər üçün veksel məbləği həddində

məsuliyyət daşıyır.

Maddə 1035. Veksel üzrə akseptdən və ya ödənişdən imtinaya protest verməkdən azad

edilmə

1035.1. Veksel verən, indossant və ya avalçı vekselə daxil edilmiş və imzalanmış qeyd-

şərt vasitəsilə veksel saxlayanı akseptdən və ya ödənişdən imtinaya protest vermək

öhdəliyindən azad edə bilər.

1035.2. Bu qeyd-şərt veksel saxlayanı köçürmə vekselini müəyyənləşdirilmiş müddətdə

təqdim etmək və bildiriş göndərmək vəzifəsindən azad etmir. Müddətlərə riayət olunmadığını

veksel saxlayanla mübahisədə bu hala istinad edən şəxs sübuta yetirməlidir.

1035.3. Əgər qeyd-şərti veksel verən daxil etmişdirsə, bu qeyd-şərtin vekseli imzalamış

bütün şəxslər barəsində qüvvəsi vardır. Qeyd-şərti indossant və ya avalçı daxil etmişdirsə,

həmin qeyd-şərtin onların özləri barəsində qüvvəsi vardır.

Maddə 1036. Veksel üzrə mükəlləfiyyətlilərin məsuliyyəti

1036.1. Köçürmə vekselini vermiş, aksept etmiş, indossament etmiş və ya ona aval qoymuş

bütün şəxslər veksel saxlayan qarşısında birgə borclular kimi məsuliyyət daşıyırlar.

1036.2. Veksel saxlayan bu şəxslərin ayrılıqda hər birinə və ya birlikdə hamısına qarşı

onların ardıcıllığını gözləmədən iddia irəli sürmək hüququna malikdir.

1036.3. Köçürmə vekselini imzalamış hər kəs onu ödədikdən sonra eyni hüquqa malikdir.

1036.4. Əgər vekseldə onun aksepti haqqında qeyd olunubsa, onun aksepti hallarında

veksel üzrə ödənilməməsinə protest icra sənədidir və ödəyicinin hesabındakı vəsaitin

mübahisəsiz silinməsi üçün əsasdır. Ödəyənin hesabında vəsait olmadıqda protest verən

ərizəçi veksel üzrə öhdəliklərin veksel üzrə borclunun əmlakına yönəldilməsini tələb etmək

hüququna malikdir.

1036.5. Veksel üzrə ödəyicinin əmlakı hesabına vekselsaxlayanın tələblərinin ödənilməsi

hüququ bu Məcəllənin 1036.4-cü maddəsində göstərilən hal istisna olmaqla, yalnız məhkəmə

qərarlarının icrası qaydasında həyata keçirilir. Vekselin etibarsız sayıldığı hallar

istisna olmaqla, məhkəmə veksel verilməsinə əsas olan müqavilə şərtlərindən asılı olmayaraq

qanunvericiliyin tələblərinə uyğun qeydiyyatdan keçmiş və protest edilmiş veksel əsasında

tezləşdirilmiş prosedur üzrə (yeddi iş günü ərzində) veksel saxlayanın xeyrinə qərar

çıxarmalıdırlar.

[639]

Maddə 1037. Ödənişdən və ya akseptdən imtina edildikdə veksel saxlayanın hüququ

1037.0. Veksel saxlayan iddia irəli sürdüyü şəxsdən aşağıdakıları tələb edə bilər:

1037.0.1. Aksept edilməmiş və ya ödənilməmiş köçürmə vekselinin məbləğini və əgər

şərtləşdirilmişdirsə, faizləri;

1037.0.2. Ödəniş müddətinin çatdığı gündən faizləri;

1037.0.3. Protest üzrə və bildiriş göndərmək üzrə xərcləri, habelə digər xərcləri.

Maddə 1038. Ödəyicinin hüquqları

Ödəyici onun qarşısında mükəlləfiyyətli olan şəxslərdən bütün ödənilmiş məbləği, həmin

məbləğə ödəniş günündən hesablanan faizləri və çəkdiyi xərcləri tələb edə bilər.

Maddə 1039. Veksel sənədlərinin təqdim edilməsi

1039.1. İddia irəli sürülmüş və ya irəli sürülə biləcək hər bir mükəlləfiyyətli şəxs

tələb edə bilər ki, veksel məbləğinin ödənilməsi müqabilində ona protestlə və ödəniş qəbzi

ilə birlikdə köçürmə vekseli verilsin.

1039.2. Köçürmə vekselini ödəmiş hər bir indossant öz indossamentinin və özündən

sonrakı indossantların indossamentlərinin üstündən xətt çəkə bilər.

Maddə 1040. Qismən akseptdən sonra reqres tələbi

Qismən akseptdən sonra reqres tələbinin irəli sürüldüyü halda vekselin aksept

edilmədiyi məbləği ödəyən həmin ödənişin vekseldə qeyd olunmasını və bu barədə ona qəbz

verilməsini tələb edə bilər. Veksel saxlayan bundan əlavə, ona vekselin təsdiqlənmiş

surətini və protest aktını verməlidir ki, o, sonrakı reqres tələbini həyata keçirə bilsin.

Maddə 1041. Geriyə tratta

İddia irəli sürmək hüququ olan şəxs, əgər əks razılaşma yoxdursa, onun qarşısında

mükəlləfiyyətli şəxslərdən birinə ödəniş müddəti təqdim edildiyi an çatan, həmin şəxsin

yaşayış yeri üzrə ödənilməli olan yeni veksel vermək vasitəsilə ödənişi ala bilər (geriyə

tratta).

Maddə 1042. Müddətlər keçdikdə veksel saxlayanın hüquqlarını itirməsi

1042.1. Veksel saxlayan indossantlara qarşı, veksel verənə qarşı və akseptant istisna

olmaqla, veksel üzrə mükəlləfiyyətli olan digər şəxslərə qarşı öz hüquqlarını aşağıdakılar

üçün müəyyənləşdirilmiş müddətlər keçdikdə itirir:

1042.1.1. təqdim edildiyi an və ya təqdim edildikdən sonra müəyyən müddətdə ödənilən

köçürmə vekselinin təqdim edilməsi üçün;

1042.1.2. akseptdən və ya ödənişdən imtina nəticəsində protestin verilməsi üçün;

1042.1.3. müvafiq qeyd-şərtin olduğu halda ödənişə təqdim etmək üçün.

1042.2. Vekseli aksept üçün veksel verənin şərtləşdirdiyi müddətdə təqdim etmədikdə

veksel saxlayan həm ödənişdən imtina nəticəsində, həm də akseptdən imtina nəticəsində əmələ

gələn və ona mənsub olan hüquqları itirir.

1042.3. Əgər vekselin ödəniş üçün təqdim edilməsi müddəti indossamentdə

şərtləşdirilmişdirsə, ona yalnız indossant istinad edə bilər.

1042.4. Əgər müəyyənləşdirilmiş müddətdə köçürmə vekselinin təqdim edilməsinə və ya

protestin verilməsinə qarşısıalınmaz maneə varsa, bu cür hərəkətlər üçün müəyyənləşdirilmiş

müddətlər qarşısıalınmaz qüvvənin təsir etdiyi müddətə uzadılır və bu müddətə 14 gün əlavə

edilir. Şəxsən veksel saxlayana və ya onun vekseli təqdim etməyi və ya protest verməyi

tapşırdığı şəxsə aid olan hallar qarşısıalınmaz qüvvə sayılmır.

Maddə 1043. Vekselin bir neçə nüsxəsinin verilməsi

1043.1. Köçürmə vekseli bir neçə eyni nüsxədə verilə bilər. Bu nüsxələrə vekselin

özündə ardıcıl nömrələr qoyulmalıdır; əks halda onların hər biri ayrıca köçürmə vekseli

sayılır. Əgər vekseldə onun yeganə nüsxədə verildiyi göstərilməyibsə, veksel saxlayan öz

hesabına onun bir neçə nüsxəsinin verilməsini tələb edə bilər. Bu məqsədlə o bilavasitə

özündən əvvəlki indossanta müraciət etməlidir. Həmin indossant ona öz indossantı və əvvəlki

indossantlar, o cümlədən veksel verən barəsində kömək göstərməlidir. İndossantlar öz

indossamentlərini yeni nüsxələrdə təkrar etməyə borcludurlar.

1043.2. Bir nüsxə üzrə ödənişin həyata keçirilməsi bütün qalan nüsxələrdən irəli gələn

hüquqları, hətta bir nüsxə üzrə ödənişin həyata keçirilməsi nəticəsində bütün qalan

nüsxələrin qüvvədən düşdüyü qeyd edilməsə belə, ləğv edir. Lakin ödəyici özünün aksept

etdiyi və ona qaytarılmamış hər bir nüsxə üzrə məsuliyyət daşımaqda davam edir. Nüsxəni

müxtəlif şəxslərə vermiş indossant, habelə sonrakı indossantlar özlərinin imza etdikləri və

qaytarılmamış bütün nüsxələr üzrə məsuliyyət daşıyırlar.

1043.3. Nüsxələrdən birini aksept üçün göndərən həmin nüsxənin kimdə olduğunu başqa

nüsxələrdə göstərməlidir. Həmin nüsxənin olduğu şəxs onu digər nüsxəni qanuni saxlayana

verməyə borcludur. Əgər o bunu etməkdən imtina edərsə, veksel saxlayan özünün iddia

hüququnu yalnız aşağıdakılar protestlə təsdiqləndikdən sonra həyata keçirə bilər:

1043.3.1. aksept üçün göndərilmiş nüsxə onun tələbinə baxmayaraq ona verilməmişdir;

1043.3.2. aksept və ya ödəniş başqa nüsxə üzrə alına bilməzdi.

Maddə 1044. Vekselin surətləri

1044.1. Köçürmə vekselini saxlayan hər kəs onun surətini çıxara bilər.

1044.2. Surət orijinalı indossamentlər ilə və üzərində olan bütün digər qeydlərlə

birlikdə dəqiq təkrar etməlidir. Surətdə onun hansı indossamentə qədər etibarlı olduğu

göstərilməlidir.

1044.3. Surət orijinalla eyni qaydada və eyni nəticələr ilə indossament və aval edilə

bilər.

1044.4. Surətdə sənədin əslinin kimdə olduğu göstərilməlidir.

1044.5. Əgər sənədin əslində onun surəti çıxarılanadək edilmiş sonuncu indossamentdən

sonra belə bir qeyd-şərt varsa ki, yalnız surətdəki indossament etibarlıdır, sənədin

əslində ondan sonra qoyulmuş indossament etibarsız olur.

Maddə 1045. Vekselin mətninin dəyişdirilməsi

Köçürmə vekselinin mətninin dəyişdirildiyi halda bu dəyişiklikdən sonra imza etmiş

şəxslər dəyişdirilmiş mətnin məzmununa uyğun məsuliyyət daşıyırlar; dəyişikliyə qədər imza

etmiş şəxslər əvvəlki mətnin məzmununa uyğun məsuliyyət daşıyırlar.

Maddə 1046. Köçürmə vekselindən irəli gələn iddia tələbləri üzrə müddətlər

1046.1. Köçürmə vekselindən akseptanta qarşı irəli gələn iddia tələbləri ödəniş

müddətinin çatdığı gündən üç il sonra ödənilir.

1046.2. Veksel saxlayanın indossantlara və veksel verənə qarşı iddia tələbləri

müəyyənləşdirilmiş müddətdə protestin verildiyi gündən bir il sonra ödənilir.

1046.3. İndossantların bir-birinə və veksel verənə qarşı iddia tələbləri indossantın

vekseli ödədiyi gündən və ona qarşı iddia irəli sürüldüyü gündən altı ay sonra ödənilir.

1046.4. Qanuni və ya vekseldə göstərilmiş müddətlər hesablanarkən həmin müddətlərin

axımının başlandığı gün hesaba alınmır.

Maddə 1047. Vekselin etibarsız elan edilməsi

İtmiş və ya məhv olmuş veksel ödəniş yeri üzrə məhkəmə tərəfindən etibarsız elan edilə

bilər.

Maddə 1048. Sadə veksel. Rekvizitlər

1048.1. Sadə vekseldə aşağıdakılar göstərilməlidir:

1048.1.1. mətnin özünə daxil edilmiş "veksel" adı;

1048.1.2. müəyyən məbləği ödəmək barəsində sadə və heç nə ilə şərtləşdirilməmiş vəd;

1048.1.3. bu Məcəllənin 1005.1.4-1005.1.9-cu maddələrində göstərilmiş rekvizitlər.

1048.2. Bu Məcəllənin 1048.1-ci maddəsində göstərilmiş rekvizitlərdən hər hansı birinin

olmadığı sənədin sadə veksel qüvvəsi yoxdur.

1048.3. Sadə vekseli verən köçürmə vekselinin akseptantı ilə eyni əsaslar üzrə

məsuliyyət daşıyır.

1048.4. Təqdim edildikdən sonra müəyyən müddətli sadə veksellər veksel verənə bu

Məcəllənin 1014.4-cü maddəsində göstərilmiş müddətlər ərzində təqdim edilməlidir. Veksel

verən vekselin təqdim edildiyini, günü göstərməklə və öz imzasını qoymaqla təsdiqləməlidir.

Təqdim edildikdən sonra müəyyən müddətin axımı təqdim edilmə haqqında qeydin edildiyi

gündən başlanır.

1048.5. Qalan məsələlərdə sadə veksellərə köçürmə vekselləri üçün qüvvədə olan

müddəalar tətbiq edilir.

Maddə 1048-1. Xəzinə vekseli

[640]

1048-1.1. Xəzinə vekseli dövlət büdcəsindən ödənilməli olan vəsaitlərin məbləğini

təsbit edən və ya qısa müddətə şəxslərdən sərbəst pul vəsaitlərinin cəlb edilməsi məqsədi

ilə buraxılmış sadə vekseldir.

1048-1.2. Xəzinə vekseli aşağıdakı hallarda verilir:

1048-1.2.1. büdcə təşkilatlarına nəzərdə tutulmuş vəsaitlərin ödənilməsi zamanı

xəzinədarlığın sərəncamında kifayət qədər vəsait olmadıqda;

1048-1.2.2. büdcənin cari ehtiyaclarmı təmin etmək məqsədilə vəsaitlərin cəlb edilməsi

hallarında;

1048-1.2.3. büdcənin mülkiyyət formasından asılı olmayaraq müəssisə və təşkilatlara

borcu olduqda (artıq ödənilmiş vergilər, geri qaytarılmalı olan məbləğlər və s.).

1048-1.3. Xəzinə veskelinin ödəmə müddəti aşağıdakı kimi ola bilər:

1048-1.3.1. tərtib olunduqdan sonra müəyyən vaxt ərzində;

1048-1.3.2. müəyyən edilmiş bir gündə.

1048-1.4. Xəzinə vekseli onun buraxıldığı büdcə ili ərzində ödənilməlidir.

[641]

1048-1.5. Xəzinə vekselindən alınmış mallara görə, görülmüş işlərə və ya göstərilmiş

xidmətlərə görə ödəniş vasitəsi kimi istifadə oluna bilər.

1048-1.6. Xəzinə vekseli müvafiq qaydada uçot təşkilatında uçot edilə bilər.

1048-1.7 Xəzinə vekseli təkrar bazarda müvafiq qanunvericiliyə riayət etməklə satılıb-

alına bilər. Bu əməliyyatların aparılması üçün vekselsaxlayan müəyyən edilmiş qaydada

vekseli verdiyi şəxsin adına indossament vasitəsilə ötürməlidir.

1048-1.8. Xəzinə vekseli hüquqi şəxslər tərəfindən büdcəyə olan vergi və ya digər

borcları əvəzinə xəzinədarlığa təqdim edilə bilər.

1048-1.9. Xəzinə vekseli ödəmə vaxtı çatmazdan əvvəl xəzinədarlığa ödəniş üçün təqdim

oluna bilməz.

1048-1.10. Xəzinə vekseli ödəniş vaxtı çatdıqda ödəniş üçün onu buraxan xəzinədarlığa

(ödəyiciyə) təqdim olunur və onun tərəfindən ödənilir. Xəzinədarlıq (ödəyici) xəzinə

vekselini ödəməkdən imtina etdikdə, vekselsaxlayan qanunvericiliyə uyğun olaraq ödəmədən

imtinanı rəsmi protest aktı ilə təsbit etdirməlidir.

1048-1.11. Hüquqi və fiziki şəxslərin sərbəst pul vəsaitlərinin büdcəyə cəlb edilməsi

məqsədilə xəzinə vekseli diskont qiymətli kağızı kimi buraxılır və xəzinədarlıq tərəfindən

nominal dəyərindən aşağı qiymətlə realizə olunur, ödənildikdə isə ödəyici tərəfindən

vekselsaxlayana veksel məbləği tam ödənilir.

Maddə 1048-2. Veksellərin uçotu

[642]

1048-2.1. Veksellərin uçotu ödəniş vaxtı çatana qədər vekselsaxlayan tərəfindən

vekselin uçot təşkilatına verilməsi və onun müqabilində, veksel məbləğindən diskont məbləği

çıxılmaqla, qalan məbləğin alınmasıdır.

1048-2.2. Azərbaycan Respublikasında veksellərin uçotu, domisilyasiyası, inkassoya

qəbul edilməsi, veksellərin ödənilməsi üzrə xidmətlərin göstərilməsi və veksellər üzrə

digər əməliyyatlar yalnız Azərbaycan Respublikasının Mərkəzi Bank da qeydiyyatdan keçmiş uçot

təşkilatları tərəfindən (kredit təşkilatları, veksel evləri və digər ixtisaslaşdırılmış

maliyyə-investisiya müəssisələri) həyata keçirilə bilər.

1048-2.3. Veksellərin yenidən uçotu vekselin uçotunu aparan bankdan uçota aldığı

veksellərin, ödəniş tarixindən əvvəl Mərkəzi Bank tərəfindən vekselin məbləğini diskontla

ödəməklə alınmasıdır.

1048-2.4. Veksellərin uçotu və yenidən uçotu qaydaları Azərbaycan Respublikasının Mərkəzi

Bankın normativ xarakterli aktları ilə müəyyən edilir.

[643]

§4. Çek

[644]

Maddə 1049. Çek anlayışı və onun məzmunu

1049.1. Çek orderli qiymətli kağız olub, ifadə etdiyi pul məbləğinin çek sahibinə

ödənilməsi barədə çek verənin banka verdiyi və heç nə ilə şərtləndirilməyən yazılı

sərəncamından ibarətdir.

1049.2. Çekdə aşağıdakı rekvizitlər göstərilməlidir:

1049.2.1. sənədin mətninə daxil edilmiş "çek" adı;

1049.2.2. müəyyən pul məbləğini ödəmək barədə sadə və heç nə ilə şərtləndirilməyən

tapşırıq;

1049.2.3. ödənişi icra etməli bankın adı;

1049.2.4. ödəniş yerinin göstərilməsi;

1049.2.5. çekin tərtib olunduğu tarixin və yerin göstərilməsi;

1049.2.6. çek verənin imzası.

1049.3. Bankların yalnız elə çek blankları verməsinə icazə verilir ki, orada mətbəə

üsulu ilə çap edilmiş aşağıdakı məlumatlar olsun: ödəyici bankın adı, ünvanı və telefon

nömrəsi, çek verənin (hesab sahibinin) adı və ünvanı, habelə ödəyici bankın hesab nömrəsi.

1049.4. Çeklərə hesablaşma çeki, bank çeki, pul çeki və yol çeki aiddir.

1049.5. Hesablaşma çeki hesablardan nağdsız qaydada hesablaşmaların aparılmasını

nəzərdə tutan çekdir.

1049.6. Bank çeki bir bankın başqa banka banklararası hesablaşmaların aparılması üçün

təqdim etdiyi çekdir.

1049.7. Pul çeki müştərinin bankda olan hesabından nağd pul vəsaitini almaq üçün yazılı

sərəncamdan ibarət olan çekdir.

1049.8. Yol çeki bir məntəqədə verilmiş çekdə imza nümunəsi göstərilən çek sahibinə,

çekdə yazılmış məbləği ödəməyi üzərinə götürən təşkilatın öhdəliyi olub, digər məntəqədə

nağdlaşdırılan çekdir. Yol çeklərinin ödənilməsi sahibinin imzası əsasında çekin emitenti,

onun filialı və yaxud emitentin göstərdiyi digər təşkilat tərəfindən həyata keçirilir.

1049.9. Azərbaycan Respublikasında çeklərin buraxılışı və tədavülü qaydaları qiymətli

kağızlar bazarmı tənzimləyən müvafiq icra hakimiyyəti orqanının normativ hüquqi aktları ilə

müəyyən edilir.

[645]

Maddə 1050. Veksellər haqqında müddəaların çeklərə tətbiqi

Vekselin aksept edilməsinə dair müddəalar istisna olmaqla, bu Məcəllənin 1005.2.4,

1006, 1009-1012-ci maddələrinin müddəaları çeklərdən irəli gələn münasibətlərin

tənzimlənməsinə də tətbiq edilir.

Maddə 1051. Çekin təminatı tələbi

1051.1. Çek yalnız o hallarda verilə bilər ki, çek verənin bankdakı hesablarında

vəsaiti və həmin vəsaitə dair çeklər vasitəsilə sərəncam vermək hüququ olsun.

1051.2. Çekin ödənilməsi üçün çek verənin vəsaiti və ya ona verilmiş kredit kifayət

etmədikdə bankın çeki ödəməkdən imtina etmək hüququ vardır. Bank təmin olunmamış məbləği

ödədikdə isə, çek sahibinin hüquqları ona keçir. Bank çeki tamamilə və ya qismən ödəməkdən

imtina etdikdə, aşağıdakı nəticələr baş verməlidir:

1051.2.1. çek verən, yaxud tamamilə və ya qismən ödənilməmiş çeki çek verənin əvəzinə

imzalamış şəxs birgə borclular kimi, çek məbləğinin ödənilməmiş hissəsinin 6 faizi

miqdarında zərərin əvəzini çek sahibinə ödəməlidirlər. Çek sahibinin başqa zərərin əvəzinin

ödənilməsi tələbini həyata keçirmək hüququ saxlanılır;

1051.2.2. bank təminat olmadığından çekin tamamilə və ya qismən ödənilmədiyini çekin

özündə qeyd etməli və ləngimədən onu çek sahibinə göndərməli, bu barədə belə çekləri

imzalamış çek verənlərin reyestrini tərtib edən Azərbaycan Respublikasının Mərkəzi Bankına

dərhal bildiriş göndərməlidir;

1051.2.3. təmin olunmamış çeki verənin bir il ərzində çeklər verməsinə icazə verilmir

və o, özündə olan bütün çek blanklarını dərhal ödəyici banka və müştərisi olduğu bütün

başqa banklara qaytarmalıdır. Ödəyici bank bunu yazılı şəkildə dərhal çek verəndən və

hesablardakı vəsaitə dair sərəncam verməyə ixtiyarlı olan bütün şəxslərdən tələb etməli və

bundan sonra çek verməyi onlara qadağan etməlidir;

1051.2.4. bu tələbdən sonra bir ay müddətində çek verən çek sahibi barədə çek

məbləğinin ödənilməmiş hissəsini ödədiyini, habelə bu Məcəllənin 1051.2.1-ci maddəsinə

uyğun olaraq zərərin əvəzini ödədiyini, yaxud həmin məbləğlərin tam ödənilməsi üçün ödəyici

bankın kifayət qədər vəsaitə malik olması qayğısına qaldığını ödəyici banka sübut edərsə,

bu Məcəllənin 1051.2.3-cü maddəsinə uyğun olaraq çeklərin verilməsinin qadağan edilməsinin

gələcək üçün qüvvəsi yoxdur.

Maddə 1052. Çekin aksept edilməsinin istisna olunması

Ödəyici çeki aksept etməməlidir. Çekdə aksept barədə yazılan qeyd etibarsız sayılır.

Maddə 1053. Çek üzrə ödənişi almağa ixtiyarlı şəxsin adı

1053.1. Çek yazıla bilər:

1053.1.1. müəyyən şəxsin adına;

1053.1.2. təqdim edənə (adsız).

1053.2. Çek "və ya təqdim edənə" qeyd-şərti ilə, yaxud bu cür məna ifadə edən qeyd-

şərtlə müəyyən şəxsə verilərsə, adsız çek sayılır.

1053.3. Sahibinin adı göstərilməyən çek adsız çek sayılır.

1053.4. Çek, çek verənin özünə verilə bilər.

Maddə 1054. Çekdə faizlər barədə yazılan qeyd-şərtin etibarsızlığı

Çekdə faizlər barədə yazılan qeyd-şərt etibarsız sayılır.

Maddə 1055. Çekin başqasına verilməsi

1055.1. Müəyyən şəxsə verilmiş və ödənişə təqdim olunmuş çek indossament vasitəsilə

başqa şəxsə verilə bilər.

1055.2. Çek indossament vasitəsilə həmçinin çek verənə və çek üzrə mükəlləfiyyətli hər

hansı şəxsə verilə bilər. Öz növbəsində bu şəxslər də çeki indossament edə bilərlər.

1055.3. Ödəyici bankın indossamenti etibarsızdır. Adsız indossament blanklı indossament

sayılır. Bankın bir neçə şöbəsinin (filialının) olduğu və indossamentin çekin verildiyi

şöbənin deyil, başqa şöbənin xeyrinə edildiyi hallar istisna olmaqla, bank üçün

indossamentin yalnız ödəniş qəbzi qüvvəsi vardır.

1055.4. Vekselin aksept edilməsinə dair müddəalar istisna olmaqla, bu Məcəllənin 993.3-

993.4, 1018 və 1020-ci maddələrinin müddəaları çeklərə də tətbiq edilir.

Maddə 1056. Çek sahibinin xeyrinə ehtimal. Çekin itirilməsi

1056.1. Çek sahibinin xeyrinə ehtimala bu Məcəllənin 1019.1-ci maddəsi tətbiq edilir.

1056.2. Çek sahibi çeki itirdikdə, əlində çek olan şəxs, onun adsız çek və ya

indossament vasitəsilə verilən çek olmasına baxmayaraq, çeki yalnız o halda qaytarmağa

borcludur ki, onu vicdansız yolla əldə etmiş olsun və ya əldə edərkən kobud ehtiyatsızlıq

etmiş olsun.

Maddə 1057. Çek zaminliyi (aval)

Çek məbləğinin ödənişinə avalçı tərəfindən aval (çek zaminliyi) vasitəsilə tamamilə və

ya qismən qarantiya verilə bilər. Ödənişə belə qarantiyanı, ödəyici bank istisna olmaqla,

hər hansı üçüncü şəxs və ya artıq çekdə imzası olan şəxs verə bilər.

Maddə 1058. Çekin ödənişə təqdim olunması

1058.1. Çek təqdim olunduqda ödənilməlidir. Hər cür başqa göstəriş etibarsız sayılır.

1058.2. Tərtib edildiyi ölkədə ödənilməli olan çek bir ay müddətində ödənişə təqdim

olunmalıdır. Verildiyi ölkədə deyil, başqa ölkədə ödənilməli olan çek, verilmə yeri ilə

ödəniş yeri eyni qitədədirsə, iki ay müddətində, müxtəlif qitələrdədirsə, üç ay müddətində

ödənişə təqdim edilməlidir. Həm də Müstəqil Dövlətlər Birliyinin üzvü olan bir dövlətin

ərazisində verilən və Müstəqil Dövlətlər Birliyinin üzvü olan digər dövlətin ərazisində

ödənilməli olan çeklər eyni qitədə verilən və ödənilməli olan çeklər sayılır. Yuxarıda

göstərilən müddətlərin axımı çekdə onun verilmə günü kimi göstərilən gündən başlanır.

1058.3. Əgər çek onun verildiyi yerin təqvimindən fərqlənən başqa təqvimin qüvvədə

olduğu yerdə ödənilməlidirsə, ödəniş yerinin təqviminə əsasən verilmə gününə uyğun tarix və

bundan asılı olaraq ödəniş müddəti müəyyənləşdirilir.

Maddə 1059. Çekin geri götürülməsi

1059.1. Çekin geri götürülməsi yalnız onun təqdim edilmə müddəti qurtardıqdan sonra

etibarlıdır.

1059.2. Çek geri götürülmədikdə, bank çekin təqdim edilmə müddəti qurtardıqdan sonra da

ödənişi icra edə bilər.

1059.3. Çek verən özünün və ya hər hansı üçüncü şəxsin çeki itirdiyini təsdiq edirsə,

ödəyiciyə ödənişin icrasını qadağan edə bilər.

Maddə 1060. Çek verənin ölməsinin, fəaliyyət qabiliyyətini itirməsinin və ödəmə

qabiliyyətli olmamasının nəticələri

Çek verildikdən sonra çek verənin ölməsi və ya fəaliyyət qabiliyyətini itirməsi və ya

ödəmə qabiliyyətli olmamasının elan edilməsi çekin etibarlığına təsir göstərmir.

Maddə 1061. Çek üzrə ödəniş və ödənişə dair qəbz. Xarici valyutada verilən çeklər

Çek üzrə ödənişlərə, ödənişə dair qəbz verilməsinə və xarici valyutada çeklərə bu

Məcəllənin 1028, 1029.4 və 1030-cu maddələri müvafiq surətdə tətbiq olunur.

Maddə 1062. Cızıqlı çek

1062.1. Çek verən, habelə hər hansı çek sahibi bu Məcəllənin 1062.2-1062.6-cı

maddələrində nəzərdə tutulan nəticələr ilə çeki cızıqlaya bilərlər. Cızıqlama çekin üz

tərəfinə iki paralel xətt çəkməklə aparılır. Cızıqlama ümumi və ya xüsusi ola bilər. Xətlər

arasında heç bir göstəriş və ya "bank" qeydi və ya eyni mənalı başqa qeyd yoxdursa,

cızıqlama ümumi sayılır. Xətlər arasında bankın adı yazılmışsa, cızıqlama xüsusi sayılır.

Ümumi cızıqlama xüsusiyə çevrilə bilər, lakin xüsusi cızıqlama ümumiyə çevrilə bilməz.

Cızıqlamanın və ya göstərilmiş bankın adının qaralanması etibarsız sayılır.

1062.2. Ödəyici ümumi cızıqlaması olan çeki yalnız banka və ya öz müştərisinə ödəyə

bilər.

1062.3. Xüsusi cızıqlaması olan çeki ödəyici yalnız göstərilmiş banka və ya əgər bu

bankın özü ödəyicidirsə, həmin bankın müştərisinə ödəyə bilər. Göstərilən bank çeki qəbul

etməyi digər banka tapşıra bilər.

1062.4. Bank cızıqlı çeki yalnız öz müştərisindən və ya başqa bankdan qəbul edə bilər.

1062.5. Bir neçə xüsusi cızıqlaması olan çeki ödəyici yalnız o halda ödəyə bilər ki,

çekin üzərində ikidən çox cızıqlama aparılmasın.

1062.6. Yuxarıdakı göstərişləri yerinə yetirməyən ödəyici və ya bank vurulan zərərin

əvəzini çekin məbləğindən artıq olmayan miqdarda ödəməyə borcludur.

Maddə 1063. Hesablaşma çeki

1063.1. Çek verən, habelə hər hansı çek sahibi çekin üz tərəfində "hesablaşma" qeydi və

ya eyni mənalı başqa qeyd yazmaqla, çekin nağd pulla ödənilməsini qadağan edə bilər. Bu

halda ödəyici çekin ödənişini yalnız hesabdan hesaba keçirmə yolu ilə (hesablaşma, köçürmə,

nağdsız hesablaşmalar) icra edə bilər. Hesabda yazı ödəniş sayılır. "Hesablaşma" qeydinin

pozulması etibarsız sayılır. Yuxarıdakı göstərişləri yerinə yetirməyən ödəyici vurulan

zərərin əvəzini çekin məbləğindən artıq olmayan miqdarda ödəməyə borcludur.

1063.2. Əgər ödəyici ödəmə qabiliyyəti olmayan elan edilmişsə və ya o, ödənişlərin

icrasını dayandırmışsa və ya tutmanın onun əmlakına yönəldilməsi nəticəsiz qalmışsa,

hesablaşma çekinin sahibi ödəyicidən çeki nağd pulla ödəməyi tələb edə bilər, çek

ödənilmədikdə isə özünün reqres hüququnu həyata keçirə bilər. Banklar haqqında qanuna

əsasən görülən tədbirlər nəticəsində çek sahibi özünün ödəyicidəki hesablarına dair

sərəncam verə bilmədikdə də bu qayda tətbiq olunur.

1063.3. Hesablaşma çeki sahibinin, bundan əlavə, iddia vermək hüququ vardır, amma o,

sübut etməlidir ki, ödəyici hesabda sadə və heç nə ilə şərtləşdirilməyən qeyd yazmaqdan

imtina edir və ya ödəniş yeri üzrə müvafiq hesablaşma orqanı öhdəliklərin ödənilməsi

məqsədi ilə nağdsız hesablaşmalar aparılması üçün çeki yararsız elan etmişdir.

Maddə 1064. Çek üzrə ödəməmə nəticəsində iddia

1064.1. Ödənişə vaxtında təqdim olunan çek ödənilmədikdə çek sahibi indossantlara, çek

verənə və çek üzrə digər mükəlləfiyyətli şəxslərə iddia verə bilər.

1064.2. Çek sahibi iddia verdiyi şəxsdən aşağıdakıları tələb edə bilər:

1064.2.1. çek ödənilməyibsə, çek məbləğinin ödənilməsini;

1064.2.2. faizlərin ödənilməsini;

1064.2.3. xərclərin ödənilməsini;

1064.2.4. faizin üçdə birindən çox olmayan miqdarda penya.

1064.3. Əgər çekin vaxtında təqdim edilməsinə qarşısıalınmaz maneə əngəl törədirsə,

çeklərin ödənişə təqdim edilməsi müddətlərinin uzadılmasına bu Məcəllənin 1042-ci maddəsi

tətbiq olunur.

Maddə 1065. Saxta çek

Qəlp və ya saxta çekin ödənişi ilə əlaqədar zərəri ödəyici çəkir, bu şərtlə ki, çekdə

göstərilən çek verən təqsirli olmasın, məsələn, ona tapşırılmış çek blanklarını etinasız

saxlamış olmasın.

Maddə 1066. Çekin mətninin dəyişdirilməsi

Çekin mətninin dəyişdirilməsinə bu Məcəllənin 1045-ci maddəsi tətbiq edilir.

Maddə 1067. Çek öhdəlikləri üzrə iddia müddətləri

Çek sahibinin indossantlara, çek verənə və çek üzrə digər mükəlləfiyyətli şəxslərə

qarşı çekdən irəli gələn iddia tələbləri təqdimetmə müddəti qurtardıqdan bir il sonra

ödənilir. Çek üzrə mükəlləfiyyətli olan bir şəxsin çek üzrə mükəlləfiyyətli olan digər

şəxsə iddia tələbləri çekin mükəlləfiyyətli şəxs tərəfindən ödənildiyi və ya məhkəmə

qaydasında ondan çek üzrə ödənişin tutulduğu gündən bir il sonra ödənilir.

Maddə 1068. Çekin etibarsız elan edilməsi

Çekin etibarsız elan edilməsinə bu Məcəllənin 1047-ci maddəsi tətbiq olunur.

Maddə 1069. Çekin ödənişə təqdim edilməsi müddətlərinin hesablanması

Çek ödənişə yalnız iş günləri təqdim olunmalıdır. Təqdimetmə müddətinin son günü bazar

gününə və ya başqa qeyri-iş gününə düşdükdə, müddət növbəti iş gününədək uzadılır. Müddət

ərzində olan qeyri-iş günləri müddət hesablanarkən nəzərə alınır.

§5. İstiqraz

Maddə 1070. İstiqraz anlayışı

[646]

İstiqraz emitentin istiqraz mülkiyyətçisinə borclu olduğunu təsdiqləyən və şərtlərindən asılı olaraq, müəyyən

edilmiş tarixdə faiz (kupon) və ya diskont və əsas məbləği ödənilən borc investisiya qiymətli kağızıdır.

Maddə 1071. İstiqraz şəklində borc öhdəliyindən irəli gələn tələblərin ödənilməsi –

çıxarılmışdır.

[647]

Maddə 1072. İstiqrazların etibarsız elan edilməsi – çıxarılmışdır.

Maddə 1073. Faizli qiymətli kağız kuponları, renta kağızları və dividend kuponları –

çıxarılmışdır.

Maddə 1074. Kartoçkalar, markalar və oxşar sənədlər – çıxarılmışdır.

Maddə 1075. Açıq borc istiqrazları. Emissiya prospektinin məcburiliyi – çıxarılmışdır.

Maddə 1076. Konversiya borcu istiqrazları

[648]

1076.1. Konversiya borcu istiqrazları açıq səhmdar cəmiyyətləri tərəfindən buraxılan

borc öhdəlikləri olub, nəinki faizlərin hesablanmasını tələb etmək hüququ, həm də onları

eyni növ qiymətli kağızlara dəyişmək hüququ və ya yeni səhmlər əldə etməkdə üstünlük hüququ

verir.

[649]

1076.2. Konversiya borcu istiqrazları yalnız emissiya prospekti əsasında açıq abunə

yazılışı üçün buraxıla və ya birjaya çıxarıla bilər. Emissiya prospekti barəsində bu

Məcəllənin 1078-12-ci maddəsi müvafiq surətdə tətbiq olunur. Prospektdə əlavə olaraq

aşağıdakılar göstərilməlidir:

1076.2.1. istiqrazların dəyişdirilməsi və ya səhmlərin əldə edilməsi müddəti;

1076.2.2. konversiya borcu istiqrazlarının səhmlərə dəyişdirilməsi hansı nisbətdə

aparılmalıdır və ya konversiya borcu istiqrazları şəklində borc öhdəliyi ilə bağlı üstünlük

hüququ əsasında hansı məbləğdə səhmlərin əldə edilməsi mümkündür;

[650]

1076.2.3. hansı məbləğdə əlavə haqq mümkündür.

1076.3. Konversiya borcu istiqrazının sahibi istiqrazdan irəli gələn hüquqları ilə

kifayətlənə bilər və dəyişdirmə hüququnu və ya əldə etməyə üstünlük hüququnu həyata

keçirməyə borclu ola bilməz.

Maddə 1076-1. Təmin edilmiş istiqrazlar

[651]

1076-1.1. Təmin edilmiş istiqrazlar onlardan irəli gələn öhdəliklər girovla, qarantiya ilə, həmçinin dövlət və ya

bələdiyyə zəmanəti ilə təmin olunan istiqrazlardır.

[652]

1076-1.2. Təmin edilmiş istiqrazlar üzrə hüquqların keçməsi ilə təminat üzrə hüquqlar

da keçmiş hesab olunur. İstiqrazlar üzrə hüquqların keçməsi ilə müşayiət olunmayan təminat

üzrə hüquqların keçməsi etibarsızdır.

1076-1.3. Təmin edilmiş istiqrazlar üzrə təminat haqqında məlumat istiqrazların

emissiyası haqqında qərarda və emissiya prospektində (informasiya memorandumunda) əks

etdirilməlidir.

[653]

1076-1.4. Təmin edilmiş istiqrazlar üzrə təminat üçüncü şəxs tərəfindən təqdim

edildikdə həmin şəxs istiqrazların emissiyası haqqında qərarı imzalamalıdır. Təminatı

təqdim etmiş şəxs hüquqi şəxs olduqda istiqrazların emissiyası haqqında qərar həmin hüquqi

şəxsin təkbaşına icra orqanı və ya kollegial icra orqanının bütün üzvləri tərəfindən imzalanır və möhürlə

təsdiq edilir.

[654]

1076-1.5. Təmin edilmiş istiqrazlar üzrə təminatın dəyəri istiqrazların ümumi nominal

dəyərindən və ödəniləcək olan faizlərdən (olduqda) aşağı olmamalıdır.

1076-1.6. Təmin edilmiş istiqrazlar üzrə, emitent öhdəliklərini istənilən səbəbdən, o

cümlədən müflisləşmə nəticəsində icra etmədiyi halda investorlar təminatın predmetini həmin

emitentin digər kreditorlarına nisbətən üstün qaydada əldə etmək hüququna malikdirlər.

[655]

Maddə 1076-2. Təmin edilmiş istiqrazlar üzrə təminatın sərəncamçısı

[656]

1076-2.1. Təmin edilmiş istiqrazlar üzrə təminatın sərəncamçısı həmin təminatın qanunvericiliyin və emissiya

prospektinin (informasiya memorandumunun) tələblərinə cavab verməsinə nəzarət məqsədi ilə istiqrazların

mülkiyyətçilərinin xeyrinə öz adından təminatı girov saxlayan qismində çıxış edən investisiya şirkəti, mərkəzi depozitar

və ya bankdır. Emitentlə sərəncamçı arasında qarşılıqlı asılılıq olmamalıdır.

1076-2.2. Sərəncamçı emitentin istiqrazların emissiyası haqqında qəbul olunmuş qərarında müəyyənləşdirilir və

emitentlə bağlanılmış müqavilə əsasında fəaliyyət göstərir.

1076-2.3. Sərəncamçı qanunvericiliyin və emissiya prospektinin (informasiya memorandumunun) tələblərinə uyğun

olmayan hərəkət və ya hərəkətsizliyə yol verdikdə və ya bu Məcəllədə sərəncamçıya dair müəyyən edilmiş tələblərə

cavab vermədikdə, emitent Azərbaycan Respublikasının Mərkəzi Bankının tələbi ilə sərəncamçını digər şəxslə əvəz

etməlidir.

[657]

1076-2.4. Sərəncamçı öz hüquq və vəzifələrini həyata keçirərkən hər hansı hərəkəti və ya hərəkətsizliyi

nəticəsində yaranmış zərər üçün məsuliyyət daşımır, bu şərtlə ki, həmin hərəkətin və ya hərəkətsizliyin qanunsuz və

ya vicdansız hərəkətlərin nəticəsi olduğu sübut edilməsin.

Maddə 1076-3. Girovla təmin edilmiş istiqrazlar

1076-3.1. Girovla təmin edilmiş istiqrazlar üzrə girov predmeti investisiya qiymətli kağızları, daşınmaz əmlak

sertifikatları, daşınmaz və rəsmi reyestrdə üzərində mülkiyyət hüququ qeydə alınan daşınar əşyalar, habelə bu

Məcəllənin 1076-6-cı maddəsi ilə müəyyən edilmiş ipoteka örtüyü ola bilər.

[658]

1076-3.2. Girovla təmin edilmiş istiqrazların bir buraxılışının daxilində hər bir

istiqraz mülkiyyətçisi girov qoyulmuş əmlaka münasibətdə həmin buraxılışda olan digər

istiqrazların bütün başqa mülkiyyətçiləri ilə bərabər hüquqlara malikdir.

[659]

1076-3.3. Girovla təmin edilmiş istiqrazlar üzrə əmlakın girov qoyulması

qanunvericilikdə girov üçün nəzərdə tutulmuş prosedurlara müvafiq surətdə həyata keçirilir.

1076-3.4. Girovla təmin edilmiş istiqrazlar üzrə girovun predmeti olan qiymətli

kağızlar qiymətli kağızlar haqqında qanunvericiliyə müvafiq surətdə depozitarda

deponentləşdirilərək öhdəliklərlə yüklənməlidir.

[660]

1076-3.5. Girovla təmin edilmiş istiqrazlar dövlət qeydiyyatına alınmazdan əvvəl girovun predmeti olan qiymətli

kağızlar (adsız qiymətli kağızlar daxil olmaqla) “Qiymətli kağızlar bazarı haqqında” Azərbaycan Respublikasının

Qanununa müvafiq surətdə depozitar sistemində deponentləşdirilərək onların girovu qeydiyyata alınır.

[661]

1076-3.6. Girov predmetini təşkil edən qiymətli kağızlar üzrə hüquqlar məhdudlaşdırıldıqdan

sonra, girov qoyan sərəncamçıya bu barədə rəsmi məlumat verir.

[662]

1076-3.7. Girovla təmin edilmiş istiqrazlar üzrə öhdəliklərin emitent tərəfindən icra

edilmədiyi və ya lazımınca icra edilmədiyi halda, girov predmeti olan əmlaka bu

istiqrazların hər hansı mülkiyyətçisinin sərəncamçıya ünvanlanmış yazılı tələbi ilə,

sərəncamçı tərəfindən qanunvericiliyə müvafiq surətdə tutma yönəldilə bilər. Sərəncamçı

istiqraz mülkiyyətçisinin yazılı tələbində qeyd olunmuş istiqrazlar üzrə öhdəliklərin emitent

tərəfindən icra edilməməsi və ya lazımınca icra edilməməsi faktlarını araşdırır və yalnız

bu faktlar təsdiq olunduqda girov predmetinə tutma yönəldir.

[663]

1076-3.8. Girov qoyulmuş əmlakın satılmasından əldə edilmiş vəsait girovla təmin

edilmiş istiqrazların mülkiyyətçiləri olan şəxslərə verilir. Girov qoyulmuş əmlakın

satılmasından əldə edilmiş vəsaitin məbləği istiqrazlar üzrə icra edilməmiş öhdəliklərin

məbləğindən çox olduqda, bu fərq öhdəliklər tam şəkildə ödənildikdən sonra emitentə

qaytarılır.

[664]

1076-3.9. Girovla təmin edilmiş istiqrazların mülkiyyətçiləri bu Məcəllənin 1076-3.7-ci

bəndində göstərilmiş tələbləri, öhdəliyin icra müddətinin bitdiyi gündən sonra

qanunvericilikdə müəyyən edilmiş müddət ərzində vermək hüququna malikdir.

[665]

Maddə 1076-4. Qarantiya ilə təmin edilmiş istiqrazlar

1076-4.1. İstiqrazlar üzrə öhdəliklərin icrasının təmin edilməsi üçün təqdim edilən

qarantiya qanunvericiliklə müəyyən edilmiş qaydada rəsmiləşdirilməlidir.

1076-4.2. İstiqrazlar üzrə öhdəliklərin icrasının təmin edilməsi üçün təqdim edilən

qarantiya bu istiqrazlar üzrə öhdəliklər tam icra edilənədək geri çağırıla bilməz.

1076-4.3. Qarantiya, emitent tərəfindən istiqrazlar üzrə öhdəliklər tam şəkildə icra

olunanadək, sərəncamçıda saxlanılır.

Maddə 1076-5. Dövlət və bələdiyyə zəmanəti ilə təmin edilmiş istiqrazlar

Dövlət və bələdiyyə zəmanəti ilə təmin edilmiş istiqrazların buraxılması qaydası

müvafiq qanunvericiliklə tənzimlənir.

Maddə 1076-6. İpoteka istiqrazları

[666]

1076-6.1. İpoteka istiqrazları ipoteka örtüyü ilə təmin olunmuş istiqrazlardır.

1076-6.2. İpoteka örtüyünə əsas və əlavə aktivlər daxil edilir.

1076-6.3. Əsas aktivlər qismində yaşayış sahəsinin alınması üçün verilmiş və həmin, yaxud digər yaşayış sahəsinin

ipotekası ilə təmin olunmuş kreditlərlə (ipoteka kreditləri) bağlı emitentin tələb hüquqları çıxış edir.

1076-6.4. Əlavə aktivlər ipoteka örtüyünün nominal dəyərinin 20 faizindən çox olmamaqla aşağıdakı tərkibdə ola

bilər:

1076-6.4.1. Azərbaycan Respublikasının dövlət qiymətli kağızları;

1076-6.4.2. Azərbaycan Respublikası Mərkəzi Bankının qiymətli kağızları və ya emitentin Azərbaycan

Respublikasının Mərkəzi Bankında saxlanılan depozitləri;

1076-6.4.3. müvafiq icra hakimiyyəti orqanı tərəfindən müəyyən edilmiş dövlətlərin və həmin dövlətlərin mərkəzi

banklarının buraxdığı qiymətli kağızlar.

1076-6.5. Azərbaycan Respublikasının Mərkəzi Bankın normativ xarakterli aktı ilə ayrı hal nəzərdə

tutulmayıbsa, ipoteka istiqrazları yalnız ipoteka örtüyünə daxil olan əsas aktivlərin (ipoteka kreditlərinin) valyutasında

ola bilər.

1076-6.6. İpoteka istiqrazlarının orta çəki metodu ilə hesablanmış ödəniş müddəti ipoteka örtüyünə daxil olan

ipoteka kreditlərinin orta çəki metodu ilə hesablanmış ödəniş müddətindən çox ola bilməz. Orta çəki metodu ilə ödəniş

müddətlərinin hesablanması qaydası Azərbaycan Respublikasının Mərkəzi Bankı tərəfindən müəyyən edilir.

1076-6.7. İpoteka istiqrazlarını yalnız kredit təşkilatları və müvafiq icra hakimiyyəti orqanı tərəfindən ipoteka

kreditlərinin verilməsi məqsədi ilə yaradılmış qurumlar buraxa bilər.

1076-6.8. İpoteka istiqrazları üzrə emitentin öhdəlikləri tam və ya qismən həmin istiqrazların ipoteka örtüyünə

daxil edilmiş aktivlərlə birgə bu Məcəllənin 1076-6.7-ci maddəsi ilə müəyyən edilmiş ipoteka istiqrazları buraxmaq

hüququ olan üçüncü şəxslərə verilə bilər, bu şərtlə ki, belə hal emissiya prospektində (informasiya memorandumunda)

nəzərdə tutulsun. Emitentin bu Məcəllənin 1076-13-cü maddəsi ilə müəyyən edilmiş müflisləşməsi və ya öhdəliklərini

yerinə yetirməməsi halında emitentin öhdəlikləri üçüncü şəxslərə yalnız həmin maddə ilə nəzərdə tutulmuş qaydada

keçməlidir.

Maddə 1076-7. İpoteka istiqrazları üzrə faizlər

1076-7.1. İpoteka istiqrazları öz mülkiyyətçilərinin ipoteka istiqrazlarının emissiya prospektində (informasiya

memorandumunda) müəyyənləşdirilmiş məbləğdə və qaydada faiz almaq hüququnu təsbit etməlidir. Bu zaman faiz

ödənişləri ipoteka istiqrazlarının buraxılış şərtlərinə uyğun olaraq, lakin ən azı ildə bir dəfə həyata keçirilməlidir.

1076-7.2. İpoteka örtüyünə daxil olan aktivlər üzrə faiz ödənişləri ipoteka istiqrazları üzrə faizlərin ödənilməsini

təmin etməlidir.

1076-7.3. Azərbaycan Respublikasının Mərkəzi Bankın normativ xarakterli aktı ilə ayrı hal nəzərdə

tutulmayıbsa, ipoteka örtüyünə daxil olan ipoteka kreditləri sabit faizlərlə verilmiş olduqda ipoteka istiqrazları üzrə

faizlər sabit, ipoteka örtüyünə daxil olan ipoteka kreditləri dəyişən faizlərlə verilmiş olduqda isə ipoteka istiqrazları

üzrə faizlər dəyişkən olmalıdır. Dəyişən faizlər müəyyən edildikdə, ipoteka örtüyünə daxil olan ipoteka kreditləri üzrə

faizlərlə ipoteka istiqrazları üzrə faizlər eyni faiz dərəcəsi bazasına bağlı olmalıdır.

Maddə 1076-8. İpoteka istiqrazlarının buraxılması xüsusiyyətləri

1076-8.1. İpoteka istiqrazlarının emissiya prospektində (informasiya memorandumunda) “Qiymətli kağızlar bazarı

haqqında” Azərbaycan Respublikası Qanununun 5.3-cü maddəsində nəzərdə tutulmuş məlumatlardan başqa

aşağıdakı məlumatlar olmalıdır:

1076-8.1.1. ipoteka örtüyünə daxil olan aktivlər barədə məlumat (dəyəri, tərkibi, borcların ödənilməsi şərtləri və

qaydası);

1076-8.1.2. ipoteka istiqrazlarının vaxtından əvvəl ödənişi nəzərdə tutulduqda, bu halda ödənişin şərtləri, yaxud

vaxtından əvvəl ödənişə yol verilmədikdə, bu barədə məlumat;

1076-8.1.3. ipoteka istiqrazlarının ödənişi ilə bağlı məlumatın dərc ediləcəyi media subyektləri barədə

məlumat;

[667]

1076-8.1.4. sərəncamçı ilə bağlı məlumatlar.

1076-8.2. İpoteka istiqrazlarının vaxtından əvvəl ödənilməsi zamanı vaxtından əvvəl ödəniş bir buraxılışın bütün

istiqrazlarına eyni şərtlərlə şamil olunur.

1076-8.3. Emitentin emissiya etdiyi ipoteka istiqrazlarının bir buraxılışı bir ipoteka örtüyü ilə təmin edilir. Bir ipoteka

örtüyü ilə ipoteka istiqrazlarının bir neçə buraxılışının təmin edilməsinə yalnız əvvəlcədən təsdiq edilən emissiya

prospektində (informasiya memorandumunda) nəzərdə tutulduğu halda yol verilir.

[668]

Maddə 1076-9. İpoteka örtüyünə dair tələblər

1076-9.1. İpoteka örtüyünə daxil olan aktivlər başqa öhdəliklərlə yüklü edilə bilməz və sərəncamçının icazəsi

olmadan ipoteka örtüyünə daxil olan aktivlərə dair sərəncam verilə bilməz. Bu Məcəllənin 1076-13-cü maddəsində

nəzərdə tutulmuş halların baş verməsinədək ipoteka örtüyünə daxil edilmiş aktivlərdən daxil olan pul vəsaitləri

emitentin hesabında saxlanılır və onun öz mülahizəsi ilə istifadə olunur.

1076-9.2. İpoteka kreditinin verildiyi zaman yalnız müstəqil qiymətləndirici tərəfindən bazar dəyəri ilə

qiymətləndirilmiş daşınmaz əmlakla bağlı hüquqlar ipoteka örtüyünə daxil edilir.

1076-9.3. Yaşayış üçün nəzərdə tutulmayan daşınmaz əmlakın, boş torpaq sahəsinin və tamamlanmamış

tikintinin ipotekası ilə təmin edilmiş kreditlər ilə bağlı hüquqlar ipoteka örtüyünə daxil edilə bilməz.

1076-9.4. İpoteka istiqrazlarının likvidliyini artırmaq məqsədilə faiz nisbətinin daha aşağı həddi Azərbaycan

Respublikasının Mərkəzi Bankın normativ xarakterli aktı ilə nəzərdə tutulmayıbsa, ipoteka predmetinin

hesablanmış bazar dəyərinin 85 faizindən çox məbləğdə verilmiş ipoteka krediti üzrə hüquqlar ipoteka örtüyünə daxil

edilmir.

1076-9.5. İpoteka örtüyünə daxil olan aktivlərin əsas borc məbləğləri üzrə dəyəri emitentin ipoteka istiqrazları

üzrə ödəməli olduğu ümumi nominal dəyərin ən azı 110 faizini təşkil etməlidir. Bu zaman hesablamaya hər bir kredit

üzrə əsas borcun həmin krediti təmin edən ipoteka predmetinin bazar dəyərinin yalnız 80 faizindən çox olmayan hissəsi

daxil edilir.

1076-9.6. İpoteka örtüyünə daxil olan hüquqlarla əlaqəli olan ipoteka kreditləri üzrə şərtlər kredit müddəti

ərzində əsas borcun və faizlərin ən azı rübdə bir dəfə olmaqla yalnız pul formasında hissə-hissə ödənilməsini nəzərdə

tutmalıdır.

1076-9.7. Azərbaycan Respublikasının Mərkəzi Bankı tərəfindən qeyri-standart kredit kimi təsnifləşdirilmiş

kreditlər üzrə hüquqlar ipoteka örtüyünün tərkibinə daxil edilə bilməz.

[669]

1076-9.8. İpoteka örtüyünə daxil olan hüquqlarla əlaqəli olan daşınmaz əmlaklar ipoteka krediti üzrə öhdəliyin

qüvvədə olduğu bütün müddət ərzində bazar qiyməti əsas götürülməklə və təmin etdiyi kreditin qalıq dəyərinin

həcmindən az olmamaqla məhv olma və ya zədələnmə riskindən sığortalanmalıdır.

1076-9.9. İpoteka örtüyünə daxil olan hüquqlarla əlaqəli olan ipoteka müqavilələrində ipoteka saxlayanın razılığı

olmadan ipoteka qoyan tərəfindən ipoteka predmetinin özgəninkiləşdirilməsini, digər öhdəliklərlə yüklənməsini,

habelə ona dair başqa sərəncam verilməsini (vəsiyyət etmə halları istisna olmaqla), eləcə də ipoteka predmetinin

salamatlığına ziyan vuran və ya pisləşməsinə səbəb olan hərəkətləri qadağan edən şərt olmalıdır.

Maddə 1076-10. İpoteka örtüyünün reyestri

1076-10.1. İpoteka istiqrazlarının hər bir emitenti istiqrazların buraxılışı haqqında qərar qəbul etdikdə, istiqrazları

təmin edən ipoteka örtüyünün reyestrini sərəncamçının nəzarəti altında yaratmalı və aparmalıdır.

1076-10.2. İpoteka örtüyünün reyestrində müvafiq qeydin edildiyi andan aktivlər ipoteka örtüyünün tərkibinə daxil

edilmiş hesab olunur.

1076-10.3. İpoteka örtüyünün reyestrinə ən azı aşağıdakı məlumatlar daxil edilir:

1076-10.3.1. İpoteka örtüyünə daxil olan aktivlər üzrə emitentin hüquqlarını təsdiq edən sənədlərin rekvizitləri;

1076-10.3.2. ipoteka örtüyünə daxil olan aktivlərin məbləği (əsas borc və faiz dərəcəsi), ödəniş müddətləri, yaxud

bu məbləğləri müəyyənləşdirməyə imkan verən şərtlər;

1076-10.3.3. ipoteka örtüyünə daxil olan aktivlər üzrə öhdəliklərin icra vəziyyəti;

1076-10.3.4. ipoteka örtüyünə daxil olan hüquqlarla əlaqəli olan ipoteka predmetinin adı, eyniləşdirilməsi üçün

yetərli olan təsviri və olduğu yer;

1076-10.3.5. ipoteka örtüyünə daxil olan hüquqlarla əlaqəli olan ipoteka predmetinin müstəqil qiymətləndirici

tərəfindən qiymətləndirilmiş dəyəri.

1076-10.4. İpoteka örtüyünün reyestri Azərbaycan Respublikasının Mərkəzi Bankın müəyyən etdiyi qaydada kağız

və elektron formada aparılmalıdır. İpoteka örtüyünün reyestri və ona edilmiş dəyişikliklər Azərbaycan Respublikasının

Mərkəzi Banka təqdim edilməlidir.

1076-10.5. İpoteka örtüyünə daxil olan aktivlər yalnız sərəncamçının icazəsi ilə ipoteka örtüyünün reyestrindən

çıxarıla və ya başqa aktivlə əvəz edilə bilər. Sərəncamçı emitentin bu barədə müraciətinə beş iş günü müddətində

baxmalı və nəticəsini emitentə yazılı formada bildirməlidir.

1076-10.6. Sərəncamçı emitentin ipoteka örtüyünə daxil olan aktivlər barədə sərəncam verməsinə yalnız belə

sərəncam bu Məcəllə və emissiya prospektinə (informasiya memorandumuna) zidd olmadıqda icazə verə bilər.

Maddə 1076-11. İpoteka örtüyü üzrə sərəncamçının hüquq və vəzifələri

1076-11.1. Sərəncamçı ipoteka istiqrazlarının buraxılışı zamanı və Azərbaycan Respublikasının Mərkəzi Bankın

normativ xarakterli aktı ilə daha qısa müddət müəyyən edilmədikdə, ən azı yarım ildə bir dəfədən az olmayaraq

ipoteka örtüyünün bu Məcəllənin 1076-6-cı və 1076-9-cu maddələrinin tələblərinə uyğunluğunu yoxlayır.

[670]

1076-11.2. İpoteka örtüyü bu Məcəllənin 1076-6-cı və 1076-9-cu maddələrinin tələblərinə cavab vermədikdə,

sərəncamçı bu barədə emitentə yazılı məlumat verir və aşkar olunmuş pozuntuların aradan qaldırılmasını tələb edir.

Emitent tələbi aldığı tarixdən on iş günündən gec olmayaraq müəyyən edilmiş bütün çatışmazlıqları aradan qaldırmalı

və bu barədə sərəncamçıya müvafiq məlumatı və sənədləri təqdim etməlidir.

1076-11.3. Sərəncamçı ipoteka örtüyünün yoxlanılmasının nəticəsi barədə hesabatı Azərbaycan Respublikasının

Mərkəzi Bankın müəyyən etdiyi forma və qaydada həmin orqana təqdim edir.

1076-11.4. Sərəncamçı ipoteka örtüyündə aşkar etdiyi, lakin emitent tərəfindən bu Məcəllənin 1076-11.2-ci

maddəsinə müvafiq qaydada aradan qaldırılmamış və istiqrazlar üzrə ödənişlər üçün əhəmiyyətli təhlükə yarada bilən

pozuntular barədə Azərbaycan dilində və emissiya prospektinin (informasiya memorandumunun) dərc olunduğu digər

dillərdə tərtib olunmuş bildirişi pozuntuların aradan qaldırılması üçün müəyyən edilmiş müddətin bitməsindən beş iş

günündən gec olmayaraq emissiya prospektinin (informasiya memorandumunun) dərc olunduğu media subyektində

(həmin media subyekti fəaliyyət göstərmədikdə başqa media subyektində) açıqlamalı və Azərbaycan Respublikasının

Mərkəzi Bankına təqdim etməlidir. Azərbaycan Respublikasının Mərkəzi Bankı bildirişi aldığı gündən üç iş günü

müddətində onu Azərbaycan dilində və emissiya prospektinin (informasiya memorandumunun) dərc olunduğu digər

dillərdə öz internet səhifəsində yerləşdirməlidir.

[671]

1076-11.5. Sərəncamçı istənilən vaxt ipoteka istiqrazları üzrə ödənişlər barədə emitentdən məlumat tələb etmək

və emitentin müvafiq sənədlərini nəzərdən keçirmək hüququna malikdir. Emitent sərəncamçının tələb etdiyi məlumat

və sənədləri müraciəti aldığı tarixdən üç iş günündən gec olmayaraq təqdim etməlidir. Emitent müraciətə cavab

vermədikdə və ya tam cavab vermədikdə sərəncamçı bu barədə Azərbaycan Respublikasının Mərkəzi Banka dərhal

yazılı məlumat verməlidir.

1076-11.6. Sərəncamçı istiqraz mülkiyyətçilərinin müdafiəsi məqsədilə ipoteka örtüyü üzrə bu Məcəllə və

“Qiymətli kağızlar bazarı haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanunu ilə müəyyən edilmiş hüquq və vəzifələri

həyata keçirir.

Maddə 1076-12. İpoteka örtüyünə daxil olan aktivlərin uçotu və girovu

1076-12.1. Aktivlər ipoteka örtüyünə daxil edildiyi andan onların uçotu emitentin digər aktivlərindən ayrı aparılır.

İpoteka örtüyünə daxil olan aktivlər üzərinə istiqraz mülkiyyətçilərindən başqa digər kreditorların tələblərinin

ödənilməsi üçün həbs qoyula bilməz və həmin aktivlər üzrə tələb yönəldilə bilməz.

1076-12.2. Bu Məcəlləyə uyğun olaraq ipoteka örtüyünə daxil olan aktivlər ipoteka istiqrazlarının emissiya

prospektinin (informasiya memorandumunun) təsdiq edildiyi andan qanun üzrə istiqraz mülkiyyətçilərinin xeyrinə girov

qoyulmuş hesab edilir. Qanun üzrə girov sonrakı dəyişikliklərə görə ipoteka örtüyünə daxil olan aktivlərə

sərəncamçının bu Məcəllənin 1076-10.5-ci və 1076-10.6-cı maddələrinə uyğun olaraq belə dəyişikliklərə yazılı icazə

verdiyi andan şamil olunur.

[672]

1076-12.3. İstiqrazların mülkiyyətçiləri eyni ipoteka örtüyünə daxil olan aktivlərin hesabına ipoteka istiqrazları

üzrə ödənilən nominal dəyər və faizlərə münasibətdə emitentin digər kreditorlarına nisbətən bərabər qaydada

üstünlük hüququna malikdirlər. İstiqraz mülkiyyətçilərinin üstünlük hüququ ipoteka örtüyünə daxil olan bütün

aktivlərə (əsas və əlavə), o cümlədən həmin aktivlərdən əldə edilən gəlirə eyni dərəcədə aiddir.

1076-12.4. İstiqraz mülkiyyətçiləri emitentin digər ipoteka örtüyünün reyestri ilə təmin edilmiş istiqraz

mülkiyyətçilərinin tələbləri tam ödənildikdən sonra bu reyestrə daxil edilmiş aktivlərin qalıq hissəsi üzərində emitentin

digər kreditorlarına nisbətən bərabər qaydada üstünlük hüququna malikdirlər.

1076-12.5. İpoteka örtüyü hesabına tələbləri tam ödənilməmiş istiqraz mülkiyyətçiləri emitentin ipoteka örtüyünə

daxil edilməyən aktivlərinə münasibətdə emitentin digər təmin edilməmiş öhdəlikləri üzrə kreditorları ilə bərabər

hüquqlara malikdirlər.

Maddə 1076-13. İpoteka istiqrazlarının emitentinin müflisləşməsi, məcburi ləğvi və öhdəliklərini yerinə

yetirməməsi

1076-13.1. Emitent müflis elan edildikdə və ya məcburi qaydada ləğv edildikdə ipoteka örtüyünə daxil olan

aktivlərin heç biri ipoteka istiqrazları mülkiyyətçilərinin tələbləri tam ödənilənədək emitentin digər kreditorları

arasında bölüşdürülə bilməz.

1076-13.2. Emitent müflis elan edildikdə, məcburi ləğv edildikdə, öhdəliklərin icra edilməsi ilə bağlı emissiya

prospektinin (informasiya memorandumunun) hər hansı bir şərtini yerinə yetirmədikdə və ya bu Məcəllə ilə müəyyən

edilmiş öhdəliklərini davamlı olaraq pozduqda (bundan sonra bu maddənin məqsədləri üçün - öhdəliklərin yerinə

yetirməməsi) istiqraz mülkiyyətçiləri öz istiqrazları üzrə ödənişlərin vaxtından əvvəl həyata keçirilməsini tələb edə

bilməzlər. Bu halda istiqraz mülkiyyətçiləri ipoteka örtüyünə daxil olan aktivlərin satılması və onunla bağlı həyata

keçirilən digər tədbirlərlə əlaqədar bu maddənin tələblərinə əməl etməlidirlər.

1076-13.3. Emitent müflis elan edildikdə, məcburi ləğv edildikdə və ya öhdəliklərini yerinə yetirmədikdə

sərəncamçı müflis elan edilmə, məcburi ləğv edilmə və ya öhdəlikləri yerinə yetirməmə faktlarını təsdiqləyən

məlumatı və mövcud sənədləri əlavə etməklə Azərbaycan Respublikasının Mərkəzi Banka yazılı məlumat verməlidir.

Belə məlumat Azərbaycan Respublikasının Mərkəzi Banka istənilən istiqraz mülkiyyətçisi tərəfindən də verilə bilər.

1076-13.4. Azərbaycan Respublikasının Mərkəzi Bankı bu Məcəllənin 1076-13.3-cü maddəsində göstərilən

məlumatı aldığı gündən beş iş günü ərzində həmin məlumata baxmalı və emitentin müflis olması, məcburi ləğv

edilməsi və ya öhdəliklərini yerinə yetirməməsi faktı təsdiq olunduğu halda ipoteka örtüyünə daxil olan aktivlərin

sərəncamçının nəzarətinə verilməsi haqqında qərar qəbul etməli və bu qərarı bir iş günü ərzində sərəncamçıya və

emitentə çatdırmalıdır.

1076-13.5. Bu Məcəllənin 1076-13.4-cü maddəsində göstərilən qərar sərəncamçıya və emitentə çatdırıldığı gündən

ipoteka örtüyünə daxil edilmiş aktivlərdən daxil olan gəlir ipoteka örtüyünə daxil olan aktivlərin tərkibinə əlavə edilir

və bu andan qanun üzrə ipoteka istiqrazları mülkiyyətçilərinin xeyrinə girov qoyulmuş hesab olunur. Bu zaman

sərəncamçı ipoteka örtüyündən əldə edilən gəlirin sahibliyə götürülməsi, saxlanması və toplanması üçün müvafiq

tədbirləri görməlidir.

1076-13.6. Sərəncamçı bu Məcəllənin 1076-13.4-cü maddəsində göstərilən qərarı aldığı gündən beş iş günü

ərzində istiqraz mülkiyyətçilərinin hüquqlarının qorunması məqsədilə ipoteka örtüyünə daxil olan aktivlərin satılması

və ya idarə edilməsi şərtlərini hazırlayaraq təsdiq olunması üçün Azərbaycan Respublikasının Mərkəzi Banka təqdim

edir. Bu barədə daxil olmuş ərizəyə Azərbaycan Respublikasının Mərkəzi Bankı beş iş günü ərzində baxır və müvafiq

qərar qəbul edir. Bu qərardan sonra ipoteka örtüyünə daxil olan aktivlər həmin şərtlərlə satıla bilər.

1076-13.7. Sərəncamçı Azərbaycan Respublikasının Mərkəzi Bankın nəzarəti altında fəaliyyət göstərir və göstəriş

almaq üçün istənilən vaxt ona müraciət edə bilər. Sərəncamçı zəruri hallarda ipoteka örtüyünə daxil olan aktivlərin

satılması və ya idarə edilməsi ilə bağlı müstəqil hüquqşünasları, mühasibləri və başqa mütəxəssisləri Azərbaycan

Respublikasının Mərkəzi Bankın təsdiq etdiyi şərtlər əsasında muzdla işə cəlb etmək hüququna malikdir.

1076-13.8. İpoteka örtüyünün satılmasından əldə olunan vəsait aşağıdakı qaydada bölüşdürülür və vəsaitin qalan

hissəsi sərəncamçı tərəfindən emitentin ümumi əmlakının tərkibinə daxil edilir:

1076-13.8.1. ipoteka örtüyünün idarə edilməsi və satılması ilə bağlı sərəncamçının emitentlə əvvəlcədən

bağlanmış müqavilədə göstərilən xidmət haqqının ödənilməsinə;

1076-13.8.2. ipoteka örtüyünün satılması ilə bağlı cari öhdəliklərin ödənilməsinə;

1076-13.8.3. istiqrazlar üzrə öhdəliklərin icra edilməsinə.

1076-13.9. Emitentin müflis olduğu və ya məcburi ləğv edildiyi halda bu Məcəllənin 1076-13-cü maddəsi ilə

müəyyən edilmiş öhdəliklərin tam icra edilməsinə qədər əmlak inzibatçısının ipoteka örtüyünə daxil olan aktivlərin

idarə edilməsi, satılması, əldə olunan vəsaitin bölüşdürülməsi və hər hansı başqa məsələ ilə bağlı sərəncamçının

fəaliyyətinə müdaxilə etməsinə yol verilmir.

1076-13.10. İpoteka örtüyünə daxil olan aktivlərin tam satılmasından sonra sərəncamçı ipoteka örtüyü ilə bağlı

sənədləri və qalıq aktivləri emitentə, müflis olma və ya məcburi ləğv edilmə halında isə əmlak inzibatçısına təhvil verir

və öz vəzifəsini yerinə yetirdiyi barədə Azərbaycan Respublikasının Mərkəzi Banka yazılı məlumat verir.

1076-13.11. Emitent bu Məcəllənin 1076-13.4-cü maddəsində göstərilən qərarla razı olmadıqda həmin qərarın ləğv

edilməsi barədə inzibati qaydada və məhkəməyə müraciət edə bilər. Emitent və ya istənilən istiqraz mülkiyyətçisi

ipoteka örtüyünə daxil olan aktivlərin satılması və ya idarə edilməsi ilə bağlı bu Məcəllənin 1076-13-cü maddəsində

nəzərdə tutulan prosedurların məhkəmə nəzarəti altında həyata keçirilməsi, yaxud sərəncamçının digər şəxslə əvəz

edilməsi barədə iddia ilə məhkəməyə müraciət edə bilər. Sərəncamçının dəyişdirilməsi məsələsinə baxılarkən yeni

namizəd məhkəməyə Azərbaycan Respublikasının Mərkəzi Bankı tərəfindən təqdim edilir.

§6. Səhm

Maddə 1077. Səhm anlayışı və onun məzmunu

1077.1. Səhm mülkiyyətçisinin həmin səhmin nominal dəyərinə mütənasib surətdə səhmi buraxmış səhmdar

cəmiyyətinin nizamnamə kapitalında iştirakını, mənfəətindən dividendlər, ləğvindən sonra isə qalan əmlakının

hissəsini almaq hüququnu, həmçinin səhmdar cəmiyyətinin idarə olunmasında iştirak etmək hüququnu təsdiqləyən

investisiya qiymətli kağızıdır. Səhmin emitenti yalnız səhmdar cəmiyyəti ola bilər.

[673]

1077.2. Səhm adi və ya imtiyazlı növündə buraxıla bilər. Səhmin nominal dəyəri səhmin

dəyərinin cəmiyyətin nizamnaməsi ilə müəyyən edilmiş pul ifadəsidir. Səhmlərin nominal

dəyəri Azərbaycan Respublikasının milli valyutası ilə ifadə olunur. Səhmlərin nominal

dəyərindən aşağı qiymətlə ilkin yerləşdirilməsinə yol verilmir.

[674]

1077.3. Adi səhmlərin hər biri eyni nominal dəyərli olmaqla onun mülkiyyətçisinə eyni

həcmdə hüquqlar verir.

[675]

1077.4. İmtiyazlı səhmlərin bir buraxılışı daxilində hər biri eyni nominal dəyərli

olmaqla onun mülkiyyətçisinə eyni həcmdə hüquqlar verir.

1077.5. Adi səhm mülkiyyətçisinə emitentin mənfəətinin bir hissəsini dividendlər şəklində

almaq, emitentin fəaliyyətinin idarə olunmasında iştirak etmək və emitentin ləğvindən sonra

qalan əmlakının bir hissəsini əldə etmək hüququnu verən səhm növüdür.

1077.6. İmtiyazlı səhm emitentin təsərrüfat fəaliyyətinin nəticəsindən asılı olmayaraq,

mülkiyyətçisinə , bir qayda olaraq, səhmin nominal dəyərinin sabit faizi şəklində dividend

almasına təminat verən, emitentin ləğvindən sonra qalan əmlakının bir hissəsini almaqda

digər səhmdarlara nisbətən üstünlük hüququnu, habelə səhmlərin buraxılış şərtlərində və

emitentin nizamnaməsində nəzərdə tutulan digər hüquqlar verən səhm növüdür.

[676]

1077.7. Səhmdar cəmiyyətinin səhmdarlarının ümumi yığıncağının qərarına əsasən cəmiyyət

bir neçə eyni növlü səhmi bir səhmdə birləşdirə bilər və bir səhmi bir neçə həmin növ səhmə

dəyiºdirilmə yolu ilə xırdalaya bilər. Ümumi yığıncaqda səhmlərin birləşdirilməsi və ya

xırdalanması haqqında qərar qəbul edildikdə, səhmdar cəmiyyətinin nizamnaməsində də müvafiq

dəyişikliklər edilməlidir. Səhmdar cəmiyyətinin səhmlərinin birləşdirilməsi və xırdalanması

qaydaları Azərbaycan Respublikasının Mərkəzi Bankı tərəfindən müəyyən edilir.

[677]

§7. Əmtəə kağızları

[678]

Maddə 1078. Əmtəə kağızları anlayışı və onların növləri

1078.1. Anbar sahibinin və ya fraxt verənin verdiyi əmtəə kağızlarında (yəni sahibinin

qiymətli kağızda göstərilən əmtəəyə dair sərəncam vermək və bu əmtəəni almaq hüququnu

təsbit edən qiymətli kağızlarda (anbar şəhadətnaməsi, konosament və s.) aşağıdakı

məlumatlar göstərilməlidir:

[679]

1078.1.1. sənədin tərtib edildiyi yer və tarix, sənədi vermiş şəxsin imzası;

1078.1.2. sənədi vermiş şəxsin adı və yaşayış yeri və ya olduğu yer;

1078.1.3. malları anbarda saxlayan şəxsin və ya göndərənin adı və yaşayış yeri və ya

olduğu yer;

1078.1.4. saxlanılan və ya saxlanmağa verilən malların keyfiyyəti, miqdarı və

əlamətləri göstərilməklə adı;

1078.1.5. tutulmalı olan və ya qabaqcadan ödənilmiş rüsumlar və haqlar;

1078.1.6. maraqlı şəxslərin mallar ilə rəftar barəsində qəbul etdikləri xüsusi

sazişlər;

1078.1.7. əmtəə sənədləri nüsxələrinin sayı;

1078.1.8. həmin sənəd üzrə ixtiyarlı şəxsin adının göstərilməsi və ya əmr barədə qeyd-

şərt və ya təqdim edənin göstərilməsi.

1078.2. Bir neçə əmtəə sənədindən biri girovun müəyyənləşdirilməsi üçün nəzərdə

tutulmuşsa, bu cür sənəd girov şəhadətnaməsi (varrant) adlandırılmalı və qalan

məlumatlarına görə əmtəə sənədi şəklində olmalıdır. O biri nüsxələrdə girov

şəhadətnaməsinin verildiyi qeyd edilməli, tələbin məbləği və ödəniş müddəti göstərilməklə

hər bir girov qoyma əks etdirilməlidir.

1078.3. Saxlanılan və ya yola salınmış mallar üçün şəhadətnamələr əmtəə sənədlərinin

forması haqqında qanuni göstərişlər pozulmaqla verildikdə bunlar əmtəə sənədləri deyil,

alınma haqqında qəbzlər və ya digər təsdiqləyici sənədlər sayılır.

1078.4. Səlahiyyətli orqanlardan qanun üzrə verilməli icazəni almadan anbar

sahiblərinin verdikləri şəhadətnamələr forma barədə qanuni göstərişlərə uyğun gəlirsə,

əmtəə sənədləri sayılır.

1078.5. Konosament mala dair sərəncam sənədindən ibarət ticarət kağızı olub, onun

sahibinin konosamentdə göstərilən yükə dair sərəncam vermək və daşıma başa çatdıqdan sonra

yükü almaq hüququnu təsdiqləyir. Konosament adsız, orderli və ya adlı ola bilər.

1078.6. Qoşa anbar şəhadətnaməsi mal anbarı tərəfindən malın saxlanmağa qəbul

olunmasını təsdiqləyən orderli qiymətli kağızdır. Qoşa anbar şəhadətnaməsi iki hissədən -

anbar şəhadətnaməsindən və girov şəhadətnaməsindən (varrantdan) ibarətdir; ayrı-ayrılıqda

bunlar qiymətli kağızlardır.

1078.7. Adi anbar şəhadətnaməsi mal anbarı tərəfindən malın saxlanmağa qəbul olunduğunu

təsdiqləyən adsız qiymətli kağızdır.

§ 8. Daşınmaz əmlak sertifikatı

[680]

Maddə 1078-1. Daşınmaz əmlak sertifikatı

1078-1.1. Daşınmaz əmlak sertifikatı fiziki və hüquqi şəxslər arasında yerləşdirilən, mülkiyyətçilərinə buraxılış

şərtlərində müəyyən olunan şərtlərə əməl etdikləri təqdirdə, emitentdən tikintisi (yenidən qurulması) bu qiymətli

kağızların yerləşdirilməsindən alınan vəsait hesabına maliyyələşdirilən binaların (mənzillərin, qeyri-yaşayış

sahələrinin) onların mülkiyyətinə verilməsi yolu ilə ödənilməsini tələb etmək hüququ verən qiymətli kağızdır.

1078-1.2. Daşınmaz əmlak sertifikatı adlı qiymətli kağızdır. Daşınmaz əmlak sertifikatlarının buraxılışı, dövlət

qeydiyyatına alınması və tədavülü qaydası Azərbaycan Respublikasının Mərkəzi Bankı tərəfindən müəyyən edilir.

§ 9. Girov kağızı və ipoteka kağızı

Maddə 1078-2. Girov kağızı və ipoteka kağızı

1078-2.1. Öhdəliklərin təminatını təsbit edən qiymətli kağızlara girov kağızı və

ipoteka kağızı daxildir.

1078-2.2. İpoteka kağızı mülkiyyətçisinə ipoteka müqaviləsində göstərilən, əmlakın

ipotekası ilə təmin edilən başqa sübut və dəlillər təqdim etmədən pul və başqa öhdəliklərin

mövcudluğunu və bu öhdəliklər üzrə icranın tələb edilməsi hüququnu və əmlakın ipotekası

haqqında müqavilədə göstərilən girov hüququnu təsdiq edən adlı qiymətli kağızdır.

[681]

1078-2.2-1. Daşınmaz əmlak üzərində ipoteka hüququnu təsbit edən ipoteka kağızı mülkiyyətçisinə ipoteka

müqaviləsində göstərilən, daşınmaz əmlakın ipotekası ilə təmin edilən başqa sübut və dəlillər təqdim etmədən pul və

başqa öhdəliklərin mövcudluğunu və bu öhdəliklər üzrə icranın tələb edilməsi hüququnu və daşınmaz əmlakın

ipotekası haqqında müqavilədə göstərilən ipoteka hüququnu təsdiq edən sənədsiz adlı qiymətli kağızdır.

[682]

1078-2.3. Girov kağızı girov qoyanla, o borclu deyilsə, həm də borclu ilə girov saxlayan

arasında əmlakın və hüquqların girova qoyulmasını və bundan irəli gələn hüquq və

öhdəlikləri təsbit edən adlı qiymətli kağızdır.

[683]

1078-2.4. Bu Məcəllənin 996.2-1-ci maddəsinin tələbləri nəzərə alınmaqla, əmlakın və hüquqların girovu

və ya ipotekası ilə təmin edilmiş öhdəliklər üzrə girovsaxlayanın və ya ipotekasaxlayanın

hüquqları girov kağızının və ya ipoteka kağızının tərtibi ilə rəsmiləşdirilə və təsdiq

edilə bilər.

[684]

1078-2.5. Girov və ya ipoteka ilə təmin olunmuş öhdəliklər üzrə borclu , girovqoyan və

ipotekaqoyan girov kagızı və ya ipoteka kağızı üzrə cavabdeh şəxsdir. Borclu, qirovqoyan və

ipotekaqoyan eyni və ayrı-ayrı şəxslər ola bilər.

[685]

1078-2.6. Əmlaka girov və ya ipoteka hüququnu təsbit edən girov kağızının və ya ipoteka

kağızının mülkiyyətçisi (girov saxlayan və ya ipoteka saxlayan (kreditor) borclunun və girov qoyanın

razılığı olmadan borc üzrə tələbini digər şəxsə, girov kağızı və ya ipoteka kağızı üzrə ötürücü yazı

vasitəsilə o şərtlə ötürə bilər ki, həmin ötürücü yazı (indossament) öhdəliyin mahiyyətinə,

onun borclu və girov qoyanla və ya ipoteka qoyanla razılaşmasına və mövcud qanunvericiliyə zidd

olmasın.

[686]

1078-2.7. Girova və ya ipotekaya şamil edilən təminatlı borc üzrə tələb başqasına

keçdikdə girov kağızı və ya ipoteka kağızı üzrə girovsaxlayanın və ya ipotekasaxlayanın

hüquqları müvafiq surətdə həmin şəxsə keçir.

[687]

1078-2.8. Girov kağızının və ya ipoteka kağızının mülkiyyətçisi ilə (girov saxlayan və ya ipoteka

saxlayan) digər şəxs arasında bağlanmış müqavilə üzrə öhdəliyin təminatı məqsədilə girov

kağızı və ya ipoteka kağızı müvafiq olaraq girov və ya ipotekaya qoyula bilər. Bu halda

girov və ya ipoteka hüququ ümumi qaydada dövlət qeydiyyatından keçməlidir, lakin bu hüquq

girov kağızı və ya ipoteka kağızı ilə təsbit edilə bilməz.

[688]

1078-2.9. Girov kağızı və ipoteka kağızına (daşınmaz əmlak üzərində ipoteka hüququnu təsbit edən

ipoteka kağızı istisna olmaqla) dair dövlət qeydiyyatı rəsmi dövlət reyestrində aparılır. Rəsmi

dövlət reyestrinin aparılması maliyyə bazarlarına nəzarət orqanı tərəfindən həyata keçirilir.

[689]

1078-2.10. Rəsmi dövlət reyestrinin aparılması girov qoyulmuş qiymətli kağızlar üzrə

hüquqların məhdudlaşdırılması haqqında bütün məlumatların mərkəzləşdirilmiş qaydada

toplanması üçün nəzərdə tutulur.

[690]

§ 10. Törəmə qiymətli kağızlar

[691]

Maddə 1078-3. Törəmə qiymətli kağızlar

1078-3.1. Törəmə qiymətli kağızlarına fyuçerslər, opsionlar və qanunvericiliklə müəyyən

edilmiş digər qiymətli kağızlar aid edilir.

1078-3.2. Fyuçers müəyyən edilmiş tarixdə müəyyən baza aktivinin əvvəlcədən

razılaşdırılmış qiymətlərlə alınması və ya satılması haqqında öhdəliyini təsbit edən

standartlaşdırılmış birja müqaviləsini ifadə edən qiymətli kağızdır.

1078-3.3. Opsion sahibinə müəyyən edilmiş tarixdə müəyyən baza aktivinin əvvəlcədən

razılaşdınlmış qiymətlərlə almaq və ya satmaq hüququnu ifadə edən qiymətli kağızdır.

1078-3.4. Törəmə qiymətli kağızlar üçün baza aktivi kimi xarici valyuta, qiymətli

kağızlar, birja indeksləri, əmtəə və s. çıxış edə bilər.

1078-3.5. Törəmə qiymətli kağızların tədavülü ilə bağlı digər xüsusatlar müvafiq icra

hakimiyyəti orqanı tərəfindən müəyyən edilir.

§ 11. Özəlləşdirmə qiymətli kağızları

Maddə 1078-4. Özəlləşdirmə qiymətli kağızları

1078-4.1. Özəlləşdirmə qiymətli kağızları dövlət əmlakının özəlləşdirilməsi zamanı

dövlət əmlakının müvafiq qanunvericiliklə müəyyən edilmiş qaydada özgəninkiləşdirilməsi

məqsədi ilə buraxılan qiymətli kağızlardır.

1078-4.2. Dövlət əmlakının özəlləşdirilməsi zamanı buraxılan qiymətli kağızların

növləri, emissiyası, tədavülü qaydaları və sair məsələlər bu Məcəllə və digər normativ

hüquqi, o cümlədən normativ xarakterli aktlarla müəyyən edilir.

[692]

§ 12. Depozit sertifikatı

[693]

Maddə 1078-5. Depozit sertifikatı

1078-5.1. Depozit sertifikatı əmanətçidən və ya əmanətçi üçün banka daxil olmuş pul

məbləğini (depoziti) və onun üçün faizləri bankdan almaq hüququnu təsbit edən qiymətli

kağızdır. Depozit sertifikatı müəyyən müddətə adlı və ya adsız qiymətli kağız kimi buraxıla

bilər.

1078-5.2. Depozit sertifikatları birdəfəlik və ya seriyalarla, sənədli formada buraxıla

bilər.

1078-5.3. Depozit sertifikatının buraxılması, qeydiyyatı və tədavülü qaydaları müvafiq

icra hakimiyyəti orqanı tərəfindən müəyyən edilir.

§ 13. Qiymətli kağızların emissiyası

[694]

Maddə 1078-6. İnvestisiya qiymətli kağızlarının emissiyasının əsasları

1078-6. l. Qiymətli kağızların emissiyası emitentin qiymətli kağızlarının emissiyası

haqqında qərarının qəbulunun, bu Məcəllə ilə nəzərdə tutulmuş hallarda emissiya

prospektinin tərtibinin, qiymətli kağızların buraxılışının, yerləşdirilməsinin və bu

Məcəllə ilə müəyyən edilmiş digər tədbirlərinin məcmusudur.

1078-6.2. İnvestisiya qiymətli kağızının forması və buraxılış şərtləri investisiya

qiymətli kağızlarının emissiyası haqqında qərarda və investisiya qiymətli kağızlarının

emissiya prospektində (investisiya qiymətli kağızlarının emissiyası emissiya prospekti ilə

müşayiət olunursa) birmənalı müəyyən edilməlidir.

1078-6.3. İnvestisiya qiymətli kağızları aşağıdakı formalardan birində emissiya edilə

bilər:

1078-6.3.1. sənədli adlı qiymətli kağızlar;

1078-6.3.2. sənədsiz adlı qiymətli kağızlar;

1078-6.3.3. sənədli adsız qiymətli kağızlar.

1078-6.4. İnvestisiya qiymətli kağızlarının forması emitentin emissiya haqqında qərar

qəbul etmiş orqanının qərarı ilə bu dəyişikliklər müvafiq icra hakimiyyəti orqanında

qeydiyyata alınmaqla dəyişdirilə bilər. Adlı qiymətli kağızların adsız qiymətli kağızlara

çevrilməsi bu Məcəllənin 992-ci maddəsi ilə tənzimlənir.

1078-6.5. Eyni dövlət qeydiyyat nömrəsi olan investisiya qiymətli kağızları bir formada

buraxılmalıdır.

1078-6.6. İnvestisiya qiymətli kağızlarının nominalı milli və səhmlər istisna olmaqla

sərbəst dönərli valyutada ifadə oluna bilər.

1078-6.7. İnvestisiya qiymətli kağızlarının konvertasiyası ilə bağlı emissiyanın

xüsusiyyətləri müvafiq icra hakimiyyəti orqanı tərəfindən müəyyən edilir.

Maddə 1078-7. İnvestisiya qiymətli kağızlarının emissiyasının mərhələləri

1078-7.1. İnvestisiya qiymətli kağızlarının emissiyası aşağıdakı mərhələlərdən

ibarətdir:

1078-7.1.1. emitent tərəfindən investisiya qiymətli kağızlarının emissiyası haqqında

qərarın qəbul edilməsi;

1078-7.1.2. investisiya qiymətli kağızlarının emissiya prospektinin tərtib edilməsi

(investisiya qiymətli kağızlarının emissiyası emissiya prospekti ilə müşayiət olunursa);

1078-7. 1.3. investisiya qiymətli kağızları buraxılışının dövlət qeydiyyatı;

1078-7.1.4. investisiya qiymətli kağızlarının emissiya prospektində olan məlumatların

açıqlanması (investisiya qiymətli kağızlarının emissiyası emissiya prospekti ilə müşayiət

olunursa);

1078-7.1.5. investisiya qiymətli kağızlarının yerləşdirilməsi;

1078-7.1.6. investisiya qiymətli kağızlarının emissiyasının yekunları haqqında

hesabatın qeydiyyatı;

1078-7.1.7. investisiya qiymətli kağızlarının emissiyasının yekunları haqqında

hesabatda olan məlumatların açıqlanması (investisiya qiymətli kağızlarının emissiyası

emissiya prospekti ilə müşayiət olunubsa).

1078-7.2. Səhmdar cəmiyyətlərinin yaradılması, habelə səhmdar cəmiyyətlərinin və digər

hüquqi şəxslərin yenidən təşkili zamanı (qoşulma şəklində yenidən təşkil halı istisna

olmaqla) səhmlərin buraxılışının dövlət qeydiyyatı həmin qiymətli kağızların dəyərinin

təsisçilər tərəfindən ödənilməsindən sonra həyata keçirilir.

Maddə 1078-8. İnvestisiya qiymətli kağızlarının emissiyası haqqında qərar

1078-8.1. İnvestisiya qiymətli kağızlarının hər bir növünün emissiyası haqqında ayrıca

qərar qəbul edilməlidir.

1078-8.2. İnvestisiya qiymətli kağızlarının emissiyası haqqında qərarda aşağıdakı

məlumatlar öz əksini tapmalıdır:

1078-8.2.1. emitentin tam adı və olduğu yer;

1078-8.2.2. qərarın qəbul edilməsi tarixi;

1078-8.2.3. qərarı qəbul etmiş emitentin idarəetmə orqanının adı;

1078-8.2.4. qiymətli kağızın növü;

1078-8.2.5. qiymətli kağızın forması;

1078-8.2.6. qiymətli kağızın nominal dəyəri;

1078-8.2.7. həmin buraxılışa daxil olan qiymətli kağızların sayı və ümumi məbləği;

1078-8.2.8. qiymətli kağızların yerləşdirilməsi qaydası;

1078-8.2.9. bir qiymətli kağızla təsbit edilən hüquqlar;

1078-8.2.10. qiymətli kağızların sahibləri qarşısında emitentin öhdəlikləri;

1078-8.2.11. emitentin rəhbərinin adı, soyadı, möhürlə təsdiqlənmiş imzası.

1078-8.3. Konversiya borcu istiqrazların emissiyası haqqında qərar qəbul edilərkən

onların ödənilməsinə yönəldilən səhmlərin emissiyası haqqında qərar qəbul edilməlidir.

Maddə 1078-9. Dövlət qiymətli kağızlarının emissiyası

1078-9.1. Dövlət qiymətli kağızlarının emissiyası müvafiq icra hakimiyyəti orqanı və

müvafiq qaydada buna səlahiyyətləndirilmiş digər dövlət orqanı tərəfindən həyata keçirilir.

1078-9.2. Dövlət qiymətli kağızlarının emissiyası və tədavülü emitentin rəyi alınmaqla

müvafiq icra hakimiyyəti orqanı tərəfindən qəbul edilmiş normativ hüquqi aktlarla

tənzimlənir.

Maddə 1078-10. Bələdiyyə qiymətli kağızlarının emissiyası

Bələdiyyə qiymətli kağızlarının emissiyası və tədavülü qaydaları müvafiq icra

hakimiyyəti orqanı tərəfindən müəyyən edilir.

Maddə 1078-11. İnvestisiya qiymətli kağızlarının buraxılışının dövlət qeydiyyatı

1078-11.1. İnvestisiya qiymətli kağızlarının buraxılışları müvafiq icra hakimiyyəti

orqanında dövlət qeydiyyatına alınmalıdır.

1078-11.2. İnvestisiya qiymətli kağızlarının buraxılışının dövlət qeydiyyatı üçün

emitent tərəfindən müvafiq icra hakimiyyəti orqanına aşağıdakı sənədlər təqdim edilməlidir:

1078-11.2.1. investisiya qiymətli kağızlarının qeydiyyata alınması üçün ərizə;

1078-11.2.2. investisiya qiymətli kağızlarının emissiyası haqqında qərar;

1078-11.2.3. emitentin hüquqi şəxs kimi dövlət qeydiyyatına alınması haqqında

şəhadətnamənin və təsis sənədlərinin notarial qaydada təsdiq olunmuş surətləri;

1078-11.2.4. investisiya qiymətli kağızlarının emissiya prospekti (investisiya qiymətli

kağızlarının emissiyası emissiya prospekti ilə müşayiət olunursa);

1078-11.2.5. investisiya qiymətli kağızının sertifikatının nümunəsi (investisiya

qiymətli kağızları sənədli formada buraxıldıqda);

1078-11.2.6. investisiya qiymətli kağızların emissiya prospektinin qeydiyyata alınması

üçün dövlət rüsumunun ödənilməsini təsdiq edən sənəd (investisiya qiymətli kağızlarının

emissiyası emissiya prospekti ilə müşayiət olunursa).

1078-11.3. Təmin edilmiş istiqrazların buraxılışının dövlət qeydiyyatı yalnız onlar

üzrə verilmiş təminatın qanunvericiliklə müəyyən edilmiş qaydada rəsmiləşdirilməsindən

sonra həyata keçirilir.

1078-11.4. İnvestisiya qiymətli kağızlarının buraxılışının dövlət qeydiyyatı üçün

təqdim edilən sənədlərə onların təqdim edilməsi tarixindən etibarən on beş iş günü

müddətində baxılır və qeydiyyatdan imtina üçün əsas olmadıqda, qiymətli kağızlar buraxılışı

dövlət qeydiyyatına alınır. İnvestisiya qiymətli kağızlarının buraxılışının dövlət

qeydiyyatına alınmasından imtina edildikdə, bu barədə emitentə rəsmi bildiriş verilir.

İnvestisiya qiymətli kağızlarının buraxılışının dövlət qeydiyyatı həmin buraxılışa dövlət

qeydiyyat nömrəsinin verilməsindən və bu məlumatların dövlət reyestrinə daxil edilməsindən

ibarətdir. Dövlət qeydiyyat nömrəsinin verilməsi və reyestrin aparılması qaydası müvafiq

icra hakimiyyəti orqanı tərəfindən müəyyən edilir.

1078-11.5. Emitentin istiqraz buraxılışının maksimal həcminə dair tələblər haqqında

qaydalar müvafiq icra hakimiyyəti orqanı tərəfindən müəyyən edilir.

[695]

1078-11.6. İnvestisiya qiymətli kağızları buraxılışı dövlət qeydiyyatından keçənə qədər

qiymətli kağızların reklamı, hər hansı bir investora rəsmi təklif edilməsi və emissiya

prospektinin potensial investorlara təqdim edilməsi qadağandır.

1078-11.7. Emitentin müvafiq icra hakimiyyəti orqanına təqdim etdiyi qiymətli

kağızların buraxılışı üzrə sənədlərdə göstərilən məlumatların tamlığına və dürüstlüyünə

görə məsuliyyəti həmin sənədləri imzalamış vəzifəli şəxslər daşıyır.

Maddə 1078-12. İnvestisiya qiymətli kağızlarının emissiya prospektinə dair ümumi

tələblər

1078-12.1. İnvestisiya qiymətli kağızlarının emissiyası (qapalı yerləşdirmə istisna

olmaqla) emissiya prospekti ilə müşayiət olunur.

1078-12.2. İnvestisiya qiymətli kağızlarının emissiya prospektində aşağıdakı məlumatlar

olmalıdır:

1078-12.2.1. emitentin tam adı, təşkilati-hüquqi forması və olduğu yer;

1078-12.2.2. hüquqi şəxslərin dövlət reyestrində emitent barədə olan məlumatlar;

1078-12.2.3. emitentin nizamnamə kapitalının on faizindən az olmayan miqdarda səs

hüququnu verən səhmlərinə (bundan sonra - səsli səhmlər) malik olan şəxslər barədə məlumat;

1078-12.2.4. emitentin idarəetmə orqanı, icra və nəzarət orqanları haqqında məlumat;

1078-12.2.5. emitentin filial və nümayəndəlikləri haqqında məlumat;

1078-12.2.6. nizamnamə kapitalında emitentin payı on faizdən az olmayan hüquqi

şəxslərin siyahısı və rekvizitləri;

1078-12.2.7. nizamnamə kapitalı və onun tərkibi haqqında, o cümlədən nizamnamə

kapitalının miqdarı, səhmlərin miqdarı, onların nominal dəyəri və növləri, habelə səhmlərin

ayrı-ayn növlərinin imtiyazları haqqında məlumat (səhmdar cəmiyyətləri üçün);

1078-12.2.8. müstəqil auditorun hesabatı ilə birlikdə, emitentin sonuncu balansı və

toplu maliyyə hesabatı;

1078-12.2.9. emitentin təsis edildiyi tarixdən və ya son beş maliyyə ili ərzində

emitent tərəfindən səhmlər üzrə ödənilmiş dividendlər haqqında məlumat;

1078-12.2.10. emitentin əvvəl emissiya edilmiş qiymətli kağızları haqqında məlumat;

1078-12.2.11. investisiya qiymətli kağızlarının buraxılışı haqqında ümumi məlumat;

1078-12.2.12. investisiya qiymətli kağızlarının yerləşdirilmə qaydası;

1078-12.2.13. emitentin kreditor borcları, ödəniləcək faizlərin məbləği və satınalma

şərtləri (istiqrazlar üzrə);

1078-12.2.14. istiqrazlar üzrə müəyyənləşdirilmiş xüsusi təminatlar (olduqda);

1078-12.2.15. təmin edilmiş istiqrazlar üzrə təminatın sərəncamçısı haqqında məlumat;

1078-12.2.16. investisiya qiymətli kağızlarının ödənilməsi qaydası;

1078-12.2.17. investisiya qiymətli kağızlarının yerləşdirilməsində iştirak edəcək

qiymətli kağızlar bazarının peşəkar iştirakçısı haqqında məlumat;

1078-12.2.18. investisiya qiymətli kağızlarının emissiyası haqqında qərarın tarixi,

nömrəsi və onu qəbul etmiş orqanın adı;

1078-12.2.19. imtiyazlı səhmlərlə təsbit olunmuş hüquqların məzmunu;

1078-12.2.20. investisiya qiymətli kağızlarının əldə edilməsi üçün məhdudiyyətlər

(olduqda).

Maddə 1078-13. İnvestisiya qiymətli kağızları buraxılışının dövlət qeydiyyatından

imtina

1078-13.1. İnvestisiya qiymətli kağızlarının buraxılışının dövlət qeydiyyatından

aşağıdakı hallarda imtina edilə bilər:

1078-13.1.1. investisiya qiymətli kağızlarının buraxılışının dövlət qeydiyyatı üçün

təqdim olunmuş sənədlər mövcud qanunvericiliyin tələblərinə cavab vermədikdə;

1078-13.1.2. emitentin səhmlərinin əvvəlki emissiyasının yekunları haqqında hesabat

qeydiyyatdan keçmədikdə (səhm buraxılışı üçün);

1078-13.1.3. investisiya qiymətli kağızlarının emissiya prospektinə və ya investisiya

qiymətli kağızlarının emissiyası haqqında qərara (qiymətli kağızların buraxılışının dövlət

qeydiyyatı üçün əsas olan digər sənədlərə) qeyri-dürüst, yaxud təhrif edilmiş məlumatlar

daxil edildikdə;

1078-13.1.4. emitent tərəfindən qiymətli kağızlar bazarında ciddi qanun pozuntularına

yol verildikdə.

[696]

1078-13.2. İnvestisiya qiymətli kağızlarının buraxılışının bu Məcəllədə

göstərilənlərdən başqa digər əsaslarla dövlət qeydiyyatından imtina edilməsinə yol

verilmir.

1078-13.3. İnvestisiya qiymətli kağızlarının buraxılışının dövlət qeydiyyatından imtina

edilməsi haqqında bildiriş müvafiq icra hakimiyyəti orqanı tərəfindən emitentə təqdim

edilir.

1078-13.4. İnvestisiya qiymətli kağızlarının buraxılışının dövlət qeydiyyatından imtina

edilməsi haqqında qərardan emitent inzibati qaydada və (və ya) məhkəmə qaydasında şikayət

edə bilər.

Maddə 1078-14. İnvestisiya qiymətli kağızlarının buraxılışı haqqında məlumatın

açıqlanması

1078-14.1. İnvestisiya qiymətli kağızlarının emissiyası emissiya prospekti ilə müşayiət

olunduqda, emitent onları yerləşdirməzdən əvvəl emissiya prospektində olan məlumatlan

müvafiq icra hakimiyyəti orqanı tərəfindən müəyyən edilmiş qaydada açıqlamalıdır.

1078-14.2. İnvestisiya qiymətli kağızlarının emissiya prospekti emitentin ünvanında,

qiymətli kağızların satış yerlərində olmalıdır və tanışlıq üçün emitent və ya yerləşdirməni

həyata keçirən qiymətli kağızlar bazarının peşəkar iştirakçısı tərəfindən heç bir ödəniş

tələb edilmədən təqdim edilməlidir. Emitent emissiya prospekti ilə tanış olmaq üçün zəruri

olan şəraiti yaratmalı və bunun üçün vaxtı və ünvanı kütləvi informasiya vasitələrində elan

etməlidir.

Maddə 1078-15. İnvestisiya qiymətli kağızlarının yerləşdirilməsi

1078-15.1. Qiymətli kağızların yerləşdirilməsi emitentin qiymətli kağızlarının ilk

sahiblərinə özgəninkiləşdirilməsidir. Emitent investisiya qiymətli kağızlarının

yerləşdirilməsi hüququnu onlar dövlət qeydiyyatından keçdiyi andan əldə edir.

1078-15.2. İnvestisiya qiymətli kağızlarının yerləşdirilməsi kütləvi təklif və ya

investorların məhdud dairəsinə təklif (qapalı yerləşdirmə) üsulu ilə həyata keçirilir.

1078-15.3. Açıq səhmdar cəmiyyətlərinin səhmlərinin qapalı yerləşdirilməsinə (açıq

səhmdar cəmiyyətlərinin yaradılması və yenidən təşkili zamanı, habelə səhmlərin

konvertasiyası hallan istisna olmaqla), qapalı səhmdar cəmiyyətlərinin səhmlərinin isə

kütləvi təklif üsulu ilə yerləşdirilməsinə yol verilmir.

1078-15.4. Yerləşdirilən investisiya qiymətli kağızlarının sayı investisiya qiymətli

kağızlarının emissiyası haqqında qərarda və ya emissiya prospektində göstərilən sayından

çox olmamalıdır. Lakin emitent investisiya qiymətli kağızlarının emissiyası haqqında

qərarda və ya emissiya prospektində göstəriləndən az sayda investisiya qiymətli kağızları

yerləşdirə bilər. Bu zaman investisiya qiymətli kağızlarının emissiyasının baş tutmuş hesab

edilməsi üçün əsas olan qiymətli kağızların yerləşdirilmiş hissəsi müvafiq icra hakimiyyəti

orqanı tərəfindən müəyyən edilir.

1078-15.5. İnvestisiya qiymətli kağızlarının kütləvi təklif üsulu ilə yerləşdirilməsi

zamanı qiymətli kağızları alarkən bir alıcıya başqaları qarşısında üstünlük verilməsi

qadağandır. Bu müddəa səhmdar cəmiyyətinin səhmdarlarına investisiya qiymətli kağızlarının

emissiyası haqqında qərar qəbul edilən zaman onlarda olan səhmlərin sayma mütənasib

miqdarda yeni emissiya olunan qiymətli kağızları almaqda üstünlük hüququ verildikdə tətbiq

olunmur.

1078-15.6. Səhmdar cəmiyyətlərinin səhmlərinin kütləvi təklif üsulu ilə yerləşdirilməsi

fond birjası vasitəsi ilə həyata keçirilir. Səhmlərin emissiyasının baş tutmuş hesab

edilməsi üçün əsas olan hissəsinin fond birjası vasitəsi ilə yerləşdirilməsi qiymətli

kağızların buraxılışı dövlət qeydiyyatına alındığı tarixdən etibarən bir il ərzində başa

çatmalıdır.

1078-15.7. Emitent investisiya qiymətli kağızın dəyərinin ilk sahibi tərəfindən

ödənildiyi tarixdən etibarən on beş gündən gec olmayaraq onun sahibi haqqında məlumatın

qiymətli kağızların sahiblərinin reyestrinə daxil edilməsini (adlı qiymətli kağızların

yerləşdirilməsi halında), investisiya qiymətli kağızın sahibinə investisiya qiymətli

kağızın sertifikatının və ya depo hesablardan çıxarışların verilməsini təmin etməlidir.

1078-15.8. İnvestisiya qiymətli kağızları sənədli formada olduqda emitent onların

sahibinə qiymətli kağızların sertifikatını (sertifikatlarını) verir.

1078-15.9. İnvestisiya qiymətli kağızları sənədsiz formada olduqda onların sahiblərinə

əldə etdikləri qiymətli kağızları əks etdirən sertifikat depozitar tərəfindən verilir.

1078-15.10. Bir sertifikatla bir və daha çox sayda eyni dövlət qeydiyyat nömrəsi olan

investisiya qiymətli kağızlara hüquqlar təsdiq edilə bilər. Bir investisiya qiymətli kağıza

hüquqlar yalnız bir sertifikatla təsdiq edilə bilər.

1078-15.11. Kütləvi təklif üsulu ilə yerləşdirilən səhmlərin dəyəri yalnız pulla

ödənilir.

1078-15.12. Emitent müvafiq icra hakimiyyəti orqanına investisiya qiymətli kağızların

yerləşdirilməsi haqqında Hesabat təqdim etməlidir. İnvestisiya qiymətli kağızların

yerləşdirilməsi haqqında hesabatın təqdim edilməsi qaydası qanunvericiliklə müəyyən olunur.

1078-15.13. Azərbaycan Respublikasının emitentlərinin qiymətli kağızlarının Azərbaycan

Respublikası ərazisindən kənarda yerləşdirilməsi qaydaları müvafiq icra hakimiyyəti orqanı

tərəfindən müəyyən edilir.

Maddə 1078-16. İnvestisiya qiymətli kağızlarının emissiyasının dayandırılması

1078-16.1. İnvestisiya qiymətli kağızlarının emissiyasının dayandırılması müvafiq icra

hakimiyyəti orqanının qərarı ilə qiymətli kağızların çap edilməsi, reklamı və

yerləşdirilməsi üzrə digər tədbirlərin dayandırılmasıdır.

1078-16.2. İnvestisiya qiymətli kağızlarının emissiyası aşağıdakı əsaslarla müvafiq

icra hakimiyyəti orqanı tərəfindən dayandırıla bilər:

1078-16.2.1. qeydiyyata alınmış emissiya şərtlərinin, habelə bu Məcəllənin və digər

müvafiq normativ hüquqi aktların qiymətli kağızların emissiyası ilə bağlı olan tələbləri

pozulduqda;

1078-16.2.2. investisiya qiymətli kağızlarının dövlət qeydiyyatından keçmiş sayından

çox yerləşdirildikdə.

1078-16.3. Emitent qiymətli kağızların emissiyasının dayandırılması barədə müvafiq icra

hakimiyyəti orqanından rəsmi bildiriş aldıqdan sonra dərhal kütləvi informasiya vasitələri

ilə bu barədə məlumat verməli və qiymətli kağızların emissiyası zamanı yol verilmiş

pozuntuları müvafiq icra hakimiyyəti orqanının müəyyən etdiyi müddət ərzində aradan

qaldırmalıdır.

1078-16.4. Qiymətli kağızların emissiyası zamanı yol verilmiş pozuntular aradan

qaldırıldıqdan sonra müvafiq icra hakimiyyəti orqanının qərarı ilə emissiya davam etdirilə

bilər. Bu zaman qiymətli kağızların yerləşdirilməsi müddəti emissiya dayandırıldığı müddətə

uzadılır.

1078-16.5. İnvestisiya qiymətli kağızları dövlət qeydiyyatından keçmiş sayından çox

yerləşdirildikdə, müvafiq icra hakimiyyəti orqanı tərəfindən müəyyən edilən gündən iki ay

ərzində emitent həmin kağızların geri satın alınmasını və ləğv edilməsini təmin etməlidir.

Əks təqdirdə müvafiq icra hakimiyyəti orqanı emitent tərəfindən əsassız əldə edilmiş

məbləğlərin investorlara qaytarılması üçün məhkəməyə müraciət edə bilər.

1078-16.6. İnvestisiya qiymətli kağızlarının emissiyasının dayandırılması ilə əlaqədar

xərclər və investorlara müvafiq vəsaitlərin qaytarılması emitentin vəsaiti hesabına həyata

keçirilir.

Maddə 1078-17. İnvestisiya qiymətli kağızlarının emissiyasının yekunları haqqında

hesabat

1078-17.1. İnvestisiya qiymətli kağızlarının yerləşdirilməsi başa çatdıqdan sonra otuz

gün müddətində emitent müvafiq icra hakimiyyəti orqanına investisiya qiymətli kağızlarının

emissiyasının yekunları haqqında hesabat təqdim etməlidir.

1078-17.2. İnvestisiya qiymətli kağızlarının emissiyasının yekunları haqqında hesabata

aşağıdakı məlumatlar daxil edilməlidir:

1078-17.2.1. investisiya qiymətli kağızlarının yerləşdirilməsinin başlanması və başa

çatması tarixi;

1078-17.2.2. yerləşdirilmiş investisiya qiymətli kağızlarının sayı;

1078-17.2.3. investisiya qiymətli kağızlarının yerləşdirilməsindən daxil olan vəsaitin

ümumi məbləği;

1078-17.2.4. investisiya qiymətli kağızlarının yerləşdirilməsi zamanı emitentlə

investorlar arasında bağlanılmış əqdlər haqqında məlumat.

1078-17.3. Müvafiq icra hakimiyyəti orqanı investisiya qiymətli kağızlarının

emissiyasının yekunları haqqında hesabata on beş iş günü müddətində baxır və qeydiyyatdan

imtina üçün əsas olmadıqda onu qeydə alır.

1078-17.4. Müvafiq icra hakimiyyəti orqanı investisiya qiymətli kağızlarının

emissiyasının yekunları haqqında hesabatı qeydiyyata almaqdan həmin buraxılış qiymətli

kağızlarının emissiyası ilə əlaqədar qanun pozuntularına yol verildikdə imtina edə bilər.

1078-17.5. İnvestisiya qiymətli kağızlarının kütləvi təklif üsulu ilə yerləşdirilməsi

zamanı emissiyanın yekunları haqqında hesabat, qeydiyyata alındıqdan sonra, emitent

tərəfindən kütləvi informasiya vasitələrində açıqlanmalıdır.

Maddə 1078-18. İnvestisiya qiymətli kağızlarının emissiyasının baş tutmamış hesab

edilməsi

1078-18.1. İnvestisiya qiymətli kağızları onların emissiyasının baş tutmuş hesab

edilməsi üçün qanunvericiliklə müəyyən edilmiş saydan az miqdarda yerləşdirildikdə və ya

qanunvericiliklə müəyyən edilmiş digər hallarda müvafiq icra hakimiyyəti orqanı tərəfindən

emissiya baş tutmamış hesab edilə bilər.

1078-18.2. Emissiyanın baş tutmamış hesab edilməsi barədə emitent kütləvi informasiya

vasitələri ilə elan verməli və yerləşdirilmiş qiymətli kağızları geri satın alaraq,

investorlardan alınmış vəsaitləri onlara qaytarmalı və bunun nəticələri barədə müvafiq icra

hakimiyyəti orqanına məlumat təqdim etməlidir.

Maddə 1078-19. İnvestisiya qiymətli kağızlarının buraxılışının etibarsız hesab edilməsi

İnvestisiya qiymətli kağızlarının emissiyası zamanı bu Məcəllənin və müvafiq

qanunvericiliyin tələbləri pozulduğu hallarda müvafiq icra hakimiyyəti orqanının iddiası

ilə məhkəmə tərəfindən həmin buraxılış etibarsız hesab edilə bilər. Bu halda həmin

buraxılışda olan bütün qiymətli kağızlar emitentə, qiymətli kağızların yerləşdirilməsindən

əldə edilmiş vəsaitlər investorlara qaytarılmalıdır.

§ 14. Qiymətli kağızların tədavülü

Maddə 1078-20. Qiymətli kağızlar üzrə əqdlər

1078-20.1. Qiymətli kağızların tədavülü yerləşdirmədən sonra qiymətli kağızlarla mülki-

hüquqi əqdlərin bağlanması nəticəsində mülkiyyət hüquqlarının keçməsi və qeydiyyatı

prosesidir.

1078-20.2. Qiymətli kağızlar üzrə əqdlər bu Məcəlləyə və “Qiymətli kağızlar bazarı haqqında”

Azərbaycan Respublikasının Qanununa müvafiq olaraq bağlanılır və həyata keçirilir.

[697]

1078-20.3. Adlı qiymətli kağızları əldə edən şəxsin mülkiyyət hüquqları qiymətli

kağızlar üzrə hüquqların ötürülməsinin qeydiyyatı ilə yaranır.

[698]

1078-20.4. Qiymətli kağızların tədavülü zamanı qiymətli kağızlarla əqdlərin bağlanması və icrasına

dair bu Məcəllədə və “Qiymətli kağızlar bazarı haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanununda nəzərdə tutulan

tələblərin pozulması aşkar edildikdə Azərbaycan Respublikasının Mərkəzi Bankı qanun pozuntusu ilə

müşayiət olunan əqdlərin bağlanılmasını dayandırır və ya klirinq baş verdikdə tərəflərinin hesablarını

dondurur.

[699]

1078-20.5. Qiymətli kağızların növləri üzrə alqı-satqı əqdlərinin bağlanması qaydaları

bu Məcəllə və ona müvafiq olaraq Azərbaycan Respublikasının Mərkəzi Bankı tərəfindən müəyyən

edilir. Qiymətli kağızlar bazarı haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanununda nəzərdə tutulmuş hallarda

qiymətli kağızlarla alqı-satqı əməliyyatları tənzimlənən bazar istisna olmaqla, digər ticarət sistemində aparıldıqda,

alqı-satqı əqdləri həmin ticarət sisteminin qaydalarına uyğun olaraq bağlanılır.

[700]

1078-20.6. Hüquqi və fiziki şəxslərin borclarının qiymətli kağızlarla rəsmiləşdirilməsi

və ödənilməsi Azərbaycan Respublikasının Mərkəzi Bankı n müəyyən etdiyi qaydalara uyğun həyata

keçirilir.

[701]

1078-20.7. İnvestisiya qiymətli kağızlarla əqdlər investisiya şirkəti və ya investisiya xidmətlərini

(əməliyyatlarını) həyata keçirən bank vasitəsilə bağlanmadıqda və ya belə əqdlərdə tərəf müqabili

investisiya şirkəti və ya investisiya xidmətlərini (əməliyyatlarını) həyata keçirən bank olmadıqda həmin əqdlər

notarial qaydada təsdiq olunmalıdır.

[702]

1078-20.8. Ünvanlı satış istisna olmaqla, səhmdarların sayı əllidən artıq olan səhmdar

cəmiyyətlərinin yerləşdirilmiş səhmlərlə alqı-satqı əqdləri fond birjası vasitəsilə

bağlanmalıdır. Tərəfləri bir-birinə məlum olan və qabaqcadan razılaşdırılmış qiymətlə və şərtlərlə bağlanan

qiymətli kağızların alğı-satqı müqaviləsi ünvanlı satış əqdidir.

[703]

1078-20.9. Veksellər, ipoteka (daşınmaz əmlak üzərində ipoteka hüququnu təsbit edən ipoteka kağızı istisna

olmaqla) və girov kağızları ötürülərkən qiymətli kağızın arxa tərəfində tələbin güzəşti haqqında qeyd (indossament)

etmək zəruridir. Qiymətli kağızda icra edilmiş indossament qiymətli kağızla təsdiqlənmiş bütün hüquqları o şəxsə

(indossat) keçirir ki, qiymətli kağız üzrə hüquqlar ona və ya onun sərəncamı ilə verilir.

Daşınmaz əmlak üzərində

ipoteka hüququnu təsbit edən ipoteka kağızı üzrə hüquqların ötürülməsi bu Məcəllənin 996.2-1-ci maddəsinə uyğun

olaraq həyata keçirilir.

[704]

1078-20.10. İndossament blanklı (icranın həyata keçirilməli olduğu şəxs göstərilmədən) və ya orderli (icranın

həyata keçirilməli olduğu və ya əmri ilə həyata keçirilməli olduğu şəxs göstərilməklə) ola bilər. İndossament yalnız

qiymətli kağızla təsdiqlənmiş hüquqları həyata keçirmək tapşırığı ilə, bu hüquqlar indossata verilmədən (təkrar

tapşırılan indossament) məhdudlaşdırıla bilər. Bu halda indossat nümayəndə kimi çıxış edir.

1078-20.10-1. İpoteka və girov kağızlarında blanklı indossamentə yol verilmir.

[705]

1078-20.11. Bu Məcəllənin 996.2-1-ci maddəsinin tələbləri nəzərə alınmaqla, indossament aşağıdakı tələblərə

uyğun gəlməlidir:

[706]

1078-20.11.1. onda indossat haqqında məlumatlar və indossantın imzası olmalıdır;

1078-20.11.2. sadə olmalı və heç nə ilə şərtlənməməlidir (indossamenti məhdudlaşdıran hər cür şərt etibarsız

sayılır; qismən indossament də etibarsızdır.);

1078-20.11.3 qiymətli kağızda və ya ona əlavə edilmiş vərəqdə (əlavə vərəq) yazılmalıdır.

1078.20.12. İnsayder ticarəti və ya manipulyasiya həyata keçirilməsi nəticəsində zərər vuran şəxs zərər vurulmuş

şəxs qarşısında vurduğu zərərin üç misli miqdarında məsuliyyət daşıyır.

[707]

Maddə 1078-21. Qiymətli kağızla təsdiqlənmiş hüquqların ötürülməsi

[708]

1078-21.1. Qiymətli kağızla təsdiqlənmiş hüquqlar bu Məcəllənin 993-cü maddəsinə və bu

maddədə müəyyən edilmiş xüsusiyyətlərə uyğun olaraq ötürülür.

[709]

1078-21.2. Adsız sənədli qiymətli kağızla təsdiqlənmiş hüquqlar onun sertifikatının yeni

sahibinə verilməsi ilə ötürülür.

[710]

1078-21.3. Mərkəzi depozitarda saxlanılan adsız sənədli qiymətli kağızla təsdiqlənmiş hüquqlar

qiymətli kağızların yeni mülkiyyətçisinin “depo” hesabına köçürülməsi yolu ilə ötürülür.

[711]

1078-21.4. Bu Məcəllənin 996.2-1-ci maddəsinin tələbləri nəzərə alınmaqla, digər sənədsiz qiymətli kağızla

təsdiqlənmiş hüquqlar qiymətli kağızlar üzrə depozitar sistemində qiymətli kağızlar mülkiyyətçisinin depo hesabından

yeni mülkiyyətçinin depo hesabına köçürülməsi yolu ilə ötürülür.

[712]

1078-21.5. Adlı sənədli qiymətli kağızla təsdiqlənmiş hüquqlar yeni mülkiyyətçiyə qiymətli

kağızları (sertifikatları) verməklə qiymətli kağız mülkiyyətçilərinin reyestrində müvafiq qeydin

aparılması yolu ilə və ya indossament əsasında ötürülür. Mərkəzi depozitarda saxlanılan adlı

sənədli qiymətli kağızla təsdiqlənmiş hüquqlar mülkiyyətçinin “depo” hesabından yeni mülkiyyətçinin

“depo” hesabına qiymətli kağızların köçürülməsi yolu ilə ötürülür.

[713]

1078-21.6. Qiymətli kağızlarla təsdiqlənmiş hüquqlar əldə edən şəxsə həmin kağızlara

mülkiyyət hüququ keçən andan keçir.

[714]

1078-21.7. Veksel, ipoteka (daşınmaz əmlak üzərində ipoteka hüququnu təsbit edən ipoteka kağızı istisna

olmaqla) və girov kağızları ilə təsdiqlənmiş hüquqlar ixtiyarlı mülkiyyətçinin kağız üzərində etdiyi

sərəncam vasitəsi ilə yeni mülkiyyətçiyə ötürülür. Daşınmaz əmlak üzərində ipoteka hüququnu təsbit

edən ipoteka kağızı üzrə hüquqların ötürülməsi bu Məcəllənin 996.2-1-ci maddəsinə uyğun olaraq həyata keçirilir.

[715]

1078-21.8. Qanunvericiliklə bu Məcəllənin tələbləri nəzərə alınmaqla qiymətli

kağızların ayrı-ayrı növləri üzrə hüquqların keçməsinə əlavə üsul və xüsusatlar müəyyən

edilə bilər.

1078-21.9. Adlı sənədli qiymətli kağızla təsdiqlənmiş hüquqların ötürülməsi zamanı qiymətli

kağızın sertifikatının yeni mülkiyyətçinin adına rəsmiləşdirilməsi qaydası Azərbaycan

Respublikasının Mərkəzi Bankı tərəfindən müəyyən edilir.

[716]

1078-21.10. Yeni mülkiyyətçi hüquqların keçməsi üzrə qanunvericiliklə müəyyən edilmiş

hərəkətlərin icrası və hüquqların qeydiyyatından sonra qiymətli kağızla təsdiqlənmiş hüquqları

əldə edir.

[717]

1078-21.11. Veksel, ipoteka və girov kağızları ilə təsdiqlənmiş hüququ ötürən şəxs (indossant) təkcə hüququn

mövcudluğuna görə deyil, həm də onun həyata keçirilməsinə görə məsuliyyət daşıyır. Digər növ qiymətli kağızla

təsdiqlənmiş hüququ ötürən şəxs müvafiq tələbin etibarsızlığına görə məsuliyyət daşıyır, lakin onun icra edilməməsi

üçün məsuliyyət daşımır.

[718]

Maddə 1078-22. Qiymətli kağızlarla təsdiqlənmiş hüquqların həyata keçirilməsi

[719]

1078-22.1. Sənədli qiymətli kağızlarla təsdiqlənmiş hüquqlar qiymətli kağızların

mülkiyyətçisi tərəfindən həmin qiymətli kağızların sertifikatının təqdim edilməsi ilə həyata

keçirilir.

[720]

1078-22.2. Bu Məcəllənin 996.2-1-ci maddəsinin tələbləri nəzərə alınmaqla, digər sənədsiz qiymətli

kağızlarla təsdiqlənmiş hüquqlar həmin qiymətli kağızlar barədə reyestr və ya "depo"

hesablarında mülkiyyətçi, yaxud nominal saxlayıcı barədə olan məlumatlarla reyestrdə qeydə

alınmış şəxs barədə məlumatların eyniləşdirilməsi ilə həyata keçirilir.

[721]

1078-22.3. Sənədli qiymətli kağızların sertifikatları mərkəzi depozitarda saxlandıqda

həmin qiymətli kağızlarla təsdiqlənmiş hüquqlar mülkiyyətçinin tapşırığı ilə mərkəzi depozitarda

saxlanılan qiymətli kağızın sertifikatının (mülkiyyətçilərin siyahısı əlavə olunmaqla)

depozitar tərəfindən təqdim edilməsi ilə həyata keçirilir.

[722]

Maddə 1078-23. Qiymətli kağızların öhdəliklərlə yüklənməsi

1078-23.1. Qiymətli kağızlar girovla və bu Məcəllədə nəzərdə tutulmuş digər öhdəliklərlə yüklənə bilər və belə

yüklənmə qiymətli kağızlar üzrə depozitar sistemində qeydiyyata alındığı andan qüvvəyə minir.

[723]

1078-23.2. Qiymətli kağızların öhdəliklərlə yüklənməsi qaydası bu Məcəllə və digər

qanunvericilik aktları ilə müəyyən edilir.

1078-23.3. Qiymətli kağızların girovu barədə səlahiyyətli orqanların qəbul etdikləri

qərarlar barədə məlumatlar müvafiq icra hakimiyyəti orqanının apardığı rəsmi reyestrdə əks

etdirilir.

[724]

1078-23.4. Qiymətli kağızlar üzrə girovun (ipotekanın) predmeti olan qiymətli

kağızlarla rəsmiləşdirilmiş daşınmaz əmlaka tutmanın yönəldilməsi və ya hüquqların keçməsi

həmin əmlaka tutmanın yönəldilməsi və ya hüquqların keçməsidir. Qiymətli kağızlarla

rəsmiləşdirilmiş hüquqlar (daşınmaz əmlakın ipotekası da daxil olmaqla) üzrə mülkiyyətin

əldə edənə keçməsi həmin qiymətli kağızın verilməsi ilə həyata keçirilir.

[725]

1078-23.5. Girov kağızı və ipoteka kağızının (daşınmaz əmlak üzərində ipoteka hüququnu təsbit

edən ipoteka kağızı istisna olmaqla) tədavülü qaydaları Azərbaycan Respublikasının Mərkəzi Bankı tərəfindən

müəyyən edilir.

[726]

1078-23.6. Qiymətli kağızlar üzrə girov hüquqları yalnız onların mülkiyyətçilərinin tapşırıqları əsasında depozitar

sistemində qeydiyyata alınnmalıdır.

1078-23.7. Bu Məcəllənin 1078-23.6-ci maddəsində nəzərdə tutulmuş tapşırıqda aşağıdakılar öz əksini

tapmalıdır:

1078-23.7.1. mülkiyyətçinin və hüquqların xeyrinə qoyulduğu üçüncü şəxslər barədə məlumatlar (hüquqi şəxs

olduqda - onun tam adı, ünvanı; fiziki şəxs olduqda – adı, soyadı, atasının adı, ünvanı);

1078-23.7.2. mülkiyyətçinin və hüquqların xeyrinə qoyulduğu üçüncü şəxsin mərkəzi depozitarda olan fərdi

eyniləşdirmə nömrələri;

1078-23.7.3. qiymətli kağızların növü, forması, qeydiyyat nömrəsi və sayı;

1078-23.7.4. qiymətli kağızlar üzrə yüklənən hüquqların növü və qüvvədə olma müddəti (olduqda);

1078-23.7.5. qiymətli kağızlar üzrə hüquqların ötürülməsini təsdiq edən sənədlər;

1078-23.7.6. mülkiyyətçinin imzası.

1078-23.8. Qiymətli kağızlar üzrə girov hüquqları onların depozitar sistemində qeydiyyata alındığı andan yaranır.

Girov saxlayan girovda olan qiymətli kağızlar üzrə gəlirlərin əldə olunması hüququna malikdirsə, həmin hüquqlar

girovla birgə depozitar sistemində qeydiyyata alınır.

1078-23.9. Qiymətli kağızlarla girov predmetinə tutmanın yönəldilməsi bu Məcəllə ilə müəyyən edilmiş hallarda

məhkəmədən kənar qaydada həyata keçirilir.

1078-23.10. Borclu öhdəliyi icra etmədikdə girov saxlayan girov predmetinə tutmanın yönəldilməsi haqqında girov

qoyana aşağıdakı məlumatları özündə əks etdirən bildiriş göndərməlidir:

1078-23.10.1. girovun mərkəzi depozitarda uçota alındığı tarixi;

1078-23.10.2. girov predmeti barədə məlumat (qiymətli kağızların emitentinin adı, qiymətli kağızların qeydiyyat

nömrəsi, növü, forması, sayı, nominal dəyəri);

1078-23.10.3. icra olunmalı öhdəlik barədə məlumat;

1078-23.10.4. girov predmetinə tutmanın yönəldilməsinin girov müqaviləsində nəzərdə tutulduğu və ya girov

kağızının verildiyi hallar istisna olmaqla, girov predmetinə tutmanın yönəldilməsi üçün notariat qaydasında

razılaşmanın təsdiq edilməsi barədə təklif və ya girov predmetinə notariusun icra qeydi və ya məhkəmə qaydasında

tutmanın yönəldilməsi barədə xəbərdarlıq;

1078-23.10.5. bildirişin tarixi, bildirişi verən şəxsin vəzifəsi, adı və imzası.

1078-23.11. Girov saxlayan girov predmetinə tutmanın yönəldilməsi haqqında bildirişi girov qoyana göndərildiyi

tarixdən etibarən yeddi iş günü ərzində mərkəzi depozitara göndərilməlidir.

1078-23.12. Mərkəzi depozitar üç iş günü ərzində bildirişi qeydə alır, girov qoyulmuş qiymətli kağızlarla

əməliyyatları dayandırır və bu barədə girov saxlayana məlumat verir.

1078-23.13. Girov predmetinə tutmanın yönəldilməsi məhkəmədən kənar qaydada həyata keçirildikdə, girov

predmeti girov qoyanla girov saxlayanın razılaşması əsasında fond birjasında və ya “Qiymətli kağızlar bazarı haqqında”

Azərbaycan Respublikasının Qanununda nəzərdə tutulmuş hallarda qiymətli kağızlarla əməliyyatlar digər ticarət

sistemində aparıldıqda, həmin ticarət sistemində satışa çıxarılır.

[727]

1078-23.14. Məhkəmə girov predmetinin satışı barədə qərar qəbul etdikdə, girov predmeti icra məmurlarının

tapşırığı əsasında girov müqaviləsində göstərildiyi qiymətə fond birjasında və ya “Qiymətli kağızlar bazarı haqqında”

Azərbaycan Respublikasının Qanununda nəzərdə tutulmuş hallarda qiymətli kağızlarla əməliyyatlar digər ticarət

sistemində aparıldıqda, həmin ticarət sistemində satışa çıxarılır.

[728]

1078-23.15. Girov müqaviləsi ilə girov predmetinin qiyməti müəyyən edilmədikdə, qiymətli kağızlar nominal dəyər

ilə satışa çıxarılır.

1078-23.16. Girov predmeti fond birjasında və ya “Qiymətli kağızlar bazarı haqqında” Azərbaycan Respublikasının

Qanununda nəzərdə tutulmuş hallarda qiymətli kağızlarla əməliyyatlar digər ticarət sistemində aparıldıqda, həmin

ticarət sistemində satılmadıqda, girov predmetini təşkil edən qiymətli kağızlar girov saxlayana təklif olunur.

1078-23.17. Qiymətli kağızların girovunun qeydiyyatı, ona xitam verilməsi və girov predmetinə tutmanın

yönəldilməsi qaydası Azərbaycan Respublikasının Mərkəzi Bankı tərəfindən müəyyən edilir.

1078-23.18. Girov müqaviləsi tənzimlənən bazarlarda maliyyə öhdəliklərinin yerinə yetirilməsi məqsədilə

bağlanıldıqda və həmin müqavilədə girov predmeti pul və ya tənzimlənən bazarda ticarət olunan qiymətli kağızlar və

ya törəmə maliyyə alətləri olduqda və girov saxlayan və ya girov qoyan Azərbaycan Respublikasının Mərkəzi Bankı,

mərkəzi depozitar, bank, sığorta şirkəti və ya investisiya şirkəti olduqda və girovla təmin edilmiş borc yalnız

tənzimlənən bazarda alğı-satqı əməliyyatlarının keçirilməsi üçün istifadə olunduqda bu cür girov maliyyə girovu hesab

olunur. Maliyyə girovu həmçinin “Qiymətli kağızlar bazarı haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanununda nəzərdə

tutulmuş hallarda qiymətli kağızlarla və törəmə maliyyə alətləri ilə əməliyyatlar digər ticarət sistemində aparıldıqda

da yaranır.

[729]

1078-23.18-1. “Ödəniş xidmətləri və ödəniş sistemləri haqqında” Azərbaycan Respublikası Qanununun 45.5-ci

maddəsinə əsasən hesablaşma agenti klirinq üzrə ödəniş sistemində hesablaşmaların başa çatdırılmasını nağd pul,

dövlət istiqrazları və ya Azərbaycan Respublikasının Mərkəzi Bankı tərəfindən buraxılmış qiymətli kağızların girovu

mexanizmlərinin tətbiqi ilə təmin etdikdə, bu cür girov maliyyə girovu hesab olunur.

[730]

1078-23.19. Girov saxlayanla girov qoyan arasında bağlanılan girov müqaviləsində nəzərdə tutulduğu halda

maliyyə girovu üzrə öhdəliklər borclu tərəfindən icra edilmədikdə, girov predmeti məhkəmədənkənar qaydada girov

saxlayanın mülkiyyətinə keçir. Bu maddədə nəzərdə tutulmuş müqavilənin notariat qaydada təsdiq edilməsi tələb

olunmur.

[731]

Maddə 1078-24. Xarici emitentlərin qiymətli kağızlarının Azərbaycan Respublikasında

tədavülə buraxılması qaydaları

Xarici emitentlərin qiymətli kağızlarının Azərbaycan Respublikasında tədavülə

buraxılması qaydaları Azərbaycan Respublikasının Mərkəzi Bankı tərəfindən müəyyən edilir.

Maddə 1078-25. Xarici investorlar tərəfindən qiymətli kağızların əldə edilməsi

Azərbaycan Respublikasının emitentlərinin qiymətli kağızlarının xarici investorlar

tərəfindən əldə edilməsi, qanunla nəzərdə tutulmuş hallar istisna olmaqla,

məhdudlaşdırılmır.

Maddə 1078-26. Qiymətli kağızların birləşdirilməsi, xırdalanması (bölünməsi) və

konvertasiyası

1078-26.1. Qiymətli kağızların birləşdirilməsi bir növdən olan bütün qiymətli

kağızların bir buraxılış daxilində bütün mülkiyyətçilərdə olan qiymətli kağızların sayının

mütənasib azaldılması yolu ilə dəyişdirilməsidir. Qiymətli kağızların nominal dəyəri

olduqda, onların birləşdirilməsi nominal dəyərin mütənasib artırılması ilə müşayiət olunur.

1078-26.2. Qiymətli kağızların xırdalanması (bölünməsi) bir qiymətli kağızın nominal

dəyərinin mütənasib bölünməsi yolu ilə eyni növlü bir neçə qiymətli kağıza çevrilməsidir.

1078-26.3. Qiymətli kağızların konvertasiyası bir emitentin bir növ investisiya

qiymətli kağızların digər növlü investisiya qiymətli kağızlara və ya digər emitentin

qiymətli kağızlarına (həmin emitent yenidən təşkil edildikdə) əvəzsiz dəyişdirilməsidir

(səhmin istiqraza dəyişdirilməsi istisna olmaqla). Bu zaman dəyişdirilmiş qiymətli kağızlar

ləğv olunur.

1078-26.4. Qiymətli kağızların birləşdirilməsi, xırdalanması (bölünməsi) və

konvertasiyası həmin qiymətli kağızların yerləşdirilməsi zamanı emitent tərəfindən cəlb

edilmiş vəsaitlərin miqdarının dəyişdirilməsinə gətirmir, qiymətli kağızlar

mülkiyyətçilərindən geri alınan qiymətli kağızların dəyərinin qaytarılması üçün əsas deyil və

qiymətli kağızlar mülkiyyətçiləri tərəfindən əlavə xərclər edilmədən həyata keçirilir.

[732]

1078-26.5. Emitentin yerləşdirilmiş qiymətli kağızlarının birləşdirilməsi, xırdalanması

(bölünməsi) və konvertasiyası haqqında qərarı Azərbaycan Respublikasının Mərkəzi Bank da

qanunvericiliklə müəyyən edilmiş qaydada qeydiyyata alınmalıdır.

1078-26.6. Qiymətli kağızların birləşdirilməsi, xırdalanması (bölünməsi) və

konvertasiyası qaydaları Azərbaycan Respublikasının Mərkəzi Bankı tərəfindən müəyyən edilir.

1078-26.7. Sənədli qiymətli kağızların birləşdirilməsi, xırdalanması (bölünməsi) və

konvertasiyası və ödənilməsi bu qiymətli kağızların əvvəlki sertifikatlarının ləğv olunması

ilə müşayiət olunur.

[733]

Maddə 1078-27. Qiymətli kağızların dövriyyədən çıxarılması və ləğv edilməsi

[734]

1078-27.1. Qiymətli kağızların dövriyyədən çıxarılması və ləğv edilməsi aşağıdakı

hallarda həyata keçirilir:

1078-27.1.1. səhmlər barəsində səhmdarların ümumi yığıncağının qərarı ilə;

[735]

1078-27.1.2. qiymətli kağızların emissiyasının baş tutmamış hesab edildiyi halda

Azərbaycan Respublikasının Mərkəzi Bankı n qərarı ilə;

1078-27.1.3. qiymətli kağızların buraxılışı məhkəmə tərəfindən etibarsız hesab

edildikdə;

1078-27.1.4. emitentin fəaliyyətinə qanunvericiliklə müəyyən edilmiş qaydada xitam

verildikdə;

1078-27.1.4-1. tədavül müddəti bitdikdən sonra qiymətli kağızlar ödənildikdə;

[736]

1078-27.1.5. qanunvericilikdə nəzərdə tutulmuş digər hallarda.

1078-27.2. Daşınmaz əmlak üzərində ipoteka hüququnu təsbit edən ipoteka kağızı istisna olmaqla, digər dövlət

qeydiyyatına alınmış qiymətli kağızlar dövriyyədən çıxarıldıqda və ya ləğv edildikdə, Azərbaycan

Respublikasının Mərkəzi Bankı qiymətli kağızların dövlət reyestrində müvafiq qeydlər

etməlidir.

[737]

1078-27.3. Qiymətli kağızların dövriyyədən çıxarılması və ləğv edilməsi haqqında

məlumat (ödəniş nəticəsində tədavüldən çıxarılması istisna olmaqla) Azərbaycan Respublikasının

Mərkəzi Bankı tərəfindən qiymətli kağızların dövlət reyestrində müvafiq qeydlər edildiyi

gündən yeddi iş günü müddətində rəsmi mediada dərc olunmalıdır.

1078-27.4. Qiymətli kağızların dövriyyədən çıxarılması və ləğv edilməsi barədə

məlumatın dərc edildiyi gündən onların dövriyyəsinə yol verilmir. Bu məlumatın dərc

edildiyi gündən həmin kağızlarla bağlanmış müqavilələr əhəmiyyətsizdir.

1078-27.5. Qiymətli kağızların dövriyyədən çıxarılması və ləğv edilməsi bu barədə

müvafiq məlumat dərc edildikdən sonra həyata keçirilir.

1078-27.6. Qiymətli kağızların dövriyyədən çıxarılması və ləğv edilməsi qaydaları

Azərbaycan Respublikasının Mərkəzi Bankı tərəfindən müəyyən edilir.

§ 15. Qiymətli kağızlar bazarının peşəkar iştirakçıları

[738]

Maddə 1078-28. Qiymətli kağızlar bazarında peşəkar fəaliyyətin növləri

1078-28.1. Qiymətli kağızlar bazarında peşəkar fəaliyyət növlərinə aşağıdakılar aid

edilir:

1078-28.1.1. broker fəaliyyəti;

1078-28.1.2. diler fəaliyyəti;

1078-28.1.3. aktivlərin idarə edilməsi üzrə fəaliyyət;

[739]

1078-28.1.4. klirinq fəaliyyəti;

1078-28.1.5. depozitar fəaliyyəti;

1078-28.1.6. qiymətli kağız sahiblərinin reyestrinin aparılması üzrə fəaliyyət;

1078-28.1.7. fond birjası.

1078-28.2. Qanunvericiliklə qiymətli kağızlar bazarında peşəkar fəaliyyətin digər

növləri də müəyyən edilə bilər.

1078-28.3. Qiymətli kağızlar bazarında peşəkar fəaliyyət yalnız müvafiq icra

hakimiyyəti orqanı tərəfindən verilmiş müvafiq xüsusi razılığa (lisenziyaya) malik olan

şəxslər tərəfindən həyata keçirilə bilər.

1078-28.4. Qiymətli kağızlar bazarında peşəkar fəaliyyətin müxtəlif növləri ilə eyni

zamanda məşğul olunması qaydaları müvafiq icra hakimiyyəti orqanı tərəfindən müəyyən

edilir. Qiymətli kağızlar bazarının peşəkar iştirakçılarının banklar istisna olmaqla

qiymətli kağızlar bazarına aid olmayan digər sahibkarlıq fəaliyyəti növləri ilə eyni

zamanda məşğul olunmasına yol verilmir.

[740]

1078-28.5. Qiymətli kağızlar bazarında peşəkar fəaliyyəti həyata keçirmək üçün xüsusi

razılığın (lisenziyanın) verilməsi, dayandırılması və ləğv edilməsi qaydaları müvafiq icra

hakimiyyəti orqanı tərəfindən müəyyən edilir.

1078-28.6. Azərbaycan Respublikasının Mərkəzi Bankı qanunvericiliklə müəyyən edilmiş

qaydada qiymətli kağızlar bazarında peşəkar fəaliyyət növlərini və ya həmin fəaliyyət

növləri çərçivəsində ayrı-ayrı əməliyyatları xüsusi razılıq (lisenziya) olmadan həyata

keçirə bilər.

Maddə 1078-29. Broker fəaliyyəti

1078-29.1. Broker fəaliyyəti yalnız hüquqi şəxslər tərəfindən həyata keçirilə bilər.

1078-29.2. Brokerin müştərisinin tapşırığını onun üçün daha əlverişli şərtlərlə yerinə

yetirməyə maneəçilik törədən marağı varsa, broker tapşırığın icrasını dayandıraraq dərhal

müştərini bu barədə xəbərdar etməli və müştərinin yeni tapşırığını icra etməlidir.

1078-29.3. Broker müvafiq tapşırığı alarkən onunla müştərinin maraqları arasında

ziddiyyət barədə müştəriyə məlumat verməmişdirsə və bu müştərinin maraqlarına ziyan

vurmuşdursa, broker qanunvericiliklə müəyyən edilmiş qaydada həmin zərəri öz hesabına

ödəməyə borcludur.

1078-29.4. Brokerin müştərisinin tapşırıqlarının yerinə yetirilməsi ilə bağlı olmayan

öhdəlikləri üzrə brokerə tətbiq edilən maddi tənbeh tədbirləri müştərinin brokerdə

saxlanılan maddi vəsaitlərinə yönəldilə bilməz.

1078-29.5. Broker komisyoner kimi fəaliyyət göstərdikdə, komissiya müqaviləsində

nəzərdə tutulduqda, müştərinin onun sərəncamına verilmiş pul vəsaitlərindən (qiymətli

kağızlara investisiya üçün nəzərdə tutulmuş və ya qiymətli kağızların alınmasından əldə

edilmiş), onların qaytarılması anma qədər, müqavilə şərtlərinə uyğun olaraq qiymətli

kağızlarla əməliyyatlarda təkrarən istifadə edə bilər. Bu fəaliyyətin nəticəsində əldə

edilən gəlirin istifadəsi qaydaları müqavilə ilə müəyyən edilir.

1078-29.6. Broker eyni zamanda diler fəaliyyəti ilə məşğul olduqda, ona müştəri

tərəfindən verilmiş sifarişdə diler fəaliyyətinin həyata keçirilməsi ilə bağlı aparıldığı

əməliyyatlarla əqdin istiqaməti və şərtləri eyni olduqda, o, ilk növbədə müştərinin

tapşırığını yerinə yetirməlidir.

1078-29.7. Broker müflis elan edildikdə broker xidmətinin göstərilməsi haqqında

müqaviləyə əsasən müştərinin onda saxlanılan maddi vəsaitlər qaytarılmalıdır.

1078-29.8. Broker fəaliyyətini tənzimləyən qaydalar və broker ilə müştəri arasında

bağlanılmış müqaviləyə dair tələblər müvafiq icra hakimiyyəti orqanı tərəfindən müəyyən

edilir.

1078-29.9. Broker cinayət yolu ilə əldə edilmiş pul vəsaitlərinin və ya digər əmlakın

leqallaşdırılmasının və terrorçuluğun maliyyələşdirilməsinin qarşısının alınması məqsədi

ilə onun üçün müvafiq qanunvericiliklə müəyyən edilmiş tədbirləri yerinə yetirməlidir.

Maddə 1078-30. Diler fəaliyyəti

1078-30.1. Diler fəaliyyəti yalnız hüquqi şəxslər tərəfindən həyata keçirilə bilər.

1078-30.2. Diler əvvəlcədən elan etdiyi şərtlərə uyğun gələn alqı-satqı müqavilələrinin

bağlanmasından həmin şərtləri dəyişdirmək yolu ilə imtina edə bilməz.

1078-30.3. Diler fəaliyyətini tənzimləyən qaydalar müvafiq icra hakimiyyəti orqanı

tərəfindən müəyyən edilir.

Maddə 1078-31. Aktivlərin idarə edilməsi üzrə fəaliyyət

1078-31.1. Aktivlərin idarə edilməsi üzrə fəaliyyət yalnız hüquqi şəxslər tərəfindən

həyata keçirilə bilər. Aktivlərin idarə edilməsi üzrə fəaliyyəti həyata keçirən qiymətli

kağızlar bazarının peşəkar iştirakçısı idarəçi adlanır.

[741]

1078-31.2. İdarəçiyə idarə edilmək üçün qiymətli kağızların, pul vəsaitlərinin və

qanunvericilikdə nəzərdə tutulmuş digər əmlakın verilməsi həmin qiymətli kağızlara, pul

vəsaitlərinə və əmlaka mülkiyyət hüququnun keçməsinə səbəb olmur.

1078-31.3. İdarəçi ilə müştərisi arasında və ya idarəçinin bir neçə müştəriləri

arasında maraqlar ixtilafı yarandıqda idarəçi bu barədə müştərilərinə dərhal məlumat

verməlidir. Əks tədqirdə, bunun nəticəsində müştəriyə dəymiş zərər idarəçi tərəfindən

ödənilməlidir.

1078-31.4. İdarəçinin öhdəlikləri üzrə tənbeh tədbirləri müştərinin idarə etməyə

verilmiş əmlakına yönəldilə bilməz.

1078-31.5. İdarəçinin fəaliyyətini tənzimləyən qaydalar və idarəçi ilə müştərinin

müqaviləsinə dair tələblər müvafiq icra hakimiyyəti orqanı tərəfindən müəyyən edilir.

1078-31.6. İdarəçi cinayət yolu ilə əldə edilmiş pul vəsaitlərinin və ya digər əmlakın

leqallaşdırılmasının və terrorçuluğun maliyyələşdirilməsinin qarşısının alınması məqsədi

ilə onun üçün müvafiq qanunvericiliklə müəyyən edilmiş tədbirləri yerinə yetirməlidir.

[742]

Maddə 1078-32. Klirinq fəaliyyəti

1078-32.1. Klirinq fəaliyyətini yalnız hüquqi şəxslər (bundan sonra - klirinq

təşkilatları) həyata keçirir.

1078-32.2. Qiymətli kağızlarla əqdlər üzrə hesablaşmaları həyata keçirən klirinq

təşkilatlan qiymətli kağızlarla əqdlərin icra olunmaması risklərini azaltmaq üçün zəmanət

fondu yaratmalıdır. Zəmanət fondunun minimal məbləği bağlanılacaq əqdlərin təmin edilməmiş

hissəsindən az olmamalıdır.

1078-32.3. Klirinq fəaliyyətinin həyata keçirilməsinin qaydaları müvafiq icra

hakimiyyəti orqanı tərəfindən müəyyən edilir.

Maddə 1078-33. Depozitar fəaliyyəti

1078-33.1. Depozitar fəaliyyəti yalnız hüquqi şəxslər tərəfindən həyata keçirilə bilər.

1078-33.2. Depozitar fəaliyyətinin həyata keçirilməsi standartları və qaydaları müvafiq

icra hakimiyyəti orqanı tərəfindən müəyyən edilir.

1078-33.3. Depozitarın qiymətli kağızların saxlanması və uçotu üzrə xidmətlərindən

istifadə edən şəxs deponent adlandırılır.

1078-33.4. Depozitar müqaviləsinin bağlanılması qiymətli kağızlar üzrə mülkiyyət

hüququnun depozitara keçməsinə əsas deyildir.

1078-33.5. Depozitarın öhdəlikləri üzrə tənbeh tədbirləri deponentin qiymətli

kağızlarına yönəldilə bilməz.

1078-33.6. Depozitar, depo hesabları üzrə yazıların tamlığını və düzgünlüyünü təmin-

etməlidir və öz öhdəliklərinin yerinə yetirilməməsinə və ya lazımınca yerinə

yetirilməməsinə görə, depo hesabları üzrə yazıların tamlığına və düzgünlüyünə görə

məsuliyyət daşıyır.

1078-33.7. Depozitar sisteminin strukturu, onun üzvlərinin qarşılıqlı münasibətlərinin

prinsipləri, məzmunu və formasına olan tələblər, onların fəaliyyət qaydaları müvafiq icra

hakimiyyəti orqanı tərəfindən müəyyən edilir.

1078-33.8. Depozitar eyni zamanda reyestrsaxlayıcı peşəkar fəaliyyətini həyata

keçirdikdə emitentlə bağlanılmış müqaviləyə əsasən qiymətli kağız sahiblərinin və (və ya)

nominal saxlayıcıların depo hesablarına əsasən reyestri aparır. Bu halda digər

depozitarlarda saxlanılan qiymətli kağızlar qiymətli kağız sahiblərinin reyestrini aparan

depozitarda nominal saxlayıcı hesabında əks etdirilir.

1078-33.9. Azərbaycan Respublikasının Mərkəzi Bankı dövlət qiymətli kağızlarına

hüquqların uçotunu aparan depozitarla bağlanılmış müqavilə əsasında həmin qiymətli kağızlar

üzrə ayrı-ayrı depozitar əməliyyatlarını aparmaq hüququna malikdir

Maddə 1078-34. Qiymətli kağız sahiblərinin reyestrinin aparılması üzrə fəaliyyət

1078-34.1. Qiymətli kağız sahiblərinin reyestrinin aparılması üzrə fəaliyyətlə yalnız

hüquqi şəxslər məşğul ola bilər.

1078-34.2. Qiymətli kağız sahiblərinin reyestrinin aparılması üzrə fəaliyyəti həyata

keçirən şəxs (bundan sonra - reyestrsaxlayıcı) qiymətli kağız sahiblərinin reyestrinin

aparılması sistemində qeydə alınmış emitentin qiymətli kağızları ilə əqdləri bağlaya

bilməz.

1078-34.3. Qiymətli kağız sahiblərinin reyestri müəyyən tarixə qeydə alınmış qiymətli

kağızların sahiblərinin və nominal saxlayıcılarının, onlara məxsus qiymətli kağızların

sayının və növünün eyniləşdirilməsini təmin edən siyahıdır. Qiymətli kağızların reyestrində

emitent haqqında məlumat, hər bir qiymətli kağız sahiblərinə və nominal saxlayıcılarına

məxsus olan qiymətli kağızların sayı, nominal dəyəri, növü, forması, öhdəliklər ilə

yükləndirilməsi və qanunvericiliklə müəyyən edilmiş digər məlumatlar göstərilməlidir.

1078-34.4. Qiymətli kağız sahiblərinin reyestrinin aparılması üzrə fəaliyyətin həyata

keçirilməsi qaydaları müvafiq icra hakimiyyəti orqanı tərəfindən müəyyən edilir.

1078-34.5. Adsız qiymətli kağızların sahiblərinin reyestri aparılmır.

1078-34.6. Bir emitentin adlı investisiya qiymətli kağızlarının sahiblərinin sayı

iyirmidən artıq olduqda, qiymətli kağız sahiblərinin reyestrinin aparılması yalnız qiymətli

kağızlar bazarının peşəkar iştirakçısı olan reyestrsaxlayıcı tərəfindən keçirilməlidir. Bir

emitentin adlı investisiya qiymətli kağızlarının sahiblərinin sayı iyirmi və daha az

olduqda, onların reyestri həm qiymətli kağızlar bazarının peşəkar iştirakçısı olan

reyestrsaxlayıcı, həm də emitentin özü tərəfindən aparıla bilər.

1078-34.7. Emitentin eyni növ qiymətli kağızlarının sahiblərinin reyestri eyni zamanda

yalnız bir reyestrsaxlayıcı tərəfindən aparılmalıdır.

1078-34.8. Reyestrsaxlayıcı reyestrdən verdiyi çıxarışlar üzrə yazıların tamlığını və

düzgünlüyünü təmin etməlidir və öz öhdəliklərinin yerinə yetirilməməsinə və ya lazımınca

yerinə yetirilməməsinə görə qanunvericiliklə müəyyən edilmiş qaydada məsuliyyət daşıyır.

1078-34.9. Emitent reyestrsaxlayıcısını dəyişdiyi halda, bu barədə kütləvi informasiya

vasitələrində elan verməli, və ya bütün qiymətli kağız sahiblərinə öz hesabına yazılı

bildiriş göndərməlidir.

1078-34.10. Qiymətli kağız sahiblərinin reyestrində qiymətli kağızların nominal

saxlayıcısı qismində broker (yalnız deponentləşdirilməmiş qiymətli kağızlar üzrə) və ya

depozitar çıxış edə bilərlər.

1078-34.11. Qiymətli kağızlar depozitarda deponentləşdirildikdə depozitar həmin

qiymətli kağızların sahiblərinin reyestrində nominal saxlayıcı kimi qeydə alınır.

1078-34.12. Qiymətli kağızların nominal saxlayıcısı həmin qiymətli kağızlarla təsbit

edilmiş hüquqları yalnız onların mülkiyyətçisi tərəfindən bu barədə səlahiyyət aldıqda

həyata keçirə bilər.

1078-34.13. Reyestrin aparılması sistemində nominal saxlayıcının adının qeyd edilməsi

qiymətli kağızlara mülkiyyət hüququnun nominal saxlayıcıya keçməsinə əsas deyildir.

1078-34.14. Bir nominal saxlayıcının müştəriləri olan qiymətli kağız sahiblərinin

arasında əqdlərin nəticələri reyestrdə əks etdirilmir.

1078-34.15. Qiymətli kağızların bir nominal saxlayıcıdan başqa nominal saxlayıcıya

ötürülməsi haqqında məlumat nominal saxlayıcılar tərəfindən üç iş günü ərzində

reyestrsaxlayıcıya təqdim olunmalıdır.

1078-34.16. Qiymətli kağız sahibləri tərəfindən qiymətli kağızlar üzrə hüquqların

həyata keçirilməsinin təmin edilməsi üçün nominal saxlayıcı reyestrsaxlayıcının tələbi ilə

müəyyən tarixə nominal saxlayıcısı olduğu şəxslərin siyahısını yeddi iş günü ərzində ona

təqdim etməlidir.

Maddə 1078-35. Fond birjası

1078-35.1. Fond birjası - qapalı səhmdar cəmiyyəti formasında yaradılan, öz üzvləri

arasında qiymətli kağızlarla ticarəti təşkil edən və bağlanmış əqdlərin icrasını təmin edən

ticarət təşkilatçısıdır.

1078-35.2. Adında "Fond birjası" ifadəsini yalnız fond birjası peşəkar fəaliyyətini

həyata keçirən şəxs istifadə edə bilər.

1078-35.3 Fond birjası müvafiq icra hakimiyyəti orqanı tərəfindən müəyyən edilmiş

standartlar əsasında fəaliyyətini tənzimləyən daxili qaydaları təsdiq etməlidir.

1078-35.4. Fond birjasının nizamnamə kapitalının minimal miqdarı müvafiq icra

hakimiyyəti orqanı tərəfindən müəyyən edilir.

1078-35.5. Fond birjası yalnız adi adlı səhmlər emissiya edə bilər.

1078-35.6. Fond birjasının səhmdarlarının hər biri birjanın səhmlərinin sayının iyirmi

faizindən çox olmamaqla səhmlərin sahibləri ola bilərlər.

1078-35.7. Fond birjası ticarəti öz üzvləri arasında təşkil edir. İstisna qaydasında

Azərbaycan Respublikasının Mərkəzi Bankı birja ticarətində birja üzvü olmadan iştirak edə

bilər.

1078-35.8. Fond birjasının işçiləri qiymətli kağızlar bazarının peşəkar iştirakçıları

və onların təsisçiləri ola bilməzlər, həmçinin fond birjasının fəaliyyətində sahibkarlar

kimi iştirak edə bilməzlər.

Maddə 1078-36. Fond birjasının üzvləri

1078-36.1. Fond birjasının üzvləri birjanın daxili qaydalarına uyğun olaraq birja

ticarətində bilavasitə iştirak etmək hüququna malik olan broker və ya dilerlərdir.

1078-36.2. Fond birjası üzvlüyünə daxil olması, fond birjası üzvlüyündən çıxarılması,

xaric edilməsi və birjada üzvlüyün dayandırılması qaydaları, habelə fond birjasında

üzvlərin fəaliyyətinin qaydaları müvafiq icra hakimiyyəti orqanının normativ hüquqi

aktları, həmçinin birjanın nizamnaməsi və digər daxili sənədləri ilə müəyyən edilir.

1078-36.3. Fond birjasının üzvlərinin broker və diler fəaliyyətinə xüsusi razılıqları

(lisenziyaları) olmalıdır və onlar birja tərəfindən onların ödəniş qabiliyyətinə və

özlərinin fəaliyyətlərinin təşkilinə dair müəyyən edilən ixtisas tələblərinə cavab

verməlidirlər.

1078-36.4. Birjada üzvlüyə aşağıdakı hallarda xitam verilir:

1078-36. 4.1. birja üzvlüyündən könüllü qaydada çıxdıqda;

1078-36.4.2 müvafiq icra hakimiyyəti orqanının qərarı nəticəsində birja üzvü olan

brokerə və dilerə verilən xüsusi razılıq (lisenziya) ləğv edildikdə;

1078-36.4.3. birjanın müvafiq idarəetmə orqanının qərarı ilə birja üzvü birja

qaydalarını kobud surətdə pozduqda və ya birja tərəfindən müəyyən edilən ixtisas

tələblərinə cavab vermədikdə;

1078-36.4.4. birjanın fəaliyyətinə xitam verildikdə.

1078-36.5. Fond birjası öz üzvlərinin sayını məhdudlaşdırmaq hüququna malikdir.

Maddə 1078-37. Fond birjası tərəfindən yığılan ödənişlər

1078-37.1. Fond birjası tərəfindən aşağıdakı hallarda pul ödənişləri müəyyən edilə

bilər:

1078-37.1.1. fond birjasının üzvlüyünə daxil olmaq üçün;

1078-37.1.2. qiymətli kağızların listinqi üçün;

1078-37.1.3. birja əqdlərinin təşkili üçün.

1078-37.2. Müvafiq icra hakimiyyəti orqanı tərəfindən müəyyən edilmiş qaydalarda,

birjanın nizamnaməsi və birja qaydaları ilə nəzərdə tutulmuş digər hallarda da ödənişlərin

alınması müəyyən edilə bilər.

Maddə 1078-38. Birja əqdləri

1078-38.1. Birja ticarətinin iştirakçıları arasında bağlanılmış müqavilə birja əqdidir.

1078-38.2. Fond birjasında bağlanılmış bütün əqdlər qanunvericiliklə və birja qaydaları

ilə müəyyən edilmiş qaydada qeydiyyata alınmalıdır və rəsmiləşdirilməlidir.

1078-38.3. Birjamn müvafiq səlahiyyətli orqanı birja qaydalarına əsasən birja üzvünü

müvəqqəti olaraq birja əqdlərinin bağlanılmasından kənarlaşdıra bilər.

Maddə 1078-39. Birja qaydaları

1078-39.1. Fond birjası qiymətli kağızların birjada dövriyyəyə buraxılma qaydalarmı,

onları birjada kotirovka edilən qiymətli kağızların siyahısına daxil edilməsi (listinq) və

göstərilən siyahıdan çıxarılması (delistinq), birjada əqdlərin bağlanması, qeydiyyatı,

icrası və təmin edilməsi, əqdlər üzrə hesablaşmaların aparılması, birja üzvləri arasında

birja əməliyyatlarının aparılması zamanı yaranan mübahisələrin həlli və fond birjasının

fəaliyyətilə əlaqədar digər qaydaları müvafiq icra hakimiyyəti orqanının normativ hüquqi

aktlarına uyğun olaraq qəbul edir.

1078-39.2. Fond birjası ticarətin aparılması vaxtı haqqında, birjada ticarətə

buraxılmış qiymətli kağızların siyahısı və qiymətləri (kotirovkası), ticarət sessiyasının

nəticələri haqqında və qanunvericiliklə nəzərdə tutulmuş digər məlumatları vaxtında təqdim

etməklə aparılan ticarətin şəffaflığını təmin etməlidir.

§ 16. Qiymətli kağızlar bazarının tənzimlənməsi

[743]

Maddə 1078-40. Qiymətli kağızlar bazarının dövlət tənzimlənməsi

1078-40.1. Qiymətli kağızlar bazarının dövlət tənzimlənməsi aşağıdakılardan ibarətdir:

1078-40.1.1. qiymətli kağızlar bazarının tənzimlənməsi üzrə normativ hüquqi aktların

qəbul edilməsi və onlara riayət olunmasına nəzarətin həyata keçirilməsindən;

1078-40.1.2. qiymətli kağızlar bazarının iştirakçılarına tələblərin və onların

fəaliyyəti qaydalarının müəyyən edilməsindən;

1078-40.1.3. qiymətli kağızlar buraxılışlarının dövlət qeydiyyatının aparılmasındən;

1078-40.1.4. qiymətli kağızlar bazarında peşəkar fəaliyyətin həyata keçirilməsi üçün

xüsusi razılığın (lisenziyanın) verilməsindən;

1078-40.1.5. qiymətli kağızlar bazarında investorların və qiymətli kağızlar

sahiblərinin hüquqlarının müdafiəsindən;

1078-40.1.6. qiymətli kağızlar bazarı iştirakçılarının fəaliyyətinə dövlət nəzarətinin

həyata keçirilməsindən;

1078-40.1.7. qiymətli kağızlar bazarında qanunvericiliyi pozan şəxslərin məsuliyyətə

cəlb edilməsi üzrə müvafiq tədbirlərin görülməsindən;

1078-40.1.8. qiymətli kağızlar bazarının iştirakçılarının peşə səviyyəsinin artırılması

üzrə müvafiq tədbirlərin görülməsindən;

1078-40.1.9. qiymətli kağızlar bazarının inkişafı istiqamətlərinin müəyyən

edilməsindən;

1078-40.1.10. qiymətli kağızlar bazarında sağlam rəqabət mühitinin yaradılmasındən;

1078-40.1.11. qiymətli kağızlarla əqdlərin bağlanmasına dair tələblərin müəyyən

edilməsindən;

1078-40.1.12. hüquqi və fiziki şəxslərin borc öhdəliklərinin qiymətli kağızlarla

rəsmiləşdirilməsi və ödənilməsi qaydalarının müəyyənləşdirilməsindən;

1078-40.1.13. qiymətli kağızlarla rəsmiləşdirilmiş borc öhdəlikləri bazarının

tənzimlənməsinin həyata keçirilməsindən;

1078-40.1.14. Azərbaycan Respublikasının qiymətli kağızlar bazarının dünya maliyyə

bazarına inteqrasiyası üzrə tədbirlərin hazırlanmasında və müvafiq icra hakimiyyəti

orqanına təsdiq edilmək üçün təqdim edilməsindən, müvafiq tədbirlərin həyata

keçirilməsindən;

1078-40.1.15. qiymətli kağızların öhdəliklərlə yüklənməsi və qiymətli kağızlarla

rəsmiləşdirilən daşınmaz əmlakın ipotekasının qeydiyyatının və uçotunun aparılmasından;

1078-40.1.16. qiymətli kağızlarla bağlı müvafiq dövlət reyestrlərinin (qiymətli

kağızların buraxılışının dövlət reyestri, veksel və çeklərin dövlət reyestri, qiymətli

kağızlarla girovun rəsmi reyestri, qiymətli kağızlarla rəsmiləşdirilən əmlakın ipotekasının

dövlət reyestri və s.) aparılmasından;

1078-40.1.17. qiymətli kağızlar bazarında sığortalanmalı olan risklərin sığorta

standartlarının müəyyən edilməsindən;

1078-40.1.18. qiymətli kağızlar bazarında məlumatların açıqlanması üzrə qaydaların

raüəyyən edilməsi və sisteminin təşkilindən;

1078-40.1.19. qiymətli kağızların (sertifikatların) blanklarının çap edilməsi və

onların ölkəyə gətirilməsi və aparılması üzrə fəaliyyətin tənzimlənməsindən;

1078-40.1.20. qiymətli kağızlar bazarının iştirakçılarına qanunvericiliklə müəyyən

edilmiş qaydada icrası məcburi olan göstərişlərin verilməsindən;

1078-40.1.21. qiymətli kağızlar bazarının və onun infrastrukturunun inkişafı məqsədi

ilə istifadə edilən fondların qanunvericiliklə müəyyən edilmiş qaydada yaradılması və

onların fəaliyyətinin tənzimlənməsindən;

1078-40.1.22. qiymətli kağızlar bazarında qiymətlərlə manipulyasiyalara yol verilməməsi

üzrə tədbirlərin görülməsindən.

1078-40.2. Qiymətli kağızlar bazarında dövlət tənzimlənməsi müvafiq icra hakimiyyəti

orqanı tərəfindən həyata keçirilir.

Maddə 1078-41. Qiymətli kağızlar bazarının peşəkar iştirakçılarının özünü tənzimləyən

təşkilatlan

1078-41.1. Qiymətli kağızlar bazarının peşəkar iştirakçılarının özünü tənzimləyən

təşkilatları Azərbaycan Respublikasının qanunvericiliyinə və öz nizamnamələrinə müvafiq

olaraq yaradılır və fəaliyyət göstərir.

1078-41.2. Qiymətli kağızlar bazarının peşəkar iştirakçılarının özünü tənzimləyən

təşkilatlarının fəaliyyəti aşağıdakı əsas məqsədləri daşıyır:

1078-41.2.1. qiymətli kağızlar bazarının peşəkar iştirakçılarının səmərəli peşəkar

fəaliyyəti üçün şəraitin yaradılması;

1078-41.2.2. qiymətli kağızlar bazarında investorların və digər iştirakçıların

maraqlarının qorunması;

1078-41.2.3. qiymətli kağızlar bazarının peşəkar iştirakçılarının özünü tənzimləyən

təşkilatının üzvləri arasında qarşılıqlı münasibətlərin tənzimlənməsi qaydalarının müəyyən

edilməsi;

1078-41.2.4. qiymətli kağızlar bazarının peşəkar iştirakçılarının özünü tənzimləyən

təşkilatlarının üzvlərinin fəaliyyətinin etik normalarının müəyyən edilməsi və bu normalara

riayət olunmasının təmin edilməsi.

1078-41.2.5. Qiymətli kağızlar bazarının peşəkar iştirakçılarının özünü tənzimləyən

təşkilatların fəaliyyətləri haqqında məlumatları müvafiq icra hakimiyyəti orqanı tərəfindən

müəyyən edilmiş qaydada və həcmdə açıqlamalıdırlar.

§ 17. Qiymətli kağızlar bazarında investorların maraqlarının müdafiəsi

[744]

Maddə 1078-42. Qiymətli kağızlar bazarında məlumatların açıqlanması

1078-42.1. Qiymətli kağızlar bazarında məlumatların açıqlanması hər bir maraqlı şəxsin

həmin məlumatlarla tanış olması imkanının təmin edilməsindən ibarətdir.

1078-42.2. Bu Məcəllə və müvafiq icra hakimiyyəti orqanı tərəfindən müəyyən edilmiş

qaydada emitent, qiymətli kağızlar bazarının peşəkar iştirakçısı, qiymətli kağızlar

bazarının özünü tənzimləyən təşkilat fəaliyyətləri ilə bağlı kütləvi informasiya

vasitələrində məlumatları açıqlamalıdırlar. Hamı üçün müəssər olan məlumatlar açıqlanmış

məlumatlar hesab olunur.

Maddə 1078-43. Emitent tərəfindən məlumatların açıqlanması

1078-43.1. Kütləvi təklif vasitəsi ilə yerləşdirilən qiymətli kağızların emitenti dərc

etmək və müvafiq icra hakimiyyəti orqanına təqdim etmək yolu ilə özünün qiymətli kağızları

və maliyyə-təsərrüfat fəaliyyəti haqqında aşağıdakı məlumatlan açıqlamağa borcludur:

1078-43.1.1. emitentin illik hesabatını;

1078-43.1.2. onun maliyyə-təsərrüfat fəaliyyətinə təsir göstərən mühüm hadisələr və

hərəkətlər haqqında məlumatları;

1078-43.1.3. qiymətli kağızların emissiya prospektini;

1078-43.1.4. qiymətli kağızların emissiyasının yekunları haqqında hesabatını.

1078-43.2. Emitentin açıqlanmalı olan qiymətli kağızlar haqqında illik hesabatına,

maliyyə-təsərrüfat fəaliyyətinə təsir göstərən mühüm hadisələrin və hərəkətlərin, qiymətli

kağızların emissiya prospekti, emissiyasının yekunları haqqında məlumatların dairəsi, onlar

barəsində tələblər müvafiq icra hakimiyyəti orqanı tərəfindən müəyyən edilir.

1078-43.3. Emitentin illik hesabatı ilin nəticələri üzrə hazırlanır, onun ali idarəetmə

orqanı tərəfindən təsdiq edilir və təsdiq edildiyi tarixdən etibarən otuz gündən gec

olmayaraq açıqlanır.

1078-43.4. Emitentin maliyyə-təsərrüfat fəaliyyətinə təsir göstərən mühüm hadisələr və

hərəkətlər barədə məlumat müvafiq icra hakimiyyəti orqanına həmin hərəkətlər və hadisələr

baş verdiyi gündən on beş gündən gec olmayaraq təqdim olunur.

1078-43.5. Banklar və digər kredit təşkilatları tərəfindən məlumatların açıqlanması

qaydaları müvafiq icra hakimiyyəti orqanı tərəfindən Azərbaycan Respublikasının Mərkəzi

Bankının rəyi alınmaqla müəyyən edilir.

Maddə 1078-44. Fond birjası tərəfindən məlumatın açıqlanması

Fond birjası nizamnaməsi, qaydaları, üzvlərinin siyahısı, dövriyyəyə buraxılan qiymətli

kağızları, bağlanılan əqdlər haqqında məlumatları açıqlamalıdır.

Maddə 1078-45. Qiymətli kağızlar bazarının peşəkar iştirakçılarının özünü tənzimləyən

təşkilatı tərəfindən məlumatların açıqlanması

Qiymətli kağızlar bazarının peşəkar iştirakçılarının özünü tənzimləyən təşkilat

nizamnaməsi, qaydaları, standartları və üzvləri haqqında məlumatları açıqlamalıdır.

§ 18. Qiymətli kağızlar bazarında xidməti məlumat

[745]

Maddə 1078-46. Qiymətli kağızlar bazarında xidməti məlumatın anlayışı

1078-46.1. Xidməti məlumat ümumi qaydada əldə edilə bilməyən, qiymətli kağızlar

bazarının iştirakçısı olan təşkilatlarda, yaxud müvafiq dövlət orqanlarında tutduğu vəzifə

ilə əlaqədar olaraq əldə edilən və ya emitentlə bağlanmış müqaviləyə əsasən, qiymətli

kağızlar bazarının subyektləri, qiymətli kağızlar, onlarla əməliyyatlar, qiymətlər və digər

xüsusatlar üzrə açıqlanmamalı olan və istifadə edildikdə məlumat sahibinə qiymətli

kağızlarla əməliyyatların aparılmasında digər iştirakçılardan daha üstün mövqe təmin edən

məlumatdır.

1078-46.2. İnsayder bu Məcəllənin 1078-46.1-ci maddəsinə əsasən xidməti məlumata malik

olan şəxsdir.

Maddə 1078-47. İnsayderlər

1078-47.1. İnsayderlərə aşağıdakılar aiddir:

1078-47.1.1. emitentin direktorlar (müşahidə) şurasının (bu orqanlar olduqda) və icra

orqanlarının üzvləri;

1078-47.1.2. emitentin fəaliyyətinə nəzarət edən şəxslər;

1078-47.1.3. xidməti məlumatı tutduğu vəzifəyə, müqaviləyə, yaxud emitent və ya digər

insayder tərəfindən müvafiq hüququn verilməsi nəticəsində əldə etmək imkanı olan şəxslər;

1078-47.1.4. emitentin nizamnamə kapitalının on faizindən artıq hissəsinə malik olan

şəxslər;

1078-47.1.5. son altı ay ərzində bu Məcəllənin 1078-47.1.1-1078-47.1.4-cü maddələrinin

təsiri altına düşən şəxslər.

1078-47.2. İnsayderlər öz fəaliyyətində aşağıdakılara yol verməməlidirlər:

1078-47.2.1. qiymətli kağızların dövriyyəsinə təsir göstərə bilən xidməti məlumatın

istifadəsi ilə əməliyyatlara;

1078-47.2.2. digər şəxslərə xidməti məlumatı təqdim etməklə onları bununla bağlı

əqdlərin bağlanmasına təhrik etmək.

1078-47.3. İnsayder özünə məxsus olan qiymətli kağızlarla apardığı əməliyyat barədə

məlumatı müvafiq icra hakimiyyəti orqanı tərəfindən müəyyənləşdirilmiş qaydada

açıqlamalıdır.

1078-47.4. Xidməti məlumatın istifadəsi ilə əqdlərin bağlanması faktı və ya belə əqdin

bağlanması cəhdi aşkar edildikdə qiymətli kağızlar bazarının peşəkar iştirakçıları əqdin

bağlanmasını və icrasını dayandırmalı və bu barədə məlumatı dərhal müvafiq icra hakimiyyəti

orqanına verməlidirlər.

1078-47.5. Xidməti məlumatın saxlanılması və təqdim edilməsi qaydaları müvafiq icra

hakimiyyəti orqanı tərəfindən müəyyən edilir.

55-ci fəsil.

Xüsusi mükafatlandırmanın açıq elan edilməsi. Müsabiqə

Maddə 1079. Xüsusi mükafatlandırmanın açıq elan edilməsi anlayışı

Hər hansı hərəkəti yerinə yetirməyə, məsələn, hər hansı müəyyən nəticəyə nail olmağa

görə açıq elan çərçivəsində mükafat təyin edən şəxs həmin hərəkəti yerinə yetirmiş şəxsə

mükafat ödəməlidir. Bu qayda şəxsin həmin hərəkəti yerinə yetirərkən mükafat gözləmədiyi

halda da qüvvədədir.

Maddə 1080. Xüsusi mükafatlandırmanın açıq elan edilməsinin ləğvi

1080.1. Mükafatlandırma vədi açıq elanda nəzərdə tutulan hərəkətin yerinə yetirilməsinə

qədər ləğv edilə bilər.

1080.2. Açıq elanda nəzərdə tutulan mükafatlandırmanın ləğv edilməsi yalnız o halda

etibarlıdır ki, mükafatlandırmanın təyin edilməsi hansı qaydada elan olunmuşdusa, ləğv

edilməsi də o cür elan olunsun, ya da xüsusi məlumatda elan olunsun.

1080.3. Mükafatlandırmanın açıq elanında ləğvetmənin mümkünlüyü istisna oluna bilər.

Şübhə yarandıqda bu cür istisnaya o halda yol verilir ki, açıq elanda nəzərdə tutulan

hərəkəti yerinə yetirmək üçün müddət müəyyənləşdirilmiş olsun.

Maddə 1081. Açıq elanda nəzərdə tutulan mükafatın verilməsi

1081.1. Mükafat təyin edilmiş hərəkəti bir neçə şəxs yerinə yetirdikdə, mükafatı həmin

hərəkəti birinci yerinə yetirmiş şəxs alır.

1081.2. Hərəkəti bir neçə şəxs eyni zamanda yerinə yetirdikdə, mükafat onların arasında

bərabər bölünür.

1081.3. Mükafat təyin edilmiş nəticəyə nail olmaqda bir neçə şəxs iştirak etdikdə

mükafatı təyin etmiş şəxs ayrılıqda onlardan hər birinin nəticəyə nail olmaqda iştirak

payını nəzərə alaraq, mükafatı onların arasında ədalətli mülahizə əsasında bölür. Açıq-

aşkar ədalətsiz bölgünün məcburi qüvvəsi yoxdur və iştirakçılardan birinin ərizəsinə əsasən

məhkəmənin qərarı ilə dəyişdirilə bilər. İştirakçılardan biri bölgünün məcburi qüvvəsini

qəbul etmədikdə, mükafatı təyin etmiş şəxsin, bütün iştirakçılar kimin nəyə ixtiyarı

çatdığı barədə aralarındakı mübahisəni həll edib qurtarmayınca, mükafatı verməkdən imtina

etmək hüququ vardır. İştirakçıların hər biri mükafatın hamı üçün depozitə qoyulmasını tələb

edə bilər.

1081.4. Bu Məcəllənin 1081.2 və 1081.3-cü maddələrində nəzərdə tutulan hallarda mükafat

öz xarakterinə görə bölünmədikdə və ya elana əsasən bir şəxs üçün nəzərdə tutulduqda,

püşkatma yolu ilə verilir.

Maddə 1082. Müsabiqə anlayışı və onun hüquqi nəticələri

1082.1. Müsabiqə müəyyən hərəkəti yerinə yetirməyə görə mükafatlandırma barədə açıq

elandır; bu zaman hərəkəti yerinə yetirən şəxslər (iştirakçılar) bir və ya bir neçə

nəfərdən ibarət münsiflər heyətinin və ya mükafatı təyin etmiş şəxsin verdiyi prizi almaq

üçün müsabiqədə iştirak etməkdən ötrü işlərin təqdim edilməsi barədə ərizə verirlər. Priz

qalibə sifariş veriləcəyi vədindən də ibarət ola bilər.

1082.2. Mükafatlandırmaya dair açıq elanın predmeti priz verilməklə müsabiqədə iştirak

etmək üçün işlərin təqdim edilməsi barədə ərizə olduqda bu elan yalnız işlərin təqdim

edilməsi müddəti göstərildikdə qüvvəyə malikdir.

1082.3. Vaxtında təqdim edilmiş işin müsabiqənin şərtlərinə uyğun gəlib-gəlmədiyi və

iştirakçılardan kimin üstünlük verilməyə layiq olduğu barədə qərar müsabiqənin şərtlərində

göstərilən şəxs tərəfindən, şərtlərdə bu göstərilmədikdə isə müsabiqəni elan etmiş şəxs

tərəfindən qəbul olunur. Qərar bütün iştirakçılar üçün məcburi qüvvəyə malikdir və ondan

məhkəməyə şikayət verilə bilməz. Əgər prizin verilməsi proseduru və şərtləri başqa şəkildə

tənzimlənmişsə, bu qayda tətbiq olunmur.

1082.4. İşlər eyni məziyyətli olduqda, müsabiqə prizinin verilməsinə bu Məcəllənin

1081.2 və 1081.4-cü maddələrinin müddəaları tətbiq edilir.

1082.5. Müsabiqə elan etmiş şəxs priz almaqdan ötrü iştirakçılardan birinin təqdim

etdiyi əsərə mülkiyyət hüququnun verilməsini yalnız o halda tələb edə bilər ki, müsabiqənin

şərtlərində hüququn bu cür keçməsini təsbit etmiş olsun.

1082.6. Əgər layihə işlənməsi üçün müsabiqənin şərtlərində müsabiqə elan etmiş şəxsin

layihənin sonrakı işlənməsini priz alana tapşırmaq niyyəti göstərilmişsə, müsabiqə elan

etmiş şəxs layihə həyata keçirildikdən sonra onun sonrakı işlənməsini priz alanlardan

birinə tapşırmağa borcludur.

1082.7. Müsabiqədə iştirak müsabiqəni elan etmiş şəxsdən mallar və ya digər xidmətlər

alınması ilə əlaqələndirildikdə onun keçirilməsi qadağandır. Müsabiqədə iştirak etməklə

əlaqədar bağlanmış, mallar və ya digər xidmətlər alınması barədə müqavilələrin qüvvəsi

yoxdur.

56 – cı fəsil.

Oyunların və mərclərin keçirilməsi

Maddə 1083. Oyunlar və mərclər anlayışı

1083.1. Oyunlar və mərclər hər hansı təsərrüfat məqsədi daşımayan müqavilələrdir,

onlara əsasən iştirakçılar qismən də olsa, qeyri-müəyyənlikdən və ya təsadüfdən asılı olan

mənfəət götürür və ya zərər çəkirlər. Bu fəslin müddəaları törəmə maliyyə alətlərinə şamil edilmir.

[746]

1083.2. Aşağıdakılar oyun və mərc kimi qiymətləndirilir:

1083.2.1. oyun və ya mərc üçün şüurlu surətdə borc və avans verilməsi;

1083.2.2. oyun və ya mərc xarakteri daşıyan əmtəə əqdləri və ya qiymətli kağızlarla

əməliyyatlar.

Maddə 1084. Lotereyalar və idman mərc oyunları istisna olmaqla, oyun və mərc üzrə tələblərin

istisna edilməsi

[747]

Lotereyalar və idman mərc oyunları istisna olmaqla, oyun və mərc üzrə heç bir tələb əmələ gəlmir.

Maddə 1085. Könüllü ödənişlər

1085.1. Oyun və mərc prosesində könüllü verilmiş ödənişlər geri tələb edilə bilməz.

1085.2. Oyunda və ya mərcdə uduzulan məbləği ödəmək məqsədi ilə oyunçunun və ya mərc

gələnin imzaladığı, mövcud borcun etirafına dair müqavilə və ya qiymətli kağız, onun

verilməsinə baxmayaraq, reallaşdırıla bilməz.

Maddə 1086.Lotereyalar üzrə tələb

[748]

Lotereyanın qanunvericiliklə nəzərdə tutulmuş hallarda dayandırılması və ya onun

keçirilməsinə xitam verilməsi lotereya biletinin (ona bərabər tutulan digər məlumat

daşıyıcısının) sahibinin lotereya təşkilatçısına qarşı uduşların verilməsi (ödənilməsi)

tələbini istisna etmir.

[749]

Səkkizinci bölmə

QANUNDAN ƏMƏLƏ GƏLƏN ÖHDӘLİKLӘR

57-ci fəsil.

Özgə işlərini tapşırıqsız aparma

Maddə 1087. Özgə işlərini tapşırıqsız vicdanla aparma

1087.1. Özgəsinin (sahibkarın) işlərini tapşırıq və ya digər əsas olmadan aparan şəxs

(icraçı) onu vicdanla aparmağa borcludur.

1087.2. İşlərin tapşırıqsız aparılmasını sonradan sahibkar bəyəndikdə bu bölmənin

müddəaları əvəzinə tapşırıq haqqında müddəalar tətbiq olunur.

Maddə 1088. Xəbərdaretmə vəzifəsi

1088.1. İcraçı işləri idarəetməyə qəbul etməsi barədə sahibkarı mümkün qədər qısa

müddətdə xəbərdar etməli və əgər ləngimə hər hansı risklə bağlı deyilsə, onun qərarını

gözləməlidir.

1088.2. İcraçı başladığı işləri sahibkarın özünün fəaliyyət göstərə biləcəyi vaxtadək

davam etdirməlidir.

Maddə 1089. İcraçının məsuliyyəti

1089.1. İcraçı işləri aparması gedişində qəsdən və ya ehtiyatsızlıq üzündən vurulan

zərərin kompensasiyası üçün sahibkar qarşısında məsuliyyət daşıyır.

1089.2. İşlərin aparılmasından məqsəd sahibkarı yaxınlaşmaqda olan təhlükədən qorumaq

olduqda, icraçının məsuliyyəti qəsd və kobud ehtiyatsızlıq üçün məsuliyyətin hədləri ilə

məhdudlaşır.

[750]

1089.3. Əgər işlərin aparılması sahibkarın elan edilmiş və ya başqa şəkildə aşkar

olunmuş iradəsinə ziddirsə, icraçı zərəri qəsdən və ya ehtiyatsızlıq üzündən vurmamış

olduqda belə, sahibkar qarşısında məsuliyyət daşıyır, amma icraçının öz müdaxiləsi olmadan

da zərərin yarana biləcəyini sübuta yetirdiyi hallar istisna təşkil edir.

[751]

1089.4. İcraçı fəaliyyət qabiliyyəti olmayan və ya məhdud fəaliyyət qabiliyyətli

olduqda, yalnız hüquqa zidd hərəkətlər və əsassız varlanma haqqında müddəalara uyğun

məsuliyyət daşıyır.

Maddə 1090. İcraçının hüquqları

1090.1. Əgər işlərin aparılması sahibkarın mənafeyinə və ehtimal olunan istəyinə uyğun

gəlirsə, icraçı xərclərin əvəzinin ödənilməsini və öhdəliklərdən azad olunmasını tələb edə

bilər. İcraçı lazımi vicdanlılıqla fəaliyyət göstərmişsə, bu qayda işlərin aparılmasının

gözlənilən nəticə ilə qurtarmadığı halda da tətbiq olunur.

[752]

1090.2. İşlərin aparmağa qəbul olunması sahibkarın mənafeyinə və ehtimal olunan

istəyinə uyğun gəlmirsə, icraçı sahibkardan xərclərin əvəzinin ödənilməsini və

öhdəliklərdən azad olunmasını yalnız işlərin aparılması prosesində sahibkarın varlandığı

halda tələb edə bilər.

[753]

1090.3. İşlərin tapşırıqsız aparılmasında sahibkarın mənafeyi və ehtimal olunan istəyi

o halda nəzərə alınmır ki, belə işlərin aparılması sahibkarın ictimai vəzifələrinin və ya

digər tələblərinin yerinə yetirilməsi ilə bağlı olsun.

[754]

58 – ci fəsil.

Əsassız varlanma

Maddə 1091. Əsassız varlanma anlayışı

1091.1. Əsassız varlanan o şəxs (varlanmış şəxs) sayılır ki, hüquqi əsas olmadan başqa

şəxsin (məhrum olanın) hesabına əmlak əldə etsin.

[755]

1091.2. Əsassız varlanma yalnız o zaman baş verir ki, bu cür varlanmaya haqq qazandıran

qanuni əsas və ya müqavilə əsası olmur. Hüquqi əsas olmadan varlanma həmçinin o hallarda

baş vermiş sayılır ki, bu cür varlanma həyata keçirilməmiş əsasa və ya sonralar aradan

qalxmış əsasa söykənir.

Maddə 1092. Əsassız varlanma nəticəsində əldə edilənləri qaytarmaq vəzifəsi

1092.1. Varlanmış şəxs əldə etdiklərini məhrum olanın tələbi ilə ona qaytarmalıdır.

Qaytarma vəzifəsi aşağıdakılara da şamil edilir:

1092.1.1. bu Məcəllənin 157.5-ci maddəsinin tələbləri nəzərə alınmaqla, əldə

edilənlərdən götürülən faydaya;

[756]

1092.1.2. əldə edən şəxsin əldə etdiklərinə əsasən və ya onlar üçün kompensasiya kimi

əldə etdiyinə və ya qəsdən əldə etmədiyinə.

1092.2. Əldə edilənləri vermək mümkün olmadıqda, onların dəyəri ödənilir.

1092.3. Varlanmış şəxs qaytarmanın tələb olunduğu anda daha özünün varlı olmadığını

sübut edərsə, bu Məcəllənin 1092.1 və 1092.2-ci maddələrinə uyğun iddiaların irəli

sürülməsi istisna edilir. Varlanmadan əvvəl və ya bilavasitə varlanma zamanı bunun üçün

hüquqi əsasın olmadığını bilən varlanmış şəxsə bu qayda şamil edilmir.

[757]

Maddə 1093. Qaytarma tələbi

1093.1. Öhdəliyin icrası üçün deyil, varlanmış şəxsin hər hansı hərəkəti yerinə

yetirməsi və ya yerinə yetirməməsi üçün varlanmış şəxsə nə isə verən məhrum olan, varlanmış

şəxsin əməli gözlənilən məqsədə uyğun olmadıqda verdiyini geri tələb edə bilər.

1093.2. Aşağıdakı hallarda qaytarma tələbi istisna edilir:

1093.2.1. əgər məqsədə çatılması əvvəlcədən qeyri-mümkün idisə və verən bunu bilirdisə;

1093.2.2. əgər verən məqsədə çatmağa vicdansızcasına mane olmuşsa.

Maddə 1094. Varlanmış şəxsin xərclərinin kompensasiyası

Əsassız varlanmış şəxsin heç bir hüquqi əsas olmadan əldə etdiyi əşyaya çəkilən

xərclərin qaytarılması bu Məcəllənin 157.6-cı və 157.7-ci maddələri ilə müəyyən edilmiş

qaydada həyata keçirilir.

[758]

Maddə 1095. Əsassız varlanma obyektini qaytarmaq üçün müddətin keçməsi

Əsassız varlanma obyektini qaytarmaq hüququ məhrum olana öz hüququnun məlum olduğu

vaxtdan ən geci iki il sonra müddətin keçməsinə görə qüvvədən düşür. Qalan hallarda

müddətin keçməsi ümumi göstərişlərə uyğun müəyyənləşdirilir.

Doqquzuncu bölmə

MÜLKİ HÜQUQ POZUNTULARINDAN (DELİKTLƏRDƏN) ƏMƏLƏ GƏLƏN ÖHDƏLİKLƏR

59 – cu fəsil.

Mülki hüquq pozuntuları (deliktlər)

Maddə 1096. Mülki hüquq pozuntuları (deliktlər) anlayışı

1096.1. Mülki hüquq pozuntusu (delikt) hüquqla və ya qanunla müdafiə edilən başqa şəxsə

(zərərçəkənə) birbaşa ziyan və ya zərər vurulmasına gətirib çıxaran təqsirli, hüquqa zidd

(mülki qanunvericiliyin normalarını pozan) əməldir (hərəkət və ya hərəkətsizlikdir).

1096.2. Delikt törətmiş şəxs mülki hüquq məsuliyyəti daşıyır.

1096.3. Çıxarılmışdır.

[759]

Maddə 1097. Mülki hüquq pozuntuları üçün məsuliyyətin əsasları

1097.1. Mülki hüquq pozuntusu (delikt) nəticəsində fiziki şəxsin şəxsiyyətinə və ya

əmlakına vurulmuş zərərin, habelə hüquqi şəxsin əmlakına və işgüzar nüfuzuna vurulmuş

zərərin əvəzi zərərvuran tərəfindən tam həcmdə ödənilməlidir. Qanunla zərərin əvəzini

ödəmək vəzifəsi zərəri vurmayan şəxsin öhdəsinə qoyula bilər.

1097.2. Çıxarılmışdır.

[760]

1097.3. Qanunla zərərvuranın təqsiri olmadıqda da (obyektiv surətdə hüquqa zidd əməl

üçün) zərərin əvəzinin ödənilməsi nəzərdə tutula bilər.

1097.4. Çıxarılmışdır.

[761]

1097.5. Əgər zərər zərərçəkənin xahişi və ya razılığı ilə vurulmuşsa, onun əvəzini

ödəməkdən imtina edilə bilər.

Maddə 1098. Zərər vurulmasının qarşısının alınması

1098.1. Gələcəkdə zərər vurulması təhlükəsi bu cür təhlükəni yaradan fəaliyyətin

qadağan edilməsi barədə iddiaya əsas verə bilər.

1098.2. Əgər vurulmuş zərər onu vurmaqda davam edən və ya yeni zərər vurulması

təhlükəsi törədən binanın, qurğunun istismarının və ya digər istehsal fəaliyyətinin

nəticəsidirsə, məhkəmə cavabdehin üzərinə zərərin əvəzini ödəməkdən əlavə, müvafiq

fəaliyyəti dayandırmaq və ona xitam vermək vəzifəsini də qoya bilər.

1098.3. Məhkəmə müvafiq fəaliyyətin dayandırılması və ya ona xitam verilməsi barədə

iddiadan yalnız o halda imtina edə bilər ki, həmin fəaliyyətin dayandırılması və ya ona

xitam verilməsi dövlət mənafelərinə zidd olsun. Bu cür fəaliyyəti dayandırmaqdan və ya ona

xitam verməkdən imtina edilməsi zərərçəkənləri həmin fəaliyyətlə vurulmuş zərərin əvəzinin

ödənilməsi hüququndan məhrum etmir.

Maddə 1099. Hüquqi və ya fiziki şəxsin öz işçisi tərəfindən törədilmiş mülki hüquq

pozuntusu (delikt) üçün məsuliyyəti KMQ19

1099.1. Hüquqi və ya fiziki şəxs öz işçisinin törətdiyi mülki hüquq pozuntusu (delikt)

üçün məsuliyyət daşıyır və əmək (qulluq, mənsəb) vəzifələrinin icrası zamanı işçisinin

vurduğu zərərin əvəzini ödəməlidir.

1099.2. Bu Məcəllənin bu fəslində nəzərdə tutulan qaydalara tətbiqən, işçi əmək

müqaviləsi əsasında iş görən fiziki şəxsdir, habelə mülki hüquq müqaviləsi üzrə iş görən

fiziki şəxsdir, bir şərtlə ki, bu zaman o, müvafiq hüquqi və ya fiziki şəxsin tapşırığı ilə

və işlərin təhlükəsiz aparılmasına onun nəzarəti altında fəaliyyət göstərsin və ya

fəaliyyət göstərməli olsun.

Maddə 1100. Dövlət orqanlarının, yerli özünüidarə orqanlarının və onların vəzifəli

şəxslərinin vurduqları zərər üçün məsuliyyət

Dövlət orqanlarının, yerli özünüidarə orqanlarının və ya bu orqanların vəzifəli

şəxslərinin qanunsuz hərəkətləri (hərəkətsizliyi) nəticəsində, o cümlədən dövlət orqanının

və ya yerli özünüidarə orqanının qanuna və ya digər hüquqi akta uyğun gəlməyən aktının

qəbul edilməsi nəticəsində fiziki və ya hüquqi şəxsə vurulmuş zərərin əvəzini Azərbaycan

Respublikası və ya müvafiq bələdiyyə ödəməlidir.

Maddə 1101. Təhqiqat, ibtidai istintaq, prokurorluq və məhkəmə orqanlarının qanunsuz

hərəkətləri ilə vurulmuş zərər üçün məsuliyyət

1101.1. Qanunsuz məhkum etmə, cinayət məsuliyyətinə qanunsuz cəlb etmə, qəti imkan

tədbiri kimi həbsə almanın və ya başqa yerə getməmək haqqında iltizamın qanunsuz tətbiqi,

inzibati tənbehin qanunsuz verilməsi nəticəsində fiziki şəxsə vurulmuş zərərin əvəzini

təhqiqat, ibtidai istintaq, prokurorluq və məhkəmə orqanlarının vəzifəli şəxslərinin

təqsirindən asılı olmayaraq, Azərbaycan Respublikası qanunla müəyyənləşdirilmiş qaydada tam

həcmdə ödəyir.

1101.2. Təhqiqat, ibtidai istintaq, prokurorluq orqanlarının qanunsuz fəaliyyəti

nəticəsində fiziki və ya hüquqi şəxsə vurulmuş zərər bu Məcəllənin 1101.1-ci maddəsində

nəzərdə tutulan nəticələrə səbəb olmadıqda onun əvəzi qanunla müəyyənləşdirilmiş əsaslarla

və qaydada ödənilir.

1101.3. Ədalət məhkəməsinin həyata keçirilməsi zamanı vurulmuş zərərin əvəzi o halda

ödənilir ki, hakimin təqsiri məhkəmənin qanuni qüvvəyə minmiş hökmü ilə müəyyənləşdirilsin.

Maddə 1102. Öz məsuliyyətini sığorta etdirmiş şəxs tərəfindən zərərin əvəzinin

ödənilməsi – çıxarılmışdır.

[762]

Maddə 1103. On dörd yaşınadək olan yetkinlik yaşına çatmayanın törətdiyi mülki hüquq

pozuntusu üçün məsuliyyət

1103.1. On dörd yaşınadək olan yetkinlik yaşına çatmayanın (azyaşlının) törətdiyi mülki

hüquq pozuntusu nəticəsində dəyən zərər üçün onun valideynləri (övladlığa götürənlər) və ya

qəyyumu, zərərin onların təqsiri üzündən yaranmadığını sübuta yetirməsələr, məsuliyyət

daşıyırlar.

1103.2. Əgər qəyyumluğa möhtac azyaşlı müvafiq sosial xidmət müəssisəsində və ya qanuna görə

onun qəyyumu olan digər oxşar müəssisədə olmuşdursa, həmin müəssisə azyaşlının vurduğu

zərərin əvəzini, əgər zərərin müəssisənin təqsiri üzündən yaranmadığını sübuta yetirməsə,

ödəməyə borcludur.

[763]

1103.3. Əgər azyaşlı sosial xidmət müəssisələri və ya ona nəzarət etməyə borclu olan digər

müəssisənin və ya müqavilə əsasında nəzarət edən şəxsin nəzarəti altında olduğu dövrdə

zərər vurmuşdursa, həmin müəssisə və ya şəxs, zərərin onun təqsiri üzündən yaranmadığını

sübuta yetirməsə, zərər üçün məsuliyyət daşıyır.

[764]

1103.4. Valideynlərin (övladlığa götürənlərin), qəyyumların, sosial xidmət müəssisələri və

digər müəssisələrin azyaşlının vurduğu zərərin əvəzini ödəmək vəzifəsinə azyaşlı yetkinlik

yaşına çatdıqda və ya zərərin əvəzini ödəmək üçün yetərli əmlak əldə etdikdə xitam

verilmir.

[765]

1103.5. Əgər valideynlər (övladlığa götürənlər), qəyyumlar və ya bu Məcəllənin 1103.3-

cü maddəsində göstərilmiş digər fiziki şəxslər ölmüşlərsə və ya zərərçəkənin həyatına və ya

sağlamlığına vurulmuş zərərin əvəzini ödəmək üçün yetərli vəsaitə malik deyildirlərsə, tam

fəaliyyət qabiliyyətli olmuş zərərvuranın isə bu cür vəsaiti vardırsa, məhkəmə zərərçəkənin

və zərərvuranın əmlak vəziyyətini, habelə digər halları nəzərə almaqla, zərərin əvəzinin

tamamilə və ya qismən zərərvuranın özünün hesabına ödənilməsi barədə qərar qəbul edə bilər.

Maddə 1104. On dörd yaşından on səkkiz yaşınadək olan yetkinlik yaşına çatmayanın

törətdiyi mülki hüquq pozuntusu üçün məsuliyyət

1104.1. On dörd yaşından on səkkiz yaşınadək olan yetkinlik yaşına çatmayanlar zərər

vurulmasına gətirib çıxarmış mülki hüquq pozuntusu üçün ümumi əsaslarla müstəqil surətdə

məsuliyyət daşıyırlar.

1104.2. On dörd yaşından on səkkiz yaşınadək olan yetkinlik yaşına çatmayanın zərərin

əvəzini ödəmək üçün yetərli gəliri və ya başqa əmlakı olmadıqda zərərin hamısını və ya

çatışmayan hissəsini onun valideynləri (övladlığa götürənlər) və ya himayəçisi zərərin

onların təqsiri üzündən yaranmadığını sübuta yetirməsələr, ödəməlidirlər.

1104.3. Əgər on dörd yaşından on səkkiz yaşınadək olan və himayəçiliyə ehtiyac duyan

yetkinlik yaşına çatmayan müvafiq sosial xidmət müəssisəsində və ya qanuna görə onun himayəçisi

olan digər oxşar müəssisədə olmuşdursa, həmin müəssisə, zərərin onun təqsiri üzündən

yaranmadığını sübuta yetirməsə, zərərin hamısını və ya çatışmayan hissəsini ödəməyə

borcludur.

[766]

1104.4. Valideynlərin (övladlığa götürənlərin), himayəçinin və müvafiq müəssisənin on

dörd yaşından on səkkiz yaşınadək olan yetkinlik yaşına çatmayanın vurduğu zərərin əvəzini

ödəmək vəzifəsinə zərərvuran yetkinlik yaşına çatdıqda və ya yetkinlik yaşına çatdıqdan

sonra zərərin əvəzini ödəmək üçün yetərli gəliri və ya başqa əmlakı yarandıqda və ya

yetkinlik yaşına çatanadək fəaliyyət qabiliyyəti əldə etdikdə xitam verilmir.

[767]

Maddə 1105. Fəaliyyət qabiliyyəti olmayan sayılmış fiziki şəxsin törətdiyi mülki hüquq

pozuntusu üçün məsuliyyət

1105.1. Fəaliyyət qabiliyyəti olmayan sayılmış fiziki şəxsin törətdiyi mülki hüquq

pozuntusu nəticəsində dəyən zərərin əvəzini onun qəyyumu və ya ona nəzarət etməli olan

təşkilat, zərərin onların təqsiri üzündən yaranmadığını sübuta yetirməsələr, ödəyirlər.

1105.2. Qəyyumun və ya nəzarət etməli təşkilatın fəaliyyət qabiliyyəti olmayan sayılmış

fiziki şəxs tərəfindən vurulmuş zərərin əvəzini ödəmək vəzifəsinə həmin şəxsin sonradan

fəaliyyət qabiliyyətli sayıldığı halda xitam verilmir.

1105.3. Əgər qəyyum ölmüşdürsə və ya zərərçəkənin həyatına və ya sağlamlığına vurulmuş

zərərin əvəzini ödəmək üçün yetərli vəsaitə malik deyildirsə, zərərvuranın isə belə vəsaiti

vardırsa, məhkəmə zərərçəkənin və zərərvuranın əmlak vəziyyətini, habelə digər halları

nəzərə almaqla, zərərin hamısının və ya bir hissəsinin zərərvuranın özünün hesabına

ödənilməsi barədə qərar qəbul edə bilər.

Maddə 1106. Məhdud fəaliyyət qabiliyyətli sayılmış fiziki şəxsin törətdiyi mülki hüquq

pozuntusu üçün məsuliyyət

Məhdud fəaliyyət qabiliyyətli sayılmış fiziki şəxsin törətdiyi mülki hüquq pozuntusu

nəticəsində dəyən zərərin əvəzini zərərvuran özü ödəyir.

Maddə 1107. Öz hərəkətlərinin mənasını başa düşə bilməyən fiziki şəxsin törətdiyi mülki

hüquq pozuntusu üçün məsuliyyət

1107.1. Fəaliyyət qabiliyyətli fiziki şəxs və ya on dörd yaşından on səkkiz yaşınadək

olan yetkinlik yaşına çatmayan öz hərəkətlərinin mənasını başa düşə və ya onlara rəhbərlik

edə bilmədiyi vəziyyətdə mülki hüquq pozuntusu törətdikdə vurduğu zərər üçün məsuliyyət

daşımır. Əgər zərərçəkənin həyatına və ya sağlamlığına zərər vurulmuşdursa, məhkəmə

zərərçəkənin və zərərvuranın əmlak vəziyyətini, habelə digər halları nəzərə almaqla,

zərərin əvəzini tamamilə və ya qismən ödəmək vəzifəsini zərərvuranın üzərinə qoya bilər.

1107.2. Mülki hüquq pozuntusu törətmiş şəxs spirtli içkilərdən, narkotik vasitələrdən

və ya psixotrop maddələrdən istifadə etməklə və ya başqa üsulla özünü hərəkətlərinin

mənasını başa düşə və ya onlara rəhbərlik edə bilmədiyi vəziyyətə özü gətirdikdə

məsuliyyətdən azad edilmir.

[768]

1107.3. Əgər psixi pozuntu nəticəsində öz hərəkətlərinin mənasını başa düşə və ya

onlara rəhbərlik edə bilməyən şəxs mülki hüquq pozuntusu törətmişdirsə, məhkəmə zərərin

əvəzini ödəmək vəzifəsini həmin şəxslə birlikdə yaşayan, zərərvuranın psixi pozuntusundan

xəbərdar olmuş, lakin onun fəaliyyət qabiliyyəti olmayan sayılması məsələsini qaldırmamış

arvadının (ərinin), valideynlərinin, yetkinlik yaşına çatmış uşaqlarının öhdəsinə qoya

bilər.

Maddə 1108. Ətrafdakılar üçün yüksək təhlükə yaradan fəaliyyətlə törədilmiş zərərə görə

məsuliyyət

[769]

KMQ19

1108.1. Ətrafdakılar üçün yüksək təhlükə ilə bağlı fəaliyyəti (nəqliyyat

vasitələrindən, mexanizmlərdən, yüksək gərginlikli elektrik enerjisindən, atom

enerjisindən, partlayıcı maddələrdən, güclü təsir edən zəhərlərdən və i.a. istifadə

edilməsi; tikinti fəaliyyətinin və onunla bağlı digər fəaliyyətin həyata keçirilməsi və s.)

nəticəsində mülki hüquq pozuntusu törətmiş fiziki və hüquqi şəxslər yüksək təhlükə

mənbəyinin vurduğu zərərin əvəzini ödəməyə borcludurlar, bu şərtlə ki, zərərin

qarşısıalınmaz qüvvənin təsiri və ya zərərçəkənin qəsdi nəticəsində əmələ gəldiyini sübuta

yetirməsinlər. Zərərin əvəzini ödəmək vəzifəsi yüksək təhlükə mənbəyinə mülkiyyət hüququ

ilə və ya digər qanuni əsasla (icarə hüququ ilə, nəqliyyat vasitəsini idarə etmək hüququna

dair etibarnamə üzrə və i.a.) sahiblik edən fiziki və ya hüquqi şəxsin öhdəsinə

qoyulur.

[770]

1108.2. Yüksək təhlükə mənbəyinin sahibi digər şəxslərin hüquqa zidd hərəkətləri

nəticəsində mənbənin onun sahibliyindən çıxdığını sübuta yetirərsə, həmin mənbənin vurduğu

zərər üçün məsuliyyət daşımır. Belə hallarda yüksək təhlükə mənbəyinin vurduğu zərər üçün

məsuliyyəti mənbəyə hüquqa zidd yiyələnmiş şəxslər daşıyırlar. Yüksək təhlükə mənbəyinin

sahibi həmin mənbənin onun sahibliyindən hüquqa zidd götürülməsində təqsirli olduqda

məsuliyyət həm mənbə sahibinin, həm də yüksək təhlükə mənbəyinə hüquqa zidd yiyələnmiş

şəxsin üzərinə qoyula bilər.

1108.3. Yüksək təhlükə mənbələrinin sahibləri bu mənbələrin qarşılıqlı təsiri

(nəqliyyat vasitələrinin toqquşması və i.a.) nəticəsində üçüncü şəxslərə dəymiş zərər üçün

bu Məcəllənin 1108.1-ci maddəsində nəzərdə tutulan əsaslar üzrə birgə məsuliyyət

daşıyırlar. Yüksək təhlükə mənbələrinin qarşılıqlı təsiri nəticəsində onların sahiblərinə

dəymiş zərərin əvəzi ümumi əsaslarla ödənilir.

Maddə 1109. Yanğının söndürülməsi zamanı əmələ gəlmiş zərərin əvəzinin ödənilməsi –

çıxarılmışdır.

[771]

Maddə 1110. Heyvanın vurduğu zərərin əvəzinin ödənilməsi

Heyvanın sahibi öz heyvanının başqalarına vurduğu zərərin əvəzini ödəməyə borcludur. Bu

zaman heyvanın nəzarət altında olduğunun, itdiyinin və ya qaçdığının əhəmiyyəti yoxdur.

Əgər heyvanın sahibi üçüncü şəxslərin müdafiəsi üçün zəruri tədbirlər görmüşsə, zərərin

əvəzinin ödənilməsi öhdəliyi tətbiq edilmir.

Maddə 1111. Binanın uçması nəticəsində dəyən zərərin əvəzinin ödənilməsi

1111.1. Binanın sahibi binanın tamamilə və ya ayrı-ayrı hissələrinin uçması nəticəsində

əmələ gələn zərərin əvəzini ödəməyə borcludur, amma zərərin binanın lazımınca

saxlanmamasından və ya qüsurundan irəli gəlmədiyi hallar istisna təşkil edir.

1111.2. Əgər zərər binadan nəyinsə atılması və ya düşməsi, yaxud axıdılması nəticəsində

vurulmuşdursa, məsuliyyəti müvafiq otağı tutan şəxs daşıyır, amma zərərin qarşısıalınmaz

qüvvənin təsiri və ya zərərçəkənin təqsiri üzündən baş verdiyi hallar istisna təşkil edir.

Maddə 1112. Tibb müəssisəsinin vurduğu zərərin əvəzinin ödənilməsi

Tibb müəssisəsində müalicə zamanı (cərrahiyyə əməliyyatı, yanlış diaqnoz və s.

nəticəsində) şəxsin sağlamlığına vurulmuş zərərin əvəzi ümumi əsaslarla ödənilir.

Zərərvuran zərərin onun təqsiri üzündən baş vermədiyini sübuta yetirərsə, məsuliyyətdən

azad edilir.

Maddə 1113. Birlikdə törədilmiş mülki hüquq pozuntusu üçün məsuliyyət

1113.1. Birlikdə mülki hüquq pozuntusu törətmiş şəxslər vurulmuş zərər üçün zərərçəkən

qarşısında birgə məsuliyyət daşıyırlar.

1113.2. Zərərçəkənin ərizəsi ilə və onun mənafeləri üçün məhkəmə zərəri birlikdə vurmuş

şəxslərin üzərinə məsuliyyəti hissələr şəklində qoya bilər. Həmin hissələr bu Məcəllənin

1114.2-ci maddəsində nəzərdə tutulan qaydalara əsasən müəyyənləşdirilir.

Maddə 1114. Zərər vurmuş şəxsə reqres hüququ

1114.1. Başqa şəxsin (qulluq, mənsəb və ya əmək vəzifələrinin icrası zamanı işçinin,

nəqliyyat vasitəsini idarə edən şəxsin və i.a.) vurduğu zərərin əvəzini ödəmiş şəxsin həmin

şəxsə, əgər qanunla ayrı miqdar müəyyənləşdirilməyibsə, ödənilmiş əvəz miqdarında geriyə

tələb (reqres) hüququ vardır.

1114.2. Birlikdə vurulmuş zərərin əvəzini ödəmiş zərərvuran digər zərərvuranların hər

birindən zərərçəkənə ödədiyi əvəzin həmin zərərvuranın təqsirinin dərəcəsinə uyğun məbləğdə

hissəsini tələb edə bilər. Təqsirin dərəcəsini müəyyənləşdirmək mümkün olmadıqda hissələr

bərabər sayılır.

1114.3. Təhqiqat, ibtidai istintaq, prokurorluq və ya məhkəmə orqanları vəzifəli

şəxsinin vurduğu zərərin əvəzinin ödənildiyi halda, əgər onun təqsiri məhkəmənin qanuni

qüvvəyə minmiş hökmü ilə müəyyənləşdirilmişdirsə, Azərbaycan Respublikasının həmin şəxsə

reqres hüququ vardır.

1114.4. Bu Məcəllənin 1103-1105-ci maddələrində göstərilmiş əsaslar üzrə zərərin

əvəzini ödəmiş şəxslərin zərərvurmuş şəxsə reqres hüququ yoxdur.

Maddə 1115. Zərərin əvəzinin ödənilməsi üsulları

Zərərin əvəzinin ödənilməsi tələbini təmin edərkən məhkəmə zərərin vurulması üçün

məsuliyyət daşıyan şəxsin üzərinə işin hallarına uyğun olaraq zərərin əvəzini naturada

ödəmək (eyni növlü və keyfiyyətli əmlak vermək, zədələnmiş əmlakı düzəltmək və i.a.) və ya

vurulmuş zərərin əvəzini ödəmək öhdəliyi qoyur.

Maddə 1116. Zərərçəkənin təqsirinin və zərərvuranın əmlak vəziyyətinin nəzərə alınması

– çıxarılmışdır.

[772]

60 – cı fəsil.

Fiziki şəxsin həyatına və ya sağlamlığına vurulmuş zərərin əvəzinin ödənilməsi

Maddə 1117. Müqavilə öhdəliklərinin və ya digər vəzifələrin icrası zamanı fiziki şəxsin

həyatına və ya sağlamlığına vurulmuş zərərin əvəzinin ödənilməsi

Müqavilə öhdəliklərinin icrası zamanı, habelə hərbi qulluq, polisdə qulluq

vəzifələrinin və digər müvafiq vəzifələrin icrası zamanı fiziki şəxsin həyatına və ya

sağlamlığına vurulmuş zərərin əvəzi, əgər qanunda və ya müqavilədə daha yüksək məsuliyyət

ölçüsü nəzərdə tutulmayıbsa, bu Məcəllənin bu fəslində nəzərdə tutulmuº qaydalar üzrə

ödənilir.

Maddə 1118. Sağlamlığı pozmaqla vurulmuş zərərin əvəzinin ödənilməsi həcmi və xarakteri

1118.1. Fiziki şəxsə xəsarət yetirilərkən və ya onun sağlamlığı başqa şəkildə

pozularkən zərərçəkənin malik olduğu, yaxud yəqin ki, malik ola biləcəyi və itirdiyi

qazancın (gəlirin), habelə sağlamlığının pozulması ilə bağlı əlavə çəkdiyi xərclərin, o

cümlədən müalicəyə, əlavə qidalanmaya, dava-dərman alınmasına, protezləşdirməyə, başqasının

qulluğuna, sanatoriya-kurort müalicəsinə, xüsusi nəqliyyat vasitələri əldə edilməsinə,

başqa peşəyə hazırlanmaya çəkdiyi xərclərinin əvəzi ödənilir, bu şərtlə ki, zərərçəkənin

həmin yardım və qulluq növlərinə möhtac olduğu və bunları pulsuz almaq hüququnun olmadığı

müəyyənləşdirilsin.

1118.2. İtirilmiş qazanc (gəlir) müəyyənləşdirilərkən zərərçəkənə xəsarət yetirilməsi

və ya sağlamlığının başqa şəkildə pozulması ilə əlaqədar təyin edilmiş əlilliyə görə

pensiya, eləcə də həm sağlamlığına zərər vurulanadək, həm də zərər vurulduqdan sonra təyin

edilmiş digər pensiyalar, müavinətlər və digər bu cür ödənişlər nəzərə alınmır və zərərin

əvəzinin ödənilməsi miqdarının azaldılmasına səbəb olmur (zərərin əvəzinin ödənilməsi

hesabına daxil edilmir). Zərərçəkənin sağlamlığı pozulduqdan sonra əldə etdiyi qazanc

(gəlir) da zərərin əvəzinin ödənilməsi hesabına daxil edilmir.

1118.3. Bu Məcəllənin 1118-ci maddəsinə uyğun olaraq zərərçəkənə ödənilməli zərərin

əvəzinin həcmi və miqdarı qanunla və ya müqavilə ilə artırıla bilər.

Maddə 1119. Sağlamlığın pozulması nəticəsində itirilmiş qazancın (gəlirin)

müəyyənləşdirilməsi

[773]

1119.1. Zərərçəkənin itirdiyi və əvəzi ödənilməli qazancın (gəlirin) miqdarı onun

xəsarətdən və ya sağlamlığının başqa şəkildə pozulmasından və ya əmək qabiliyyətini

itirməsindən əvvəlki orta aylıq qazancından (gəlirindən) faizlər şəklində

müəyyənləşdirilir. Bu faizlər zərərçəkənin professional əmək qabiliyyətini itirməsi

dərəcəsinə, professional əmək qabiliyyəti olmadıqda isə ümumi əmək qabiliyyətini itirməsi

dərəcəsinə uyğun gəlməlidir.

1119.2. Zərərçəkənin itirdiyi qazancın (gəlirin) tərkibinə onun həm əsas iş yerində,

həm də əvəzçilik üzrə əmək və mülki hüquq müqavilələri əsasında əməyinin ödənilməsinin

gəlir vergisi tutulan bütün növləri daxil edilir. Birdəfəlik xarakterli ödənclər, o

cümlədən istifadə edilməmiş məzuniyyətə görə kompensasiya və işdən azad edilərkən

işdənçıxma müavinəti nəzərə alınmır. Müvəqqəti əmək iqtidarsızlığı və ya hamiləliyə və

doğuşa görə məzuniyyət dövrü üçün ödənilmiş müavinət nəzərə alınır. Sahibkarlıq

fəaliyyətindən götürülən gəlir, habelə müəllif qonorarı itirilmiş qazancın tərkibinə daxil

edilir, bu zaman sahibkarlıq fəaliyyətindən götürülən gəlir müvafiq icra hakimiyyəti

orqanının məlumatına əsasən daxil edilir. Qazancın (gəlirin) bütün növləri vergilər

tutulanadək hesablanmış məbləğlərdə nəzərə alınır.

[774]

1119.3. Zərərçəkənin orta aylıq qazancı (gəliri) onun sağlamlığının pozulmasından

əvvəlki on iki aylıq qazancının (gəlirinin) ümumi məbləğinin on ikiyə bölünməsi yolu ilə

hesablanır. Zərər vurulanadək zərərçəkənin on iki aydan az işləmiş olduğu halda orta aylıq

qazanc (gəlir) sağlamlığın pozulmasından əvvəlki faktik işlənilmiş aylar üçün qazancın

(gəlirin) ümumi məbləğinin həmin ayların sayına bölünməsi yolu ilə hesablanır. Zərərçəkənin

tam işləmədiyi aylar onun arzusu ilə tam işlənilmiş əvvəlki aylarla əvəz edilir və ya əvəz

etmək mümkün olmadıqda hesabdan çıxarılır.

1119.4. Zərərin vurulduğu an zərərçəkənin işləmədiyi halda öz arzusu ilə onun işdən

azad edilənədək əldə etdiyi qazanc və ya həmin ərazidə onun ixtisasından olan işçiyə

verilən muzdun adi miqdarı, lakin altı manatdan az olmamaqla, nəzərə alınır.

[775]

1119.5. Əgər xəsarət yetirilənədək və ya sağlamlığı başqa şəkildə pozulanadək

zərərçəkənin qazancında (gəlirində) onun əmlak vəziyyətini yaxşılaşdıran sabit

dəyişikliklər baş vermişdirsə (tutduğu vəzifə üzrə əmək haqqı artırılmışdırsa, daha yüksək

maaşlı işə keçirilmişdirsə, əyani təhsil aldığı təhsil müəssisəsini bitirdikdən sonra işə

girmişdirsə və zərərçəkənin əməyinin ödənilməsində dəyişikliyin və ya dəyişiklik imkanının

sabitliyinin sübuta yetirildiyi başqa hallarda), onun orta aylıq qazancı (gəliri)

müəyyənləşdirilərkən yalnız müvafiq dəyişiklikdən sonra aldığı və ya almalı olduğu qazanc

(gəlir) nəzərə alınır.

Maddə 1120. Yetkinlik yaşına çatmayan şəxsin sağlamlığı pozulduqda zərərin əvəzinin

ödənilməsi

1120.1. On dörd yaşı tamam olmamış və qazancı (gəliri) olmayan yetkinlik yaşına

çatmayana (azyaşlıya) xəsarət yetirildikdə və ya onun sağlamlığı başqa şəkildə pozulduqda

zərərin vurulması üçün məsuliyyət daşıyan şəxs sağlamlığın pozulması ilə bağlı çəkilən

xərclərin əvəzini ödəməlidir.

1120.2. Zərərçəkən azyaşlı on dörd yaşına çatdıqda, habelə qazancı (gəliri) olmayan on

dörd yaşından on səkkiz yaşınadək yetkinlik yaşına çatmayana zərər vurulduqda zərərin

vurulması üçün məsuliyyət daşıyan şəxs zərərçəkənə sağlamlığın pozulması ilə bağlı

xərclərdən əlavə, əmək qabiliyyətinin itirilməsi və ya azalması ilə bağlı zərərin əvəzini

də, lakin altı manatdan az olmamaqla, ödəməyə borcludur.

1120.3. Əgər yetkinlik yaşına çatmayanın sağlamlığı pozularkən onun qazancı olmuşdursa,

zərərin əvəzi bu qazancın miqdarı əsas götürülməklə, lakin altı manatdan az olmamaqla

ödənilir.

[776]

1120.4. Əvvəllər sağlamlığına zərər vurulmuş yetkinlik yaşına çatmayanın əmək

fəaliyyətinə başladıqdan sonra ixtiyarı var ki, əldə etdiyi qazanc əsas götürülməklə, lakin

tutduğu vəzifə üzrə müəyyənləşdirilmiş muzdun və ya iş yeri üzrə eyni ixtisaslı işçinin

qazancının miqdarından çox olmamaqla, zərərin əvəzinin ödənilməsi miqdarının artırılmasını

tələb etsin.

Maddə 1121. Ailə başçısının ölümü nəticəsində zərər çəkmiş şəxslərə zərərin əvəzinin

ödənilməsi

1121.1. Zərərçəkənin (ailə başçısının) öldüyü halda aşağıdakıların zərərin əvəzinin

ödənilməsi hüququ vardır:

1121.1.1. ölənin himayəsində olmuş və ya onun öldüyü günədək ondan dolanacaq təminatı

almaq hüququna malik olmuş əmək qabiliyyəti olmayan şəxslər;

1121.1.2. şəxsin ölümündən sonra doğulmuş uşağı;

1121.1.3. ölənin himayəsində olmuş və onun on dörd yaşına çatmamış, yaxud bu yaşa çatsa

da, tibb orqanlarının rəyinə əsasən sağlamlıq vəziyyətinə görə başqasının qulluğuna möhtac

olan uşaqlarına, nəvələrinə, qardaşlarına və bacılarına qulluq etməklə məşğul olan və

işləməyən valideynlərdən biri, arvad (ər) və ya digər ailə üzvü - əmək qabiliyyətindən

asılı olmayaraq;

1121.1.4. ölənin himayəsində olmuş və onun ölümündən sonra beş ilə ərzində əmək

qabiliyyətini itirmiş şəxslər.

1121.2. İşləməyən və ölənin uşaqlarına, nəvələrinə, qardaşlarına və bacılarına qulluq

etməklə məşğul olan və qulluq etdiyi dövrdə əmək qabiliyyətini itirən valideynlәrdәn biri,

arvad (ər) və ya digər ailə üzvü zərərin əvəzinin ödənilməsi hüququnu həmin şəxslərə qulluq

qurtardıqdan sonra da saxlayır.

1121.3. Zərərin əvəzi aşağıdakılara ödənilir:

1121.3.1. yetkinlik yaşına çatmayanlara - on səkkiz yaşına çatanadək;

1121.3.2. on səkkiz yaşından yuxarı tələbələrə - əyani təhsil forması üzrə təhsil

müəssisələrində təhsili bitirənədək, lakin ən çoxu iyirmi üç yaşınadək;

1121.3.3. əlli beş yaşından yuxarı qadınlara və altmış beş yaşından yuxarı kişilərə -

ömürlük;

1121.3.4. əlilliyi olan şəxslərə - əlillik müddəti üçün;

[777]

1121.3.5. ölənin himayəsində olmuş uşaqlarına, nəvələrinə, qardaşlarına və bacılarına

qulluq etməklə məşğul olan valideynlərdən birinə, arvada (ərə) və ya digər ailə üzvünə -

qulluq etdikləri on dörd yaşına çatanadək.

Maddə 1122. Ailə başçısının öldüyü halda dəymiş zərərin əvəzinin ödənilməsi miqdarı

1122.1. Ailə başçısının itirilməsi ilə əlaqədar zərərin əvəzinin ödənilməsinə hüququ

çatan şəxslərə zərərin əvəzi ölənin bu Məcəllənin 1119-cu maddəsinin qaydalarına əsasən

müəyyənləşdirilmiş qazancının (gəlirinin) o hissəsi miqdarında ödənilir ki, həmin hissəni

onlar ölənin sağlığında öz dolanacaqları üçün alırdılar və ya almaq hüququna malik idilər.

Həmin şəxslərə ödənilən zərərin əvəzi müəyyənləşdirilərkən ölənin gəlirinin tərkibinə

qazanc (gəlir) ilə yanaşı onun sağlığında aldığı pensiya və digər bu cür ödənclər də daxil

edilir.

1122.2. Zərərin əvəzinin ödənilməsi miqdarı müəyyənləşdirilərkən ailə başçısının ölümü

ilə əlaqədar şəxslərə təyin edilmiº pensiyalar və həm ailə başçısı ölməzdən əvvəl, həm də

öldükdən sonra təyin edilmiş digər növ pensiyalar, habelə həmin şəxslərin götürdükləri

qazanc (gəlir) və aldıqları təqaüd onlara zərərin əvəzinin ödənilməsi hesabına daxil

edilmir.

1122.3. Ailə başçısının ölümü ilə əlaqədar zərərin əvəzinin ödənilməsinə hüququ çatan

hər kəsə təyin edilmiş əvəz miqdarı, aşağıdakı hallar istisna olmaqla, sonralar yenidən

hesablanmamalıdır:

1122.3.1. ailə başçısı öldükdən sonra uşaq doğulması;

1122.3.2. ölmüş ailə başçısının uşaqlarına, nəvələrinə, qardaşlarına və bacılarına

qulluq etməklə məşğul olan şəxslərə əvəz ödənişi təyin edilməsi və ya əvəz ödənilməsinə

xitam verilməsi.

1122.4. Əvəz miqdarı qanunla və ya müqavilə ilə artırıla bilər.

Maddə 1123. Zərərin əvəzinin ödənilməsi miqdarının sonradan dəyişdirilməsi

1123.1. Əmək qabiliyyətini qismən itirmiş zərərçəkənin sağlamlığının pozulması ilə

əlaqədar əmək qabiliyyəti sonralar zərərin əvəzinin təyin edildiyi məqamdakına nisbətən

azaldıqda o, zərərin əvəzinin ödənilməsi vəzifəsinin həvalə olunduğu şəxsdən əvəz

miqdarının müvafiq surətdə artırılmasını istənilən vaxt tələb edə bilər.

1123.2. Əgər zərərçəkənin əmək qabiliyyəti zərərin əvəzinin təyin edildiyi məqamdakına

nisbətən artarsa, zərərçəkənin sağlamlığına vurulmuş zərərin əvəzini ödəmək vəzifəsinin

həvalə olunduğu şəxs əvəz miqdarının müvafiq surətdə azaldılmasını tələb edə bilər.

1123.3. Əgər zərərin əvəzini ödəmək vəzifəsinin həvalə olunduğu fiziki şəxsin əmlak

vəziyyəti yaxşılaşmışsa, əvəz miqdarı isə bu Məcəllənin 1116.3-cü maddəsinə uyğun

azaldılmışsa, zərərçəkən zərərin əvəzinin ödənilməsi miqdarının artırılmasını tələb edə

bilər.

1123.4. Əgər zərər vurmuş fiziki şəxsin əmlak vəziyyəti əlilliklə , o cümlədən sağlamlıq

imkanlarının məhdudluğu ilə və ya pensiya yaşına çatmaqla əlaqədar olaraq zərərin əvəzinin

ödənilməsinin təyin edildiyi məqamdakı vəziyyətə nisbətən pisləşmişdirsə, onun tələbi ilə

məhkəmə zərərin əvəzinin ödənilməsi miqdarını azalda bilər, amma zərərin qəsdən törədilmiş

hərəkətlərlə vurulduğu hallar istisna təşkil edir.

[778]

Maddə 1124. Dolanacaq xərclərinin yüksəlməsi və yaşayış minimumunun artması ilə əlaqədar

zərərin əvəzinin ödənilməsi miqdarının artırılması

[779]

1124.1. Dolanacaq xərcləri artdıqda zərərçəkənin həyatına və ya sağlamlığına vurulmuş

zərərin əvəzinin ödənilməsi miqdarı qanunla müəyyənləşdirilmiş qaydada

indeksləşdirilməlidir.

1124.2. Yaşayış minimumu artırıldığı halda itirilmiş qazancın (gəlirin), zərərçəkənin

sağlamlığının pozulması və ya ölümü ilə əlaqədar təyin edilmiş digər ödənişlərin əvəzinin

ödənilməsi miqdarı yaşayış minimumunun artımına mütənasib surətdə artırılır.

[780]

Maddə 1125. Zərərin əvəzinin ödənilməsi üzrə ödənişlər

1125.1. Zərərçəkənin əmək qabiliyyətinin azalması və ya ölümü nəticəsində dəyən zərərin

əvəzi aylıq ödənişlər yolu ilə ödənilir. Üzrlü səbəblər varsa, məhkəmə zərərin əvəzinin

ödənilməsinə hüququ olan fiziki şəxsin tələbi ilə ona çatası ödənişləri zərərvuranın

imkanlarını nəzərə almaqla, bir dəfəliyə, lakin ən çoxu üç illiyə təyin edə bilər.

1125.2. Əlavə xərclərin ödənilməsi məbləğləri putyovkaların alınması, gediş haqqının,

xüsusi nəqliyyat vasitələri haqqının ödənilməsi də daxil olmaqla, müvafiq xidmətlərin və

əmlakın dəyərinin qabaqcadan ödənilməsi zərurəti olduqda tibb ekspertizasının rəyinə əsasən

müəyyənləşdirilən müddətlər daxilində gələcək zaman üçün də təyin edilə bilər.

Maddə 1126. Hüquqi şəxsə xitam verildikdə zərərin əvəzinin ödənilməsi

1126.1. Həyata və ya sağlamlığa zərər vurulması üçün məsuliyyəti müəyyənləşdirilmiş

qaydada təsdiq edilən hüquqi şəxsin yenidən təşkil edildiyi halda müvafiq ödənişləri icra

etmək vəzifəsini onun hüquq varisi daşıyır. Zərərin əvəzinin ödənilməsi tələbləri də ona

qarşı irəli sürülür.

1126.2. Həyata və ya sağlamlığa vurulmuş zərər üçün məsuliyyəti müəyyənləşdirilmiş

qaydada təsdiq edilən hüquqi şəxsin ləğv olunduğu halda müvafiq ödənişlər zərərçəkənə

verilmək üçün qanunvericiliklə müəyyənləşdirilmiş qaydalara uyğun kapitallaşdırılmalıdır.

Qanunvericiliklə ödənişlərin kapitallaşdırıla bildiyi başqa hallar da müəyyənləşdirilə

bilər.

Maddə 1127. Dəfn xərclərinin əvəzinin ödənilməsi

Zərəçəkənin ölümü nəticəsində dəyən zərər üçün məsuliyyət daşıyan şəxslər dəfn

xərclərini çəkmiş şəxsə həmin xərclərin əvəzini ödəməlidirlər. Bu xərcləri çəkmiş fiziki

şəxsin dəfn üçün aldığı müavinət zərərin əvəzinin ödənilməsi hesabına daxil edilmir.

61 – ci fəsil.

Malın, işin və ya xidmətin qüsurları nəticəsində dəyən zərərin əvəzinin ödənilməsi

Maddə 1128. Malın, işin və ya xidmətin qüsurları nəticəsində dəyən zərərin əvəzinin

ödənilməsi əsasları

1128.1. Malın, işin və ya xidmətin konstruksiya, resept və ya digər qüsurları

(keyfiyyətsiz məhsul) nəticəsində, habelə mala (işə, xidmətə) dair yanlış və ya yarımçıq

informasiya nəticəsində fiziki şəxsin həyatına, sağlamlığına və ya əmlakına dəyən zərərin

əvəzini malın satıcısı və ya istehsalçısı, işi görmüş və ya xidməti göstərmiş şəxs

(icraçı), təqsirli olub-olmadığına və zərərçəkənin onlar ilə müqavilə münasibətlərində

olub-olmadığına baxmayaraq, ödəməlidirlər. Malın, işin və ya xidmətin qüsurları nəticəsində

əmlaka zərər vurulan hallarda bu qayda yalnız o şərtlə tətbiq edilir ki, keyfiyyətsiz

məhsul digər əmlaka zərər vurmuş və həmin digər əmlak öz təyinatına görə əsasən istehlak

məqsədi üçün istifadə edilmiş olsun.

[781]

1128.2. Çıxarılmışdır.

[782]

1128.3. Əgər məhsul bütün hallar nəzərə alınmaqla ondan gözlənilən etibarlığı təmin

etmirsə, keyfiyyətsiz məhsul sayılır.

1128.4. Məhsul yalnız sonradan dövriyyəyə daha yaxşı məhsulun daxil edilməsi

nəticəsində keyfiyyətsiz sayılmır.

1128.5. Bu Məcəlləyə görə istənilən daşınar əşya digər daşınar və ya daşınmaz əşyanın

bir hissəsi olduqda da, habelə elektrik cərəyanı məhsul sayılır. Əkinçilik nəticəsində əldə

edilmiş və hələ emal olunmamış kənd təsərrüfatı məhsulları, heyvandarlıq, arıçılıq və

balıqçılıq məhsulları (natural kənd təsərrüfatı məhsulları) məhsullara aid edilmir. Ov yolu

ilə əldə edilmiş məhsullar barəsində də eyni qayda tətbiq edilir.

1128.6. Bu Məcəlləyə görə son məhsulu, məhsulun əsas ünsürünü və ya hissəsini istehsal

etmiş şəxs istehsalçı sayılır. Öz adından, əmtəə nişanı ilə və ya digər fərqləndirici

nişanla istehsalçı kimi çıxış edənlərin hamısı istehsalçı sayılırlar.

1128.7. Çıxarılmışdır.

[783]

1128.8. Əgər istehsalçını müəyyənləşdirmək mümkün deyildirsə, hər hansı məhsul göndərən

(bu barədə tələb verildikdən sonra bir ay ərzində onun istehsalçı barəsində zərərçəkənə

məlumat verdiyi hallar istisna olmaqla) və ya ona bu məhsulu göndərmiş şəxs istehsalçı

sayılır. İstehsalçının adı məlum olsa da, məhsulu ilk satanın kim olduğunu müəyyənləşdirmək

mümkün olmadıqda idxal malına da bu qayda tətbiq edilir.

Maddə 1129. Malın, işin və ya xidmətin qüsurları nəticəsində vurulmuş zərər üçün

məsuliyyət daşıyan şəxslər

1129.1. Malın qüsurları nəticəsində vurulmuş zərərin əvəzini zərərçəkənin seçimi üzrə

məhsulun satıcısı və ya istehsalçısı ödəməlidir.

1129.2. İşin və ya xidmətin qüsurları nəticəsində vurulmuş zərərin əvəzini işi görmüş

və ya xidməti göstərmiş şəxs (icraçı) ödəməlidir.

1129.3. Mal (iş, xidmət) haqqında tam və ya düzgün informasiya verilməməsi nəticəsində

vurulmuş zərərin əvəzini bu Məcəllənin 1129.1 və 1129.2-ci maddələrində göstərilmiş şəxslər

ödəməlidirlər.

1129.4. Keyfiyyətsiz məhsulun nəticəsində vurulmuş zərəri məhsulun satıcısı ödədiyi

halda bu Məcəllənin 1114.2-ci maddəsinin müddəaları tətbiq edilir.

[784]

Maddə 1130. Malın, işin və ya xidmətin qüsurları nəticəsində vurulmuş zərərin əvəzinin

ödənilməsi müddətləri

1130.1. Malın, işin və ya xidmətin qüsurları nəticəsində vurulan zərərin əvəzi, əgər

zərər malın (işin, xidmətin) müəyyənləşdirilmiş yararlıq müddəti ərzində əmələ gəlmişdirsə,

ödənilməli, yararlıq müddətinin müəyyənləşdirilmədiyi halda isə malın (işin, xidmətin)

istehsal edildiyi gündən on il ərzində əmələ gəlmişdirsə, ödənilməlidir.

1130.2. Çıxarılmışdır.

[785]

Maddə 1131. Malın, işin və ya xidmətin qüsurları nəticəsində vurulmuş zərər üçün

məsuliyyətdən azad edilmə əsasları

Malın satıcısı və ya istehsalçısı, işin və ya xidmətin icraçısı zərərin qarşısıalınmaz

qüvvənin təsiri və ya istehlakçının maldan, işin, xidmətin nəticələrindən istifadə və

onları saxlama qaydalarını pozması nəticəsində əmələ gəldiyini sübuta yetirərsə,

məsuliyyətdən azad edilir.

Maddə 1132. Sübutetmə yükü

Malın, işin və ya xidmətin qüsurları nəticəsində vurulmuş zərər üçün məsuliyyət halında

sübutetmə yükü zərərçəkənin öhdəsinə qoyulur.

Onuncu bölmə

VƏRƏSƏLİK HÜQUQU

62 – ci fəsil.

Vərəsəlik hüququnun ümumi müddəaları

Maddə 1133. Vərəsəlik anlayışı

1133.1. Ölmüş şəxsin (miras qoyanın) əmlakı başqa şəxslərə (vərəsələrə) qanun üzrə və

ya vəsiyyət üzrə və ya hər iki əsasla keçir.

1133.2. Qanun üzrə vərəsəlik (ölmüş şəxsin əmlakının qanunda göstərilmiş şəxslərə

keçməsi) o zaman qüvvədə olur ki, miras qoyan vəsiyyətnamə qoymur, yaxud vəsiyyətnamə

tamamilə və ya qismən etibarsız sayılır.

Maddə 1134. Vərəsələr KMQ7

1134.1. Qanun üzrə vərəsəlik zamanı vərəsələr miras qoyanın öldüyü məqamda sağ olmuş

şəxslər, habelə miras qoyanın ölümündən sonra doğulmuş uşaqları ola bilərlər.

1134.2. Vəsiyyət üzrə vərəsəlik zamanı vərəsələr miras qoyanın öldüyü məqamda sağ olmuş

şəxslər, habelə miras qoyanın sağlığında mayası bağlanmış və onun ölümündən sonra doğulmuş

şəxslər, bu şəxslərin onun uşaqları olub-olmadığına, habelə hüquqi şəxslər olub-olmadığına

baxmayaraq, ola bilərlər.

Maddə 1135. Hüquqi şəxslər vərəsələr kimi

Vəsiyyət üzrə vərəsəlik zamanı vərəsəliyə mirasın açıldığı vaxtadək təşkil edilmiş

hüquqi şəxslər çağırılırlar.

Maddə 1136. Nikahdankənar uşaqlar atanın vərəsələri kimi

Nikahdankənar uşaq o halda atasının vərəsəsi sayılır ki, atalıq qanunda nəzərdə

tutulmuş qaydada müəyyənləşdirilmiş olsun. Əgər həmin uşaq atasından əvvəl ölərsə, onun

uşaqları atalarına çatası mirasdan pay tələb edə bilərlər.

Maddə 1137. Ləyaqətsiz vərəsə

Miras qoyanın son iradəsini həyata keçirməsinə qəsdən maneə törətmiş və bununla da

özünün və ya özünə yaxın şəxslərin vərəsəliyə çağırılmasına və ya miras paylarının

artırılmasına kömək göstərmiş, yaxud vəsiyyət edənin vəsiyyətnamədə ifadə edilmiş son

iradəsinə qarşı qəsdən cinayət və ya digər əxlaqsız hərəkət törətmiş şəxs (ləyaqətsiz

vərəsə) nə qanun üzrə, nə də vəsiyyət üzrə vərəsə ola bilməz, bu şərtlə ki, həmin hallar

məhkəmə tərəfindən təsdiq edilsin.

Maddə 1138. Vərəsə ola bilməyən valideynlər

Valideynlik hüquqlarından məhrum edilmiş və mirasın açıldığı günədək bu hüquqları bərpa

edilməmiş valideynlər uşaqlarının qanun üzrə vərəsələri ola bilməzlər. Miras qoyanın

saxlanması üzrə öhdələrinə qoyulmuş vəzifələrdən qəti surətdə boyun qaçıran şəxslər də

qanun üzrə vərəsə ola bilməzlər, bir şərtlə ki, bu hal məhkəmə tərəfindən təsdiq edilsin.

Maddə 1139. Məhkəmə tərəfindən vərəsəlik hüququndan məhrum edilmə

Ləyaqətsiz vərəsənin vərəsəlik hüququndan məhrum edilməsinə əsas verən hal ləyaqətsiz

vərəsənin vərəsəlik hüququndan məhrum edilməsindən müəyyən əmlak nəticələri əldə edən

şəxsin iddiası üzrə məhkəmə tərəfindən müəyyənləşdirilməlidir.

Maddə 1140. Ləyaqətsiz vərəsənin bağışlanması

Əgər miras qoyan vərəsəlik hüququnun itirilməsinə səbəb olan hərəkətlər törətdiyinin

üstü açılmış şəxsi bağışlayarsa və bu qərarını vəsiyyətnamədə aydın şəkildə ifadə edərsə,

həmin şəxs bu hərəkətlərinə baxmayaraq vərəsəliyə buraxılır. Bağışlamanın geri

götürülməsinə yol verilmir.

Maddə 1141. Başqa miras qoyanın əmlakını miras almaq hüququ

Vərəsəlik hüququndan məhrum edilmə vərəsəlik hüququndan məhrum edilmiş həmin şəxsin

başqa miras qoyanın əmlakının vərəsəsi olmasına maneçilik törətmir.

Maddə 1142. Ləyaqətsiz vərəsə sayılmış şəxsin vəzifələri

Əgər şəxs mirası aldıqdan sonra məhkəmə tərəfindən ləyaqətsiz vərəsə sayılarsa,

vərəsəlik üzrə aldıqlarının hamısını bəhərlər və gəlirlər ilə birlikdə qaytarmağa

borcludur.

Maddə 1143. Ləyaqətsiz vərəsə sayılma barəsində iddianın irəli sürülməsi müddəti

Şəxsin ləyaqətsiz vərəsə sayılması barəsində iddianı maraqlı şəxslər həmin şəxsin

mirasa sahibliyə başladığı andan beş il ərzində irəli sürməlidirlər.

Maddə 1144. Vərəsəlik hüququndan məhrum edilmiş şəxsin miras payı

Vərəsəlik hüququndan məhrum edilmiş şəxsin payı vərəsəliyə çağırılmış qalan vərəsələrə

keçir və onların arasında paylarına mütənasib surətdə bölüşdürülür.

[786]

Maddə 1145. Mirasın açılması

Miras fiziki şəxsin ölümü və ya məhkəmə tərəfindən ölmüş elan edilməsi ilə açılır.

Maddə 1146. Mirasın açıldığı vaxt KMQ7

Miras qoyanın öldüyü gün və ya fiziki şəxsin ölmüş elan edilməsi barədə məhkəmə

qərarının qüvvəyə mindiyi gün mirasın açıldığı vaxt sayılır.

Maddə 1147. Mirasın açıldığı yer

1147.1. Miras qoyanın yaşayış yeri, bu məlum olmadıqda isə mirasın olduğu yer mirasın

açıldığı yer sayılır.

1147.2. Əgər miras müxtəlif yerlərdədirsə, mirasın açıldığı yer daşınmaz əmlakın və ya

onun qiymətli hissəsinin olduğu yer, daşınmaz əmlak olmadıqda isə daşınar əmlakın və ya

onun əsas hissəsinin olduğu yer sayılır.

Maddə 1148. Xaricdə yaşayan şəxslərin mirasının açıldığı yer

Müvəqqəti xaricdə yaşamış və orada ölmüş Azərbaycan Respublikası vətəndaşının ölümündən

sonra mirasın açıldığı yer onun xaricə getməzdən əvvəl Azərbaycan Respublikasında yaşadığı

yer, bu yer məlum olmadıqda isə mirasın və ya onun əsas hissəsinin olduğu yer sayılır.

Maddə 1149. Xaricdə daimi yaşamış şəxslərin mirasının açıldığı yer

Xaricdə daimi yaşamış Azərbaycan Respublikası vətəndaşının ölümündən sonra mirasın

açıldığı yer onun yaşadığı ölkə sayılır.

Maddə 1150. Xaricdə mirasın açılması

Azərbaycan Respublikasında yaşamış Azərbaycan Respublikası vətəndaşı xarici dövlətdə

mirası həmin dövlətin qanunvericiliyinə uyğun alır.

Maddə 1151. Miras əmlak

1151.1. Mirasa (miras əmlaka) miras qoyanın öldüyü məqamadək malik olduğu əmlak

hüquqlarının (miras aktivi) və vəzifələrin (miras passivi) toplusu daxildir.

1151.2. Mirasa ümumi mülkiyyətdən ölənə çatası pay, əmlakın naturada bölünməsi mümkün

olmadıqda isə bu əmlakın dəyəri daxildir.

Maddə 1152. Gələcək əmlakın vəsiyyət edilməsi

Miras qoyan vəsiyyətnamənin tərtib edildiyi vaxt onda olmayan əmlakı vəsiyyətnamədə o

halda nəzərdə tuta bilər ki, mirasın açılacağı vaxtadək bu əmlak onun mülkiyyəti olsun.

Maddə 1153. Şəxsi xarakterli hüquq və vəzifələrin vərəsəlik üzrə verilməsinin

yolverilməzliyi

Şəxsi xarakter daşıyan və yalnız miras qoyana mənsub ola bilən əmlak hüquqları və

vəzifələr, habelə qanunda və ya müqavilədə nəzərdə tutulan, yalnız kreditorun və borclunun

sağlığında qüvvədə olan və onların ölümü ilə xitam verilən hüquq və vəzifələr mirasın

tərkibinə daxil deyildir.

Maddə 1154. Miras qoyanın qeyri-əmlak hüquqlarının müdafiəsi

Miras qoyanın mirasa daxil olmayan qeyri-əmlak hüquqlarını vərəsələr qanunda nəzərdə

tutulan qaydada həyata keçirə və müdafiə edə bilərlər.

Maddə 1155. Mirasa daxil olmayan əmlak

1155.1. Ailə dəftər-kitabları (və ya yazıları), ailə xronikaları, xatirə və digər ayin

predmetləri və qəbirlər mirasa daxil deyildir və vərəsələr arasında bölüşdürülmür. Bu

predmetlər bərqərar olmuş adətə görə vərəsənin mülkiyyətinə verilir. Həmin predmetləri

mirasdan imtina etmiş vərəsə də qəbul edə bilər.

1155.2. Miras qoyanın şəxsiyyətinə, ailəsinə və ya bütün mirasa aid sənədlər ümumi

əmlak kimi qalır.

Maddə 1156. Vəsiyyətnamədə nəzərdə tutulan əmlakın artırılmasının nəticələri

Əgər vəsiyyət edən vəsiyyətnaməni tərtib etdikdən sonra vəsiyyətnamədə nəzərdə tutulan

daşınmaz əmlakı həmin əmlakla əlaqədar əmlakı əldə etmək yolu ilə artırarsa, vəsiyyətnamə

tərtib edildikdən sonra əldə edilmiş əmlaka dair yeni sərəncam verilmədikdə bu əmlak mirasa

daxil olmur.

Maddə 1157. Miras şərikləri

Əgər bir neçə vərəsə vardırsa, miras vərəsələr arasında bölüşdürülənədək vahid əmlak

şəklində bütün vərəsələrə mənsubdur. Bu əmlakdan sonuncu xəstəliyi zamanı miras qoyana

qulluq və onun müalicəsi, dəfn, mirasın mühafizəsi və idarə edilməsi, əmək haqqı verilməsi

və vəsiyyətin icrası üçün lazımi xərclər ödənilə bilər. Bu tələblər mirasın dəyərindən, həm

də bütün başqa tələblərə, o cümlədən ipoteka və digər girovla təmin edilmiş tələblərə

nisbətən üstün qaydada ödənilməlidir.

Maddə 1157 - 1 . Miras şərikləri tərəfindən mirasın idarə edilməsi

[787]

1157-1.1. Miras şərikləri mirasın bölüşdürülməsinə qədər onu birgə idarə edirlər.

İdarəçiliklə bağlı qərarlar vərəsələr tərəfindən onların miras paylarına mütənasib surətdə

sadə səs çoxluğu ilə qəbul edilir.

1157-1.2. Mirasın mühafizəsi (qorunması) ilə bağlı tədbirləri hər bir vərəsə digər

miras şəriklərinin razılığı olmadan da həyata keçirə bilər.

1157-1.3. Mirasın idarə edilməsi ilə bağlı xərcləri vərəsələr özlərinin miras paylarına

mütənasib surətdə çəkirlər.

Maddə 1158. Mirasdan əşyanın tələb edilməsi hüququ

1158.1. Əgər vəsiyyət edən vərəsə üçün əşyanı yanlış qoymuşdursa, həmin əşyanın

mülkiyyətçisi əşyanı ümumi qaydada tələb edə bilər.

1158.2. Əgər ölənin əmlakında başqa şəxsin əmlakı gizli şəkildə mövcuddursa, əmlakın bu

hissəsi aşkar edilməli və müvafiq şəxsə verilməlidir.

63 – cü fəsil.

Qanun üzrə vərəsəlİk

Maddə 1159. Qanun üzrə vərəsələrKMQ21

1159.1. Qanun üzrə vərəsəlik zamanı aşağıdakılar bərabər pay hüquqlu vərəsələr

sayılırlar:

1159.1.1. Birinci növbədə - ölənin uşaqları, miras qoyanın ölümündən sonra doğulmuş

uşaq, arvad (ər), valideynlər (övladlığa götürənlər).

1159.1.2. Övladlığa götürülən və onun övladları övladlığa götürənin vərəsələri və ya

qohumları kimi övladlığa götürənin uşaqlarına və onların övladlarına bərabər tutulurlar.

1159.1.3. Bu sonuncuların nəvələri, nəticələri və uşaqları o halda qanun üzrə vərəsə

sayılırlar ki, mirasın açıldığı vaxt miras qoyanın vərəsələri olacaq valideynləri sağ

olmasın. Onlar qanun üzrə vərəsəlik zamanı onların ölmüş valideyninə çatası paydan bərabər

miras alırlar.

1159.1.4. Sonuncuların nəvələri, nəticələri və uşaqları, əgər onların valideynləri

mirasın qəbulundan imtina etmişlərsə, vərəsə ola bilməzlər.

1159.1.5. Övladlığa götürən və onun qohumları övladlığa götürülənin və onun

övladlarının vərəsələri kimi övladlığa götürülənin valideynlərinə və digər qan qohumlarına

bərabər tutulurlar. Övladlığa götürülən və ya onun övladları öldükdən sonra övladlığa

götürülənin valideynlərinə, onun yüksələn xətt üzrə digər qan qohumlarına, bacı və

qardaşlarına qanun üzrə vərəsəlik hüququ daha mənsub olmur.

1159.2. İkinci növbədə - ölənin bacıları və qardaşları. Miras qoyanın bacısı uşaqları

və qardaşı uşaqları və onların uşaqları o halda qanun üzrə vərəsə sayılırlar ki, mirasın

açıldığı vaxt miras qoyanın vərəsəsi olacaq valideynləri sağ olmasın. Onlar qanun üzrə

vərəsəlik zamanı onların ölmüş valideyninə çatası miras payını bərabər olaraq miras

alırlar.

1159.3. Üçüncü növbədə - həm ana tərəfdən, həm də ata tərəfdən nənə və baba, nənənin

anası və atası, babanın anası və atası. Nənənin anası və atası, babanın anası və atası o

halda qanun üzrə vərəsə sayılırlar ki, mirasın açıldığı vaxt nənə və baba sağ olmasın.

1159.4. Dördüncü növbədə - xalalar və bibilər, dayılar və əmilər.

1159.5. Beşinci növbədə - xala uşaqları və bibi uşaqları, dayı uşaqları və əmi

uşaqları, onlar sağ olmadıqda isə onların uşaqları.

Maddə 1160. Qanun üzrə vərəsəlik zamanı növbəlik

Əvvəlki növbənin vərəsələrindən, heç olmasa, birinin mövcudluğu sonrakı növbənin

vərəsəliyini istisna edir.

Maddə 1161. Vərəsəlik zamanı əmək qabiliyyəti olmayan şəxslərin hüquqları

Əgər miras qoyanın himayəsində olmuş və özlərini müstəqil saxlaya bilməyən əmək

qabiliyyəti olmayan şəxslərin adları vəsiyyətnamədə çəkilməmişdirsə, onlar mirasdan

dolanacaq təminatı (alimentlər) tələb edə bilərlər. Dolanacaq təminatı kimi ödənilməli

məbləğin ölçüsü miras aktivinin həcmi nəzərə alınmaqla azaldıla bilər.

Maddə 1162. Sağ qalan arvadın (ərin) birgə mülkiyyətdə paya hüququ

Sağ qalan arvadın (ərin) vərəsəlik hüququ ər-arvadın birgə mülkiyyətindən ona çatası

əmlak hissəsinə aid deyildir.

Maddə 1163. Boşanmış ər-arvadın vərəsəlik zamanı vəziyyəti

Nikahı ləğv etmiş ər-arvad bir-birindən sonra vərəsə ola bilməzlər.

Maddə 1164. Nikah münasibətlərinin faktik xitamı zamanı vərəsəlik hüququndan məhrum

edilmə

Əgər arvadın (ərin) miras qoyanla nikahına mirasın açılmasından azı üç il əvvəl faktik

xitam verildiyi və ərlə arvadın ayrı yaşadıqları təsdiq edilərsə, məhkəmənin qərarı ilə

arvad (ər) qanun üzrə vərəsəlik hüququndan məhrum edilə bilər.

Maddə 1165. Vərəsələri olmayan əmlakın xəzinəyə keçməsi

1165.1. Əgər nə qanun üzrə, nə də vəsiyyət üzrə vərəsə yoxdursa və ya vərəsələrdən heç

biri mirası qəbul etməmişdirsə, yaxud bütün vərəsələr vərəsəlik hüququndan məhrum

edilmişdirsə, vərəsələri olmayan əmlak dövlətə keçir; əgər miras qoyan şəxs sosial xidmət

müəssisələrinin təminatında olmuşdursa, qanunla dövlət mülkiyyətinə keçməli olan daşınar əmlak istisna

olmaqla həmin şəxslərə məxsus daşınar əmlak onların mülkiyyətinə keçir.

[788]

1165.2. Çıxarılmışdır.

[789]

64 – cü fəsil.

Vəsiyyət üzrə vərəsəlik

Maddə 1166. Vəsiyyət anlayışı

Fiziki şəxs ölməsi halı üçün öz əmlakını və ya onun bir hissəsini həm vərəsələr

sırasından, həm də kənar adamlar sırasından bir və ya bir neçə şəxsə qoya bilər.

Maddə 1167. Vəsiyyət edə bilən şəxs

Vəsiyyətnamənin tərtib edildiyi məqamda öz hərəkətləri barəsində şüurlu mühakimə yürüdə

bilən və öz iradəsini aydın ifadə edə bilən yetkinlik yaşına çatmış fəaliyyət qabiliyyətli

şəxs vəsiyyət edə bilər.

Maddə 1168. Vəsiyyətnamənin şəxsən vəsiyyət edən tərəfindən tərtibi

Vəsiyyətnaməni şəxsən vəsiyyət edən tərtib etməlidir. Vəsiyyətnamənin nümayəndə

vasitəsilə tərtibinə yol verilmir.

Maddə 1169. Birgə vəsiyyətnamə

Vəsiyyətnamədə bir miras qoyanın sərəncamı olmalıdır. Vəsiyyətnamənin iki və ya daha

çox şəxs tərəfindən birgə tərtibinə yol verilmir. Yalnız ərlə arvad qarşılıqlı vərəsəlik

haqqında birgə vəsiyyətnamə tərtib edə bilərlər. Bu vəsiyyətnamə ərin və ya arvadın tələbi

ilə, lakin onların hər ikisinin sağlığında ləğv edilə bilər.

Maddə 1170. Vəsiyyət edənin payları müəyyənləşdirməsi

1170.1. Vəsiyyət edən vəsiyyətnamə ilə təyin edilmiş vərəsələrin miras paylarını

müəyyənləşdirə bilər və ya hansı vərəsəyə hansı əmlakın verildiyini konkret göstərə bilər.

Əgər vəsiyyətnamədə bu cür göstəriş yoxdursa, miras vərəsələr arasında bərabər

bölüşdürülür.

1170.2. Əgər vəsiyyətnamə ilə bir neçə vərəsə təyin edilmişdirsə, lakin vəsiyyətnamədə

yalnız bir vərəsənin payı müəyyənləşdirilmişdirsə, digər vərəsələr qalan əmlakı bərabər

alırlar.

Maddə 1171. Mirasın vəsiyyət üzrə vərəsələr arasında bölüşdürülməsi

Əgər vəsiyyətnamə ilə bir neçə vərəsə təyin edilmişdirsə və vərəsələrdən birinə təyin

edilmiş pay mirasın hamısından ibarətdirsə, vəsiyyət üzrə bütün vərəsələr bərabər paylar

almalıdırlar.

Maddə 1172. Vəsiyyətnamədən kənarda qalmış əmlaka vərəsəlik

Əgər vəsiyyətnamə ilə təyin edilmiş vərəsələrin payları bütövlükdə mirasın hamısını

əhatə etmirsə, vəsiyyətnamədən kənarda qalmış əmlaka qanun üzrə vərəsəlik həyata keçirilir

və əgər vəsiyyətnamədə ayrı qayda nəzərdə tutulmayıbsa, bu cür vərəsəlik əmlakın bir

hissəsinin vəsiyyət edildiyi qanun üzrə vərəsələrə də aid olunur.

Maddə 1173. Vəsiyyət üzrə vərəsələr arasında payların mütənasib artırılması

Yalnız vəsiyyətnamə ilə təyin edilmiş vərəsələr olduqda, əgər vəsiyyət üzrə hər bir

vərəsənin öz payı müəyyənləşdirilmişdirsə, lakin onların hamısının payları birlikdə

götürüldükdə mirası tam əhatə etmirsə, onların payları mütənasib surətdə artırılır.

Maddə 1174. Miras payının müəyyənləşdirilməsində üçüncü şəxsin iştirakının

yolverilməzliyi

Vəsiyyət edən mirasdan kimin və hansı miqdarda pay almalı olduğunu müəyyənləşdirməyi

başqa şəxsə tapşıra bilməz.

Maddə 1175. Vərəsələri dəqiq müəyyənləşdirməyin mümkün olmaması

Əgər vəsiyyət edən vərəsənin şəxsiyyətini bir neçə şəxsə uyğun gələ bilən əlamətlərlə

müəyyənləşdirmişdirsə və onlardan hansını nəzərdə tutduğunu təyin etmək mümkün deyildirsə,

onların hamısı bərabər pay hüququ ilə vərəsə sayılırlar.

Maddə 1176. Vəsiyyət üzrə vərəsəlik hüququndan məhrumetmə

1176.1. Vəsiyyət edən qanun üzrə vərəsələrdən birini, bir neçəsini və ya hamısını

vəsiyyətnamə ilə mirasdan məhrum edə bilər və bunu əsaslandırmağa borclu deyildir.

1176.2. Vəsiyyətnamədə birbaşa göstərişlə mirasdan məhrum edilmiş şəxs vəsiyyətnaməyə

daxil olmamış əmlak hissəsinə, vəsiyyət üzrə vərəsələrin mirası qəbul etməkdən imtina

etdikləri halda da, qanun üzrə vərəsə ola bilməz.

Maddə 1177. Vərəsəlik hüququnun saxlanması

Vəsiyyətnamədə göstərilməmiş qanun üzrə vərəsələr vəsiyyətnamədə toxunulmamış miras

hissəsinə vərəsəlik hüququnu saxlayırlar; əgər mirasın açıldığı məqamda vəsiyyət üzrə

vərəsələrdən heç biri sağ deyildirsə və ya onların hamısı mirası qəbul etməkdən imtina

etmişlərsə, onlar vəsiyyətnamədə nəzərdə tutulan əmlakı da alırlar.

Maddə 1178. Qanun üzrə vərəsəliyin yolverilməzliyi

Əgər vəsiyyətnamədə bütün miras əmlak vəsiyyət üzrə vərəsələr arasında

bölüşdürülmüşdürsə, lakin mirasın açıldığı vaxt vərəsələrdən biri sağ deyildirsə, qanun

üzrə vərəsəlik əmələ gəlmir və onun əmlak payını vəsiyyət üzrə digər vərəsələr paylarına

mütənasib surətdə alırlar.

[790]

65-ci fəsil.

Vəsiyyətnamənin forması

Maddə 1179. Notariat forması

1179.1. Vəsiyyətnamə yazılı formada tərtib edilməlidir. Həm də notariat formasında və

ya bunsuz yazılı vəsiyyətnaməyə yol verilir.

1179.2. Notariat forması tələb edir ki, vəsiyyətnaməni vəsiyyət edən tərtib etsin və

imzalasın, notarius, notariusun olmadığı yerlərdə isə müvafiq icra hakimiyyəti orqanları

təsdiqləsin.

[791]

Maddə 1180. Vəsiyyətnamənin notarius tərəfindən yazılması

1180.1. Vəsiyyətnaməni vəsiyyət edənin sözlərindən notariusun iki şahidin yanında

yazmasına yol verilir. Vəsiyyətnamənin yazılması zamanı hamılıqla qəbul olunmuş texniki

vasitələr tətbiq edilə bilər.

1180.2. Vəsiyyət edənin sözlərindən notariusun yazdığı vəsiyyətnaməni vəsiyyət edən

oxumalı və notariusun, şahidlərin yanında imzalamalıdır.

Maddə 1181. Notariusa bərabər tutulan şəxslər

Vəsiyyətnamə təsdiqlənərkən aşağıdakılar notariusa bərabər tutulurlar:

1181.1. xəstəxananın, hospitalın, digər müalicə müəssisəsinin, sanatoriyanın baş

həkimi, rəisi, onların tibbi hissə üzrə müavinləri və növbətçi həkimi və ya ahıllar və əlilliyi

olan şəxslər üçün sosial xidmət müəssisələrinin baş həkimi, xüsusi təhsil müəssisəsinin rəhbəri -

əgər vəsiyyət edən bu müəssisədə müalicə edilirsə və ya yaşayırsa;

[792]

1181.2. axtarış, coğrafi və digər bu cür ekspedisiyaların rəisi - əgər vəsiyyət edən

belə ekspedisiyadadırsa;

1181.3. dəniz və ya hava gəmisinin kapitanı - əgər vəsiyyət edən dəniz və ya hava

gəmisindədirsə;

1181.4. hərbi hissənin, birləşmənin, müəssisənin və məktəbin komandiri (rəisi) - əgər

hərbi hissənin yerləşdiyi məntəqədə notarius yoxdursa və əgər vəsiyyət edən hərbi hissədə

hərbi qulluqçudursa və ya həmin hissədə qulluq edən mülki şəxs, yaxud onun ailə üzvüdürsə;

1181.5. azadlıqdan məhrumetmə yerinin rəisi - əgər vəsiyyət edən azadlıqdan məhrumetmə

yerindədirsə.

Maddə 1182. Vəsiyyətnamənin başqa şəxs tərəfindən imzalanması

Əgər vəsiyyət edən hər hansı səbəbdən vəsiyyətnaməni özü imzalaya bilmirsə, onun xahişi

ilə başqa fiziki şəxs imzalaya bilər. Bu zaman vəsiyyət edənin hansı səbəbdən

vəsiyyətnaməni imzalaya bilmədiyi göstərilməlidir.

Maddə 1183. Nitq-eşitmə və görmə qabiliyyəti tam məhdud olan şəxsin vəsiyyətnaməsi

[793]

1183.1. Əgər vəsiyyət edən nitq-eşitmə qabiliyyəti tam məhdud olan şəxsdirsə və ya nitq-eşitmə

qabiliyyəti tam məhdud və savadsızdırsa, vəsiyyət sərəncamını o, notariusda iki şahidin və işin

məğzini ona izah edə bilən və vəsiyyətnamənin məzmununun vəsiyyət edənin iradəsinə

uyğunluğunu öz imzası ilə təsdiqləyə bilən bir nəfər şəxsin yanında tərtib etməlidir.

[794]

1183.2. Görmə qabiliyyəti tam məhdud və ya savadsız olan vəsiyyət edən vəsiyyət sərəncamını

notariusda üç şahidin yanında tərtib etməlidir. Bu barədə müvafiq qeyd yazılıb ona

oxunmalıdır.

[795]

1183.3. Əgər vəsiyyət edən nitq-eşitmə-görmə qabiliyyəti tam məhdud olan şəxsdirsə və ya nitq-eşitmə-

görmə qabiliyyəti tam məhdud və savadsızdırsa, vəsiyyət sərəncamını notariusda dörd şahidin və

işin məğzini ona izah edə bilən və vəsiyyətnamənin məzmununun vəsiyyət edənin iradəsinə

uyğunluğunu öz imzası ilə təsdiqləyə bilən bir nəfər şəxsin yanında tərtib etməlidir.

[796]

1183.4. Vəsiyyətnaməni şahidlər yaza və oxuya bilərlər, lakin vəsiyyətnaməni onu yazan

oxumamalıdır.

1183.5. Qeyddə onu kimin yazdığı və vəsiyyət edənə oxuduğu göstərilməlidir. Qeyd

şahidlər tərəfindən imzalanmalı və notarius tərəfindən təsdiqlənməlidir.

Maddə 1184. Vəsiyyətin şahidləri

Yetkinlik yaşına çatmayanlar, fəaliyyət qabiliyyəti olmayan sayılmış şəxslər, vəsiyyət

üzrə vərəsələr və onların yüksələn və enən xətt üzrə qohumları, bacıları, qardaşları,

arvadı (əri) və vəsiyyət tapşırığını alan (leqatari) vəsiyyətin şahidləri ola bilməzlər.

Maddə 1185. Vəsiyyətnamə sirri

Notarius, vəsiyyətnaməni təsdiqləmiş digər şəxs, şahid, habelə vəsiyyətnaməni vəsiyyət

edənin əvəzinə imzalamış şəxslər vəsiyyətnamənin məzmununa, tərtibinə, dəyişdirilməsinə və

ya ləğvinə aid məlumatları miras açılanadək açıqlaya bilməzlər.

Maddə 1186. Ev vəsiyyətnaməsi

Vəsiyyət edən vəsiyyətnaməni öz əli ilə yazıb imzalaya bilər.

Maddə 1187. Vəsiyyətnamənin depozitə qoyulması

[797]

1187.1. Vəsiyyət edən öz əli ilə yazdığı və imzaladığı vəsiyyətnaməni zərfə qoyub

bağlayaraq üç şəxsin yanında notariusa və ya Azərbaycan Respublikası konsulluqlarının

vəzifəli şəxslərinə verə bilər. Həmin şəxslərin orada olması onların zərfin üzərində

notariat qaydasında (formasında) təsdiq edilmiş imzaları ilə müəyyən olunur.

[798]

1187.2. Bu növ vəsiyyətnamənin saxlanması onun notariusda (və ya Azərbaycan

Respublikasının konsulluqlarında) rəsmən depozitə qoyulması ilə təmin edilməlidir.

[799]

Maddə 1188. Vəsiyyətnamənin texniki vasitələrdən istifadə edilməklə tərtibi

Vəsiyyətnamənin mətni hamılıqla qəbul olunmuş texniki vasitənin köməyi ilə ifadə edilə

bilər, lakin imzanı vəsiyyət edən qoymalıdır. Bu halda vəsiyyət edən vəsiyyətnaməni iki

şahidin yanında tərtib etməli və imzalamalıdır. Həmin şahidlər təsdiq etməlidirlər ki,

vəsiyyətnamə onların yanında texniki vasitədən istifadə edilməklə tərtib olunmuşdur.

Vəsiyyət edən vəsiyyətnaməni imzaladıqdan dərhal sonra şahidlər vəsiyyətnamədə öz adlarını,

soyadlarını və yaşayış yerlərini göstərməklə müvafiq qeyd vasitəsilə vəsiyyətnaməni

təsdiqləməlidirlər.

Maddə 1189. Qapalı vəsiyyətnamə

1189.1. Vəsiyyət edənin arzusu ilə şahidlər vəsiyyətnaməni onun məzmunu ilə tanış

olmadan (qapalı vəsiyyət) təsdiqləməlidirlər. Bu halda şahidlər vəsiyyətnamənin tərtibi

zamanı vəsiyyət edənin yanında olmalıdırlar.

1189.2. Qapalı vəsiyyətnaməni təsdiqləyərkən şahidlər vəsiyyətnamənin vəsiyyət edən

tərəfindən onların yanında tərtib edildiyini, lakin vəsiyyətnamənin məzmununu

bilmədiklərini göstərməlidirlər.

Maddə 1190. Vəsiyyətnamənin tərtib edildiyi tarix

Vəsiyyətnamədə onun tərtib edildiyi tarix göstərilməlidir. Tarixin göstərilməməsi

vəsiyyətnamənin etibarsızlığına yalnız vəsiyyətnamənin tərtibi, dəyişdirilməsi və ya ləğvi

zamanı vəsiyyət edənin fəaliyyət qabiliyyətli olmasına dair şübhələrin aradan qalxmadığı,

habelə bir neçə vəsiyyətnamənin olduğu halda səbəb olur.

Maddə 1191. Maraqlı şəxslərin vəsiyyətnamənin məzmunu ilə tanış olması

Vəsiyyət edən öldükdən sonra notarius gün təyin edərək maraqlı şəxsləri vəsiyyətnamənin

məzmunu ilə tanış edir. Bu barədə müvafiq protokol tərtib edilməlidir. Əgər vəsiyyətnamənin

qoyulduğu zərf möhürlənmişdirsə, möhürün salamatlığı qeyd edilməlidir.

Maddə 1192. Ehtiyat vərəsə

1192.1. Vəsiyyət edən özünün təyin etdiyi vərəsənin miras açılanadək ölməsi və ya

mirası qəbul etməməsi, yaxud vərəsəlik hüququndan məhrum edilməsi halı üçün vəsiyyətnamədə

başqa vərəsənin (ehtiyat vərəsənin) adını göstərə bilər.

1192.2. Bu Məcəllənin 1134-1136-cı maddələrinə görə vərəsə ola bilən istənilən şəxs

ehtiyat vərəsə ola bilər.

66 – cı fəsil.

Mirasda məcburi pay

Maddə 1193. Mirasda məcburi pay anlayışı KMQ12

Vəsiyyət edənin uşaqlarının, valideynlərinin və arvadının (ərinin) vəsiyyətnamənin

məzmunundan asılı olmayaraq mirasda məcburi payı vardır. Bu pay qanun üzrə vərəsəlik zamanı

onlara çatası payın yarısını (məcburi pay) təşkil etməlidir.KMQ13

Maddə 1194. Məcburi payı tələb etmək hüququnun əmələ gəldiyi an

Məcburi payı tələb etmək hüququ mirasın açıldığı an əmələ gəlir. Bu cür tələb hüququ

vərəsəlik üzrə keçir. Məcburi payı tələb etmək hüququ olan şəxs qarşısında digər vərəsələr

birgə borclu kimi çıxış edirlər.

[800]

Maddə 1195. Məcburi payın həcminin müəyyənləşdirilməsi

Məcburi payın tam həcmi vəsiyyət tapşırığını və ya ümumi faydalı məqsədlər üçün hər

hansı hərəkəti yerinə yetirməkdən ötrü nəzərdə tutulan əmlak da daxil olmaqla, bütün

mirasdan müəyyənləşdirilir.

Maddə 1196. Vərəsələrdən hər birinin məcburi payının müəyyənləşdirilməsi

Vərəsələrdən hər birinin məcburi payı müəyyənləşdirilərkən əgər vəsiyyətnamə olmasaydı,

miras almağa çağırıla biləcək qanun üzrə vərəsələrin hamısı nəzərə alınmalıdır. Vəsiyyət

üzrə vərəsələr nəzərə alınmır.

Maddə 1197. Alınmış əmlakın məcburi paya daxil edilməsi

Məcburi pay almaq hüququ olan şəxs miras qoyanın sağlığında ondan məcburi paya daxil

edilmək şərti ilə aldıqlarının hamısını məcburi paya daxil etməyə borcludur.

Maddə 1198. Vəsiyyət tapşırığından imtinanın nəticələri

Məcburi pay almaq hüququ olan, eyni zamanda vəsiyyət tapşırığını (leqatı) alan şəxs

vəsiyyət tapşırığından imtina edərsə, məcburi pay tələb edə bilər. Əgər o, vəsiyyət

tapşırığından imtina etməzsə, məcburi paya hüququnu vəsiyyət tapşırığının dəyəri həddində

itirir.

Maddə 1199. Vəsiyyətnamədə nəzərdə tutulmayan əmlakdan məcburi payın ayrılması

[801]

Əgər vəsiyyətnamədə miras əmlakının heç də hamısı nəzərdə tutulmamışdırsa, məcburi pay

birinci növbədə vəsiyyətnamədə nəzərdə tutulmayan əmlakdan ayrılır, bu, yetərli olmadıqda

isə vəsiyyətnamədə nəzərdə tutulan əmlakın hesabına tamamlanır.

Maddə 1200. Məcburi payın bağışlanmış əşya hesabına artırılması KMQ12

Miras qoyan əşyanı üçüncü şəxsə bağışladıqda, məcburi paya hüququ olan şəxs, əgər

bağışlanmış əşya mirasa daxil olsaydı, onun məcburi payının arta biləcəyi məbləğdə məcburi

payın tamamlanmasını tələb edə bilər. Əgər mirasın açıldığı vaxtadək hədiyyənin

verilməsindən iki il keçirsə, hədiyyə hesaba alınmır.

Maddə 1201. Payın tamamlanmasını tələb etmək hüququ

Əgər məcburi pay almaq hüququ olan şəxsə onun qanun üzrə vərəsəlik zamanı ala biləcəyi

payın yarısından az əmlak vəsiyyət edilmişdirsə, o, vəsiyyət üzrə aldığı payın qanun üzrə

vərəsəlik zamanı ala biləcəyi payın yarısından az olduğu hissəni tələb edə bilər.

Maddə 1202. Məcburi payı qəbul etməkdən imtina

1202.1. Məcburi pay almaq hüququ olan vərəsə onu qəbul etməkdən imtina edə bilər, lakin

bu imtina digər vərəsələrin məcburi payının artmasına səbəb olmur. Onun payı vəsiyyət üzrə

vərəsələrə keçir.

1202.2. Məcburi payın qəbul edilməsi və ya ondan imtina olunması mirasın qəbul edilməsi

və ya ondan imtina olunması üçün müəyyənləşdirilmiş vaxt ərzində həyata keçirilməlidir.

Maddə 1203. Məcburi pay almaq hüququndan məhrumetmə

1203.1. Məcburi pay almaq hüququndan məhrumetmə, ümumiyyətlə, vərəsəlik hüququndan

məhrumetməyə səbəb olan hallar olduqda mümkündür.

1203.2. Məcburi pay almaq hüququndan məhrumetməni miras qoyan hələ öz sağlığında

məhkəməyə müraciət etmək yolu ilə həyata keçirə bilər.

1203.3. Məcburi pay almaq hüququndan məhrumetmə barəsində məhkəmənin çıxardığı qərar

mirasın açıldığı andan qüvvədə olur. Miras qoyanın hələ öz sağlığında məhkəməyə müraciət

etdiyi, lakin qərarın onun ölümündən sonra qəbul edildiyi halda da bu cür nəticə baş verir.

Maddə 1204. Məcburi payın vəsiyyət üzrə vərəsələrə keçməsi

[802]

Məcburi pay almaq hüququndan məhrum edilmiş vərəsənin payı vəsiyyət üzrə vərəsələrə

keçir.

67 – ci fəsil.

Vəsiyyət tapşırığı (leqat)

Maddə 1205. Vəsiyyət tapşırığı anlayışı

Vəsiyyət edən miras hesabına hər hansı öhdəliyin bir və ya bir neçə şəxsin xeyrinə icra

olunmasını vərəsəyə həvalə edə bilər (vəsiyyət tapşırığı - leqat).

Maddə 1206. Vəsiyyət tapşırığının predmeti

Vəsiyyət tapşırığının predmeti miras əmlaka daxil olan əşyaların vəsiyyət tapşırığını

alanın (leqatarinin) mülkiyyətinə, istifadəsinə və ya digər əşya hüququ ilə verilməsi,

mirasa daxil olmayan əmlakın əldə edilməsi və ona verilməsi, müəyyən işin görülməsi,

xidmətlərin göstərilməsi və i.a. ola bilər.

Maddə 1207. Vəsiyyət tapşırığına əsasən yaşayış otağından istifadə

Vəsiyyət edən yaşayış evinin, mənzilin və ya digər yaşayış otağının keçdiyi vərəsənin

üzərinə miras açılanadək bir ildən az olmayan müddətdə miras qoyanla birlikdə yaşamış şəxsə

otaqdan və ya onun müəyyən hissəsindən ömürlük istifadə hüququ vermək vəzifəsini qoya

bilər. Yaşayış otağına mülkiyyət hüququ sonradan başqasına keçdikdə ömürlük istifadə hüququ

qüvvədə qalır.

Maddə 1208. Yaşayış otağından ömürlük istifadə hüququnun özgəninkiləşdirilməməsi

1208.1. Yaşayış otağından ömürlük istifadə hüququ özgəninkiləşdirilmir və vəsiyyət

tapşırığını alanın vərəsələrinə keçmir.

1208.2. Əgər vəsiyyətnamədə ayrı hal nəzərdə tutulmayıbsa, yaşayış otağından ömürlük

istifadə hüququ vəsiyyət tapşırığını alanın ailə üzvlərinin həmin otaqda yaşamasına əsas

vermir.

Maddə 1209. Vəsiyyət tapşırığının icra hədləri

Vəsiyyət tapşırığının icrasının həvalə edildiyi vərəsə həmin tapşırığı, miras qoyanın

borclarından ödəməli olduğu hissəni çıxmaqla, vəsiyyət edilmiş mirasın həqiqi dəyəri

hədlərində icra etməlidir.

Maddə 1210. Vəsiyyət tapşırığının başqa vərəsələr tərəfindən icrası

Əgər vəsiyyət tapşırığının icrasının həvalə olunduğu vərəsə miras açılanadək ölərsə və

ya mirasdan imtina edərsə, vəsiyyət tapşırığını icra etmək vəzifəsi onun payını almış digər

vərəsələrə keçir, bu şərtlə ki, vəsiyyətdən ayrı hal irəli gəlməsin.

Maddə 1211. Vəsiyyət tapşırığının icrasına xitam verilməsi

Vəsiyyət tapşırığının icrasının həvalə olunduğu vərəsənin öldüyü halda, əgər vəsiyyət

tapşırığının icrası onun iştirakı olmadan mümkün deyildirsə, vəsiyyət tapşırığını icra

etmək öhdəliyinə xitam verilir.

Maddə 1212. Vəsiyyət tapşırığının mirasdakı paya mütənasib surətdə icrası

Vəsiyyət tapşırığının icrası bir neçə vərəsəyə həvalə olunduqda, əgər vəsiyyətnamədə

ayrı qayda nəzərdə tutulmayıbsa, onlardan hər biri vəsiyyət tapşırığını mirasdakı payına

mütənasib surətdə icra edir.

Maddə 1213. Vəsiyyət tapşırığının icrası müddəti

Vəsiyyət tapşırığını alan vəsiyyət tapşırığının miras açılan gündən hesablanan üç illik

iddia müddəti ərzində icra olunmasını tələb edə bilər.

Maddə 1214. Məcburi pay alınarkən vəsiyyət tapşırığı

Vəsiyyət tapşırığının icrasının həvalə edildiyi vəsiyyət üzrə vərəsənin məcburi pay

almaq hüququ da olduqda, o, vəsiyyət tapşırığını yalnız vəsiyyət edilmiş əmlakın məcburi

paydan əlavə aldığı hissəsi həddində icra edir.

Maddə 1215. Vəsiyyət tapşırığını alanın məsuliyyəti

Vəsiyyət tapşırığını alan miras qoyanın borcları üçün məsuliyyət daşımır.

Maddə 1216. Vəsiyyət tapşırığından imtina

Vəsiyyət tapşırığını alan vəsiyyət tapşırığını qəbul etməkdən imtina edə bilər. Bu

halda mirasın müvafiq hissəsi vəsiyyət tapşırığının həvalə olunacağı vərəsəyə qalır.

Maddə 1217. Vəsiyyət tapşırığının icrasından azad edilmə

Əgər vəsiyyət tapşırığını alan onu qəbul etməkdən imtina edərsə, vəsiyyət tapşırığının

icrasının həvalə olunduğu vərəsə onu icra etmək vəzifəsindən azad edilir.

Maddə 1218. Vəsiyyət tapşırığının vərəsələrə keçməsi

Əgər vəsiyyət tapşırığını alan miras açıldıqdan sonra vəsiyyət tapşırığının qəbuluna

razılıq verməyə macal tapmadan ölərsə, vəsiyyət tapşırığını almaq hüququ tapşırığı onun

əvəzinə qəbul edəcək vərəsələrinə keçir.

Maddə 1219. Ümumi faydalı məqsədlər üçün vəsiyyət tapşırığı

1219.1. Vəsiyyət edən vərəsəyə ümumi faydalı məqsədlər üçün hər hansı hərəkətin

icrasını tapşıra bilər. Bu hərəkət həm əmlak, həm də qeyri-əmlak xarakteri daşıya bilər.

1219.2. Əgər tapşırılmış hərəkət əmlaka aiddirsə, vəsiyyət tapşırığını tənzimləyən

normalar tətbiq edilir.

1219.3. Vəsiyyətdə ümumi faydalı məqsədlər üçün hər hansı hərəkətin icrasının

tapşırıldığı vərəsənin öldüyü halda bu öhdəliyin icrası mirası qəbul etmiş digər vərəsələrə

keçir.

1219.4. Vərəsəyə tapşırılmış hərəkətin icrasını ondan vəsiyyətnamənin icraçısı, beləsi

olmadıqda isə hər hansı vərəsə, habelə maraqlı siyasi partiya, ictimai birlik, həmkarlar

ittifaqı və dini təşkilat, fond, dövlət hakimiyyəti və ya yerli özünüidarə orqanları

məhkəmə yolu ilə tələb edə bilərlər.

68 – ci fəsil.

Vəsiyyətnamənin dəyişdirilməsi və ya ləğvi

Maddə 1220. Vəsiyyətnamənin dəyişdirilməsi imkanları

1220.0. Vəsiyyət edən vəsiyyətnaməni aşağıdakı üsullarla həmişə dəyişdirə və ya ləğv

edə bilər:

1220.0.1. əvvəlki vəsiyyətnaməni və ya onun yeni vəsiyyətnaməyə zidd hissəsini birbaşa

ləğv edən yeni vəsiyyətnamə tərtib etməklə;

1220.0.2. notariat orqanına ərizə verməklə;

1220.0.3. Vəsiyyətnamənin bütün nüsxələrinin vəsiyyət edən tərəfindən və ya onun

sərəncamı ilə notarius tərəfindən məhv edilməsi ilə.

Maddə 1221. Ləğv edilmiş vəsiyyətnamənin bərpasının yolverilməzliyi

Sonradan tərtib edilmiş vəsiyyətnamə ilə ləğv edilən vəsiyyətnamə sonradan tərtib

edilmiş vəsiyyətnamənin ərizə vermək yolu ilə ləğv edildiyi halda da bərpa oluna bilməz.

Maddə 1222. Bir neçə vəsiyyətnamə

Əgər vəsiyyət edən bir neçə vəsiyyətnamə tərtib etmişdirsə, lakin onlar bir-birini

tamamlayır və tam əvəz etmirsə, bütün vəsiyyətnamələr qüvvədə qalır. Əvvəlki

vəsiyyətnamənin göstərişləri sonrakı vəsiyyətnamə ilə dəyişdirilmədiyi halda qüvvədə qalır.

Maddə 1223. Notariat vəsiyyətnaməsinin üstünlüyü

1223.1. Əgər bir şəxs bir neçə vəsiyyətnamə tərtib etmişdirsə və onlardan yalnız biri

notariat formasında tərtib edilmişdirsə, notariat formasında tərtib edilmiş vəsiyyətnaməyə

üstünlük verilir.

1223.2. Notariat vəsiyyətnaməsi başqa formalı vəsiyyətnamə ilə ləğv edilə bilməz.

Maddə 1224. Vəsiyyətnamənin qüvvədən düşmüş sayılmasının əsasları

1224.0. Vəsiyyətnamə aşağıdakı hallarda qüvvədən düşür:

1224.0.1. xeyrinə vəsiyyətnamə tərtib edilmiş şəxs vəsiyyət edəndən tez öldükdə;

1224.0.2. vəsiyyət edilmiş əmlak vəsiyyət edənin sağlığında itirildikdə və ya onun

tərəfindən özgəninkiləşdirildikdə;

1224.0.3. yeganə vərəsə mirası qəbul etməkdən imtina etdikdə.

Maddə 1225. Vəsiyyətnamənin etibarsızlığı

1225.1. Vəsiyyətnamə, ümumiyyətlə, əqdlərin etibarsızlığına səbəb olan hallar olduqda

etibarsız sayılır.

1225.2. Qanuna zidd olan vəsiyyət sərəncamları, habelə aydın olmayan və ya bir-birinə

zidd olan şərtlər etibarsızdır.

1225.3. Əgər vəsiyyətnamə bu Məcəllə ilə müəyyənləşdirilmiş qaydalar pozulmaqla, habelə

şəxsin öz hərəkətinin mənasını başa düşə bilmədiyi və öz hərəkətini idarə edə bilmədiyi

vəziyyətdə tərtib edilmişdirsə, məhkəmə tərəfindən etibarsız sayıla bilər.

Maddə 1226. Ayrı-ayrı vəsiyyət sərəncamlarının etibarsızlığı

1226.1. Mirasda olmayan əşyaya vərəsəliyə çağırmağa əsas verən vəsiyyət sərəncamı

etibarsızdır.

1226.2. Əgər kiməsə miras əmlakda olmayan pul məbləği vəsiyyət edilmişdirsə,

vəsiyyətnamənin bu cür sərəncamı etibarsızdır.

1226.3. Vərəsənin mirası müəyyən dövr üçün və ya miras qoyanın öldüyü gündən deyil,

sonralar alacağı barədə, habelə vərəsənin ölümündən sonra mirasın kimə keçməli olduğu

barədə vəsiyyət sərəncamı etibarsızdır.

Maddə 1227. Vəsiyyət sərəncamının icrasının qeyri-mümkünlüyü nəticəsində etibarsızlığı

Vəsiyyət sərəncamı vərəsə tərəfindən sağlamlıq vəziyyətinə və ya digər obyektiv

səbəblərə görə yerinə yetirilə bilmədikdə vərəsənin iddiası üzrə etibarsız sayıla bilər.

Maddə 1228. Vəsiyyət sərəncamlarından birinin etibarsızlığının nəticələri

Əgər bir neçə vəsiyyət sərəncamından biri etibarsızdırsa və ya qüvvədən düşmüşdürsə və

miras qoyan başqa sərəncamlar verməmişdirsə, vəsiyyətnamənin qalan sərəncamları qüvvədə

qalır.

Maddə 1229. Vəsiyyətnamənin etibarsızlığı halında mirasın alınması

Vəsiyyətnamənin etibarsız sayıldığı halda bu vəsiyyətnamə ilə vərəsəlik hüququndan

məhrum edilmiş vərəsə mirası ümumi əsaslar üzrə ala bilər.

Maddə 1230. Vəsiyyətnamənin etibarlığı barəsində mübahisə edilməsi

Qanun üzrə vərəsələr və digər əlaqədar şəxslər əqdin etibarsızlığına səbəb olan hallar

üzrə vəsiyyətnamənin etibarlığı barəsində mübahisə edə bilərlər.

Maddə 1231. İddia verilməsi müddəti

1231.1. Vəsiyyətnamənin qüvvədən düşmüş sayılması barədə iddia mirasın açıldığı gündən

iki il ərzində irəli sürülə bilər.

1231.2. Vəsiyyət edən özgəsinin əmlakını yanlış olaraq öz əmlakı kimi vərəsəyə vəsiyyət

etdikdə, bu Məcəllənin 1231.1-ci maddəsində nəzərdə tutulan iddia müddəti mülkiyyətçinin

iddiasına şamil edilmir.

69 – cu fəsil.

Vəsiyyətnamənin icrası

Maddə 1232. Vəsiyyətnamənin icrası subyektləri

Vəsiyyətnamədə göstərişin olmadığı halda onun icrası vəsiyyət üzrə vərəsələrin öhdəsinə

qoyulur. Vərəsələr vəsiyyətnamənin icrasını qarşılıqlı razılaşmaya əsasən özlərindən birinə

və ya başqa şəxsə etibar edə bilərlər.

Maddə 1233. Vəsiyyətnamənin icraçısının təyin edilməsi

Vəsiyyət sərəncamlarının dəqiq icrası məqsədilə vəsiyyət edən vəsiyyətnamə ilə həm

vəsiyyət üzrə vərəsələr sırasından vəsiyyətnamənin bir və ya bir neçə icraçısını, həm də

vərəsə olmayan başqa şəxsi təyin edə bilər. Başqa şəxsin təyin edildiyi halda vəsiyyətnamə

icraçısının razılığı zəruridir. Bu razılığı o, vəsiyyətnamənin özündə və ya vəsiyyətnaməyə

qoşulmuş ərizədə yazmaqla ifadə etməlidir.

Maddə 1234. Vəsiyyətnamənin icrasından imtina

Vəsiyyətnamənin icraçısı vəsiyyət edənin onun öhdəsinə qoyduğu vəzifədən istənilən vaxt

imtina edə bilər. Bu barədə o, vəsiyyət üzrə vərəsələri qabaqcadan xəbərdar etməlidir.

Maddə 1235. Vəsiyyətnamənin icraçısının üçüncü şəxs tərəfindən təyin edilməsi

Vəsiyyət edən vəsiyyətnamənin icraçısını təyin etməyi üçüncü şəxsə tapşıra bilər. Həmin

şəxs miras açıldıqdan sonra dərhal vəsiyyətnamənin icraçısını təyin etməli və bu barədə

vərəsələrə məlumat verməlidir. O, həmin tapşırığı yerinə yetirməkdən imtina edə bilər. Bu

barədə də o, vərəsələrə ləngimədən məlumat verməlidir.

Maddə 1236. Vəsiyyətnamənin tamamilə və ya qismən icrası

Vəsiyyətnamənin icraçısına vəsiyyətnaməni tamamilə və ya onun ayrı-ayrı sərəncamlarını

icra etmək tapşırıla bilər.

Maddə 1237. Mirasın mühafizə və idarə edilməsi

Mirasın açıldığı andan vəsiyyətnamənin icraçısı mirası mühafizə və idarə etməyə

başlamalıdır; o, vəsiyyətnamənin icrası üçün zəruri olan bütün hərəkətləri yerinə yetirməyə

səlahiyyətlidir. Bu səlahiyyət daxilində vərəsələr mirası idarə etmək hüququnu itirirlər.

Maddə 1238. Mirasın bir neçə icraçı tərəfindən mühafizə və idarə edilməsi

Əgər vəsiyyətnamənin bir neçə icraçısı vardırsa, təkbaşına hərəkətlərə yalnız mirasın

mühafizəsi məqsədilə yol verilir, qalan hallarda onlar arasında razılıq zəruridir.

Maddə 1239. Vəsiyyətnamənin icrası xərclərinin əvəzinin ödənilməsi

1239.1. Vəsiyyətnamənin icraçısı öz vəzifələrini əvəzsiz yerinə yetirir, hərçənd,

vəsiyyətnamədə nəzərdə tutulmuşdursa, muzd da ala bilər.

1239.2. Vəsiyyətnamənin icraçısı əmlakın mühafizəsinə və idarə edilməsinə çəkdiyi

zəruri xərclərin əvəzinin mirasdan ödənilməsi hüququna malikdir.

1239.3. Vərəsə olmayan vəsiyyətnamə icraçısı, bu Məcəllənin 1249-cu maddəsində nəzərdə

tutulan hallardan başqa, digər xərcləri mirasdan ödəyə bilməz.

Maddə 1240. İcraçının hesabatı

Vəsiyyətnaməni icra etdikdən sonra vəsiyyətnamənin icraçısı vərəsələrin tələbi ilə

onlara öz fəaliyyəti barəsində hesabat verməyə borcludur. Vəsiyyətnamənin icraçısı öz

funksiyalarını bütün vərəsələr mirası qəbul edənədək yerinə yetirir.

Maddə 1241. Vəsiyyətnamə icraçısının kənar edilməsi

Vəsiyyətnamənin icraçısı öz vəzifələrini yerinə yetirmədikdə, maraqlı şəxs icraçının

kənar edilməsi tələbi ilə məhkəməyə müraciət edə bilər.

Maddə 1242. Vəsiyyətnamə icraçısının məsuliyyəti

Əgər vəsiyyətnamənin icraçısı vəsiyyətnamə ilə onun öhdəsinə qoyulmuş vəzifələrin

icrasından qəsdən və ya kobud ehtiyatsızlıq üzündən kənara çıxarsa və bununla da vərəsələrə

zərər vurarsa, bu zərər üçün məsuliyyət daşımalıdır.

70-ci fəsil.

Mirasın qəbul edilməsi və onun qəbulundan imtina olunması

Maddə 1243. Mirasın qəbul edilməsi KMQ10

1243.1. Mirası istər qanun üzrə, istərsə də vəsiyyət üzrə vərəsə qəbul edir.

1243.2. Vərəsə mirasın açıldığı yer üzrə notariat ofisinə mirası qəbul etdiyi barədə

ərizə verdikdə və ya əmlaka sahiblik etməyə və ya əmlakı idarə etməyə faktik başladıqda və

bununla da mirası qəbul etdiyini şəksiz nümayiş etdirdikdə miras vərəsə tərəfindən qəbul

edilmiş sayılır.

[803]

1243.3. Vərəsə mirasın bir hissəsinə sahiblik etməyə faktik başladıqda hesab edilir ki,

mirasın nədə ifadə edilməsindən və harada olmasından asılı olmayaraq, o, mirası tamamilə

qəbul etmişdir.

1243.4. Əgər vərəsələrdən biri miras payını qəbul etməkdən başqa vərəsənin xeyrinə

imtina edərsə, belə hərəkət mirasın qəbul olunması sayılır.

[804]

Maddə 1244. Mirasın fəaliyyət qabiliyyəti olmayan şəxs tərəfindən qəbul edilməsi

Mirası fəaliyyət qabiliyyətli şəxs qəbul edə bilər. Fəaliyyət qabiliyyəti olmayan və

məhdud fəaliyyət qabiliyyətli şəxslər mirası öz qanuni nümayəndələri vasitəsilə qəbul

edirlər.

Maddə 1245. Mirasın nümayəndə vasitəsilə qəbul edilməsi

Vərəsə mirası şəxsən və ya nümayəndə vasitəsilə qəbul edə bilər.

Maddə 1246. Mirasın qəbul edildiyi müddət

[805]

KMQ 27

Vərəsə vərəsəliyə çağırıldığını bildiyi və ya bilməli olduğu gündən üç ay ərzində

mirası qəbul edə bilər. Miras açıldığı gündən altı ay keçdikdən sonra mirasın qəbuluna yol

verilmir.

[806]

KMQ22

Maddə 1247. Mirasın qəbul edilməsinin xüsusi müddəti

Əgər miras almaq hüququ digər vərəsələrin mirası qəbul etmədikləri halda yaranırsa,

miras onun qəbulu üçün müəyyənləşdirilmiş müddətin qalan hissəsi ərzində qəbul edilməli, bu

müddət altı həftədən az olduqda isə altı həftəyədək uzadılmalıdır.

[807]

Maddə 1248. Mirasın qəbul edilməsi vaxtının uzadılması

1248.1. Mirasın qəbul edilməsi üçün müəyyənləşdirilmiş müddəti məhkəmə, gecikdirmənin

səbəbini üzrlü sayarsa, uzada bilər. Müddət qurtardıqdan sonra, əgər mirası qəbul edən

bütün digər vərəsələr razıdırlarsa, miras məhkəməyə müraciət edilmədən də qəbul oluna

bilər. KMQ22

1248.2. bu Məcəllənin 1248.1-ci maddəsində nəzərdə tutulan halda mirasın qəbulunu

gecikdirmiş vərəsəyə digər vərəsələrin aldığı və ya dövlətin mülkiyyətinə keçmiş əmlakdan

pay qalan əmlakdan naturada verilir; ona çatası əmlakın qalan hissəsinin dəyərinin məbləği

də verilir.

Maddə 1249. Mirasa dair sərəncam verilməsinin yolverilməzliyi

Digər vərəsələrin gəlməsini gözləməyən və mirasa sahiblik etməyə və ya onu idarə etməyə

başlayan vərəsə, xəstəlik zamanı miras qoyana qulluq, onun müalicəsi və dəfn edilməsi,

miras qoyanın öhdəsində olmuş şəxslərin saxlanması, əmək haqqının ödənilməsi, mirasın

mühafizə və idarə edilməsi xərclərindən başqa, mirasın açıldığı gündən altı ay keçənədək və

ya miras hüququ haqqında şəhadətnamə alınanadək mirasa dair sərəncam verə bilməz.

Maddə 1250. İddia qaldırılanadək alınmış gəlirə hüquq

Əgər qanun üzrə vərəsə vəsiyyətnamənin olduğunu bilmədən mirasa sahiblik etməyə

başlayarsa, vəsiyyət üzrə vərəsə isə vəsiyyətnamənin etibarsız olduğunu bilməzsə və ya

qanun üzrə və vəsiyyət üzrə vərəsələr qanun üzrə daha yaxın vərəsələrin olduğunu və ya

başqa vəsiyyətnamənin olduğunu bilməzlərsə, iddia qaldırılanadək mirasdan aldıqları gəlir

onlara qalır; onlar mirasa qoyduqları bütün kapitalı da tələb edə bilərlər.

Maddə 1251 . Mirasa daxil olan ayrı-ayrı əşyalar üzərində səlahiyyətsiz şəxsin sərəncam

verməsinin nəticələri

[808]

Əgər səlahiyyətsiz şəxs mirasa daxil olan əşya üzərində həqiqi vərəsəyə münasibətdə

etibarlı olan sərəncam vermişsə, o bunun nəticəsində əldə etdiyini həqiqi vərəsəyə verməyə

borcludur.

Maddə 1252. İrsi transmissiya KMQ7

Əgər vərəsə miras açıldıqdan sonra, lakin miras qəbul edilənədək ölərsə, mirasdan pay

almaq hüququ onun vərəsələrinə keçir (irsi transmissiya). Ölmüş vərəsənin vərəsələri mirası

onun qəbulu müddətinin sonunadək qalmış vaxt ərzində qəbul etməlidirlər. Əgər bu müddət üç

aydan azdırsa, üç ayadək uzadılmalıdır.

Maddə 1253. Mirasın irsi transmissiya üzrə qəbul edilməməsinin nəticələri

1253.1. Mirasın irsi transmissiya üzrə qəbul edilməməsi vərəsəni bilavasitə ölən

vərəsəyə çatası mirası almaq imkanından məhrum etmir.

1253.2. Əmlakı irsi transmissiya üzrə almaqdan imtina edildikdə əmlak ölmüş vərəsələrlə

birlikdə mirası qəbul etməyə çağırılmış şəxslərə keçir.

Maddə 1254. Mirasın siyahısı

Vərəsə mirasın siyahıya alınmasını tələb edə bilər. Bunun üçün iki aylıq müddət verilir

və bu müddət mirasın qəbulu üçün ümumi müddətə daxil olur.

Maddə 1255. Mirasa mülkiyyətin əmələ gəlməsi

Qəbul edilmiş miras onun açıldığı gündən vərəsənin mülkiyyəti sayılır.

Maddə 1256. Mirasın qəbulundan imtina müddəti

Vərəsə vərəsəliyə çağırıldığını bildiyi və ya bilməli olduğu gündən üç ay ərzində

mirasın qəbulundan imtina edə bilər. Üzrlü səbəb olduqda məhkəmə bu müddəti iki aydan çox

olmayaraq uzada bilər. Mirasın qəbulundan imtina notariat orqanında rəsmiləşdirilməlidir.

Maddə 1257. Mirası qismən qəbul etməyin yolverilməzliyi

1257.1. Hər hansı şərtlə və ya hər hansı müddətə mirası qismən qəbul etməyə və ya ondan

qismən imtina etməyə yol verilmir.

1257.2. Əgər vərəsə mirasın bir hissəsindən imtina edərsə və ya hər hansı şərt qoyarsa,

hesab edilir ki, o, mirasdan imtina etmişdir.

Maddə 1258. Vərəsənin kənd təsərrüfatı təyinatlı torpağı qəbul etməkdən imtina etməsi

Kənd təsərrüfatı ilə məşğul olmayan vərəsə kənd təsərrüfatı təyinatlı torpağı,

avadanlığı, əmək alətlərini, mal-qaranı qəbul etməkdən imtina edə bilər, lakin bu,

ümumiyyətlə, mirasın qəbulundan imtina sayılmır.

Maddə 1259. Mirasdan bir neçə payın qəbul edilməsi

Əgər müxtəlif əsaslar üzrə vərəsəyə mirasdan bir neçə pay düşürsə, o, bir payı qəbul

edə, digərindən imtina edə bilər, yaxud bütün paylardan imtina edə bilər.

Maddə 1260. Mirasın bir hissəsindən imtina

Vərəsə mirasın qalan hissəsinə baxmayaraq, birləşdirilmə hüququ ilə ona mənsub olan

miras hissəsindən imtina edə bilər.

Maddə 1261. Başqa şəxslərin xeyrinə imtina

Vərəsə mirası qəbul etməkdən qanun üzrə və ya vəsiyyət üzrə vərəsələr sırasından başqa

şəxslərin xeyrinə imtina edə bilər. Ləyaqətsiz vərəsə sayılmış və ya vəsiyyətnamənin

birbaşa göstərişi ilə vərəsəlik hüququndan məhrum edilmiş şəxsin xeyrinə mirasdan imtina

yolverilməzdir. Bu cür imtina barəsində digər vərəsələr məhkəməyə şikayət verə bilərlər.

Maddə 1262. Mirasdan imtina zamanı payın birləşdirilməsi

Əgər vərəsə mirası qəbul etməkdən imtina etmişdirsə, lakin kimin xeyrinə imtina

etdiyini bildirməmişdirsə, onun payı qanun üzrə vərəsəliyə çağırılmış vərəsələrin payına,

vəsiyyətnamə ilə bütün əmlakın bölüşdürüldüyü halda isə vəsiyyət üzrə vərəsələrin payına

əlavə edilir və onların arasında paylarına mütənasib surətdə bölüşdürülür, bu şərtlə ki,

vəsiyyətnamədə ayrı qayda nəzərdə tutulmasın.

Maddə 1263. Yeganə vərəsənin mirasdan imtina etməsi

Əgər mirasdan imtina etmiş vərəsə həmin növbənin vərəsələri arasında yeganə

vərəsədirsə, miras sonrakı növbənin vərəsələrinə keçir.

Maddə 1264. Bir neçə vərəsənin xeyrinə imtina

Əgər vərəsə mirası qəbul etməkdən bir neçə şəxsin xeyrinə imtina edirsə, onlardan hər

birinin payını göstərə bilər. Belə göstəriş olmadıqda onun payı mirasın qəbulundan imtina

xeyirlərinə edilmiş vərəsələr arasında bərabər bölüşdürülür.

Maddə 1265. Mirasdan nəvələrin xeyrinə imtina

Mirasdan nəvənin xeyrinə imtina etməyə o halda yol verilir ki, mirasın açıldığı gün

onun miras qoyanın vərəsəsi olmalı valideyni sağ olmasın və ya nəvə vəsiyyət üzrə vərəsə

olsun.

Maddə 1266. Dövlətin mirası qəbul etməkdən imtinasının yolverilməzliyi

Dövlət ona keçmiş mirası qəbul etməkdən imtina edə bilməz.

Maddə 1267. Notariat orqanına ərizə verildikdən sonra imtinanın yolverilməzliyi

Vərəsə mirasın açıldığı yer üzrə notariat orqanına mirası qəbul etməsi və ya vərəsəlik

haqqında şəhadətnamə alınması barədə ərizə verdikdən sonra mirasdan imtina edilməsinə yol

verilmir.

Maddə 1268. Mirasdan imtinanın geri götürülməməsi

1268.1. Vərəsə mirası qəbul etməkdən imtina etdiyi barədə ərizəni geri götürə bilməz.

1268.2. Əgər vərəsə fəaliyyət qabiliyyəti olmayan və ya məhdud fəaliyyət qabiliyyətli

şəxsdirsə, mirasdan imtinaya məhkəmənin icazəsi ilə yol verilir.

Maddə 1269. Mirasa faktik sahiblik zamanı imtina

Mirasa sahiblik etməyə və ya onu idarə etməyə faktik başlamış vərəsə mirasın qəbulu

üçün müəyyənləşdirilmiş vaxt ərzində mirasın qəbulundan imtina edə bilər. Bu barədə ərizə

ilə o, notariat orqanına müraciət etməlidir.

Maddə 1270. İmtina hüququnun vərəsəlik üzrə keçməsi

1270.1. Mirasdan imtina hüququ vərəsəlik üzrə keçir.

1270.2. Əgər vərəsə mirasın qəbulundan imtina üçün müəyyənləşdirilmiş müddət bitənədək

ölmüşdürsə, bu müddət vərəsənin ölümündən sonra qalmış vaxt bitənədək qurtarmır.

1270.3. Ölmüş vərəsənin bir neçə vərəsəsinin hər biri yalnız öz miras payından imtina

edə bilər.

Maddə 1271. Mirası qəbul etməkdən nümayəndə vasitəsilə imtina

Mirasdan nümayəndə vasitəsilə imtina tapşırıqda (etibarnamədə) imtina səlahiyyətinin

xüsusi nəzərdə tutulduğu halda mümkündür.

Maddə 1272. Mirasın qəbulu və ya ondan imtina barəsində mübahisə açılması müddəti

Mirasın qəbul edilməsi və ya qəbulundan imtina edilməsi barəsində mübahisə maraqlı

şəxsin bundan ötrü müvafiq əsas olduğunu bildiyi gündən iki ay ərzində açıla bilər.

Maddə 1273. Mirasın qəbulunun hüquqi nəticələrinin baş verməsi vaxtı

Mirasın qəbulunun və ya qəbulundan imtinanın hüquqi nəticələri mirasın açıldığı andan

baş verir.

Maddə 1273-1. Vərəsənin susması

[809]

KMQ 27

Vərəsə bu Məcəllə ilə müəyyən edilmiş müddətlər daxilində mirası qəbul etmədikdə və ya

ondan imtina etmədikdə, müvafiq olaraq bu Məcəllənin 1262-ci və 1263-cü maddələri tətbiq

edilir.

[810]

71 – ci fəsil.

Mirasın bölüşdürülməsi

Maddə 1274. Mirasın bölüşdürülməsi anlayışı

Miras onu qəbul edən vərəsələrin razılaşması üzrə onlardan hər birinə qanun və ya

vəsiyyətnamə üzrə düşən paya uyğun bölüşdürülür.

Maddə 1275. Miras qoyan tərəfindən mirasın bölüşdürülməsi qaydasının

müəyyənləşdirilməsi

Miras qoyan vəsiyyətnamədə mirasın bölüşdürülməsi qaydasını müəyyənləşdirə bilər, o

cümlədən mirası bölüşdürməyi üçüncü şəxsə etibar edə bilər. Üçüncü şəxsin qərarı aşkar

ədalətsizdirsə, vərəsələr üçün məcburi deyildir. Bu halda bölgü məhkəmənin qərarı ilə

aparılır.

Maddə 1276. Mirasdan payın naturada ayrılması

Hər bir vərəsə həm daşınar, həm də daşınmaz əmlakdan öz payının naturada ayrılmasını

tələb edə bilər, bir şərtlə ki, bu şəkildə ayırma mümkün olsun və ya qanunla qadağan

edilməsin.

Maddə 1277. Hədiyyənin vərəsənin payına daxil edilməsi

[811]

Miras bölüşdürülərkən hər bir vərəsənin payına onun miras açılanadək iki il ərzində

miras qoyandan hədiyyə kimi aldığı əmlakın dəyəri də daxil edilir.

Maddə 1278. Miras şəriklərinin razılaşması üzrə mirasın satılması

Miras şəriklərinin razılaşması üzrə bütün mirasın satılmasına və pulların vərəsələr

arasında onların paylarına uyğun bölüşdürülməsinə yol verilir.

Maddə 1279. Mirasın bir miras şərikinə keçməsi

Miras şəriklərinin razılaşması üzrə bütün mirasın bir miras şərikinə keçməsi mümkündür.

Öz növbəsində o, digər miras şəriklərinə müvafiq kompensasiya verməyə borcludur.

Maddə 1280. Mirasın bölüşdürülməsinin dayandırılması

Miras şərikləri razılığa gələ bilərlər ki, mirasın bölüşdürülməsi müəyyən müddətə

dayandırılsın.

Maddə 1281. Bölünməz əmlaka paylı mülkiyyət

Əgər mirası qəbul edən bütün vərəsələrin razılaşması ilə ayrı qayda

müəyyənləşdirməyibsə, bölünməsi təsərrüfat təyinatının itirilməsinə və ya zəifləməsinə

səbəb olacaq əmlak bölüşdürülmür və vərəsələrin paylarına uyğun onların ümumi mülkiyyəti

olur.

Maddə 1282. Kənd təsərrüfatı təyinatlı torpağın vərəsələr arasında bölüşdürülməsi

1282.1. Əgər kəndli təsərrüfatının yerləşdiyi kənd təsərrüfatı təyinatlı torpağın

mülkiyyətçisi vəsiyyətnamə ilə onu bir neçə vərəsəyə qoymuşdursa və ya vəsiyyətnamə

qoyulmamışdırsa və qanun üzrə bir neçə vərəsə vardırsa, kənd təsərrüfatı təyinatlı torpaq

orada yerləşən kəndli təsərrüfatı ilə birlikdə vərəsələr arasında bölüşdürülə bilər, bu

şərtlə ki, bölgü nəticəsində vərəsələrdən hər birinə keçən torpaq sahəsi həyat qabiliyyətli

təsərrüfatın mövcudluğunu təmin etsin.

1282.2. Bölgüyə yalnız vərəsələrin özlərinin təsərrüfatla məşğul olmağa hazırlaşdıqları

halda yol verilir. Əgər vərəsələrdən heç biri təsərrüfatla məşğul olmaq istəməzsə, onların

razılaşması üzrə torpaq orada yerləşən təsərrüfatla birlikdə satıla bilər və vərəsələr öz

paylarını pul şəklində ala bilərlər.

Maddə 1283. Kənd təsərrüfatı təyinatlı torpağın bölüşdürülməsinin yolverilməzliyi

Əgər kənd təsərrüfatı təyinatlı torpağın bölüşdürülməsi mümkün deyildirsə, torpaq

kəndli təsərrüfatında yaşayan və miras qoyanla birlikdə təsərrüfatı aparmış vərəsəyə, belə

vərəsə olmadıqda isə təsərrüfat aparmağa iqtidarı və arzusu olan şəxsə verilməlidir.

Maddə 1284. Payın kompensasiyası

Torpaq sahəsini ala bilməyən vərəsə başqa əmlakdan müvafiq pay, belə əmlak kifayət

etmədikdə isə müəyyənləşdirilmiş qaydada müvafiq kompensasiya alır.

Maddə 1285. Kəndli təsərrüfatının vərəsəlik üzrə keçməsi

1285.1 Əgər kəndli təsərrüfatı həyət təsərrüfatıdırsa və həyətin sonuncu üzvü

vəsiyyətnamə qoymamışdırsa, həyətin ümumi əmlakı qanun üzrə vərəsələrə həyət təsərrüfatının

dağılmaması şərti ilə keçir.

1285.2. Həyətin sonuncu üzvünün vəsiyyətnamə ilə bir neçə vərəsə təyin etdiyi halda,

ümumiyyətlə, torpaq təsərrüfatına aid olan qayda tətbiq edilməlidir.

Maddə 1286. Kəndli təsərrüfatına ümumi mülkiyyət

Miras şəriklərinin razılaşması üzrə torpaq və orada yerləşən kəndli təsərrüfatı onların

ümumi mülkiyyətində qala bilər.

Maddə 1287. Mayası bağlanmış vərəsənin miras bölgüsündə payı

1287.1. Əgər vərəsənin mayası bağlanmışdırsa, lakin o hələ doğulmamışdırsa, mirasın

bölüşdürülməsi yalnız həmin vərəsənin doğumundan sonra mümkündür.

1287.2. Əgər mayası bağlanmış, lakin hələ doğulmamış vərəsə sağ doğularsa, qalan

vərəsələr mirası yalnız ona düşən payı ayırmaqla bölüşdürə bilərlər. Yeni doğulanın

mənafelərinin müdafiəsi məqsədilə onun nümayəndələri bölgüdə iştiraka dəvət edilməlidirlər.

Maddə 1288. Borc tələblərinin vərəsələrdən birinin öhdəsinə qoyulması

Miras şəriklərinin razılaşması üzrə bütün borc tələblərinin tam ödənilməsinin

vərəsələrdən birinin öhdəsinə qoyulmasına, bunun əvəzində ona mirasdan müvafiq surətdə

artırılmış pay verilməsinə yol verilir.

Maddə 1289. Pay almağın təmin edilməsi öhdəliyi

Hər bir miras şəriki digər miras şəriklərinin müvafiq payları almasını təmin etməyə

borcludur. Miras şəriki bölgü nəticəsində tələb hüququ əldə etdikdə, digər miras şərikləri

borclunun ödəniş qabiliyyətinə bölgü məqamında, bu cür öhdəliyin icra müddəti çatmadıqda

isə öhdəliyin icrası məqamında öz paylarına uyğun kömək göstərməlidirlər.

Maddə 1290. Payın mütənasib azaldılması

Əgər vəsiyyətnamə ilə müəyyənləşdirilmiş payların cəminin bütün mirasdan çox olduğu

aşkara çıxarsa, hər bir vərəsənin payı mütənasib surətdə azaldılır.

Maddə 1291. Əmlakın bölüşdürülməsi zamanı mübahisələrə baxılması KMQ15

Miras şərikləri arasında mirasın bölüşdürülməsi haqqında ixtilaflar olduqda, mübahisəyə

məhkəmə baxır. Əmlakın bölüşdürülməsi zamanı məhkəmə bölüşdürülməli əmlakın xarakterini,

miras şəriklərindən hər birinin fəaliyyətini və digər konkret halları nəzərə almalıdır.

Maddə 1292. Paya dair sərəncam vermək hüququ

1292.1. Hər bir miras şəriki öz miras payına dair sərəncam verə bilər. Miras

şəriklərindən birinin öz payına dair sərəncam verməsi barədə müqavilə notarius tərəfindən

təsdiqlənməlidir.

1292.2. Miras şəriki öz payından olan ayrı-ayrı predmetlərə dair sərəncam verə bilməz.

1292.3. Miras şəriki öz payına dair sərəncam verərkən digər miras şəriklərinin satın

almaqda üstünlük hüququ vardır. Satın almaqda üstünlük hüququ iki ay ərzində həyata

keçirilməlidir. Bu hüquq vərəsəlik üzrə keçir.

Maddə 1293. Satın almaqda üstünlük hüququna xitam verilməsi

Pay miras şərikinə verildikdən sonra satın almaqda üstünlük hüququna xitam verilir.

Maddə 1294. Pay özgəninkiləşdirilərkən kreditorların təmin edilməsi

Payın özgəninkiləşdirildiyi halda kreditorun tələbini təmin etmək vəzifəsi payı əldə

edənə həmin payın miqdarına uyğun olaraq keçir.

Maddə 1295. Payın bərabərləşdirilməsi

[812]

Vərəsəliyə çağırılmış vərəsələr miras onların arasında bölüşdürülənədək öz paylarını

bərabərləşdirmək üçün, əgər miras qoyan ayrı qayda müəyyənləşdirməyibsə, miras qoyanın

sağlığında ondan valideynlərin əmlakından ayırma şəklində aldıqlarının hamısını mirasa aid

etməlidirlər.

Maddə 1296. Övladın sıradan çıxmasının nəticələri

[813]

Əgər vərəsə kimi payı bərabərləşdirməyə borclu olan övlad miras açılanadək və ya

açıldıqdan sonra sıradan çıxarsa, payı bərabərləşdirmək vəzifəsi onun payını almalı olan

vərəsənin öhdəsinə qoyulur.

Maddə 1297. Miras payı bərabərləşdirilərkən xüsusi töhfənin nəzərə alınması

Ailə təsərrüfatında əməyi ilə, miras qoyanın peşə və kommersiya fəaliyyətində

iştirakla, özünün çəkdiyi xeyli xərclərlə, yaxud başqa şəkildə miras qoyanın əmlakının

qorunmasına və artırılmasına xüsusi töhfə vermiş övlad (enən xətt üzrə qohum) miras qoyanın

əmlakı bölüşdürülərkən onunla birlikdə qanun üzrə vərəsə sayılan və miras tələb edən

qohumlarla bərabərləşdirilməsini tələb edə bilər.

Maddə 1298. Miras payını bərabərləşdirməyi tələb etməyin yolverilməzliyi

Əgər qohum xidmətləri üçün muzd almışdırsa və ya muzd qabaqcadan

müəyyənləşdirilmişdirsə və ya qohum göstərdiyi xidmətlər əsasında digər hüquqi əsaslar üzrə

hər hansı tələb irəli sürə bilərsə, miras payının bərabərləşdirilməsi tələb edilə bilməz.

Maddə 1299. Ədalətli bölgü tələbi

1299.1. Miras payının bərabərləşdirilməsi göstərilmiş xidmətlərə və mirasın həcminə

uyğun olaraq ədalətlə aparılmalıdır.

1299.2. Əmlak bölgüsü zamanı miras payının bərabərləşdirilməsi məbləği mirasın ümumi

məbləğindən çıxılır və bərabərləşdirmə tələbinə hüququ olan miras şərikinin payına əlavə

edilir.

Maddə 1300. Vərəsənin olduğu yeri müəyyənləşdirmək vəzifəsi

Əgər vərəsələr arasında olduqları yer məlum olmayan şəxslər vardırsa, qalan vərəsələr

onların olduqları yerin müəyyənləşdirilməsi və vərəsəliyə çağırılması üçün ağlabatan

tədbirlər görməyə borcludurlar.

Maddə 1301. Vərəsənin gəlməməsinin nəticələri

1301.1. Əgər vərəsəliyə çağırılmış, yerində olmayan, lakin olduğu yer

müəyyənləşdirilmiş vərəsə mirasdan üç ay ərzində imtina etməzsə, digər vərəsələr mirası

bölüşdürmək niyyətləri barəsində ona bildiriş göndərməlidirlər.

1301.2. Əgər bu cür vərəsə bildirişdən sonra üç ay ərzində özünün əmlak bölgüsü

haqqında razılaşmada iştirak etmək arzusu barəsində digər vərəsələrə məlumat verməzsə,

digər vərəsələr qarşılıqlı razılaşma üzrə əmlakı bölüşdürə bilər və yerində olmayan

vərəsənin payını ayıra bilərlər.

1301.3. Əgər miras açıldıqdan sonra altı ay ərzində qaib vərəsənin olduğu yer

müəyyənləşdirilməzsə və mirasın qəbulundan imtina barəsində ondan bir xəbər alınmazsa,

digər vərəsələr bu Məcəllənin 1301.2-ci maddəsində müəyyənləşdirilmiş qaydada əmlakı

bölüşdürə bilərlər.

Maddə 1302. Vərəsəlikdə üstünlük hüququ

Miras qoyanla birlikdə əmlaka ümumi mülkiyyət hüququ olan vərəsələrin ümumi mülkiyyətə

daxil olan əmlaka vərəsəlikdə üstünlük hüququ vardır.

Maddə 1303. Yaşayış evini almaqda üstünlük hüququ

Miras açılanadək azı bir il miras qoyanla birlikdə yaşamış vərəsənin əmlak bölgüsü

zamanı mirasdan yaşayış evini, mənzili və ya digər yaşayış otağını, habelə ev müxəlləfatı

predmetlərini almaqda üstünlük hüququ vardır.

Maddə 1304. Vərəsələrin əmlak mənafelərinin nəzərə alınması

Üstünlük hüququnun həyata keçirilməsi zamanı miras bölgüsündə iştirak edən digər

vərəsələrin əmlak hüquqları nəzərdə tutulmalıdır. Əgər əmlak onlara çatası payı almağa

kifayət etməzsə, üstünlük hüququnu həyata keçirən vərəsələr onlara müvafiq pul və ya əmlak

kompensasiyası verməlidirlər.

Maddə 1305. Kompensasiyaya möhlət verilməsi

Üstünlük hüququnu həyata keçirən vərəsələrin tələbi ilə məhkəmə kompensasiyanın həcmini

nəzərə almaqla, ona on ildən çox olmayan müddətə möhlət verə bilər.

72 – ci fəsil.

Vərəsələr tərəfindən kreditorların təmin edilməsi

Maddə 1306. Vərəsələrin kreditorlar qarşısında məsuliyyəti KMQ 25

1306.1. Vərəsələr miras qoyanın kreditorlarının mənafelərini alınmış aktivdə özlərindən

hər birinin payına mütənasib surətdə birgə borclu kimi tam ödəməyə borcludurlar.

[814]

1306.2. Əgər miras qoyan vərəsələrə keçmiş borclar üzrə birgə borclu olmuşdursa,

vərəsələr birgə məsuliyyət daşıyırlar.

1306.3. Çıxarılmışdır.

[815]

Maddə 1307. Vərəsələr tərəfindən kreditorların təmin edilməsi zamanı sübutetmə yükü

Mirasın notarius tərəfindən siyahıya alındığı haldan başqa, vərəsə miras qoyanın

borclarının mirasdan çox olduğunu sübut etməlidir.

Maddə 1308. Borcun ödənilməsinin vərəsəyə həvalə edilməsi

Vəsiyyət edən bütünlüklə borcun və ya onun bir hissəsinin ödənilməsini bir və ya bir

neçə vərəsəyə həvalə edə bilər.

Maddə 1309. Mirasın açılması barədə kreditorlara məlumat vermək vəzifəsi

Vərəsələr, əgər ölənin borcları onlara məlumdursa, mirasın açılması barədə miras

qoyanın kreditorlarına məlumat verməyə borcludurlar.

Maddə 1310. Kreditorların tələblərinin irəli sürülməsi müddəti – çıxarılmışdır.

[816]

Maddə 1311. Ümumi iddia müddətlərinin tətbiqi – çıxarılmışdır.

[817]

Maddə 1312. İcra müddətinin təxirə salınması

Əgər kreditor tələbi icra müddəti çatanadək irəli sürmüşdürsə, vərəsə icranı müddət

çatanadək təxirə sala bilər. Müddət çatdıqda kreditor ümumi iddia müddəti ərzində icranı

tələb edə bilər.

Maddə 1313. Miras qoyanın kreditorlarının üstünlüyü

Tələblərin ödənilməsi zamanı miras qoyanın kreditorları vərəsənin kreditorları

qarşısında üstünlüyə malikdirlər.

Maddə 1314. Dövlətin kreditorlar qarşısında məsuliyyəti

Vərəsələri olmayan əmlak dövlətə keçdikdə, miras qoyanın borcları üzrə o, vərəsə kimi

məsuliyyət daşıyır.

Maddə 1315. Mirasın kreditor tərəfindən alınmasının nəticələri

Əgər miras qoyan öz əmlakını kreditora vəsiyyət etmişdirsə, bu, kreditorun tələb

hüququnun əvəzləşdirilməsi sayıla bilməz.

Maddə 1316. Kreditorların təmin edilməsi qaydası – çıxarılmışdır.

[818]

73-ci fəsil.

Mirasın qorunması

Maddə 1317. Mirasın qorunması anlayışı

[819]

1317.1. Mirasın qəbul edilməsinə qədər mirasın açıldığı yerdəki notariat orqanı,

zərurət olarsa, mirasın qorunması üçün tədbirlər görür. Həmin qayda vərəsənin məlum

olmadığı və ya onun mirası qəbul edib-etməməsinin bilinmədiyi hala da şamil edilir.

1317.2. Notariat orqanı mirasın qorunması üçün mirası siyahıya ala bilər.

Maddə 1318 . Vərəsələrin axtarılması

[820]

Notariat orqanı mirasın açıldığı yerdə olmayan vərəsələrin axtarılması üçün tədbirlər

görür.

Maddə 1319 . Əmlak idarəçisinin təyin edilməsi

[821]

Bu fəsildə nəzərdə tutulmuş tədbirlərin həyata keçirilməsi üçün notariat orqanı əmlak

idarəçisini təyin edə bilər.

Maddə 1320 . Bu fəsildə nəzərdə tutulmuş tədbirlərlə bağlı xərclər

[822]

Bu fəsildə nəzərdə tutulmuş tədbirlərlə bağlı xərclər mirasın passivinə aid edilir.

74 – cü fəsil.

Vərəsəlik şəhadətnaməsi

Maddə 1321. Vərəsəlik şəhadətnaməsi anlayışı

1321.1. Vərəsəliyə çağırılmış şəxslər mirasın açıldığı yerdəki notariat orqanından

vərəsəlik şəhadətnaməsi tələb edə bilərlər. KMQ15

1321.2. Qanunda nəzərdə tutulmuş hallarda vərəsəlik şəhadətnaməsinin alınması

məcburidir.

1321.3. Vərəsəlik şəhadətnaməsində vərəsə kimi qeyd olunan şəxsin həmin şəhadətnamədə

göstərilən hüquqa malik olması qəbul edilir. Bu, vərəsəlik şəhadətnaməsində vərəsə kimi

qeyd olunan şəxsdən onun miras payına aid olan hər hansı bir predmeti, belə predmetlə bağlı

hüququ və ya miras payına daxil olan hər hansı bir hüquqdan azad etməni əldə edən şəxsin

xeyrinə də qüvvədədir, bir şərtlə ki, əldə edən vərəsəlik şəhadətnaməsinin düzgün

olmadığını bilməmiş olsun.

[823]

Maddə 1322. Vərəsəlik şəhadətnaməsinin verildiyi müddət

Vərəsəlik şəhadətnaməsi vərəsələrə mirasın açıldığı gündən altı ay keçdikdən sonra

istənilən vaxt verilir. Əgər notariat orqanında şəhadətnamə tələb edən şəxslərdən savayı,

başqa vərəsələrin olmadığı barədə məlumat vardırsa, vərəsəlik şəhadətnaməsi altı aydan da

tez verilir.

[824]

Maddə 1323. Şəhadətnaməyə yazılmağa razılıq

Bu Məcəllə ilə müəyyənləşdirilmiş müddətdə mirası qəbul etməyən vərəsələr mirası qəbul

etmiş vərəsələrin hamısının razılığı ilə vərəsəlik şəhadətnaməsinə yazıla bilərlər. Razılıq

vərəsəlik şəhadətnaməsi verilənədək yazılı surətdə ifadə edilməlidir.

Maddə 1324. Vərəsənin vərəsəsinə vərəsəlik şəhadətnaməsi verilməsi

Əgər mirası qəbul etməyə çağırılmış vərəsə miras açıldıqdan sonra onu

müəyyənləşdirilmiş müddətdə qəbul etməyə macal tapmadan ölərsə, onun vərəsələri ilkin miras

qoyanın ölümündən sonra qalmış əmlaka vərəsəlik şəhadətnaməsi ala bilərlər.

Maddə 1325. Miras şəriklərinə vərəsəlik şəhadətnaməsi verilməsi

Vərəsəlik şəhadətnaməsi həm bütün miras, həm də onun bir hissəsi üçün verilə bilər.

Şəhadətnamə həm bütün vərəsələrə birlikdə, həm də ayrılıqda hər birinə arzularına uyğun

olaraq verilir. Vərəsələrdən birinə mirasın bir hissəsi üçün vərəsəlik şəhadətnaməsinin

verilməsi digər vərəsələri mirasın qalan hissəsi üçün şəhadətnamə almaq hüququndan məhrum

etmir.

Məcəlləyə əlavə və dəyişikliklər etmiş qanunlar:

1. 26 may 2000-ci il tarixli 886-IQ nömrəli “Azərbaycan Respublikası Müli Məcəlləsinin, Azərbaycan

Respublikası Mülki Prosessual Məcəlləsinin və Azərbaycan Respublikası Cinayət Məcəlləsinin qüvvəyə

minmə müddətlərinin dəyişdirilməsi haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanunu ilə (Azərbaycan

Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2000-ci il, №5, maddə 323)

2. 26 dekabr 2000-ci il 48-IIQ saylı “Şərti maliyyə vahidi haqqında” Azərbaycan Respublikasının

Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2000-ci il, №12, maddə 835)

3. 6 dekabr 2002-ci il tarixli 399-IIQD nömrəli “Dövlət satınalmaları haqqında” Azərbaycan

Respublikası Qanununun tətbiqi ilə əlaqədar Azərbaycan Respublikasının bəzi qanunvericilik aktlarına

dəyişikliklər və əlavələr edilməsi barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan

Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2002-ci il, №12, maddə 709)

4. 17 iyun 2003-cü il tarixli 479-IIQD nömrəli “Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə

əlavələr və dəyişikliklər edilməsi haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan

Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2003-cü il, №8, maddə 420)

5. 23 dekabr 2003-cü il tarixli 566 -IIQD nömrəli “Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə

əlavələr və dəyişikliklər edilməsi haqqında” Azərbaycan Respublikasinin Qanunu (Azərbaycan

Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2004-cü il, № 3, maddə 123)

6. 20 aprel 2004-ci il tarixli 639-IIQD nömrəli “Azərbaycan Respublikasının bəzi qanunvericilik

aktlarına dəyişikliklər edilməsi və bəzi qanunvericilik aktlarının qüvvədən düşmüş hesab edilməsi

haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2004-cü

il, №5, maddə 318)

7. 1 iyun 2004-cü il tarixli 677-IIQD nömrəli “Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə əlavələr

və dəyişikliklər edilməsi haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının

qanunvericilik toplusu, 2004-cü il, № 6, maddə 415)

8. 7 sentyabr 2004-cü il tarixli 731-IIQD nömrəli “Azərbaycan Respublikasının bəzi qanunvericilik

aktlarında dəyişikliklər edilməsi və bəzi qanunvericilik aktlarının qüvvədən düşmüş hesab edilməsi

haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2004-cü

il, №10, maddə 761)

9. 26 oktyabr 2004-cü il tarixli 782-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikasının Vergi Məcəlləsinə

əlavə və dəyişikliklər edilməsi barədə" Azərbaycan Respublikası Qanununun tətbiqi ilə əlaqədar

Azərbaycan Respublikasının bəzi qanunlarına əlavə və dəyişikliklər edilməsi haqqında” Azərbaycan

Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2004-cü il, № 11, maddə 901)

10. 24 dekabr 2004-cü il tarixli 815-IIQD nömrəli “Lotereyalar haqqında” Azərbaycan Respublikası

Qanununun tətbiqi ilə əlaqədar Azərbaycan Respublikasının bəzi qanunvericilik aktlarına əlavələr və

dəyişikliklər edilməsi barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının

qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 2, maddə 61)

11. 15 aprel 2005-ci il tarixli 890-IIQD nömrəli “Elektron imza və elektron sənəd haqqında” Azərbaycan

Respublikası Qanununun tətbiqi ilə əlaqədar Azərbaycan Respublikasının bəzi qanunvericilik aktlarına

əlavə və dəyişikliklər edilməsi barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının

qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 6, maddə 466)

12. 10 iyun 2005-ci il tarixli 925-IIQD nömrəli "Hüquqi şəxslərin dövlət qeydiyyatı və dövlət reyestri

haqqında" Azərbaycan Respublikası Qanununun tətbiqi ilə əlaqədar Azərbaycan Respublikasının bəzi

qanunvericilik aktlarına əlavələr və dəyişikliklər edilməsi və "Məhdud məsuliyyətli müəssisələr

haqqında"Azərbaycan Respublikası Qanununun qüvvədən düşmüş hesab edilməsi barədə” Azərbaycan

Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8, maddə 684 )

13. 24 iyun 2005-ci il tarixli 948-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq

edilməsi, qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan

Respublikasının Qanununa və həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə

dəyişikliklər və əlavələr edilməsi barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan

Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8, maddə 692)

14. 24 iyun 2005-ci il tarixli 949-IIQD nömrəli “Sığorta haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanununa

dəyişikliklər və əlavələr edilməsi barədə” Azərbaycan Respublikası Qanununun tətbiqi ilə əlaqədar

Azərbaycan Respublikasının bəzi qanunvericilik aktlarında dəyişikliklər edilməsi haqqında” Azərbaycan

Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8, maddə 693 )

15. 20 sentyabr 2005-ci il tarixli 995-IIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu ( Azərbaycan

Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2005-ci il, № 11, maddə 995)

16. 21 oktyabr 2005-ci il tarixli 1038-IIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu ( “Azərbaycan”

qəzeti, 14 dekabr 2005-ci il, Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 12,

maddə 1085)

17. 23 dekabr 2005-ci il tarixli 39-IIIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan

Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2006-cı il, № 2, maddə 68)

18. 3 mart 2006-cı il tarixli 80-IIIQD nömrəli “ Azərbaycan Respublikasının Mülki məcəlləsinə əlavə

edilməsi barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu,

2006-cı il, № 5, maddə 387)

19. 3 mart 2006-cı il tarixli 82-IIIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan

Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2006-cı il, № 3, maddə 225)

20. 21 aprel 2006-cı il tarixli 100-IIIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu ( Azərbaycan

Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2006-cı il, № 6, maddə 478)

21. 20 oktyabr 2006-cı il 167-IIIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanununa Azərbaycan

Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2006-cı il, № 12, maddə 1005)

22. 01 fevral 2007-cı il tarixli 234-IIIQ nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan

Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2007-ci il, № 2, maddə 80)

23. 17 aprel 2007-ci il 313-IIIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu ( Azərbaycan Respublikasının

qanunvericilik toplusu, 2007-ci il, № 6, maddə 560)

24. 17 aprel 2007-ci il tarixli 315-IIIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan

Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2007-ci il, № 8, maddə 745)

25. 9 oktyabr 2007-ci il tarixli 428-IIIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu( Azərbaycan

Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2007-ci il, № 10, maddə 937)

26. 9 oktyabr 2007-ci il tarixli 430-IIIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu ( Azərbaycan

Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2007-cı il, № 11, maddə 1053)

27. 7 dekabr 2007-ci il tarixli 506-IIIQD nömrəli Azərbaycan Respublikası Qanunu ( Azərbaycan

Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2007-ci il, №12, maddə 1215)

28. 7 dekabr 2007-ci il tarixli 510-IIIQD nömrəli Azərbaycan Respublikası Qanunu ( Azərbaycan

Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2007-ci il, №12, maddə 1219)

29. 25 dekabr 2007-ci il tarixli 520-IIIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan

Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2008-ci il, № 3, maddə 145)

30. 13 iyun 2008-ci il tarixli 648-IIIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan

Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2008-ci il, №7, maddə 602)

31. 28 oktyabr 2008-ci il tarixli 711-IIIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu ( “Azərbaycan”

qəzeti 14 dekabr 2008-ci il, № 279, Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2008-ci il, №

12, maddə 1049)

32. 16 dekabr 2008-ci il tarixli 742-IIIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu ( “Azərbaycan”

qəzeti 18 fevral 2009-cu il, № 38, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2009-cu il, №02,

maddə 47)

33. 3 aprel 2009-cu il tarixli 782-IIIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti

20 may 2009-cu il, № 107,Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2009-cu il, № 05, maddə

295)

34. 26 may 2009-cu il tarixli 821-IIIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti

1 iyul 2009-cu il, № 140, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2009-cu il, № 06, maddə

404)

35. 9 iyul 2009-cu il tarixli Azərbaycan Respublikası Konstitusiya Məhkəməsi Plenimunun Qərarı

(“Respublika” qəzeti 11 iyul 2009-cu il, № 149)

36. 30 iyun 2009-cu il tarixli 856-IIIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti

24 iyul 2009-cu il, № 160)

37. 01 fevral 2010-cu il tarixli 950-IIIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan”

qəzeti 24 fevral 2010-cu il, № 43, Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2010-cu il, № 2,

maddə 75)

38. 1 fevral 2010-cu il tarixli 951-IIIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan”

qəzeti, 19 mart 2010-cu il, № 62, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2010-cu il, № 03,

maddə 171)

39. 12 fevral 2010-cu il tarixli 952-IIIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan”

qəzeti 18 aprel 2010-cu il, № 82, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2010-ci il, № 4,

maddə 265)

40. 23 fevral 2010-cu il tarixli 960-IIIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan”

qəzeti 22 aprel 2010-cu il, № 85, Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2010-cı il, № 4,

maddə 266)

41. 5 mart 2010-cu il tarixli 972-IIIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti,

17 aprel 2010-cu il, № 81, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2010-cu il, № 04, maddə

276)

42. 17 may 2011-ci il tarixli 115-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti,

07 iyul 2011-ci il, № 145, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2011-ci il, ¹ 07, maddə

586)

43. 10 iyun 2011-ci il tarixli 159-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti,

10 avqust 2011-ci il, № 174, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2011-ci il, № 08,

maddə 750)

44. 15 noyabr 2011-ci il tarixli 247-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Respublika”

qəzeti, 25 dekabr 2011-ci il, № 280, “Azərbaycan” qəzeti 29 dekabr 2011-ci il, № 289, Azərbaycan

Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2011-ci il, № 12, maddə 1102)

45. 30 sentyabr 2011-ci il tarixli 201-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Respublika”

qəzeti, 28 dekabr 2011-ci il, № 282, “Azərbaycan” qəzeti 29 dekabr 2011-ci il, № 289, Azərbaycan

Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2011-ci il, № 12, maddə 1073)

46. 30 dekabr 2011-ci il tarixli 287-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan”

qəzeti 21 yanvar 2012-ci il, № 15, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2012-ci il, № 01,

maddə 5)

47. 6 aprel 2012-ci il tarixli 321-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu («Respublika» qəzeti,

09 may № 101 2012-ci il, Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2012-ci il, № 05, maddə

403)

48. 20 aprel 2012-ci il tarixli 332-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Respublika”

qəzeti, 06 iyun 2012-ci il, № 123, “Azərbaycan” qəzeti 07 iyun 2012-ci il, № 124, Azərbaycan

Respublikasэnэn Qanunvericilik Toplusu, 2012-ci il, №06, maddə 498)

49. 11 dekabr 2012-ci il tarixli 496-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Respublika”

qəzeti, 19 yanvar 2013-cü il, № 12; “Azərbaycan” qəzeti, 23 yanvar 2013-cü il, № 15; Azərbaycan

Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2013-cü il, № 01, maddə 15)

50. 31 may 2013-cü il tarixli 672-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Respublika” qəzeti,

29 iyun 2013-cü, № 138; Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2013-cü il, № 06, maddə 620)

51. 22 oktyabr 2013-cü il tarixli 764-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Respublika”

qəzeti, 19 noyabr 2013-cü il, № 253; Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2013-cü il, №

11, maddə 1280)

52. 29 oktyabr 2013-cü il tarixli 804-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Respublika”

qəzeti, 12 dekabr 2013-cü il, № 273, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2013-cü il, №

12, maddə 1469)

53. 22 noyabr 2013-cü il tarixli 819-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Respublika”

qəzeti, 30 dekabr 2013-cü il, № 289, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2013-cü il, №

12, maddə 1478)

54. 27 dekabr 2013-cü il tarixli 879-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Respublika”

qəzeti, 5 fevral 2014-cü il, № 24, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2014-cü il, № 2,

maddə 96)

55. 20 iyun 2014-cü il tarixli 990-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Respublika” qəzeti,

13 iyul 2014-cü il, № 148; Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2014-cü il, № 07, maddə

768)

56. 24 fevral 2015-ci il tarixli 1197-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Respublika”

qəzeti, 20 mart 2015-ci il, № 063, № 24, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2015-ci il,

№ 3, maddə 254)

57. 15 may 2015-ci il tarixli 1283-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Respublika” qəzeti,

24 may 2015-ci il, № 110, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2015-ci il, № 5, maddə

512)

58. 15 may 2015-ci il tarixli 1285-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti,

15 iyul 2015-ci il, № 151, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2015-ci il, № 07, maddə

814)

59. 30 sentyabr 2015-ci il tarixli 1329-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Respublika”

qəzeti, 5 noyabr 2015-ci il, № 243, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2015-ci il, №

10, maddə 1093)

60. 18 dekabr 2015-ci il tarixli 59-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Respublika” qəzeti,

19 yanvar 2016-cı il, № 12, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2016-cı il, № 01, maddə

26)

61. 18 dekabr 2015-ci il tarixli 68-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti,

20 fevral 2016-cı il, № 39; Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2016-cı il, № 02, I

kitab, maddə 186)

62. 29 dekabr 2015-ci il tarixli 98-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Respublika” qəzeti,

18 fevral 2016-cı il, № 37; Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2016-cı il, № 02, I

kitab, maddə 204)

63. 4 mart 2016-cı il tarixli 135-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Respublika” qəzeti,

13 mart 2016-cı il, № 57, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2016-cı il, № 03, maddə

401)

64. 5 aprel 2016-cı il tarixli 186-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti,

24 aprel 2016-cı il, № 87, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2016-cı il, № 4, maddə

640)

65. 5 aprel 2016-cı il tarixli 192-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti,

30 aprel 2016-cı il, № 92, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2016-cı il, № 4, maddə

646)

66. 31 may 2016-cı il tarixli 269-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti,

30 iyun 2016-cı il, № 139, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2016-cı il, № 6, maddə

1005)

67. 24 iyun 2016-cı il tarixli 301-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Respublika” qəzeti,

21 iyul 2016-cı il, № 155, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2016-cı il, № 7, maddə

1248)

68. 11 noyabr 2016-cı il tarixli 385-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan”

qəzeti, 30 dekabr 2016-cı il, № 291, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2016-cı il, №

12, maddə 1998)

69. 11 noyabr 2016-cı il tarixli 405-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan”

qəzeti, 16 dekabr 2016-cı il, № 279, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2016-cı il, №

12, maddə 2018)

70. 30 dekabr 2016-cı il tarixli 492-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan”

qəzeti, 7 fevral 2017-ci il, № 27, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2017-ci il, №

02, maddə 151)

71. 30 dekabr 2016-cı il tarixli 494-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan”

qəzeti, 7 fevral 2017-ci il, № 27, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2017-ci il, №

02, maddə 153)

72. 7 aprel 2017-ci il tarixli 572-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti,

14 aprel 2017-ci il, № 77, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2017-ci il, № 4, maddə

524)

73. 7 aprel 2017-ci il tarixli 576-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti,

19 may 2017-ci il, № 106, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2017-ci il, № 5, maddə

703)

74. 27 aprel 2017-ci il tarixli 635-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti,

21 may 2017-ci il, № 108, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2017-ci il, № 5, maddə

735)

75. 25 aprel 2017-ci il tarixli 638-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti,

1 iyul 2017-ci il, № 138, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2017-ci il, №6 , maddə

1035)

76. 2 oktyabr 2017-ci il tarixli 797-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan”

qəzeti, 11 noyabr 2017-ci il, № 248, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2017-ci il, №

11, maddə 1953)

77. 31 oktyabr 2017-ci il tarixli 842-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan”

qəzeti, 17 dekabr 2017-ci il, № 279, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2017-ci il, №

12, I kitab maddə 2210)

78. 17 noyabr 2017-ci il tarixli 871-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan”

qəzeti, 7 dekabr 2017-ci il, № 270, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2017-ci il, №

12, I kitab maddə 2234)

79. 17 noyabr 2017-ci il tarixli 881-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan”

qəzeti, 6 dekabr 2017-ci il, № 269, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2017-ci il, №

7, I kitab maddə 2239)

80. 15 dekabr 2017-ci il tarixli 918-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan”

qəzeti, 9 feveral 2018-ci il, № 30, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2018-ci il, №

2, maddə 142)

81. 3 aprel 2018-ci il tarixli 1053-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti,

6 may 2018-ci il, № 102, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2018-ci il, № 5, maddə 845 )

82. 3 aprel 2018-ci il tarixli 1054-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti,

25 aprel 2018-ci il, № 92, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2018-ci il, № 4, maddə

650)

83. 3 aprel 2018-ci il tarixli 1060-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti,

6 may 2018-ci il, № 102, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2018-ci il, № 5, maddə 851 )

84. 30 oktyabr 2018-ci il tarixli 1295-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan”

qəzeti, 27 noyabr 2018-ci il, № 267, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2018-ci il, №

11, maddə 2212)

85. 30 oktyabr 2018-ci il tarixli 1297-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan”

qəzeti, 8 dekabr 2018-ci il, № 277, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2018-ci il, №

12, I kitab, maddə 2467)

86. 28 dekabr 2018-ci il tarixli 1406-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan”

qəzeti, 31 yanvar 2019-cu il, № 24, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2019-cu il, №

01, maddə 23)

87. 28 dekabr 2018-ci il tarixli 1428-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan”

qəzeti, 30 dekabr 2018-ci il, № 296, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2018-ci il, №

12, I kitab, maddə 2518)

88. 28 dekabr 2018-ci il tarixli 1438-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan”

qəzeti, 30 dekabr 2018-ci il, № 296, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2018-ci il, №

12, I kitab, maddə 2526)

89. 28 dekabr 2018-ci il tarixli 1444-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan”

qəzeti, 9 fevral 2019-cu il, № 32, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2019-cu il, №

01, maddə 50)

90. 28 dekabr 2018-ci il tarixli 1449-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan”

qəzeti, 30 dekabr 2018-ci il, № 296, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2018-ci il, №

12, I kitab, maddə 2533)

91. 23 aprel 2019-cu il tarixli 1566-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan”

qəzeti, 11 may 2019-cu il, № 102, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2019-cu il, № 5,

maddə 806)

92. 3 may 2019-cu il tarixli 1575-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti,

26 may 2019-cu il, № 115, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2019-cu il, № 5, maddə

812)

93. 3 may 2019-cu il tarixli 1584-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti,

26 may 2019-cu il, № 115, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2019-cu il, № 5, maddə

814)

94. 17 may 2019-cu il tarixli 1588-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti,

5 iyun 2019-cu il, № 122, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2019-cu il, № 6, maddə

994)

95. 17 may 2019-cu il tarixli 1593-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti,

5 iyun 2019-cu il, № 122, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2019-cu il, № 6, maddə

996)

96. 9 iyul 2019-cu il tarixli 1637-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti,

27 avqust 2019-cu il, № 186, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2019-cu il, №8, maddə

1369)

97. 9 iyul 2019-cu il tarixli 1640-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti,

24 iyul 2019-cu il, № 159, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2019-cu il, № 7, maddə

1202)

98. 8 oktyabr 2019-cu il tarixli 1672-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan”

qəzeti, 17 noyabr 2019-cu il, № 255, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2019-cu il, №

11, maddə 1681)

99. 3 dekabr 2019-cu il tarixli 1722-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan”

qəzeti, 27 dekabr 2019-cu il, № 289, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2019-cu il, №

12, maddə 1908)

100. 24 aprel 2020-ci il tarixli 62-VIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti,

9 may 2020-ci il, № 91, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2020-ci il, № 5, maddə 515)

101. 8 may 2020-ci il tarixli 97-VIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti, 4

iyul 2020-ci il, № 127, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2020-ci il, № 7, maddə 822)

102. 19 may 2020-ci il tarixli 114-VIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti,

15 iyul 2020-ci il, № 136, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2020-ci il, № 7, maddə

832)

103. 31 may 2020-ci il tarixli 123-VIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti,

19 iyul 2020-ci il, № 140, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2020-ci il, № 7, maddə

839)

104. 12 iyun 2020-ci il tarixli 130-VIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti,

21 iyul 2020-ci il, № 141, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2020-ci il, № 7, maddə

843)

105. 20 noyabr 2020-ci il tarixli 198-VIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan”

qəzeti, 26 dekabr 2020-ci il, № 273, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2020-ci il, №

12, I kitab, maddə 1423)

106. 18 dekabr 2020-ci il tarixli 214-VIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan”

qəzeti, 30 dekabr 2020-ci il, № 276, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2020-ci il, №

12, I kitab, maddə 1435)

107. 22 dekabr 2020-ci il tarixli 230-VIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan”

qəzeti, 8 yanvar 2021-ci il, № 3, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2021-ci il, № 1,

maddə 8)

108. 23 fevral 2021-ci il tarixli 277-VIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan”

qəzeti, 3 aprel 2021-ci il, № 67, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2021-ci il, № 4

maddə 307)

109. 25 may 2021-ci il tarixli 327-VIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti,

22 iyun 2021-ci il, № 128, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2021-ci il, № 6, I

kitab, maddə 556)

110. 27 may 2021-ci il tarixli 329-VIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti,

24 iyun 2021-ci il, № 130, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2021-ci il, № 6, I

kitab, maddə 558)

111. 22 iyun 2021-ci il tarixli 348-VIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti,

21 avqust 2021-ci il, № 175, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2021-ci il, № 8, maddə

894) (2022-ci il iyulun 1-dən qüvvəyə minir)

112. 9 iyul 2021-ci il tarixli 360-VIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti,

25 iyul 2021-ci il, № 152, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2021-ci il, № 7, maddə

711)

113. 29 oktyabr 2021-ci il tarixli 393-VIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan”

qəzeti, 26 noyabr 2021-ci il, № 256, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2021-ci il, №

11, maddə 1206)

114. 27 dekabr 2021-ci il tarixli 452-VIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan”

qəzeti, 31 dekabr 2021-ci il, № 286, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2021-ci il, №

12, maddə 1335)

115. 5 may 2022-ci il tarixli 525-VIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti, 14

iyun 2022-ci il, № 124, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2022-ci il, №6, maddə 580)

116. 8 iyul 2022-ci il tarixli 586-VIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Dövlət

İnformasiya Agentliyinin (AZƏRTAC-ın) rəsmi internet saytı, 5 avqust 2022-ci il “Azərbaycan” qəzeti, 6

avqust 2022-ci il, № 165, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2022-ci il, №8, maddə 833)

117. 29 iyun 2022-ci il tarixli 572-VIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Dövlət

İnformasiya Agentliyinin (AZƏRTAC-ın) rəsmi internet saytı, 18 avqust 2022-ci il , Azərbaycan

Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2022-ci il, №8, maddə 824)

118. 8 iyul 2022-ci il tarixli 581-VIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Dövlət

İnformasiya Agentliyinin (AZƏRTAC-ın) rəsmi internet saytı, 19 avqust 2022-ci il “Azərbaycan” qəzeti 20

avqust 2022-ci il, № 177, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2022-ci il, №8, maddə 828)

119. 29 noyabr 2022-ci il tarixli 651-VIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Dövlət

İnformasiya Agentliyinin (AZƏRTAC-ın) rəsmi internet saytı, 14 yanvar 2023-cü il, “Azərbaycan” qəzeti

15 yanvar 2023-cü il, № 9, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2023-cü il, № 1, maddə

120. 2 dekabr 2022-ci il tarixli 669-VIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Dövlət

İnformasiya Agentliyinin (AZƏRTAC-ın) rəsmi internet saytı, 21 yanvar 2023-cü il, “Azərbaycan” qəzeti,

22 yanvar 2023-cü il, № 14, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2023-cü il, № 1, maddə

22)

121. 17 fevral 2023-cü il tarixli 807-VIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Dövlət

İnformasiya Agentliyinin (AZƏRTAC-ın) rəsmi internet saytı, 8 aprel 2023-cü il, “Azərbaycan” qəzeti, 9

aprel 2023-cü il, № 73, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2023-cü il, № 4, maddə 445 )

122. 24 fevral 2023-cü il tarixli 822-VIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Dövlət

İnformasiya Agentliyinin (AZƏRTAC-ın) rəsmi internet saytı, 31 mart 2023-cü il, “Azərbaycan” qəzeti, 1

aprel 2023-cü il, № 66, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2023-cü il, № 3, maddə 333)

123. 2 may 2023-cü il tarixli 867-VIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Dövlət

İnformasiya Agentliyinin (AZƏRTAC-ın) rəsmi internet saytı, 3 iyun 2023-cü il, “Azərbaycan” qəzeti, 4

iyun 2023-cü il, № 117, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2023-cü il, № 6, maddə 742)

124. 30 may 2023-cü il tarixli 880-VIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Dövlət

İnformasiya Agentliyinin (AZƏRTAC-ın) rəsmi internet saytı, 12 iyul 2023-cü il, “Azərbaycan” qəzeti, 13

iyul 2023-cü il, № 144, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2023-cü il, № 7, maddə 8 81)

125. 13 iyun 2023-cü il tarixli 915-VIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Dövlət

İnformasiya Agentliyinin (AZƏRTAC-ın) rəsmi internet saytı, 17 iyul 2023-cü il, “Azərbaycan” qəzeti, 18

iyul 2023-cü il, № 148, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2023-cü il, № 7, maddə 900 )

126. 6 iyul 2023-cü il tarixli 936-VIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Dövlət

İnformasiya Agentliyinin (AZƏRTAC-ın) rəsmi internet saytı, 1 avqust 2023-cü il, “Azərbaycan” qəzeti,

3 avqust 2023-cü il, № 162, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2023-cü il, № 8, I

kitab, maddə 1094)

127. 5 dekabr 2023-cü il tarixli 1034-VIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Dövlət

İnformasiya Agentliyinin (AZƏRTAC-ın) rəsmi internet saytı, 27 dekabr 2023-cü il, “Azərbaycan” qəzeti,

28 dekabr 2023-cü il, № 285, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2023-cü il, № 12, I

kitab, maddə 1609)

128. 5 dekabr 2023-cü il tarixli 1048-VIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Dövlət

İnformasiya Agentliyinin (AZƏRTAC-ın) rəsmi internet saytı, 25 dekabr 2023-cü il, “Azərbaycan” qəzeti,

26 dekabr 2023-cü il, № 283, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2023-cü il, № 12, I

kitab, maddə 1621)

129. 26 dekabr 2023-cü il tarixli 1080-VIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Dövlət

İnformasiya Agentliyinin (AZƏRTAC-ın) rəsmi internet saytı, 1 fevral 2024-cü il, “Azərbaycan” qəzeti,

2 fevral 2024-cü il, № 22)

Konstitusiya Məhkəməsinin Qərarları

KMQ1 Azərbaycan Respublikası Konstitusiya Məhkəməsinin 27 iyul 2001-ci il tarixli qərarına əsasən 2001-ci il sentyabrın 1-dən sonra

yaşayış evindən (mənzildən) istifadə edilməsi ilə əlaqədar yaranan hüquq münasibətləri ilə bağlı mübahisələr Mülki Məcəllənin 228.1

və 228.2-ci maddələrinin qaydalarına uyğun, bu tarixədək yaranmış hüquq münasibətləri ilə bağlı mübahisələr isə Mənzil Məcəlləsinin

123-cü maddəsinin qaydalarına uyğun həll edilməlidir.

KMQ2 Azərbaycan Respublikası Konstitusiya Məhkəməsinin 27 dekabr 2001-ci il tarixli qərarına əsasən Azərbaycan Respublikası Mülki

Məcəlləsinin 373-cü maddəsində göztərilən iddia müddətləri 2000-ci il sentyabrın 1-dən sonra yaranan hüquq münasibətlərindən irəli

gələn tələblərə tətbiq edilir. Həmin iddia müddətləri Mülki Məcəllənin 7-ci maddəsinin müddəaları nəzərə alınmaqla bundan əvvəl

əmələ gəlmiş hüquq münasibətlərindən irəli gələn tələblərə də tətbiq oluna bilər. (“Azərbaycan” qəzeti 29 dekabr 2001-ci il, № 298,

Azərbaycan Respublikası Konstitusiya Məhkəməsinin Məlumatı №2/2002)

KMQ3 Azərbaycan Respublikası Konstitusiya Məhkəməsinin 28 yanvar 2002-ci il tarixli qərarına əsasən Azərbaycan Respublikası Mülki

Məcəlləsinin daşınmaz əmlaka mülkiyyət hüququnu əldəetmə müddətini müəyyənləşdirən 179-cu maddəsinin hüquqi qüvvəsi 2000-ci il

sentyabrın 1-dən sonra yaranan hüquq münasibətlərinə tətbiq olunmalıdır. (“Azərbaycan” qəzeti 31 yanvar 2002-ci il, № 25, Azərbaycan

Respublikası Konstitusiya Məhkəməsinin Məlumatı №2/2002)

KMQ4 Azərbaycan Respublikası Konstitusiya Məhkəməsinin 31 may 2002-ci il tarixli qərarına əsasən Azərbaycan Respublikası Mülki

Məcəlləsinin 21-ci maddəsinin müddəaları yalnız real zərərin, habelə əldən çıxmış faydanın ödənilməsini nəzərdə tutur. Həmin

Məcəllənin 23-cü maddəsində nəzərdə tutulmuş zərər dedikdə şərəfin, ləyaqətin və işgüzar nüfuzun ləkələnməsi ilə bağlı şəxsə dəymiş

mənəvi zərər (fiziki və mənəvi iztirablar) və maddi zərər başa düşülür.

Mənəvi zərərin ödənilməsi, habelə qanunvericiliklə nəzərdə tutulmuş başqa məhdudiyyətlərin tətbiq edilməsi Azərbaycan Respublikasının

Konstitusiyası ilə qorunan digər əsas hüquq və azadlıqlarla mütanasib olmaqla hər bir konkret halda məhkəmənin mülahizəsindən

asılıdır. (“Azərbaycan” qəzeti 2 iyun 2002-ci il, № 124, Azərbaycan Respublikası Konstitusiya Məhkəməsinin Məlumatı №3/2002)

KMQ5 Azərbaycan Respublikası Konstitusiya Məhkəməsinin 27 dekabr 2002-ci il tarixli qərarına əsasən Azərbaycan Respublikası Mülki

Məcəlləsinin 440.4-cü maddəsi Azərbaycan Respublikası Konstitusiyasının 12, 13, 29, 60 və 71-ci maddələrinə uyğun olmadığından

qüvvədən düşmüş hesab edilmişdir. (“Azərbaycan” qəzeti, 29 dekabr № 300 2002-ci il, Azərbaycan Respublikası Konstitusiya Məhkəməsinin

Məlumatı 1/2003)

KMQ6 Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin 746-cı maddəsi istehlak kreditlərinə də şamil edilir. Həmin maddənin tələblərinə və

bu Qərarın təsviri-əsaslandırıcı hissəsində göstərilənlərə uyğun olaraq, borc alanın əmlak vəziyyəti borcun qaytarılması üçün təhlükə

törədəcək dərəcədə pisləşdiyi təqdirdə, bank (borc verən) kreditin verilməsindən imtina edə bilər. (Azərbaycan Respublikası

Konstitusiya Məhkəməsi Plenumunun 27 may 2019-cu il tarixli Qərarı)

KMQ7 1. Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin 1134, 1145 və 1146-cı maddələrinə uyğun olaraq miras fiziki şəxsin öldüyü və ya

ölmüş elan edilməsi barədə məhkəmə qərarının qüvvəyə mindiyi gün onun ölümü və ya məhkəmə tərəfindən ölmüş elan edilməsi ilə açılır

və miras qoyanın öldüyü anda sağ olmuş şəxslər vərəsə ola bilərlər.

2. Eyni gündə ölən və biri digərindən sonra vərəsə olmaq hüququna malik şəxslərlə bağlı irsi transmissiyanın tətbiqi üçün miras

qoyanın dəqiq ölüm anı müəyyən edilərək daha sonra ölən şəxs ondan əvvəl ölən şəxsə vərəsə hesab edilir. Bu anı müəyyənləşdirmək

mümkün olmadığı təqdirdə eyni gündə ölən şəxslər hüquqi varislik baxımından eyni anda ölmüş şəxslər hesab edilərək hər biri üçün

ayrılıqda miras açılır və irsi transmissiyanın tətbiqi istisna edilir. (Azərbaycan Respublikası Konstitusiya Məhkəməsi Plenumunun 24

fevral 2020-ci il tarixli Qərarı – “Respublika” qəzeti 4 mart 2020-ci il, № 49)

KMQ8 1. Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin 23-cü maddəsi şəxsin hüquqazidd hərəkətlər nəticəsində öldüyü və ya sağlamlığına

zərər vurulduğu halda onun yaxınlarının, o cümlədən ailə üzvlərinin keçirdikləri mənəvi sarsıntı və iztiraba görə təzminat almaq

hüququnu ehtiva edir.

2. Ölmüş və ya sağlamlığına zərər vurulmuş şəxsin yaxınları, o cümlədən ailə üzvləri keçirdikləri mənəvi sarsıntı və iztirabın

dərəcəsinə, zərərçəkmiş şəxsə yaxınlıq dərəcəsinə və s. amillərə müvafiq olaraq birgə və ya ayrı-ayrılıqda təzminat almaq hüququna

malikdirlər.

3. Ölmüş və ya sağlamlığına zərər vurulmuş şəxsin yaxınlarından, o cümlədən ailə üzvlərindən birinin mənəvi zərərə görə təzminat

almış olduğu halda, digərlərinin təzminat tələbi bu Qərarın təsviri-əsaslandırıcı hissəsində göstərilən mütənasiblik və ədalətlilik

meyarlarına uyğun olaraq işə baxan məhkəmə tərəfindən həll edilməlidir.

4. Məhkəmələr tərəfindən mənəvi zərərə görə təzminatın miqdarı müəyyən edilərkən hüquqazidd əməlin növü, dərəcəsi, davam etdiyi

müddət, hansı şəraitdə, mühitdə baş verməsi və digər amillər nəzərə alınmalıdır. (Azərbaycan Respublikası Konstitusiya Məhkəməsi

Plenumunun 24 aprel 2020-ci il tarixli Qərarı – “Respublika” qəzeti 21 may 2020-ci il, № 99)

KMQ9 Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin 407.2-ci maddəsinin “sadə yazılı müqavilə müvafiq qaydada imzalandığı ... andan

bağlanmış sayılır” müddəasının “müvafiq qaydada imzalanma” tələbi tərəflərin onu şəxsən, mexaniki və ya başqa surətçıxarma

vasitələrinin köməyi ilə imzanın faksimilesindən, elektron imzadan və ya şəxsi imzanın başqa analoqundan istifadə etməklə

imzalamasını nəzərdə tutur.

Mexaniki və ya başqa surətçıxarma vasitələrinin köməyi ilə imzanın faksimilesindən, elektron imzadan və ya şəxsi imzanın başqa

analoqundan istifadə etməklə bağlanan müqavilələrin şərtləri mümkün qədər aydın, dürüst və başadüşülən olmalıdır. (Azərbaycan

Respublikası Konstitusiya Məhkəməsi Plenumunun 12 avqust 2020-ci il tarixli Qərarı – “Respublika” qəzeti 25 avqust 2020-ci il, № 168)

KMQ10 Azərbaycan Respublikası Konstitusiyasının 60-cı maddəsinə, Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin 1243 və 1306.1-ci

maddələrinə, Azərbaycan Respublikası Mülki Prosessual Məcəlləsinin 306.4 və 307.2.9-cu maddələrinə əsasən, vərəsələrin vərəsəlik

şəhadətnaməsi almaması miras qoyanın kreditorlarının öhdəliklərin icrasının miras qalmış əmlak hesabına təmin edilməsi ilə bağlı

məhkəmədə iddia qaldırmaq hüququnu məhdudlaşdırmır və kreditorların bu cür tələblərinə iddia icraatı qaydasında baxılmalıdır.

(Azərbaycan Respublikası Konstitusiya Məhkəməsi Plenumunun 16 oktyabr 2020-ci il tarixli Qərarı)

KMQ11 1. Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin 747.1, 747-1.3 və 747-2-ci maddələrinin tələblərinə və Azərbaycan Respublikası

Vergi Məcəlləsinin 13.2.17 və 114-cü maddələrində əsas vəsaitlərə verilmiş anlayışa uyğun olaraq yaşayış sahəsinin, o cümlədən

mənzilin əsas vəsait olmaqla lizinq müqaviləsinin obyekti olması və lizinq obyektinin sahibkarlıq fəaliyyəti ilə məşğul olmayan

hüquqi və ya fiziki şəxsə verilməsi istisna edilmir.

2. Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin 747.1 və 747-2-ci maddələrinin tələblərinə, habelə bu Qərarın təsviri-əsaslandırıcı

hissəsinin hüquqi mövqelərinə əsasən kredit müqaviləsindən fərqli olaraq lizinq müqaviləsinin obyekti pul vəsaiti deyil, müəyyən

əmlak olduğundan lizinq müqaviləsinin kredit müqaviləsi ilə pərdələnməsi qeyri-mümkündür. (Azərbaycan Respublikası Konstitusiya

Məhkəməsi Plenumunun 28 dekabr 2020-ci il tarixli Qərarı – “Respublika” qəzeti 23 yanvar 2021-ci il, № 15 )

KMQ12 1. Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin 1159.1.1 və 1193-cü maddələrinin tələblərinə uyğun olaraq, qanun üzrə

vərəsələrdən birinci növbə vərəsələr (vəsiyyət edənin uşaqları, valideynləri və arvadı (əri)) vəsiyyətnamənin mövcudluğundan asılı

olmayaraq məcburi pay hüququna malik olan şəxslərdir.

2. Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin 667.1 və 1200-cü maddələrinin məzmununa əsasən, qanun üzrə vərəsələrdən birinci növbə

vərəsələr (məcburi pay hüququ olan vərəsələr) vəsiyyətnamə olmadığı təqdirdə də məcburi paylarının tamamlanmasını tələb etmək

hüququna malikdirlər. (Azərbaycan Respublikası Konstitusiya Məhkəməsi Plenumunun 8 yanvar 2021-ci il tarixli Qərarı – “Respublika”

qəzeti 5 fevral 2021-ci il, № 26)

KMQ13 1. Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin 1193-cü maddəsi Azərbaycan Respublikası Konstitusiyasının 25-ci maddəsinin I,

III, IV və V hissələrinə, 26-cı maddəsinin II hissəsinə, 29-cu maddəsinin I və VII hissələrinə, 71-ci maddəsinin I və II hissələrinə

və 149-cu maddəsinin I və III hissələrinə uyğun hesab edilsin.

2. Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin 1159-cu və Azərbaycan Respublikası Ailə Məcəlləsinin 134.1-ci maddələrinə uyğun olaraq

Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin mirasda məcburi pay anlayışını nəzərdə tutan 1193-cü maddəsində “vəsiyyət edənin

uşaqlarının, valideynlərinin” müddəası övladlığa götürülənləri və övladlığa götürənləri də ehtiva edir. (Azərbaycan Respublikası

Konstitusiya Məhkəməsi Plenumunun 19 fevral 2021-ci il tarixli Qərarı – “Respublika” qəzeti 2 mart 2021-ci il, № 47 )

KMQ14 1. Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin 337.2-ci maddəsinə uyğun olaraq, mübahisə edilən əqdlərin etibarsızlığı əqdin

mübahisələndirilməsi ilə bağlı iradə ifadəsinin digər tərəfə bildirilməsi ilə şərtləndirilir. Əqdin etibarsızlığı ilə bağlı mübahisə

yaranarsa tərəflər məhkəməyə müraciət edə bilərlər.

2. Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin 337.3-cü maddəsinə əsasən əhəmiyyətsiz əqd bağlandığı andan arzu olunan hüquqi nəticəni

yaratmaq qabiliyyətinə malik olmayan əqddir. Əqdin əhəmiyyətsizliyi ilə bağlı mübahisə olarsa əhəmiyyətsizliyin təsdiqi üçün

məhkəmədə iddia qaldırıla bilər.

3. Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin 346.1-ci maddəsinə uyğun olaraq fəaliyyət qabiliyyətli olsa da, əqd bağlandığı zaman öz

hərəkətlərinin mənasını başa düşmədiyi və ya onlara rəhbərlik edə bilmədiyi vəziyyətdə fiziki şəxsin bağladığı əqd onun özü və ya əqd

bağlanması nəticəsində hüquqları və ya qanunla qorunan mənafeləri pozulmuş digər şəxslərin iddiası əsasında anlaqsızlığı sübuta

yetirilərsə bağlandığı andan etibarsızdır.

4. Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin 354.1-ci maddəsi ilə müəyyən edilmiş bir illik müddət əhəmiyyətsiz əqd üzrə yaranan

əsassız varlanma halları ilə bağlı icra edilmişlərin geri qaytarılması tələblərinə tətbiq edilir.

5. Bu Qərarın təsviri-əsaslandırıcı hissəsində əks etdirilən hüquqi mövqelərə uyğun olaraq, Azərbaycan Respublikası Mülki

Məcəlləsinin 337.5-ci maddəsində müəyyən edilmiş restitusiya və 354.1-ci maddəsində göstərilən bir illik müddət həmin Məcəllədə belə

əqdlərin etibarsızlığının ayrı nəticələri nəzərdə tutulmadığı hallarda tətbiq edilir.

6. Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin 354.2-ci maddəsində müəyyən edilmiş müddətlər iradə ifadəsinin zədələnməsi hallarında

əqdi mübahisələndirmək hüququnun həyata keçirilməsi ilə bağlı nəzərdə tutulmuş kəsici müddətlərdir.

7. Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin 337-ci maddəsinə uyğun olaraq, əqdlərlə bağlı mübahisələrə baxılarkən tərəflərin bu

barədə tələb irəli sürməsindən asılı olmayaraq əqdlərin etibarsızlığı (mübahisə edilən əqdlər istisna olmaqla) aşkar edilərsə,

məhkəmələr bunu nəzərə almalıdır. (Azərbaycan Respublikası Konstitusiya Məhkəməsi Plenumunun 2 aprel 2021-ci il tarixli Qərarı –

“Respublika” qəzeti 27 may 2021-ci il, № 108 )

KMQ15 1. Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin 1291-ci və Azərbaycan Respublikası Mülki Prosessual Məcəlləsinin 24.1-ci

maddələrinin mənasına görə, vərəsələrin dairəsinin və vərəsəlik paylarının müəyyənləşdirilməsi ilə bağlı mübahisələrin həlli

səlahiyyəti notariat haqqında qanunvericiliyə əsasən notariat orqanlarının hüquqi təyinatı və funksiyasından kənar olduğu üçün

məhkəmələrə aiddir.

2. Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin 1321.1 və 1325-ci maddələrinin tələblərinə uyğun olaraq, notariat orqanları vərəsəlik

şəhadətnaməsinin verilməsi ilə bağlı qanunvericilikdə təsbit edilmiş vəzifələrini icra etməli, bu zaman məsələyə formal yanaşmayaraq

mübahisələrin yaranmasının qarşısının alınmasına və vərəsələr arasında qarşılıqlı razılığın əldə edilməsinə çalışmalıdır.

Müraciət edən şəxslərin vərəsə olması mübahisə predmeti deyildirsə, mübahisə vərəsəlik paylarının həcmi ilə bağlıdırsa, notariat

orqanları vərəsəlik payının nisbətini göstərmədən müvafiq sənədi verməlidirlər. (Azərbaycan Respublikası Konstitusiya Məhkəməsi

Plenumunun 26 iyul 2021-ci il tarixli Qərarı – “Respublika” qəzeti 10 avqust 2021-ci il, № 165 )

KMQ16 1. Azərbaycan Respublikası Konstitusiyasının 58-ci maddəsinə, Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin 109-4.1.1 və 112.1-ci

maddələrinə uyğun olaraq, hər kəs könüllülük prinsipi əsasında, qanunvericilikdə nəzərdə tutulmuş qaydada kooperativə daxil olmaq və

kooperativdən çıxmaq hüququna malikdir.

2. Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin 109-1.1-ci maddəsinin "kooperativ beşdən az olmayan fiziki və (və ya) hüquqi şəxslər

tərəfindən yaradılır” və Azərbaycan Respublikası Mənzil Məcəlləsinin 110.1-ci maddəsinin “mənzil-tikinti kooperativinin üzvlərinin

sayı beşdən az ola bilməz” müddəaları təşkilati-hüquqi formasına görə kooperativin yaradılmasına və fəaliyyət göstərməsinə yönələn

ümumi tələbdir. Beşdən az üzvü olan hüquqi şəxs mənzil-tikinti kooperativi formasında yaradıla və ya fəaliyyətini davam etdirə

bilməz.

3. Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin 111.3.3-cü maddəsinə müvafiq olaraq, kooperativ üzvlərini kooperativə qəbul etmək və

çıxarmaq kooperativ üzvlərinin ümumi yığıncağının müstəsna səlahiyyətinə aiddir. Bu səlahiyyət kooperativ üzvünün könüllü qaydada

kooperativdən çıxarılmasını da ehtiva edir.

4. Kooperativin yaradılması zamanı qarşıya qoyulan məqsədə nail olunduqda, Azərbaycan Respublikası Mənzil Məcəlləsinin 109.5-ci

maddəsinin tələbinə görə, kooperativin qanunla müəyyən olunmuş qaydada ləğvi və ya mənzil mülkiyyətçilərinin müştərək cəmiyyətinə

çevrilməsi barədə qərar qəbul edilərək, hüquqi şəxslərin dövlət qeydiyyatı haqqında qanunvericiliyə uyğun olaraq zəruri tədbirlər

görülməlidir. (Azərbaycan Respublikası Konstitusiya Məhkəməsi Plenumunun 21 dekabr 2021-ci il tarixli Qərarı – “Respublika” qəzeti 29

yanvar 2022-ci il, № 20)

KMQ17 1. Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin 376-cı maddəsinə əsasən, həmin Məcəllənin 375.2-ci maddəsinin tətbiqi nəticəsində

əsas tələb üzrə iddia müddəti keçdikdə əlavə tələblər üzrə də iddia müddəti keçmiş hesab edilir.

2. Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin 269-cu maddəsinə uyğun olaraq, ipoteka hüququ ipoteka saxlayanın əşya üzərində məhdud

əşya hüququ olduğundan, əsas tələb üzrə iddia müddətinin keçməsi ipotekanın xitamına və ipoteka predmetinin yüklülükdən azad olmasına

səbəb olmur. (Azərbaycan Respublikası Konstitusiya Məhkəməsi Plenumunun 11 fevral 2022-ci il tarixli Qərarı – “Respublika” qəzeti 5

mart 2022-ci il, № 50)

KMQ18 Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin 340.2-ci maddəsinin mənasına görə, tərəflərin həqiqi iradə ifadələri nəticəsində

yaranan faktiki münasibətləri pərdələmək məqsədi ilə görüntü üçün bağlanan əqdlər, o cümlədən fərqli subyektlər arasında formal

olaraq bağlanan əqdlər yalan əqd olaraq əhəmiyyətsizdir.

Yalan əqdin bağlanmasında iştirak edən subyektlərin həqiqi iradə ifadələri bu Qərarın təsviri-əsaslandırıcı hissəsində əks olunmuş

hüquqi mövqelərə uyğun olaraq araşdırılıb hüquqi nəticəyə gəlinməlidir. (Azərbaycan Respublikası Konstitusiya Məhkəməsi Plenumunun 15

mart 2022-ci il tarixli Qərarı – “Respublika” qəzeti 15 aprel 2022-ci il, № 77 )

KMQ19 1. Əmək və ya mülki hüquq müqaviləsi üzrə əmək (xidməti) vəzifələrinin icra edilməsi ilə əlaqədar olaraq nəqliyyat vasitəsini

idarə edən şəxs tərəfindən vurulmuş zərərə görə işəgötürən Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin 1099-cu maddəsinə əsasən mülki

hüquq məsuliyyəti daşıyır. Zərərin vurulmasında işçinin təqsiri olduğu halda Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin 1114-cü

maddəsinə uyğun olaraq zərərin əvəzini ödəmiş işəgötürən ona qarşı reqres tələb hüququna malikdir.

2. Yüksək təhlükə mənbəyinin (nəqliyyat vasitəsi, mexanizm və i.a.) fəaliyyəti nəticəsində vurulmuş zərərə görə mülki hüquq

məsuliyyətini Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin 1108-ci maddəsinə əsasən yüksək təhlükə mənbəyinə mülkiyyət hüququ ilə və ya

digər qanuni əsasla sahiblik edən fiziki və ya hüquqi şəxslər daşıyırlar. (Azərbaycan Respublikası Konstitusiya Məhkəməsi Plenumunun

18 aprel 2022-ci il tarixli Qərarı – “Respublika” qəzeti 11 may 2022-ci il, № 97 )

KMQ20 1. Mülkiyyət hüququnun toxunulmazlığı prinsipinə uyğun olaraq Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin 312.4-cü maddəsi

tərəflər arasında ipoteka müqaviləsi bağlanarkən ipoteka qoyanın əşya üzərində mülkiyyət hüquqlarından imtina etməsinə dair

razılaşmanın qadağan edilməsini ehtiva edir.

2. İpoteka müqaviləsi üzrə ipoteka saxlayanın əmlak mənafeyinin qorunması, əsas öhdəliyin icrasının təmin olunmasında yarana biləcək

təhlükənin qarşısının alınması baxımından “İpoteka haqqında” Azərbaycan Respublikası Qanununun 30.1 və 31.1-ci maddələri ipoteka

saxlayanın yazılı razılığı olmadan ipoteka predmetinə sərəncam verilməsi haqqında əqdin etibarsızlığını müəyyən edir.

İpoteka saxlayanın ipoteka predmetinin özgəninkiləşdirilməsi ilə bağlı razılığın verilməsindən imtina barədə qərarı əsaslandırılmış

olmalı və imtinanın səbəbləri göstərilməlidir. İpoteka qoyan öz növbəsində həmin qərarı məhkəmədə mübahisələndirə bilər. (Azərbaycan

Respublikası Konstitusiya Məhkəməsi Plenumunun 1 iyul 2022-ci il tarixli Qərarı – “Respublika” qəzeti 21 iyul 2022-ci il, № 151 )

KMQ21 Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin 1159-cu maddəsinin mənasına görə, yalnız qanunla müəyyən edilmiş vərəsəliyin

növbəliyinə daxil olan və miras qoyana münasibətdə müvafiq qohumluq dərəcəsi üzrə şəxslər vərəsə qismində çıxış edə bilər.

(Azərbaycan Respublikası Konstitusiya Məhkəməsinin Plenumunun 28 iyul 2022-ci il tarixli qərarı – Azərbaycan Respublikası

Konstitusiya Məhkəməsinin rəsmi internet saytı, 17 sentyabr 2022-ci il, Respublika” qəzeti, 17 sentyabr 2022-ci il, № 201)

KMQ22 1. Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin 1246-cı maddəsində müəyyən edilmiş altı aylıq müddət mirasın qəbulunun notariat

qaydasında rəsmiləşdirilməsi üçün nəzərdə tutulmuş müddətdir. Həmin müddətin ötürülməsindən sonra mirasın qəbulu məsələsi Azərbaycan

Respublikası Mülki Məcəlləsinin 1248.1-ci maddəsinə və bu Qərarın təsviri-əsaslandırıcı hissəsində əks olunmuş hüquqi mövqelərə uyğun

olaraq məhkəmə qaydasında həll edilə bilər.

2. Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin 1268.2-ci maddəsinə uyğun olaraq fəaliyyət qabiliyyəti olmayan və ya məhdud fəaliyyət

qabiliyyətli vərəsənin miras əmlakdan imtinası ilə bağlı məhkəməyə müraciət edilməsinə həmin Məcəllənin 1256-cı maddəsində nəzərdə

tutulmuş imtina müddəti şamil edilir. (Azərbaycan Respublikası Konstitusiya Məhkəməsinin Plenumunun 14 oktyabr 2022-ci il tarixli

qərarı – Azərbaycan Respublikası Konstitusiya Məhkəməsinin rəsmi internet saytı, 4 noyabr 2022-ci il, Respublika” qəzeti, 4 noyabr

2022-ci il, № 242)

KMQ23 1. Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin 27-ci fəslinin 5-ci paraqrafı ilə müəyyən edilmiş müddətlər hüquqi təbiəti

baxımından iddia müddətləridir.

2. Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin 27-ci fəslinin 5-ci paraqrafı qanunverici orqan tərəfindən təkmilləşdirilənədək,

öhdəliklərdən, o cümlədən vaxtaşırı ödəmələrdən irəli gələn tələblərə münasibətdə həmin Məcəllənin 18-ci fəsli ilə nəzərdə tutulmuş

iddia müddətləri tətbiq edilsin. (Azərbaycan Respublikası Konstitusiya Məhkəməsinin Plenumunun 15 fevral 2023-cü il tarixli qərarı –

Azərbaycan Respublikası Konstitusiya Məhkəməsinin rəsmi internet saytı, 22 fevral 2023-cü il, Respublika” qəzeti, 22 fevral 2023-cü

il, № 40)

KMQ24 1. Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin 421.2-ci maddəsində nəzərdə tutulmuş əsaslar üzrə müqavilənin ləğv edilməsi həmin

Məcəllənin 421.3-cü maddəsinə uyğun olaraq birtərəfli iradə ifadəsi ilə məhkəmədən kənar qaydada baş verir. İradə ifadəsinin qarşı

tərəfə bildirilməsi ilə müqavilə ləğv edilmiş hesab edilir və bu ləğvetmənin həyata keçirilməsinin ümumi formasıdır.

2. Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin 422-ci maddəsinə əsasən, şəraitin əhəmiyyətli dərəcədə dəyişməsi halında həmin

Məcəllənin 423.2 və 424.3-cü maddələrinə uyğun olaraq tərəf müqavilənin dəyişdirilməsi və ya ləğv edilməsi tələbi ilə məhkəməyə

müraciət edə bilər. Bu müqavilənin ləğvinin xüsusi qaydası olmaqla, məhkəmə qərarının qüvvəyə minməsi ilə əlaqələndirilmişdir.

3. İkitərəfli müqavilələr üzrə öhdəliyin pozulması halında kreditor Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin 447.1-ci maddəsinə

uyğun olaraq müqavilədən imtina etməklə ona xitam verə bilər. Müqavilədən imtina barədə iradə ifadəsinin qarşı tərəfə bildirilməsi

ilə müqaviləyə xitam verilmiş sayılır.

4. Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin 399.3-cü maddəsinin tələbləri baxımından müqavilənin ləğvindən əvvəl gecikdirilmiş

annuitet (əsas məbləğ və hesablanmış faizlər) ödənişlərə münasibətdə yaranmış tələb müqavilənin ləğvindən sonrada da qüvvədə qalır.

5. Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin 445.7-ci maddəsinə uyğun olaraq, kreditor öhdəliyin pozulması halında digər əsaslardan

çıxış edərək daha böyük məbləğ tələb edə bilmirsə, gecikdirilmiş vaxt üçün illik beş faiz məbləğində vəsaitin ödənilməsini tələb

etmək hüququna malikdir. (Azərbaycan Respublikası Konstitusiya Məhkəməsinin Plenumunun 29 mart 2023-cü il tarixli qərarı – Azərbaycan

Respublikası Konstitusiya Məhkəməsinin rəsmi internet saytı, 15 aprel 2023-cü il, Respublika” qəzeti, 15 aprel 2023-cü il, № 78)

KMQ 25 1. Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin 1306-cı maddəsinə uyğun olaraq, borclunun ölümündən sonra mirası qəbul etmiş

vərəsələr miras açıldığı gündən onlara çatan miras payı həcmində miras qoyanın kreditorları qarşısında birgə məsuliyyət daşıyırlar.

2. Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin 269, 317.1, 319.1 və “İpoteka haqqında” Azərbaycan Respublikası Qanununun 34.1-ci

maddələrinə uyğun olaraq, əsas öhdəlik üzrə borclu, o cümlədən əsas borclunun ölümü halında vərəsələr öhdəliyi icra etmədikdə və ya

lazımınca icra etmədikdə (əsas öhdəlik pozulduqda) kreditor ipoteka predmetinə tutmanın yönəldilməsi barədə iddia qaldıra bilər.

(Azərbaycan Respublikası Konstitusiya Məhkəməsinin Plenumunun 19 aprel 2023-cü il tarixli qərarı – “Respublika” qəzeti, 24 may 2023-

cü il, № 108)

KMQ 26 1. Azərbaycan Respublikası Əmək Məcəlləsinin 2-ci maddəsinin 3-cü hissəsinə və 199-cu maddəsinə, Azərbaycan Respublikası

Mülki Məcəlləsinin 2.3-cü maddəsinin tələbinə uyğun olaraq, işçinin işəgötürənə vurduğu ziyana dair mülki hüquqi əqdin, o cümlədən

borcun etirafı haqqında mücərrəd müqavilənin bağlanılması istisna edilir.

2. Azərbaycan Respublikası Əmək Məcəlləsinin 194-cü maddəsinə əsasən, ziyan vurulduqdan sonra əmək münasibətlərinə xitam verilməsi

təqsirkar tərəfi maddi məsuliyyətdən azad etmədiyindən, işəgötürən həmin Məcəllənin 203-cü maddəsi və 205-ci maddəsinin 2-ci hissəsi

ilə nəzərdə tutulmuş qaydada ziyanın ödənilməsinə dair iddia ilə məhkəməyə müraciət edə bilər. (Azərbaycan Respublikası Konstitusiya

Məhkəməsinin Plenumunun 17 iyul 2023-cü il tarixli qərarı – “Respublika” qəzeti, 25 iyul 2023-cü il, № 154)

KMQ 27 1. Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin vərəsəlik hüququ üçün xüsusi qəbul şərtini və müddətini müəyyən edən 1246 və

1273-1-ci maddələri mütənasiblik konstitusiya prinsipinə və Azərbaycan Respublikası Konstitusiyasının 29-cu maddəsinin VII hissəsində

təsbit olunmuş vərəsəlik hüququnun təminatına və bu Qərarın təsviri-əsaslandırıcı hissəsində əks olunmuş hüquqi mövqelərə uyğun

olmadığından qüvvədən düşmüş hesab edilsin.

2. Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin mirasın qəbulu institutunun tələblərindən irəli gələn hüquqi tənzimləmələrin bu

Qərarın təsviri-əsaslandırıcı hissəsində əks olunmuş hüquqi mövqelər nəzərə alınmaqla təkmilləşdirilməsi Azərbaycan Respublikasının

Milli Məclisinə tövsiyə edilsin.

3. Mülki dövriyyənin sabitliyinin təmin olunması baxımından bu Qərar qüvvəyə mindikdən sonra yaranacaq vərəsəlik münasibətlərinə və

hazırda məhkəmələrin icraatında olan mübahisələr üzrə işlərə şamil edilsin. (Azərbaycan Respublikası Konstitusiya Məhkəməsinin

Plenumunun 26 dekabr 2023-cü il tarixli qərarı – “Respublika” qəzeti, 28 dekabr 2023-cü il, № 285)

MƏCƏLLƏYƏ EDİLMİŞ DƏYİŞİKLİK VƏ ƏLAVƏLƏRİN SİYAHISI

[1]

28 dekabr 1999-cu il tarixli 779-IQ nömrəli “Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq

edilməsi, qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında”Azərbaycan Respublikasının

Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2000-ci il, № 4, maddə 250) ilə təsdiq edilmişdir.

26 may 2000-ci il tarixli 886-IQ nömrəli “Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin, Azərbaycan

Respublikası Mülki Prosessual Məcəlləsinin və Azərbaycan Respublikası Cinayət Məcəlləsinin qüvvəyə minmə

müddətlərinin dəyişdirilməsi haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanunu ilə (Azərbaycan Respublikasının

qanunvericilik toplusu, 2000-ci il, №5, maddə 323) Məcəllə 2000-ci il sentyabr ayının 1-dən qüvvəyə minmişdir.

5 mart 2010-cu il tarixli 972-IIIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti, 17

aprel 2010-cu il, № 81, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2010-cu il, № 04, maddə 276) ilə

mətnində ismin müvafiq hallarında “Milli Bank” sözləri ismin müvafiq hallarında “Mərkəzi Bank” sözləri ilə əvəz

edilmişdir.

[2]

20 oktyabr 2006-cı il 167-IIIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanununa Azərbaycan Respublikasının

Qanunvericilik Toplusu, 2006-cı il, № 12, maddə 1005) ilə 1.2-ci maddənin dördüncü abzasında " həyatının və" sözü

"və ailə həyatının," sözləri ilə əvəz edilmişdir.

[3]

28 dekabr 2018-ci il tarixli 1406-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti,

31 yanvar 2019-cu il, № 24, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2019-cu il, № 01, maddə 23 ) ilə

yeni məzmunda 2.5-1-ci maddə əlavə edilmişdir.

[4]

20 oktyabr 2006-cı il 167-IIIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanununa Azərbaycan Respublikasının

Qanunvericilik Toplusu, 2006-cı il, № 12, maddə 1005) ilə 6.1.6-cı maddədə "şəxsi həyata" sözləri "şəxsi və ailə

həyatına" sözləri ilə əvəz edilmişdir.

[5]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə 11.3-cü maddə çıxarılmışdır.

Əvvəlki redaksiyasında deyilirdi:

11.3. Mülki hüquqları məhdudlaşdıran və ya məsuliyyət müəyyənləşdirən mülki qanunvericilik normalarının

analogiya üzrə tətbiqinə yol verilmir.

[6]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə 13-cü maddədə ", öz riski ilə" sözləri çıxarılmışdır.

Əvvəlki redaksiyasında deyilirdi:

M a d d ə 1 3 . Sahibkarlıq fəaliyyəti

Sahibkarlıq fəaliyyəti şəxsin müstəqil surətdə, öz riski ilə həyata keçirdiyi, əsas məqsədi əmlak

istifadəsindən, əmtəə satışından, işlər görülməsindən və ya xidmətlər göstərilməsindən mənfəət götürülməsi olan

fəaliyyətdir.

22 oktyabr 2013-cü il tarixli 764-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Respublika” qəzeti, 19

noyabr 2013-cü il, № 253; Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2013-cü il, № 11, maddə 1280) ilə

13-cü maddəsinə “mənfəət” sözündən sonra “(fərdi sahibkarlar tərəfindən gəlir)” sözləri əlavə edilmişdir.

[7]

8 iyul 2022-ci il tarixli 586-VIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Dövlət

İnformasiya Agentliyinin (AZƏRTAC-ın) rəsmi internet saytı, 5 avqust 2022-ci il “Azərbaycan” qəzeti, 6 avqust

2022-ci il, № 165, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2022-ci il, №8, maddə 833) i l ə 13-cü

maddəsində “əmtəə” sözü “malların istehsalından və (və ya)” sözləri ilə əvəz edilmişdir.

[8]

23 fevral 2021-ci il tarixli 277-VIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti, 3

aprel 2021-ci il, № 67, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2021-ci il, № 4 maddə 307 ) ilə

14.2.1-ci maddəsinə birinci halda “müqavilələr” sözündən sonra “(əmək müqavilələri istisna olmaqla)” sözləri

əlavə edilmişdir.

[9]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə 14.3-cü maddədə "Dövlət" sözü "Əgər qanunla əmlak hüquqlarının yaranması üçün ayrı qayda nəzərdə

tutulmayıbsa, dövlət" sözləri ilə əvəz edilmişdir.

[10]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə 15.1-ci maddə çıxarılmışdır. Maddənin əvvəlki redaksiyasında deyilirdi:

15.1. Fiziki və hüquqi şəxslər özlərinə mənsub mülki hüquqları, o cümlədən onları müdafiə etmək hüququnu öz

istədikləri kimi həyata keçirirlər.

[11]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə 15.2-ci maddədə "hüquqları həyata keçirməkdən imtina etməsi" sözləri "mülki hüquqlardan istifadə

etməməsi" sözləri ilə əvəz edilmişdir.

[12]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə 16.2-ci maddə çıxarılmışdır.

Maddənin əvvəlki redaksiyasında deyilirdi:

16.2. Mülki hüquqlardan rəqabəti məhdudlaşdırmaq məqsədi ilə istifadə edilməsinə, habelə bazarda hakim

mövqedən sui-istifadə olunmasına yol verilmir.

[13]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə 17.2-ci maddə çıxarılmışdır.

Maddənin əvvəlki redaksiyasında deyilirdi:

17.2. Mülki hüquqların məhkəmə müdafiəsini Azərbaycan Respublikası Mülki-Prosessual Məcəlləsinin

müəyyənləşdirdiyi iş aidiyyətinə uyğun olaraq ümumi yurisdiksiya məhkəmələri və iqtisadi məhkəmələr həyata

keçirirlər. Müqavilədə tərəflər arasındakı mübahisənin məhkəməyə müraciət edilənədək nizama salınması nəzərdə

tutula bilər.

[14]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə 17.3-cü maddə çıxarılmışdır.

Maddənin əvvəlki redaksiyasında deyilirdi:

17.3. Mülki hüquqların inzibati qaydada müdafiəsi yalnız qanunvericilikdə nəzərdə tutulmuş hallarda həyata

keçirilir. İnzibati qaydada qəbul edilmiş qərardan məhkəməyə şikayət verilə bilər.

[15]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə 20-ci maddə çıxarılmışdır.

Maddənin əvvəlki redaksiyasında deyilirdi:

M a d d ə 2 0 . Mülki hüquqların özümüdafiəsi

20.1. Şəxslərin öz mülki hüquqlarını qanunvericiliklə qadağan edilməyən bütün üsullarla özümüdafiə etmək

hüququ vardır.

20.2. Mülki hüquqların özümüdafiəsi üsulları mülki hüquq pozuntusuna mütənasib olmalı və onun qarşısının

alınması üçün zəruri hərəkətlərdən kənara çıxmamalıdır.

[16]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə 21.1-ci maddədə "Hüququ pozulmuş şəxs" sözləri "Zərərin əvəzinin ödənilməsini tələb etmək

hüququna malik olan şəxs" sözləri ilə əvəz edilmişdir.

[17]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə 21.3-cü maddə yeni redaksiyada verilmişdir.

Maddənin əvvəlki redaksiyasında deyilirdi:

21.3. Əgər hüququ pozmuş şəxs bunun nəticəsində gəlir əldə etmişdirsə, hüququ pozulmuş şəxs digər zərərlə

yanaşı, əldən çıxmış faydanın da həmin gəlirlərdən az olmayan miqdarda ödənilməsini tələb edə bilər.

[18]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə 22-ci maddə çıxarılmışdır.

Maddənin əvvəlki redaksiyasında deyilirdi:

M a d d ə 2 2 . Dövlət hakimiyyəti orqanlarının və yerli özünüidarə orqanlarının vurduqları zərərin əvəzinin

ödənilməsi

Dövlət hakimiyyəti orqanlarının, yerli özünüidarə orqanlarının və ya həmin orqanların vəzifəli şəxslərinin

qanunsuz hərəkətləri (hərəkətsizliyi), o cümlədən dövlət hakimiyyəti orqanının və ya yerli özünüidarə orqanının

qanunvericiliyə uyğun gəlməyən qeyri-normativ aktının qəbul edilməsi nəticəsində fiziki və ya hüquqi şəxsə dəyən

zərərin əvəzi Azərbaycan Respublikasının və ya müvafiq bələdiyyənin hesabına ödənilməlidir.

[19]

20 oktyabr 2006-cı il 167-IIIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanununa Azərbaycan Respublikasının

Qanunvericilik Toplusu, 2006-cı il, № 12, maddə 1005) ilə 23.1-ci maddədə "şəxsi" sözündən sonra "və ailə" sözü

əlavə edilmişdir.

[20]

20 oktyabr 2006-cı il 167-IIIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanununa Azərbaycan Respublikasının

Qanunvericilik Toplusu, 2006-cı il, № 12, maddə 1005) ilə 23.2-ci maddədə "şəxsi" sözündən sonra "və ailə" sözü

əlavə edilmişdir.

17 fevral 2023-cü il tarixli 807-VIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Dövlət

İnformasiya Agentliyinin (AZƏRTAC-ın) rəsmi internet saytı, 8 aprel 2023-cü il, “Azərbaycan” qəzeti, 9 aprel

2023-cü il, № 73, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2023-cü il, № 4, maddə 445 ) ilə 23.2-ci

maddənin birinci cümləsində birinci halda “kütləvi informasiya vasitələrində” sözləri “mediada” sözü ilə,

“kütləvi informasiya vasitələrində də ” sözləri “mediada da” sözləri ilə əvəz edilmişdir.

[21]

17 fevral 2023-cü il tarixli 807-VIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Dövlət

İnformasiya Agentliyinin (AZƏRTAC-ın) rəsmi internet saytı, 8 aprel 2023-cü il, “Azərbaycan” qəzeti, 9 aprel

2023-cü il, № 73, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2023-cü il, № 4, maddə 445 ) ilə 23.3-cü

maddədə “Kütləvi informasiya vasitələrində” sözləri “Mediada” sözü ilə, “kütləvi informasiya vasitələrində”

sözləri “mediada” sözü ilə əvəz edilmişdir və həmin maddəyə “dərc edilmiş” sözlərindən sonra “(yayımlanmış)”

sözü, “dərc edilməsi” sözlərindən sonra “(yayımlanması)” sözü əlavə edilmişdir.

[22]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə 28.4-cü maddədə "qəyyumun" sözü "himayəçinin" sözü ilə əvəz edilmişdir.

[23]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə 28.8-ci maddəyə dördüncü cümlə əlavə edilmişdir.

[24]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə 29.1-ci maddəyə ikinci cümlə əlavə edilmişdir.

[25]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə 30.1-ci maddənin birinci cümləsində "qəyyumun" sözü "himayəçinin" sözü ilə, ikinci cümləsində isə

"qəyyum" sözü "himayəçi" sözü ilə əvəz edilmiş və "yazılı surətdə" sözləri çıxarılmışdır.

Maddənin əvvəlki redaksiyasında deyilirdi:

30.1. 14 yaşından 18 yaşınadək olan yetkinlik yaşına çatmayanlar bu Məcəllənin 30.2-ci maddəsində

göstərilənlər istisna olmaqla, əqdləri öz qanuni nümayəndələrinin - valideynlərinin, övladlığa götürənlərin və

ya qəyyumun yazılı razılığı ilə bağlayırlar. Bu cür yetkinlik yaşına çatmayanın bağladığı əqd sonradan

valideynləri, övladlığa götürənlər və ya qəyyum tərəfindən yazılı surətdə bəyənildikdə də etibarlıdır.

[26]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə 30.2-ci maddədə "qəyyumun" sözü "himayəçinin" sözü ilə əvəz edilmişdir.

[27]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə 30.2.3-cü maddə çıxarılmışdır.

Maddənin əvvəlki redaksiyasında deyilirdi:

30.2.3. qanuna uyğun olaraq kredit idarələrinə əmanətlər qoysun və onlar barəsində sərəncam versin;

[28]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə 30.4-cü maddədə "qəyyumun" sözü "himayəçinin" sözü ilə əvəz edilmişdir.

[29]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə 32.1-ci maddəyə altıncı cümlə əlavə edilmişdir.

17 aprel 2007-ci il 313-IIIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu ( Azərbaycan Respublikasının

qanunvericilik toplusu, 2007-ci il, № 6, maddə 560) ilə 32.1-ci maddədə “və ya narkotik vasitələrdən ” sözləri “,

narkotik vasitələrdən və ya psixotrop maddələrdən” sözləri ilə əvəz edilmişdir.

[30]

17 aprel 2007-ci il 313-IIIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu ( Azərbaycan Respublikasının

qanunvericilik toplusu, 2007-ci il, № 6, maddə 560) ilə 33.6-cı maddədə “və ya narkotik vasitələrdən ” sözləri “,

narkotik vasitələrdən və ya psixotrop maddələrdən” sözləri ilə əvəz edilmişdir.

[31]

30 may 2023-cü il tarixli 880-VIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Dövlət

İnformasiya Agentliyinin (AZƏRTAC-ın) rəsmi internet saytı, 12 iyul 2023-cü il, “Azərbaycan” qəzeti, 13 iyul

2023-cü il, № 144, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2023-cü il, № 7, maddə 881 ) ilə 35.1-ci

maddəsinin üçüncü cümləsi dördüncü cümlə hesab edilmişdir və yeni məzmunda üçüncü cümlə əlavə edilmişdir.

[32]

3 dekabr 2019-cu il tarixli 1722-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti,

27 dekabr 2019-cu il, № 289, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2019-cu il, № 12, maddə 1908)

i l ə 35.4-cü maddədə “tərbiyə, müalicə, əhalinin sosial müdafiəsi və ya digər oxşar müəssisələrdə ” sözləri

“sosial xidmət müəssisələrində” sözləri ilə əvəz edilmişdir.

[33]

3 dekabr 2019-cu il tarixli 1722-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti,

27 dekabr 2019-cu il, № 289, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2019-cu il, № 12, maddə 1908)

ilə 35.7-ci maddədə “olanların” sözləri “olan uşaqların, o cümlədən Azərbaycan Respublikasının Ailə Məcəlləsinin

118.12-ci və 118.13-cü maddələrinə uyğun olaraq övladlığa götürmək istəyən şəxsin ailəsində sınaq müddəti ilə

yerləşdirilən uşaqların” sözləri ilə əvəz edilmişdir.

[34]

3 dekabr 2019-cu il tarixli 1722-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti,

27 dekabr 2019-cu il, № 289, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2019-cu il, № 12, maddə 1908)

i l ə 38.2-ci maddədə “tərbiyə, müalicə, əhalinin sosial müdafiəsi müəssisəsinə ” sözləri “sosial xidmət

müəssisələrinə” sözləri ilə əvəz edilmişdir.

[35]

13 iyun 2023-cü il tarixli 915-VIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Dövlət

İnformasiya Agentliyinin (AZƏRTAC-ın) rəsmi internet saytı, 17 iyul 2023-cü il, “Azərbaycan” qəzeti, 18 iyul

2023-cü il, № 148, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2023-cü il, № 7, maddə 900 ) ilə 41.2-ci

maddəsinə yeni məzmunda ikinci cümlə əlavə edilmişdir.

[36]

29 dekabr 2015-ci il tarixli 98-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Respublika” qəzeti, 18

fevral 2016-cı il, № 37; Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2016-cı il, № 02, I kitab, maddə

204) ilə 43.5-ci maddədə “(qeyri-kommersiya hüquqi şəxsləri)” sözlərindən sonra “, habelə ümumdövlət və ictimai

əhəmiyyət daşıyan fəaliyyətlə məşğul olan (publik hüquqi şəxslər)” sözləri əlavə edilmişdir.

7 aprel 2017-ci il tarixli 576-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti, 19 may

2017-ci il, № 106, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2017-ci il, № 5, maddə 703 ) ilə 43.5-ci

maddədə “və ictimai” sözləri “və (və ya) ictimai” sözləri ilə əvəz edilmişdir.

[37]

29 dekabr 2015-ci il tarixli 98-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Respublika” qəzeti, 18

fevral 2016-cı il, № 37; Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2016-cı il, № 02, I kitab, maddə

204) ilə yeni məzmunda 43.7-ci maddə əlavə edilmişdir.

6 iyul 2023-cü il tarixli 936-VIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Dövlət İnformasiya

Agentliyinin (AZƏRTAC-ın) rəsmi internet saytı, 1 avqust 2023-cü il, “Azərbaycan” qəzeti, 3 avqust 2023-cü il, №

162, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2023-cü il, № 8, I kitab, maddə 10 94) i l ə 43.7-ci

maddədə “və “Publik hüquqi şəxslər haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanunu ” sözləri “, “Publik hüquqi

şəxslər haqqında” və “Azərbaycan Respublikasının Mərkəzi Bankı haqqında” Azərbaycan Respublikasının qanunları”

sözləri ilə əvəz edilmişdir.

[38]

30 oktyabr 2018-ci il tarixli 1295-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti,

27 noyabr 2018-ci il, № 267, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2018-ci il, № 11, maddə 2212)

ilə 47.1-ci maddənin ikinci cümləsində “ Bir” sözü “Banklar haqqında” və “İnvestisiya fondları haqqında”

Azərbaycan Respublikasının qanunlarında nəzərdə tutulmuş hallar istisna olmaqla, bir” sözləri ilə əvəz

edilmişdir.

[39]

12 fevral 2010-cu il tarixli 952-IIIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti

18 aprel 2010-cu il, № 82, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2010-ci il, № 4, maddə 265) ilə

47.2-ci maddəyə üçüncü cümlə əlavə edilmişdir.

[40]

10 iyun 2005-ci il 925-IIQD nömrəli "Hüquqi şəxslərin dövlət qeydiyyatı və dövlət reyestri haqqında"

Azərbaycan Respublikası Qanununun tətbiqi ilə əlaqədar Azərbaycan Respublikasının bəzi qanunvericilik aktlarına

əlavələr və dəyişikliklər edilməsi və "Məhdud məsuliyyətli müəssisələr haqqında"Azərbaycan Respublikası

Qanununun qüvvədən düşmüş hesab edilməsi barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının

qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8, maddə 684) ilə 48.2-ci maddədə birinci cümlə yeni redaksiyada

verilmişdir, ikinci cümlə çıxarılmışdır. Maddənin əvvəlki redaksiyasında deyilirdi:

48.2. Hüquqi şəxsin yaradılması qaydasının pozulması və ya onun nizamnaməsinin bu Məcəllənin 47-ci maddəsinə

uyğun gəlməməsi hüquqi şəxsi dövlət qeydiyyatına almaqdan imtina edilməsinə səbəb olur. Hüquqi şəxsin

yaradılmasının məqsədəuyğun olmaması mülahizələrinə görə qeydiyyatdan imtinaya yol verilmir. Dövlət qeydiyyatına

almaqdan imtina edilməsindən, habelə qeydiyyatdan yayınmaqdan məhkəməyə şikayət verilə bilər.

[41]

30 oktyabr 2018-ci il tarixli 1295-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti,

27 noyabr 2018-ci il, № 267, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2018-ci il, № 11, maddə 2212)

ilə 49.1-ci maddənin ikinci cümləsində “ nizamnamə ilə” sözləri “, müvafiq olaraq, nizamnamə, “Banklar haqqında”,

“Sığorta fəaliyyəti haqqında”, “İnvestisiya fondları haqqında”, “Qiymətli kağızlar bazarı haqqında” və

“Əmanətlərin sığortalanması haqqında” Azərbaycan Respublikasının qanunları ilə” sözləri ilə əvəz edilmişdir.

[42]

30 may 2008-ci il tarixli 610-IIIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan

Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2008-ci il, № 6, maddə 456) ilə 49.3-cü maddə yeni redaksiyada

verilmişdir.

Əvvəlki redaksiyada deyilirdi:

49.3. Hüquqi şəxs adından çıxış edən şəxs təmsil etdiyi hüquqi şəxsin mənafeləri üçün vicdanla və ağılla

hərəkət etməlidir. Əgər müqavilədə ayrı qayda nəzərdə tutulmayıbsa, hüquqi şəxsin təsisçilərinin

(iştirakçılarının) tələbi ilə o, hüquqi şəxsə vurduğu zərərin əvəzini ödəməlidir.

3 aprel 2018-ci il tarixli 1054-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti, 25

aprel 2018-ci il, № 92, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2018-ci il, № 4, maddə 650 ) ilə 49.3-

cü maddənin birinci cümləsində “və ehtiyatlı” sözləri “, ehtiyatlı olmaq, habelə qərarların qəbulu zamanı

ədalətli və qərəzsiz” sözləri ilə, üçüncü cümləsində “iştirakçılarının” sözü “nizamnamə kapitalında ən azı 5

faiz paya (səhmə) malik olan iştirakçısının (iştirakçılarının)” sözləri ilə əvəz edilmişdir.

[43]

28 dekabr 2018-ci il tarixli 1449-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti,

30 dekabr 2018-ci il, № 296, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2018-ci il, № 12, I kitab, maddə

2533) ilə 49.4-cü maddədən “şəxsin mənafeləri üçün bu Məcəllə ilə müəyyən edilən vəzifələrini yerinə yetirməyən

və ya lazımınca yerinə yetirməyən hüquqi” sözləri çıxarılmışdır.

[44]

28 dekabr 2018-ci il tarixli 1449-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti,

30 dekabr 2018-ci il, № 296, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2018-ci il, № 12, I kitab, maddə

2533) ilə 49.4.6-cı maddəyə “ədalətsiz” sözündən sonra “və ya onlara ziyan vuran” sözləri əlavə edilmişdir.

[45]

3 aprel 2018-ci il tarixli 1054-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti, 25

aprel 2018-ci il, № 92, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2018-ci il, № 4, maddə 650 ) ilə yeni

məzmunda 49.4-49.6-cı maddələr əlavə edilmişdir.

28 dekabr 2018-ci il tarixli 1449-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti, 30

dekabr 2018-ci il, № 296, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2018-ci il, № 12, I kitab, maddə

2533) ilə 49.6-cı maddənin birinci cümləsində “ 5” rəqəmi “10” rəqəmləri ilə əvəz edilmişdir.

[46]

15 may 2015-ci il tarixli 1283-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Respublika” qəzeti, 24

may 2015-ci il, № 110, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2015-ci il, № 5, maddə 512) ilə yeni

məzmunda 49-1-ci maddə əlavə edilmişdir.

[47]

30 oktyabr 2018-ci il tarixli 1295-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti,

27 noyabr 2018-ci il, № 267, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2018-ci il, № 11, maddə 2212)

ilə 49-1.1.8-ci maddənin sonunda nöqtə işarəsi nöqtəli vergül işarəsi ilə əvəz edilmişdir və yeni məzmunda 49-

1.1.9-cu maddə əlavə edilmişdir.

6 iyul 2023-cü il tarixli 936-VIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Dövlət İnformasiya

Agentliyinin (AZƏRTAC-ın) rəsmi internet saytı, 1 avqust 2023-cü il, “Azərbaycan” qəzeti, 3 avqust 2023-cü il, №

162, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2023-cü il, № 8, I kitab, maddə 10 94) ilə 49-1.1.9-cu

maddəyə “Banklar haqqında” sözlərindən sonra “, “Bank olmayan kredit təşkilatları haqqında” sözləri, “banklara”

sözündən sonra “, bank olmayan kredit təşkilatlarına” sözləri əlavə edilmişdir.

[48]

30 oktyabr 2018-ci il tarixli 1295-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti,

27 noyabr 2018-ci il, № 267, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2018-ci il, № 11, maddə 2212)

ilə 49-1.3-cü maddənin birinci cümləsində “və ya” sözlərindən sonra “Banklar haqqında” Azərbaycan

Respublikasının Qanununda nəzərdə tutulmuş hallar istisna olmaqla,” sözləri əlavə edilmişdir.

6 iyul 2023-cü il tarixli 936-VIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Dövlət İnformasiya

Agentliyinin (AZƏRTAC-ın) rəsmi internet saytı, 1 avqust 2023-cü il, “Azərbaycan” qəzeti, 3 avqust 2023-cü il, №

162, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2023-cü il, № 8, I kitab, maddə 10 94) ilə 49-1.3-cü

maddənin birinci cümləsinə “və ya” sözlərindən sonra “banklara münasibətdə” sözləri əlavə edilmişdir və həmin

cümlədə “Qanununda nəzərdə tutulmuş hallar istisna olmaqla ” sözləri “Qanununun tələbləri nəzərə alınmaqla”

sözləri ilə əvəz edilmişdir.

[49]

27 aprel 2017-ci il tarixli 635-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti, 21

may 2017-ci il, № 108, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2017-ci il, № 5, maddə 735) ilə 49-

1.4-cü maddədə “339-cu maddəsinə” sözləri “337.1-ci və 339-cu maddələrinə ” sözləri ilə əvəz edilmişdir.

[50]

30 oktyabr 2018-ci il tarixli 1295-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti,

27 noyabr 2018-ci il, № 267, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2018-ci il, № 11, maddə 2212)

ilə 49-1.6-cı maddədə “və ya” sözlərindən sonra “digər” sözü əlavə edilmişdir.

[51]

12 fevral 2010-cu il tarixli 952-IIIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti

18 aprel 2010-cu il, № 82, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2010-ci il, № 4, maddə 265) ilə

50.1-1-ci maddə əlavə edilmişdir.

[52]

11 dekabr 2012-ci il tarixli 496-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Respublika” qəzeti,

19 yanvar 2013-cü il, № 12; “Azərbaycan” qəzeti, 23 yanvar 2013-cü il, № 15; Azərbaycan Respublikasının

Qanunvericilik Toplusu, 2013-cü il, № 01, maddə 15) ilə 51-ci maddəsində “orqanının” sözündən sonra “, siyasi

partiyada rəhbər orqanlarının qərargahının” sözləri əlavə edilmişdir.

[53]

12 fevral 2010-cu il tarixli 952-IIIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti

18 aprel 2010-cu il, № 82, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2010-ci il, № 4, maddə 265) ilə

53.3-cü maddəyə üçüncü cümlə əlavə edilmişdir.

[54]

10 iyun 2005-ci il 925-IIQD nömrəli "Hüquqi şəxslərin dövlət qeydiyyatı və dövlət reyestri haqqında"

Azərbaycan Respublikası Qanununun tətbiqi ilə əlaqədar Azərbaycan Respublikasının bəzi qanunvericilik aktlarına

əlavələr və dəyişikliklər edilməsi və "Məhdud məsuliyyətli müəssisələr haqqında"Azərbaycan Respublikası

Qanununun qüvvədən düşmüş hesab edilməsi barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının

qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8, maddə 684) ilə 55.3-cü maddənin dördüncü cümləsində "Göstərilən

sənədlərin məhkəmə tərəfindən təsdiq edilməsi" sözləri "Məhkəmənin qanuni qüvvəyə minmiş qərarı,

qanunvericiliyin tələblərinə riayət edilməklə" sözləri ilə əvəz edilmişdir.

[55]

30 oktyabr 2018-ci il tarixli 1295-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti,

27 noyabr 2018-ci il, № 267, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2018-ci il, № 11, maddə 2212)

ilə yeni məzmunda 55.6-cı maddə əlavə edilmişdir.

[56]

9 iyul 2019-cu il tarixli 1640-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti, 24

iyul 2019-cu il, № 159, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2019-cu il, № 7, maddə 1202 ) ilə yeni

məzmunda 55.7-ci maddə əlavə edilmişdir.

[57]

30 oktyabr 2018-ci il tarixli 1295-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti,

27 noyabr 2018-ci il, № 267, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2018-ci il, № 11, maddə 2212)

ilə 59.2.3-cü maddədə “Məcəllədə” sözündən sonra “, “Banklar haqqında”, “Sığorta fəaliyyəti haqqında” və

“İnvestisiya fondları haqqında” Azərbaycan Respublikasının qanunlarında” sözləri əlavə edilmişdir.

[58]

9 iyul 2019-cu il tarixli 1640-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti, 24

iyul 2019-cu il, № 159, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2019-cu il, № 7, maddə 1202 ) ilə

59.2.3-cü maddənin sonunda nöqtə işarəsi nöqtəli vergül işarəsi ilə əvəz edilmişdir və yeni məzmunda 59.2.4-cü

maddə əlavə edilmişdir.

[59]

22 noyabr 2013-cü il tarixli 819-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Respublika” qəzeti,

30 dekabr 2013-cü il, № 289, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2013-cü il, № 12, maddə 1478)

ilə 59.2-1-ci maddə əlavə edilmişdir.

[60]

22 noyabr 2013-cü il tarixli 819-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Respublika” qəzeti,

30 dekabr 2013-cü il, № 289, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2013-cü il, № 12, maddə 1478)

ilə 59.3-cü maddənin birinci cümləsində “ 59.2-ci maddəsində” sözləri “59.2.2 və 59.2.3-cü maddələrində ” sözləri

ilə əvəz edilmişdir və “və ya yerli özünüidarə orqanı” sözləri çıxarılmışdır.

30 oktyabr 2018-ci il tarixli 1295-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti, 27

noyabr 2018-ci il, № 267, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2018-ci il, № 11, maddə 2212) ilə

59.3-cü maddənin birinci cümləsində “orqanı” sözündən sonra “(qurumu)” sözü əlavə edilmişdir.

9 iyul 2019-cu il tarixli 1640-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti, 24 iyul

2019-cu il, № 159, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2019-cu il, № 7, maddə 1202 ) ilə 59.3-cü

maddəyə yeni məzmunda üçüncü cümlə əlavə edilmişdir.

[61]

22 noyabr 2013-cü il tarixli 819-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Respublika” qəzeti,

30 dekabr 2013-cü il, № 289, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2013-cü il, № 12, maddə 1478)

ilə 59.6-cı maddə əlavə edilmişdir.

[62]

20 iyun 2014-cü il tarixli 990-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Respublika” qəzeti, 13

iyul 2014-cü il, № 148; Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2014-cü il, № 07, maddə 768) ilə

59.7-ci maddə əlavə edilmişdir.

[63]

30 oktyabr 2018-ci il tarixli 1295-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti,

27 noyabr 2018-ci il, № 267, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2018-ci il, № 11, maddə 2212)

ilə yeni məzmunda 59.8-ci maddə əlavə edilmişdir.

[64]

9 iyul 2019-cu il tarixli 1640-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti, 24

iyul 2019-cu il, № 159, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2019-cu il, № 7, maddə 1202 ) ilə yeni

məzmunda 59.9-cu maddə əlavə edilmişdir.

[65]

22 noyabr 2013-cü il tarixli 819-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Respublika” qəzeti,

30 dekabr 2013-cü il, № 289, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2013-cü il, № 12, maddə 1478)

ilə 60-cı maddə yeni redaksiyada verilmişdir.

30 oktyabr 2018-ci il tarixli 1295-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti, 27

noyabr 2018-ci il, № 267, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2018-ci il, № 11, maddə 2212) ilə

60-cı və 61-ci maddələrin mətnində ismin müvafiq hallarında “ təsviyəçi” sözündən sonra ismin müvafiq hallarında

“, ləğvedici” sözü əlavə edilmişdir.

[66]

22 noyabr 2013-cü il tarixli 819-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Respublika” qəzeti,

30 dekabr 2013-cü il, № 289, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2013-cü il, № 12, maddə 1478)

ilə 61-ci maddənin mətni yeni redaksiyada verilmişdir.

[67]

24 aprel 2020-ci il tarixli 62-VIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti, 9

may 2020-ci il, № 91, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2020-ci il, № 5, maddə 515) ilə 61.3-cü

və 965.2.3-cü maddələrinə “haqları” sözündən sonra “və işsizlikdən sığorta haqları ” sözləri əlavə edilmişdir.

29 oktyabr 2021-ci il tarixli 393-VIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti, 26

noyabr 2021-ci il, № 256, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2021-ci il, № 11, maddə 1206) ilə

61.3-cü maddəyə “işsizlikdən sığorta haqları” sözlərindən sonra “, habelə icbari tibbi sığorta fonduna icbari

tibbi sığorta haqları” sözləri əlavə edilmişdir.

[68]

29 iyun 2022-ci il tarixli 572-VIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Dövlət

İnformasiya Agentliyinin (AZƏRTAC-ın) rəsmi internet saytı, 18 avqust 2022-ci il , Azərbaycan Respublikasının

Qanunvericilik Toplusu, 2022-ci il, №8, maddə 824) ilə yeni məzmunda 61.3-1-ci maddə əlavə edilmişdir.

[69]

22 noyabr 2013-cü il tarixli 819-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Respublika” qəzeti,

30 dekabr 2013-cü il, № 289, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2013-cü il, № 12, maddə 1478)

ilə 62-ci maddə ləğv edilmişdir.

[70]

3 mart 2006-cı il tarixli 80-IIIQD nömrəli “ Azərbaycan Respublikasının Mülki məcəlləsinə əlavə

edilməsi barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2006-cı

il, № 5, maddə 387) ilə 62.1.4-cü maddəsində “dördüncü növbədə büdcəyə məcburi ödənişlər” sözlərindən sonra “və

büdcədənkənar dövlət fonduna məcburi dövlət sosial sığorta haqları” sözləri əlavə edilmişdir.

[71]

29 oktyabr 2013-cü il tarixli 804-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Respublika” qəzeti,

12 dekabr 2013-cü il, № 273, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2013-cü il, № 12, maddə 1469)

ilə 62.1-2-ci maddə əlavə edilmişdir.

[72]

30 oktyabr 2018-ci il tarixli 1295-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti,

27 noyabr 2018-ci il, № 267, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2018-ci il, № 11, maddə 2212)

ilə 63.2-ci maddədə “Azərbaycan Respublikasının Mülki Prosessual Məcəlləsi” sözləri “, müvafiq olaraq,

“Müflisləşmə və iflas haqqında” və “Banklar haqqında” Azərbaycan Respublikasının qanunları” sözləri ilə əvəz

edilmişdir.

[73]

27 aprel 2017-ci il tarixli 635-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti, 21

may 2017-ci il, № 108, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2017-ci il, № 5, maddə 735) ilə 67.6-

cı maddə əlavə edilmişdir.

[74]

27 aprel 2017-ci il tarixli 635-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti, 21

may 2017-ci il, № 108, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2017-ci il, № 5, maddə 735) ilə 68.3-

cü maddə əlavə edilmişdir.

[75]

23 dekabr 2003-cü il tarixli 566-IIQD nömrəli “Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə əlavələr

və dəyişikliklər edilməsi haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik

toplusu, 2004-cü il, № 3, maddə 123) ilə 87.1-ci maddədə birinci cümlədə "şəxs" sözündən sonra "(fiziki və (və

ya) hüquqi şəxs)" sözləri və yeni üçüncü cümlə əlavə edilmişdir.

[76]

30 dekabr 2011-ci il tarixli 287-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti

21 yanvar 2012-ci il, № 15, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2012-ci il, № 01, maddə 5) ilə

87.3-cü maddədə “ödənilməsini” sözündən sonra və 87.4-cü maddənin birinci cümləsində “ keçirilir” sözündən əvvəl

“(cəmiyyətin nizamnaməsində nizamnamə kapitalının müəyyən müddətə ödənilməsi nəzərdə tutulmayıbsa) ” sözləri

əlavə edilmişdir.

[77]

23 dekabr 2003-cü il tarixli 566-IIQD nömrəli “Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə əlavələr

və dəyişikliklər edilməsi haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik

toplusu, 2004-cü il, № 3, maddə 123) ilə 87-ci maddəyə yeni 87.2-87.7-ci maddələr əlavə edilmiş və əvvəlki

redaksiyadakı 87.2-87.3-cü maddələr müvafiq 87.8-87.9-cu maddələr hesab edilmişdir.

[78]

28 dekabr 2018-ci il tarixli 1449-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti,

30 dekabr 2018-ci il, № 296, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2018-ci il, № 12, I kitab, maddə

2533) ilə yeni məzmunda 87.10-cu maddə əlavəedilmişdir.

[79]

6 iyul 2023-cü il tarixli 936-VIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Dövlət

İnformasiya Agentliyinin (AZƏRTAC-ın) rəsmi internet saytı, 1 avqust 2023-cü il, “Azərbaycan” qəzeti, 3 avqust

2023-cü il, № 162, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2023-cü il, № 8, I kitab, maddə 10 94) ilə

90.1-ci maddəyə yeni məzmunda dördüncü cümlə əlavə edilmişdir.

[80]

30 dekabr 2011-ci il tarixli 287-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti

21 yanvar 2012-ci il, № 15, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2012-ci il, № 01, maddə 5) ilə

90.2-ci maddə yeni redaksiyada verilmişdir.

Əvvəlki redaksiyada deyilirdi:

90.2. Məhdud məsuliyyətli cəmiyyətin təsisçiləri cəmiyyət qeydə alınanadək nizamnamə kapitalını tamamilə

ödəməyə borcludurlar.

[81]

5 dekabr 2023-cü il tarixli 1034-VIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Dövlət

İnformasiya Agentliyinin (AZƏRTAC-ın) rəsmi internet saytı, 27 dekabr 2023-cü il, “Azərbaycan” qəzeti, 28 dekabr

2023-cü il, № 285, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2023-cü il, № 12, I kitab, maddə 1609 ) ilə

90.3-cü maddədən “, o cümlədən cəmiyyətə qarşı tələblərin əvəzləşdirilməsi yolu ilə azad edilməsinə” sözləri

çıxarılmışdır.

[82]

5 dekabr 2023-cü il tarixli 1034-VIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Dövlət

İnformasiya Agentliyinin (AZƏRTAC-ın) rəsmi internet saytı, 27 dekabr 2023-cü il, “Azərbaycan” qəzeti, 28 dekabr

2023-cü il, № 285, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2023-cü il, № 12, I kitab, maddə 1609 ) ilə

yeni məzmunda 90.3-1-ci maddə əlavə edilmişdir.

[83]

23 dekabr 2003-cü il tarixli 566-IIQD nömrəli “Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə əlavələr

və dəyişikliklər edilməsi haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik

toplusu, 2004-cü il, № 3, maddə 123) ilə 90-cı maddəyə 90.4-90.7-ci maddələr əlavə edilmişdir və əvvəlki 90.5-ci

maddə 90.8-ci maddə hesab edilmişdir.

5 dekabr 2023-cü il tarixli 1034-VIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Dövlət

İnformasiya Agentliyinin (AZƏRTAC-ın) rəsmi internet saytı, 27 dekabr 2023-cü il, “Azərbaycan” qəzeti, 28 dekabr

2023-cü il, № 285, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2023-cü il, № 12, I kitab, maddə 1609 ) ilə

90.4-cü maddəyə ikinci halda “(və ya)” sözlərindən sonra “cəmiyyətə qarşı pul tələbi olan şəxslərin pul

tələblərinin həmin cəmiyyətin nizamnamə kapitalında payla əvəzləşdirməsi yolu ilə və (və ya)” sözləri və yeni

məzmunda ikinci və üçüncü cümlələr əlavə edilmişdir.

[84]

3 may 2019-cu il tarixli 1584-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti, 26

may 2019-cu il, № 115, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2019-cu il, № 5, maddə 814) ilə 90.5-

ci maddənin ikinci cümləsində “mühasibat hesabatının” sözləri “maliyyə hesabatlarının” sözləri ilə əvəz

edilmişdir.

[85]

23 dekabr 2003-cü il tarixli 566-IIQD nömrəli “Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə əlavələr

və dəyişikliklər edilməsi haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik

toplusu, 2004-cü il, № 3, maddə 123) ilə Məcəllənin 90.8-ci maddəsi yeni redaksiyada verilmişdir.

Maddənin əvvəlki redaksiyasında deyilirdi:

90.8. Məhdud məsuliyyətli cəmiyyətin nizamnamə kapitalının azaldılmasına onun bütün kreditorlarını xəbərdar

etdikdən sonra yol verilir. Bu halda kreditorların ixtiyarı var ki, cəmiyyətin müvafiq öhdəliklərinin vaxtından

əvvəl icrasını və ya xitamını və düşdükləri zərərin əvəzinin ödənilməsini tələb etsinlər.

[86]

23 dekabr 2003-cü il tarixli 566-IIQD nömrəli “Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə əlavələr

və dəyişikliklər edilməsi haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik

toplusu, 2004-cü il, № 3, maddə 123) ilə Məcəlləyə 90-1-ci maddə əlavə edilmişdir.

[87]

3 aprel 2018-ci il tarixli 1054-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti, 25

aprel 2018-ci il, № 92, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2018-ci il, № 4, maddə 650 ) ilə 90-

1.2-ci maddənin ikinci cümləsində “Cəmiyyətin nizamnaməsində ayrı qayda nəzərdə tutulmamışdırsa, xalis” sözləri

“Xalis” sözü ilə əvəz edilmişdir.

[88]

23 dekabr 2003-cü il tarixli 566-IIQD nömrəli “Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə əlavələr

və dəyişikliklər edilməsi haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik

toplusu, 2004-cü il, № 3, maddə 123) ilə 91.1-ci maddədə birinci cümlədən sonra ikinci və üçüncü cümlələr əlavə

edilmişdir.

15 may 2015-ci il tarixli 1283-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Respublika” qəzeti, 24 may

2015-ci il, № 110, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2015-ci il, № 5, maddə 512) ilə 91.1-ci

maddənin beşinci cümləsində “Cəmiyyəti təkbaşçı idarəetmə orqanı” sözləri “Cəmiyyətin kollegial icra orqanının

rəhbəri və üzvləri və ya cəmiyyətin təkbaşçı icra orqanının rəhbəri” sözləri ilə əvəz edilmişdir.

27 aprel 2017-ci il tarixli 635-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti, 21 may

2017-ci il, № 108, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2017-ci il, № 5, maddə 735) ilə 91.1-ci

maddənin üçüncü cümləsində “halda” sözündən sonra “, habelə ictimai əhəmiyyətli qurumlarda” sözləri əlavə

edilmişdir və “yaradıla bilər” sözləri “yaradılır” sözü ilə əvəz edilmişdir.

30 oktyabr 2018-ci il tarixli 1295-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti, 27

noyabr 2018-ci il, № 267, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2018-ci il, № 11, maddə 2212) ilə

91.1-ci maddənin dördüncü cümləsində “ və (və ya)” sözləri “və ya” sözləri ilə əvəz edilmişdir.

[89]

23 dekabr 2003-cü il tarixli 566-IIQD nömrəli “Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə əlavələr

və dəyişikliklər edilməsi haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik

toplusu, 2004-cü il, № 3, maddə 123) ilə 91.1-1-91.1-4-cü maddələr əlavə edilmişdir.

15 may 2015-ci il tarixli 1283-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Respublika” qəzeti, 24 may

2015-ci il, № 110, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2015-ci il, № 5, maddə 512) ilə 91.1-1-ci

maddənin ikinci cümləsində “səsvermədə iştirak etmək” sözlərindən sonra “(bu Məcəllənin 49-1.2-ci və 49-1.3-cü

maddələrində nəzərdə tutulmuş hallar istisna olmaqla)” sözləri əlavə edilmişdir.

27 aprel 2017-ci il tarixli 635-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti, 21 may

2017-ci il, № 108, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2017-ci il, № 5, maddə 735) ilə 91.1-1-ci

maddənin ikinci cümləsində “olunmaq” sözündən sonra “, ümumi yığıncağın gündəliyində dəyişikliklərin edilməsini

və gündəliyə yeni müzakirə mövzularının əlavə olunmasını tələb etmək” sözləri əlavə edilmişdir.

[90]

6 iyul 2023-cü il tarixli 936-VIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Dövlət

İnformasiya Agentliyinin (AZƏRTAC-ın) rəsmi internet saytı, 1 avqust 2023-cü il, “Azərbaycan” qəzeti, 3 avqust

2023-cü il, № 162, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2023-cü il, № 8, I kitab, maddə 10 94) ilə

91.1-3-cü maddənin birinci cümləsinə “ yığıncağı” sözündən sonra “qanunda və ya” sözləri və ikinci cümləsinə

“tələbi ilə” sözlərindən sonra “, habelə qanunla müəyyən edilən digər şəxslər tərəfindən ” sözləri əlavə

edilmişdir.

[91]

28 dekabr 2018-ci il tarixli 1449-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti,

30 dekabr 2018-ci il, № 296, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2018-ci il, № 12, I kitab, maddə

2533) ilə 91.1-4-cü maddə yeni redaksiyada verilmişdir.

əvvəlki redaskiyada deyilirdi:

91.1-4. Bir iştirakçıdan ibarət olan cəmiyyətdə ümumi yığıncağın səlahiyyətlərinə aid olan məsələlər

barəsində qərarlar həmin iştirakçı tərəfindən təkbaşına qəbul edilir və yazılı surətdə rəsmiləşdirilir.

[92]

28 dekabr 2018-ci il tarixli 1449-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti,

30 dekabr 2018-ci il, № 296, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2018-ci il, № 12, I kitab, maddə

2533) ilə yeni məzmunda 91.1-5-ci, 91.1-6-cı və 91.1-7-ci maddələr əlavə edilmişdir.

[93]

3 may 2019-cu il tarixli 1584-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti, 26

may 2019-cu il, № 115, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2019-cu il, № 5, maddə 814) ilə

91.3.3-cü, 91-3.5-ci və 111.3.4-cü maddələrdə “ mühasibat balanslarını” sözləri “maliyyə hesabatlarını” sözləri

ilə əvəz edilmişdir.

[94]

23 dekabr 2003-cü il tarixli 566-IIQD nömrəli “Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə əlavələr

və dəyişikliklər edilməsi haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik

toplusu, 2004-cü il, № 3, maddə 123) ilə 91.3.5-ci maddədə "cəmiyyətin" sözündən sonra "cəmiyyətin direktorlar

şurası (və ya müşahidə şurası) və (və ya)" sözəri əlavə edilmişdir.

27 aprel 2017-ci il tarixli 635-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti, 21 may

2017-ci il, № 108, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2017-ci il, № 5, maddə 735) ilə 91.3.5-ci

maddədə “seçmək” sözündən sonra “və onların səlahiyyətlərinə vaxtından əvvəl xitam vermək” sözləri əlavə

edilmişdir.

[95]

15 may 2015-ci il tarixli 1283-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Respublika” qəzeti, 24

may 2015-ci il, № 110, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2015-ci il, № 5, maddə 512) ilə

91.3.5-ci maddənin sonunda nöqtə işarəsi nöqtəli vergül işarəsi ilə əvəz edilmişdir və yeni məzmunda 91.3.6-cı

maddə əlavə edilmişdir.

28 dekabr 2018-ci il tarixli 1449-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti, 30

dekabr 2018-ci il, № 296, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2018-ci il, № 12, I kitab, maddə

2533) ilə 91.3.6-cı maddədə “maddəsində” sözü “və 87.10-cu maddələrində” sözləri ilə əvəz edilmişdir.

[96]

15 may 2015-ci il tarixli 1283-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Respublika” qəzeti, 24

may 2015-ci il, № 110, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2015-ci il, № 5, maddə 512) ilə 91.4-

cü və 107.6-cı maddələrinin birinci cümlələrində “əmlak mənafeləri ilə cəmiyyətə və ya onun iştirakçılarına

bağlı olmayan peşəkar” sözləri “müstəqil” sözü ilə əvəz edilmişdir.

3 may 2019-cu il tarixli 1584-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti, 26 may

2019-cu il, № 115, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2019-cu il, № 5, maddə 814) ilə 91.4-cü

maddənin birinci cümləsinə “cəmiyyət” sözündən sonra “(mikro və kiçik sahibkarlıq subyektləri istisna olmaqla) ”

sözləri əlavə edilmişdir və həmin maddənin birinci və ikinci cümlələrində “hesabatının” sözü “hesabatlarının”

sözü ilə əvəz edilmişdir.

[97]

27 aprel 2017-ci il tarixli 635-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti, 21

may 2017-ci il, № 108, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2017-ci il, № 5, maddə 735) ilə Qeyd

hissəsi əlavə edilmişdir.

[98]

23 dekabr 2003-cü il tarixli 566-IIQD nömrəli “Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə əlavələr

və dəyişikliklər edilməsi haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik

toplusu, 2004-cü il, № 3, maddə 123) ilə Məcəlləyə 91-1-91-3-cü maddələr əlavə edilmişdir.

[99]

6 iyul 2023-cü il tarixli 936-VIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Dövlət

İnformasiya Agentliyinin (AZƏRTAC-ın) rəsmi internet saytı, 1 avqust 2023-cü il, “Azərbaycan” qəzeti, 3 avqust

2023-cü il, № 162, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2023-cü il, № 8, I kitab, maddə 10 94) ilə

91-1.4-cü maddənin üçüncü cümləsi dördüncü cümlə hesab edilmişdir və yeni məzmunda üçüncü cümlə əlavə

edilmişdir.

[100]

27 aprel 2017-ci il tarixli 635-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti,

21 may 2017-ci il, № 108, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2017-ci il, № 5, maddə 735) ilə 91-

1.4-cü, 91-1.5-ci və 91-1.6-cı maddələr əlavə edilmişdir.

[101]

3 aprel 2018-ci il tarixli 1054-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti,

25 aprel 2018-ci il, № 92, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2018-ci il, № 4, maddə 650 ) ilə

91-4.3-cü maddə yeni redaksiyada verilmişdir.

Əvvəlki redaksiyada deyilirdi:

91-4.3. Cəmiyyətin audit komitəsinin üzvlüyünə fiziki şəxslər seçilir. Cəmiyyətin digər idarəetmə orqanlarında təmsil olunan şəxslər və (və

ya) cəmiyyətin iştirakçıları audit komitəsinin üzvü ola bilməz.

[102]

27 aprel 2017-ci il tarixli 635-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti,

21 may 2017-ci il, № 108, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2017-ci il, № 5, maddə 735) ilə 91-

4-cü maddə əlavə edilmişdir.

[103]

3 aprel 2018-ci il tarixli 1054-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti,

25 aprel 2018-ci il, № 92, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2018-ci il, № 4, maddə 650 ) ilə

93.2-ci maddədən “, əgər cəmiyyətin nizamnaməsində ayrı qayda nəzərdə tutulmayıbsa,” sözləri çıxarılmışdır.

[104]

3 aprel 2018-ci il tarixli 1054-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti,

25 aprel 2018-ci il, № 92, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2018-ci il, № 4, maddə 650 ) ilə

93.3-cü maddənin birinci cümləsindən “ , bu şərtlə ki, cəmiyyətin nizamnaməsində və ya onun iştirakçılarının

razılaşmasında həmin hüququn həyata keçirilməsinin ayrı qaydası nəzərdə tutulmasın” sözləri çıxarılmışdır, həmin

maddənin ikinci cümləsi üçüncü cümlə hesab edilmişdir və həmin maddəyə yeni məzmunda ikinci cümlə əlavə

edilmişdir.

[105]

28 dekabr 2018-ci il tarixli 1449-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti,

30 dekabr 2018-ci il, № 296, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2018-ci il, № 12, I kitab, maddə

2533) ilə yeni məzmunda 93.7-ci maddə əlavə edilmişdir.

[106]

23 dekabr 2003-cü il tarixli 566-IIQD nömrəli “Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə əlavələr

və dəyişikliklər edilməsi haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik

toplusu, 2004-cü il, № 3, maddə 123) ilə 98.2-ci maddəyə ikinci cümlə əlavə edilmişdir.

[107]

23 dekabr 2003-cü il tarixli 566-IIQD nömrəli “Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə əlavələr

və dəyişikliklər edilməsi haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik

toplusu, 2004-cü il, № 3, maddə 123) ilə 98-ci maddəyə yeni redaksiyada 98.3-cü maddə əlavə edilmiş və 98.3-

98.7-ci maddələr müvafiq olaraq 98.4-98.8-ci maddələr hesab edilmişdir.

30 oktyabr 2018-ci il tarixli 1295-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti, 27

noyabr 2018-ci il, № 267, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2018-ci il, № 11, maddə 2212) ilə

98.3-cü maddədə “bu Məcəllədə” sözləri “ müvafiq olaraq, bu Məcəllədə, “Banklar haqqında”, “Sığorta fəaliyyəti

haqqında”, “İnvestisiya fondları haqqında” və “Kredit ittifaqları haqqında” Azərbaycan Respublikasının

qanunlarında” sözləri ilə əvəz edilmişdir.

[108]

23 dekabr 2003-cü il tarixli 566-IIQD nömrəli “Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə əlavələr

və dəyişikliklər edilməsi haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik

toplusu, 2004-cü il, № 3, maddə 123) ilə 98.5-ci maddədə birinci cümlədə "bir şəxs" və "bir şəxsdən" sözləri

müvafiq olaraq "bir şəxs (fiziki və ya hüquqi şəxs)" və "bir şəxsdən (fiziki və ya hüquqi şəxsdən)" sözləri ilə

əvəz edilmişdir.

[109]

30 oktyabr 2018-ci il tarixli 1295-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan”

qəzeti, 27 noyabr 2018-ci il, № 267, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2018-ci il, № 11, maddə

2212) ilə 98.7-ci maddədə “bu Məcəlləyə” sözləri “, müvafiq olaraq, bu Məcəlləyə, “Banklar haqqında”, “Sığorta

fəaliyyəti haqqında” və “İnvestisiya fondları haqqında” Azərbaycan Respublikasının qanunlarına” sözləri ilə əvəz

edilmişdir.

[110]

23 dekabr 2003-cü il tarixli 566-IIQD nömrəli “Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə əlavələr

və dəyişikliklər edilməsi haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik

toplusu, 2004-cü il, № 3, maddə 123) ilə 98-ci maddəyə 98.9-98.14-cü maddələr əlavə edilmişdir.

[111]

30 oktyabr 2018-ci il tarixli 1295-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan”

qəzeti, 27 noyabr 2018-ci il, № 267, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2018-ci il, № 11, maddə

2212) ilə 98.11.3-cü maddədə “ bu Məcəllə” sözləri “müvafiq olaraq, bu Məcəllə, “Banklar haqqında”, “Sığorta

fəaliyyəti haqqında”, “İnvestisiya fondları haqqında” Azərbaycan Respublikasının qanunları” sözləri ilə əvəz

edilmişdir.

[112]

4 mart 2016-cı il tarixli 135-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Respublika” qəzeti, 13

mart 2016-cı il, № 57, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2016-cı il, № 03, maddə 401) ilə

98.13-cü maddədə “müvafiq icra hakimiyyəti orqanı” sözləri “maliyyə bazarlarına nəzarət orqanı” sözləri ilə əvəz

edilmişdir.

11 noyabr 2016-cı il tarixli 385-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti, 30

dekabr 2016-cı il, № 291, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2016-cı il, № 12, maddə 1998) ilə

98.13-cü maddədə “ona uyğun olaraq maliyyə bazarlarına nəzarət orqanı tərəfindən” sözləri “Qiymətli kağızlar

bazarı haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanunu ilə” sözləri ilə əvəz edilmişdir.

30 oktyabr 2018-ci il tarixli 1295-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti, 27

noyabr 2018-ci il, № 267, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2018-ci il, № 11, maddə 2212) ilə

98.13-cü maddədə “bu Məcəllə və “Qiymətli kağızlar bazarı haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanunu ” sözləri

“, müvafiq olaraq, bu Məcəllə, “Banklar haqqında”, “İnvestisiya fondları haqqında” və “Qiymətli kağızlar bazarı

haqqında” Azərbaycan Respublikasının qanunları” sözləri ilə əvəz edilmişdir.

[113]

30 oktyabr 2018-ci il tarixli 1295-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan”

qəzeti, 27 noyabr 2018-ci il, № 267, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2018-ci il, № 11, maddə

2212) ilə yeni məzmunda 98.15-ci maddə əlavə edilmişdir.

3 may 2019-cu il tarixli 1575-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti, 26 may

2019-cu il, № 115, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2019-cu il, № 5, maddə 812) ilə 98.15-ci

maddəsinə “müddəaları” sözündən sonra “, 98.5-ci və 98.11.1-ci maddələrində qeyd edilmiş məsələlərlə əlaqədar

səhmdar investisiya fondlarına münasibətdə isə “İnvestisiya fondları haqqında” Azərbaycan Respublikasının

Qanununun müddəaları” sözləri əlavə edilmişdir.

[114]

3 may 2019-cu il tarixli 1584-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti, 26

may 2019-cu il, № 115, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2019-cu il, № 5, maddə 814) ilə 99.2-

ci maddədə “mühasibat balansını” sözləri “maliyyə hesabatlarını (mikro və kiçik sahibkarlıq subyektləri istisna

olmaqla)” sözləri ilə əvəz edilmişdir.

[115]

3 aprel 2018-ci il tarixli 1054-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti,

25 aprel 2018-ci il, № 92, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2018-ci il, № 4, maddə 650 ) ilə

99.2.8-ci maddədə “üzvlərinə” sözü “hər bir üzvünə” sözləri ilə əvəz edilmişdir.

[116]

27 aprel 2017-ci il tarixli 635-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti,

21 may 2017-ci il, № 108, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2017-ci il, № 5, maddə 735) ilə

99.2-ci maddə yeni redaksiyada verilmişdir.

Əvvəlki redaksiyada deyilirdi:

99.2. Açıq səhmdar cəmiyyəti illik hesabatını və mühasibat balansını hamının tanış olması üçün hər il dərc

etməyə borcludur.

[117]

23 dekabr 2003-cü il tarixli 566-IIQD nömrəli “Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə əlavələr

və dəyişikliklər edilməsi haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik

toplusu, 2004-cü il, № 3, maddə 123) ilə 99-cu maddəyə 99.3-cü maddə əlavə edilmişdir.

30 oktyabr 2018-ci il tarixli 1295-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti, 27

noyabr 2018-ci il, № 267, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2018-ci il, № 11, maddə 2212) ilə

99.3-cü maddəyə yeni məzmunda dördüncü cümlə əlavə edilmişdir.

[118]

30 may 2008-ci il tarixli 610-IIIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan

Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2008-ci il, № 6, maddə 456) ilə 99.4-cü maddə əlavə edilmişdir.

15 may 2015-ci il tarixli 1283-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Respublika” qəzeti, 24 may

2015-ci il, № 110, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2015-ci il, № 5, maddə 512) ilə 99.4-cü

maddə ləğv edilmişdir.

[119]

23 dekabr 2003-cü il tarixli 566-IIQD nömrəli “Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə əlavələr

və dəyişikliklər edilməsi haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik

toplusu, 2004-cü il, № 3, maddə 123) ilə 101.1-ci maddənin ikinci cümləsində "nizamnaməsində nəzərdə tutulan

müddətdə" sözlərindən sonra "lakin satış elan olunduğu tarixdən etibarən otuz gün ərzində" sözləri, "səhmdar

cəmiyyəti" sözlərindən əvvəl "sonrakı otuz gün ərzində" sözləri əlavə edilsin və maddəyə dördüncü cümlə əlavə

edilmişdir. Maddənin əvvəlki redaksiyasında deyilirdi:

101.1. Qapalı səhmdar cəmiyyətinin səhmdarları həmin cəmiyyətin digər səhmdarlarının satdıqları səhmləri

əldə etməkdə üstünlük hüququna malikdirlər. Əgər səhmdarlardan heç biri cəmiyyətin nizamnaməsində nəzərdə

tutulan müddətdə özünün üstünlük hüququndan istifadə etməzsə, səhmdar cəmiyyəti həmin səhmləri onların

mülkiyyətçisi ilə razılaşdırılmış qiymətə özü əldə edə bilər. Səhmdar cəmiyyəti səhmləri əldə etməkdən imtina

etdikdə və ya onların qiymətinə dair razılığa gəlinmədikdə səhmlər üçüncü şəxsə özgəninkiləşdirilə bilər.

[120]

23 dekabr 2003-cü il tarixli 566-IIQD nömrəli “Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə əlavələr

və dəyişikliklər edilməsi haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik

toplusu, 2004-cü il, № 3, maddə 123) ilə 102-ci maddənin birinci cümləsinin əvvəlinə "102.1." rəqəmləri əlavə

edilmişdir.

[121]

23 dekabr 2003-cü il tarixli 566-IIQD nömrəli “Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə əlavələr

və dəyişikliklər edilməsi haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik

toplusu, 2004-cü il, № 3, maddə 123) ilə 102-ci maddəyə 102.2-102.5-ci maddələr əlavə edilmişdir.

30 oktyabr 2018-ci il tarixli 1295-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti, 27

noyabr 2018-ci il, № 267, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2018-ci il, № 11, maddə 2212) ilə

102.5-ci maddədə “Cəmiyyətin” sözü “Banklar haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanununda nəzərdə tutulmuş

hallar istisna olmaqla, cəmiyyətin” sözləri ilə əvəz edilmişdir.

[122]

23 dekabr 2003-cü il tarixli 566-IIQD nömrəli “Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə əlavələr

və dəyişikliklər edilməsi haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik

toplusu, 2004-cü il, № 3, maddə 123) ilə 103-cü maddənin 103.1-ci maddəsinə ikinci, üçüncü və dördüncü cümlələr

əlavə edilmişdir.

30 oktyabr 2018-ci il tarixli 1295-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti, 27

noyabr 2018-ci il, № 267, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2018-ci il, № 11, maddə 2212) ilə

103.1-ci maddənin ikinci cümləsində “ bu Məcəllə” sözləri “, müvafiq olaraq, bu Məcəllə, “Banklar haqqında”,

“Sığorta fəaliyyəti haqqında”, “Qiymətli kağızlar bazarı haqqında” Azərbaycan Respublikasının qanunları” sözləri

ilə əvəz edilmişdir.

6 iyul 2023-cü il tarixli 936-VIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Dövlət İnformasiya

Agentliyinin (AZƏRTAC-ın) rəsmi internet saytı, 1 avqust 2023-cü il, “Azərbaycan” qəzeti, 3 avqust 2023-cü il, №

162, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2023-cü il, № 8, I kitab, maddə 10 94) i l ə 103.1-ci

maddənin ikinci cümləsində “Banklar haqqında”, “Sığorta fəaliyyəti haqqında”, “Qiymətli kağızlar bazarı

haqqında” Azərbaycan Respublikasının qanunları” sözləri “sahəvi qanunlar” sözləri ilə əvəz edilmişdir.

[123]

30 oktyabr 2018-ci il tarixli 1295-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan”

qəzeti, 27 noyabr 2018-ci il, № 267, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2018-ci il, № 11, maddə

2212) ilə 103.2-ci maddənin ikinci cümləsində “ orqanı” sözündən sonra “və maliyyə bazarlarına nəzarət orqanı ”

sözləri əlavə edilmişdir.

6 iyul 2023-cü il tarixli 936-VIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Dövlət İnformasiya

Agentliyinin (AZƏRTAC-ın) rəsmi internet saytı, 1 avqust 2023-cü il, “Azərbaycan” qəzeti, 3 avqust 2023-cü il, №

162, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2023-cü il, № 8, I kitab, maddə 10 94) i l ə 103.2-ci

maddənin ikinci cümləsində “bazarlarına nəzarət orqanı” sözləri “bazarlarını tənzimləyən qanunlarda nəzərdə

tutulmuş hallarda Azərbaycan Respublikasının Mərkəzi Bankı” sözləri ilə əvəz edilmişdir.

[124]

5 dekabr 2023-cü il tarixli 1034-VIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Dövlət

İnformasiya Agentliyinin (AZƏRTAC-ın) rəsmi internet saytı, 27 dekabr 2023-cü il, “Azərbaycan” qəzeti, 28 dekabr

2023-cü il, № 285, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2023-cü il, № 12, I kitab, maddə 1609 ) ilə

103.4-cü maddədən “ , o cümlədən cəmiyyətə qarşı tələblərin əvəzləşdirilməsi yolu ilə azad etməyə” sözləri

çıxarılmışdır.

[125]

5 dekabr 2023-cü il tarixli 1034-VIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Dövlət

İnformasiya Agentliyinin (AZƏRTAC-ın) rəsmi internet saytı, 27 dekabr 2023-cü il, “Azərbaycan” qəzeti, 28 dekabr

2023-cü il, № 285, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2023-cü il, № 12, I kitab, maddə 1609 ) ilə

yeni məzmunda 103.4-1-ci maddə əlavə edilmişdir.

[126]

30 oktyabr 2018-ci il tarixli 1295-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan”

qəzeti, 27 noyabr 2018-ci il, № 267, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2018-ci il, № 11, maddə

2212) ilə 103.5-ci maddənin ikinci cümləsində “ Əgər” sözü “Banklar haqqında”, “Sığorta fəaliyyəti haqqında”,

“Qiymətli kağızlar bazarı haqqında”, “Bank olmayan kredit təşkilatları haqqında”, “Kredit ittifaqları haqqında”,

“Poçt haqqında” və “Kredit büroları haqqında” Azərbaycan Respublikasının qanunlarında nəzərdə tutulmuş hallar

istisna olmaqla, əgər” sözləri ilə əvəz edilmişdir.

6 iyul 2023-cü il tarixli 936-VIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Dövlət İnformasiya

Agentliyinin (AZƏRTAC-ın) rəsmi internet saytı, 1 avqust 2023-cü il, “Azərbaycan” qəzeti, 3 avqust 2023-cü il, №

162, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2023-cü il, № 8, I kitab, maddə 10 94) i l ə 103.5-ci

maddənin ikinci cümləsində “Banklar haqqında”, “Sığorta fəaliyyəti haqqında”, “Qiymətli kağızlar bazarı

haqqında”, “Bank olmayan kredit təşkilatları haqqında”, “Kredit ittifaqları haqqında”, “Poçt haqqında” və

“Kredit büroları haqqında” Azərbaycan Respublikasının qanunlarında” sözləri “Sahəvi qanunlarda” sözləri ilə əvəz

edilmişdir.

[127]

23 dekabr 2003-cü il tarixli 566-IIQD nömrəli “Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə əlavələr

və dəyişikliklər edilməsi haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik

toplusu, 2004-cü il, № 3, maddə 123) ilə 104.1-ci maddəyə ikinci cümlə əlavə edilmişdir.

6 iyul 2023-cü il tarixli 936-VIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Dövlət İnformasiya

Agentliyinin (AZƏRTAC-ın) rəsmi internet saytı, 1 avqust 2023-cü il, “Azərbaycan” qəzeti, 3 avqust 2023-cü il, №

162, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2023-cü il, № 8, I kitab, maddə 10 94) i l ə 104.1-ci

maddənin ikinci cümləsində, 107-2.4-cü maddənin birinci cümləsində (hər iki halda), 902.2-ci, 986-3.2.2-ci,

991.2-ci, 992-ci maddələrdə, 997.4-cü maddənin ikinci cümləsində, 1033.1-ci, 1048-2.2-ci, 1048-2.4-cü, 1076-6.5-

ci maddələrdə, 1076-6.6-cı maddənin ikinci cümləsində, 1076-7.3-cü maddənin birinci cümləsində, 1076-9.4-cü

maddədə, 1076-10.4-cü maddənin birinci və ikinci cümlələrində, 1076-11.1-ci, 1076-11.3-cü maddələrdə, 1076-11.5-

ci maddənin üçüncü cümləsində, 1076-13.3-cü maddənin birinci və ikinci cümlələrində, 1076-13.4-cü maddədə, 1076-

13.6-cı maddənin birinci və ikinci cümlələrində, 1076-13.7-ci maddənin birinci və ikinci cümlələrində, 1076-

13.10-cu maddədə, 1076-13.11-ci maddənin üçüncü cümləsində, 1077.7-ci maddənin üçüncü cümləsində, 1078-1.2-ci

maddənin ikinci cümləsində, 1078-21.9-cu, 1078-24-cü, 1078-26.5-ci, 1078-26.6-cı, 1078-27.1.2-ci, 1078-27.2-ci,

1078-27.3-cü və 1078-27.6-cı maddələrdə ismin müvafiq hallarında “maliyyə bazarlarına nəzarət orqanı” sözləri

ismin müvafiq hallarında “Azərbaycan Respublikasının Mərkəzi Bankı” sözləri ilə əvəz edilmişdir.

5 dekabr 2023-cü il tarixli 1034-VIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Dövlət

İnformasiya Agentliyinin (AZƏRTAC-ın) rəsmi internet saytı, 27 dekabr 2023-cü il, “Azərbaycan” qəzeti, 28 dekabr

2023-cü il, № 285, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2023-cü il, № 12, I kitab, maddə 1609 ) ilə

104.1-ci maddənin ikinci cümləsi üçüncü cümlə hesab edilmişdir və yeni məzmunda ikinci cümlə əlavə edilmişdir.

[128]

5 dekabr 2023-cü il tarixli 1034-VIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Dövlət

İnformasiya Agentliyinin (AZƏRTAC-ın) rəsmi internet saytı, 27 dekabr 2023-cü il, “Azərbaycan” qəzeti, 28 dekabr

2023-cü il, № 285, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2023-cü il, № 12, I kitab, maddə 1609 ) ilə

yeni məzmunda 104.1-1-ci maddə əlavə edilmişdir.

[129]

27 aprel 2017-ci il tarixli 635-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti,

21 may 2017-ci il, № 108, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2017-ci il, № 5, maddə 735) ilə

104.2-ci maddə yeni redaksiyada verilmişdir.

Əvvəlki redaksiyada deyilirdi:

104.2. Cəmiyyətin nizamnaməsində sadə (adi) və ya digər səsli səhmlərə sahib olan səhmdarların cəmiyyət

tərəfindən əlavə buraxılan səhmləri satın almaqda üstünlük hüququ müəyyənləşdirilə bilər.

3 aprel 2018-ci il tarixli 1054-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti, 25

aprel 2018-ci il, № 92, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2018-ci il, № 4, maddə 650 ) ilə

104.2-ci maddənin ikinci cümləsində “ şəxs” sözündən sonra “bütün” sözü əlavə edilmişdir.

[130]

23 dekabr 2003-cü il tarixli 566-IIQD nömrəli “Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə əlavələr

və dəyişikliklər edilməsi haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik

toplusu, 2004-cü il, № 3, maddə 123) ilə 105-ci maddənin 105.2-ci maddəsi yeni redaksiyada verilmişdir.

Maddənin əvvəlki redaksiyasında deyilirdi:

105.2. Cəmiyyətin nizamnamə kapitalının azaldılmasına onun bütün kreditorlarına bildiriş göndərildikdən

sonra yol verilir. Bu zaman cəmiyyətin kreditorları cəmiyyətin müvafiq öhdəliklərinin vaxtından əvvəl icrasını

və ya onlara xitam verilməsini və düşdükləri zərərin əvəzinin ödənilməsini tələb edə bilərlər.

[131]

30 oktyabr 2018-ci il tarixli 1295-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan”

qəzeti, 27 noyabr 2018-ci il, № 267, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2018-ci il, № 11, maddə

2212) ilə 105.4-cü maddədə “Səhmdar” sözü “Banklar haqqında”, “Sığorta fəaliyyəti haqqında”, “Qiymətli kağızlar

bazarı haqqında”, “Bank olmayan kredit təşkilatları haqqında”, “Kredit ittifaqları haqqında”, “Poçt haqqında” və

“Kredit büroları haqqında” Azərbaycan Respublikasının qanunlarında nəzərdə tutulmuş hallar istisna olmaqla,

səhmdar” sözləri ilə əvəz edilmişdir.

6 iyul 2023-cü il tarixli 936-VIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Dövlət İnformasiya

Agentliyinin (AZƏRTAC-ın) rəsmi internet saytı, 1 avqust 2023-cü il, “Azərbaycan” qəzeti, 3 avqust 2023-cü il, №

162, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2023-cü il, № 8, I kitab, maddə 10 94) i l ə 105.4-cü

maddədə “Banklar haqqında”, “Sığorta fəaliyyəti haqqında”, “Qiymətli kağızlar bazarı haqqında”, “Bank olmayan

kredit təşkilatları haqqında”, “Kredit ittifaqları haqqında”, “Poçt haqqında” və “Kredit büroları haqqında”

Azərbaycan Respublikasının qanunlarında” sözləri “Sahəvi qanunlarda” sözləri ilə əvəz edilmişdir.

[132]

23 dekabr 2003-cü il tarixli 566-IIQD nömrəli “Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə əlavələr

və dəyişikliklər edilməsi haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik

toplusu, 2004-cü il, № 3, maddə 123) ilə Məcəlləyə 105-1-ci maddə əlavə edilmişdir.

[133]

11 noyabr 2016-cı il tarixli 385-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti,

30 dekabr 2016-cı il, № 291, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2016-cı il, № 12, maddə 1998)

ilə 105-1.3-cü maddədə “birja” sözü “fond birjası” sözləri ilə əvəz edilmişdir.

2 dekabr 2022-ci il tarixli 669-VIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Dövlət

İnformasiya Agentliyinin (AZƏRTAC-ın) rəsmi internet saytı, 21 yanvar 2023-cü il, “Azərbaycan” qəzeti, 22 yanvar

2023-cü il, № 14, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2023-cü il, № 1, maddə 22 ) ilə 105-1.3-cü

maddədə “sahiblərinin” sözü “mülkiyyətçilərinin” sözü ilə əvəz edilmişdir.

[134]

2 dekabr 2022-ci il tarixli 669-VIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Dövlət

İnformasiya Agentliyinin (AZƏRTAC-ın) rəsmi internet saytı, 21 yanvar 2023-cü il, “Azərbaycan” qəzeti, 22 yanvar

2023-cü il, № 14, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2023-cü il, № 1, maddə 22 ) ilə 105-1.5-ci

maddənin ikinci cümləsində “ləğv edilməlidir” sözləri “dövriyyədən çıxarılmalıdır” sözləri ilə əvəz edilmişdir.

6 iyul 2023-cü il tarixli 936-VIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Dövlət İnformasiya

Agentliyinin (AZƏRTAC-ın) rəsmi internet saytı, 1 avqust 2023-cü il, “Azərbaycan” qəzeti, 3 avqust 2023-cü il, №

162, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2023-cü il, № 8, I kitab, maddə 10 94) ilə 105-1.5-ci

maddənin ikinci cümləsində “təkrarən yerləşdirilməli” sözləri “özgəninkiləşdirilməli” sözü ilə əvəz edilmişdir.

[135]

23 dekabr 2003-cü il tarixli 566-IIQD nömrəli “Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə əlavələr

və dəyişikliklər edilməsi haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik

toplusu, 2004-cü il, № 3, maddə 123) ilə Məcəllənin 106-ci maddəsi yeni redaksiyada verilmişdir. Maddənin

əvvəlki redaksiyasında deyilirdi:

M a d d ə 1 0 6 . Səhmdar cəmiyyətinin qiymətli kağızlarının buraxılması və dividendlərinin ödənilməsi

üzərində məhdudiyyətlər

106.1. Səhmdar cəmiyyətinin imtiyazlı səhmlər buraxmaq ixtiyarı vardır. Həmin səhmlər səhmdar cəmiyyətinin

təsərrüfat fəaliyyətinin nəticələrindən asılı olmayaraq, öz sahiblərinin, bir qayda olaraq, səhmin nominal

dəyərinin sabit faizi şəklində dividendlər almasına təminat verir, habelə onlara səhmdar cəmiyyətinin ləğvindən

sonra qalan əmlak hissəsini almaqda başqa səhmdarlara nisbətən üstünlük hüququ və bu cür səhmlərin buraxılması

şərtlərində nəzərdə tutulan digər hüquqlar verir. Əgər səhmdar cəmiyyətinin nizamnaməsində ayrı qayda nəzərdə

tutulmayıbsa, imtiyazlı səhmlər öz sahiblərinə cəmiyyətin işlərinin idarə olunmasında iştirak etmək hüququ

vermir. Səhmdar cəmiyyətinin nizamnamə kapitalının ümumi həcmində imtiyazlı səhmlərin payı iyirmi beş faizdən

çox olmamalıdır.

106.2. Səhmdar cəmiyyəti nizamnamə kapitalının miqdarından və ya üçüncü şəxslərin cəmiyyətə bu məqsədlə

verdikləri təminatın ölçüsündən çox olmayan məbləğdə istiqrazlar buraxa bilər.

106.3. Əgər səhmdar cəmiyyətinin xalis aktivlərinin dəyəri onun nizamnamə kapitalının miqdarından azdırsa

və ya dividendlərin ödənilməsi nəticəsində az olacaqsa, səhmdar cəmiyyəti dividendləri elan edə və ödəyə bilməz.

[136]

2 dekabr 2022-ci il tarixli 669-VIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Dövlət

İnformasiya Agentliyinin (AZƏRTAC-ın) rəsmi internet saytı, 21 yanvar 2023-cü il, “Azərbaycan” qəzeti, 22 yanvar

2023-cü il, № 14, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2023-cü il, № 1, maddə 22 ) ilə 106.1-ci

maddədə “ləğvi” sözü “dövriyyədən çıxarılması” sözləri ilə əvəz edilmişdir.

[137]

2 dekabr 2022-ci il tarixli 669-VIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Dövlət

İnformasiya Agentliyinin (AZƏRTAC-ın) rəsmi internet saytı, 21 yanvar 2023-cü il, “Azərbaycan” qəzeti, 22 yanvar

2023-cü il, № 14, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2023-cü il, № 1, maddə 22 ) ilə 106.2-ci

maddənin üçüncü və dördüncü cümlələrində “sahiblərinə” sözü “mülkiyyətçilərinə” sözü ilə əvəz edilmişdir.

[138]

23 dekabr 2003-cü il tarixli 566-IIQD nömrəli “Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə əlavələr

və dəyişikliklər edilməsi haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik

toplusu, 2004-cü il, № 3, maddə 123) ilə Məcəlləyə 106-1-106-3-cü maddələr əlavə edilmişdir.

[139]

2 dekabr 2022-ci il tarixli 669-VIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Dövlət

İnformasiya Agentliyinin (AZƏRTAC-ın) rəsmi internet saytı, 21 yanvar 2023-cü il, “Azərbaycan” qəzeti, 22 yanvar

2023-cü il, № 14, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2023-cü il, № 1, maddə 22 ) ilə 106-1.3-cü

və 106-1.4-cü maddələrdə “sahibi olan səhmdarının” sözləri “mülkiyyətçisinin” sözü ilə əvəz edilmişdir.

[140]

3 may 2019-cu il tarixli 1584-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti, 26

may 2019-cu il, № 115, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2019-cu il, № 5, maddə 814) ilə

106.1.3.2-ci maddədə və 112.1-ci maddənin üçüncü cümləsində “ mühasibat balansı” sözləri “maliyyə hesabatları”

sözləri ilə əvəz edilmişdir.

[141]

27 aprel 2017-ci il tarixli 635-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti,

21 may 2017-ci il, № 108, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2017-ci il, № 5, maddə 735) ilə

106-1.3.4-cü maddədə “dəyişikliklərin edilməsini” sözlərindən sonra “və gündəliyə yeni müzakirə mövzularının

əlavə olunmasını” sözləri əlavə edilmişdir.

[142]

15 may 2015-ci il tarixli 1283-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Respublika” qəzeti,

24 may 2015-ci il, № 110, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2015-ci il, № 5, maddə 512) ilə

106-1.3.5-ci maddədə “iştirak etmək” sözlərindən sonra “(bu Məcəllənin 49-1.2-ci və 49-1.3-cü maddələrində

nəzərdə tutulmuş hallar istisna olmaqla)” sözləri əlavə edilmişdir.

[143]

27 aprel 2017-ci il tarixli 635-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti,

21 may 2017-ci il, № 108, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2017-ci il, № 5, maddə 735) ilə

106-1.3.8-1 – 106-1.3.8-4-cü maddələr əlavə edilmişdir.

[144]

2 dekabr 2022-ci il tarixli 669-VIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Dövlət

İnformasiya Agentliyinin (AZƏRTAC-ın) rəsmi internet saytı, 21 yanvar 2023-cü il, “Azərbaycan” qəzeti, 22 yanvar

2023-cü il, № 14, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2023-cü il, № 1, maddə 22 ) ilə 106-1.5-ci

maddədə “sahibi” sözü “mülkiyyətçisi” sözü ilə əvəz edilmişdir.

[145]

2 dekabr 2022-ci il tarixli 669-VIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Dövlət

İnformasiya Agentliyinin (AZƏRTAC-ın) rəsmi internet saytı, 21 yanvar 2023-cü il, “Azərbaycan” qəzeti, 22 yanvar

2023-cü il, № 14, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2023-cü il, № 1, maddə 22 ) ilə 106-1.6.2-ci

maddədə “reyestrsaxlayıcısına” sözü “mərkəzi depozitara” sözləri ilə əvəz edilmişdir.

[146]

15 may 2015-ci il tarixli 1285-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti,

15 iyul 2015-ci il, № 151, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2015-ci il, № 07, maddə 814) ilə

106-2.2-ci maddə yeni redaksiyada verilmişdir.

Əvvəlki redaksiyada deyilirdi:

106-2.2. Səhmdar cəmiyyəti, adlı səhmlərin sahiblərinin sayı iyirmidən çox olmadıqda, reyestri özü apara

bilər, digər hallarda reyestrin aparılmasını qiymətli kağızlar bazarının peşəkar iştirakçısı olan

reyestrsaxlayıcıya həvalə etməlidir.

[147]

27 aprel 2017-ci il tarixli 635-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti,

21 may 2017-ci il, № 108, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2017-ci il, № 5, maddə 735) ilə

106-3.2-ci maddənin ikinci cümləsində “yaranır” sözündən sonra “və 30 (otuz) gün müddətində icra edilir” sözləri

və yeni məzmunda üçüncü cümlə əlavə edilmişdir.

[148]

2 dekabr 2022-ci il tarixli 669-VIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Dövlət

İnformasiya Agentliyinin (AZƏRTAC-ın) rəsmi internet saytı, 21 yanvar 2023-cü il, “Azərbaycan” qəzeti, 22 yanvar

2023-cü il, № 14, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2023-cü il, № 1, maddə 22 ) ilə 106-3.4-cü

maddənin birinci cümləsində “sahiblərinə” sözü “mülkiyyətçilərinə” sözü ilə əvəz edilmişdir.

[149]

3 may 2019-cu il tarixli 1584-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti, 26

may 2019-cu il, № 115, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2019-cu il, № 5, maddə 814) ilə

107.1.4-cü maddədə “mühasibat balanslarını, mənfəət və zərər hesablarını ” sözləri “maliyyə hesabatlarını”

sözləri ilə əvəz edilmişdir.

[150]

15 may 2015-ci il tarixli 1283-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Respublika” qəzeti,

24 may 2015-ci il, № 110, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2015-ci il, № 5, maddə 512) ilə

yeni məzmunda 107.1.6-cı maddə əlavə edilmişdir.

[151]

27 aprel 2017-ci il tarixli 635-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti,

21 may 2017-ci il, № 108, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2017-ci il, № 5, maddə 735) ilə

107.3-cü maddənin birinci cümləsinə “ cəmiyyətdə” sözündən sonra “, habelə ictimai əhəmiyyətli qurumlarda”

sözləri əlavə edilmişdir.

[152]

30 oktyabr 2018-ci il tarixli 1295-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan”

qəzeti, 27 noyabr 2018-ci il, № 267, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2018-ci il, № 11, maddə

2212) ilə 107.4-cü maddənin birinci cümləsində “ və (və ya)” sözləri “və ya” sözləri ilə əvəz edilmişdir və

dördüncü cümləsində “Səhmdarların” sözü “Banklar haqqında” və “Sığorta fəaliyyəti haqqında” Azərbaycan

Respublikasının qanunlarında nəzərdə tutulmuş hallar istisna olmaqla, səhmdarların” sözləri ilə əvəz edilmişdir.

[153]

30 oktyabr 2018-ci il tarixli 1295-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan”

qəzeti, 27 noyabr 2018-ci il, № 267, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2018-ci il, № 11, maddə

2212) ilə 107.5-ci maddəsində “bu Məcəlləyə” sözləri “, müvafiq olaraq, bu Məcəlləyə, “Banklar haqqında”,

“Sığorta fəaliyyəti haqqında”, “İnvestisiya fondları haqqında” Azərbaycan Respublikasının qanunlarına” sözləri

ilə əvəzedilmişdir.

[154]

3 may 2019-cu il tarixli 1584-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti, 26

may 2019-cu il, № 115, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2019-cu il, № 5, maddə 814) ilə 107.6-

cı maddənin birinci cümləsində “hesabatının” sözü “hesabatlarının” sözü ilə əvəz edilmişdir.

[155]

23 dekabr 2003-cü il tarixli 566-IIQD nömrəli “Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə əlavələr

və dəyişikliklər edilməsi haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik

toplusu, 2004-cü il, № 3, maddə 123) ilə yeni 107-1-107-11-ci maddələr əlavə edilmişdir.

[156]

30 oktyabr 2018-ci il tarixli 1295-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan”

qəzeti, 27 noyabr 2018-ci il, № 267, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2018-ci il, № 11, maddə

2212) ilə 107-1.3-cü və 107-1.6-cı maddələrin birinci cümlələrində “ Səhmdarların” sözü “Banklar haqqında”

Azərbaycan Respublikasının Qanununda nəzərdə tutulmuş hallar istisna olmaqla, səhmdarların” sözləri ilə əvəz

edilmişdir.

[157]

17 fevral 2023-cü il tarixli 807-VIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Dövlət

İnformasiya Agentliyinin (AZƏRTAC-ın) rəsmi internet saytı, 8 aprel 2023-cü il, “Azərbaycan” qəzeti, 9 aprel

2023-cü il, № 73, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2023-cü il, № 4, maddə 445 ) ilə 107-1.4-cü

maddənin birinci cümləsində, 107-1.8.1-ci, 107-10.6-cı və 1078-27.3-cü maddələrdə ismin müvafiq hallarında

“kütləvi informasiya vasitələri” sözləri ismin müvafiq hallarında “ media” sözü ilə əvəz edilmişdir.

[158]

6 iyul 2023-cü il tarixli 936-VIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Dövlət

İnformasiya Agentliyinin (AZƏRTAC-ın) rəsmi internet saytı, 1 avqust 2023-cü il, “Azərbaycan” qəzeti, 3 avqust

2023-cü il, № 162, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2023-cü il, № 8, I kitab, maddə 10 94) ilə

107-1.6-cı maddədə “Banklar haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanununda” sözləri “Qanunda” sözü ilə əvəz

edilmişdir.

[159]

30 oktyabr 2018-ci il tarixli 1295-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan”

qəzeti, 27 noyabr 2018-ci il, № 267, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2018-ci il, № 11, maddə

2212) ilə 107-2.1-ci maddəyə “altmış” sözündən əvvəl “ən azı” sözləri əlavə edilmişdir.

[160]

30 oktyabr 2018-ci il tarixli 1295-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan”

qəzeti, 27 noyabr 2018-ci il, № 267, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2018-ci il, № 11, maddə

2212) ilə 107-2.2-ci maddənin üçüncü cümləsində “Yenidən” sözü “Banklar haqqında Azərbaycan Respublikasının

Qanununda nəzərdə tutulmuş hallar istisna olmaqla, yenidən” sözləri ilə əvəz edilmişdir.

[161]

30 oktyabr 2018-ci il tarixli 1295-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan”

qəzeti, 27 noyabr 2018-ci il, № 267, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2018-ci il, № 11, maddə

2212) ilə 107-2.3-cü maddənin ikinci cümləsində “Təkrarən” sözü “Banklar haqqında Azərbaycan Respublikasının

Qanununda nəzərdə tutulmuş hallar istisna olmaqla, təkrarən” sözləri ilə əvəz edilmişdir.

2 dekabr 2022-ci il tarixli 669-VIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Dövlət

İnformasiya Agentliyinin (AZƏRTAC-ın) rəsmi internet saytı, 21 yanvar 2023-cü il, “Azərbaycan” qəzeti, 22 yanvar

2023-cü il, № 14, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2023-cü il, № 1, maddə 22 ) ilə 107-2.1-ci

maddədə, 107-2.2-ci maddənin üçüncü cümləsində və 107-2.3-cü maddənin ikinci cümləsində “sahibləri” sözü

“mülkiyyətçiləri” sözü ilə əvəz edilmişdir.

[162]

4 mart 2016-cı il tarixli 135-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Respublika” qəzeti, 13

mart 2016-cı il, № 57, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2016-cı il, № 03, maddə 401) ilə 107-

2.4-cü maddədə “müvafiq icra hakimiyyəti orqanının” sözləri “maliyyə bazarlarına nəzarət orqanının” sözləri ilə

əvəz edilmişdir.

[163]

30 may 2006-ci il tarixlı nömrəli 122-IIIQD Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan

Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2006-cı il, № 8, maddə 657) i l ə 107-5.1-ci maddədə “tutulmadıqda,”

sözündən sonra “bu Məcəllənin 107-3.5-ci maddəsinin müddəaları nəzərə alınmaqla,” sözləri əlavə edilmişdir.

5 aprel 2016-cı il tarixli 186-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti, 24 aprel

2016-cı il, № 87, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2016-cı il, № 4, maddə 640) ilə 107-5.1-ci

maddənin ikinci cümləsində “qərarlar” sözündən sonra “Banklar haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanununda

nəzərdə tutulmuş qayda istisna olmaqla,” sözləri əlavə edilmişdir.

[164]

3 aprel 2018-ci il tarixli 1054-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti,

25 aprel 2018-ci il, № 92, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2018-ci il, № 4, maddə 650 ) ilə

107-7.2-ci maddəyə yeni məzmunda ikinci cümlə əlavə edilmişdir.

[165]

6 iyul 2023-cü il tarixli 936-VIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Dövlət

İnformasiya Agentliyinin (AZƏRTAC-ın) rəsmi internet saytı, 1 avqust 2023-cü il, “Azərbaycan” qəzeti, 3 avqust

2023-cü il, № 162, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2023-cü il, № 8, I kitab, maddə 10 94) ilə

107-9.1-ci maddənin ikinci cümləsinə “üzvlərinin” sözündən sonra “, habelə qanun” sözləri əlavə edilmişdir.

[166]

30 oktyabr 2018-ci il tarixli 1295-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan”

qəzeti, 27 noyabr 2018-ci il, № 267, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2018-ci il, № 11, maddə

2212) ilə 107-10.2-ci maddədə “bu Məcəllə ilə” sözləri “, müvafiq olaraq, bu Məcəllə, “Banklar haqqında”,

“Sığorta fəaliyyəti haqqında”, “İnvestisiya fondları haqqında” Azərbaycan Respublikasının qanunları” sözləri ilə

əvəz edilmişdir.

[167]

30 oktyabr 2018-ci il tarixli 1295-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan”

qəzeti, 27 noyabr 2018-ci il, № 267, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2018-ci il, № 11, maddə

2212) ilə 107-10.3-cü maddədə “cəmiyyətin nizamnaməsi ilə” sözləri “, müvafiq olaraq, cəmiyyətin nizamnaməsi,

“Banklar haqqında” və “Sığorta fəaliyyəti haqqında” Azərbaycan Respublikasının qanunları ilə” sözləri ilə əvəz

edilmişdir.

[168]

30 oktyabr 2018-ci il tarixli 1295-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan”

qəzeti, 27 noyabr 2018-ci il, № 267, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2018-ci il, № 11, maddə

2212) ilə 107-10.5-ci maddə yeni redaksiyada verilmişdir.

Əvvəlki redaksiyada deyilirdi:

107-10.5. Hər hansı bir əqdin bağlanması nəticəsində cəmiyyətin icra orqanının üzvünün şəxsi marağı ilə

cəmiyyətin mənafeyi ziddiyyət təşkil etdikdə o, bu barədə direktorlar şurasına (müşahidə şurasına) məlumat

verməlidir. Həmin əqdin bağlanması yalnız direktorlar şurasının (müşahidə şurasının) müvafiq qərarı əsasında

həyata keçirilə bilər.

[169]

30 oktyabr 2018-ci il tarixli 1295-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan”

qəzeti, 27 noyabr 2018-ci il, № 267, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2018-ci il, № 11, maddə

2212) ilə yeni məzmunda 107-11.7-ci maddə əlavə edilmişdir.

6 iyul 2023-cü il tarixli 936-VIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Dövlət İnformasiya

Agentliyinin (AZƏRTAC-ın) rəsmi internet saytı, 1 avqust 2023-cü il, “Azərbaycan” qəzeti, 3 avqust 2023-cü il, №

162, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2023-cü il, № 8, I kitab, maddə 10 94) ilə 107-11.7-ci

maddəyə “tələbləri” sözündən sonra “sığortaçılara,” sözü əlavə edilmişdir.

[170]

3 aprel 2018-ci il tarixli 1054-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti,

25 aprel 2018-ci il, № 92, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2018-ci il, № 4, maddə 650 ) ilə

107-12.3-cü maddə yeni redaksiyada verilmişdir.

Əvvəlki redaksiyada deyilirdi:

107-12.3. Cəmiyyətin audit komitəsinin üzvlüyünə fiziki şəxslər seçilir. Cəmiyyətin digər idarəetmə orqanlarında təmsil olunan və (və ya)

cəmiyyətin səhmdarı olan şəxslər audit komitəsinin üzvü ola bilməz.

[171]

27 aprel 2017-ci il tarixli 635-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti,

21 may 2017-ci il, № 108, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2017-ci il, № 5, maddə 735) ilə

107-12-ci maddə əlavə edilmişdir.

[172]

30 oktyabr 2018-ci il tarixli 1295-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan”

qəzeti, 27 noyabr 2018-ci il, № 267, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2018-ci il, № 11, maddə

2212) ilə 108.1-ci maddənin ikinci cümləsində “ bu Məcəllə” sözləri “, müvafiq olaraq, bu Məcəllə, “Banklar

haqqında”, “Sığorta fəaliyyəti haqqında” və “İnvestisiya fondları haqqında” Azərbaycan Respublikasının

qanunları” sözləri ilə əvəz edilmişdir.

[173]

30 oktyabr 2018-ci il tarixli 1295-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan”

qəzeti, 27 noyabr 2018-ci il, № 267, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2018-ci il, № 11, maddə

2212) ilə 108.2-ci maddədə “Səhmdar” sözü “Banklar haqqında”, “Sığorta fəaliyyəti haqqında”, “Qiymətli kağızlar

bazarı haqqında”, “Bank olmayan kredit təşkilatları haqqında”, “İnvestisiya fondları haqqında” və “Kredit

büroları haqqında” Azərbaycan Respublikasının qanunlarında nəzərdə tutulmuş hallar istisna olmaqla, səhmdar”

sözləri ilə əvəz edilmişdir.

[174]

17 iyun 2003-cü il tarixli 479-IIQD nömrəli “Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə əlavələr və

dəyişikliklər edilməsi haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik

toplusu, 2003-cü il, № 8, maddə 420) ilə Məcəllənin 109-cu maddəsinin mətni yeni redaksiyada verilmişdir. 109-cu

maddənin əvvəlki redaksiyasında deyilirdi:

109.1. Kooperativ fiziki və hüquqi şəxslərin birgə fəaliyyət göstərmək üçün üzvlüyə əsaslanan könüllü

birliyi olub iştirakçılarının maddi və başqa tələbatının onun üzvlərinin əmlak pay haqlarının birləşdirilməsi

yolu ilə ödənilməsi məqsədi ilə yaradılır.

109.2. Kooperativin nizamnaməsində bu Məcəllənin 47.2-ci maddəsində göstərilən məlumatlardan savayı,

kooperativ üzvlərinin pay haqlarının miqdarı haqqında; pay haqlarının verilməsi qaydası və onların verilməsi

öhdəliyinin pozulmasına görə kooperativ üzvlərinin məsuliyyəti haqqında; kooperativin idarəetmə orqanlarının

tərkibi və səlahiyyəti, onların qərarlar qəbul etməsi, o cümlədən barəsində qərarların yekdilliklə və ya

şərtləşdirilmiş səs çoxluğu ilə qəbul olunduğu məsələlərə dair qərarlar qəbul etməsi qaydası haqqında;

kooperativin düşdüyü zərərin onun üzvləri tərəfindən ödənilməsi qaydası haqqında şərtlər göstərilməlidir.

109.3. Kooperativin adında onun fəaliyyətinin əsas məqsədi, habelə "kooperativ" sözü göstərilməlidir.

109.4. Kooperativlərin ayrı-ayrı növlərinin, o cümlədən istehlak kooperativlərinin və kondominiumların

xüsusiyyətləri və hüquqi vəziyyəti, habelə onların üzvlərinin hüquq və vəzifələri bu Məcəllə ilə

müəyyənləşdirilir.

[175]

15 may 2015-ci il tarixli 1283-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Respublika” qəzeti,

24 may 2015-ci il, № 110, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2015-ci il, № 5, maddə 512)

ilə109.2-ci maddədə “hüququ” sözündən sonra “(bu Məcəllənin 49-1.2-ci və 49-1.3-cü maddələrində nəzərdə tutulmuş

hallar istisna olmaqla)” sözləri əlavə edilmişdir.

[176]

30 dekabr 2016-cı il tarixli 492-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti,

7 fevral 2017-ci il, № 27, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2017-ci il, № 02, maddə 151) ilə

yeni məzmunda 109.18-ci maddə əlavə edilmişdir.

[177]

17 iyun 2003-cü il tarixli 479-IIQD nömrəli “Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə əlavələr və

dəyişikliklər edilməsi haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik

toplusu, 2003-cü il, № 8, maddə 420) ilə məcəlləyə 109-1 – 109-4-cu maddələr əlavə edilmişdir .

[178]

17 iyun 2003-cü il tarixli 479-IIQD nömrəli “Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə əlavələr və

dəyişikliklər edilməsi haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik

toplusu, 2003-cü il, № 8, maddə 420) ilə Məcəllənin 110.1-ci maddəsinin mətni yeni redaksiyada verilmişdir:

110.1. Kooperativin mülkiyyətində olan əmlak kooperativin nizamnaməsinə müvafiq surətdə onun üzvlərinin

paylarına bölünür.

[179]

17 iyun 2003-cü il tarixli 479-IIQD nömrəli “Azərbaycan Respublikasının mülki məcəlləsinə əlavələr və

dəyişikliklər edilməsi haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik

toplusu, 2003-cü il, № 8, maddə 420) ilə məcəlləyə 110-1 – 110-3-cü maddələr əlavə edilmişdir .

[180]

15 may 2015-ci il tarixli 1283-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Respublika” qəzeti,

24 may 2015-ci il, № 110, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2015-ci il, № 5, maddə 512) ilə

yeni məzmunda 111.3.5-1-cı maddə əlavə edilmişdir.

[181]

17 iyun 2003-cü il tarixli 479-IIQD nömrəli “Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə əlavələr və

dəyişikliklər edilməsi haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik

toplusu, 2003-cü il, № 8, maddə 420) ilə Məcəllənin 111-ci maddəsinə 111.6-111.15-ci maddələr əlavə edilmişdir.

[182]

6 iyul 2023-cü il tarixli 936-VIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Dövlət

İnformasiya Agentliyinin (AZƏRTAC-ın) rəsmi internet saytı, 1 avqust 2023-cü il, “Azərbaycan” qəzeti, 3 avqust

2023-cü il, № 162, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2023-cü il, № 8, I kitab, maddə 10 94) ilə

111.8-ci maddənin ikinci cümləsinə “tələbi ilə” sözlərindən sonra “(maliyyə bazarlarında nəzarət edilən

subyektlərə münasibətdə “Azərbaycan Respublikasının Mərkəzi Bankı haqqında” Azərbaycan Respublikası Qanununun

tələbləri nəzərə alınmaqla)” sözləri əlavə edilmişdir və üçüncü cümləsində “ İdarə heyətinin (sədrin), müşahidə

şurasının və təftiş komissiyasının (müfəttişin) təşəbbüsü, yaxud səs hüququna malik olan üzvlərin ən azı dörddə

birinin tələbi ilə” sözləri “Bu halda” sözləri ilə əvəz edilmişdir.

[183]

22 noyabr 2013-cü il tarixli 819-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Respublika” qəzeti,

30 dekabr 2013-cü il, № 289, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2013-cü il, № 12, maddə 1478)

ilə 114.3-cü, 116.3-cü və 117.7-ci maddələrdə “ onun” sözündən sonra “borclarının ödənilməsindən sonra qalan”

sözləri əlavə edilmişdir.

[184]

12 fevral 2010-cu il tarixli 952-IIIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti

18 aprel 2010-cu il, № 82, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2010-ci il, № 4, maddə 265) ilə

115.1-ci maddədən «könüllü» sözü çıxarılmışdır.

[185]

12 fevral 2010-cu il tarixli 952-IIIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti

18 aprel 2010-cu il, № 82, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2010-ci il, № 4, maddə 265) ilə

115.1-1-ci maddə əlavə edilmişdir.

[186]

17 iyun 2003-cü il tarixli 479-IIQD nömrəli “Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə əlavələr və

dəyişikliklər edilməsi haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik

toplusu, 2003-cü il, № 8, maddə 420) ilə Məcəllənin 117.1-ci maddəsində “habelə ümumi əmlak mənafelərinin təmsil

və müdafiə edilməsi” sözləri “habelə ümumi mənafelərin (əmlak mənafeləri daxil olmaqla) təmsil və müdafiə

edilməsi (o cümlədən dövlət və digər orqanlarda, beynəlxalq təşkilatlarda)” sözləri ilə əvəz edilmişdir.

[187]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə 4-cü fəslin 4-cü paraqrafı çıxarılmışdır. Paraqrafın əvvəlki redaksiyasında deyilirdi:

§4. Hüquqi şəxslərin inventar siyahısı, illik balansı və auditi

M a d d ə 1 2 0 . Hüquqi şəxslərin inventar siyahısı

120.1. Öz təsərrüfat fəaliyyətinin əvvəlində hüquqi şəxs, əvvəla, əmlakının tərkibinə daxil olan

obyektlərin, o cümlədən torpaq sahələrinin, daşınar obyektlərin, tələblərin və nağd pul məbləğinin, ikincisi,

borclarının dəqiq siyahılarını tərtib etməyə, bu zaman ayrı-ayrı əmlak obyektlərinin və öhdəliklərinin dəyərini

göstərməyə (inventar siyahısı) borcludur. Sonrakı dövrdə inventar siyahısı hər maliyyə ilinin sonu üçün tərtib

edilir. İnventar siyahısı təsərrüfat ili qurtardıqda işlərin lazımi gedişinə uyğun müddətdə tərtib edilir.

120.2. Əsas kapital obyektləri, habelə xammal, yardımçı və iş materialları, əgər onlar vaxtaşırı

dəyişdirilirsə, onların ümumi dəyəri isə firma üçün ikinci dərəcəli əhəmiyyət daşıyırsa, eyni həcmlərdə və eyni

dəyərlə qəbul edilməlidir, bu şərtlə ki, miqdar, dəyər və tərkib baxımından onların mövcudluğu yalnız cüzi

dəyişikliklərə məruz qalsın. Bu əmlak obyektlərinin maddi inventarlaşdırılması üç ildən bir aparılır. Ehtiyat

əmlakın eyni növlü obyektləri, habelə eyni növlü və ya təqribən bərabər qiymətli digər daşınar əmlak obyektləri

bir qrupda birləşdirilir və hesablanmış orta dəyərlə qəbul edilir.

120.3. Əmlak obyektlərinin növlər, miqdar və dəyər baxımından mövcudluğunun inventar siyahısı təkcə ayrı-

ayrı əmlak obyektlərinin müfəssəl qeydiyyatı ilə deyil, həm də qəbul olunmuş riyazi-statistik metodlardan

istifadə etməklə seçmə sınaqlar yolu ilə də müəyyənləşdirilə bilər. Bu zaman tətbiq olunan prosedur lazımi

mühasibat uçotu prinsiplərinə uyğun gəlməlidir. Bu qaydada tərtib edilmiş inventar siyahısının informasiya

dəyəri maddi inventarlaşdırma vasitəsilə tərtib edilmiş inventar siyahısının informasiya dəyərinə uyğun

gəlməlidir.

120.4. Təsərrüfat ilinin sonu üçün inventar siyahısı tərtib edilərkən, əgər əmlak obyektlərinin növlər,

miqdar və dəyər baxımından mövcudluğunu müəyyənləşdirməyin mümkünlüyü lazımi mühasibat uçotu prinsiplərinə uyğun

gələn başqa üsulla təmin edilirsə, əmlak obyektlərinin həmin an üçün maddi inventarlaşdırılması tələb olunmur.

120.5. Təsərrüfat ilinin sonu üçün ümumi inventar siyahısında əmlak obyektlərini göstərmək məcburi

deyildir, bu şərtlə ki:

120.5.1. hüquqi şəxs onların növlər, miqdar və dəyər baxımından mövcudluğunu təsərrüfat ili başa çatanadək

sonuncu üç ayın və ya təsərrüfat ili başa çatdıqdan sonra ilk iki ayın günlərindən biri üçün tərtib edilmiş

xüsusi inventar siyahısında göstərsin;

120.5.2. yuxarıda göstərilən lazımi mühasibat uçotu prinsiplərinə uyğun gələn artan yekun və ya

interpolyasiya metodları ilə xüsusi inventar siyahıyaalması sayəsində təsərrüfat ilinin sonunda mövcud olan

əmlak obyektlərinin həmin an üçün lazımınca qiymətləndirilməsinin mümkünlüyü təmin edilsin.

M a d d ə 1 2 1 . Hüquqi şəxsin ilkin və illik balansı

121.1. Öz fəaliyyətinin əvvəlində və sonralar təsərrüfat ilinin sonunda hüquqi şəxs onun kapitalı ilə

öhdəlikləri arasında nisbəti göstərən balans (ilkin balans, balans) tərtib etməlidir. Hər təsərrüfat ilinin

sonunda təsərrüfat ili üçün gəlirlərin və xərclərin müqayisəsi (mənfəətlə zərərin hesabı) tərtib edilir. Balans

və mənfəətlə zərərin hesabı illik (yekun) balansı təşkil edir. İllik balans lazımi mühasibat uçotu prinsiplərinə

müvafiq surətdə işlərin lazımi gedişinə uyğun müddətdə tərtib edilir. İllik balans aydın və dəqiq olmalıdır.

121.2. İllik balans hüquqi şəxsin qanuni təmsilçiləri tərəfindən Azərbaycan dilində və ölkənin valyutasında

tərtib edilir və imzalanır.

121.3. İllik balansda bütün əmlak obyektləri, borclar, ardıcıl hesabat dövrləri arasında məsrəflər ilə

mədaxilin uçotuna hədd qoyan maddələr, habelə xərclər və gəlirlər göstərilməlidir. Aktivlərin maddələrini

passivlərin maddələrinə, xərcləri gəlirlərə hesablamaq olmaz.

121.4. Balansda əsas və dövriyyə kapitalı, öz kapitalı, öhdəliklər, habelə ardıcıl hesabat dövrləri arasında

məsrəflərin və mədaxilin uçotuna hədd qoyan maddələr ayrıca göstərilməli və onların bölgüsü aparılmalıdır. Əsas

kapital üzrə yalnız təsərrüfatın aparılması üçün daimi nəzərdə tutulan obyektlər göstərilməlidir. Firmanın təsis

edilməsinə və öz kapitalının cəlb edilməsinə çəkilmiş xərcləri balansa aktivlərin maddələri kimi daxil etmək

olmaz. Eyni qayda əsas kapitalın əvəzsiz əldə edilmiş qeyri-maddi əmlak obyektləri üçün də qüvvədədir.

121.5. Ehtiyatlar hüquqi şəxsə qarşı tələblərin irəli sürülüb-sürülməyəcəyinin və hansı miqdarda

sürüləcəyinin məlum olmadığı hallarda öhdəliklər üçün yaradılır. Ehtiyatlar yarımçıq qalmış əqdlər üzrə

gözlənilən zərərin ödənilməsi üçün yaradılır. Ehtiyatlar yalnız onların yaradılması zərurəti aradan qalxdıqda

ləğv edilir.

121.6. Ardıcıl hesabat dövrləri arasında məsrəflərin və mədaxilin uçotuna hədd qoyan maddələrdə yekun

gününədək çəkilmiş xərclər göstərilir. Bunlar həmin gündən sonrakı müəyyən dövrə aid xərclərdir. Ardıcıl hesabat

dövrləri arasında məsrəflərin və mədaxilin uçotuna hədd qoyan maddələrin passivlərində yekun gününədək olan

mədaxil göstərilir. Bunlar həmin gündən sonrakı müəyyən dövrə aid gəlirlərdir.

121.7. İllik balansda göstərilmiş əmlak obyektləri və öhdəliklər qiymətləndirilərkən aşağıdakı prinsiplər də

nəzərə alınmalıdır:

121.7.1. təsərrüfat ilinin birinci gününə aid dəyər qiymətləri əvvəlki təsərrüfat ilinin yekun balansının

dəyər qiymətləri ilə üst-üstə düşməlidir;

121.7.2. əmlak obyektləri və öhdəliklər yekun günü üçün ayrılıqda qiymətləndirilir;

121.7.3. dəyər qiymətləndirilməsi ehtiyatla aparılmalı, xüsusən yekun gününədək məlum olmuş və ya əmələ

gəlmiş bütün gözlənilən risklər və zərər nəzərə alınmalıdır; bu qayda həmin risklərin və zərərin yalnız yekun

günü ilə illik balansın tərtib edildiyi gün arasındakı dövrdə məlum olduğu halda da qüvvədədir;

121.7.4. mənfəət yalnız o halda nəzərə alınır ki, yekun gününədək o, həqiqətən reallaşmış olsun;

121.7.5. təsərrüfat ilinin xərcləri və gəlirləri illik balansda verilmiş və ya alınmış ödənişlər amili

nəzərə alınmadan göstərilir;

121.7.6. əvvəlki təsərrüfat ili üçün illik balansın tərtibi zamanı istifadə olunmuş dəyər

qiymətləndirilməsi metodları tətbiq edilməlidir.

121.8. Yuxarıda göstərilən prinsiplərdən kənara çıxmağa yalnız əsaslandırılmış, müstəsna hallarda icazə

verilir; bu cür kənaraçıxmalar qoşmada izah edilməli və əsaslandırılmalıdır.

121.9. Balansın aktivlərində və passivlərində maddələrin dəyər qiymətləndirilməsi üçün aşağıdakı prinsiplər

də tətbiq edilir:

121.9.1. əmlak obyektləri bu Məcəllənin 121.9.2 və 121.9.3-cü maddələrinə görə yol verilən amortizasiya

ayırmaları çıxılmaqla, əldə etməyə və ya hazırlamaya çəkilmiş xərclər üzrə maksimum qiymətləndirilir;

121.9.2. əsas kapitalın istifadə müddəti məhdud olan əmlak obyektləri üzrə əldə etmə və ya hazırlama

xərcləri əvvəlki təsərrüfat ili üçün planlı amortizasiya ayırmaları miqdarında azaldılır. Ayrıca təsərrüfat ili

üçün tətbiq edilən planlı amortizasiya normaları müəyyənləşdirilərkən əldə etmə və ya hazırlama xərcləri əmlak

obyektindən istifadə ediləcəyinin ehtimal olunduğu təsərrüfat illəri arasında bölünməlidir. Əsas kapitalın bütün

əmlak obyektləri üzrə, hətta onların istifadəsi üçün müddət məhdudiyyəti olsa da, plandankənar amortizasiya

ayırmaları həyata keçirilərək, əmlak obyektləri ağlabatan kommersiya qiyməti əsas götürülməklə yekun günü üçün

onlara verilə bilən daha aşağı dəyər üzrə qiymətləndirilə bilər. Plandankənar amortizasiya ayırması əmlak

obyektinin dəyərinin ehtimal edilən sürəkli azalması halında həyata keçirilir;

121.9.3. dövriyyə kapitalının əmlak obyektləri üzrə amortizasiya ayırmaları ona görə aparılır ki, onlar

yekun günü üçün birja və ya bazar qiymətindən irəli gələn daha aşağı dəyər üzrə qiymətləndirilsin. Əgər birja və

ya bazar qiymətini müəyyənləşdirmək mümkün deyilsə və əgər əldə etmə və ya hazırlama xərcləri yekun günü üçün

əmlak obyektlərindən ötrü qəbul edilə bilən dəyərdən yüksəkdirsə, amortizasiya ayırmaları həmin dəyərədək həyata

keçirilir. Bundan başqa, əgər ayırmalar zəruridirsə, onlar ağlabatan kommersiya qiyməti üzrə aparılmalıdır ki,

gələcəkdə dəyərin azalıb-artması ilə əlaqədar əmlak obyektlərinin dəyər qiymətinin dəyişməsinin qarşısı alınsın;

121.9.4. əsas və dövriyyə kapitalında olan qısamüddətli və ya uzunmüddətli tələblər üzrə amortizasiya

ayırmaları o halda aparılır ki, bu tələblərin əsasları və ya miqdarı barəsində borclunun etirazı vardır və ya

borclunun əmlak vəziyyəti ilə əlaqədar olaraq onların ödənilməsi təmin edilmir, hüquqi şəxsin isə yetərli

təminatları yoxdur. Belə tələblər tam miqdarda və ya ən azı ağlabatan kommersiya qiyməti əsas götürülməklə

ödənilə bilən məbləğədək silinir;

121.9.5. Bu Məcəllənin 121.9.2, 121.9.3 və 121.9.4-cü maddələrinə uyğun aşağı dəyər qiymətini amortizasiya

üçün əsasların olmadığı halda da saxlamaq mümkündür;

121.9.6. amortizasiya ayırmaları bir də onun üçün həyata keçirilə bilər ki, əsas və dövriyyə kapitalının

əmlak obyektləri yalnız vergi hüququna müvafiq surətdə yol verilə bilən amortizasiya üçün hesabdan silməyə

əsaslanan daha aşağı dəyər üzrə qiymətləndirilsin;

121.9.7. hüquqi şəxsin nizamnaməsinə görə şəriklərin göstərdikləri kapital və ehtiyatlar nominal məbləğ

üzrə qiymətləndirilir;

121.9.8. öhdəliklər geri ödənişlərin məbləğləri üzrə qiymətləndirilməlidir. Əgər öhdəliklər üzrə geri

ödənişlərin məbləği xərclərin məbləğindən çoxdursa, yaranan fərq aktivlərin ardıcıl hesabat dövrləri arasında

məsrəflərin və mədaxilin uçotuna hədd qoyan maddəsi kimi qiymətləndirilə bilər və öhdəliyin qüvvədə olduğu dövr

ərzində eyni ölçülü illik paylar şəklində silinir.

121.10. Əldə etmə xərcləri əmlak obyektini əldə etmək və onu istismara hazır vəziyyətə gətirmək üçün çəkilən

xərclərdir, bu şərtlə ki, onlar ayrıca əmlak obyektinə aid edilə bilsin. Əldə etmə xərclərinə onlarla bağlı olan

yanakı xərclər və əldə etməyə çəkilən əlavə xərclər də aiddir. Əldə etmə qiymətinin azalması əldə etmə

xərclərindən çıxılır.

121.11. Hazırlama xərcləri əmlak obyektinin hazırlanması, genişləndirilməsi və ya onun ilk vəziyyətindən

kənara çıxan dərəcədə xeyli yaxşılaşdırılması üçün malların işlədilməsi və xidmətlərin alınması nəticəsində

əmələ gələn xərclərdir. Bu xərclərə xammala və materiallara çəkilən xərclər, istehsal xərcləri və istehsalın

xüsusi xərcləri aiddir. Hazırlama xərcləri hesablanarkən onlara, hazırlamaya aid edilə bilmək şərti ilə, zəruri

olan ümumi maddi məsrəflərin, zəruri olan ümumi istehsal xərclərinin və əsas kapitala amortizasiya ayırmalarının

ağlabatan hissələri də aid edilə bilər. Ümumi idarəetmə ilə bağlı olan pay xərcləri, habelə müəssisənin sosial

təsisatlarına, könüllü sosial sığorta və müəssisənin pensiya təminatı üzrə ödənişlərə çəkilən xərclər nəzərə

alına bilər. Əvvəlki iki cümləyə uyğun xərclər yalnız o halda nəzərə alına bilər ki, onlar hazırlama dövrünə

təsadüf etsin. Satış xərclərini hazırlama xərclərinə daxil etmək olmaz.

121.12. Borc kapitalı üçün faizləri hazırlama xərclərinə daxil etmək olmaz. Əmlak obyektinin hazırlanmasını

maliyyələşdirən borc kapitalı faizləri hazırlama dövrünə təsadüf etdiyi halda nəzərə alına bilər; belə halda

onlar əmlak obyektinin hazırlanmasına çəkilən xərclər sayılır.

121.13. Firma verilərkən hüquqi şəxsin firmanı satın almaq üçün icra etdiyi qarşılıqlı öhdəliyin verilən

firmanın borcları çıxılmaqla ayrı-ayrı əmlak obyektlərinin verildiyi məqamdakı dəyərindən çox olan məbləği

firmanın dəyəri kimi götürülə bilər. Hər sonrakı təsərrüfat ilində silinmə yolu ilə məbləğin dörddə bir hissəsi

ləğv edilir. Firmanın dəyərinin silinməsi ondan istifadənin ehtimal olunduğu təsərrüfat illəri arasında

planauyğun şəkildə bölüşdürülə bilər.

121.14. Lazımi mühasibat uçotu prinsiplərinə uyğun olaraq, eyni növlü əmlak obyektlərinin dəyər

qiymətləndirilməsi barəsində belə bir ehtimalı ehtiyatda saxlamaq olar ki, birincilərin əldə etdikləri və ya

hazırladıqları əmlak obyektləri və sonuncuların əldə etdikləri və ya hazırladıqları əmlak obyektləri birincilər

tərəfindən və ya digər müəyyən ardıcıllıqla istifadə edilmiş və ya özgəninkiləşdirilmişdir.

M a d d ə 1 2 2 . Balansın tərtibi

122.1. Balans hesab formasında tərtib edilir. Yekun gününədək on iki ay ərzində balans məbləği və

dövriyyədən mədaxili müvafiq icra hakimiyyəti orqanının müəyyənləşdirdiyi son məbləğdən yüksək olmayan hüquqi

şəxslər aşağıda hərflərlə və Roma rəqəmləri ilə işarələnmiş bəndlərdəki aktivlərdə və passivlərdə verilən

maddələri sonrakı bölgünü aparmadan yalnız ümumi məbləğdə göstərə bilərlər; tələb edilən ardıcıllıq

gözlənilməlidir.

122.2. Balansın aktivlərinə aşağıdakılar daxil edilir:

A. Əsas kapital:

A.I. Qeyri-maddi əmlak obyektləri:

A.I.1. Konsessiyalar, əqli əmək nəticələrinin müdafiəsi hüquqları və oxşar hüquqlar və sərvətlər, habelə bu

cür hüquqlar və sərvətlər üçün xüsusi icazələr (lisenziyalar);

A.I.2. Firmanın dəyəri;

A.I.3. Qeyri-maddi əmlak obyektləri üzrə icra edilmiş avans ödənişləri.

A.II. Əşya şəklində mayalar:

A.II.1. Torpaq sahələri və onlara bərabər hüquqlar və binalar, o cümlədən özgə torpaq sahələrindəki binalar;

A.II. 2. Texniki avadanlıq və maşınlar;

A.II. 3. Digər avadanlıq, firmanın ləvazimatı;

A.II. 4. Əşya şəklində mayalar və tikilməkdə olan avadanlıq üzrə icra edilmiş avans ödənişləri.

A.III. Maliyyə qoyuluşları:

A.III.1. İqtisadi cəhətdən bağlı firmalarda pay iştirakları;

A.III.2. Qiymətli kağızlar;

A.III.3. İqtisadi cəhətdən bağlı firmalara qoyuluşlar;

A.III.4. Digər qoyuluşlar.

B. Dövriyyə kapitalı:

B.I. Ehtiyatlar:

B.I.1. Xammal, yardımçı və iş materialları;

B.I.2. Yarımçıq məhsul, yarımçıq xidmətlər;

B.I.3. Hazır məhsul və mallar;

B.I.4. İcra edilmiş avans ödənişləri.

B.II .Tələblər və digər əmlak obyektləri:

B.II.1. Göndərmə və xidmətlər üzrə tələblər;

B.II.2. İqtisadi cəhətdən bağlı firmalara tələblər;

B.II.3. Digər əmlak obyektləri.

B.III. Qiymətli kağızlar.

B.IV. Çeklər, kassa nəqdiyyəsi və kredit idarələrindəki nağdsız vəsait.

C. Ardıcıl hesabat dövrləri arasında məsrəflərin və mədaxilin uçotuna hədd qoyan maddələr.

Ç. Yekun (balans məbləği).

122.3. Balansın passivlərinə aşağıdakılar daxil edilir:

A. Öz kapitalı:

A.I. Nizamnamə kapitalı (tam və kommandit ortaqlıqlarında və kooperativlərdə - onların üzvlərinin kapital

hesablarındakı məbləğ);

A.II. Kapital ehtiyatı;

A.III. Mənfəətdən ehtiyata ayırmalar:

A.III.1. Qanun üzrə ehtiyat;

A.III.2. Nizamnamə üzrə ehtiyat;

A.III.3. Mənfəətdən ehtiyata digər ayırmalar;

A.III.4. Əvvəlki illərdən keçirilmiş mənfəət və ya keçirilmiş zərər;

A.III.5. İllik artıqlıq və ya illik əskiklik.

B. Ehtiyata ayırmalar:

B.1. Vergilərin ödənilməsi üçün ehtiyata ayırmalar;

B.2. Qeyri-müəyyən öhdəliklərin ödənilməsi üçün ehtiyata ayırmalar.

C. Öhdəliklər:

C.1. Borclar;

C.2. Kredit idarələri qarşısında öhdəliklər;

C.3. Sifarişlər üzrə alınmış avans ödənişləri;

C.4. Göndərmə və xidmətlər üzrə öhdəliklər;

C.5. Köçürmə veksellərinin ödənişə qəbul edilməsi və öz veksellərinin çıxarılması üzrə öhdəliklər;

C.6. İqtisadi cəhətdən bağlı firmalar qarşısında öhdəliklər;

C.7. Vergilər və sosial ayırmalar üzrə öhdəliklər;

C.8. Digər öhdəliklər.

Ç. Ardıcıl hesabat dövrləri arasında məsrəflərin və mədaxilin uçotuna hədd qoyan maddələr.

D. Yekun (balans məbləği).

122.4. Əgər hüquqi şəxsin göstərilən maddələrdən birinə aid edilə bilən əmlak obyektləri və ya öhdəlikləri

yoxdursa, balansda həmin maddəni göstərməmək olar. Əgər əmlak obyekti və ya öhdəlik balansın bir neçə maddəsinə

uyğun gəlirsə, onların başqa maddələrə də mənsub olması göstərildikləri maddədə qeyd edilir. Əvvəlki təsərrüfat

ilinin sonuna aid müvafiq məbləğ balansda hər maddə üzrə ayrıca qrafada göstərilir.

122.5. Hüquqi şəxsin təsərrüfat fəaliyyətinin hərəkətə gətirilməsinə və genişləndirilməsinə çəkilən

xərcləri, əgər onlardan balansda istifadə etmək mümkün deyilsə, aktivlərə balans subsidiyası kimi daxil etmək

olar. "Təsərrüfat fəaliyyətinin hərəkətə gətirilməsi və genişləndirilməsi xərcləri" adlanan həmin maddə balansda

əsas kapitalın qarşısında göstərilir və qoşmada izah edilir. Əgər belə maddələr balansda aktivlər üzrə

göstərilirsə, mənfəət yalnız o halda bölüşdürülə bilər ki, bölgüdən sonra qalan və istənilən vaxt nağdlaşdırıla

bilən mənfəətdən ehtiyata ayırmalar, keçirilmiş mənfəət əlavə edilməklə və keçirilmiş zərər çıxılmaqla

qiymətləndirmə məbləğindən az olmasın.

122.6. Başqa firmalara qoyulan və həmin firmalarla yaranmış uzunmüddətli əlaqələr sayəsində hüquqi şəxsin

öz fəaliyyətinə xidmət üçün nəzərdə tutulan paylar həmin firmalarda iştirak sayılır. Bu zaman həmin iştirakın

qiymətli kağızlarla təsdiq edilib-edilmədiyi vacib deyildir. Şübhə olduqda səhmdar cəmiyyətlərinə qoyulan,

nominal məbləğləri bütövlükdə həmin cəmiyyətin nominal kapitalının beşdə bir hissəsini təşkil edən paylar

iştirak sayılır.

122.7. Hüquqi şəxsin üçüncü şəxslərə və ya iqtisadi cəhətdən bağlı firmalara uzun müddətə, lakin verildiyi

andan ən azı iki il müddətinə verdiyi ssudalar qoyuluşlar sayılır. Qoyuluş kimi sənəddən sənədə keçirilmə üçün

yalnız ssudanın verildiyi ilkin şərtləşdirilmiş müddət əsas götürülür.

122.8. Hüquqi şəxsin öhdəlikləri üzrə şəriklərin kreditorlar qarşısında məsuliyyətinə nizamnaməyə əsasən

məhdudiyyət qoyan kapital göstərilmiş kapital sayılır. Göstərilmiş kapital üzrə verilməmiş mayalar aktivlərdə

əsas kapital qarşısında ayrıca göstərilir və müvafiq surətdə adlandırılır; o cümlədən verilmiş mayalar qeyd

edilir. Zərər nəticəsində öz kapitalı tükəndikdə və passivlərin aktivlərdən artıqlığı əmələ gəldikdə, həmin

məbləğ balansın axırında aktivlərdə "öz kapitalı ilə ödənilməyən əskiklik" adı altında ayrıca göstərilir.

122.9. Kapital ehtiyatları kimi aşağıdakılar göstərilir:

122.9.1. Hüquqi şəxsin səhmləri buraxılarkən, yeni buraxılan səhmlər də daxil olmaqla, nominal məbləğdən

artıq əldə edilən məbləğ;

122.9.2. hüquqi şəxsin səhmlərinin əldə edilməsi üçün konversiya və opsion borc istiqrazları buraxılarkən

əldə edilən məbləğ;

122.9.3. öz səhmlərinə görə preferensiyalar üçün şəriklərin verdikləri əlavə ödənişlərin məbləği;

122.9.4. şəriklərin əldə etdikləri mayalara uyğun olaraq cəmiyyətin kapitalına qaytarılmaq hüququ olmadan

verdikləri nominal məbləğdən yuxarı digər ödənişlərin məbləği.

122.10. Qanuni göstərişlərə, nizamnaməyə və ya şəriklərin müvafiq qərarına uyğun olaraq, illik artıqlıqdan

tutulası vergiləri çıxmaqla ondan ehtiyata ayrılan məbləğlər mənfəətdən ehtiyata ayırmalar sayılır.

M a d d ə 1 2 3 . Mənfəətin və zərərin hesabı

123.1. Mənfəətin və zərərin hesabı pilləli formada tərtib edilir. Bu zaman aşağıdakı maddələr göstərilən

ardıcıllıqla ayrıca qeyd edilir:

123.1.1. dövriyyədən mədaxil;

123.1.2. hazır məhsulun və yarımçıq məhsulun mövcudluğunun artımı və ya azalması;

123.1.3. öz istehsalının kapitala çevrilmiş məhsulu;

123.1.4. ümumi balans;

123.1.5. xammala, yardımçı və iş materiallarına, mallar və xidmətlər əldə edilməsinə çəkilən xərclər;

123.1.6. əmək haqqı və sosial sığorta xərcləri;

123.1.7. əsas kapitalın qeyri-maddi əmlak obyektləri üzrə amortizasiya ayırmaları və təsərrüfat

fəaliyyətinin hərəkətə gətirilməsinə çəkilən, aktivlər üzrə keçən xərclər;

123.1.8. digər istehsal məsrəfləri;

123.1.9. müəssisənin təsərrüfat fəaliyyətinin nəticələri;

123.1.10. iqtisadi cəhətdən bağlı firmalar da daxil olmaqla, pay iştirakları üzrə gəlirlər;

123.1.11. əsas kapitalın qiymətli kağızları və qoyuluşlar üzrə gəlirlər;

123.1.12. digər faizlər və oxşar gəlirlər;

123.1.13. maliyyə qoyuluşları və dövriyyə kapitalının qiymətli kağızları üzrə amortizasiya ayırmaları;

123.1.14. faizlər və oxşar xərclər;

123.1.15. adi təsərrüfat fəaliyyətinin nəticələri;

123.1.16. fövqəladə gəlirlər;

123.1.17. fövqəladə xərclər;

123.1.18. gəlirlərdən vergilər;

123.1.19. digər vergilər;

123.1.20. illik artıqlıq və ya illik əskiklik.

123.2. Əgər hüquqi şəxsin mənfəət və zərər hesabının maddələrindən birinə aid olan xərcləri və ya gəlirləri

əmələ gəlməmişdirsə, bu maddəni göstərməmək olar. Əgər hüquqi şəxsin xərcləri və gəlirləri əvvəlki il üçün

mənfəət və zərər hesabında eyni növlü xərclərin və gəlirlərin göstərildiyi maddədə göstərilmirsə, onda bu, həmin

maddələrə aid məbləğ göstərilməklə mənfəət və zərər hesabında qeyd edilir və əgər söhbət hüquqi şəxsin

təsərrüfat fəaliyyətinin nəticəsi üçün mühüm məbləğlərdən gedirsə, qoşmada izah olunur.

123.3. Kapital ehtiyatlarının və ya mənfəətdən ehtiyata ayrımaların artması və ya azalması mənfəət və ya

zərər hesabında yalnız "illik artıqlıq" və ya "illik əskiklik" maddəsindən sonra göstərilir.

123.4. Mənfəət və zərər hesabının ayrı-ayrı maddələri üzrə göstərişlər.

123.4.1. dövriyyədən mədaxil - mədaxilin azalması (məsələn, bonus, güzəştlər) və dövriyyədən gəlir

çıxılmaqla, hüquqi şəxsin adi təsərrüfat fəaliyyəti üçün səciyyəvi olan məmulatın və malların satılmasından və

kirayəyə və ya icarəyə verilməsindən, habelə hüquqi şəxsin adi təsərrüfat fəaliyyəti üçün səciyyəvi olan

xidmətlərin göstərilməsindən götürülən mədaxildir.

123.4.2. mövcudluqda dəyişmələr - ehtiyatların həm miqdarının, həm də dəyərinin dəyişməsidir; lakin yalnız

hüquqi şəxsin adi amortizasiya ayırmalarından yüksək deyildirsə, amortizasiya ayırmalarıdır;

123.4.3. plandankənar amortizasiya ayrımaları, habelə amortizasiya ayırmaları müvafiq olaraq ayrılıqda

göstərilir və ya qoşmada qeyd edilir. Zərərin keçməsi ilə əlaqədar olan və mənfəətin ayrılmasına dair müqaviləyə

və ya mənfəətin bir hissəsinin ayrılmasına dair müqaviləyə əsasən alınmış gəlirlər və xərclər və ya köçürülmüş

mənfəət müvafiq adlar altında ayrılıqda göstərilir;

123.4.4. "fövqəladə gəlirlər" və "fövqəladə xərclər" maddələrində hüquqi şəxsin adi təsərrüfat

fəaliyyətindən kənarda əmələ gələn gəlirlər və xərclər göstərilir. Əgər göstərilmiş məbləğlər gəlirliyin

xarakteristikası üçün böyük əhəmiyyət daşıyırsa, qoşmada həmin maddələrin məbləğinə və növünə aid izahat

verilir. Yuxarıdakı müddəalar digər təsərrüfat ilinə aid olan gəlirlər və xərclər üçün də etibarlıdır;

123.4.5. Hüquqi şəxsin vergi ödəyicisi kimi ödədiyi və ya ödəməli olduğu məbləğlər vergilər kimi

göstərilir.

M a d d ə 1 2 4 . Hüquqi şəxsin illik balansına qoşma

124.1. Hüquqi şəxsin illik balansına əlavə olaraq qoşma tərtib edilir və bu qoşmada balansa dair izahatlar

verilir. İllik balansın tərtibi zamanı istifadə edilmiş balanslaşdırma və qiymətləndirmə metodları hüquqi şəxsin

əmlak vəziyyəti və gəlirliyi barəsində mümkün qədər dəqiq təsəvvür almaq üçün zəruri olan dərəcədə dolğun şərh

edilir. Əvvəlki yekun balanslarında istifadə edilmiş balanslaşdırma və qiymətləndirmə metodlarından

kənaraçıxmalar göstərilir və əsaslandırılır, habelə hüquqi şəxsin əmlak vəziyyətinə, maliyyə vəziyyətinə və

gəlirliyinə onların təsiri səciyyələndirilir. Qoşmada borc kapitalı üzrə faizlərin alınıb-alınmadığı göstərilir.

Plandankənar amortizasiya ayırmaları izah edilir və əsaslandırılır.

124.2. Veksellərin indossamenti və başqasına verilməsi üzrə, zaminlik üzrə, veksellərə və çeklərə, qarantiya

müqavilələrinə dair zaminlik üzrə öhdəliklər, habelə özgə öhdəlikləri üzrə qarantiyalar verilməsi üçün

məsuliyyət bağlılığı balansın passivlərində göstərilmədikdə qoşmada qeyd edilir; onlar bir məbləğ şəklində

göstərilə bilər. Yuxarıdakı öhdəliklər və məsuliyyət bağlılığı onlara dair eyni dəyərli geri tələblər olduqda da

göstərilir. Daha sonra balansda təmsil olunmayan digər maliyyə öhdəliklərinin ümumi miqdarı göstərilir; onlara

sürəkli öhdəlik münasibətləri də aiddir, özü də müqavilənin ləğvinin növbəti müddətinədək hüquqi şəxsin

xərclərinin dəyər qiyməti verilir.

124.3. Sonra qoşmada idarəetmə üçün cavabdeh olan bütün şəxslərin saxlanmasının ümumi məbləği (maaşlar,

mənfəətdə iştirak, xərclərin əvəzinin ödənilməsi, sığorta ödənişləri, komisyon muzdları və hər cür əlavə

haqlar), habelə müşahidə orqanları üzvlərinin əməyinin ödənilməsi göstərilməlidir. Bu ümumi məbləğlərə həmçinin

saxlanmaya çəkilən, lakin ödənilməyən və başqa növ tələblərə çevrilən və ya başqa tələblərin artırılması üçün

istifadə olunan ödənişlər daxil edilir. Təsərrüfat ili ərzində saxlanmaya sərf edilən ödənişlərdən başqa,

təsərrüfat ili ərzində həyata keçirilsə də, hələlik heç bir illik balansda göstərilməmiş digər ödənişlər

göstərilir. Əgər hüquqi şəxsin işlərinin idarə edilməsinə cavabdeh şəxslər hüquqi şəxsin özü üçün

fəaliyyətlərinə görə və ya qanuni təmsilçilər kimi və ya hüquqi şəxslə iqtisadi cəhətdən bağlı olan hüquqi

şəxslərdən birinin qulluqçuları kimi fəaliyyətlərinə görə ödənişlər alırlarsa, bu məbləğlər ayrılıqda

göstərilir. Daha sonra hüquqi şəxsin işlərinin idarə edilməsinə bundan əvvəl cavabdeh olmuş şəxslərə ödənişlərin

ümumi məbləğləri (peşman haqları (kompensasiyalar), pensiyalar, ailə başçısını itirməyə görə pensiyalar və oxşar

xidmətlər) göstərilir. Əgər həmin şəxslər və ya onların ölümündən sonra qalan qohumları iqtisadi cəhətdən bağlı

olan hüquqi şəxsdən də peşman haqları (kompensasiyalar) və ya pensiyalar alırlarsa, bunlar ayrılıqda göstərilir.

124.4. Bundan başqa, qoşmada, əgər hüquqi şəxs bu barədə xəbərdar edilmişdirsə, hüquqi şəxsdə iştirak

payının mövcudluğu göstərilir; bu zaman payın kimə mənsub olduğu və hüquqi şəxsin göstərilən kapitalının dörddə

bir hissəsindən çox olub-olmadığı və ya bir neçə şəxsin pay iştirakı olub-olmadığı göstərilir. Bundan başqa,

ölkədə yerləşən iqtisadi cəhətdən bağlı hüquqi şəxslərlə hüquqi və işgüzar əlaqələr, habelə bu hüquqi şəxslərdə

aparılan və hüquqi şəxsin vəziyyətinə mühüm təsir göstərə bilən ticarət əməliyyatları göstərilir.

124.5. Qoşma vicdanlı və icraçı hesabat prinsiplərinə uyğun gəlməlidir. Əgər ağlabatan kommersiya hesabına

görə müfəssəl məlumatın göstərilməsi hüquqi şəxsə və ya iqtisadi cəhətdən bağlı hüquqi şəxsə mühüm zərər vura

bilərsə, bu məlumat həmin zərərin vurula biləcəyinin ehtimal olunduğu dərəcədə göstərilməyə bilər. Əgər

məlumatlar təsərrüfat fəaliyyəti sirrinin qorunması haqqında göstərişlərə əsasən açıqlanmırsa, qoşmada onların

göstərilməli olduğu bənddə qeyd edilir ki, bu bəndin məlumatlarına müdafiə haqqında qeyd-şərt tətbiq edilmişdir.

124.6. Qoşmada hüquqi şəxsin işlərinin idarə olunmasına cavabdeh olan bütün şəxslərin və müşahidə

orqanlarının bütün üzvlərinin, habelə təsərrüfat ilində və ya daha sonra çıxmış bütün şəxslərin soyadları və azı

bir tam adı göstərilir. Hüquqi şəxsin işlərinin idarə edilməsinə cavabdeh olan şəxslərin daxil olduğu orqanının

sədri və müşahidə orqanının sədri özləri kimi göstərilir.

M a d d ə 1 2 5 . İşlərin vəziyyəti haqqında hesabat

Həcmləri bu Məcəllənin 122.1-ci maddəsində göstərilənlərdən yüksək olan hüquqi şəxslər işlərin vəziyyəti

haqqında hesabat tərtib etməlidirlər. Hesabatda ən azı illik hesabatın tərtib edildiyi ana qədər hüquqi şəxsin

işlərinin gedişi və əmlak vəziyyəti əks etdirilməli, həm də elə əks etdirilməlidir ki, faktik vəziyyətə uyğun

mənzərə əldə olunsun. İşlərin vəziyyəti haqqında hesabatda təsərrüfat ilinin sonunadək həyata keçirilmiş xüsusi

əhəmiyyətli əməliyyatlar üzərində dayanılmalı, habelə hüquqi şəxsin cari ildə və imkan daxilində növbəti

təsərrüfat ilində ehtimal edilən inkişafı göstərilməlidir.

M a d d ə 1 2 6 . Audit

126.1. Bu Məcəllə ilə tələb edilən hallarda və ümumiyyətlə, həcmləri 122.1-ci maddədə göstərilənlərdən

yüksək olan hər bir hüquqi şəxsin, qoşma da daxil olmaqla, illik balansı auditor tərəfindən yoxlanılmalıdır.

Auditor yoxlamanın nəticələri haqqında yazılı hesabat tərtib etməlidir. Hesabatda mühasibat uçotunun, illik

balansın və qoşmanın qanuni göstərişlərə uyğun gəlib-gəlmədiyi və hüquqi şəxsin qanuni təmsilçilərinin auditor

tərəfindən tələb olunan izahatları və təsdiqləyici sənədləri təqdim edib-etmədikləri xüsusi qeyd olunmalıdır.

Auditor hesabatı imzalayıb hüquqi şəxsin işlərinin idarə edilməsinə cavabdeh olan şəxslərə təqdim etməlidir.

126.2. Əgər yoxlamanın yekun nəticəsinə görə heç bir irad yoxdursa, auditor bunu belə bir qeydlə təsdiq

etməlidir: "Qulluq borcumla əlaqədar apardığım (apardığımız) yoxlama ilə müəyyənləşdirilmişdir ki, mühasibat

uçotu və illik balans qanuni göstərişlərə və nizamnamənin müddəalarına uyğundur. Lazımi mühasibat uçotu

baxımından illik balans hüquqi şəxsin əmlak, maliyyə vəziyyətinin və gəlirliyinin faktik münasibətlərə uyğun

olan mənzərəsini yaradır". Əgər əlavə qeydlər edilməsi zəruridirsə, onda yoxlamanın məzmunu və təsdiqləyici

qeydin mənası haqqında yanlış təəssürata yol verməmək üçün təsdiqləyici qeyd tamamlanır. Əgər iradlar vardırsa,

auditor ya təsdiqləyici qeydi ixtisar edir, ya da ondan imtina edir.

126.3. Yoxlama aparılmadıqda illik balans qəbul edilmir. Əgər hüquqi şəxsin işlərinin idarə edilməsinə

cavabdeh olan şəxslər yoxlama haqqında hesabat onlara təqdim edildikdən sonra illik balansı və ya qoşmanı

dəyişdirərlərsə, onda auditor illik balansı və qoşmanı, dəyişiklik bunu tələb edirsə, yoxlamalıdır. Auditor

təsdiq haqqında öz qeydini və ya təsdiqləmədən imtina haqqında qeydini imzalayaraq olduğu yeri və tarixi

göstərir. Təsdiqləmə haqqında qeyd və ya təsdiqləmədən imtina haqqında qeyd də yoxlama haqqında hesabata daxil

edilir.

126.4. İllik balansın auditorunu hüquqi şəxsin üzvlərinin yığıncağı seçir. Auditor müvafiq surətdə

yoxlamalı olduğu təsərrüfat ilinin sonunadək seçilir. Seçkidən dərhal sonra hüquqi şəxsin işlərinin idarə

edilməsinə cavabdeh olan şəxslər auditora yoxlama tapşırığı verməlidirlər.

126.5. Azərbaycan Respublikasında auditor fəaliyyəti ilə məşğul olmağa icazə almış müstəqil auditorlar və

auditor təşkilatları auditor ola bilərlər. Birbaşa, dolayısı ilə və ya özgə əmlakının idarəçiləri kimi hüquqi

şəxsdə payları olan və ya hüquqi şəxsin kitablarının tərtibi və ya yoxlanmalı olan illik balansının tutulması

zamanı öz yoxlamasının çərçivəsindən kənara çıxan fəaliyyətdə iştirak etmiş şəxslər hüquqi şəxsin auditoru ola

bilməzlər.

126.6. Auditor, onun assistentləri və təftiş firmasının yoxlamada iştirak edən təmsilçiləri auditi vicdanla

və qərəzsiz aparmalı və sirri saxlamalıdırlar. Onlar iş zamanı özlərinə bəlli olan təsərrüfat fəaliyyəti

sirrindən istifadə edə bilməzlər. Bilərəkdən və ya ehtiyatsızlıq üzündən öz vəzifələrini pozanlar bununla

əlaqədar yaranan zərərin əvəzini hüquqi şəxsə ödəməyə borcludurlar.

M a d d ə 1 2 7 . Hüquqi şəxslərin sənədlərinin saxlanılması

127.1. On il ərzində aşağıdakı sənədlər ayrılıqda saxlanılır.

127.1.1. təsərrüfat kitabları, inventar siyahıları, ilkin balanslar, yekun balansları, o cümlədən işlərin

vəziyyəti haqqında hesabatlar; bu göstərilənlərə onların başa düşülməsi üçün zəruri olan bütün iş sərəncamları

da aiddir;

127.1.2. daxil olmuş təsərrüfat yazışması və göndərilmiş təsərrüfat yazışmasının surətləri;

127.1.3. kitabdan kitaba keçirilmək üçün ilkin sənədlər (əsaslandırıcı mühasibat sənədləri).

127.2. Saxlanma müddəti müvafiq təsərrüfat kitabında sonuncu qeydiyyatın aparıldığı, inventar siyahısının

tərtib edildiyi, ilkin və ya illik balansın qəbul edildiyi, təsərrüfat məktubunun alındığı və ya göndərildiyi və

ya əsaslandırıcı sənədin yaradıldığı təqvim ilinin sonundan başlanır.

M a d d ə 1 2 8 . Hüquqi şəxsin sənədlərinin təqdim edilməsi

128.1. Təsərrüfat kitablarının tərtibi, inventar siyahısının, habelə illik balansın tutulması ilə əlaqədar

hüquqi şəxsin icra etməli olduğu bütün vəzifələri hüquqi şəxsin qanuni təmsilçiləri icra etməlidirlər. Əgər

bunun üçün bir neçə şəxs cavabdehdirsə, onlardan hər biri birinci cümlədən irəli gələnləri icra etməyə

borcludur.

128.2. Hüquqi mübahisələr olduqda məhkəmə ərizəyə əsasən və ya öz mülahizəsi ilə tərəflərdən birinin bu

Məcəllənin 127.1.1, 127.1.2 və 127.1.3-cü maddələrində göstərilmiş sənədlərinin təqdim olunmasını tələb edə

bilərlər. Hüquqi mübahisədə belə sənədlər təqdim edildikdə onların məzmununa, əgər bu, mübahisə predmetinə

toxunursa, tərəfləri cəlb etməklə baxılır və zərurət olduqda çıxarışlar edilir. Kitabların qalan məzmunu məhkəmə

qarşısında onların lazımınca tərtib edilib-edilmədiyinin yoxlanılması üçün zəruri olan dərəcədə açılır. Əmlak

mübahisələri, o cümlədən vərəsəlik və əmlak bölgüsü haqqında işlər zamanı məhkəmə ticarət kitablarının tam

məzmunu ilə tanış olmaq üçün onların təqdim olunması barədə sərəncam verə bilər.

KM1

Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin 133.1-ci maddəsi Azərbaycan Respublikası Konstitusiyasının

58, 59-cu maddələrinə və 71-ci maddəsinin II hissəsinə uyğun olmadığına görə qüvvədən düşmüş hesab edilmişdir.

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi, qüvvəyə

minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və həmin

qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi barədə”

Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8, maddə

693) ilə 4-cü fəslin 5-ci paraqrafı çıxarılmışdır. Paraqrafın əvvəlki redaksiyasında deyilirdi:

§ 5. Hüquqi şəxslərin dövlət reyestri

M a d d ə 1 2 9 . Hüquqi şəxslərin dövlət reyestrinin aparılması

129.1. Hüquqi şəxslərin dövlət reyestrini müvafiq icra hakimiyyəti orqanı mərkəzləşdirilmiş qaydada illər

üzrə və Azərbaycan Respublikasının hər bir inzibati ərazi vahidi üzrə, habelə digər meyarlar üzrə aparır.

Zərurət olduqda hüquqi şəxslərin dövlət reyestrinin filialları yaradıla bilər.

129.2. Hüquqi şəxslərin qeydə alınması məqsədilə bütün ərizələr hüquqi şəxslərin dövlət reyestrini aparan

orqana verilir.

M a d d ə 1 3 0 . Qeydə alınmalı faktlar və saxlanmağa verilən sənədlər

130.1. Dövlət reyestrində hüquqi şəxslərin onların qeydiyyatı ilə əlaqədar yazıda aşağıdakı məlumatlar

göstərilməlidir:

130.1.1. hüquqi şəxsin adı (firma);

130.1.2. hüquqi şəxsin yerləşdiyi yaşayış məntəqəsi;

130.1.3. hüquqi şəxsin təşkilati-hüquqi forması;

130.1.4. maliyyə ili;

130.1.5. hüquqi şəxsin hər bir təsisçisinin soyadı, adı, atasının adı, vətəndaşlığı və yaşayış yeri;

130.1.6. hüquqi şəxsin hər bir qanuni təmsilçisinin soyadı, adı, atasının adı, vətəndaşlığı və yaşayış

yeri.

130.2. Kommandit ortaqlığında yuxarıda göstərilənlərdən əlavə, hər bir kommanditçinin mayasının miqdarı

haqqında məlumat göstərilməlidir.

130.3. Məhdud məsuliyyətli cəmiyyətdə və ya səhmdar cəmiyyətində yuxarıda göstərilənlərdən əlavə, kapitalın

miqdarı haqqında, hər bir təsisçinin mayasının miqdarı haqqında məlumatlar və müşahidə şurasının yaradıldığı

halda onun hər bir üzvünün soyadı, adı, atasının adı və yaşayış yeri göstərilməlidir.

130.3-1. Dövlət reyestrində həmçinin "Hüquqi şəxslərin dövlət qeydiyyatı və dövlət reyestri haqqında"

Azərbaycan Respublikasının Qanunu ilə nəzərdə tutulmuş digər məlumatlar da əks etdirilməlidir.

130.4. Qeydə alınmış faktın hər bir sonrakı faktik dəyişikliyi hüquqi şəxslərin dövlət reyestrində qeydə

alınmaq üçün təqdim edilməlidir. Dəyişiklik yalnız hüquqi şəxslərin dövlət reyestrində qeydə alındığı andan

hüquqi qüvvəyə minir.

130.5. Müvafiq icra hakimiyyəti orqanı qeydiyyat üçün lazımi məlumatların təqdim edilməsi və ya hüquqi

şəxslərin dövlət reyestrinə sənədlərin təqdim edilməsi vəzifələrini yerinə yetirməyən şəxslərdən bu vəzifələri

yerinə yetirməyi tələb edə bilər.

M a d d ə 1 3 1 . Hüquqi şəxslərin qeydə alınması barədə ərizə

131.1. Dövlət reyestrində hüquqi şəxsin qeydə alınmasına dair ərizə imzalanmış yazılı orijinal və bir surət

şəklində təqdim edilir. Müvafiq icra hakimiyyəti orqanı ərizəni aldığını surətdəki qeydlə təsdiq edir.

131.2. Hüquqi şəxslərin qeydiyyatı zamanı müvafiq icra hakimiyyəti orqanı hüquqi şəxsin konkret növünün

qeydiyyatı üçün qoyulan şərtlərin yerinə yetirilib-yetirilmədiyini yoxlamağa borcludur.

131.3. Bütün təsisçilər hüquqi şəxsin qeydə alınması barədə ərizəni imzalamalıdırlar.

131.4. Hüquqi şəxsin qeydə alınması barədə ərizəni, habelə saxlanmaq üçün sənədləri hüquqi şəxsin qanuni

təmsilçiləri təqdim edirlər. Ərizəni və saxlanmaq üçün sənədləri təqdim edərkən qanuni təmsilçi qeydiyyata

verilən faktların və saxlanmağa verilən sənədlərin düzgünlüyünü təsdiqləyir. Ərizədə qanuni təmsilçinin imzası,

habelə saxlanmaq üçün müvafiq icra hakimiyyəti orqanına verilən müəyyən imza xətləri notarius tərəfindən

təsdiqlənməlidir.

M a d d ə 1 3 2 . Hüquqi şəxslərin dövlət reyestrində yazılar və qeydiyyat yazısının dərci

132.1. Qeydə alınmış hüquqi şəxs hüquqi şəxslərin dövlət reyestrinə yazılır, qeydiyyata təqdim edilən

sənədlər isə arxivə verilir.

132.2. Hüquqi şəxsi qeydə aldıqdan sonra müvafiq icra hakimiyyəti orqanı hüquqi şəxslərin dövlət

reyestrindən çıxarışı ərizəçiyə göndərməlidir. Ərizəçi hüquqi şəxslərin dövlət reyestrindən çıxarışı yoxlamalı

və yanlışlıq tapdıqda bu barədə dərhal müvafiq icra hakimiyyəti orqanına yazılı məlumat verməlidir.

132.3. Əgər çıxarış göndərildikdən sonra üç həftə ərzində ərizəçi yanlışlıq tapılması halı barəsində

məlumat verməzsə, hüquqi şəxslərin dövlət reyestrindəki yazı Azərbaycan Respublikasının dövlət qəzetində dərc

edilir.

132.4. Hüquqi şəxs qeydiyyat məqsədi ilə yanlış məlumat verərsə, hüquqi şəxsin təsisçiləri və şərikləri

birgə borclular kimi:

132.4.1. çatışmaya bilən haqları verməli;

132.4.2. hüquqi şəxsin yaradılması üçün çəkilən xərclərdən başqa, aldıqları ödənişlərin əvəzini verməli;

132.4.3. əmələ gələn digər zərəri ödəməlidirlər.

M a d d ə 1 3 3 . Hüquqi şəxsin dövlət reyestrindən çıxarılması

133.1. Hüquqi şəxs ləğv edildikdə və ləğvetmə tədbirləri həyata keçirildikdən sonra onun dövlət

reyestrindən çıxarılması üçün "Hüquqi şəxslərin dövlət qeydiyyatı və dövlət reyestri haqqında" Azərbaycan

Respublikasının Qanunu ilə müəyyən edilmiş qaydada Azərbaycan Respublikasının müvafiq icra hakimiyyəti orqanına

ərizə ilə müraciət edilməlidir.

133.2. Azərbaycan Respublikasının müvafiq icra hakimiyyəti orqanı "Hüquqi şəxslərin dövlət qeydiyyatı və

dövlət reyestri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanunu ilə müəyyən edilmiş qaydada hüquqi şəxsin dövlət

reyestrindən çıxarılması haqqında qərar qəbul edir və bu barədə müraciət etmiş şəxslərə məlumat verir. Hüquqi

şəxsin ləğv edilməsi barədə reyestrdə müvafiq qeydlər aparılır.

M a d d ə 1 3 4 . Hüquqi şəxslərin dövlət reyestrinin aşkarlığı

İstənilən şəxsin ixtiyarı vardır ki, hüquqi şəxslərin dövlət reyestrini gözdən keçirsin və reyestrdən

çıxarışı və qeydiyyat üçün təqdim olunmuş sənədlərin surətlərini tələb etsin. Hüquqi şəxsin və onu təmsil etmək

səlahiyyəti olan şəxsin mövcudluğu qeydiyyat şəhadətnaməsi ilə təsdiq edilə bilər. Müvafiq icra hakimiyyəti

orqanı maraqlanan şəxsin tələbi ilə hüquqi şəxsin qeydə alındığı və ya qeydə alınmadığı barədə şəhadətnamə

verməlidir.

[188]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə üçüncü bölmənin adı yeni redaksiyada verilmişdir. Bölmənin əvvəlki redaksiyada adı “Əşya hüququ”

olmuşdur.

[189]

15 may 2015-ci il tarixli 1285-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti,

15 iyul 2015-ci il, № 151, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2015-ci il, № 07, maddə 814) ilə

135.1-ci maddənin ikinci cümləsində “ və” sözündən sonra “sənədli” sözü əlavə edilmişdir.

[190]

28 dekabr 2018-ci il tarixli 1438-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti,

30 dekabr 2018-ci il, № 296, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2018-ci il, № 12, I kitab, maddə

2526) ilə 135.4-cü maddənin ikinci cümləyə “ olan” sözündən sonra “(ondan ayrıla bilməyən)” sözləri əlavə

edilmişdir və yeni məzmunda üçüncü cümlə əlavə edilmişdir.

[191]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə 135.5-ci maddədə ikinci cümlə yeni redaksiyada verilmişdir. Maddəyə üçüncü cümlə əlavə

edilmişdir. Maddənin əvvəlki redaksiyasında deyilirdi:

“135.5. Daşınmaz əşyalara aid edilə bilməyən bütün əşyalar daşınar əşyalar sayılır. Daşınar əşyaların

hüquqi vəziyyəti qiymətli kağızlara və qeyri-əmlak subyektiv hüquqlara, o cümlədən patentlərə, əmtəə nişanlarına

və müəlliflik hüquqlarına da şamil edilir.”

[192]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə 135.10-cu maddənin ikinci cümləsinin əvvəlinə "Özbaşına tikinti ilə bağlı hallar istisna

olmaqla," sözləri əlavə edilmişdir.

[193]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə Məcəllədən 137-ci maddə çıxarılmışdır. Maddənin əvvəlki redaksiyasında deyilirdi:

M a d d ə 1 3 7 . Qeyri-maddi əmlak nemətləri

Başqa şəxslərə verilə bilən və ya sahibinə maddi fayda və ya başqa şəxslərdən nəyi isə tələb etmək hüququ

vermək üçün nəzərdə tutulan tələblər və hüquqlar qeyri-maddi əmlak nemətləridir.

[194]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə 139.2-ci maddədə "Daşınmaz" sözü "Daşınar" sözü ilə əvəz edilmişdir.

[195]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə Məcəlləyə 139.3-cü maddə əlavə edilmişdir.

[196]

31 may 2013-cü il tarixli 672-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Respublika” qəzeti, 29

iyun 2013-cü, № 138; Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2013-cü il, № 06, maddə 620) ilə yeni

məzmunda 139.4-cü maddə əlavə edilmişdir.

[197]

25 may 2021-ci il tarixli 327-VIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti, 22

iyun 2021-ci il, № 128, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2021-ci il, № 6, I kitab, maddə 556 )

ilə 139-1.1.2-ci maddədə “protokol” sözündən sonra “, habelə təkrar hərrac baş tutmamış elan edildikdə, ipoteka

predmetinin ipoteka saxlayan tərəfindən əldə olunmasına dair protokol” sözləri əlavə edilmişdir.

[198]

2 dekabr 2022-ci il tarixli 669-VIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Dövlət

İnformasiya Agentliyinin (AZƏRTAC-ın) rəsmi internet saytı, 21 yanvar 2023-cü il, “Azərbaycan” qəzeti, 22 yanvar

2023-cü il, № 14, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2023-cü il, № 1, maddə 22 ) ilə 139-1.1.3-cü

maddədə “mənzil” sözü “daşınmaz əmlak” sözləri ilə əvəz edilmişdir.

[199]

24 fevral 2015-ci il tarixli 1197-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Respublika”

qəzeti, 20 mart 2015-ci il, № 063, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2015-ci il, № 3, maddə

254) ilə 139-1.1.5-ci maddədə “Daşınmaz əmlakın dövlət reyestri haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanunu

qüvvəyə minənədək” sözləri “2006-cı il iyulun 6-dək” sözləri ilə əvəz edilmişdir.

20 noyabr 2020-ci il tarixli 198-VIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti, 26

dekabr 2020-ci il, № 273, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2020-ci il, № 12, I kitab, maddə

1423) ilə 139-1.1.5-ci maddədən “, o cümlədən torpaq sahələri, binalar və qurğular, yaşayış və qeyri-yaşayış

sahələri, fərdi yaşayış və bağ evləri, yer təki sahələri, sututarları, meşələr və çoxillik əkmələr, əmlak

kompleksi kimi müəssisələr üzərində” sözləri çıxarılmışdır.

[200]

24 fevral 2015-ci il tarixli 1197-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Respublika”

qəzeti, 20 mart 2015-ci il, № 063, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2015-ci il, № 3, maddə

2 5 4 ) ilə 139-1.1.7-ci maddəyə “orderlər” sözündən sonra “, kollektiv bağçılıq-yoldaşlıq təsərrüfatının

üzvlərinin siyahısına müvafiq olaraq verilmiş üzvlük kitabçası və ya üzvlərin iclasının protokolundan çıxarış”

sözləri əlavə edilmişdir.

[201]

30 sentyabr 2011-ci il tarixli 201-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Respublika”

qəzeti, 28 dekabr 2011-ci il, № 282, “Azərbaycan” qəzeti 29 dekabr 2011-ci il, № 289, Azərbaycan Respublikasının

Qanunvericilik Toplusu, 2011-ci il, № 12, maddə 1073) ilə yeni məzmunda 139-1-ci maddə əlavə edilmişdir.

24 fevral 2015-ci il tarixli 1197-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Respublika” qəzeti, 20

mart 2015-ci il, № 063, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2015-ci il, № 3, maddə 254) ilə 139-

1.1.8-ci maddədə “obyektlərinin qanuni istifadədə olmasına dair” sözləri “obyektləri üzərində hüquqların əldə

edilməsini təsdiq edən” sözləri ilə əvəz edilmişdir.

[202]

24 fevral 2015-ci il tarixli 1197-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Respublika”

qəzeti, 20 mart 2015-ci il, № 063, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2015-ci il, № 3, maddə

254) ilə yeni məzmunda 139-1.1.9-cu, 139-1.1.10-cu, 139-1.1.11-ci və 139-1.1.12-ci maddələr əlavə edilmişdir.

[203]

17 noyabr 2017-ci il tarixli 881-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti,

6 dekabr 2017-ci il, № 269, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2017-ci il, № 7, I kitab maddə

2239) ilə 139-1.1.10.2-ci maddəsinə “orqanına” sözündən sonra “sifarişli poçt göndərişi ilə və ya bilavasitə”

sözləri əlavə edilmişdir.

3 aprel 2018-ci il tarixli 1060-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti, 6 may

2018-ci il, № 102, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2018-ci il, № 5, maddə 851) i l ə 139-

1.1.10.2-ci maddədə “yaşayış evləri” sözləri “tikinti obyektləri” sözləri ilə əvəz edilmişdir.

12 iyun 2020-ci il tarixli 130-VIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti, 21 iyul

2020-ci il, № 141, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2020-ci il, № 7, maddə 843) ilə 139-

1.1.10.2-ci maddəsində “müvafiq icra hakimiyyəti orqanına” sözləri “tikinti barədə məlumatlandırılan orqana

(quruma)” sözləri ilə əvəz edilmişdir.

[204]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə 140-cı maddə yeni redaksiyada verilmişdir. Maddənin əvvəlki redaksiyasında deyilirdi:

M a d d ə 1 4 0 . Daşınmaz əmlakın dövlət reyestri

140.1. Daşınmaz əmlaka hüquqlar müvafiq icra hakimiyyəti orqanının tərtib etdiyi daşınmaz əmlakın dövlət

reyestrində qeydə alınır.

140.2. Daşınmaz əmlakın dövlət reyestri aşağıdakılardan ibarətdir:

140.2.1. tamamlayıcı planlar, çertyojlar və siyahılar ilə birlikdə baş reyestr;

140.2.2. daşınmaz əmlakın təsvir edildiyi jurnal.

[205]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə 141-ci maddə yeni redaksiyada verilmişdir. Maddənin əvvəlki redaksiyasında deyilirdi:

M a d d ə 1 4 1 . Daşınmaz əmlakın dövlət reyestrinin məzmunu

141.1. Daşınmaz əmlakın dövlət reyestrinə bütün daşınmaz əmlak və onunla əlaqədar mövcud olan əşya

hüquqları daxil edilir.

141.2. Daşınmaz əmlakın dövlət reyestrində hər bir müstəqil daşınmaz əmlakın öz bölməsi və nömrəsi

olmalıdır.

141.3. Mülkiyyətçi bir neçə müstəqil daşınmaz əmlakı birləşdirərək onları daşınmaz əmlakın dövlət

reyestrində bir bölmədə bir nömrə ilə bir əşya kimi qeydə aldıra bilər.

141.4. Hər bölmədə və xüsusi fəsillərdə aşağıdakılar qeydə alınmalıdır:

141.4.1. mülkiyyət;

141.4.2. servitutlar və torpaq sahələrinin yüklülükləri;

141.4.3. tikintiyə vərəsəlik hüququ;

141.4.4. ipotekalar.

141.5. Daşınmaz əmlakın dövlət reyestrində daşınmaz əmlak kadastr əsasında qeydə alınır və təsvir edilir.

141.6. Əgər daşınmaz əmlak bir neçə inzibati ərazi vahidinin ərazisində yerləşirsə, ona inzibati ərazi

vahidlərinin sərhədlərinə uyğun hədd qoyulmalıdır.

[206]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə 142-ci maddə çıxarılmışdır. Maddənin əvvəlki redaksiyasında deyilirdi:

M a d d ə 1 4 2 . Daşınmaz əmlakın qeydiyyatı üçün rüsum

142.1. Daşınmaz əmlakın dövlət reyestrində qeydiyyat və bununla bağlı mərzçəkmə işləri üçün qanunla

müəyyənləşdirilmiş dövlət rüsumu tutulur.

142.2. Daşınmaz əmlakın dövlət reyestrinin tərtibi ilə bağlı hər cür zərər üçün dövlət məsuliyyət daşıyır.

Daşınmaz əmlakın dövlət reyestrini tərtib edən müvafiq icra hakimiyyəti orqanı reyestrin düzgün aparılmamasında

təqsirli olduqda dövlət həmin orqan barəsində reqressant olur.

[207]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə 143-cü maddə çıxarılmışdır. Maddənin əvvəlki redaksiyasında deyilirdi:

M a d d ə 1 4 3 . Daşınmaz əmlakın dövlət reyestrinin tərtibinə nəzarət

Daşınmaz əmlakın dövlət reyestrinin tərtibinə müntəzəm nəzarət edilməlidir. Daşınmaz əmlakın dövlət

reyestrinin yanlış tərtibi və ya orada yanlış qeydlər edilməsi barədə şikayətlər məhkəməyə verilir.

[208]

30 dekabr 2016-cı il tarixli 494-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti,

7 fevral 2017-ci il, № 27, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2017-ci il, № 02, maddə 153) ilə

144.1-ci maddənin ikinci cümləsində “ notarius” sözündən sonra “və ya qanunla müəyyən edilmiş hallarda bu cür

notarial hərəkəti etməyə hüququ çatan digər vəzifəli şəxslər” sözləri əlavə edilmişdir və üçüncü cümlədə “ O,

təsdiqlədiyi” sözləri “Onlar təsdiqlədikləri” sözləri ilə əvəz edilmişdir.

[209]

30 sentyabr 2011-ci il tarixli 201-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Respublika”

qəzeti, 28 dekabr 2011-ci il, № 282, “Azərbaycan” qəzeti 29 dekabr 2011-ci il, № 289, Azərbaycan Respublikasının

Qanunvericilik Toplusu, 2011-ci il, № 12, maddə 1073) ilə 144.2-ci maddəyə yeni məzmunda dördüncü cümlə əlavə

edilmişdir.

30 dekabr 2016-cı il tarixli 494-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti, 7

fevral 2017-ci il, № 27, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2017-ci il, № 02, maddə 153) ilə

144.2-ci maddənin dördüncü cümləsində, 144.3-cü maddənin ikinci cümləsində və 148.3-cü maddənin birinci

cümləsində “notarius” sözündən sonra “və ya qanunla müəyyən edilmiş hallarda bu cür notarial hərəkəti etməyə

hüququ çatan digər vəzifəli şəxslər” sözləri əlavə edilmişdir.

[210]

30 sentyabr 2011-ci il tarixli 201-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Respublika”

qəzeti, 28 dekabr 2011-ci il, № 282, “Azərbaycan” qəzeti 29 dekabr 2011-ci il, № 289, Azərbaycan Respublikasının

Qanunvericilik Toplusu, 2011-ci il, № 12, maddə 1073) ilə yeni məzmunda 144.2-1-ci maddə əlavə edilmişdir.

27 dekabr 2013-cü il tarixli 879-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Respublika” qəzeti, 5

fevral 2014-cü il, № 24, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2014-cü il, № 2, maddə 96) ilə

144.2-1-ci maddədə “sonra” sözü “dərhal sonra onu elektron formada informasiya sistemləri vasitəsi ilə, ” sözləri

ilə əvəz edilmişdir və “müddətində” sözündən sonra “isə” sözü əlavə edilmişdir.

15 dekabr 2017-ci il tarixli 918-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti, 9

feveral 2018-ci il, № 30, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2018-ci il, № 2, maddə 142 ) ilə

144.2-1-ci maddə yeni redaksiyada verilmişdir.

əvvəlki redaksiyada deyilirdi:

144.2-1. Notarius və ya qanunla müəyyən edilmiş hallarda bu cür notarial hərəkəti etməyə hüququ çatan digər vəzifəli şəxslər

daşınmaz əmlakın dövlət reyestri obyektlərinə dair sərəncam verilməsi haqqında müqaviləni təsdiqlədikdən dərhal

sonra onu elektron formada informasiya sistemləri vasitəsi ilə, iki iş günü müddətində isə həmin müqavilənin bir nüsxəsini

sifarişli poçt göndərişi vasitəsi ilə müvafiq icra hakimiyyəti orqanına göndərir.

29 noyabr 2022-ci il tarixli 651-VIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Dövlət

İnformasiya Agentliyinin (AZƏRTAC-ın) rəsmi internet saytı, 14 yanvar 2023-cü il, “Azərbaycan” qəzeti 15 yanvar

2023-cü il, № 9, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2023-cü il, № 1, maddə 7) il ə 144.2-1-ci

maddədə “məqsədilə “Notariat haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanununa uyğun olaraq notariuslarla daşınmaz

əmlakın dövlət reyestri arasında məlumat və sənəd mübadiləsi imkanı, o cümlədən notariusların daşınmaz əmlakın

dövlət reyestrinə elektron qaydada birbaşa çıxışı təmin olunmalıdır” sözləri “bu Məcəllənin 148.3-cü maddəsinə

uyğun olaraq təmin olunur” sözləri ilə əvəz edilmişdir.

[211]

20 aprel 2004-cü il tarixli 639-IIQD nömrəli “Azərbaycan Respublikasının bəzi qanunvericilik

aktlarına dəyişikliklər edilməsi və bəzi qanunvericilik aktlarının qüvvədən düşmüş hesab edilməsi haqqında”

Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2004-cü il, № 5, maddə

318) ilə 144.3-cü maddəsində "dərhal sonra notarius" sözləri "sonra notarius bu məcəllə ilə müəyyən edilmiş

qaydada" sözləri ilə əvəz edilmişdir.

21 aprel 2006-cı il tarixli 100-IIIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının

Qanunvericilik Toplusu, 2006-cı il, № 6, maddə 478) ilə 144.3-cü maddədə "notarius" sözündən sonra "müqavilənin

iki nüsxəsini müraciət etmiş şəxsə verir və ya onun istəyi ilə" sözləri əlavə edilsin, "ərizəni müvafiq

təsdiqləyici sənədlərlə" sözləri "hüquq əldə edənin notariat qaydasında təsdiq edilmiş ərizəsini müqavilə,

hüquqların dövlət qeydiyyatı üçün qanunla nəzərdə tutulmuş digər əsasları əks etdirən sənədlər, torpaq sahəsinin

planı və ölçüsü, torpaq sahəsində yerləşən bina, qurğu, tikililərin və digər daşınmaz əmlakın (onların tərkib

hissələrinin) texniki pasportu, plancizgisi və dövlət rüsumunun ödənilməsi barədə qəbz ilə" sözləri ilə,

"verməyə borcludur" sözləri "göndərir" sözü ilə əvəz edilmişdir.

30 sentyabr 2011-ci il tarixli 201-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Respublika” qəzeti, 28

dekabr 2011-ci il, № 282, “Azərbaycan” qəzeti 29 dekabr 2011-ci il, № 289, Azərbaycan Respublikasının

Qanunvericilik Toplusu, 2011-ci il, № 12, maddə 1073) ilə 144.3-cü maddə yeni redaksiyada verilmişdir.

Əvvəlki redaksiyada deyilirdi:

144.3 Notariat qaydasında təsdiqlədikdən sonra notarius müqavilənin iki nüsxəsini müraciət etmiş şəxsə verir

və ya onun istəyi ilə bu məcəllə ilə müəyyən edilmiş qaydada daşınmaz əmlakın dövlət reyestrində qeydiyyat

barəsində hüquq əldə edənin notariat qaydasında təsdiq edilmiş ərizəsini müqavilə, hüquqların dövlət qeydiyyatı

üçün qanunla nəzərdə tutulmuş digər əsasları əks etdirən sənədlər, torpaq sahəsinin planı və ölçüsü, torpaq

sahəsində yerləşən bina, qurğu, tikililərin və digər daşınmaz əmlakın (onların tərkib hissələrinin) texniki

pasportu, plancizgisi və dövlət rüsumunun ödənilməsi barədə qəbz iləbirlikdə müvafiq icra hakimiyyəti orqanına

göndərir.

27 dekabr 2013-cü il tarixli 879-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Respublika” qəzeti, 5

fevral 2014-cü il, № 24, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2014-cü il, № 2, maddə 96) ilə

144.3-cü maddənin ikinci cümləsində “ərizəsini” sözü “ərizəsinin” sözü ilə əvəz edilmişdir, “birlikdə” sözündən

sonra “elektron formada informasiya sistemləri vasitəsi ilə ərizənin təsdiq edildiyi gün, iki iş günü müddətində

isə həmin sənədləri sifarişli poçt göndərişi vasitəsi ilə” sözləri əlavə edilmişdir və həmin maddəyə üçüncü

cümlə əlavə edilmişdir.

29 oktyabr 2013-cü il tarixli 804-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Respublika” qəzeti, 12

dekabr 2013-cü il, № 273, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2013-cü il, № 12, maddə 1469) ilə

144.3-cü və 146.4-cü maddələrin ikinci cümlələrində “qəbz” sözü “sənəd” sözü ilə əvəz edilmişdir.

30 dekabr 2016-cı il tarixli 494-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti, 7

fevral 2017-ci il, № 27, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2017-ci il, № 02, maddə 153) ilə

144.2-1-ci və 144.3-cü maddələrin birinci cümlələrində “ Notarius” sözündən sonra “və ya qanunla müəyyən edilmiş

hallarda bu cür notarial hərəkəti etməyə hüququ çatan digər vəzifəli şəxslər” sözləri əlavə edilmişdir.

15 dekabr 2017-ci il tarixli 918-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti, 9

feveral 2018-ci il, № 30, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2018-ci il, № 2, maddə 142 ) ilə

144.3-cü maddə yeni redaksiyada verilmişdir.

əvvəlki redaksiyada deyilirdi:

144.3. Notarius və ya qanunla müəyyən edilmiş hallarda bu cür notarial hərəkəti etməyə hüququ çatan digər vəzifəli şəxslər təsdiq

etdiyi müqavilənin iki nüsxəsini müraciət etmiş şəxsə verir. Müraciət edən şəxsin istəyi ilə notarius və ya qanunla

müəyyən edilmiş hallarda bu cür notarial hərəkəti etməyə hüququ çatan digər vəzifəli şəxslər daşınmaz əmlakın dövlət reyestrində

qeydiyyat barəsində hüquq əldə edənin notariat qaydasında təsdiq edilmiş ərizəsinin müqavilə (zərurət olduqda – bu

Məcəllənin 139-1-ci maddəsində nəzərdə tutulmuş hüquqların dövlət qeydiyyatı üçün digər əsasları əks etdirən

sənədlər), torpaq sahəsinin planı və ölçüsü, torpaq sahəsində yerləşən bina, qurğu, tikililərin və digər

daşınmaz əmlakın (onların tərkib hissələrinin) texniki pasportu, plan-cizgisi və dövlət rüsumunun ödənilməsi

barədə sənəd ilə birlikdə elektron formada informasiya sistemləri vasitəsi ilə ərizənin təsdiq edildiyi gün, iki iş günü müddətində isə həmin

sənədləri sifarişli poçt göndərişi vasitəsi ilə müvafiq icra hakimiyyəti orqanına göndərir (bu halda bu Məcəllənin 144.2-1-ci

maddəsinin müqavilənin nüsxəsinin göndərilməsi ilə bağlı müddəaları tətbiq edilmir). Həmin ərizənin surəti müqavilənin

notariat qaydasında təsdiqlənməsi haqqında müraciət edən şəxsə verilir.

29 noyabr 2022-ci il tarixli 651-VIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Dövlət

İnformasiya Agentliyinin (AZƏRTAC-ın) rəsmi internet saytı, 14 yanvar 2023-cü il, “Azərbaycan” qəzeti 15 yanvar

2023-cü il, № 9, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2023-cü il, № 1, maddə 7) ilə 144.3-cü maddə

yeni redaksiyada verilmişdir.

əvvəlki redaksiyada deyilirdi:

144.3. Notarius daşınmaz əmlak üzərində sərəncam verilməsinə dair müqaviləni təsdiqlədikdən dərhal sonra onu elektron formada

informasiya sistemləri vasitəsilə və təsdiqlənmiş yazılı formada sifarişli poçt göndərişi vasitəsilə daşınmaz əmlakın dövlət reyestrinə

göndərməlidir. Belə müqavilə ondan irəli gələn mülkiyyət və digər əşya hüquqlarının daşınmaz əmlakın dövlət reyestrində qeydiyyatının

aparılmasına dair ərizə hesab olunur və həmin müqavilə əsasında müvafiq hüquqlar dövlət qeydiyyatına alınır.

[212]

15 dekabr 2017-ci il tarixli 918-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti,

9 feveral 2018-ci il, № 30, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2018-ci il, № 2, maddə 142 ) ilə

144.5-ci maddə yeni redaksiyada verilmişdir.

əvvəlki redaksiyada deyilirdi:

144.5. Əgər daşınmaz əmlakın dövlət reyestri obyektlərinə dair sərəncam verilməsi üçün təsdiqləyici

sənədlər təqdim edilməzsə, ərizə rədd edilmiş sayılır. Əgər söhbət yalnız sərəncam hüququnu təsdiq edən sənədə

əlavədən gedirsə, onda ilkin qeydiyyat mülkiyyətçinin razılığı ilə aparılır.

[213]

15 dekabr 2017-ci il tarixli 918-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti,

9 feveral 2018-ci il, № 30, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2018-ci il, № 2, maddə 142 ) ilə

yeni məzmunda 144-1-ci maddə əlavə edilmişdir.

[214]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə 145-ci maddə çıxarılmışdır. Maddənin əvvəlki redaksiyasında deyilirdi:

M a d d ə 1 4 5 . Daşınmaz əmlakın dövlət reyestrində qeydiyyat barəsində ərizə

145.1. Daşınmaz əmlakın dövlət reyestrində qeydiyyat barəsində ərizələr ləngiməyə yol verilmədən onların

zaman ardıcıllığı ilə, ərizəçi və onun xahişi göstərilməklə ərizə jurnalına daxil edilir.

145.2. Daşınmaz əmlakın dövlət reyestrində qeydiyyat aparılması üçün əsas götürülən sənədlər onların

təyinatına uyğun sistemləşdirilir və saxlanılır.

[215]

17 iyun 2003-cü il tarixli 479-IIQD nömrəli “Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə əlavələr və

dəyişikliklər edilməsi haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik

toplusu, 2003-cü il, № 8, maddə 420) ilə Məcəllənin 146-ci maddəsinin mətni yeni redaksiyada verilmişdir.

Maddənin əvvəlki redaksiyasında deyilirdi:

Daşınmaz əmlaka hüquq daşınmaz əmlakın dövlət reyestrində qeydiyyat tarixindən əmələ gəlir. Qeydə alınmış

hüququn məzmunu sənədlərlə və ya başqa şəkildə təsdiqlənə bilər.

[216]

21 aprel 2006-cı il tarixli 100-IIIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan

Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2006-cı il, № 6, maddə 478) ilə 146.3-cü maddədə "əqdlərin" və "əqdlər"

sözləri müvafiq olaraq "müqavilələrin"və "müqavilələr" sözləri ilə əvəz edilmişdir.

01 fevral 2007-cı il tarixli 234-IIIQ nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının

Qanunvericilik Toplusu, 2007-ci il, № 2, maddə 80) ilə 146.3-cü maddəsinə ikinci abzas əlavə edilmişdir.

[217]

21 aprel 2006-cı il tarixli 100-IIIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan

Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2006-cı il, № 6, maddə 478) ilə 146.4-cü maddədə, birinci cümlədə "əqd

bu barədə müraciət edildiyi gündən başlayaraq beş gündən tez olmayaraq və yeddi gündən gec olmayaraq notariat

qaydasında təsdiq edilir və əqdin" sözləri "müqavilənin" sözü ilə, "əqdə dair qeydiyyatın aparılması" sözləri

"hüququn qeydiyyata alınması" sözləri ilə, "notarial ərizə ilə müraciət edir" sözləri "müraciət etmiş şəxsin

notariat qaydasında təsdiq edilmiş ərizəsini göndərir" sözləri ilə əvəz edilmişdir, "notarius" sözündən sonra

"müqavilənin iki nüsxəsini müraciət etmiş şəxsə verir və ya onun istəyi ilə" sözləri əlavə edilmişdir,

ikinci cümlə yeni redaksiyada verilmişdir.

Əvvəlki cümlədə deyilirdi:

Ərizəyə əqdin bir nüsxəsi və daşınmaz әmlakın texniki göstəricilərini əks etdirən sənədlər qoşulur.

üçüncü cümlədə "Notarial" sözü "Həmin" sözü ilə, "əqdin" sözü "müqavilənin" sözü ilə əvəz edilsin.

27 dekabr 2013-cü il tarixli 879-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Respublika” qəzeti, 5

fevral 2014-cü il, № 24, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2014-cü il, № 2, maddə 96) ilə

146.4-cü maddə ləğv edilmişdir.

[218]

21 aprel 2006-ci il tarixli 100-IIIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan

Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2006-cı il, № 6, maddə 478) ilə 146.5-ci maddədən " notarial" sözü

çıxarılmışdır.

[219]

15 dekabr 2017-ci il tarixli 918-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti,

9 feveral 2018-ci il, № 30, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2018-ci il, № 2, maddə 142 ) ilə

146.6-cı maddə ləğv edilmişdir.

[220]

21 aprel 2006-cı il tarixli 100-IIIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan

Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2006-cı il, № 6, maddə 478) ilə 146.7-ci maddədən " notarial" sözü

çıxarılmışdır.

[221]

21 aprel 2006-cı il tarixli 100-IIIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan

Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2006-cı il, № 6, maddə 478) ilə 146.8-ci maddədə "əqdlərin" və "əqdi"

sözləri müvafiq olaraq "müqavilələrin" və "müqaviləni" sözləri ilə əvəz edilmişdir.

30 dekabr 2016-cı il tarixli 494-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti, 7

fevral 2017-ci il, № 27, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2017-ci il, № 02, maddə 153) ilə

146.8-ci maddənin birinci cümləsində “ notarius” sözündən sonra “, qanunla müəyyən edilmiş hallarda bu cür

notarial hərəkəti etməyə hüququ çatan digər vəzifəli şəxslər” sözləri əlavə edilmişdir.

[222]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə 147-ci maddə yeni redaksiyada verilmişdir. Maddənin əvvəlki redaksiyasında deyilirdi:

M a d d ə 1 4 7 . Qabaqcadan qeydiyyat

147.1. Daşınmaz əmlaka hüquq aşağıdakı hallarda daşınmaz əmlakın dövlət reyestrində qabaqcadan qeydə alına

bilər:

147.1.1. qeydə alınan hüququn təmin edilməsi üçün;

147.1.2. qeydiyyat barəsində ərizə ilə təqdim edilmiş təsdiqləyici sənədlər natamam olduqda və onları

tamamlamaq zəruri olduqda.

147.2. Qabaqcadan qeydiyyat bütün ərizəçilərin razılığı ilə ondan ötrü aparılır ki, sonralar daşınmaz əmlaka

olan hüququn müəyyənləşdirildiyi halda o, daşınmaz əmlak barəsində qabaqcadan qeydiyyat anından qüvvədə olsun.

147.3. Daşınmaz əmlakın dövlət reyestri obyektlərinə dair sərəncam hüququnda məhdudiyyətlər daşınmaz

əmlakın dövlət reyestrində qabaqcadan qeyd edilə bilər. Qabaqcadan qeydə alındıqları andan onlar sonralar əldə

edilən istənilən hüquq barəsində qüvvədə olur.

147.4. Daşınmaz əmlakdan istifadə olunmasında və ya ona dair sərəncam verilməsində məhdudiyyətlər qoymaq

səlahiyyətinə malik olan müvafiq icra hakimiyyəti orqanı müəyyənləşdirdiyi məhdudiyyətlərin daşınmaz əmlakın

dövlət reyestrində qeydə alınmasını təmin etməlidir.

147.5. Daşınmaz əmlakın dövlət reyestrini tərtib edən müvafiq icra hakimiyyəti orqanı maraqlı şəxslərə

daşınmaz əmlakdan istifadə olunmasında və ya ona dair sərəncam verilməsində onların xəbəri olmadan

müəyyənləşdirilən məhdudiyyətlər barəsində məlumat verməlidir. Bu cür məhdudiyyətlər barəsində şikayət verilməsi

üçün müəyyənləşdirilmiş müddətlər məhdudiyyət barəsində bildirişin alındığı andan hesablanır.

15 dekabr 2017-ci il tarixli 918-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti, 9

feveral 2018-ci il, № 30, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2018-ci il, № 2, maddə 142 ) ilə

147-ci maddə yeni redaksiyada verilmişdir.

əvvəlki redaksiyasında deyilirdi:

Maddə 147. Qabaqcadan qeydiyyat

147.1. Torpaq sahəsinə olan hüququn və ya torpaq sahəsini yüklü edən hüququn əldə edilməsinə və ya ləğvinə,

yaxud belə hüququn məzmununun və ya növbəliliyinin dəyişdirilməsinə dair tələbi təmin etmək üçün daşınmaz

əmlakın dövlət reyestrində qabaqcadan qeydiyyat aparıla bilər. Gələcək və ya şərti tələblərin təmin edilməsi

üçün də qabaqcadan qeydiyyatın aparılmasına yol verilir.

147.2. Qabaqcadan qeydiyyat aparıldıqdan sonra torpaq sahəsinə və ya ona olan hüquqa dair verilən sərəncam,

onun göstərilən tələbin həyata keçirilməsinə təsir etdiyi və ya mane olduğu hissəsində etibarsızdır. Həmin qayda

sərəncamın məcburi icra və ya həbsin qoyulması qaydasında verildiyi halda da tətbiq edilir.

147.3. Hüququn əldə edilməsinə yönəldilmiş tələbin üstünlüyü qabaqcadan qeydiyyat üçün tələb barəsində

ərizənin reyestrə təqdim edilməsi vaxtı ilə müəyyən edilir.

[223]

21 aprel 2006-cı il tarixli 100-IIIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan

Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2006-cı il, № 6, maddə 478) ilə 148.1-ci maddə yeni redaksiyada

verilmişdir.

Əvvəlki redaksiyada deyilirdi:

148.1. Daşınmaz əmlakın dövlət reyestri hamı üçün açıq olmalıdır. İstənilən maraqlı şəxs daşınmaz əmlakın

dövlət reyestrini tərtib edən müvafiq icra hakimiyyəti orqanının vəzifəli şəxsinin yanında daşınmaz əmlakın

dövlət reyestrinin onu maraqlandıran bölmələri ilə, habelə bu bölmələrə aid bütün sənədlərlə tanış ola bilər,

habelə onlardan çıxarışlar verilməsini tələb edə bilər.

[224]

17 noyabr 2017-ci il tarixli 871-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti,

7 dekabr 2017-ci il, № 270, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2017-ci il, № 12, I kitab maddə

2234) ilə yeni məzmunda 148.2-1-ci maddə əlavə edilmişdir.

29 noyabr 2022-ci il tarixli 651-VIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Dövlət

İnformasiya Agentliyinin (AZƏRTAC-ın) rəsmi internet saytı, 14 yanvar 2023-cü il, “Azərbaycan” qəzeti 15 yanvar

2023-cü il, № 9, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2023-cü il, № 1, maddə 7) il ə 148.2-1-ci

maddə ləğv edilmişdir.

[225]

27 dekabr 2013-cü il tarixli 879-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Respublika” qəzeti,

5 fevral 2014-cü il, № 24, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2014-cü il, № 2, maddə 96) ilə

148.3-cü maddə əlavə edilmişdir.

11 noyabr 2016-cı il tarixli 405-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti, 16

dekabr 2016-cı il, № 279, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2016-cı il, № 12, maddə 2018) ilə

148.3-cü maddəsinə “notarius” sözündən sonra “, notariat hərəkətləri aparan digər vəzifəli şəxslər ” sözləri

əlavə edilmişdir.

2 oktyabr 2017-ci il tarixli 797-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti, 11

noyabr 2017-ci il, № 248, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2017-ci il, № 11, maddə 1953) ilə

148.3-cü maddədən ”, notariat hərəkətləri aparan digər vəzifəli şəxslər ” sözləri çıxarılmışdır.

29 noyabr 2022-ci il tarixli 651-VIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Dövlət

İnformasiya Agentliyinin (AZƏRTAC-ın) rəsmi internet saytı, 14 yanvar 2023-cü il, “Azərbaycan” qəzeti 15 yanvar

2023-cü il, № 9, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2023-cü il, № 1, maddə 7) ilə 148.3-cü maddə

yeni redaksiyada verilmişdir.

əvvəlki redaksiyasında deyilirdi:

148.3. Daşınmaz əmlakın təsviri, bu əmlak üzərində daşınmaz əmlakın dövlət reyestrində qeydiyyata alınmış hüquqlara və onların

məhdudlaşdırılmasına (yüklülüyünə) dair arayış qanunla müəyyən edilmiş hallarda və qaydada notarius və ya qanunla müəyyən edilmiş hallarda

bu cür notarial hərəkəti etməyə hüququ çatan digər vəzifəli şəxslər , notariat hərəkətləri aparan digər vəzifəli şəxslər tərəfindən daşınmaz

əmlakın dövlət reyestrindən elektron informasiya sistemləri vasitəsi ilə real vaxt rejimində əldə edilir.

[226]

5 aprel 2016-cı il tarixli 192-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti, 30

aprel 2016-cı il, № 92, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2016-cı il, № 4, maddə 646 ) ilə 48.4-

cü maddə əlavə edilmişdir.

6 iyul 2023-cü il tarixli 936-VIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Dövlət İnformasiya

Agentliyinin (AZƏRTAC-ın) rəsmi internet saytı, 1 avqust 2023-cü il, “Azərbaycan” qəzeti, 3 avqust 2023-cü il, №

162, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2023-cü il, № 8, I kitab, maddə 10 94) i l ə 148.4-cü

maddədən “maliyyə bazarlarına nəzarət orqanı, ” sözləri çıxarılmışdır.

[227]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə 149.1-ci maddə çıxarılmışdır. Maddənin əvvəlki redaksiyasında deyilirdi:

149.1. Daşınmaz əmlaka hüquqların hüquqi əsas olmadan və ya etibarsız əqd üzrə qeydə alınması əsassız

qeydiyyat sayılır. Əgər daşınmaz əmlaka hüquqların qeydiyyatı əsassızdırsa, bunu bilən və ya bilməli olan üçüncü

şəxs həmin qeydiyyata əsaslana bilməz. Belə qeydiyyat nəticəsində hüquqlarına toxunulmuş şəxs bilavasitə

vicdansız üçüncü şəxsə qarşı iddia ilə müraciət edə bilər.

[228]

17 iyun 2003-cü il tarixli 479-IIQD nömrəli “Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə əlavələr və

dəyişikliklər edilməsi haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik

toplusu, 2003-cü il, № 8, maddə 420) ilə Məcəllənin 150.1-ci maddəsinin birinci cümləsi yeni redaksiyada

verilmişdir. Maddənin əvvəlki redaksiyasında deyilirdi:

Əgər daşınmaz əmlak məhv olduqda qeydiyyat hər cür hüquqi mənasını itirərsə, maraqlı şəxs qeydiyyatın

ləğvini tələb edə bilər.

[229]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə 151-ci maddə çıxarılmışdır.

[230]

30 sentyabr 2015-ci il tarixli 1329-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Respublika”

qəzeti, 5 noyabr 2015-ci il, № 243, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2015-ci il, № 10, maddə

1093) ilə 152.5-ci maddəsində “qanunvericiliklə və ya başqa şəkildə, o cümlədən müqavilə məhdudiyyətləri ilə”

sözləri “qanunda və ya müqavilədə müəyyən edilən məhdudiyyətlər nəzərə alınmaqla ” sözləri ilə əvəz edilmişdir.

[231]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə 157.3-cü maddə çıxarılmışdır. Maddənin əvvəlki redaksiyasında deyilirdi:

157.3. Əmlak onu özgəninkiləşdirməyə hüququ olmayan şəxsdən əvəzli əldə edildikdə və əldə edən bunu

bilmədikdə və bilə bilmədikdə (vicdanlı sahib) mülkiyyətçi bu əmlakı əldə edəndən ancaq o halda tələb edə bilər

ki, əmlak mülkiyyətçinin özü tərəfindən və ya mülkiyyətçinin sahibliyə verdiyi şəxs tərəfindən itirilmiş və ya

onların hər hansı birindən oğurlanmış olsun və ya özlərinin iradəsindən asılı olmayaraq başqa yolla onların

sahibliyindən çıxmış olsun. Əmlak onu özgəninkiləşdirməyə hüququ olmayan şəxsdən əvəzsiz əldə edildikdə

mülkiyyətçi əmlakı bütün hallarda tələb edə bilər. Pul, habelə adsız qiymətli kağızlar vicdanlı əldə edəndən

geri tələb oluna bilməz.

[232]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə 157.5-ci maddəyə ikinci cümlə əlavə edilmişdir.

01 fevral 2010-cu il tarixli 950-IIIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti 24

fevral 2010-cu il, № 43, Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2010-cu il, № 2, maddə 75) ilə

157.5-ci maddəsinin birinci cümləsində “çağırış vərəqəsini” sözləri “məhkəmə bildirişini” sözləri ilə əvəz

edilmişdir.

[233]

1 iyun 2004-cü il tarixli 677-IIQD nömrəli “Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə əlavələr və

dəyişikliklər edilməsi haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik

toplusu, 2004-cü il, № 6, maddə 415) ilə Məcələnin 157.9-cu maddəsinə “hallarda” sözündən sonra “yolların və

digər kommunikasiya xətlərinin çəkilməsi, sərhəd zolağının müəyyən edilməsi və ya müdafiə əhəmiyyətli

obyektlərin tikilməsi məqsədilə müvafiq dövlət orqanı tərəfindən” sözləri əlavə edilmişdir.

20 aprel 2012-ci il tarixli 332-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Respublika” qəzeti, 06

iyun 2012-ci il, № 123, “Azərbaycan” qəzeti 07 iyun 2012-ci il, № 124, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik

Toplusu, 2012-ci il, №06, maddə 498) ilə 157.9-cu maddə yeni redaksiyada verilmişdir.

əvvəlki redaksiyada deyilirdi:

157.9. Dövlət ehtiyacları və ya ictimai ehtiyaclar tələb etdikdə dövlət tərəfindən mülkiyyət yalnız qanunla

icazə verilmiş hallarda yolların və digər kommunikasiya xətlərinin çəkilməsi, sərhəd zolağının müəyyən edilməsi

və ya müdafiə əhəmiyyətli obyektlərin tikilməsi məqsədilə müvafiq dövlət orqanı tərəfindən və yalnız bazar

dəyəri miqdarında qabaqcadan əvəzi ödənilməklə özgəninkiləşdirilə bilər.

[234]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə 158.3-cü maddədə "olur" sözü "olmur" sözü ilə əvəz edilmiş, ondan sonra "bu şərtlə ki, əldə edən

şəxs əmlakın yüklülüyünün olmamasına münasibətdə vicdanlı olsun." sözləri əlavə edilmişdir.

[235]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə 167-ci maddə çıxarılmışdır. Maddənin əvvəlki redaksiyasında deyilirdi:

M a d d ə 1 6 7 . Vicdansız sahibin əşyanı qaytarmaq vəzifəsi

Əşyanın vicdansız sahibi onu mülkiyyətçisinə qaytarmalı və əşyanı saxlaması ilə bağlı bütün zərərin əvəzini

ödəməli, habelə əldə etdiyi bəhərin əvəzini ödəməlidir.

[236]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə 168-ci maddə çıxarılmışdır. Maddənin əvvəlki redaksiyasında deyilirdi:

M a d d ə 1 6 8 . Vicdanlı sahibin mülkiyyətçi qarşısında məsuliyyətinin olmaması

Əşyanın vicdanlı sahibi öz ehtimal edilən hüququna uyğun olaraq əşyadan fayda götürdüyünə və ondan istifadə

etdiyinə görə ixtiyarlı şəxsə zərərin əvəzini ödəməyə borclu deyildir. O, əvəzi ödənilərkən yoxa çıxan və ya

zərər çəkən şeyin əvəzini ödəməyə borclu deyildir.

[237]

15 dekabr 2017-ci il tarixli 918-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti,

9 feveral 2018-ci il, № 30, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2018-ci il, № 2, maddə 142 ) ilə

178.1-ci maddənin birinci cümləsində “ mülkiyyət hüququ” sözlərindən sonra “qanunla müəyyənləşdirilmiş əsaslarla”

sözləri əlavə edilmişdir.

[238]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə 178.1-ci maddəyə ikinci cümlə əlavə edilmişdir.

[239]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə 178.5-ci maddədə "daha həmin sahə barəsində ona etiraz edilə bilməz" sözləri "həmin şəxs bu

torpaq sahəsinin mülkiyyətçisi sayılır" sözləri ilə əvəz edilmişdir.

[240]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə Məcəlləyə 178.8-ci maddə əlavə edilmişdir.

15 dekabr 2017-ci il tarixli 918-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti, 9

feveral 2018-ci il, № 30, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2018-ci il, № 2, maddə 142 ) ilə

178.8-ci maddə yeni redaksiyada verilmişdir.

əvvəlki redaksiyasında deyilirdi:

178.8. Mənzil, bağ, qaraj və ya başqa kooperativin üzvü, pay yığımına hüququ olan digər şəxslər

kooperativin verdiyi mənzil, bağ, qaraj və ya ayrı qurğu üçün pay haqqını tam verdikdə həmin əmlaka mülkiyyət

hüququ əldə edirlər.

[241]

23 dekabr 2003-cü il tarixli 566-IIQD nömrəli “Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə əlavələr

və dəyişikliklər edilməsi haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik

toplusu, 2004-cü il, № 3, maddə 123) ilə Məcəllənin 179.1-ci maddəsi yeni redaksiyada verilmişdir. Maddənin

əvvəlki redaksiyasında deyilirdi:

179.1. Daşınmaz əmlakın mülkiyyətçisi olmayan, lakin on il ərzində ona öz əmlakı kimi vicdanla, açıq və

fasiləsiz sahiblik edən fiziki və ya hüquqi şəxs bu əmlaka mülkiyyət hüququ əldə edir (əldə etmə müddəti).

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi, qüvvəyə

minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və həmin

qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi barədə”

Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8, maddə

693) ilə 179.1-ci maddə çıxarılmışdır. Maddənin əvvəlki redaksiyasında deyilirdi:

179.1. Daşınmaz əmlak mülkiyyət hüququ ilə hec kəsə mənsub olmadıqda və ya daşınmaz əmlakın mülkiyyətcisini

müəyyən etmək mümkün olmadıqda, daşınmaz əmlakın mülkiyyətcisi olmayan, lakin on beş il ərzində ona öz əmlakı

kimi vicdanla, açıq və fasiləsiz sahiblik edən fiziki və ya hüquqi şəxs bu əmlaka mülkiyyət hüququ əldə edir

(əldə etmə müddəti).

[242]

9 oktyabr 2007-ci il tarixli 428-IIIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu( Azərbaycan

Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2007-ci il, № 10, maddə 937) ilə 180.4-cü maddə əlavə edilmişdir.

[243]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə 181.4-cü maddəyə ikinci və üçüncü cümlələr əlavə edilmişdir.

[244]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə 181.5-ci maddə çıxarılmışdır. Maddənin əvvəlki redaksiyasında deyilirdi:

181.5. Fiziki şəxs öldükdə, ona mənsub olmuş əmlaka mülkiyyət hüququ vəsiyyətə və ya qanuna uyğun surətdə

vərəsəlik üzrə başqa şəxslərə keçir.

[245]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə 181.8-ci maddə çıxarılmışdır. Maddənin əvvəlki redaksiyasında deyilirdi:

181.8. Mənzil, bağ, qaraj kooperativinin və ya başqa kooperativin üzvü, pay yığımına hüququ olan digər

şəxslər kooperativin verdiyi mənzil, bağ, qaraj və ya ayrı qurğu üçün pay haqqını tam verdikdə həmin əmlaka

mülkiyyət hüququ əldə edirlər.

[246]

15 may 2015-ci il tarixli 1285-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti,

15 iyul 2015-ci il, № 151, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2015-ci il, № 07, maddə 814) ilə

182.2-ci maddənin ikinci cümləsində “ pula,” sözündən sonra “sənədli” sözü əlavə edilmişdir.

[247]

2 dekabr 2022-ci il tarixli 669-VIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Dövlət

İnformasiya Agentliyinin (AZƏRTAC-ın) rəsmi internet saytı, 21 yanvar 2023-cü il, “Azərbaycan” qəzeti, 22 yanvar

2023-cü il, № 14, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2023-cü il, № 1, maddə 22 ) i l ə 183-cü

maddədə “özgəninkiləşdirənin qiymətli kağızı əldə edənə verdiyi andan” sözləri “qiymətli kağıza mülkiyyət hüququ

əldə edildiyi andan əşyaya” sözləri ilə əvəz edilmişdir.

[248]

26 dekabr 2000-ci il 48-IQ nömrəli “Şərti maliyyə vahidi haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanunu

(Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2000-ci il, № 12, maddə 835) ilə "minimum əmək haqqı"

sözləri ismin müvafiq hallarında "şərti maliyyə vahidi" sözləri ilə əvəz edilmiş və şərti maliyyə vahidi 5500

manat məbləğində müəyyən edilmişdir.

16 dekabr 2008-ci il tarixli 742-IIIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu ( “Azərbaycan” qəzeti 18

fevral 2009-cu il, № 38, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2009-cu il, №02, maddə 47) ilə

185.2-ci maddədə “şərti maliyyə vahidi miqdarının əlli mislindən” sözləri “əlli beş manatdan” sözləri ilə əvəz

edilmişdir.

[249]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə 188.2-ci maddədən ", yeni əmlaka mülkiyyət hüququnu emal edən şəxs əldə etdikdə isə o,

materialların dəyərini mülkiyyətçisinə ödəməlidir" sözləri çıxarılmışdır. Maddənin əvvəlki redaksiyasında

deyilirdi:

188.2. Əgər müqavilədə ayrı qayda nəzərdə tutulmayıbsa, özünün materiallarından hazırlanmış əmlaka

mülkiyyət hüququ əldə edən mülkiyyətçi emalın dəyərini emal edən şəxsə ödəməlidir, yeni əmlaka mülkiyyət

hüququnu emal edən şəxs əldə etdikdə isə o, materialların dəyərini mülkiyyətçisinə ödəməlidir.

[250]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə Məcəlləyə 191.1-ci maddə əlavə edilmişdir.

[251]

7 aprel 2017-ci il tarixli 572-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti, 14

aprel 2017-ci il, № 77, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2017-ci il, № 4, maddə 524 ) ilə

194.2-ci maddənin birinci cümləsinə “ keçirilir” sözündən sonra “və belə hallarda ilk sahibin yerini üçüncü şəxs

tutur” sözləri əlavə edilmişdir və ikinci cümləsi yeni redaksiyada verilmişdir.

Əvvəlki redaksiyada deyilirdi:

Belə hallarda ilk sahibin yerini üçüncü şəxs tutur.

24 fevral 2023-cü il tarixli 822-VIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Dövlət

İnformasiya Agentliyinin (AZƏRTAC-ın) rəsmi internet saytı, 31 mart 2023-cü il, “Azərbaycan” qəzeti, 1 aprel

2023-cü il, № 66, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2023-cü il, № 3, maddə 333 ) ilə 194.2-ci

maddənin ikinci və 431.1-ci maddənin üçüncü cümləsindən “Banklar haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanununa

uyğun olaraq” sözləri çıxarılmışdır.

[252]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə Məcəlləyə 194.3-cü maddə əlavə edilmişdir.

[253]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə Məcəlləyə 194.4-cü maddə əlavə edilmişdir.

[254]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə Məcəlləyə 194.5-ci maddə əlavə edilmişdir.

15 may 2015-ci il tarixli 1285-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti, 15 iyul

2015-ci il, № 151, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2015-ci il, № 07, maddə 814) ilə 194.5-ci

maddədə “Orderli” sözü “Adlı sənədli” sözləri ilə əvəz edilmişdir.

23 aprel 2019-cu il tarixli 1566-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti, 11 may

2019-cu il, № 102, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2019-cu il, № 5, maddə 806) ilə 194.5-ci

maddəsi yeni redaksiyada verilmişdir.

əvvəlki redaksiyada deyilirdi:

194.5. Adlı sənədli qiymətli kağız üzrə tələbin güzəşti həmin qiymətli kağız üzrə indossament yolu ilə həyata

keçirilir.

[255]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə 196-cı maddə yeni redaksiyada verilmişdir. Maddənin əvvəlki redaksiyasında deyilirdi:

M a d d ə 1 9 6 . Tələbin güzəşti zamanı tələbin təminatı vasitələrinin başqasına keçməsi

196.1. Tələb güzəşt edildikdə onun təminatı vasitələri və onunla bağlı digər hüquqlar da yeni sahibə keçir.

196.2. Borclu tələbin güzəşti barədə məlumatı aldığı zaman ilk sahib barəsində malik olduğu bütün

qarşılıqlı tələbləri yeni sahibə qarşı irəli sürə bilər.

[256]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə 197-ci maddəyə üçüncü cümlə əlavə edilmişdir.

28 dekabr 2018-ci il tarixli 1428-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti, 30

dekabr 2018-ci il, № 296, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2018-ci il, № 12, I kitab, maddə

2518) ilə 197-ci maddənin birinci cümləsində “şərtləşərsə,” sözündən sonra “Daşınar əmlakın yüklülüyü haqqında”

Azərbaycan Respublikasının Qanununda başqa hal nəzərdə tutulmayıbsa,” sözləri əlavə edilmişdir.

[257]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə 198-ci maddə yeni redaksiyada verilmişdir. Maddənin əvvəlki redaksiyasında deyilirdi:

M a d d ə 1 9 8 . Borcun keçirilməsi

198.1. Tələb sahibi ilə bağlanmış müqaviləyə əsasən borcu üçüncü şəxs də öz üzərinə götürə bilər (borcun

keçirilməsi). Bu halda üçüncü şəxs ilk borclunun yerini tutur.

198.2. İlk borclu tələb sahibinin üçüncü şəxslə bağladığı bu müqavilə ilə razılaşmayaraq, borcu özü ödəyə

bilər.

[258]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə 199-cu maddə yeni redaksiyada verilmişdir. Maddənin əvvəlki redaksiyasında deyilirdi:

M a d d ə 1 9 9 . Tələb sahibinin borcun keçirilməsinə razılığı

Borcun keçirilməsi barədə üçüncü şəxslə borclu razılığa gələrlərsə, belə razılaşmanın etibarlığı tələb

sahibinin razılığından asılıdır.

[259]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə Məcəllədən 200-cü maddə çıxarılmışdır. Maddənin əvvəlki redaksiyasında deyilirdi:

M a d d ə 2 0 0 . Yeni borclunun vəzifələri

Yeni borclu tələb sahibi ilə ilk borclu arasındakı münasibətlərdən irəli gələn bütün qarşılıqlı tələbləri

tələb sahibinə qarşı irəli sürə bilər. O, ilk borcluya mənsub olmuş tələbləri hesaba ala bilməz.

[260]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə Məcəllədən 201-ci maddə çıxarılmışdır. Maddənin əvvəlki redaksiyasında deyilirdi:

M a d d ə 2 0 1 . Borc keçirildikdə təminat vasitələrinə xitam verilməsi

Borc keçirildikdə tələbin təminatı üçün nəzərdə tutulan zaminliyə və girova xitam verilir, bu şərtlə ki,

zamin və ya girov qoyan bu münasibətin davam etdirilməsindən imtina etsin.

[261]

28 dekabr 2018-ci il tarixli 1428-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti,

30 dekabr 2018-ci il, № 296, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2018-ci il, № 12, I kitab, maddə

2518) ilə 205.1-ci maddədə “məhkəmə” sözündən əvvəl “ Daşınar əmlakın yüklülüyü haqqında” Azərbaycan

Respublikasının Qanununa və ya” sözləri əlavə edilmişdir.

[262]

17 aprel 2007-ci il tarixli 315-IIIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu ( Azərbaycan

Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2007-ci il, № 8, maddə 745) ilə 157.9-cu və 207.1-ci maddələrdən "və ya

ictimai ehtiyaclar" sözləri çıxarılmışdır.

[263]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə Məcəllədən 207.2-ci maddə çıxarılmışdır. Maddənin əvvəlki redaksiyasında deyilirdi:

207.2. Əgər daşınmaz əmlakın alınması tələbi ilə məhkəməyə müraciət edən dövlət orqanı sübut etsə ki,

torpaq sahəsindən onun alındığı məqsədlər üçün istifadə olunması həmin daşınmaz əmlaka mülkiyyət hüququna xitam

verilmədən qeyri-mümkündür, bu tələb ödənilməlidir.

[264]

9 iyul 2019-cu il tarixli 1640-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti, 24

iyul 2019-cu il, № 159, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2019-cu il, № 7, maddə 1202 ) ilə 212-

ci maddənin mətni yeni redaksiyada verilmişdir.

Əvvəlki redaksiyada deyilirdi:

Qanunda nəzərdə tutulmuş hallarda mülkiyyətçidən əmlak, törədilmiş cinayətə görə sanksiya kimi məhkəmənin

hökmü ilə əvəzsiz alına bilər (müsadirə).

[265]

31 may 2016-cı il tarixli 269-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti, 30

iyun 2016-cı il, № 139, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2016-cı il, № 6, maddə 1005 ) ilə

218.3-cü maddədə “satıcının” sözü “alıcının” sözü ilə əvəz edilmişdir.

[266]

28 dekabr 2018-ci il tarixli 1438-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti,

30 dekabr 2018-ci il, № 296, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2018-ci il, № 12, I kitab, maddə

2526) ilə 224.2-ci maddəyə yeni məzmunda üçüncü cümlə əlavə edilmişdir.

[267]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə Məcəlləyə 225.6-cı maddə əlavə edilmişdir.

[268]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə 227.1-ci maddədə "avadanlığı" sözündən sonra ", habelə yerləşdiyi torpaq sahəsi" sözləri əlavə

edilmişdir.

(Azərbaycan Respublikası Konstitusiya Məhkəməsinin Məlumatı №4/2008) ilə 1. Azərbaycan Respublikası

Mülki Məcəlləsinin 228.5-ci maddəsinin «mülkiyyətçinin razılığı» müddəası həmin Məcəllənin 228.2-ci maddəsində

müəyyən olunan qaydaya müvafiq olaraq yazılı bağlanan notariat qaydasında təsdiqlənən razılaşmanı nəzərdə tutur.

2. Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin 228.5-ci maddəsinin «həmin şəxslərin yaşayış binasının tərkib

hissəsindən istifadə hüququ mülkiyyətçi ilə ailə münasibətlərinə xitam verildiyi halda da saxlanılır» müddəası

Azərbaycan Respublikası Konstitusiyasının 13 və 29-cu maddələrinə uyğun hesab edilsin.

Yaşayış binasının tərkib hissəsindən digər şəxslərin istifadə hüququna xitam verilməsi ilə bağlı məsələlər

Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin 228.2-ci maddəsinə uyğun olaraq həll edilməlidir.

3. Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin 228.5-ci maddəsinin «yaşayış binasının tərkib hissəsindən

mülkiyyətçinin ailə üzvlərinin istifadə etmək hüququ bu Məcəllənin qüvvəyə mindiyi gündən yaranır» müddəası

Azərbaycan Respublikası Konstitusiyasının 149-cu maddəsinin VII hissəsinə uyğun hesab edilsin.

4. Yaşayış sahəsi mülkiyyətçisinin ailə üzvlərinin və digər şəxslərin hüquqi vəziyyətini tənzimləyən mənzil

qanunvericiliyinin qəbul edilməsi Azərbaycan Respublikasının Milli Məclisinə tövsiyə edilsin.

[269]

21 oktyabr 2005-ci il tarixli 1038-IIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu ( “Azərbaycan”

qəzeti, 14 dekabr 2005-ci il, Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 12, maddə 1085)

ilə Məcəlləyə 228.5-ci maddə əlavə edilmişdir.

[270]

15 dekabr 2017-ci il tarixli 918-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti,

9 feveral 2018-ci il, № 30, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2018-ci il, № 2, maddə 142 ) ilə

232-ci maddənin birinci cümləsində “ qabaqcadan onu daşınmaz əmlakın dövlət reyestrində qeydə aldırmış ” sözləri

“daşınmaz əmlakın dövlət reyestrində xeyrinə təminat qeydi aparılmış ” sözləri ilə əvəz edilmişdir.

[271]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə 240.2-cı maddədə "Əgər müqavilə ilə ayrı qayda nəzərdə tutulmayıbsa, torpaq" sözləri "Torpaq"

sözü ilə əvəz edilmişdir.

[272]

24 iyun 2005-ci il 9498-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə Məcəllədən 242.1-ci maddə çıxarılmışdır. Maddənin əvvəlki redaksiyasında deyilirdi:

242.1. Torpaq sahəsinin mülkiyyətçisi olmayan şəxs ona mənsub olan sahəyə sahiblik və ondan istifadə

hüquqlarını qanunda və ya mülkiyyətçi ilə müqavilədə müəyyənləşdirilmiş şərtlər və hədlər daxilində həyata

keçirir.

[273]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə 243.3-cü maddədə "o cümlədən, əgər bu, həmin sahədən istifadənin müqavilə ilə müəyyənləşdirilmiş

şərtlərinə zidd deyildirsə," sözləri "habelə" sözü ilə əvəz edilmişdir.

[274]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə 245-ci maddənin ikinci cümləsində "Əgər binanın və ya qurğunun özgəninkiləşdirilməsi haqqında

müqavilədə ayrı qayda nəzərdə tutulmayıbsa, torpaq" sözləri "Torpaq" sözü ilə əvəz edilmişdir.

[275]

17 aprel 2007-ci il tarixli 315-IIIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu ( Azərbaycan

Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2007-ci il, № 8, maddə 745) ilə 246-cı maddənin adında, 246.1-ci, 246.2-

ci maddələrdə, 247-ci maddənin adında, 247.1-ci, 247.3-cü maddələrdə, 248-ci maddənin adında, 248.1-ci, 248.2-ci

maddələrdə, 249-cu maddənin adında, 249.1-ci və 290.1-ci maddələrdə "və ya ictimai ehtiyaclar" sözləri

"ehtiyacları" sözü ilə əvəz edilmişdir.

7 sentyabr 2004-cü il 731-IIQD nömrəli “Azərbaycan Respublikasının bəzi qanunvericilik aktlarında

dəyişikliklər edilməsi və bəzi qanunvericilik aktlarının qüvvədən düşmüş hesab edilməsi haqqında” Azərbaycan

Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2004-cü il, № 10, maddə 761) ilə 246-

cı maddədə “bələdiyyə ehtiyacları” sözləri “ictimai ehtiyaclar” sözləri ilə əvəz edilmiş, 246.1-ci maddə

çıxarılmış, 246.2-ci, 246.3-cü və 246.4-cü maddələr müvafiq olaraq, 246.1-ci, 246.2-ci və 246.3-cü maddələr

hesab edilmiş, 246.1-ci maddənin əvvəlinə ”Bu Məcəllənin 157.9-cu maddəsinə uyğun olaraq” sözləri əlavə

edilmişdir . Maddənin əvvəlki redaksiyasında deyilirdi:

M a d d ə 2 4 6 . Torpaq sahəsinin dövlət və ya bələdiyyə ehtiyacları üçün alınması

246.1. Torpaq sahəsi mülkiyyətçidən satınalma yolu ilə dövlət və ya bələdiyyə ehtiyacları üçün alına bilər.

Torpaq sahəsinin kimin ehtiyacları üçün alındığından asılı olaraq satınalmanı Azərbaycan Respublikasının və ya

bələdiyyənin vəkil edilmiş orqanı həyata keçirir.

246.2. Torpaq sahəsinin dövlət və ya bələdiyyə ehtiyacları üçün alınması haqqında qərarı müvafiq icra

hakimiyyəti orqanı qəbul edir.

246.3. Torpaq sahəsinin dövlət və ya bələdiyyə ehtiyacları üçün alınması haqqında müvafiq icra hakimiyyəti

orqanının qərarı daşınmaz əmlakın dövlət reyestrində qeydə alınmalıdır.

246.4. Torpaq sahəsinin alınması haqqında qərar qəbul etmiş icra hakimiyyəti orqanı bu barədə torpaq

sahəsinin mülkiyyətçisinə yazılı bildiriş göndərməlidir.

7 dekabr 2007-ci il tarixli 506-IIIQD nömrəli Azərbaycan Respublikası Qanunu ( Azərbaycan Respublikasının

Qanunvericilik Toplusu, 2007-ci il, №12, maddə 1215) ilə Məcəlləyə yeni məzmunda 246.4-cü və 246.5-ci maddələr

əlavə edilmişdir.

20 aprel 2012-ci il tarixli 332-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Respublika” qəzeti, 06

iyun 2012-ci il, № 123, “Azərbaycan” qəzeti 07 iyun 2012-ci il, № 124, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik

Toplusu, 2012-ci il, №06, maddə 498) ilə 246-cı maddə yeni redaksiyada verilmişdir.

əvvəlki redaksiyada deyilirdi:

M a d d ə 2 4 6 . Torpaq sahəsinin dövlət ehtiyacları üçün alınması

246.1. Bu məcəllənin 157.9-cu maddəsinə uyğun olaraq torpaq sahəsinin dövlət ehtiyacları üçün alınması

haqqında qərarı müvafiq icra hakimiyyəti orqanı qəbul edir.

246.2. Torpaq sahəsinin dövlət ehtiyacları üçün alınması haqqında müvafiq icra hakimiyyəti orqanının qərarı

daşınmaz əmlakın dövlət reyestrində qeydə alınmalıdır.

246.3. Torpaq sahəsinin alınması haqqında qərar qəbul etmiş icra hakimiyyəti orqanı bu barədə torpaq

sahəsinin mülkiyyətçisinə yazılı bildiriş göndərməlidir.

246.4. Dövlət ehtiyacları üçün alınan torpaq sahəsinin mülkiyyətçisi bu Məcəllənin 246.3-cü maddəsində

göstərilən bildirişin göndərildiyi gündən sonra 90 təqvim günündən tez və 180 təqvim günündən gec olmayaraq bu

Məcəllənin 247-ci maddəsinin tələblərinə əməl olunması şərti ilə alınan torpaq sahəsini azad etməlidir.

Mülkiyyətçinin müraciəti ilə müvafiq icra hakimiyyəti orqanı bu maddədə göstərilən müddətləri dəyişə bilər.

246.5. Bu Məcəllənin 246-249-cu maddələrinin müddəaları dövlət ehtiyacları üçün alınan torpaq sahələri ilə

yanaşı həmin torpaq sahələrində yerləşən və ya yerləşməyən və eyni məqsədlərlə alınan binalara (evlərə,

tikililərə, qurğulara) da şamil edilir.

[276]

20 noyabr 2020-ci il tarixli 198-VIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti,

26 dekabr 2020-ci il, № 273, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2020-ci il, № 12, I kitab, maddə

1423) ilə 246.5-ci maddədə “torpaqla bağlı daşınmaz əmlaka (sututarlar, meşələr, çoxillik əkmələr, tikililər,

qurğular və bu kimi digər obyektlər)” sözləri “torpaqla möhkəm bağlı olan (ondan ayrıla bilməyən) əşyalara ”

sözləri ilə əvəz edilmişdir.

[277]

7 dekabr 2007-ci il tarixli 506-IIIQD nömrəli Azərbaycan Respublikası Qanunu ( Azərbaycan

Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2007-ci il, №12, maddə 1215) ilə 247.1-ci maddə yeni redaksiyada

verilmişdir.

əvvəlki redaksiyada deyilirdi:

247.1. Dövlət ehtiyacları üçün alınan torpaq sahəsinin satınalma qiyməti, satınalmanın müddətləri və digər

şərtləri sahənin mülkiyyətçisi ilə razılaşmada müəyyənləşdirilir. Razılaşmaya dövlətin alınan sahə üçün

satınalma qiymətini ödəmək öhdəliyi daxil edilir.

7 sentyabr 2004-cü il 731-IIQD nömrəli “Azərbaycan Respublikasının bəzi qanunvericilik aktlarında

dəyişikliklər edilməsi və bəzi qanunvericilik aktlarının qüvvədən düşmüş hesab edilməsi haqqında” Azərbaycan

Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2004-cü il, № 10, maddə 761) ilə 247-

ci maddədə “bələdiyyə ehtiyacları” sözləri “ictimai ehtiyaclar” sözləri ilə əvəz edilmişdir.

20 aprel 2012-ci il tarixli 332-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Respublika” qəzeti, 06

iyun 2012-ci il, № 123, “Azərbaycan” qəzeti 07 iyun 2012-ci il, № 124, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik

Toplusu, 2012-ci il, №06, maddə 498) ilə 247-ci maddə yeni redaksiyada verilmişdir.

əvvəlki redaksiyada deyilirdi:

M a d d ə 2 4 7 . Dövlət ehtiyacları üçün satın alınan torpaq sahəsinin satınalma qiyməti

247.1. Dövlət ehtiyacları üçün alınan torpaq sahələrinin satınalma qiyməti müvafiq icra hakimiyyəti

orqanının müəyyən etdiyi qaydada hesablanaraq bu Məcəllənin 246.3-cü maddəsində göstərilən bildirişin

göndərildiyi gündən sonra 80 təqvim günündən tez və 120 təqvim günündən gec olmayaraq mülkiyyətçiyə ödənilir.

247.2. Satınalma qiyməti müəyyənləşdirilərkən həmin qiymətə torpaq sahəsinin və orada olan daşınmaz əmlakın

bazar dəyəri, habelə torpaq sahəsinin alınması nəticəsində mülkiyyətçiyə dəyən bütün zərər, o cümlədən, əldən

çıxmış fayda da daxil olmaqla, onun üçüncü şəxslər qarşısında daşıdığı öhdəliklərə vaxtından əvvəl xitam

verilməsi ilə əlaqədar düşdüyü zərər daxil edilir.

247.3. Mülkiyyətçi ilə razılaşmaya əsasən ona dövlət ehtiyacları üçün alınan sahənin əvəzinə dəyəri

satınalma qiymətinə daxil edilməklə başqa torpaq sahəsi verilə bilər.

[278]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə 248-ci maddənin adında "məhkəmənin qərarı ilə alınması" sözləri "alınması haqqında qərardan

iddianın verilməsi" sözləri ilə əvəz edilmişdir.

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi, qüvvəyə

minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və həmin

qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi barədə”

Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8, maddə

693) ilə 248.1-ci maddədə “qərarla” sözü “müvafiq icra hakimiyyəti orqanının qərarı ilə” sözləri ilə, “həmin

qərarı qəbul etmiş müvafiq icra hakimiyyəti orqanı məhkəməyə torpaq sahəsinin alınması haqqında” sözləri isə “o,

həmin qərar barəsində məhkəməyə” sözləri ilə əvəz edilmiçdir.

7 dekabr 2007-ci il tarixli 506-IIIQD nömrəli Azərbaycan Respublikası Qanunu ( Azərbaycan Respublikasının

Qanunvericilik Toplusu, 2007-ci il, №12, maddə 1215) ilə 248.1-ci maddə yeni redaksiyada verilmişdir.

əvvəlki redaksiyada deyilirdi:

248.1. Əgər mülkiyyətçi torpaq sahəsinin ondan dövlət ehtiyacları üçün alınması haqqında müvafiq icra

hakimiyyəti orqanının qərarı ilə razı deyildirsə və ya onunla satınalma qiyməti və ya digər satınalma şərtləri

barəsində razılaşma əldə edilməmişsə, o, həmin qərar barəsində məhkəməyə iddia verə bilər.

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi, qüvvəyə

minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və həmin

qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi barədə”

Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8, maddə

693) ilə 248.2-ci maddədə "iddia" sözü "qərardan iddia" sözləri ilə əvəz edilmişdir.

7 sentyabr 2004-cü il 731-IIQD nömrəli “Azərbaycan Respublikasının bəzi qanunvericilik aktlarında

dəyişikliklər edilməsi və bəzi qanunvericilik aktlarının qüvvədən düşmüş hesab edilməsi haqqında” Azərbaycan

Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2004-cü il, № 10, maddə 761) ilə 248-

ci maddədə “bələdiyyə ehtiyacları” sözləri “ictimai ehtiyaclar” sözləri ilə əvəz edilmiş, 248.2ci maddədə

“246.4” rəqəmi “246.3” rəqəmi ilə əvəz edilmişdir.

7 dekabr 2007-ci il tarixli 506-IIIQD nömrəli Azərbaycan Respublikası Qanunu ( Azərbaycan Respublikasının

Qanunvericilik Toplusu, 2007-ci il, №12, maddə 1215) ilə 248.2-ci maddədə “göndərildiyi gündən” sözlərindən

sonra “, satınalma qiymətindən iddia isə bu Məcəllənin 247.1-ci maddəsində göstərilən ödəmənin həyata

keçirildiyi gündən” sözləri əlavə edilmişdir.

20 aprel 2012-ci il tarixli 332-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Respublika” qəzeti, 06

iyun 2012-ci il, № 123, “Azərbaycan” qəzeti 07 iyun 2012-ci il, № 124, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik

Toplusu, 2012-ci il, №06, maddə 498) ilə 248-ci maddə yeni redaksiyada verilmişdir.

əvvəlki redaksiyada deyilirdi:

M a d d ə 2 4 8 . Torpaq sahəsinin dövlət ehtiyacları üçün alınması haqqında qərardan iddianın verilməsi

248.1. Dövlət ehtiyacları üçün alınan torpaq sahəsinin mülkiyyətçisi müvafiq icra hakimiyyəti orqanının bu

Məcəllənin 246.1-ci maddəsində göstərilən qərarı ilə və ya satınalma qiyməti ilə razı olmadıqda bu barədə

məhkəməyə müraciət edə bilər. Dövlət ehtiyacları üçün alınan torpaq sahəsinin mülkiyyətçisi tərəfindən müvafiq

icra hakimiyyəti orqanının bu Məcəllənin 246.1-ci maddəsində göstərilən qərarından məhkəməyə şikayət verildikdə,

bu Məcəllənin 246.4-cü maddəsində nəzərdə tutulan müddətlərin axımı dayandırılır.

248.2. Torpaq sahəsinin dövlət ehtiyacları üçün alınması haqqında qərardan iddia bu Məcəllənin 246.3-cü

maddəsində göstərilmiş bildirişin sahənin mülkiyyətçisinə göndərildiyi gündən, satınalma qiymətindən iddia isə

bu Məcəllənin 247.1-ci maddəsində göstərilən ödəmənin həyata keçirildiyi gündən bir il ərzində verilə bilər.

[279]

7 dekabr 2007-ci il tarixli 506-IIIQD nömrəli Azərbaycan Respublikası Qanunu ( Azərbaycan

Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2007-ci il, №12, maddə 1215) ilə 249.1-ci maddə yeni redaksiyada

verilmişdir.

əvvəlki redaksiyada deyilirdi:

249.1. Dövlət ehtiyacları üçün alınmalı torpaq sahəsinin mülkiyyətçisi sahənin alınması haqqında qərarın

qəbul edildiyi andan sahənin satın alınması haqqında razılaşmanın əldə olunduğu və ya məhkəmə qərarının qəbul

edildiyi vaxtadək sahəyə sahibliyi, ondan istifadəni və ona dair sərəncamçılığı həyata keçirə bilər və sahədən

onun təyinatına uyğun istifadəni təmin edən lazımi xərcləri çəkə bilər.

7 sentyabr 2004-cü il 731-IIQD nömrəli “Azərbaycan Respublikasının bəzi qanunvericilik aktlarında

dəyişikliklər edilməsi və bəzi qanunvericilik aktlarının qüvvədən düşmüş hesab edilməsi haqqında” Azərbaycan

Respublikası Qanununun (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2004-cü il, № 10, maddə 761) ilə 249-

cu maddədə “bələdiyyə ehtiyacları” sözləri “ictimai ehtiyaclar” sözləri ilə əvəz edilmişdir.

20 aprel 2012-ci il tarixli 332-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Respublika” qəzeti, 06

iyun 2012-ci il, № 123, “Azərbaycan” qəzeti 07 iyun 2012-ci il, № 124, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik

Toplusu, 2012-ci il, №06, maddə 498) ilə 249-cu maddə yeni redaksiyada verilmişdir.

əvvəlki redaksiyada deyilirdi:

M a d d ə 2 4 9 . Dövlət ehtiyacları üçün alınmalı torpaq sahəsi mülkiyyətçisinin hüquqları

249.1. Dövlət ehtiyacları üçün alınan torpaq sahəsinin mülkiyyətçisi sahənin alınması haqqında bu

Məcəllənin 246.1-ci maddəsinə müvafiq qərar qəbul edildiyi andan bu Məcəllənin 246.4-cü maddəsinə əsasən sahəni

azad edənə qədər sahəyə sahibliyi və ondan təyinatına uyğun istifadəni həyata keçirə bilər.

249.2. Torpaq sahəsinin satınalma qiymətinin müəyyənləşdirildiyi dövrdə sahədə yeni binaların və qurğuların

tikintisi, köhnələrinin genişləndirilməsi və yenidən qurulması ilə bağlı məsrəflərin və zərərin mülkiyyətçiyə

aid edilməsi riski onun üzərinə düşür.

[280]

18 dekabr 2015-ci il tarixli 59-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Respublika” qəzeti,

19 yanvar 2016-cı il, № 12, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2016-cı il, № 01, maddə 26) ilə

250.3-cü maddəsi yeni redaksiyada verilmişdir.

əvvəlki redaksiyada deyilirdi:

250.3. Tikintiyə vərəsəlik hüququnun müddəti tərəflərin razılaşması ilə müəyyənləşdirilir, lakin doxsan

doqquz ildən çox ola bilməz.

[281]

15 dekabr 2017-ci il tarixli 918-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti,

9 feveral 2018-ci il, № 30, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2018-ci il, № 2, maddə 142 ) ilə

252.6-cı maddədə “qabaqcadan qeydə alına” sözləri “təminat qeydi aparıla” sözləri ilə əvəz edilmişdir.

[282]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə 269.3-cü maddəyə ikinci cümlə əlavə edilmişdir.

[283]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə 269.5-ci maddədə "öhdəlikdir" sözü "əşya hüququdur" sözləri ilə əvəz edilmişdir.

[284]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə 271.1-ci maddəyə ikinci cümlə əlavə edilmişdir.

[285]

28 dekabr 2018-ci il tarixli 1428-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti,

30 dekabr 2018-ci il, № 296, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2018-ci il, № 12, I kitab, maddə

2518) ilə 274-cü maddənin mətni yeni redaksiyada verilmişdir.

əvvəlki redaksiyada deyilirdi:

Girov qoyulmuş və ya ipoteka ilə yüklü edilmiş əşyanın mülkiyyətçisinin dəyişməsi girov və ya ipoteka

hüququnu dəyişdirmir.

[286]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə 275-ci maddə çıxarılmışdır. Maddənin əvvəlki redaksiyasında deyilirdi:

M a d d ə 2 7 5 . Girov və ya ipoteka hüququna xitam verilməsi

Girov və ya ipoteka hüququna onların təmin etdiyi tələb ləğv olunduqda xitam verilir.

[287]

28 oktyabr 2008-ci il tarixli 711-IIIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu ( “Azərbaycan”

qəzeti 14 dekabr 2008-ci il, № 279, Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2008-ci il, № 12, maddə

1049) ilə yeni məzmunda 276.4-cü maddə əlavə edilmişdir.

[288]

28 dekabr 2018-ci il tarixli 1428-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti,

30 dekabr 2018-ci il, № 296, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2018-ci il, № 12, I kitab, maddə

2518) ilə 278-ci maddənin mətni yeni redaksiyada verilmişdir.

əvvəlki redaksiyada deyilirdi:

Girov saxlayanın girov predmeti olan əşyaya hüququ (girov hüququ), əgər müqavilədə ayrı qayda nəzərdə

tutulmayıbsa, onun ləvazimatına da şamil edilir. Girov qoyulmuş əmlakdan istifadə nəticəsində əldə edilmiş

bəhərə, məhsula və gəlirə girov hüququ müqavilədə nəzərdə tutulduğu hallarda şamil edilir.

[289]

28 dekabr 2018-ci il tarixli 1428-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti,

30 dekabr 2018-ci il, № 296, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2018-ci il, № 12, I kitab, maddə

2518) ilə 280.2-ci maddədə “ölçüsü” sözündən sonra “(yuxarı həddi)” sözləri əlavə edilmişdir və həmin maddəyə

yeni məzmunda ikinci cümlə əlavə edilmişdir.

[290]

28 dekabr 2018-ci il tarixli 1428-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti,

30 dekabr 2018-ci il, № 296, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2018-ci il, № 12, I kitab, maddə

2518) ilə 282.3-cü maddədə “Sonrakı” sözü “Daşınar əmlakın yüklülüyü haqqında” Azərbaycan Respublikasının

Qanununda müəyyən edilmiş hallar nəzərə alınmaqla, sonrakı” sözləri ilə əvəz edilmişdir.

[291]

17 aprel 2007-ci il tarixli 315-IIIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu ( Azərbaycan

Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2007-ci il, № 8, maddə 745) ilə 285.2-ci maddədən "əgər bu Məcəllənin

455-ci maddəsinə uyğun olaraq" sözləri çıxarılmışdır.

[292]

28 dekabr 2018-ci il tarixli 1428-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti,

30 dekabr 2018-ci il, № 296, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2018-ci il, № 12, I kitab, maddə

2518) ilə 289.1-ci maddənin birinci cümləsində “ Girov” sözü “Bu Məcəllənin 274.2-ci maddəsi nəzərə alınmaqla,

girov” sözləri ilə əvəz edilmişdir.

[293]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə 290.1-ci maddədə "bələdiyyə ehtiyacları" sözləri "ictimai ehtiyaclar" sözləri ilə əvəz

edilmişdir.

[294]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə 291.2-ci maddə çıxarılmışdır. Maddənin əvvəlki redaksiyasında deyilirdi:

291.2. Girov saxlayanın girov müqaviləsi üzrə öz hüquqlarını başqa şəxsə güzəşt etməsi bu şərtlə

etibarlıdır ki, girovla təmin edilmiş əsas öhdəlik üzrə borcluya qarşı tələb hüquqları da həmin şəxsə güzəşt

edilsin.

[295]

28 dekabr 2018-ci il tarixli 1428-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti,

30 dekabr 2018-ci il, № 296, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2018-ci il, № 12, I kitab, maddə

2518) ilə 294.1.4-cü maddədə “ girov” sözündən əvvəl “tutma yönəldilməsi ilə bağlı” sözləri əlavə edilmişdir və

həmin maddədən “açıq hərracdan” sözləri çıxarılmışdır.

[296]

28 dekabr 2018-ci il tarixli 1428-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti,

30 dekabr 2018-ci il, № 296, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2018-ci il, № 12, I kitab, maddə

2518) ilə 296.1-ci maddəyə yeni məzmunda dördüncü cümlə əlavə edilmişdir.

[297]

28 dekabr 2018-ci il tarixli 1428-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti,

30 dekabr 2018-ci il, № 296, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2018-ci il, № 12, I kitab, maddə

2518) ilə 296.2-ci maddədə “məhkəmənin qərarı ilə yalnız aşağıdakı hallarda” sözləri “aşağıdakı hallarda yalnız

məhkəmənin qərarı ilə” sözləri ilə əvəz edilmişdir.

[298]

28 dekabr 2018-ci il tarixli 1428-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti,

30 dekabr 2018-ci il, № 296, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2018-ci il, № 12, I kitab, maddə

2518) ilə 297-ci maddənin mətni yeni redaksiyada verilmişdir.

əvvəlki redaksiyada deyilirdi:

Girov qoyulmuş əşya ixtisaslaşdırılmış təşkilatlar tərəfindən yalnız açıq hərracdan satış yolu ilə realizə

edilir (satılır).

[299]

28 dekabr 2018-ci il tarixli 1428-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti,

30 dekabr 2018-ci il, № 296, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2018-ci il, № 12, I kitab, maddə

2518) ilə 297-ci maddənin mətni yeni redaksiyada verilmişdir.

əvvəlki redaksiyada deyilirdi:

298.1. Girov qoyulmuş əşyanın satılması nəticəsində götürülmüş məbləğdən, tutmanın həmin əşyaya

yönəldilməsinə və onun satılmasına çəkilmiş xərclərin ödənilməsi üçün zəruri məbləğlər tutulduqdan sonra, girov

saxlayanın tələbləri ödənilir, qalan məbləğ girov qoyana verilir.

298.2. Əgər girov qoyulmuş əşyanın satışından götürülən məbləğ girov saxlayanın tələbini ödəmək üçün

yetərli deyildirsə, o, çatışmayan məbləği, əgər müqavilədə ayrı qayda nəzərdə tutulmayıbsa, borclunun başqa

əşyasından almaq hüququna malikdir. Bu halda girov saxlayanın girova əsaslanan üstünlük hüququ yoxdur.

[300]

28 dekabr 2018-ci il tarixli 1428-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti,

30 dekabr 2018-ci il, № 296, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2018-ci il, № 12, I kitab, maddə

2518) ilə 299.1-ci maddənin birinci cümləsi yeni redaksiyada verilmişdir.

əvvəlki redaksiyada deyilirdi:

Borclu və üçüncü şəxs olan girov qoyan girovla təmin edilmiş öhdəliyi və ya öhdəliyin icrası gecikdirilmiş

hissəsini icra edərək girov predmetinə tutmanın yönəldilməsinə və onun satışına istənilən vaxt xitam verə bilər.

[301]

26 dekabr 2023-cü il tarixli 1080-VIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Dövlət

İnformasiya Agentliyinin (AZƏRTAC-ın) rəsmi internet saytı, 1 fevral 2024-cü il, “Azərbaycan” qəzeti, 2 fevral

2024-cü il, № 22) ilə 302.8-1-ci maddəsindən “pul vəsaitlərinin və ya digər” sözləri çıxarılmışdır və həmin

maddəyə “alınması” sözündən sonra “, o cümlədən hədəfli maliyyə sanksiyalarının tətbiqi ” sözləri əlavə

edilmişdir.

[302]

15 may 2015-ci il tarixli 1285-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti,

15 iyul 2015-ci il, № 151, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2015-ci il, № 07, maddə 814) ilə

303.5-ci maddədə “Qiymətli” sözü “Sənədli qiymətli” sözləri ilə əvəz edilmişdir.

[303]

28 dekabr 2018-ci il tarixli 1428-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti,

30 dekabr 2018-ci il, № 296, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2018-ci il, № 12, I kitab, maddə

2518) ilə 306.1-ci maddənin birinci cümləsindən “, bu şərtlə ki, onların ümumi dəyəri girov müqaviləsində

göstərilən dəyərindən aşağı düşməsin” sözləri çıxarılmışdır və həmin maddənin ikinci cümləsi ləğv edilmişdir.

[304]

28 dekabr 2018-ci il tarixli 1428-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti,

30 dekabr 2018-ci il, № 296, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2018-ci il, № 12, I kitab, maddə

2518) ilə 306.3-cü maddə yeni redaksiyada verilmişdir.

əvvəlki redaksiyada deyilirdi:

306.3. Əgər müqavilədə girov qoyanın fəaliyyətinə nəzarətin ayrı şərtləri nəzərdə tutulmayıbsa,

dövriyyədəki malları girov qoyan girovların qeydiyyatı kitabını tərtib etməyə borcludur. Həmin kitaba malların

girov qoyulması şərtləri haqqında və girov qoyulmuş malların tərkibinin və ya natural formasının dəyişməsinə

səbəb olan bütün əməliyyatlar, o cümlədən onların emalı haqqında sonuncu əməliyyat günü üçün qeydlər daxil

edilir.

[305]

28 dekabr 2018-ci il tarixli 1438-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti,

30 dekabr 2018-ci il, № 296, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2018-ci il, № 12, I kitab, maddə

2526) ilə 307.1-ci maddə yeni redaksiyada verilmişdir.

əvvəlki redaksiyada deyilirdi:

307.1. İpoteka müqaviləsində tərəflərin adı və yaşayış yeri (olduqları yer), ipotekanın predmeti, ipoteka

ilə təmin edilən öhdəliyin mahiyyəti, ölçüsü və icra müddəti göstərilməlidir.

[306]

28 dekabr 2018-ci il tarixli 1438-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti,

30 dekabr 2018-ci il, № 296, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2018-ci il, № 12, I kitab, maddə

2526) ilə 307.2-ci maddə ləğv edilmişdir.

[307]

28 dekabr 2018-ci il tarixli 1438-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti,

30 dekabr 2018-ci il, № 296, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2018-ci il, № 12, I kitab, maddə

2526) ilə 307.4-cü maddənin birinci və ikinci cümlələri çıxarılmışdır.

[308]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə 308.2-ci maddəyə ikinci cümlə əlavə edilmişdir.

[309]

17 aprel 2007-ci il tarixli 315-IIIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu ( Azərbaycan

Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2007-ci il, № 8, maddə 745) ilə 309.2-ci maddə yeni redaksiyada

verilmişdir.

əvvəlki redaksiyada deyilirdi:

Qeydiyyat ipoteka ilə yüklü edilməli əşyanın mülkiyyətçisi həmin əşyanı və kreditorun notariat qaydasında

təsdiqlənmiş sənədlərini təqdim etdikdə müəyyənləşdirilmiş qaydada aparılır. Həmin sənədlərdə əşyanın

mülkiyyətçisi, kreditor, ehtimal edilən borclu - üçüncü şəxs, habelə təmin edilmiş tələbin həcmi, fayda və icra

müddəti göstərilməlidir.

[310]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə Məcəlləyə 309.3-cü maddə əlavə edilmişdir.

[311]

17 aprel 2007-ci il tarixli 315-IIIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu ( Azərbaycan

Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2007-ci il, № 8, maddə 745) ilə 310-cu maddədə "verildiyi vaxta uyğun"

sözləri "dövlət qeydiyyatı anı ilə" sözləri ilə əvəz edilmişdir.

[312]

17 aprel 2007-ci il tarixli 315-IIIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu ( Azərbaycan

Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2007-ci il, № 8, maddə 745) ilə 317.1-ci maddədə "Əgər borclu" sözləri

"Borclu" sözü ilə, "tələbin ödənilməsini ləngidirsə" sözləri "əsas öhdəliyi icra etmədikdə və ya lazımınca icra

etmədikdə" sözləri ilə əvəz edilmişdir.

[313]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə 317.2-ci maddə yeni redaksiyada verilmişdir. Maddənin əvvəlki redaksiyasında deyilirdi:

317.2. Satış bu fəsildə şərh edilmiş qaydalara və Mülki Prosessual Məcəllənin normalarına uyğun həyata

keçirilir.

28 dekabr 2018-ci il tarixli 1438-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti, 30

dekabr 2018-ci il, № 296, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2018-ci il, № 12, I kitab, maddə

2526) ilə 317.2-ci maddədə “bu Məcəllənin 414-416-cı maddələrinə” sözləri “İpoteka haqqında” Azərbaycan

Respublikasının Qanununa” sözləri ilə əvəz edilmişdir.

[314]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə 319.1-ci maddəyə ikinci cümlə əlavə edilmişdir.

[315]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə 319.2-ci maddə yeni redaksiyada verilmişdir. Maddənin əvvəlki redaksiyasında deyilirdi:

319.2. İpoteka saxlayan öz tələbini yüklü edilmiş obyektin hesabına başqa üsulla təmin edə bilməz. Bu cür

razılaşma etibarsızdır.

[316]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə Məcəlləyə 319.5-ci maddə əlavə edilmişdir.

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi, qüvvəyə

minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və həmin

qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi barədə”

Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8, maddə

693) ilə Məcəlləyə 319.6-cı maddə əlavə edilmişdir.

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi, qüvvəyə

minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və həmin

qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi barədə”

Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8, maddə

693) ilə Məcəlləyə 319.4-cü maddə əlavə edilmişdir.

28 dekabr 2018-ci il tarixli 1438-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti, 30

dekabr 2018-ci il, № 296, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2018-ci il, № 12, I kitab, maddə

2526) ilə 319.4-cü, 319.5-ci və 319.6-cı maddələr yeni redaksiyada verilmişdir.

əvvəlki redaksiyada deyilirdi:

319.4. Açıq hərracdan satışa çıxarılan ipoteka predmetinin ilkin satış qiymətini ipoteka saxlayan və

borclu, həmçinin ipoteka verən (borclu ipoteka verən olmadıqda) qarşılıqlı razılıq əsasında müəyyən edirlər. Bu

sahədə razılıq əldə edilmədikdə onlar qanunvericiliklə müəyyən edilmiş qaydada qiymətləndirmə fəaliyyəti ilə

məşğul olan şəxsə müraciət edə bilərlər.

319.5. Əgər birinci hərracın keçirilməsi zamanı əşyanın ilkin satış qiymətinin yetmiş faizinə çatan təklif

olmazsa, hərrac yenidən keçirilməlidir. Təkrar hərrac təkrarən keçirilməsinə istinad edilərək birinci hərracın

formasında elan edilməli və həmin qaydada keçirilməlidir. Təkrar hərrac zamanı ipoteka predmetinin ən aşağı

satış qiyməti heç olmasa hərracın keçirilməsi xərclərinin və hüquqlarının qeydiyyat növbəliliyinə görə ipoteka

predmetini açıq hərracdan satan ipoteka saxlayandan üstün olan digər ipoteka saxlayanların tələblərinin

ödənilməsi üçün kifayət qədər olmalıdır. Bu baş verməzsə, hərrac keçirilmir. Hərrac üzrə xərclər mülkiyyətçinin

üzərinə qoyulur.

319.6. Bu Məcəllənin 319.1-319.5-ci maddələrinə müvafiq olaraq ipoteka predmetinin satışından götürülmüş

məbləğ ipoteka saxlayanın tələblərini ödəməyə kifayət etmirsə, borclu çatışmayan məbləği ipoteka saxlayana

ödəməlidir.Əgər satışdan götürülən və ya əldə edilən məbləğ ipoteka saxlayanın tələblərindən artıqdırsa, artıq

məbləğ borcluya qaytarılmalıdır.

[317]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə Məcəlləyə 323.1-ci maddə əlavə edilmişdir.

[318]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə Məcəllədən 325.2-ci maddə çıxarılmışdır. Maddənin əvvəlki redaksiyasında deyilirdi:

325.2. Əgər başqa tərəf qabaqcadan və ya dərhal öz imtinasını bildirərsə, iradə ifadəsi etibarlı sayılmır.

[319]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə 329.1-ci maddə yeni redaksiyada verilmişdir. Maddənin əvvəlki redaksiyasında deyilirdi:

329.1. Əqdin etibarlı olması üçün bu Məcəllə ilə müəyyənləşdirilmiş formaya riayət edilməsi zəruridir. Belə

forma müəyyənləşdirilməyibsə, tərəflər onu özləri müəyyənləşdirə bilərlər.

[320]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə Məcəllədən 330-cu maddə çıxarılmışdır. Maddənin əvvəlki redaksiyasında deyilirdi:

M a d d ə 3 3 0 . Şifahi əqd

330.1. Bu Məcəllə ilə və ya tərəflərin razılaşması ilə yazılı (sadə və ya notarial) forması

müəyyənləşdirilməmiş əqd şifahi bağlana bilər.

330.2. Əgər tərəflərin razılaşmasında ayrı qayda müəyyənləşdirilməyibsə, bağlanarkən icra edilən bütün

əqdlər şifahi bağlana bilər, amma notarial forması müəyyənləşdirilmiş əqdlər və sadə yazılı formasına riayət

edilməməsi etibarsızlığına səbəb olan əqdlər istisna təşkil edir.

330.3. Yazılı formada bağlanmış müqavilənin icrası üçün əqdlər, əgər bu, bu Məcəlləyə və müqaviləyə zidd

deyildirsə, tərəflərin razılaşması ilə şifahi bağlana bilər.

[321]

24 fevral 2023-cü il tarixli 822-VIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Dövlət

İnformasiya Agentliyinin (AZƏRTAC-ın) rəsmi internet saytı, 31 mart 2023-cü il, “Azərbaycan” qəzeti, 1 aprel

2023-cü il, № 66, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2023-cü il, № 3, maddə 333 ) ilə 331.1-ci

maddəyə yeni məzmunda ikinci və üçüncü cümlələr əlavə edilmişdir.

[322]

17 aprel 2007-ci il tarixli 315-IIIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu ( Azərbaycan

Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2007-ci il, № 8, maddə 745) ilə 331.2-ci maddənin ikinci cümləsi

çıxarılmışdır.

24 fevral 2023-cü il tarixli 822-VIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Dövlət

İnformasiya Agentliyinin (AZƏRTAC-ın) rəsmi internet saytı, 31 mart 2023-cü il, “Azərbaycan” qəzeti, 1 aprel

2023-cü il, № 66, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2023-cü il, № 3, maddə 333 ) ilə 331.2-ci

maddədə “Tərəflərin” sözü “Qanunda, digər hüquqi aktlarda və ya tərəflərin ” sözləri ilə əvəz edilmişdir.

[323]

15 aprel 2005-ci il 890-IIQD nömrəli “Elektron imza və elektron sənəd haqqında” Azərbaycan

Respublikası Qanununun tətbiqi ilə əlaqədar Azərbaycan Respublikasının bəzi qanunvericilik aktlarına əlavə və

dəyişikliklər edilməsi barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik

toplusu, 2005-ci il, № 6, maddə 466) ilə 331.3-cü maddədə elektron sözündən sonra “ - rəqəmli” sözü

çıxarılmışdır.

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi, qüvvəyə

minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və həmin

qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi barədə”

Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8, maddə

693) ilə 331.3-cü maddəyə ikinci cümlə əlavə edilmişdir.

24 fevral 2023-cü il tarixli 822-VIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Dövlət

İnformasiya Agentliyinin (AZƏRTAC-ın) rəsmi internet saytı, 31 mart 2023-cü il, “Azərbaycan” qəzeti, 1 aprel

2023-cü il, № 66, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2023-cü il, № 3, maddə 333 ) ilə 331.3-cü

maddəyə “tərəflərin” sözündən əvvəl “qanunda, digər hüquqi aktlarda və ya ” sözləri əlavə edilmişdir.

[324]

8 iyul 2022-ci il tarixli 581-VIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Dövlət

İnformasiya Agentliyinin (AZƏRTAC-ın) rəsmi internet saytı, 19 avqust 2022-ci il, “Azərbaycan” qəzeti 20 avqust

2022-ci il, № 177, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2022-ci il, №8, maddə 828) ilə 331.4-cü

maddənin birinci cümləsində “bədən qüsuruna” sözləri “fiziki çatışmazlıq” sözləri ilə əvəz edilmişdir.

[325]

23 dekabr 2005-ci il tarixli 39-IIIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan

Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2006-cı il, № 2, maddə 68) ilə Məcəlləyə 331.5-ci maddə əlavə

edilmişdir.

24 fevral 2023-cü il tarixli 822-VIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Dövlət

İnformasiya Agentliyinin (AZƏRTAC-ın) rəsmi internet saytı, 31 mart 2023-cü il, “Azərbaycan” qəzeti, 1 aprel

2023-cü il, № 66, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2023-cü il, № 3, maddə 333 ) ilə 331.5-ci

maddədə “formada bağlanılması” sözləri “ticarət zamanı bağlanılması və elektron imza ilə təsdiq

edilməsi” sözləri ilə əvəz edilmişdir.

[326]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə Məcəllədən 332-ci maddə çıxarılmışdır. Maddənin əvvəlki redaksiyasında deyilirdi:

M a d d ə 3 3 2 . Sadə yazılı formada bağlanan əqdlər

332.1. Sadə yazılı formalı əqdin etibarlı olması üçün əqddə iştirak edən şəxslərin imzaları kifayətdir.

Notariat qaydasında təsdiqlənməsi tələb edilən əqdlər istisna olmaqla, aşağıdakı əqdlər sadə yazılı formada

bağlanmalıdır:

332.1.1. hüquqi şəxslərin öz aralarında və fiziki şəxslərlə əqdləri;

332.1.2. fiziki şəxslərin öz aralarında müəyyənləşdirilmiş şərti maliyyə vahidi miqdarından azı 50 dəfə çox

olan məbləğə, bu Məcəllə ilə nəzərdə tutulmuş hallarda isə əqdin məbləğindən asılı olmayaraq, bağladıqları

əqdlər.

332.2. Bu Məcəlləyə uyğun olaraq şifahi bağlana bilən əqdlər üçün sadə yazılı formaya riayət edilməsi tələb

olunmur.

[327]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə Məcəllədən 333-cü maddə çıxarılmışdır. Maddənin əvvəlki redaksiyasında deyilirdi:

M a d d ə 3 3 3 . Əqdin sadə yazılı formasına riayət edilməməsinin nəticələri

333.1. Əqdin sadə yazılı formasına riayət edilməməsi mübahisə halında əqdi və onun şərtlərini təsdiq etmək

üçün tərəfləri şahid ifadələrinə istinad etmək hüququndan məhrum edir, lakin yazılı və digər sübutlar təqdim

etmək hüququndan məhrum etmir.

333.2. Bu Məcəllədə və ya tərəflərin razılaşmasında birbaşa göstərilmiş hallarda əqdin sadə yazılı formasına

riayət edilməməsi onun etibarsızlığına səbəb olur.

333.3. Xarici iqtisadi əqdin sadə yazılı formasına riayət edilməməsi əqdin etibarsızlığına səbəb olur.

[328]

8 oktyabr 2019-cu il tarixli 1672-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti,

17 noyabr 2019-cu il, № 255, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2019-cu il, № 11, maddə 1681)

ilə 334.2-ci maddədə “notariat haqqında qanunla ” sözləri “Notariat haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanununa

uyğun olaraq” sözləri ilə əvəz edilmişdir.

[329]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə Məcəllədən 335-ci maddə çıxarılmışdır. Maddənin əvvəlki redaksiyasında deyilirdi:

M a d d ə 3 3 5 . Əqdin notarial formasına riayət edilməməsinin nəticələri

335.1. Əqdin notarial formasına riayət edilməməsi onun etibarsızlığına səbəb olur. Bu cür əqd əhəmiyyətsiz

sayılır.

335.2. Əgər tərəflərdən biri notariat qaydasında təsdiqlənməsi tələb olunan əqdi tamamilə və ya qismən icra

etmişsə, digər tərəf isə əqdin notariat qaydasında təsdiqlənməsindən boyun qaçırırsa, əqdi icra etmiş tərəfin

tələbi ilə məhkəmənin əqdi etibarlı saymaq ixtiyarı vardır. Bu halda əqdin sonradan notariat qaydasında

təsdiqlənməsi tələb edilmir.

335.3. Əqdin notariat qaydasında təsdiqlənməsindən əsassız boyun qaçıran tərəf əqdin bağlanmasının

ləngidilməsi nəticəsində dəyən zərərin əvəzini digər tərəfə ödəməlidir.

[330]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə 336-cı maddənin mətni yeni redaksiyada verilmişdir. Maddənin əvvəlki redaksiyasında deyilirdi:

336.1. Əqddən irəli gələn hüquqların dövlət qeydiyyatına alınması tələbinə riayət edilməməsi onun

etibarsızlığına səbəb olur. Bu cür əqd əhəmiyyətsiz sayılır.

336.2. Əgər əqd lazımi formada bağlanmışsa, lakin tərəflərdən biri əqddən əmələ gələn hüquqların

qeydiyyatından boyun qaçırırsa, digər tərəfin tələbi ilə məhkəmənin həmin hüquqların qeydə alınması barədə qərar

çıxarmaq ixtiyarı vardır. Bu halda əqddən əmələ gələn hüquqlar məhkəmənin qərarına uyğun qeydə alınır.

336.3. Əqddən əmələ gələn hüquqların dövlət qeydiyyatından əsassız boyun qaçıran tərəf bu hüquqların

qeydiyyatının ləngiməsi nəticəsində dəyən zərərin əvəzini digər tərəfə ödəməlidir.

[331]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə 337.1-ci maddəyə ikinci cümlə əlavə edilmişdir.

[332]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə 337.2-ci maddənin mətni yeni redaksiyada verilmişdir. Maddənin əvvəlki redaksiyasında deyilirdi:

337.2. Mübahisə edilən əqd məhkəmə tərəfindən etibarsız sayılmasına görə etibarsız olan əqddir. Əqd

barəsində mübahisə edildikdə əqd bağlandığı andan etibarsızdır. Mübahisə etmək hüququ maraqlı şəxsə mənsubdur.

Mübahisə edilən əqdin etibarsız sayılması tələbini bu Məcəllədə göstərilən şəxslər irəli sürə bilərlər.

[333]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə 337.3-cü maddənin ikinci və üçüncü cümlələri çıxarılmışdır. Maddənin əvvəlki redaksiyasında

deyilirdi:

337.3. Əhəmiyyətsiz əqd məhkəmə tərəfindən etibarsız sayılıb-sayılmamasından asılı olmayaraq özlüyündə

etibarsız olan əqddir. Əhəmiyyətsiz əqdin etibarsızlığı nəticələrinin tətbiq edilməsi tələbini hər bir maraqlı

şəxs irəli sürə bilər. Məhkəmənin bu cür nəticələri öz təşəbbüsü ilə tətbiq etmək ixtiyarı vardır.

[334]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə Məcəllədən 338-ci maddə çıxarılmışdır. Maddənin əvvəlki redaksiyasında deyilirdi:

M a d d ə 3 3 8 . Bu Məcəllə ilə müəyyənləşdirmiş qaydaları və qadağanları pozan əqdin etibarsızlığı

Bu Məcəllənin tələblərinə uyğun gəlməyən və ya bu Məcəllə ilə müəyyənləşdirilmiş qaydaları və qadağanları

pozan əqd, əgər bu Məcəllədə bu cür əqdin əhəmiyyətsiz olduğu müəyyənləşdirilməyibsə və ya pozuntunun digər

nəticələri nəzərdə tutulmayıbsa, etibarsızdır.

[335]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə 339.1-ci maddədə "zərərçəkənin iddiası ilə məhkəmə tərəfindən etibarsız sayıla bilər" sözləri

"zərərçəkən tərəfindən mübahisələndirilə bilər" sözləri ilə əvəz edilmişdir.

3 aprel 2018-ci il tarixli 1054-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti, 25

aprel 2018-ci il, № 92, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2018-ci il, № 4, maddə 650 ) ilə

339.1-ci maddəyə “bağlanmış” sözündən sonra “, yaxud bu Məcəllənin 49.4-cü maddəsində müəyyən edilmiş hallara

səbəb olan” sözləri əlavə edilmişdir.

[336]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə 339.2-ci maddənin birinci və üçüncü cümlələrində "əqdin etibarsız sayılmasını tələb edə bilər"

sözləri "əqdi mübahisələndirə bilər" sözləri ilə, ikinci cümləsində "Bu tələb" sözləri "Belə mübahisələndirmə"

sözləri ilə, "irəli sürülür" sözləri isə "həyata keçirilir" sözləri ilə əvəz edilmişdir.

[337]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə 339.3-cü maddənin birinci cümləsində "etibarsız sayılması" sözləri "mübahisələndirilməsi" sözü

ilə, ikinci cümləsində "əqdin etibarsız sayılmasını tələb edə bilər" sözləri "əqdi mübahisələndirilə bilər"

sözləri ilə, üçüncü cümləsində "əqdin etibarsız sayılmasını" sözləri "əqdi mübahisələndirsin" sözləri ilə əvəz

edilmişdir.

[338]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə 339.4-cü maddənin birinci cümləsində "əqdin etibarsız sayılmasını tələb etsin" sözləri "əqdi

mübahisələndirsin" sözləri ilə, dördüncü cümləsində "etibarsız sayılmasını tələb edilməsinə" sözləri

"mübahisələndirilməsinə" sözü ilə əvəz edilmişdir.

[339]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə 339.5-ci maddənin birinci cümləsində "digər tərəf əqd üzrə aldıqlarının hamısını zərərçəkənə

qaytarır, alınanları eyni ilə qaytarmaq mümkün olmadıqda isə onun dəyərini pulla ödəyir" sözlərı "bu Məcəllənin

337.5-ci maddəsinin qaydaları tətbiq edilir" sözləri ilə əvəz edilmişdir.

[340]

3 aprel 2018-ci il tarixli 1054-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti,

25 aprel 2018-ci il, № 92, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2018-ci il, № 4, maddə 650 ) ilə

yeni məzmunda 339.6-cı maddə əlavə edilmişdir.

[341]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə 340.2-ci maddənin ikinci cümləsində "etibarsızdır" sözü "əhəmiyyətsizdir" sözü ilə əvəz

edilmişdir.

[342]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə 342.2-ci maddədə "tələbi ilə məhkəmə tərəfindən" sözləri "razılığı ilə" sözləri ilə əvəz

edilmişdir.

[343]

17 aprel 2007-ci il 313-IIIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu ( Azərbaycan Respublikasının

qanunvericilik toplusu, 2007-ci il, № 6, maddə 560) ilə 343.1-ci maddədə “və ya narkotik vasitələrdən ” sözləri

“, narkotik vasitələrdən və ya psixotrop maddələrdən ” sözləri ilə əvəz edilmişdir.

[344]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə 344.1-ci maddədə "On" sözü "Bu Məcəllənin 29-cu maddəsində nəzərdə tutulmuş hallar istisna

olmaqla, on" sözləri ilə əvəz edilmişdir.

[345]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə 344.2-ci maddə çıxarılmışdır. Maddənin əvvəlki redaksiyasında deyilirdi:

344.2. Azyaşlının bağladığı əqd onun xeyrinədirsə, valideynlərinin, övladlığa götürənlərin və ya qəyyumun

tələbi ilə məhkəmə tərəfindən azyaşlının mənafeyi üçün etibarlı sayıla bilər.

[346]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə 344.3-cü maddə çıxarılmışdır.

Əvvəlki redaksiyada deyilirdi:

344.3. Bu maddənin qaydaları azyaşlıların müstəqil bağlamağa hüquqları çatan xırda məişət əqdlərinə və digər

əqdlərə şamil edilmir.

[347]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə 345.1-ci maddədə "valideynlərin, övladlığa götürənlərin və ya himayəçinin iddiası ilə məhkəmə

tərəfindən etibarsız sayıla bilər" sözləri "etibarsızdır" sözü ilə əvəz edilmişdir.

[348]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə 347.1-ci maddə yeni redaksiyada verilmişdir. Maddənin əvvəlki redaksiyasında deyilirdi:

347.1. Vacib əhəmiyyətli yanılmanın təsiri altında bağlanmış əqd barəsində mübahisə edilə bilər və

yanılmanın təsiri altında hərəkət etmiş tərəfin iddiası üzrə əqd məhkəmə tərəfindən etibarsız sayıla bilər.

[349]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə 347.7-ci maddənin birinci cümləsində "Əqd iddiasına əsasən etibarsız sayılmış" sözləri "Vacib

əhəmiyyətli yanılmanın təsiri altında bağlanmış əqdi mübahisələndirmiş" sözləri ilə, ikinci cümləsində

"iddiasına əsasən əqd etibarsız sayılmış" sözləri "vacib əhəmiyyətli yanılmanın təsiri altında bağlanmış əqdi

mübahisələndirmiş" sözləri ilə əvəz edilmişdir.

[350]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə 348-ci maddə çıxarılmışdır. Maddənin əvvəlki redaksiyasında deyilirdi:

M a d d ə 3 4 8 . Məcburi formanı pozmaqla bağlanmış əqdin etibarsızlığı

Bu Məcəllə ilə və ya müqavilə ilə müəyyənləşdirilmiş məcburi formanı pozmaqla bağlanmış əqd, habelə

bağlanması üçün icazə alınması zəruridirsə, icazə alınmadan bağlanmış əqd etibarsızdır.

[351]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə 349-cu maddədən "və ya müvafiq fəaliyyətlə məşğuliyyət üçün xüsusi icazəsi (lisenziyası) olmayan

hüquqi şəxsin bağladığı əqd" sözləri çıxarılmış və "şəxsin, onun təmsilçisinin və ya hüquqi şəxsin fəaliyyətinə

nəzarət edən orqanın iddiası ilə məhkəmə tərəfindən etibarsız sayıla bilər" sözləri "şəxs və ya onun təsisçisi

tərəfindən mübahisələndirilə bilər" sözləri ilə əvəz edilmişdir. Maddənin əvvəlki redaksiyasında deyilirdi:

M a d d ə 3 4 9 . Hüquqi şəxsin hüquq qabiliyyətindən kənara çıxan əqdin etibarsızlığı

hüquqi şəxsin öz nizamnaməsində müəyyənləşdirilmiş fəaliyyət məqsədlərinə zidd olaraq bağladığı əqd və ya

müvafiq fəaliyyətlə məşğuliyyət üçün xüsusi icazəsi (lisenziyası) olmayan hüquqi şəxsin bağladığı əqd, əgər

əqddə iştirak edən digər tərəfin onun qanunsuz olduğunu bildiyi və ya bilməli olduğu sübuta yetirilərsə, həmin

hüquqi şəxsin, onun təsisçisinin və ya hüquqi şəxsin fəaliyyətinə nəzarət edən orqanın iddiası ilə məhkəmə

tərəfindən etibarsız sayıla bilər.

[352]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə 350-ci maddədə "şəxsin iddiası ilə məhkəmə tərəfindən etibarsız sayıla bilər" sözləri "şəxs

tərəfindən mübahisələndirilə bilər" sözləri ilə əvəz edilmişdir.

[353]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə 354-cü maddənin adında "iddia müddətləri" sözləri "müddətlər" sözü ilə əvəz edilmişdir.

[354]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə 354.1-ci maddədə "on gün" sözləri "bir il" sözləri ilə əvəz edilmişdir.

[355]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə 354.2-ci maddə yeni redaksiyada verilmişdir. Maddənin əvvəlki redaksiyasında deyilirdi:

354.2. Mübahisə edilən əqdin etibarsız sayılması və onun etibarsızlığı nəticələrinin tətbiqi haqqında iddia

əqdin bağlanmasına təsir etmiş zorakılığa və ya hədəyə son qoyulduğu gündən və ya iddiaçının əqdin etibarsız

sayılmasına əsas verən halları bildiyi və bilməli olduğu gündən bir il ərzində irəli sürülə bilər.

[356]

23 dekabr 2003-cü il tarixli 566-IIQD nömrəli “Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə əlavələr

və dəyişikliklər edilməsi haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik

toplusu, 2004-cü il, № 3, maddə 123) ilə Məcəllənin 359.3-cü maddəsində ikinci cümlədə "kommersiya təmsilçiliyi

halı" sözlərindən sonra "və qiymətli kağızlar bazarında brokerlik halı" sözləri əlavə edilmişdir.

4 mart 2016-cı il tarixli 135-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Respublika” qəzeti, 13 mart

2016-cı il, № 57, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2016-cı il, № 03, maddə 401) ilə 359.3-cü

maddənin ikinci cümləsində “brokerlik halı” sözləri “investisiya şirkəti fəaliyyəti” sözləri ilə əvəz

edilmişdir.

[357]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə 360.1-ci maddə yeni redaksiyada verilmişdir. Maddənin əvvəlki redaksiyasında deyilirdi:

360.1. Başqa şəxsin adından fəaliyyət göstərmək səlahiyyəti olmadıqda və ya bu səlahiyyətlər aşıldıqda əqd

onu bağlamış şəxsin adından və onun mənafeyi üçün bağlanmış sayılır, bir şərtlə ki, başqa şəxs (təmsil edilən)

əqdi sonradan birbaşa bəyənməsin.

30 may 2006-ci il tarixlı nömrəli 122-IIIQD Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının

Qanunvericilik Toplusu, 2006-cı il, № 8, maddə 657) ilə 360.1-ci maddədə “fəaliyyət göstərmək” sözləri “hərəkət

etmək” sözləri ilə, “aşılarsa,” sözündən sonra “başqa şəxsin (təmsil edilənin) əqdi bağlayan şəxsdən (təmsil

edəndən)” sözləri “əqdin digər tərəfinin təmsilçidən” sözləri ilə əvəz edilmişdir.

[358]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə 362.1-ci maddənin birinci cümləsindən "yazılı" sözü çıxarılmışdır.

[359]

8 oktyabr 2019-cu il tarixli 1672-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti,

17 noyabr 2019-cu il, № 255, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2019-cu il, № 11, maddə 1681)

ilə 362.3.2-ci maddədə “ kontorlarının” sözü “ofislərinin” sözü ilə əvəz edilmişdir.

[360]

5 may 2022-ci il tarixli 525-VIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti, 14

iyun 2022-ci il, № 124, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2022-ci il, №6, maddə 580) ilə

362.3.4-cü maddədə birinci halda “ əhalinin sosial müdafiəsi” sözləri “sosial xidmət” sözləri ilə əvəz

edilmişdir.

2 may 2023-cü il tarixli 867-VIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Dövlət İnformasiya

Agentliyinin (AZƏRTAC-ın) rəsmi internet saytı, 3 iyun 2023-cü il, “Azərbaycan” qəzeti, 4 iyun 2023-cü il, №

117, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2023-cü il, № 6, maddə 742) i l ə 362.3.3-cü maddənin

sonunda nöqtəli vergül işarəsi nöqtə işarəsi ilə əvəz edilmişdir və 362.3.4-cü maddə ləğv edilmişdir.

[361]

2 may 2023-cü il tarixli 867-VIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Dövlət

İnformasiya Agentliyinin (AZƏRTAC-ın) rəsmi internet saytı, 3 iyun 2023-cü il, “Azərbaycan” qəzeti, 4 iyun 2023-

cü il, № 117, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2023-cü il, № 6, maddə 742) i l ə 362.4-cü

maddəyə “müdiriyyəti” sözündən sonra “, sosial xidmət müəssisələrinə yerləşdirilən şəxslərə münasibətdə isə

həmin müəssisələrin müdiriyyəti” sözləri əlavə edilmişdir.

[362]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə 363.1-ci maddənin birinci cümləsi yeni redaksiyada verilmişdir. Maddənin əvvəlki redaksiyasında

deyilirdi:

363.1. Etibarnamənin qüvvədə olma müddəti üç ili keçə bilməz. Əgər etibarnamədə müddət göstərilməyibsə, o

bağlandığı gündən bir il ərzində qüvvəsini saxlayır. Bağlandığı tarix göstərilməyən etibarnamə əhəmiyyətsizdir.

6 aprel 2012-ci il tarixli 321-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu («Respublika» qəzeti, 09 may

№ 101 2012-ci il, Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2012-ci il, № 05, maddə 403) ilə 363.1-ci

maddədə “Etibarnamə” sözü “Bu Məcəllənin 363.3-cü maddəsində nəzərdə tutulmuş hal istisna olmaqla, etibarnamə ”

sözləri ilə əvəz edilmişdir.

[363]

6 aprel 2012-ci il tarixli 321-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu («Respublika» qəzeti,

09 may № 101 2012-ci il, Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2012-ci il, № 05, maddə 403) ilə

363.3-cü maddə əlavə edilmişdir.

[364]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə 364.3-cü maddə çıxarılmışdır. Maddənin əvvəlki redaksiyasında deyilirdi:

364.3. Etibar edilmişi başqasına etibaretmə qaydasında verilən etibarnamə, bu Məcəllənin 362.4-cü

maddəsində nəzərdə tutulan hallar istisna olmaqla, notariat qaydasında təsdiqlənməlidir.

[365]

1 fevral 2010-cu il tarixli 951-IIIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti,

19 mart 2010-cu il, № 62, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2010-cu il, № 03, maddə 171) ilə

370-ci maddəsinin adından və 370.1-ci maddəsindən “(istirahət və ya bayram)” sözləri çıxarılmışdır.

[366]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə 374-cü maddənin adı yeni redaksiyada verilmişdir. Maddənin əvvəlki redaksiyada deyilirdi:

M a d d ə 3 7 4 . İddia müddətlərinin dəyişdirilməsinə dair razılaşmanın etibarsızlığı

[367]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə 374.1-ci maddə yeni redaksiyada verilmişdir. Maddənin əvvəlki redaksiyasında deyilirdi:

374.1. İddia müddətləri və onların hesablanması qaydası bu Məcəllə ilə nəzərdə tutulur və tərəflərin

razılaşması ilə dəyişdirilə bilməz.

[368]

9 iyul 2021-ci il tarixli 360-VIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti, 25

iyul 2021-ci il, № 152, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2021-ci il, № 7, maddə 711 ) ilə

379.1.5-ci maddənin sonunda nöqtə işarəsi nöqtəli vergül işarəsi ilə əvəz edilmişdir və yeni məzmunda 379.1.6-cı

maddə əlavə edilmişdir.

[369]

9 iyul 2021-ci il tarixli 360-VIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti, 25

iyul 2021-ci il, № 152, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2021-ci il, № 7, maddə 711 ) ilə yeni

məzmunda 379.4-1-ci maddə əlavə edilmişdir.

[370]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə 384.0.3-cü maddənin ikinci cümləsində "ərzində" sözü "bitdikdən sonra" sözləri ilə əvəz

edilmişdir.

[371]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə 385.2-ci maddədə "üzərinə" sözündən sonra "istər müqavilə münasibətləri zamanı, istərsə də belə

münasibətlərdən sonra" sözləri əlavə edilmişdir.

[372]

23 dekabr 2005-ci il tarixli 39-IIIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan

Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2006-cı il, № 2, maddə 68) ilə Məcəlləyə 386.4-cü maddə əlavə

edilmişdir.

[373]

7 dekabr 2007-ci il tarixli 510-IIIQD nömrəli Azərbaycan Respublikası Qanunu ( Azərbaycan

Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2007-ci il, №12, maddə 1219) ilə yeni məzmunda 387.4-cü maddə əlavə

edilmişdir.

[374]

28 dekabr 2018-ci il tarixli 1428-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti,

30 dekabr 2018-ci il, № 296, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2018-ci il, № 12, I kitab, maddə

2518) ilə 391-ci maddədə “hallar” sözündən sonra “, habelə “Daşınar əmlakın yüklülüyü haqqında” Azərbaycan

Respublikasının Qanunu ilə müəyyən edilmiş hallar” sözləri əlavə edilmişdir.

[375]

15 dekabr 2017-ci il tarixli 918-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti,

9 feveral 2018-ci il, № 30, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2018-ci il, № 2, maddə 142 ) ilə

394-cü maddədə “əşyaya mülkiyyəti” sözlərindən sonra “və ya digər əşya hüquqlarını” sözləri əlavə edilmişdir.

[376]

28 dekabr 2018-ci il tarixli 1428-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti,

30 dekabr 2018-ci il, № 296, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2018-ci il, № 12, I kitab, maddə

2518) ilə 395-ci maddənin mətninə “ bu öhdəlik” sözlərindən sonra “Daşınar əmlakın yüklülüyü haqqında” Azərbaycan

Respublikasının Qanununda və ya” sözləri əlavə edilmişdir.

[377]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə 400-cü maddənin mətni yeni redaksiyada verilmişdir.

Maddənin əvvəlki redaksiyasında deyilirdi:

400.1. Kommersiya təşkilatının bağladığı və öz fəaliyyətinin xarakterinə görə ona müraciət edəcək hər kəs

barəsində malların satışı, işlərin görülməsi və ya xidmətlərin göstərilməsi (pərakəndə ticarət, ümumi istifadədə

olan nəqliyyatla daşıma, rabitə xidmətləri, enerci təchizatı, tibb, mehmanxana xidməti və s.) sahəsində bu

təşkilatın həyata keçirməli olduğu vəzifələri müəyyənləşdirən müqavilə ümumi müqavilə sayılır.

400.2. Kommersiya təşkilatının ümumi müqavilə bağlanmasında bir şəxsə nisbətən digərinə üstünlük verməyə

ixtiyarı yoxdur.

400.3. Malların, işlərin və xidmətlərin qiyməti, habelə ümumi müqavilənin digər şərtləri bütün

istehlakçılar üçün eyni cür müəyyənləşdirilir.

400.4. İstehlakçıya müvafiq mallar vermək, xidmətlər göstərmək, müvafiq işlər görmək imkanı olduğu halda,

kommersiya təşkilatının ümumi müqavilə bağlamaqdan imtina etməsinə yol verilmir.

400.5. Qanunda nəzərdə tutulan hallarda müvafiq icra hakimiyyəti orqanı ümumi müqavilələrin bağlanması və

icrası zamanı tərəflər üçün məcburi olan qaydalar (birtipli müqavilələr və s.) qəbul edə bilər.

400.6. Ümumi müqavilənin 400.3-cü və 400.5-ci maddələrdə müəyyənləşdirilmiş tələblərə uyğun gəlməyən

şərtləri əhəmiyyətsizdir.

[378]

23 dekabr 2003-cü il tarixli 566-IIQD nömrəli “Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə əlavələr

və dəyişikliklər edilməsi haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik

toplusu, 2004-cü il, № 3, maddə 123) ilə Məcəllənin 401-ci maddəsi çıxarılmışdır. Maddənin əvvəlki

redaksiyasında deyilirdi:

M a d d ə 4 0 1 .Qoşulma müqaviləsi

401.1. Qoşulma müqaviləsi elə müqavilədir ki, onun şərtlərini tərəflərdən biri formulyarlarda və ya başqa

standart formalarda müəyyənləşdirir və bu şərtləri digər tərəf yalnız təklif olunmuş müqaviləyə bütövlükdə

qoşulmaq yolu ilə qəbul edə bilir.

401.2. Əgər qoşulma müqaviləsi bu Məcəlləyə zidd olmasa da, ona qoşulmuş tərəfi bu növ müqavilələr üzrə

adətən verilən hüquqlardan məhrum edirsə, öhdəlikləri pozmağa görə digər tərəfin məsuliyyətini istisna edir və

ya məhdudlaşdırırsa, yaxud qoşulmuş tərəf üçün aşkar ağır olan başqa şərtlər nəzərdə tutursa, özü də müqavilə

şərtlərinin müəyyənləşdirilməsində həmin tərəfin iştirak etmək imkanı olsa idi, o, özünün ağlabatan mənafeyi

əsasında bu şərtləri qəbul edə bilməzdisə, müqaviləyə qoşulmuş tərəf müqavilənin ləğvini və ya dəyişdirilməsini

tələb edə bilər.

401.3. 401.2-ci maddədə nəzərdə tutulmuş hallar olduqda, öz sahibkarlıq fəaliyyətinin həyata keçirilməsi

ilə əlaqədar müqaviləyə qoşulmuş tərəfin müqaviləni ləğv etmək və ya dəyişdirmək haqqında irəli sürdüyü tələb,

əgər həmin tərəf müqavilənin hansı şərtlərlə bağlandığını bilirdisə və ya bilməli idisə, yerinə

yetirilməməlidir.

[379]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə 402.2-ci maddənin birinci cümləsindən ", əsas müqavilənin forması müəyyənləşdirilmədikdə isə

yazılı formada" sözləri çıxarılmışdır. Maddənin əvvəlki redaksiyasında deyilirdi:

402.2. İlkin müqavilə əsas müqavilə üçün nəzərdə tutulmuş formada, əsas müqavilənin forması

müəyyənləşdirilmədikdə isə yazılı formada bağlanır. İlkin müqavilənin formasına dair qaydalara əməl edilməməsi

onun əhəmiyyətsizliyinə səbəb olur.

[380]

15 may 2015-ci il tarixli 1285-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti,

15 iyul 2015-ci il, № 151, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2015-ci il, № 07, maddə 814) ilə

yeni məzmunda 403-1-ci maddə əlavə edilmişdir.

[381]

2 dekabr 2022-ci il tarixli 669-VIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Dövlət

İnformasiya Agentliyinin (AZƏRTAC-ın) rəsmi internet saytı, 21 yanvar 2023-cü il, “Azərbaycan” qəzeti, 22 yanvar

2023-cü il, № 14, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2023-cü il, № 1, maddə 22 ) ilə 403-1.1-ci

maddənin ikinci cümləsinə “qiymətli kağız” sözlərindən sonra “(investisiya fond payı istisna olmaqla)” sözləri

əlavə edilmişdir.

[382]

4 mart 2016-cı il tarixli 135-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Respublika” qəzeti, 13

mart 2016-cı il, № 57, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2016-cı il, № 03, maddə 401) ilə 403-

1.2-ci maddədə “müvafiq icra hakimiyyəti orqanı” sözləri “maliyyə bazarlarına nəzarət orqanı” sözləri ilə əvəz

edilmişdir.

6 iyul 2023-cü il tarixli 936-VIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Dövlət İnformasiya

Agentliyinin (AZƏRTAC-ın) rəsmi internet saytı, 1 avqust 2023-cü il, “Azərbaycan” qəzeti, 3 avqust 2023-cü il, №

162, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2023-cü il, № 8, I kitab, maddə 10 94) ilə 403-1.2-ci

maddədə “maliyyə bazarlarına nəzarət orqanı” sözləri “Mərkəzi Bank” sözləri ilə əvəz edilmişdir və həmin maddəyə

yeni məzmunda ikinci cümlə əlavə edilmişdir.

[383]

6 dekabr 2002-ci il tarixli 399-IIQD nömrəli “Dövlət satınalmaları haqqında” Azərbaycan Respublikası

Qanununun tətbiqi ilə əlaqədar Azərbaycan Respublikasının bəzi qanunvericilik aktlarına dəyişikliklər və

əlavələr edilməsi barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu,

2002-ci il, № 12, maddə 709) ilə Məcəlləyə 404.1-ci maddə əlavə edilmişdir.

[384]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə 406.1-ci maddənin ikinci cümləsi çıxarılmışdır. Maddənin əvvəlki redaksiyasında deyilirdi:

406.1. Müqavilə əqdlərin bağlanması üçün nəzərdə tutulan hər hansı formada bağlana bilər, bu şərtlə ki, bu

Məcəllədə həmin növ müqavilə üçün müəyyən forma təyin edilməsin. Müqavilənin etibarlığı üçün bu Məcəllədə

müəyyən forma təyin edildikdə və ya müqavilə üçün bu formanı tərəflər nəzərdə tutduqda, müqavilə yalnız həmin

formaya dair tələbin icrasından sonra qüvvəyə minir.

[385]

24 fevral 2023-cü il tarixli 822-VIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Dövlət

İnformasiya Agentliyinin (AZƏRTAC-ın) rəsmi internet saytı, 31 mart 2023-cü il, “Azərbaycan” qəzeti, 1 aprel

2023-cü il, № 66, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2023-cü il, № 3, maddə 333 ) ilə 406.3-cü

maddədə “poçt, teleqraf, teletayp, telefon, elektron rabitəsi və ya sənədin müqavilə üzrə tərəfdən gəldiyini

dürüst müəyyənləşdirməyə imkan verən digər rabitə vasitəsilə sənədlər” sözləri “bu Məcəllənin 331.1-ci maddəsinə

uyğun olaraq məktubların, teleqramların, elektron sənədlərin və ya digər verilənlərin” sözləri ilə əvəz

edilmişdir.

[386]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə 407.2-ci maddə yeni redaksiyada verilmişdir. Maddənin əvvəlki redaksiyasında deyilirdi:

407.2. Müqavilənin bağlanması üçün bu Məcəlləyə görə əmlakın verilməsi də zəruri olduqda, müqavilə müvafiq

əmlakın verildiyi andan bağlanmış sayılır.

[387]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə 407.3-cü maddə çıxarılmışdır. Maddənin əvvəlki redaksiyasında deyilirdi:

407.3. Müqavilə üzrə hüquqlar dövlət qeydiyyatına alınmalı olduqda, müqavilə bu hüquqların qeydə alındığı

andan bağlanmış sayılır.

[388]

23 dekabr 2003-cü il tarixli 566-IIQD nömrəli “Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə əlavələr

və dəyişikliklər edilməsi haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik

toplusu, 2004-cü il, № 3, maddə 123) ilə Məcəllənin 408.2-ci maddəsində "təklifdə" sözündən sonra "(o cümlədən,

reklamda)" sözləri əlavə edilmişdir.

[389]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə 408.4-cü maddə çıxarılmışdır. Maddənin əvvəlki redaksiyasında deyilirdi:

408.4. Ünvanında olan şəxsə verilmiş oferta dərhal qəbul və ya rədd edilməlidir.

[390]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə 408.5-ci maddə çıxarılmışdır. Maddənin əvvəlki redaksiyasında deyilirdi:

408.5. Ünvanında olmayan şəxsə verilmiş oferta yalnız oferta vermiş şəxsin adətən cavab gözləyə biləcəyi

müddətədək qəbul edilə bilər.

[391]

23 dekabr 2003-cü il tarixli 566-IIQD nömrəli “Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə əlavələr

və dəyişikliklər edilməsi haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik

toplusu, 2004-cü il, № 3, maddə 123) ilə Məcəllənin 408.7.-ci maddəsi çıxarılmış, 408.8-ci maddəsi 408.7-ci

maddəsi hesab edilmişdir. 408.7.-ci maddənin əvvəlki redaksiyasında deyilirdi:

408.7. Şəxslərin qeyri-müəyyən dairəsinə ünvanlanmış reklam və digər təkliflər ofertaya dəvət sayılır, bu

şərtlə ki, təklifdə ayrı qayda birbaşa göstərilməsin.

[392]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə Məcəlləyə 409.10-cu maddə əlavə edilmişdir.

[393]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə Məcəlləyə 409.11-ci maddə əlavə edilmişdir.

[394]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə 412-ci maddə çıxarılmışdır. Maddənin əvvəlki redaksiyasında deyilirdi:

M a d d ə 4 1 2 . Tərəfin müqavilə bağlamaqdan boyun qaçırması

412.1. Əgər müqaviləni bağlaması bu Məcəlləyə görə məcburi olan tərəf onu bağlamaqdan boyun qaçırırsa,

digər tərəf müqaviləni bağlamağa məcbur etmək tələbi ilə məhkəməyə müraciət edə bilər.

412.2. Müqaviləni bağlamaqdan əsassız boyun qaçıran tərəf bununla digər tərəfə vurulan zərərin əvəzini

ödəməlidir.

[395]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə 413-cü maddə çıxarılmışdır. Maddənin əvvəlki redaksiyasında deyilirdi:

M a d d ə 4 1 3 . Borcun etirafı

413.1. Öhdəlik münasibətlərinin mövcudluğunu etiraf edən (mövcud borcun etirafı) müqavilənin etibarlığı

üçün yazılı etiraf tələb olunur. Əgər mövcudluğu etiraf edilmiş öhdəlik münasibətlərinin yaranması üçün ayrı

forma nəzərdə tutulubsa, etiraf üçün də belə forma tələb edilir.

413.2. Əgər borc hesablaşmaya (ödənişə) əsasən və ya razılaşma yolu ilə etiraf olunmuşsa, formaya əməl

edilməsi məcburi deyildir.

[396]

26 oktyabr 2004-cü il 782-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikasının Vergi Məcəlləsinə əlavə və

dəyişikliklər edilməsi barədə" Azərbaycan Respublikası Qanununun tətbiqi ilə əlaqədar Azərbaycan Respublikasının

bəzi qanunlarına əlavə və dəyişikliklər edilməsi haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan

Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2004-cü il, № 11, maddə 901) ilə 414.5-ci maddədə “Əgər bu Məcələdə”

sözləri "Qanunvericilikdə" sözü ilə əvəz edilmişdir.

[397]

26 oktyabr 2004-cü il 782-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikasının Vergi Məcəlləsinə əlavə və

dəyişikliklər edilməsi barədə" Azərbaycan Respublikası Qanununun tətbiqi ilə əlaqədar Azərbaycan Respublikasının

bəzi qanunlarına əlavə və dəyişikliklər edilməsi haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan

Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2004-cü il, № 11, maddə 901) ilə 415.2-ci maddədə “Əgər bu Məcələdə”

s ö z l ə r i "Qanunvericilikdə" sözü ilə, "haqqında məlumatlar" sözləri "haqqında və qanunvericiliklə

müəyyənləşdirilmiş digər məlumatlar" sözləri ilə əvəz edilmişdir.

[398]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə Məcəlləyə 419.2-ci maddə və 419-cu maddənin birinci abzasının əvvəlinə "419.1." nömrəsi əlavə

edilmişdir.

[399]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə 421.2-ci maddənin birinci cümləsindən "məhkəmənin qərarına əsasən" sözləri çıxarılmışdır.

Maddənin əvvəlki redaksiyasında deyilirdi:

421.2. Tərəflərdən birinin tələbi ilə müqavilə məhkəmənin qərarına əsasən yalnız digər tərəf müqaviləni

əhəmiyyətli dərəcədə pozduqda və ya bu Məcəllədə və ya müqavilədə nəzərdə tutulan digər hallarda dəyişdirilə və

ya ləğv edilə bilər. Tərəflərdən birinin müqaviləni pozması o zaman əhəmiyyətli pozuntu sayılır ki, bunun digər

tərəfə vurduğu zərər nəticəsində o, müqavilə bağlanarkən ümid etməyə haqqı çatanlardan xeyli dərəcədə məhrum

olur.

[400]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə 422.1-ci maddəyə üçüncü cümlə əlavə edilmişdir.

[401]

24 fevral 2023-cü il tarixli 822-VIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Dövlət

İnformasiya Agentliyinin (AZƏRTAC-ın) rəsmi internet saytı, 31 mart 2023-cü il, “Azərbaycan” qəzeti, 1 aprel

2023-cü il, № 66, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2023-cü il, № 3, maddə 333 ) ilə 428.4-cü

maddəyə “kreditor” sözündən sonra “, qanunda və ya müqavilədə ayrı qayda nəzərdə tutulmayıbsa ” sözləri əlavə

edilmişdir.

[402]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə Məcəllədən 429-cu maddə çıxarılmışdır. Maddənin əvvəlki redaksiyasında deyilirdi:

M a d d ə 4 2 9 . Öhdəliklərin icrası müddətlərinin müəyyənləşdirilməsi

429.1. Qanunlarda, məhkəmə qərarlarında və əqdlərdə göstərilən öhdəliklərin icrası müddətlərinin və

tarixlərinin müəyyənləşdirilməsi üçün aşağıdakı qaydalar qüvvədə olur:

429.1.1. əgər müddətin başlanmasını hadisə və ya günün anı, o cümlədən müqavilənin bağlanması

müəyyənləşdirirsə, hadisənin baş verdiyi və ya anın çatdığı gün müddətin hesablanması üçün nəzərə alınmır;

429.1.2. əgər müddətin başlanmasını günün başlanğıcı müəyyənləşdirirsə, müddətin hesablanması zamanı həmin

gün hesaba alınır (yaş hesablanarkən doğum günü üçün eyni qayda qüvvədə olur);

429.1.3. əgər müddət günlərlə hesablanırsa, o, sonuncu günün axırında bitir;

429.1.4. əgər müddət həftələrlə, aylarla və ya bir neçə ayı əhatə edən dövrlə - illə, yarım illə, rüblə

hesablanırsa, o, sonuncu həftənin və ya sonuncu ayın axırında bitir.

429.2. Əgər aylarla hesablanan müddətin sonuncu ayında onun bitməsini müəyyənləşdirən gün yoxdursa, müddət

həmin ayın sonuncu gününün axırında bitir.

429.3. Yarım illik müddət dedikdə altı aylıq müddət, rüblük müddət dedikdə üç aylıq müddət, yarım aylıq

müddət dedikdə on beş günlük müddət başa düşülür.

429.4. Əgər müddəti uzatmaq lazımdırsa, yeni müddət əvvəlki müddətin qurtardığı andan hesablanır.

429.5. Aylarla və ya illərlə hesablanan müddətin fasiləsiz müəyyənləşdirildiyi hallarda ay otuz günə, il isə

üç yüz altmış beş günə bərabər olur.

429.6. Ayın başlanğıcı dedikdə onun birinci günü, ayın ortası dedikdə on beşinci günü və ayın axırı dedikdə

sonuncu günü başa düşülür.

429.7. Əgər öhdəliyi müəyyən gündə və ya müddət ərzində icra etmək zəruridirsə, müəyyən gün və ya müddətin

sonuncu günü şənbə və ya bazar gününə və ya öhdəliyin icrası yerində hamılıqla qəbul olunmuş bayram gününə

düşürsə, onların əvəzinə növbəti iş günü hesaba alınır.

[403]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə Məcəllədən 430.3-cü maddə çıxarılmışdır. Maddənin əvvəlki redaksiyasında deyilirdi:

430.3. İkitərəfli müqaviləyə görə üzərinə öhdəlik qoyulmuş şəxs, öhdəliyini qabaqcadan icra etməyə borclu

olduğu hallardan başqa, öhdəliyin icrasından digər tərəf cavab hərəkətini həyata keçirənədək imtina edə bilər.

[404]

23 dekabr 2005-ci il tarixli 39-IIIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan

Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2006-cı il, № 2, maddə 68) ilə Məcəlləyə 430.4-cü maddə əlavə

edilmişdir.

[405]

7 aprel 2017-ci il tarixli 572-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti, 14

aprel 2017-ci il, № 77, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2017-ci il, № 4, maddə 524 ) ilə

431.1-ci maddənin ikinci cümləsinə “ bilər” sözündən sonra “və buna borclunun razılığı tələb edilmir” sözləri

əlavə edilmişdir və üçüncü cümləsi yeni redaksiyada verilmişdir.

Əvvəlki redaksiyada deyilirdi:

Buna borclunun razılığı tələb edilmir.

[406]

3 mart 2006-cı il tarixli 82-IIIQD nömrəli “Azərbaycan Respublikasının Milli Bankı haqqında"

Azərbaycan Respublikası Qanununun tətbiqi ilə əlaqədar bəzi qanunvericilik aktlarına əlavələr və dəyişikliklər

edilməsi və "Respublikada pul dövriyyəsini sabitləşdirmək təd birləri haqqında" Azərbaycan Respublikası Milli

Məclisinin 1995-ci il 28 mart tarixli 1004 nömrəli Qərarının qüvvədən düş müş hesab edilməsi barədə Azərbaycan

Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2006-cı il, № 3, maddə 225) ilə

Məcəllənin 439.3-cü maddədə "Bankının uçot faizi" sözləri "Bankı tərəfindən müəyyən edilən uçot" sözləri ilə

əvəz edilmişdir.

[407]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə Məcəllədən 444-cü maddə çıxarılmışdır. Maddənin əvvəlki redaksiyasında deyilirdi:

M a d d ə 4 4 4 . Müqavilənin dəyişmiş şəraitə uyğunlaşdırılması

444.1. Əgər müqavilənin bağlanması üçün əsas olmuş şərait müqavilə bağlandıqdan sonra açıq-aşkar dəyişmişsə

və tərəflər həmin dəyişiklikləri nəzərdə tutsaydılar, müqaviləni bağlamazdılarsa və ya başqa məzmunlu müqavilə

bağlayardılarsa, müqavilənin dəyişmiş şəraitə uyğunlaşdırılması tələb edilə bilər. Əks təqdirdə ayrı-ayrı hallar

nəzərə alınmaqla müqavilənin tərəfindən dəyişdirilməmiş müqaviləyə ciddi riayət etmək tələb oluna bilməz.

444.2. Müqavilənin əsasında durmuş təsəvvürlərin yanlış çıxması şəraitin dəyişməsinə bərabər tutulur.

444.3. Tərəflər ilk növbədə müqavilənin dəyişmiş şəraitə uyğunlaşdırılması üçün səy göstərməlidirlər. Əgər

müqavilənin dəyişmiş şəraitə uyğunlaşdırılması mümkün deyildirsə və ya digər tərəf buna razı deyildirsə,

mənafeləri pozulmuş tərəf müqavilədən imtina edə bilər.

[408]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə 445.6-cı maddədən birinci cümlə çıxarılmış, ikinci cümlədə “O,” sözü “borclu” sözü ilə əvəz

olunmuşdur.

Əvvəlki redaksiyada deyilirdi:

445.6. Gecikdirmə zamanı borclu hər bir ehtiyatsızlıq üçün məsuliyyət daşıyır. O, zərərin öhdəliyin vaxtında

icrası zamanı da əmələ gələ biləcəyini sübuta yetirməzsə, təsadüfi hallar üçün də məsuliyyət daşıyır.

[409]

24 fevral 2023-cü il tarixli 822-VIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Dövlət

İnformasiya Agentliyinin (AZƏRTAC-ın) rəsmi internet saytı, 31 mart 2023-cü il, “Azərbaycan” qəzeti, 1 aprel

2023-cü il, № 66, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2023-cü il, № 3, maddə 333 ) ilə 445.7-ci

maddə yeni redaksiyada verilmişdir.

Əvvəlki redaksiyada deyilirdi:

445.7. Borclu pul məbləğinin ödənilməsini gecikdirdikdə, əgər kreditor digər əsaslardan çıxış edərək daha

böyük məbləğ tələb edə bilmirsə, gecikdirilmiş vaxt üçün illik beş faiz ödəməyə borcludur. Faizdən faiz

ödənilməsi yolverilməzdir.

[410]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə 445.8-ci maddədən üçüncü cümlə çıxarılmışdır. Maddənin əvvəlki redaksiyasında deyilirdi:

445.8. Kreditor borclunun icranı gecikdirməsi nəticəsində icraya marağını itirdikdə, icranı qəbul etməkdən

imtina edə və zərərin əvəzinin ödənilməsini tələb edə bilər. Nə qədər ki, öhdəlik kreditorun gecikdirməsi

nəticəsində icra edilə bilmir, borclu icranı gecikdirmiş sayılmır. Kreditor gecikdirmə nəticəsində dəymiş

zərərin əvəzini ödəməyi tələb edə bilər.

[411]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə Məcəlləyə 445.9-cu maddə əlavə edilmişdir.

KM2

9 iyul 2009-cu il tarixli Azərbaycan Respublikası Konstitusiya Məhkəməsi Plenimunun Qərarı

(“Respublika” qəzeti 11 iyul 2009-cu il, № 149) ilə 1. Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin 449.1-ci

maddəsinin «ondan faydalanmağa görə» müddəası özgəsinin vəsaitinin qanunsuz saxlanılması, onun qaytarılmasından

boyun qaçırılması, onun ödənilməsinin digər şəkildə gecikdirilməsi və ya başqa şəxsin hesabına pul vəsaitin

əsassız əldə edilməsi və ya toplanılması nəticəsində Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin 152.3-cü

maddəsində göstərilmiş gəlirin, artımın, bəhərin və ya sair maddi xeyirin əmələ gəlməsini nəzərdə tutur.

2. Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin 449.3-cü və 449.4-cü maddələrinin müvafiq olaraq «pul

vəsaitindən qanunsuz istifadə» və «özgə vəsaitindən istifadə» müddəaları həmin Məcəllənin 449.1-ci maddəsində

göstərilmiş halların mövcud olmasını nəzərdə tutur.

[412]

3 mart 2006-cı il tarixli 82-IIIQD nömrəli “Azərbaycan Respublikasının Milli Bankı haqqında"

Azərbaycan Respublikası Qanununun tətbiqi ilə əlaqədar bəzi qanunvericilik aktlarına əlavələr və dəyişikliklər

edilməsi və "Respublikada pul dövriyyəsini sabitləşdirmək təd birləri haqqında" Azərbaycan Respublikası Milli

Məclisinin 1995-ci il 28 mart tarixli 1004 nömrəli Qərarının qüvvədən düş müş hesab edilməsi barədə Azərbaycan

Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2006-cı il, № 3, maddə 225) ilə

Məcəllənin 449.1-ci maddəsinin ikinci və üçüncü cümlələrində "bank faizinin" sözləri "bank" sözü ilə əvəz

edilmişdir.

24 fevral 2023-cü il tarixli 822-VIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Dövlət

İnformasiya Agentliyinin (AZƏRTAC-ın) rəsmi internet saytı, 31 mart 2023-cü il, “Azərbaycan” qəzeti, 1 aprel

2023-cü il, № 66, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2023-cü il, № 3, maddə 333 ) ilə 449.1-ci

maddənin ikinci cümləsində “Faizlərin” sözü “Qanunda və ya müqavilədə ayrı qayda nəzərdə tutulmayıbsa,

faizlərin” sözləri ilə, üçüncü cümləsində “ödəyə” sözü isə “təmin edə” sözləri ilə əvəz edilmişdir.

[413]

3 mart 2006-cı il tarixli 82-IIIQD nömrəli “Azərbaycan Respublikasının Milli Bankı haqqında"

Azərbaycan Respublikası Qanununun tətbiqi ilə əlaqədar bəzi qanunvericilik aktlarına əlavələr və dəyişikliklər

edilməsi və "Respublikada pul dövriyyəsini sabitləşdirmək təd birləri haqqında" Azərbaycan Respublikası Milli

Məclisinin 1995-ci il 28 mart tarixli 1004 nömrəli Qərarının qüvvədən düş müş hesab edilməsi barədə Azərbaycan

Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2006-cı il, № 3, maddə 225) ilə

Məcəllənin 449.2-ci maddəsində "bank faizinin" sözləri "bank" sözü ilə əvəz edilmişdir.

[414]

24 fevral 2023-cü il tarixli 822-VIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Dövlət

İnformasiya Agentliyinin (AZƏRTAC-ın) rəsmi internet saytı, 31 mart 2023-cü il, “Azərbaycan” qəzeti, 1 aprel

2023-cü il, № 66, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2023-cü il, № 3, maddə 333 ) ilə 449.4-cü

maddəyə “müqavilədə” sözündən əvvəl “bu Məcəllədə və ya” sözləri əlavə edilmişdir.

[415]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə 450.2-ci maddədə "etmir" sözü "edir" sözü ilə əvəz edilmişdir.

[416]

23 dekabr 2003-cü il tarixli 566-IIQD nömrəli “Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə əlavələr

və dəyişikliklər edilməsi haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik

toplusu, 2004-cü il, № 3, maddə 123) ilə Məcəllənin 450.3-cü maddəsində "etmir" sözü "edir" sözü ilə əvəz

edilmişdir.

[417]

23 dekabr 2003-cü il tarixli 566-IIQD nömrəli “Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə əlavələr

və dəyişikliklər edilməsi haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik

toplusu, 2004-cü il, № 3, maddə 123) ilə 455-ci maddə yeni redaksiyada verilmişdir. Maddənin əvvəlki

redaksiyasında deyilirdi:

M a d d ə 4 5 5 . Öhdəliyin pozulması üçün məsuliyyətin əsasları

455.1. Borclu öhdəliyi icra etməməsi və (və ya) lazımınca icra etməməsi üçün, əgər bu Məcəllədə və ya

müqavilədə ayrı qayda nəzərdə tutulmayıbsa, təqsiri olduqda məsuliyyət daşıyır. Borclu öhdəliyin lazımınca

icrası üçün özündən asılı olan bütün tədbirləri gördüyünü sübuta yetirərsə, təqsirsiz sayılır.

455.2. Təqsirin olmadığını öhdəliyi pozmuş şəxs sübuta yetirir.

455.3. Əgər bu Məcəllədə və ya müqavilədə ayrı qayda nəzərdə tutulmayıbsa, sahibkarlıq fəaliyyəti ilə məşğul

olarkən öhdəliyi icra etməmiş və ya lazımınca icra etməmiş şəxs lazımınca icranın qarşısıalınmaz qüvvənin, yəni

həmin şəraitdə fövqəladə və qarşısı alına bilməyən halların nəticəsində qeyri-mümkün olduğunu sübuta yetirməsə,

məsuliyyət daşıyır. Borclunun kontragentləri tərəfindən vəzifələrin pozulması, bazarda lazımi malların olmaması

və ya borcluda zəruri pul vəsaitinin olmaması bu cür hallara aid deyildir.

455.4. Öhdəliyin qəsdən pozulması üçün məsuliyyətin aradan qaldırılması və ya məhdudlaşdırılması haqqında

qabaqcadan bağlanmış razılaşma əhəmiyyətsizdir.

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi, qüvvəyə

minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və həmin

qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi barədə”

Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8, maddə

693) ilə 455-ci maddə çıxarılmışdır. Maddənin əvvəlki redaksiyasında deyilirdi:

M a d d ə 4 5 5 . Sahibkarlıq fəaliyyəti ilə məşğul olan şəxsin öhdəliyin pozulması ücün məsuliyyətinin

xüsusi əsasları

Əgər bu Məcəllədə və ya müqavilədə ayrı qayda nəzərdə tutulmayıbsa, sahibkarlıq fəaliyyəti ilə məşğul

olarkən öhdəliyi icra etməmiş və ya lazımınca icra etməmiş şəxs lazımınca icranın qarşıalınmaz qüvvənin, yəni

həmin şəraitdə fövqəladə və qarşısı alına bilməyən halların nəticəsində qeyri-mümkün olduğunu sübuta yetirməsə,

məsuluyyət daşıyır. Borclunun kontragentləri tərəfindən vəzifələrin pozulması, bazarda lazımi malların olmaması

və ya borcluda zərurui pul vəsaitinin olmaması bu cür hallara aid deyildir.

[418]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə 457-ci maddə çıxarılmışdır. Maddənin əvvəlki redaksiyasında deyilirdi:

M a d d ə 4 5 7 . Üçüncü şəxslərin hərəkətləri üçün borclunun məsuliyyəti

Borclu icranın həvalə edildiyi üçüncü şəxslər tərəfindən öhdəliyin icra edilməməsi və ya lazımınca icra

edilməməsi üçün məsuliyyət daşıyır, bu şərtlə ki, bu Məcəllədə birbaşa icraçı olan üçüncü şəxsin məsuliyyət

daşıması müəyyənləşdirilməsin.

[419]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə 461.1-ci maddədən "və ya məhkəmənin qərarına əsasən" sözləri çıxarılmışdır. Maddənin əvvəlki

redaksiyasında deyilirdi:

461.1. Öhdəliklərin icrası üçün təminat vermiş şəxs kreditorun razılığı ilə və ya məhkəmənin qərarına

əsasən onu başqa təminatla əvəz edə bilər.

[420]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə 461.2-ci maddə çıxarılmışdır. Maddənin əvvəlki redaksiyasında deyilirdi:

461.2. Əgər öhdəliyin icrası üçün təminat kreditorun təqsiri olmadan yetərli deyildirsə, o tamamlanmalı və

ya əvəzinə başqa təminat verilməlidir.

[421]

24 fevral 2023-cü il tarixli 822-VIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Dövlət

İnformasiya Agentliyinin (AZƏRTAC-ın) rəsmi internet saytı, 31 mart 2023-cü il, “Azərbaycan” qəzeti, 1 aprel

2023-cü il, № 66, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2023-cü il, № 3, maddə 333 ) ilə 462.1-ci

maddənin birinci cümləsinə “müqavilə” sözündən əvvəl “ qanun və ya” sözləri əlavə edilmişdir.

[422]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə 476-cı maddədən ikinci cümlə çıxarılmışdır. Maddənin əvvəlki redaksiyasında deyilirdi:

Zaminliklə təmin edilən öhdəliyi icra etmiş borclu bu barədə dərhal zaminə məlumat verməlidir. Əks halda öz

növbəsində öhdəliyi icra etmiş zamin kreditordan əsassız aldıqlarını tuta bilər və ya borcluya qarşı reqres

tələb irəli sürə bilər.

[423]

24 fevral 2023-cü il tarixli 822-VIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Dövlət

İnformasiya Agentliyinin (AZƏRTAC-ın) rəsmi internet saytı, 31 mart 2023-cü il, “Azərbaycan” qəzeti, 1 aprel

2023-cü il, № 66, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2023-cü il, № 3, maddə 333 ) ilə 478-ci

maddədə “idarəsi” sözü “təşkilatı” sözü ilə əvəz edilmişdir.

[424]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə 490-cı maddə çıxarılmışdır. Maddənin əvvəlki redaksiyasında deyilirdi:

M a d d ə 4 9 0 . Borclunun qarantiyası

490.1. Borclunun qarantiyası elə öhdəlikdir ki, ona əsasən borclu hər hansı şərtsiz hərəkəti və ya müqavilə

predmetinin hüdudlarından kənara çıxan hərəkəti icra etməyi öhdəsinə götürür.

490.2. Borclunun qarantiyası bu Məcəllədə nəzərdə tutulan qaydalara zidd olmadıqda və ya borclunu həddindən

artıq yüklü etmədikdə etibarlı sayılır.

490.3. Borclunun qarantiyası yazılı surətdə rəsmiləşdirilməlidir.

[425]

29 noyabr 2022-ci il tarixli 651-VIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Dövlət

İnformasiya Agentliyinin (AZƏRTAC-ın) rəsmi internet saytı, 14 yanvar 2023-cü il, “Azərbaycan” qəzeti 15 yanvar

2023-cü il, № 9, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2023-cü il, № 1, maddə 7) i l ə 491.2-ci

maddəyə yeni məzmunda ikinci və üçüncü cümlələr əlavə edilmişdir.

[426]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə Məcəlləyə 509.3-cü maddə əlavə edilmişdir.

[427]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə 26-cı fəslin adı yeni redaksiyada verilmişdir, 26-cı fəsildən 1-ci paraqraf və "§ 2. Öhdəliklərin

verilməsi" sözləri çıxarılmışdır. Əvvəlki redaksiyada deyilirdi:

Öhdəlİkdə şəxslərİn dəyİşməsİ

§ 1. Tələblərin güzəşti

M a d d ə 5 1 3 . Tələblərin güzəştinin əsasları və qaydası

513.1. Kreditor öhdəlik əsasında ona mənsub olan tələbi əqd üzrə başqa şəxsə verə bilər və ya bu tələb bu

Məcəllənin tələbləri əsasında başqa şəxsə keçə bilər. Tələblərin güzəşt edilməsi haqqında qaydalar reqres

tələblərə tətbiq edilmir.

513.2. Əgər bu Məcəllədə və ya müqavilədə ayrı qayda nəzərdə tutulmayıbsa, kreditorun tələblərinin güzəşti

üçün borclunun razılığı tələb olunmur.

513.3. Əgər öhdəlik yalnız onun məzmununun dəyişdirildiyi halda başqa şəxsin xeyrinə icra edilə bilərsə və

ya borclu ilə razılaşmaya görə güzəşt istisna edilmişdirsə, tələb güzəşt edilə bilməz.

513.4. Əgər tələblərin güzəşt edilməsi barədə borcluya yazılı bildiriş verilməmişdirsə, bunun onun üçün

doğurduğu əlverişsiz nəticələrin riski yeni kreditorun üzərinə düşür. Bu halda öhdəliyin ilkin kreditora icra

edilməsi münasib kreditora icraetmə sayılır.

513.5. Əgər bu Məcəllədə ayrı qayda nəzərdə tutulmayıbsa, tələblərin güzəşt edilməsi haqqında qaydalar

müvafiq surətdə digər hüquqların verilməsinə də tətbiq edilir.

M a d d ə 5 1 4 . Başqa şəxslərə güzəşt edilə bilməyən tələblər

Kreditorun şəxsiyyəti ilə qırılmaz bağlı olan tələblərin, o cümlədən alimentlər haqqında və həyata və ya

sağlamlığa vurulan zərərin əvəzinin ödənilməsi haqqında tələblərin güzəşt edilməsinə yol verilir.

M a d d ə 5 1 5 . Kreditorun başqa şəxsə güzəşt edilən tələblərinin həcmi

Əgər bu Məcəllədə və ya müqavilədə ayrı qayda nəzərdə tutulmayıbsa, ilkin kreditorun tələbi yeni kreditora

hüququn keçdiyi məqamda mövcud olmuş həcmdə və şərtlərlə keçir. Xüsusilə, öhdəliyin icrasını təmin edən

hüquqlar, habelə tələblə bağlı olan digər hüquqlar, o cümlədən ödənilməmiş faizlərə hüquq yeni kreditora keçir.

Tələb güzəşt edildikdə yeni kreditora girov və ipoteka hüququ, habelə ona verilmiş zaminlik üzrə hüquqlar keçir.

Yeni kreditor məcburi icra və ya müflisolma halı üçün tələblə bağlı üstünlük hüququnu həyata keçirə bilər.

M a d d ə 5 1 6 . Yeni kreditorun tələblərinin sübutu

516.1. Borclu yeni kreditora öhdəliyi tələbin həmin şəxsə keçdiyinə dair sübutlar ona təqdim edilənədək

icra etməyə bilər.

516.2. Tələbi başqa şəxsə güzəşt etmiş kreditor ona tələb hüququnu təsdiqləyən sənədləri təqdim etməyə və

tələbin həyata keçirilməsi üçün əhəmiyyət daşıyan məlumatları bildirməyə borcludur.

M a d d ə 5 1 7 . Yeni kreditorun tələblərinə qarşı borclunun etirazları

517.1. Borclu öhdəlik üzrə tələblərin yeni kreditora güzəşt edildiyi barədə bildirişi aldığı məqamda ilkin

kreditora qarşı malik olduğu etirazları yeni kreditorun tələbinə qarşı irəli sürə bilər.

517.2. Əgər borclu borc öhdəliyi vermişsə, borc öhdəliyinin təqdim edilməsi üzrə tələbin güzəşti zamanı o,

yeni kreditor qarşısında buna istinad edə bilməz ki, öhdəlik münasibətlərinə girilməsi və ya onların təsdiqi

yalnız görünüş üçün edilmişdir və ya ilkin kreditorla razılaşmaya görə güzəşt istisna edilmişdir, amma güzəşt

zamanı yeni kreditorun işin təfsilatını bildiyi və ya bilməli olduğu hallar istisna təşkil edir.

M a d d ə 5 1 8 . Kreditorun tələblərinin qanun əsasında başqa şəxsə güzəşt edilməsi

518.0. Aşağıdakı hallarda kreditorun öhdəlik üzrə tələbləri qanun əsasında başqa şəxsə güzəşt edilir və

qanunda göstərilmiş hallar baş verir:

518.0.1. kreditorun tələblərində universal hüquq varisliyi nəticəsində;

518.0.2. kreditorun tələblərinin başqa şəxsə keçirilməsinin mümkünlüyü qanunda nəzərdə tutulduqda bu cür

keçirilmə barəsində məhkəmənin qərarı ilə;

518.0.3. borclunun öhdəliyinin onun zamini və ya həmin öhdəlik üzrə borclu olmayan girov qoyan tərəfindən

icra edilməsi nəticəsində;

518.0.4. sığorta hadisəsinin baş verməsi üçün məsul borcluya qarşı kreditorun tələblərinin sığortaçıya

subroqasiyası zamanı;

518.0.5. qanunda nəzərdə tutulan digər hallarda.

M a d d ə 5 1 9 . Tələbin güzəşti şərtləri

519.1. Kreditorun tələbi başqa şəxsə güzəşt etməsinə bu şərtlə yol verilir ki, belə güzəşt bu Məcəlləyə və

ya müqaviləyə zidd olmasın.

519.2. Kreditorun şəxsiyyətinin borclu üçün vacib əhəmiyyət daşıdığı öhdəlik üzrə tələbin borclunun

razılığı olmadan güzəşt edilməsinə yol verilmir.

M a d d ə 5 2 0 . Tələbin güzəşti forması

520.1. Sadə yazılı və ya notarial formada bağlanmış əqdə əsaslanan tələbin güzəşti müvafiq yazılı formada

həyata keçirilməlidir.

520.2. Doğurduğu hüquqlar dövlət qeydiyyatına alınmalı olan əqd üzrə tələbin güzəşti həmin hüquqların

qeydiyyatı üçün müəyyənləşdirilmiş qaydada qeydə alınmalıdır.

520.3. Orderli qiymətli kağız üzrə tələbin güzəşti həmin qiymətli kağız üzrə indossament yolu ilə həyata

keçirilir.

M a d d ə 5 2 1 . Tələbi güzəşt etmiş kreditorun məsuliyyəti

Tələbi güzəşt etmiş ilkin kreditor yeni kreditor qarşısında ona verilmiş tələbin etibarsızlığı üçün

məsuliyyət daşıyır, lakin həmin tələbin borclu tərəfindən icra edilməməsinə cavabdeh deyildir, amma ilkin

kreditorun borclu üçün yeni kreditor qarşısında zaminlik götürdüyü hal istisna təşkil edir.

§ 2. Öhdəliklərin verilməsi

[428]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə 522.5-ci maddənin birinci cümləsi yeni redaksiyada verilmişdir. Maddənin əvvəlki redaksiyasında

deyilirdi:

522.5. Nə qədər ki kreditor icazə verməyib, o, öhdəliyi alan kreditoru vaxtında təmin etmək üçün borclu

qarşısında məsuliyyət daşıyır. Kreditorun icazə verməkdən imtina etdiyi halda da eyni qayda qüvvədə olur.

[429]

15 may 2015-ci il tarixli 1285-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti,

15 iyul 2015-ci il, № 151, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2015-ci il, № 07, maddə 814) ilə

532.1-ci maddənin birinci cümləsində “ pulları və ya” sözlərindən sonra “sənədli” sözü əlavə edilmişdir.

[430]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə 532.2-ci maddə yeni redaksiyada verilmişdir.

[431]

17 iyun 2003-cü il tarixli 479 -IIQD nömrəli “Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə əlavələr

və dəyişikliklər edilməsi haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik

toplusu, 2003-cü il, № 8, maddə 420) ilə Məcəllənin 557.1-ci maddəsinin birinci cümləsində “olduqda” sözündən

sonra vergül qoyularaq “öhdәliyin icrası müddəti uzadıldıqda” sözləri əlavə edilmiş, ikinci cümləsində “Bunun”

sözü “Bu halda dövlət və ya bələdiyyə vurulmuş ziyanla əlaqədar verilə bilən iddialar üzrə reqressant qismində

çıxış edir və bunun” sözləri ilə əvəz edilmişdir. Maddənin əvvəlki redaksiyasında deyilirdi:

557.1. Dövlət və ya bələdiyyə orqanının qəbul etdiyi akt nəticəsində öhdəliyin icrası tamamilə və ya qismən

qeyri-mümkün olduqda öhdəliyə tamamilə və ya müvafiq hissədə xitam verilir. Bunun nəticəsində zərər çəkmiş

tərəflər bu Məcəllənin 19 və 22-ci maddələrinə uyğun olaraq zərərin əvəzinin ödənilməsini tələb edə bilərlər.

[432]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə 564.1-ci maddədə "ödənilməməlidir," sözündən sonra "bu şərtlə ki, ziyan son zərurət vəziyyətinin

baş verməsinə səbəb olmuş təhlükəni yaradan şəxsə və ya əşyaya vurulsun" sözləri əlavə edilmişdir.

[433]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə 572.1-ci maddənin ikinci cümləsindən "və ya bilməli olduğu" sözləri çıxarılmışdır. Maddənin

əvvəlki redaksiyasında deyilirdi:

572.1. Alıcının üçüncü şəxslərin hüquqları ilə yüklü olan əşyanı qəbul etməyə razılıq verdiyi hal istisna

olmaqla, satıcı alıcıya üçüncü şəxslərin hüquqlarından azad əşya verməyə borcludur. Satıcının bu vəzifəni icra

etməməsi alıcıya əşyanın qiymətinin azaldılmasını və ya alğı-satqı müqaviləsinin ləğvini tələb etmək hüququ

verir, bu şərtlə ki, alıcının həmin əşyaya üçüncü şəxslərin hüquqları olduğunu bildiyi və ya bilməli olduğu

sübuta yetirilməsin.

[434]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə 573.1-ci maddədən "və ya bilməli olduğu" sözləri çıxarılmışdır. Maddənin əvvəlki redaksiyasında

deyilirdi:

573.1. Alğı-satqı müqaviləsi icra edilənədək əmələ gəlmiş əsaslar üzrə üçüncü şəxslər əşyanı alıcıdan geri

aldıqda, satıcı, alıcının həmin əsasların mövcudluğunu bildiyini və ya bilməli olduğunu sübuta yetirməsə,

alıcıya dəymiş zərərin əvəzini ödəməyə borcludur.

[435]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə 587.1-ci maddədə "ixtiyarı var ki," sözlərindən sonra "satıcının təqsiri olub-olmamasından asılı

olmayaraq," sözləri əlavə edilmişdir.

[436]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə Məcəlləyə 587.5-ci maddə əlavə edilmişdir.

[437]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə 589.2-ci maddənin birinci cümləsi yeni redaksiyada verilmişdir. Maddənin əvvəlki redaksiyasında

deyilirdi:

589.2. Əgər əşya üçün qarantiya müddəti və ya yararlıq müddəti müəyyənləşdirilməyibsə, əşyanın qüsurları

ilə bağlı tələbləri alıcı bu şərtlə irəli sürə bilər ki, satılmış əşyanın qüsurları ağlabatan müddətdə, lakin

əşyanın alıcıya verildiyi gündən iki il ərzində və ya alğı-satqı müqaviləsi ilə daha uzun müddət

müəyyənləşdirilibsə, həmin müddət ərzində aşkar edilsin. Daşınmalı və ya poçtla göndərilməli əşyanın

qüsurlarının aşkar edilməsi müddəti əşyanın təyinat yerinə çatdırıldığı gündən hesablanır.

[438]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə 600.6-cı maddə çıxarılmışdır. Maddənin əvvəlki redaksiyasında deyilirdi:

600.6. Əgər alğı-satqı müqaviləsində ayrı qayda nəzərdə tutulmayıbsa, əşyanın alıcıya verildiyi andan

ödənildiyi anadək nisyə satılmış əşya alıcının malı ödəmək vəzifəsini icra etməsini təmin etmək üçün satıcının

yanında girov qoyulmuş sayılır.

[439]

17 aprel 2007-ci il tarixli 315-IIIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu ( Azərbaycan

Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2007-ci il, № 8, maddə 745) ilə 601.2-ci maddədə "600.2-600.6-cı"

sözləri "600.2-600.5-ci" sözləri ilə əvəz edilmişdir.

[440]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə 603-cü maddə çıxarılmışdır. Maddənin əvvəlki redaksiyasında deyilirdi:

M a d d ə 6 0 3 . Mülkiyyət hüququnun satıcıda saxlanması

603.1. Əgər müqavilədə ayrı qayda nəzərdə tutulmayıbsa, alıcı əşyanı ödədiyi andan onun mülkiyyətçisi olur.

603.2. alğı-satqı müqaviləsində alıcıya verilmiş əşyaya mülkiyyət hüququnun mal ödənilənədək satıcıda

qaldığı nəzərdə tutulduqda alıcı mülkiyyət hüququ ona keçənədək əşyanı, əgər müqavilədə ayrı qayda nəzərdə

tutulmayıbsa və ya əşyanın təyinatından və xassələrindən ayrı qayda irəli gəlmirsə, özgəninkiləşdirə bilməz və

ya ona dair digər sərəncam verə bilməz.

603.3. Verilmiş əşya müqavilədə nəzərdə tutulan müddətdə ödənilmədikdə, satıcı, əgər müqavilədə ayrı qayda

nəzərdə tutulmayıbsa, alıcıdan əşyanı ona qaytarmağı tələb edə bilər.

[441]

28 dekabr 2018-ci il tarixli 1428-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti,

30 dekabr 2018-ci il, № 296, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2018-ci il, № 12, I kitab, maddə

2518) ilə 606.1-ci maddədə “və əşyanı geri götürmək” sözləri “və (və ya) həmin daşınar əşyaya tutma yönəltmək”

sözləri ilə əvəz edilmişdir.

[442]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə Məcəlləyə 606.4-cü maddə əlavə edilmişdir.

[443]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə 614.2-ci maddə çıxarılmışdır. Maddənin əvvəlki redaksiyasında deyilirdi:

614.2. Pərakəndə alğı-satqı müqaviləsi ümumi müqavilədir.

[444]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə 624.2-ci maddə çıxarılmışdır. Maddənin əvvəlki redaksiyasında deyilirdi:

624.2. Alıcı texniki cəhətdən mürəkkəb və ya baha malın keyfiyyətinə aid tələblərin əhəmiyyətli dərəcədə

pozulduğu halda onun dəyişdirilməsini tələb edə bilər.

[445]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə 624.4-cü maddə çıxarılmışdır. Maddənin əvvəlki redaksiyasında deyilirdi:

624.4. Bu Məcəllənin 624.1 və 624.3-cü maddələrində göstərilmiş tələbləri irəli sürmək əvəzinə alıcı

pərakəndə alğı-satqı müqaviləsinin icrasından imtina edə bilər və mal üçün ödədiyi pul məbləğinin qaytarılmasını

tələb edə bilər. Bu zaman alıcı aldığı lazımi keyfiyyətli olmayan malı satıcının tələbi ilə və onun hesabına

qaytarmalıdır.

[446]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə 624.5-ci maddə çıxarılmışdır. Maddənin əvvəlki redaksiyasında deyilirdi:

624.5. Mal üçün ödənilmiş pul məbləğini alıcıya qaytararkən satıcı maldan tam və ya qismən istifadə, onun

əmtəə görünüşünü itirməsi və ya digər bu cür hallar nəticəsində malın dəyərinin azalması məbləğini tuta bilməz.

[447]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə 626-ci maddə çıxarılmışdır. Maddənin əvvəlki redaksiyasında deyilirdi:

M a d d ə 6 2 6 . Satıcının məsuliyyəti və öhdəliyin naturada icrası

Satıcı pərakəndə alğı-satqı müqaviləsi üzrə öhdəliyi yerinə yetirmədiyi halda zərərin əvəzinin və dəbbə

pulunun ödənilməsi satıcını öhdəliyin naturada icrasından azad etmir.

[448]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə 627.2-ci maddə çıxarılmışdır. Maddənin əvvəlki redaksiyasında deyilirdi:

627.2. Göndərmə müqaviləsi yazılı formada bağlanır.

[449]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə 628-ci maddə çıxarılmışdır. Maddənin əvvəlki redaksiyasında deyilirdi:

M a d d ə 6 2 8 . Göndərmə müqaviləsi bağlanarkən ixtilafların nizama salınması

628.1. Göndərmə müqaviləsi bağlanarkən müqavilənin ayrı-ayrı şərtləri barəsində tərəflər arasında ixtilaflar

yarandıqda müqavilənin bağlanmasını təklif etmiş və digər tərəfdən həmin şərtlərin razılaşdırılmasına dair

təklif almış tərəf, əgər tərəflər ayrı müddət barəsində razılığa gəlməyiblərsə, həmin təklifi aldığı gündən otuz

gün ərzində müqavilənin müvafiq şərtlərinin razılaşdırılması üçün tədbirlər görməli və ya müqaviləni bağlamaqdan

imtina etdiyi barədə digər tərəfə yazılı bildiriş göndərməlidir.

628.2. Göndərmə müqaviləsinin müvafiq şərtlərinə dair təklif almış, lakin bu Məcəllənin 628.1-ci maddəsində

nəzərdə tutulan müddətdə onun şərtlərini razılaşdırmaq üçün tədbirlər görməmiş və müqaviləni bağlamaqdan imtina

etdiyi barədə digər tərəfə bildiriş göndərməmiş tərəf müqavilənin şərtlərinin razılaşdırılmasından boyun

qaçırılması nəticəsində dəyən zərərin əvəzini ödəməlidir.

[450]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə 634.2-ci maddə yeni redaksiyada verilmişdir. Maddənin əvvəlki redaksiyasında deyilirdi:

634.2. Alıcı (mal alan) qəbul etdiyi malları göndərmə müqaviləsində və ya işgüzar dövriyyə adətlərində

müəyyənləşdirilmiş müddətdə gözdən keçirməlidir. Elə həmin müddətdə alıcı (mal alan) qəbul olunmuş malların

miqdarını və keyfiyyətini müqavilə və ya işgüzar dövriyyə adətləri ilə müəyyənləşdirilmiş qaydada yoxlamalı və

aşkara çıxardığı uyğunsuzluqlar və ya malların qüsurları barəsində mal göndərənə ləngimədən yazılı bildiriş

göndərməlidir.

[451]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə 644-cü maddə çıxarılmışdır. Maddənin əvvəlki redaksiyasında deyilirdi:

M a d d ə 6 4 4 . Göndərmə müqaviləsinin birtərəfli dəyişdirilməsi və ya onun icrasından birtərəfli imtina

644.1. Göndərmə müqaviləsinin birtərəfli dəyişdirilməsinə və ya onun icrasından birtərəfli imtinaya

(tamamilə və ya qismən) tərəflərdən birinin müqaviləni əhəmiyyətli dərəcədə pozduğu halda yol verilir.

644.2. Göndərmə müqaviləsinin mal göndərən tərəfindən pozulması aşağıdakı hallarda əhəmiyyətli dərəcədə

pozuntu sayılır:

644.2.1. alıcı üçün məqbul müddətdə aradan qaldırılması mümkün olmayan qüsurlarla lazımi keyfiyyətli

olmayan mallar göndərildikdə;

644.2.2. malların göndərilməsi müddətləri dəfələrlə pozulduqda.

644.3. Göndərmə müqaviləsinin alıcı tərəfindən pozulması aşağıdakı hallarda əhəmiyyətli dərəcədə pozuntu

sayılır:

644.3.1. malların ödənilməsi müddətləri dəfələrlə pozulduqda;

644.3.2. mallar dəfələrlə seçilmədikdə.

644.4. Tərəflərin razılaşmasında göndərmə müqaviləsinin birtərəfli dəyişdirilməsinin və ya onun icrasından

birtərəfli imtinanın ayrı əsasları da nəzərdə tutula bilər.

644.5. Göndərmə müqaviləsi tərəflərdən birinin digər tərəfdən bu barədə bildiriş aldığı andan dəyişdirilmiş

və ya ləğv edilmiş sayılır, bu şərtlə ki, bildirişdə müqavilənin dəyişdirilməsinin və ya ləğvinin ayrı müddəti

nəzərdə tutulmasın və ya tərəflərin razılaşması ilə ayrı müddət müəyyənləşdirilməsin.

[452]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə 647-ci maddə çıxarılmışdır. Maddənin əvvəlki redaksiyasında deyilirdi:

M a d d ə 6 4 7 . Daşınmaz əşyaların alğı-satqısının etibarlığı

647.1. Daşınmaz əşyaların alğı-satqısı haqqında müqavilə yazılı formada bağlandıqda və notariat qaydasında

təsdiqləndikdə etibarlı sayılır.

647.2. Daşınmaz əşyaya mülkiyyət hüququ alıcıya daşınmaz əmlakın dövlət reyestrində qeydiyyat anından

keçir.

647.3. alğı-satqı müqaviləsinin notariat qaydasında təsdiqlənməsi və daşınmaz əmlakın dövlət reyestrində

qeydə alınması xərclərini alıcı çəkir.

[453]

15 dekabr 2017-ci il tarixli 918-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti,

9 feveral 2018-ci il, № 30, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2018-ci il, № 2, maddə 142 ) ilə

yeni məzmunda 648.3-cü maddə əlavə edilmişdir.

[454]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə 657.1-ci maddə çıxarılmışdır. Maddənin əvvəlki redaksiyasında deyilirdi:

657.1. Faktorinq müqaviləsinin mövcud və ya gələcək tələblərin güzəştini nəzərdə tutan hər hansı müddəası

onun iştirakçıları arasında münasibətlərdə yalnız o halda etibarlıdır ki, həmin tələblər müqavilənin bağlandığı

an mövcud olsun.

[455]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə 658.3-cü maddə çıxarılmışdır. Maddənin əvvəlki redaksiyasında deyilirdi:

658.3. Şübhə halında həmin predmeti almağa razılıq vermək alıcının ixtiyarındadır.

[456]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə 663.2-ci maddə çıxarılmışdır. Maddənin əvvəlki redaksiyasında deyilirdi:

663.2. Dəyişdirmə müqaviləsinə uyğun olaraq dəyişdirilən malların qeyri-bərabər qiymətli sayıldığı halda,

aldığı malın qiymətindən aşağı qiymətli mal verməli olan tərəf qiymət fərqini, əgər müqavilədə ödənişin ayrı

qaydası nəzərdə tutulmayıbsa, bilavasitə malı vermək vəzifəsini icra edənədək və ya icra etdikdən sonra

ödəməlidir.

[457]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə 668.1.1-ci maddədən "və daşınmaz əmlak dövlət reyestrində qeydə alındıqda" sözləri çıxarılmışdır.

Maddənin əvvəlki redaksiyasında deyilirdi:

668.1.1. daşınmaz əşyaların və ya həmin əşyalara hüquqların bağışlanması zamanı bağışlama müqaviləsi

notariat qaydasında təsdiqləndikdə və daşınmaz əmlakın dövlət reyestrində qeydə alındıqda;

[458]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə 668.1.2-ci maddədən "və müvafiq rəsmi reyestrdə qeydə alındıqda" sözləri çıxarılmışdır. Maddənin

əvvəlki redaksiyasında deyilirdi:

668.1.2. rəsmi reyestrlərdə qeydə alınması tələb edilən daşınar əşyaların bağışlanması zamanı bağışlama

müqaviləsi notariat qaydasında təsdiqləndikdə və müvafiq rəsmi reyestrdə qeydə alındıqda;

[459]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə 668.2-ci maddə çıxarılmışdır. Maddənin əvvəlki redaksiyasında deyilirdi:

668.2. Bu Məcəllənin 668.1-ci maddəsinin tələblərinə uyğun gəlməyən bağışlama vədi sonradan həmin tələblərə

uyğun icra edildikdə etibarlı olur.

[460]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə 716-cı maddədən ikinci cümlə çıxarılmışdır. Maddənin əvvəlki redaksiyasında deyilirdi:

M a d d ə 7 1 6 . İcarəyə verənin girov hüququ

Torpaq icarəsi müqaviləsi üzrə hüquq münasibətlərindən irəli gələn tələbləri üzrə icarəyə verən icarəçinin

icarəyə götürülmüş torpaqda qurulmuş əşyalarına, habelə icarəyə götürülmüş əşyanın bəhərinə girov hüququna

malikdir. Girov hüququ kompensasiya haqqında gələcək tələblər üçün həyata keçirilə bilməz. Girov hüququ icarəçi

və onun ailəsi üçün növbəti məhsula qədər dolanacaq vasitəsi kimi zəruri olan, habelə icarəyə götürülmüş əşyadan

onun təsərrüfat təyinatına uyğun adi istifadə üçün zəruri olan əşyalara şamil edilmir. Bu zaman bu Məcəllənin

698-ci maddəsinin göstərişləri tətbiq edilməlidir.

[461]

26 dekabr 2000-ci il 48-IQ nömrəli “Şərti maliyyə vahidi haqqında” Azərbaycan Respublikası Qanunu

(Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2000-ci il, № 12, maddə 835) ilə "minimum əmək haqqı"

sözləri ismin müvafiq hallarında "şərti maliyyə vahidi" sözləri ilə əvəz edilmiş və şərti maliyyə vahidi 5500

manat məbləğində müəyyən edilmişdir.

16 dekabr 2008-ci il tarixli 742-IIIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu ( “Azərbaycan” qəzeti 18

fevral 2009-cu il, № 38, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2009-cu il, №02, maddə 47) ilə

742.2-ci maddənin birinci cümləsində “Qanunla müəyyənləşdirilmiş şərti maliyyə vahidinin yüz mislindən” sözləri

“Yüz on manatdan” sözləri ilə əvəz edilmişdir.

31 may 2016-cı il tarixli 269-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti, 30 iyun

2016-cı il, № 139, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2016-cı il, № 6, maddə 1005 ) ilə 740-cı

maddənin mətni yeni redaksiyada verilmişdir.

Əvvəlki redaksiyada deyilirdi:

Borc müqaviləsi şifahi bağlanır. Tərəflərin razılaşması ilə yazılı formadan da istifadə edilə bilər.

24 fevral 2023-cü il tarixli 822-VIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Dövlət

İnformasiya Agentliyinin (AZƏRTAC-ın) rəsmi internet saytı, 31 mart 2023-cü il, “Azərbaycan” qəzeti, 1 aprel

2023-cü il, № 66, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2023-cü il, № 3, maddə 333 ) ilə 37-ci fəsil

yeni redaksiyada verilmişdir.

Əvvəlki redaksiyada deyilirdi:

37-ci fəsil.

Borc

Maddə 739. Borc müqaviləsi

739.1. Borc müqaviləsinə görə, iştirakçılardan biri (borc verən) pula və ya digər əvəz edilən əşyalara

mülkiyyət hüququnu digər iştirakçıya (borc alana) keçirməyi öhdəsinə götürür, digər iştirakçı (borc alan) isə

aldıqlarını müvafiq olaraq pul və ya eyni keyfiyyətdə və miqdarda olan eyni növlü əşyalar şəklində borc verənə

qaytarmağı öhdəsinə götürür.

739.2. Borc müqaviləsinin predmeti hər hansı pul məbləği olduqda, o, kredit müqaviləsi adlandırılır.

Müstəqil peşə fəaliyyəti şəklində pul borc verməklə məşğul olan şəxslər əlavə olaraq peşəkarlıq qaydasında

kreditlər verilməsi haqqında müddəaları gözləməlidirlər.

Maddə 740. Borc müqaviləsinin forması

740.1. Borc müqaviləsi tərəflərin razılaşması ilə şifahi və ya yazılı formada bağlanır.

740.2. Borc müqaviləsi predmetinin məbləği üç min manatdan çoxdursa və ya məbləğindən asılı olmayaraq müqavilənin iştirakçısı hüquqi

şəxsdirsə, borc müqaviləsi yazılı formada bağlanmalıdır.

Maddə 741. Borc üzrə faizlər

Əgər müqavilənin iştirakçıları borcun faizlər ilə verilməsini şərtləşdirirlərsə, faizlər müvafiq surətdə

bir ilin sonunda ödənilməli, borc bir il başa çatanadək qaytarılmalıdırsa, borcun qaytarılması ilə bir vaxtda

ödənilməlidir.

Maddə 742. Borc müqaviləsinə xitam verilməsi və borcun qaytarılması

742.1. Əgər borcun qaytarılması üçün müddət qoyulmayıbsa, o, borc verən və ya borc alan tərəfindən borc

müqaviləsi ləğv edilərkən qaytarılmalıdır.

742.2. Yüz on manatdan çox məbləğdə borclar üçün borc müqaviləsinin ləğv edilməsi haqqında xəbərdarlıq

müddəti üç ay, daha az məbləğdə borclar üçün bir ay təşkil edir. Əgər borc üzrə faizlər şərtləşdirilməyibsə,

borc alanın ləğvetməyə dair bildiriş vermədən də borcu qaytarmaq hüququ vardır.

Maddə 743. Borcun dərhal qaytarılmasını tələb etmək hüququ

Əgər borc alanın əmlak vəziyyəti əhəmiyyətli dərəcədə pisləşərsə, bu isə borcun qaytarılması tələbi üçün

təhlükə yaradarsa, borc verən borcun dərhal qaytarılmasını tələb edə bilər. Bu hüquq həmçinin borc alanın əmlak

vəziyyəti müqavilə bağlanmazdan əvvəl pisləşdikdə, borc verənə isə bu yalnız borc müqaviləsi bağlandıqdan sonra

məlum olduqda da qüvvədədir.

Maddə 744. Borc alanın müqaviləni ləğv etməyə xüsusi hüququ

744.1. Borc alan müəyyən müddət üçün sabit faizlərin şərtləşdirildiyi borc müqaviləsini aşağıdakı hallarda

tamamilə və ya qismən ləğv edə bilər:

744.1.1. faizlərlə bağlılığa borcun qaytarılması üçün müəyyənləşdirilmiş müddət çatanadək xitam verildikdə

və faiz dərəcəsi haqqında heç bir yeni razılaşma qəbul edilmədikdə - ləğvetmə haqqında bir aylıq xəbərdarlıq

müddətini gözləməklə, ən tezi faizlərlə bağlılığa xitam verilən günün sonunda qüvvəyə minməklə;

744.1.2. faiz dərəcəsinin il də daxil olmaqla müəyyən zaman hissələri üçün razılaşdırılması

şərtləşdirildikdə - ləğvetmə haqqında bir aylıq xəbərdarlıq müddətini gözləməklə, müvafiq olaraq yalnız

faizlərlə bağlılığa xitam verilən günün sonunda qüvvəyə minməklə;

744.1.3. borc fiziki şəxsə verildikdə - ləğvetmə haqqında üç aylıq xəbərdarlıq müddətini gözləməklə, lakin

borc alındıqdan sonra doqquzuncu ayın axırından tez olmayaraq qüvvəyə minməklə; əgər borc torpağa sahibliklə

bağlı hüquqla təmin edilmişdirsə və ya tamamilə və ya başlıca olaraq sənətkarlıq şəklində və ya peşəkarlıq

qaydasında müstəqil fəaliyyətin həyata keçirilməsi üçün nəzərdə tutulmuşdursa;

744.1.4. hər bir halda borc alındıqdan on il sonra ləğvetmə haqqında altı aylıq xəbərdarlıq müddətini

gözləməklə. Əgər borc alındıqdan sonra onun qaytarılması müddəti və ya faiz dərəcəsi yenidən şərtləşdirilirsə,

həmin razılaşmanın bağlanma anı ödəniş müddətini əvəz edir.

744.2. Borclu faiz dərəcəsi dəyişən borc müqaviləsini ləğvetmə haqqında üç aylıq xəbərdarlıq müddətini

gözləməklə istənilən vaxt ləğv edə bilər.

744.3. Əgər borclu ləğvetmə haqqında xəbərdarlıq müddətinin qurtardığı günün sonunadək borc verənə borcu

ödəməzsə, borc alan tərəfindən ləğvetmə natamam sayılır.

744.4. Borc alanın bu maddəyə uyğun ləğvetmə hüquqları müqavilə ilə məhdudlaşdırıla və ya mürəkkəbləşdirilə

bilməz. Bu müddəa Azərbaycan Respublikası, onun dövlət orqanları və ya bələdiyyələr üçün borc müqavilələrinə

tətbiq edilmir.

Maddə 745. Borc verənin ləğvetmə hüququ

Əgər müqavilə üzrə digər iştirakçının əmlak vəziyyəti əhəmiyyətli dərəcədə pisləşərsə və bunun nəticəsində

borcun qaytarılması təhlükəyə məruz qala bilərsə, borc verən borc verəcəyini öhdəsinə götürdüyü bildirişi borc

verəcəyini vəd etdiyi əşyanı və ya məbləği verənədək və ya ödəyənədək ləğv edə bilər.

Maddə 746. Borc vermək vədi KMQ6

Borc vermək vəd edildikdə vəd edən borc verməkdən o halda imtina edə bilər ki, digər tərəfin əmlak vəziyyəti

borcun qaytarılması üçün təhlükə törədəcək dərəcədə pisləşmiş olsun. Borc vermək vədi yazılı surətdə tərtib

edilməlidir.

[462]

17 iyun 2003-cü il tarixli № 479 -IIQD nömrəli “Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə

əlavələr və dəyişikliklər edilməsi haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının

qanunvericilik toplusu, 2003-cü il, № 8, maddə 420) ilə Məcəllənin 747.1-ci maddəsində “şərtləşdirilmiş müddətə”

sözləri “şərtləşdirilmiş müəyyən haqla, müəyyən müddətə və digər şərtlərlə (lizinq alana əmlakı satın almaq

hüququnun verilməsi də daxil olmaqla)” sözləri ilə əvəz edilmişdir. Maddənin əvvəlki redaksiyasında deyilirdi:

747.1. Lizinq müqaviləsinə görə, lizinq verən müəyyən əşyanı müqavilə ilə şərtləşdirilmiş müddətə lizinq

alanın istifadəsinə verməyə borcludur.

[463]

17 IYUN 2003-CÜ IL TARIXLI 479-IIQD NÖMRƏLI “AZƏRBAYCAN RESPUBLIKASININ MÜLKI MƏCƏLLƏSINƏ ƏLAVƏLƏR

VƏ DƏYIŞIKLIKLƏR EDILMƏSI HAQQINDA” AZƏRBAYCAN RESPUBLIKASININ QANUNU (AZƏRBAYCAN RESPUBLIKASININ QANUNVERICILIK

TOPLUSU, 2003-CÜ IL, № 8, MADDƏ 420) ILƏ MƏCƏLLƏYƏ 747-1-CI MADDƏ ƏLAVƏ EDILMIŞDIR.

[464]

17 IYUN 2003-CÜ IL TARIXLI 479-IIQD NÖMRƏLI “AZƏRBAYCAN RESPUBLIKASININ MÜLKI MƏCƏLLƏSINƏ ƏLAVƏLƏR

VƏ DƏYIŞIKLIKLƏR EDILMƏSI HAQQINDA” AZƏRBAYCAN RESPUBLIKASININ QANUNU (AZƏRBAYCAN RESPUBLIKASININ QANUNVERICILIK

TOPLUSU, 2003-CÜ IL, № 8, MADDƏ 420) ILƏ MƏCƏLLƏYƏ 747-2-CI MADDƏ ƏLAVƏ EDILMIŞDIR.

[465]

17 IYUN 2003-CÜ IL TARIXLI 479-IIQD NÖMRƏLI “AZƏRBAYCAN RESPUBLIKASININ MÜLKI MƏCƏLLƏSINƏ ƏLAVƏLƏR

VƏ DƏYIŞIKLIKLƏR EDILMƏSI HAQQINDA” AZƏRBAYCAN RESPUBLIKASININ QANUNU (AZƏRBAYCAN RESPUBLIKASININ QANUNVERICILIK

TOPLUSU, 2003-CÜ IL, № 8, MADDƏ 420) ILƏ MƏCƏLLƏYƏ 747-3-CÜ MADDƏ ƏLAVƏ EDILMIŞDIR.

[466]

17 IYUN 2003-CÜ IL TARIXLI 479-IIQD NÖMRƏLI “AZƏRBAYCAN RESPUBLIKASININ MÜLKI MƏCƏLLƏSINƏ ƏLAVƏLƏR

VƏ DƏYIŞIKLIKLƏR EDILMƏSI HAQQINDA” AZƏRBAYCAN RESPUBLIKASININ QANUNU (AZƏRBAYCAN RESPUBLIKASININ QANUNVERICILIK

TOPLUSU, 2003-CÜ IL, № 8, MADDƏ 420) ILƏ MƏCƏLLƏYƏ 747-4-CÜ MADDƏ ƏLAVƏ EDILMIŞDIR.

[467]

17 IYUN 2003-CÜ IL TARIXLI 479-IIQD NÖMRƏLI “AZƏRBAYCAN RESPUBLIKASININ MÜLKI MƏCƏLLƏSINƏ ƏLAVƏLƏR

VƏ DƏYIŞIKLIKLƏR EDILMƏSI HAQQINDA” AZƏRBAYCAN RESPUBLIKASININ QANUNU (AZƏRBAYCAN RESPUBLIKASININ QANUNVERICILIK

TOPLUSU, 2003-CÜ IL, № 8, MADDƏ 420) ILƏ MƏCƏLLƏYƏ 747-5-CI MADDƏ ƏLAVƏ EDILMIŞDIR.

[468]

30 sentyabr 2011-ci il tarixli 201-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Respublika”

qəzeti, 28 dekabr 2011-ci il, № 282, “Azərbaycan” qəzeti 29 dekabr 2011-ci il, № 289, Azərbaycan Respublikasının

Qanunvericilik Toplusu, 2011-ci il, № 12, maddə 1073) ilə 747-5.1-ci maddədə “746-5.2-ci” sözləri “747-5.2-ci”

sözləri ilə əvəz edilmişdir.

[469]

17 iyun 2003-cü il tarixli 479-IIQD nömrəli “Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə əlavələr

və dəyişikliklər edilməsi haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik

toplusu, 2003-cü il, № 8, maddə 420) ilə Məcəllənin 748-ci maddəsinin mətni yeni redaksiyada verilmişdir.

Maddənin əvvəlki redaksiyasında deyilirdi:

748.1. Lizinq müqaviləsi yazılı formada bağlanır.

748.2. Lizinq müqaviləsində aşağıdakılar göstərilməlidir:

748.2.1. tam qiymət;

748.2.2. lizinq muzdunun məbləği və ödənilməsi müddətləri;

748.2.3. qəti ödəniş məbləği, müqavilə vaxtından əvvəl icra edildikdə isə onun hesablanması qaydası.

[470]

17 iyun 2003-cü il tarixli 479 -IIQD nömrəli “Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə əlavələr

və dəyişikliklər edilməsi haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik

toplusu, 2003-cü il, № 8, maddə 420) ilə Məcəlləyə 748-1–748-13-cü maddələr əlavə edilmişdir.

[471]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə 756.1-ci maddənin birinci cümləsində "podratçı" sözündən sonra "yerinə yetirilməmiş işin haqqını

və" sözləri əlavə edilmişdir.

[472]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə 757-ci maddədə "etdiyi" sözündən sonra "sifarişçiyə məxsus" sözləri əlavə edilmişdir.

[473]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə 758-ci maddədə "ucaldıldığı" sözündən sonra "sifarişçiyə məxsus" sözləri əlavə edilmişdir.

[474]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə 759-cu maddənin birinci abzasının əvvəlinə "759.1." nömrəsi və Məcəlləyə 759.2-ci maddə əlavə

edilmişdir.

[475]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə 760-cı maddənin mətni yeni redaksiyada verilmişdir. Maddənin əvvəlki redaksiyasında deyilirdi:

Müqaviləyə xitam verilməsi üçün hər hansı vacib əsasın olduğu hallardan savayı, podratçı işlər qurtaranadək

müqaviləyə yalnız elə tərzdə xitam verə bilər ki, sifarişçi xidmətləri başqa şəkildə ala bilsin. Bu halda

zərərin əvəzinin ödənilməsi vəzifəsi istisna edilir.

[476]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə 761-ci maddə çıxarılmışdır. Maddənin əvvəlki redaksiyasında deyilirdi:

M a d d ə 7 6 1 . Podratçının muzdun bir hissəsini tələb etmək hüququ

Əgər podratçı bu Məcəllənin 760-cı maddəsinə uyğun olaraq öhdəliyə xitam verərsə, özünün əvvəlki

xidmətlərinə uyğun gələn muzd hissəsini tələb edə bilər, bu şərtlə ki, sifarişçinin əvvəl göstərilmiş xidmətlərə

hansısa marağı olsun.

[477]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə 765-ci maddədə "nəticəsində" sözündən sonra ", əgər müqavilənin əlavə icrası üçün

müəyyənləşdirilmiş müddət qurtardıqdan sonra həmin qüsur tamamilə aradan qaldırılmazsa," sözləri əlavə

edilmişdir.

[478]

15 dekabr 2017-ci il tarixli 918-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti,

9 feveral 2018-ci il, № 30, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2018-ci il, № 2, maddə 142 ) ilə

yeni məzmunda 770-1-ci maddə əlavə edilmişdir.

[479]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə 777.3-cü maddə çıxarılmışdır. Maddənin əvvəlki redaksiyasında deyilirdi:

777.3. Əgər tapşırığı alan özünü hüquqi hərəkətlərin yerinə yetirilməsi üzrə öhdəliklərlə bağlamaq

niyyətində deyildirsə və yalnız ictimai, ənənəvi və ya dostluq mülahizələri ilə hərəkət edirsə, bu cür

hərəkətlər tapşırıq müqaviləsinin doğurduğu hüquqi nəticələri doğurmur.

[480]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə 778.3-cü maddənin ikinci cümləsində ", tapşırıq yalnız vəkalət alanın bunun nəticəsində əmələ

gələn zərəri öz öhdəsinə götürdüyü halda icra edilmiş sayılır" sözləri "o, vurulmuş zərərin əvəzini ödəməlidir"

sözləri ilə əvəz edilmişdir.

[481]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə 779.1-ci maddəyə ikinci cümlə əlavə edilmişdir.

[482]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə 786.1-ci maddənin ikinci cümləsi yeni redaksiyada verilmişdir. Maddənin əvvəlki redaksiyasında

deyilirdi:

786.1. Tapşırıq müqaviləsinin hər bir iştirakçısı istənilən vaxt müqaviləni ləğv edə bilər. Ləğvetməyə dair

bildiriş verən tərəf digər tərəfin düşdüyü zərərin əvəzini ona ödəməlidir.

[483]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə Məcəlləyə 786.5-ci maddə əlavə edilmişdir.

[484]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə Məcəlləyə 786.6-cı maddə əlavə edilmişdir.

[485]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə 43-cü fəslin adında “Konsessiya” sözü "Kommersiya konsessiyası" sözləri ilə əlavə edilmişdir.

[486]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə 808.2-ci maddə çıxarılmışdır. Maddənin əvvəlki redaksiyasında deyilirdi:

808.2. Komissiya müqaviləsi yazılı formada bağlanır.

[487]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə 819.4-cü maddənin birinci cümləsindən "kreditorun vicdanlılığına baxmayaraq" sözləri

çıxarılmışdır. Maddənin əvvəlki redaksiyasında deyilirdi:

819.4. Komisyonçunun öz adından və sifarişçinin hesabına hərəkətlərin yerinə yetirilməsi haqqında əqddən

irəli gələn tələbləri kreditora güzəşt etməsinin, kreditorun vicdanlılığına baxmayaraq, qüvvəsi yoxdur. Əmlakın

girov qoyulduğu halda komitent onun ləğvini tələb edə bilər. Əgər girov qoyulmuş tələb artıq kreditora

göndərilmişdirsə, komisyonçu kreditorun həmin tələb əsasında aldıqlarının verilməsini tələb edə bilər.

[488]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə 820.1-ci maddənin ikinci cümləsində "olduğuna ağlabatan şəkildə bel bağlayaraq arxayın" sözləri

"olduğunu vicdanlı" sözləri ilə, "ona bu girov hüququ mənsubdur" sözləri isə "komisyonçu bu mala girov hüququnu

əldə edir" sözləri ilə əvəz edilmişdir.

[489]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə 824.1-ci maddənin birinci cümləsində "öz işlərində adətən göstərdiyi vicdanlılıq üçün" sözləri

"qəsd və/və ya kobud ehtiyatsızlığa görə" sözləri ilə əvəz edilmişdir.

[490]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə 825.2-ci maddənin birinci cümləsinin sonuna ", bu şərtlə ki, həmin tələb tapşıran üçün açıq-aşkar

qeyri-münasib vaxtda irəli sürülməsin və əlverişsiz müddətdə icra edilməli olmasın" sözləri əlavə edilmişdir.

[491]

15 may 2015-ci il tarixli 1285-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti,

15 iyul 2015-ci il, № 151, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2015-ci il, № 07, maddə 814) ilə

826.2-ci maddədə “və ya” sözlərindən sonra “sənədli” sözü əlavə edilmişdir.

[492]

15 may 2015-ci il tarixli 1285-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti,

15 iyul 2015-ci il, № 151, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2015-ci il, № 07, maddə 814) ilə

828-ci maddənin mətni yeni redaksiyada verilmişdir.

Əvvəlki redaksiyada deyilirdi:

828.1. Bu Məcəllənin 1078-ci maddəsinə uyğun olaraq, anbar sahibi saxlamaya qəbul edilmiş mallar üçün əmtəə

sənədləri yazıb verə bilər.

[492]

828.2. Əmtəə kağızları anbarda saxlanılan, bu sənədlərdə göstərilən malların verilməsinə hüquq verən

qiymətli kağızlardır.

828.3. Əmtəə kağızları order şəklində, yaxud yük verənin və ya mal sahibinin adına yazıla bilər.

828.4. Əgər hər hansı mala əmtəə kağızı yazılmışdırsa, anbar sahibi həmin malı yalnız bu sənəddə

göstərilmiş ixtiyarlı şəxsə verə bilər və verməlidir.

[493]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə 830.3-cü maddədə "mallarına" sözündən sonra "komisyonçu kimi" sözləri əlavə edilmişdir.

[494]

15 may 2015-ci il tarixli 1285-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti,

15 iyul 2015-ci il, № 151, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2015-ci il, № 07, maddə 814) ilə

832-ci maddənin adında “ pulların,” sözündən sonra və mətninin birinci cümləsində “ pulları,” sözündən sonra

“sənədli” sözü əlavə edilmişdir.

[495]

26 dekabr 2000-ci il 48-IQ nömrəli “Şərti maliyyə vahidi haqqında” Azərbaycan Respublikası Qanunu

(Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2000-ci il, № 12, maddə 835) ilə "minimum əmək haqqı"

sözləri ismin müvafiq hallarında "şərti maliyyə vahidi" sözləri ilə əvəz edilmiş və şərti maliyyə vahidi 5500

manat məbləğində müəyyən edilmişdir.

16 dekabr 2008-ci il tarixli 742-IIIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu ( “Azərbaycan” qəzeti 18

fevral 2009-cu il, № 38, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2009-cu il, №02, maddə 47) ilə

833.1-ci maddədə “qanunla müəyyənləşdirilmiş şərti maliyyə vahidi məbləğinin min (1000) mislindən” sözləri “min

yüz manatdan” sözləri ilə əvəz edilmişdir.

[496]

31 oktyabr 2017-ci il tarixli 842-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti,

17 dekabr 2017-ci il, № 279, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2017-ci il, № 12, I kitab maddə

2210) ilə 842.2-ci maddəsinə “aldığı” sözündən sonra “, yaxud gediş haqqı ödəniş alətindən istifadə etməklə

ödənildiyi” sözləri əlavə edilmişdir.

[497]

17 may 2019-cu il tarixli 1588-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti, 5

iyun 2019-cu il, № 122, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2019-cu il, № 6, maddə 994 ) ilə

850.1-ci maddə yeni redaksiyada verilmişdir.

Əvvəlki redaksiyada deyilirdi:

850.1. Yük daşınması müqaviləsinə görə daşıyıcı əşyaları haqq (yüklərin daşınması üçün haqq) müqabilində

olduqları yerdən təyinat yerinə daşımağı (yola salmağı), yola salan və ya yükü alan isə daşımanın dəyərini

ödəməyi öhdəsinə götürür.

[498]

17 may 2019-cu il tarixli 1588-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti, 5

iyun 2019-cu il, № 122, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2019-cu il, № 6, maddə 994 ) ilə 851-

ci maddənin adına “yük alan” sözlərindən sonra “. Daşıyıcı” sözü əlavə edilmişdir.

[499]

17 may 2019-cu il tarixli 1588-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti, 5

iyun 2019-cu il, № 122, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2019-cu il, № 6, maddə 994 ) ilə 851-

ci maddənin mətnində “daşıyıcı ilə müqavilə bağlayan” sözləri “adından yük göndərilməsi rəsmiləşdirilən fiziki

və ya hüquqi” sözləri ilə əvəz edilmişdir və yeni məzmunda üçüncü və dördüncü cümlələr əlavə edilmişdir.

[500]

31 may 2020-ci il tarixli 123-VIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti, 19

iyul 2020-ci il, № 140, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2020-ci il, № 7, maddə 839 ) ilə 853-

cü maddənin adına “məlumatları” sözündən sonra “və sənədləri” sözləri əlavə edilmişdir.

[501]

17 may 2019-cu il tarixli 1588-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti, 5

iyun 2019-cu il, № 122, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2019-cu il, № 6, maddə 994 ) ilə yeni

məzmunda 853.1-1-ci maddə əlavə edilmişdir.

[502]

31 may 2020-ci il tarixli 123-VIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti, 19

iyul 2020-ci il, № 140, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2020-ci il, № 7, maddə 839 ) ilə

853.2-ci maddədə “məlumatın” sözü “məlumatların və sənədlərin” sözləri ilə əvəz edilmişdir.

[503]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə 860.1-ci maddəyə ikinci və üçüncü cümlələr əlavə edilmişdir.

[504]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə 860.3-cü maddə çıxarılmışdır. Maddənin əvvəlki redaksiyasında deyilirdi:

860.3. Bütün mübahisəli hallarda yükün olduğu yerdəki məhkəmə yükün depozitə qoyulmasına və ya satılmasına

dair sərəncam verə bilər. Satışın qarşısı bütün mübahisəli tələblərin məbləğinin ödənilməsi və ya depozitə

qoyulması vasitəsilə alına bilər.

[505]

17 may 2019-cu il tarixli 1588-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti, 5

iyun 2019-cu il, № 122, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2019-cu il, № 6, maddə 994 ) ilə 861-

ci maddənin mətni 861.1-ci maddə hesab edilmişdir və yeni məzmunda 861.2-ci maddə əlavə edilmişdir.

[506]

26 dekabr 2000-ci il 48-IQ nömrəli “Şərti maliyyə vahidi haqqında” Azərbaycan Respublikası Qanunu

(Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2000-ci il, № 12, maddə 835) ilə "minimum əmək haqqı"

sözləri ismin müvafiq hallarında "şərti maliyyə vahidi" sözləri ilə əvəz edilmiş və şərti maliyyə vahidi 5500

manat məbləğində müəyyən edilmişdir.

22 dekabr 2020-ci il tarixli 230-VIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti, 8

yanvar 2021-ci il, № 3, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2021-ci il, № 1, maddə 8 ) ilə 870.2-

ci maddə yeni redaksiyada verilmişdir.

əvvəlki redaksiyada deyilirdi:

870.2. Renta müqaviləsində ayrı qayda nəzərdə tutulmayıbsa, ödənilən rentanın miqdarı şərti maliyyə vahidi

miqdarının artırılmasına proporsional surətdə artırılır.

[507]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə 49-cu fəslin adında "razılaşması" sözündən sonra "və mövcud borcun etirafı haqqında mücərrəd

müqavilə" sözləri əlavə edilmişdir.

[508]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə 881.4-cü maddə çıxarılmışdır.

[509]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə 882.1-ci maddəyə ikinci cümlə əlavə edilmişdir.

[510]

17 aprel 2007-ci il tarixli 315-IIIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu ( Azərbaycan

Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2007-ci il, № 8, maddə 745) ilə 882.3-cü maddədə "881.4 və 881.5-ci

maddələri müvafıq surətdə" sözləri "881.5-ci maddəsi" sözləri ilə əvəz edilmişdir.

[511]

24 iyun 2005-ci il 948-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 692) ilə Məcəlləyə 882.5-ci maddə əlavə edilmişdir.

[512]

25 dekabr 2007-ci il tarixli 520-IIIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu ( Azərbaycan

Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2008-ci il, № 3, maddə 145) ilə 50-ci fəslinin mətni dəyişdirilərək

aşağıdakı redaksiyada verilmişdir.

Əvvəlki redaksoyada deyilirdi:

Sığorta

§1. Sığorta haqqında ümumi müddəalar

M a d d ə 8 8 3 . Sığorta müqaviləsi

883.1. Zərərdən sığorta müqaviləsinə görə bir tərəf (sığortaçı) müqavilə ilə şərtləşdirilmiş haqq (sığorta

haqqı) müqabilində digər tərəfə (sığortalıya) və ya sığorta müqaviləsi xeyrinə bağlanmış başqa şəxsə (faydalanan

şəxsə) müqavilədə nəzərdə tutulan hadisənin (sığorta hadisəsinin) baş verdiyi təqdirdə həmin hadisə nəticəsində

sığortalanmış əmlaka dəymiş zərərin əvəzini, yaxud sığortalının digər əmlak mənafeləri ilə bağlı zərərin əvəzini

müqavilə ilə müəyyənləşdirilmiş məbləğ (sığorta məbləği) həddində ödəməyi (sığorta ödənişi verməyi) öhdəsinə

götürür.

883.2. Həyat sığortası və ya fərdi qəza sığortası müqaviləsinə görə bir tərəf (sığortaçı) müqavilə ilə

şərtləşdirilmiş və digər tərəfin (sığortalının) ödədiyi haqq (sığorta haqqı) müqabilində öhdəsinə götürür ki,

sığortalının özünün və ya müqavilədə adı çəkilmiş başqa şəxsin müəyyən yaşa çatdığı, öldüyü və ya sağlamlığına

zərər dəydiyi və ya onun həyatında müqavilədə nəzərdə tutulmuş ayrı hadisənin (sığorta hadisəsinin) baş verdiyi

təqdirdə müqavilə ilə şərtləşdirilmiş məbləği (sığorta məbləğini) bir dəfəyə və ya vaxtaşırı ödəyəcəkdir.

883.3. Sığortalı sığorta haqqı (mükafat) ödəməlidir.

M a d d ə 8 8 4 . Sığorta müqaviləsi bağlamaq vəzifəsi

Sığorta müqaviləsi bağlamağı açıq təklif edən şəxs, əgər imtina üçün əhəmiyyətli əsaslar yoxdursa, bu

müqaviləni bağlamalıdır.

M a d d ə 8 8 5 . İcbari sığorta

İcbari sığorta qanunla nəzərdə tutula bilər. İcbari sığorta barəsində bu fəslin qaydaları tətbiq edilir,

bir şərtlə ki, bu, icbari sığorta haqqında qanunvericiliyə zidd olmasın. Təkrar sığorta ilə bağlı münasibətlər

qanunla müəyyənləşdirilmiş qaydada tənzimlənir.

M a d d ə 8 8 6 . Sığorta şəhadətnaməsi

886.1. Sığortaçı sığortalıya sığorta müqaviləsi haqqında imzalı sənəd - sığorta şəhadətnaməsi verməlidir.

886.2. Sığorta şəhadətnaməsində aşağıdakılar olmalıdır:

886.2.1. müqavilənin tərəfləri və onların olduğu yer (ünvanı) haqqında məlumat;

886.2.2. sığorta predmetinin və sığortalanmış şəxsin adı;

886.2.3. sığorta riskinin müəyyənləşdirilməsi;

886.2.4. sığortanın başlanğıcı və müddəti;

886.2.5. sığorta məbləğinin və sığorta ödənişinin verilməsi qaydası;

886.2.6. sığorta haqqının miqdarı, onun ödənilməsi qaydası.

886.3. Sığortalanmış şəxsin sığortaçının mənfəətində iştirak etməsi şərti ilə həyat sığortası zamanı

sığorta şəhadətnaməsində mənfəətin bölüşdürülməsi qaydası, dəyişkən sığorta məbləğində həyat sığortası zamanı

isə sığorta haqlarının yığılan hissəsinin yerləşdirilməsi qaydası göstərilməlidir.

M a d d ə 8 8 7 . Sığorta şəhadətnamələrinin növləri

Əgər sığorta şəhadətnaməsi təqdim edənə adlı və ya order şəklində verilmişdirsə, sığortaçı ilkin sığortalı

barəsində malik olduğu bütün tələbləri bu şəhadətnamənin sahibinə qarşı irəli sürə bilər. Əgər sığorta

şəhadətnaməsinin sahibi sığorta ilə bağlı hüquqların ona verildiyi barədə sığortaçıya məlumat verərsə və

sığortaçı öz tələblərini dərhal bildirməzsə, bu qayda tətbiq olunmur.

M a d d ə 8 8 8 . Sığorta şəhadətnaməsinin itməsinin nəticələri

888.1. Əgər müqavilə ilə sığortaçının öz vəzifələrini yalnız sığorta şəhadətnaməsi təqdim edildikdən sonra

yerinə yetirməli olduğu müəyyənləşdirilmişsə, lakin şəhadətnamə itmiş və ya məhv olmuşsa, sığortalı icranı ancaq

o halda tələb edə bilər ki, şəhadətnamə xüsusi icraat qaydasında qüvvədən düşmüş elan olunsun.

888.2. Sığorta şəhadətnaməsi itdikdə və ya məhv olduqda sığortalı sığortaçıdan onun surətini tələb edə

bilər. Surətin verilməsi xərclərini sığortalı çəkir.

M a d d ə 8 8 9 . Sığorta agentinin hüquqları

889.1. Əgər sığorta agentinin (nümayəndəsinin) sığorta müqaviləsi bağlamağa səlahiyyəti çatırsa, o həmçinin

sığortaçının tapşırığı ilə müqavilənin şərtlərini dəyişdirə, qüvvədə olma müddətini uzada və ya onu ləğv edə

bilər.

889.2. Sığorta müqaviləsi bağlanarkən vasitəçi funksiyalarını yerinə yetirən sığorta agentinin sığortaçının

adından bu cür müqavilə bağlamağa ixtiyarı vardır.

M a d d ə 8 9 0 . Sığortanın müddəti

890.1. Müqavilədə ayrı hal nəzərdə tutulmayıbsa, sığorta, müqavilənin bağlandığı gün saat iyirmi dörddə

başlanır və müqavilədə nəzərdə tutulmuş müddətin sonuncu günü saat iyirmi dörddə qurtarır.

890.2. Əgər sığorta müqaviləsi beş ildən artıq müddətə bağlanmışdırsa, tərəflərdən hər biri xəbərdarlıq

etdikdən üç ay sonra müqaviləni ləğv edə bilər.

M a d d ə 8 9 1 . Sığorta haqqının artırılmasının nəticələri

Əgər sığortaçı sığorta haqqını artırmışdırsa, sığortalı müqavilənin ləğvinin bir aylıq müddətini gözləməklə

müqaviləni ləğv edə bilər. Sığorta haqqının əhəmiyyətsiz artımı belə bir hüquq doğurmur.

M a d d ə 8 9 2 . Məlumat vermək vəzifəsi

892.1. Sığortalı müqavilə bağlanarkən özünə məlum olan bütün əhəmiyyətli halları sığortaçıya bildirməlidir.

Sığortaçının müqavilədən imtina etmək və ya onu məzmunu dəyişdirilmiş şəkildə bağlamaq qərarına təsir göstərə

bilən hallar əhəmiyyətli sayılır.

892.2. Belə bir hal da əhəmiyyətli sayılır ki, sığortaçı bu hal haqqında sığortalıya yazılı şəkildə aydın və

birmənalı sorğu verir.

892.3. Əgər bu Məcəllənin 892.1 və 892.2-ci maddələrində nəzərdə tutulmuş qaydaların əksinə olaraq,

sığortaçıya əhəmiyyətli hallar haqqında məlumat verilməzsə, o, müqavilədən imtina edə bilər.

892.4. Əgər sığortaçı gizli haldan xəbərdar idisə və ya sığortalı bu halı bildirməməkdə təqsirli deyildirsə,

müqavilənin xitamı yolverilməzdir.

M a d d ə 8 9 3 . Yanlış məlumatlar verilməsinin nəticələri

893.1. Əhəmiyyətli hal haqqında bildirişdə yanlış məlumatlar olduqda da sığortaçı müqavilədən imtina edə

bilər.

893.2. Əgər məlumatların dəqiqsizliyi sığortaçıya məlum idisə və ya sığortalı yanlış məlumatların

verilməsində təqsirli deyildirsə, müqavilədən imtina edilməsi yolverilməzdir. Bu məlumatlar haqqında bildiriş

verildikdən sonra bir ay ərzində sığortaçı müqaviləni ləğv edə bilər.

M a d d ə 8 9 4 . Sığorta müqaviləsinin məlumat verilməməsi nəticəsində ləğvi

Sığortalı təhlükə hallarına dair yazılı suallara cavab verməli olduqda, əgər o, barəsində suallar

qoyulmamış halların üstündən qəsdən sükutla keçərək onları bildirməzsə, sığortaçı müqaviləni ləğv edə bilər.

M a d d ə 8 9 5 . Müqavilənin məlumat verilməməsi nəticəsində ləğv edilməsi müddəti

895.1. Bu Məcəllənin bu fəslində nəzərdə tutulmuş məlumatların verilməməsindən sonra bir ay ərzində

sığortaçı müqaviləni ləğv edə bilər. Bu müddət məlumat vermək vəzifəsinin pozulmasından sığortaçının xəbər

tutduğu andan başlanır.

895.2. Sığortalıya müqavilənin ləğv edilməsi haqqında məlumat verilməlidir.

M a d d ə 8 9 6 . Sığorta hadisəsi baş verdikdən sonra müqavilənin ləğv edilməsi

Sığortaçı müqaviləni sığorta hadisəsi baş verdikdən sonra ləğv etdikdə, əgər barəsində məlumat vermək

vəzifəsi pozulmuş hal sığorta hadisəsinin baş verməsinə və sığortaçının öz vəzifələrini yerinə yetirməsinə təsir

göstərməyibsə, o öz vəzifələrini yerinə yetirməkdən azad edilmir.

M a d d ə 8 9 7 . Təhlükənin artması haqqında məlumat vermək vəzifəsi

897.1. Müqavilə bağlandıqdan sonra təhlükənin artması müqavilənin bağlanmasına mühüm təsir göstərə bilərsə,

sığortalı təhlükənin artması barədə sığortaçıya dərhal məlumat verməlidir.

897.2. Bu Məcəllənin 897.1-ci maddəsində nəzərdə tutulmuş halda sığortaçının bir aylıq müddəti gözləməklə

müqaviləni ləğv etmək və ya sığorta haqqının müvafiq surətdə artırılmasını tələb etmək ixtiyarı vardır. Əgər

sığortalı təhlükənin artmasını qəsdən doğurmuşdursa, sığortaçı müddəti gözləmədən müqaviləni ləğv edə bilər.

897.3. Əgər sığortalı bu Məcəllənin 897.1-ci maddəsində nəzərdə tutulan vəzifəni icra etməzsə, sığortaçı

təhlükənin artması nəticəsində sığorta hadisəsi baş verdiyi təqdirdə sığorta ödənişini həyata keçirmək

vəzifəsindən azad edilir, bu şərtlə ki, sığortalı həmin vəzifənin onun təqsiri olmadan həyata keçirilməməsini

sübut edə bilməsin.

897.4. Əgər sığortaçı təhlükə haqqında vaxtında xəbərdar idisə və ya təhlükə haqqında məlumatın olmaması

onun tərəfindən sığorta ödənişinin həyata keçirilməsinə mane ola bilməzdisə, sığortaçı sığorta ödənişini həyata

keçirmək vəzifəsindən azad edilmir.

M a d d ə 8 9 8 . Sığorta hadisəsinin baş verməsi haqqında məlumat vermək vəzifəsi

898.1. Sığorta hadisəsinin baş verməsindən xəbər tutan kimi sığortalı ləngimədən bu barədə sığortaçıya

məlumat verməlidir.

898.2. Sığorta hadisəsi baş verdikdən sonra sığortaçı sığorta hadisəsinin və (və ya) sığorta ödənişi

miqdarının müəyyənləşdirilməsi üçün zəruri olan hər cür məlumatları sığortalıdan tələb edə bilər.

898.3. Əgər sığortalı məlumat vermək vəzifəsini yerinə yetirməsə, lakin bunun nəticəsində sığortaçının

mənafeləri əhəmiyyətli dərəcədə pozulmasa, sığortaçı öz vəzifəsindən azad edilməsinə əsas verən razılaşmaya

istinad edə bilməz.

898.4. Sığortaçı sığorta hadisəsi baş verdikdən və sığorta ödənişinin miqdarı müəyyənləşdirildikdən sonra

öz vəzifələrini icra etməlidir.

§2. Sığorta haqqı

M a d d ə 8 9 9 . Sığorta haqqını ödəmək vəzifəsi

899.1. Sığortalı sığorta haqqını yalnız sığortanı təsdiq edən sənədi aldıqdan sonra ödəməlidir.

899.2. Əgər sığortaya maraq itmişdirsə, sığortaçı sığorta haqqının öz üzərinə götürdüyü riskin müddətinə

uyğun hissəsini tələb edə bilər. Sığortaçı göstərilmiş xidmətə uyğun muzd tələb edə bilər.

M a d d ə 9 0 0 . İlk sığorta haqqı

Əgər müqavilədə başqa hal nəzərdə tutulmayıbsa, ilk və ya birdəfəlik sığorta haqqı vaxtında ödənilənədək

sığortaçı öz vəzifələrindən azaddır.

M a d d ə 9 0 1 . Sığorta haqqının vaxtında ödənilməməsi

901.1. Əgər sığorta haqqı vaxtında ödənilməmişdirsə, sığortaçı onun ödənilməsi üçün yazılı surətdə iki

həftəlik müddət təyin edə bilər. Bu zaman o, ödəmənin gecikdirilməsinin nəticələrini göstərməlidir.

901.2. Əgər sığorta hadisəsi sığorta haqqının ödənilməsi müddəti qurtardıqdan sonra baş verərsə və bu

vaxtadək sığortalı haqqın və ya faizlərin ödənilməsini gecikdirərsə, sığortaçı öz vəzifələrindən azad edilir.

M a d d ə 9 0 2 . Müqavilənin sığorta haqqının vaxtında ödənilməməsi nəticəsində ləğv edilməsi

Əgər sığortalı sığorta haqqını vaxtında ödəməsə, sığortaçı müqavilənin ləğvi haqqında sığortalıya bir ay

əvvəldən xəbərdarlıq edə bilər və bu müddət ərzində sığortalı sığorta haqqını ödəməsə, müqaviləni ləğv edə

bilər.

M a d d ə 9 0 3 . Sığorta haqqının ödənilməsinin xitamı

Əgər müqavilə bağlandıqdan sonra aydın olsa ki, sığortaçının iqtisadi vəziyyəti o dərəcədə pisləşmişdir ki,

onun sığorta hadisəsi baş verdikdə, müqavilə üzrə götürdüyü öhdəlikləri icra etməməsi ilə bağlı real təhlükə

mövcuddur, sığortalı sığorta haqqının ödənilməsinə xitam verə bilər.

§3. Zərərdən sığorta

M a d d ə 9 0 4 . Zərərin əvəzini pulla ödəmək vəzifəsi

Əgər müqavilədə ayrı hal nəzərdə tutulmayıbsa, zərərdən sığorta zamanı sığortaçı zərərin əvəzini pulla

ödəməlidir.

M a d d ə 9 0 5 . Zərərin əvəzinin ödənilməsi hədləri

Sığortaçı zərərin əvəzini yalnız sığorta məbləği həddində ödəyir.

M a d d ə 9 0 6 . Sığorta müqayisəsi

906.1. Əgər sığorta məbləğinin sığortalanmış mənafeyin dəyərindən (sığorta dəyərindən) xeyli yüksək olduğu

aşkara çıxarsa, həm sığortalı, həm də sığortaçı ifrat sığortanın qarşısını almaq məqsədi ilə sığorta haqqının

dərhal müvafiq surətdə azaldılaraq sığorta məbləğinin aşağı salınmasını tələb edə bilərlər.

906.2. Əgər sığortalı sığorta dəyərini artırmaq yolu ilə qanunsuz gəlir əldə etmək üçün müqavilə bağlayarsa,

müqavilə etibarsız sayılır. Müqavilənin etibarsızlığı müəyyənləşdirilənə qədər sığortaçıya ödənilmiş sığorta

haqları ona qalır, bu şərtlə ki, müqavilənin bağlandığı vaxt, o, müqavilənin etibarsız olduğunu bilməsin.

M a d d ə 9 0 7 . Əmlak sığortasının xüsusiyyətləri

Əgər əmlak sığortalanıbsa və müqavilədə ayrı hal nəzərdə tutulmayıbsa, əmlakın dəyəri sığorta məbləği

sayılır.

M a d d ə 9 0 8 . Əldən çıxmış faydanın sığortası

Əgər müqavilədə nəzərdə tutulubsa, sığorta, sığorta hadisəsinin baş verməsi nəticəsində əldən çıxmış

faydaya da şamil edilir.

M a d d ə 9 0 9 . Əşyalar toplusunun sığortası

Əgər əşyaların toplusu sığortalanıbsa, sığorta topluya daxil olan bütün əşyalara şamil edilir.

M a d d ə 9 1 0 . Sığorta ödənişinin miqdarı

Sığortaçı sığorta hadisəsinin baş verdiyi məqamda sığorta məbləğinin sığorta dəyərindən yüksək olduğu halda

da, sığortalıya dəymiş zərərin miqdarından artıq olan məbləği ödəməyə borclu deyildir.

M a d d ə 9 1 1 . Qismən və ya natamam sığorta. İkiqat sığorta

911.1. Əgər sığorta hadisəsinin baş verdiyi məqamda sığorta məbləği sığorta dəyərindən azdırsa (qismən və

ya natamam sığorta), sığortaçı zərərin əvəzini sığorta məbləği ilə sığorta dəyərinin nisbətinə müvafiq surətdə

ödəyir.

911.2. Eyni mənafeyi eyni vaxtda bir neçə sığortaçıda sığorta etdirən şəxs bu barədə sığortaçılardan hər

birinə dərhal məlumat verməlidir. məlumatda bütün sığortaçıların şəxsiyyəti və sığorta məbləğinin miqdarları

göstərilməlidir.

911.3. Əgər həmin mənafe eyni riskdən bir neçə sığortaçıda sığortalanmışdırsa və sığorta məbləğlərinin

məcmusu sığorta dəyərindən yüksəkdirsə və ya digər sığortaçı ilə sığorta müqaviləsi olmasaydı, hər bir

sığortaçının verməli olduğu ödənişlərin ümumi məbləği başqa səbəblərə görə bütün zərərdən yüksəkdirsə (ikiqat

sığorta), sığortaçılar sığortalı ilə bağladıqları müqavilədə nəzərdə tutulan məbləğ həddində sığortalı

qarşısında birgə borclular kimi mükəlləfiyyət daşıyırlar, lakin sığortalının məcmu halda real zərərin

miqdarından yüksək olan məbləği almağa ixtiyarı yoxdur.

M a d d ə 9 1 2 . İkiqat sığortanın etibarsızlığı

Əgər sığortalı ikiqat sığortanı qanunsuz gəlir əldə etmək məqsədi ilə rəsmiləşdirərsə, bu məqsədlə bağlanan

hər bir müqavilə etibarsız sayılır.

M a d d ə 9 1 3 . Sığorta hadisəsi baş verdikdə sığortalının təqsiri

Əgər sığortalı sığortada nəzərdə tutulmuş hadisəni qəsdən və ya kobud ehtiyatsızlıq üzündən törədərsə,

sığortaçı öz vəzifələrini yerinə yetirməkdən azad olunur.

M a d d ə 9 1 4 . Sığortaçının göstərişlərini yerinə yetirmək vəzifəsi

914.1. Sığortada nəzərdə tutulmuş hadisə baş verdikdə sığortalı imkan daxilində zərərin qarşısını almalı və

ya onu azaltmalı, bununla əlaqədar sığortaçının göstərişlərini yerinə yetirməlidir.

914.2. Sığortaçı onun göstərişləri nəticəsində çəkilmiş xərclərin əvəzini ödəməlidir.

M a d d ə 9 1 5 . Müharibənin və ya digər qarşısıalınmaz qüvvənin doğurduğu zərərdən sığorta

Sığortaçı müharibənin və ya digər qarşısıalınmaz qüvvənin vurduğu zərər üçün yalnız o halda məsuliyyət

daşıyır ki, bu, xüsusi razılaşmada nəzərdə tutulsun.

M a d d ə 9 1 6 . Zərərin əvəzinin üçüncü şəxs tərəfindən ödənilməsi tələbi

916.1. Əgər sığortalı zərərin əvəzini ödəmək tələbini üçüncü şəxs qarşısında irəli sürə bilərsə, həmin

tələb sığortaçıya bu şərtlə keçir ki, o, zərərin əvəzini sığortalıya ödəmiş olsun. Əgər sığortalı üçüncü şəxs

barəsində tələbindən və ya tələbinin yerinə yetirilməsi hüququndan imtina edərsə, sığortaçı öz xərclərinin

əvəzinin ödənilməsi hüququnun həyata keçirilməsi nəticəsində və ya tələbin irəli sürülməsi ilə əlaqədar əldə edə

biləcəyi həcmdə zərərin əvəzini ödəmək vəzifəsindən azad edilir.

916.2. Əgər sığortalının zərərin əvəzinin ödənilməsini tələb etmək hüququ onunla birlikdə yaşayan ailə

üzvlərinə aiddirsə, ailə üzvünün zərəri qəsdən doğurduğu halda hüququn keçməsi istisna olunur.

M a d d ə 9 1 7 . Sığortalanmış əmlakın özgəninkiləşdirilməsinin nəticələri

Sığortalanmış əmlak özgəninkiləşdirildikdə, sığortalının hüquq və vəzifələri əldə edənə keçir.

M a d d ə 9 1 8 . Sığortalanmış əmlakın özgəninkiləşdirilməsi haqqında məlumat vermək vəzifəsi

Sığortalanmış əmlakın özgəninkiləşdirilməsi haqqında sığortaçıya dərhal məlumat verilməlidir. Əldə edən və

ya özgəninkiləşdirən bu barədə sığortaçıya dərhal məlumat vermədikdə, əgər sığorta hadisəsi əmlakın

özgəninkiləşdirildiyi andan iki həftə sonra baş verərsə, sığortaçı sığorta ödənişi vermək vəzifəsindən azad

edilir.

M a d d ə 9 1 9 . Əmlak özgəninkiləşdirildikdə sığortanın xitamı

919.1. Sığortaçının müqavilənin ləğvi üçün bir aylıq müddəti gözləməklə əldə edənlə sığorta münasibətlərinə

xitam vermək ixtiyarı vardır. Əgər sığortaçı əmlakın özgəninkiləşdirildiyinin ona məlum olduğu andan bir ay

ərzində müqaviləni ləğv etmək hüququndan istifadə etməzsə, onun bu hüququ qüvvədən düşür.

919.2. Əldə edənin sığorta müqaviləsini ləğv etmək ixtiyarı vardır; o, müqaviləni yalnız dərhal və ya

sığortanın cari dövrünün sonuna yaxın ləğv edə bilər. Əgər əldə edən əmlakı əldə etdikdən sonra bir ay ərzində

müqaviləni ləğv etmək hüququndan istifadə etməzsə, bu hüququ itirir, əldə edən sığortadan xəbərdar olmadıqda isə

ləğvetmə hüququ əldə edənin sığorta münasibətlərindən xəbər tutduğu andan bir ay keçənədək qüvvədə qalır.

919.3. Əgər sığorta müqaviləsinə bu maddənin qaydaları əsasında xitam verilmişdirsə, özgəninkiləşdirən

sığortaçıya sığorta haqqı ödəməlidir, lakin bu haqq onun sığorta dövrü ərzində, müqavilənin ləğvi məqamı da

daxil olmaqla, ödəməli olduğundan artıq olmamalıdır; bu halda əldə edən sığorta haqqının ödənilməsi üçün

məsuliyyət daşımır.

M a d d ə 9 2 0 . Sığorta müqaviləsinin başqa şəxsin xeyrinə bağlanması

Sığortalı sığortaçı ilə sığorta müqaviləsini öz adından başqa şəxsin xeyrinə bağlaya bilər. Bu şəxsin adını

bildirmək məcburi deyildir.

M a d d ə 9 2 1 . Sığorta müqaviləsində başqa şəxsin hüquqları

921.1. Başqa şəxsin xeyrinə sığorta zamanı bu müqavilədən əmələ gələn hüquqlar həmin şəxsə mənsubdur.

Yalnız sığortalının sığorta şəhadətnaməsini tələb etmək hüququ vardır.

921.2. Sığortalanmış şəxs yalnız sığorta şəhadətnaməsi onun əlində olduğu halda sığortalı ilə

razılaşdırmadan öz hüquqlarından istifadə edə bilər və öz hüquqlarının məhkəmə yolu ilə həyata keçirilməsini

tələb edə bilər.

M a d d ə 9 2 2 . Sığortalının hüquqları

922.1. Sığortalı sığortalanmış şəxsə sığorta müqaviləsi üzrə mənsub olan hüquqlardan öz adından istifadə

edə bilər.

922.2. Əgər sığorta şəhadətnaməsi verilmişdirsə, sığortalı yalnız sığorta şəhadətnaməsinə özünün sahib

olduğu halda sığortalanmış şəxsin razılığını almadan ödəniş ala və ya hüququnu sığortalanmış şəxsə verə bilər.

922.3. Sığortaçı sığortalanmış şəxsin xeyrinə ödənişi yalnız o halda verməlidir ki, sığortalı sığortalanmış

şəxsin sığorta müqaviləsi ilə razı olduğunu sübuta yetirsin.

M a d d ə 9 2 3 . Mülki məsuliyyətin sığortası müqaviləsi

Mülki məsuliyyətin sığortası müqaviləsinə görə sığortaçı sığortalını sığorta dövründə əmələ gəlmiş

məsuliyyətlə əlaqədar üçüncü şəxs qarşısında ona həvalə edilən öhdəlikdən azad etməlidir.

M a d d ə 9 2 4 . Zərərin əvəzini bilavasitə ödəmək tələbi

Sığortaçı öz öhdəliyinin hədləri daxilində zərərin əvəzini bilavasitə ödəməlidir, bu şərtlə ki, zərər

dəymiş şəxs ona qarşı tələb irəli sürsün.

M a d d ə 9 2 5 . Məhkəmə xərcləri və məhkəmədənkənar xərclər

Sığortaya üçüncü şəxsin tələblərindən müdafiə olunmaq üçün çəkilmiş məhkəmə xərcləri və məhkəmədənkənar

xərclər də daxildir, bu şərtlə ki, işin vəziyyətinə görə həmin xərcləri çəkmək zəruri olsun.

M a d d ə 9 2 6 . Sığortaçının məsuliyyətdən azad edilməsi

Əgər sığortalı üçüncü şəxs qarşısında onun üzərinə məsuliyyət düşməsinə səbəb olan halın baş verməsini

bilərəkdən doğurmuşdursa, sığortaçı məsuliyyətdən azad edilir.

M a d d ə 9 2 7 . İcbari sığorta zamanı məsuliyyət

Əgər sığortaçı sığortalı qarşısında öhdəliklərindən bütünlüklə və ya qismən azaddırsa, icbari sığorta

haqqında qanunda nəzərdə tutulmuş hallarda onun üçüncü şəxs qarşısında məsuliyyəti qüvvədə qalır.

§4. Həyat sığortası

M a d d ə 9 2 8 . Həyat sığortası müqaviləsi

928.1. Həyat sığortası şəxsən sığortalıya və ya başqa şəxsə aid ola bilər.

928.2. Əgər həyat sığortası müqaviləsi başqa şəxsin xeyrinə bağlanırsa, həmin şəxsin və ya onun qanuni

nümayəndəsinin yazılı razılığı zəruridir.

M a d d ə 9 2 9 . Müqavilənin bağlanmasından imtinanın yolverilməzliyi

Sığortalı müqavilənin bağlanması zamanı özünün məlumat vermək vəzifəsini pozduqda, əgər müqavilə

bağlanmasından beş il keçmişsə, sığortaçı müqavilədən imtina edə bilməz. Əgər məlumat vermək vəzifəsi qəsdən

icra olunmamışdırsa, müqavilədən imtinaya yol verilir.

M a d d ə 9 3 0 . Sığorta haqları vaxtaşırı ödənildikdə müqavilənin ləğvi

Əgər sığorta haqları vaxtaşırı ödənilirsə, sığortaçı sığorta münasibətlərini istənilən vaxt, lakin cari

sığorta dövrünün sonuna yaxın ləğv edə bilər.

M a d d ə 9 3 1 . Fayda götürmək hüququnun üçüncü şəxsə verilməsi

931.1. Yığımlı sığorta zamanı sığortalı sığorta ödənişi almaq hüququnu üçüncü şəxsə verə bilər, həmçinin

üçüncü şəxsi başqa şəxslə əvəz edə bilər, bu şərtlə ki, müqavilədə ayrı qayda nəzərdə tutulmasın.

931.2. Əgər sığortalı başqa göstəriş verməmişdirsə, sığorta ödənişi almaq hüququ olan üçüncü şəxs bu hüququ

ancaq sığorta hadisəsi baş verdikdə həyata keçirə bilər.

M a d d ə 9 3 2 . Qeyri-münasib üçüncü şəxs

932.1. Əgər yığımlı sığorta zamanı sığortaçının vəzifəsi üçüncü şəxsin hüququna uyğun gəlmirsə, bu hüquq

sığortalıya qalır.

932.2. Əgər yığımlı sığorta zamanı üçüncü şəxs özünün sığorta ödənişi almaq hüququndan istifadə etmirsə, bu

hüquq sığortalıya qalır.

M a d d ə 9 3 3 . Sığortaçının sığorta ödənişi vermək vəzifəsindən azad edilməsi

933.1. Əgər sığorta müqaviləsi başqa şəxsin ölməsi halı üçün bağlanmışdırsa, sığortalı qanunsuz hərəkətləri

ilə qəsdən həmin şəxsin ölümünə səbəb olduqda sığortaçı öz vəzifələrindən azad edilir.

933.2. Əgər həyat sığortası zamanı üçüncü şəxsin sığorta ödənişi almaq hüququ vardırsa, həmin şəxs həyatı

sığortalanmış şəxsin ölümünə qanunsuz hərəkətləri ilə qəsdən səbəb olduqda bu hüquq tanınmır.

M a d d ə 9 3 4 . İntihar zamanı əvəz ödəməkdən azad edilmə

Həyat sığortası zamanı sığortalanmış şəxsin intihar etdiyi halda onun vərəsələri və ya faydalanan şəxs

sığortalanmış şəxsin müqaviləyə öz təşəbbüsü ilə xitam verildiyi vaxt ala biləcəyi miqdarda ödəniş ala bilərlər.

M a d d ə 9 3 5 . Sığorta müqaviləsinin dəyişdirilməsi

935.1. Sığortalı sığortanın cari dövrü qurtaranadək istədiyi vaxt sığorta müqaviləsinin sığorta haqları

verilməyən müqavilə ilə əvəz olunmasını tələb edə bilər.

935.2. Əgər sığortalı müqavilənin bu cür əvəz olunmasını tələb edirsə, həm də yığılmış sığorta haqlarının

ehtiyatı birdəfəlik haqq kimi nəzərdən keçirilirsə, həmin tələbin irəli sürüldüyü andan müqavilədə nəzərdə

tutulan sığorta məbləğinin və ya fayda məbləğinin yerini sığortaçının sığortalanmış şəxsin yaşı nəzərə alınmaqla

vəzifəsinə uyğun gələn məbləğ tutur.

M a d d ə 9 3 6 . Müqaviləyə xitam verilərkən çıxmalar

Həyat sığortası müqaviləsinə imtina, ləğvetmə və ya şikayət nəticəsində xitam verildikdə, sığortaçı bu

müqaviləyə xitam verildiyi günədək yaradılmış sığorta ehtiyatını qaytarmalıdır. Sığortaçı müqavilədə nəzərdə

tutulmuş məbləği qaytarılan vəsaitdən çıxa bilər.

M a d d ə 9 3 7 . Məcburi icranın nəticələri

Sığorta şəhadətnaməsi sahibinin (müqavilə ləğv edilərkən sığortaçıdan ödəniş almağa hüququ çatan şəxsin)

müflis olduğu halda məhkəmənin qərarı ilə şəhadətnaməyə tutma yönəldilə bilər. Sığortaçı ilə razılaşmaya əsasən

başqa şəxs sığorta müqaviləsinə xitam verilərkən sığorta şəhadətnaməsi sahibinin sığortaçıdan ala bildiyi məbləğ

həddində kreditorların qanuni tələblərini ödəyərək şəhadətnamə sahibinin yerini tuta bilər.

§5. Fərdi qəza sığortası

M a d d ə 9 3 8 . Fərdi qəza sığortası müqaviləsi

938.1. Fərdi qəza sığortası müqaviləsi istər sığortalı barəsində, istərsə də digər şəxs barəsində bağlana

bilər.

938.2. Sığorta müqaviləsinin sığortalanmış şəxs tərəfindən deyil, amma onun xeyrinə bağlanması üçün

sığortalanmış şəxsin və ya onun nümayəndəsinin razılığı tələb olunur.

M a d d ə 9 3 9 . Sağlamlığa zərər vurulmasının nəticələri

Əgər sığortaçının vəzifəsi sağlamlığa qəsdən zərər vurulmasından asılıdırsa, qəsdin olmaması o vaxta qədər

güman edilir ki, bunun əksi sübut edilməsin.

M a d d ə 9 4 0 . Fərdi qəzanın qəsdən törədilməsinin nəticələri

940.1. Əgər başqa şəxsin sığortalanması zamanı xeyrinə sığorta müqaviləsi bağlanmış şəxs fərdi qəzanın baş

verməsini qanunsuz hərəkətləri ilə qəsdən törədərsə, sığortaçı öz vəzifələrinin icrasından azad edilir.

940.2. Əgər fayda götürmək hüququna başqa şəxs malikdirsə, o, fərdi qəzanı qanunsuz hərəkətləri ilə qəsdən

törətdikdə bu hüquqdan məhrum edilir.

M a d d ə 9 4 1 . Fərdi qəza haqqında məlumat vermək vəzifəsi

Əgər vəzifələr fayda götürən şəxsin xeyrinə yerinə yetirilməlidirsə, bu şəxs fərdi qəza haqqında məlumat

verməlidir. Bu qayda məlumatları bildirmək və sənədləri vermək vəzifəsinə də şamil edilir.

M a d d ə 9 4 2 . Reqres hüququnun yolverilməzliyi

Sığortalının zərər üçün məsul olan şəxs barəsində reqres hüququ yoxdur.

[513]

29 oktyabr 2013-cü il tarixli 804-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Respublika”

qəzeti, 12 dekabr 2013-cü il, № 273, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2013-cü il, № 12, maddə

1469) ilə 884.1-ci maddədə “qanunvericiliklə” sözü “qanunla” sözü ilə əvəz edilmişdir.

[514]

29 oktyabr 2013-cü il tarixli 804-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Respublika”

qəzeti, 12 dekabr 2013-cü il, № 273, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2013-cü il, № 12, maddə

1469) ilə 884.3-cü maddə yeni redaksiyada verilmişdir.

[515]

29 oktyabr 2013-cü il tarixli 804-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Respublika”

qəzeti, 12 dekabr 2013-cü il, № 273, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2013-cü il, № 12, maddə

1469) ilə 884.6-cı maddənin birinci cümləsində “ qanunvericiliyinə” sözü “qanunlarına” sözü ilə, “ödənişini almaq

hüququ” sözləri “ödənişi verilməli” sözləri ilə əvəz edilmişdir.

[516]

29 oktyabr 2013-cü il tarixli 804-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Respublika”

qəzeti, 12 dekabr 2013-cü il, № 273, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2013-cü il, № 12, maddə

1469) ilə 884.6–1-ci və 884.6–2-ci maddələr əlavə edilmişdir.

[517]

29 oktyabr 2013-cü il tarixli 804-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Respublika”

qəzeti, 12 dekabr 2013-cü il, № 273, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2013-cü il, № 12, maddə

1469) ilə 885.2-ci maddədə “sığorta qanunvericiliyində” sözləri “Sığorta fəaliyyəti haqqında” Azərbaycan

Respublikası Qanununun 14-cü maddəsində” sözləri ilə əvəz edilmişdir.

[518]

8 may 2020-ci il tarixli 97-VIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti, 4

iyul 2020-ci il, № 127, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2020-ci il, № 7, maddə 822) ilə yeni

məzmunda 885-1-ci maddə əlavə edilmişdir.

[519]

29 oktyabr 2013-cü il tarixli 804-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Respublika”

qəzeti, 12 dekabr 2013-cü il, № 273, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2013-cü il, № 12, maddə

1469) ilə 886.2-ci maddədə “qanunla” sözü çıxarılmışdır, “qanunvericiliklə” sözü “Azərbaycan Respublikasının

Cinayət Məcəlləsində, Azərbaycan Respublikasının İnzibati Xətalar Məcəlləsində və digər qanunlarda” sözləri ilə

əvəz edilmişdir.

[520]

29 oktyabr 2013-cü il tarixli 804-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Respublika”

qəzeti, 12 dekabr 2013-cü il, № 273, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2013-cü il, № 12, maddə

1469) ilə 890.1-ci maddədən “sığorta qanunvericiliyində nəzərdə tutulmuş qaydada ” sözləri çıxarılmışdır.

[521]

29 oktyabr 2013-cü il tarixli 804-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Respublika”

qəzeti, 12 dekabr 2013-cü il, № 273, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2013-cü il, № 12, maddə

1469) ilə 895.1-ci maddə yeni redaksiyada verilmişdir.

[522]

29 oktyabr 2013-cü il tarixli 804-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Respublika”

qəzeti, 12 dekabr 2013-cü il, № 273, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2013-cü il, № 12, maddə

1469) ilə 896-cı maddənin mətni yeni redaksiyada verilmişdir.

[523]

29 oktyabr 2013-cü il tarixli 804-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Respublika”

qəzeti, 12 dekabr 2013-cü il, № 273, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2013-cü il, № 12, maddə

1469) ilə 897.1-ci maddədə “qanunvericiliklə” sözü “icbari sığorta qanunları ilə” sözləri ilə əvəz edilmişdir.

[524]

29 oktyabr 2013-cü il tarixli 804-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Respublika”

qəzeti, 12 dekabr 2013-cü il, № 273, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2013-cü il, № 12, maddə

1469) ilə 897.2-ci maddədə “Qanunvericiliyə uyğun olaraq, xeyrinə” sözləri “Xeyrinə” sözü ilə əvəz edilmişdir.

[525]

29 oktyabr 2013-cü il tarixli 804-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Respublika”

qəzeti, 12 dekabr 2013-cü il, № 273, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2013-cü il, № 12, maddə

1 4 6 9 ) ilə 897.3-cü maddədə “Qanunvericiliklə” sözü “İcbari sığorta qanunları ilə” sözləri ilə,

“qanunvericiliklə” sözü birinci halda “həmin qanunlarda” sözləri ilə əvəz edilmişdir, ikinci halda isə

çıxarılmışdır.

[526]

29 oktyabr 2013-cü il tarixli 804-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Respublika”

qəzeti, 12 dekabr 2013-cü il, № 273, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2013-cü il, № 12, maddə

1469) ilə 897.4-cü maddə əlavə edilmişdir.

[527]

29 oktyabr 2013-cü il tarixli 804-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Respublika”

qəzeti, 12 dekabr 2013-cü il, № 273, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2013-cü il, № 12, maddə

1469) ilə 899.1-1-ci maddə əlavə edilmişdir.

[528]

18 dekabr 2015-ci il tarixli 68-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti,

20 fevral 2016-cı il, № 39; Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2016-cı il, № 02, I kitab, maddə

186) i l ə 900.1.2-ci maddədə “soyadı” sözündən sonra vergül işarəsi qoyulmuşdur, birinci halda “ və” sözü

çıxarılmışdır, “atasının adı” sözlərindən sonra “, fərdi identifikasiya nömrəsi, hüquqi şəxs olduqda həmçinin

VÖEN-i” sözləri əlavə edilmişdir.

[529]

18 dekabr 2015-ci il tarixli 68-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti,

20 fevral 2016-cı il, № 39; Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2016-cı il, № 02, I kitab, maddə

186) i l ə 900.1.3-cь maddədə “tarixi” sцzьndən sonra “, fərdi identifikasiya nцmrəsi, hьquqi єəxs olduqda

həmзinin VЦEN-i” sцzləri əlavə edilmişdir.

[530]

18 dekabr 2015-ci il tarixli 68-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti,

20 fevral 2016-cı il, № 39; Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2016-cı il, № 02, I kitab, maddə

186) ilə 900.1.4-cь maddədə “atasэnэn adэ” sцzlərindən sonra vergьl iєarəsi qoyulmuєdur, birinci halda “ və” sцzь

зэxarэlmэюdэr, “tarixi” sцzьndən sonra “, fərdi identifikasiya nцmrəsi, hьquqi єəxs olduqda həmзinin VЦEN-i ”

sцzləri əlavə edilmişdir.

[531]

18 dekabr 2015-ci il tarixli 68-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti,

20 fevral 2016-cı il, № 39; Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2016-cı il, № 02, I kitab, maddə

186) i l ə 902.1.2-ci maddədə “soyadı” sözündən sonra vergül işarəsi qoyulmuşdur, birinci halda “ və” sözü

çıxarılmışdır, “atasının adı” sözlərindən sonra “, fərdi identifikasiya nömrəsi, hüquqi şəxs olduqda həmçinin

VÖEN-i” sözləri əlavə edilmişdir.

[532]

18 dekabr 2015-ci il tarixli 68-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti,

20 fevral 2016-cı il, № 39; Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2016-cı il, № 02, I kitab, maddə

186) i l ə 902.1.3-cü maddədə “tarixi” sözündən sonra “, fərdi identifikasiya nömrəsi, hüquqi şəxs olduqda

həmçinin VÖEN-i” sözləri əlavə edilmişdir.

[533]

18 dekabr 2015-ci il tarixli 68-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti,

20 fevral 2016-cı il, № 39; Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2016-cı il, № 02, I kitab, maddə

186) i l ə 902.1.8-ci maddədə “soyadı” sözündən sonra vergül işarəsi qoyulmuşdur, birinci halda “ və” sözü

çıxarılmışdır, “atasının adı” sözlərindən sonra “, fərdi identifikasiya nömrəsi, hüquqi şəxs olduqda həmçinin

VÖEN-i” sözləri əlavə edilmişdir.

[534]

4 mart 2016-cı il tarixli 135-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Respublika” qəzeti, 13

mart 2016-cı il, № 57, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2016-cı il, № 03, maddə 401) ilə

902.2-ci maddədə “sığorta nəzarəti” sözləri “maliyyə bazarlarına nəzarət” sözləri ilə əvəz edilmişdir.

[535]

9 iyul 2019-cu il tarixli 1640-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti, 24

iyul 2019-cu il, № 159, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2019-cu il, № 7, maddə 1202 ) ilə

908.1.1-ci maddədə “ hökmünə” sözündən sonra “(qərarına)” sözü əlavə edilmişdir.

[536]

8 may 2020-ci il tarixli 97-VIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti, 4

iyul 2020-ci il, № 127, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2020-ci il, № 7, maddə 822) ilə 915-

ci maddədə “maddəsində” sözü “və 16.6-cı maddələrində” sözləri ilə əvəz edilmişdir.

[537]

8 may 2020-ci il tarixli 97-VIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti, 4

iyul 2020-ci il, № 127, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2020-ci il, № 7, maddə 822) ilə yeni

məzmunda 916.1-1-ci maddə əlavə edilmişdir.

[538]

9 iyul 2019-cu il tarixli 1637-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti, 27

avqust 2019-cu il, № 186, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2019-cu il, №8, maddə 1369) ilə

yeni məzmunda 921.6-cı maddə əlavə edilmişdir.

[539]

6 iyul 2023-cü il tarixli 936-VIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Dövlət

İnformasiya Agentliyinin (AZƏRTAC-ın) rəsmi internet saytı, 1 avqust 2023-cü il, “Azərbaycan” qəzeti, 3 avqust

2023-cü il, № 162, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2023-cü il, № 8, I kitab, maddə 10 94) ilə

925.2-ci maddəyə yeni məzmunda ikinci cümlə əlavə edilmişdir.

[540]

6 iyul 2023-cü il tarixli 936-VIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Dövlət

İnformasiya Agentliyinin (AZƏRTAC-ın) rəsmi internet saytı, 1 avqust 2023-cü il, “Azərbaycan” qəzeti, 3 avqust

2023-cü il, № 162, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2023-cü il, № 8, I kitab, maddə 10 94) ilə

925.3-cü maddə ləğv edilmişdir.

[541]

6 iyul 2023-cü il tarixli 936-VIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Dövlət

İnformasiya Agentliyinin (AZƏRTAC-ın) rəsmi internet saytı, 1 avqust 2023-cü il, “Azərbaycan” qəzeti, 3 avqust

2023-cü il, № 162, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2023-cü il, № 8, I kitab, maddə 10 94) ilə

yeni məzmunda 925-1-ci maddə əlavə edilmişdir.

[542]

29 oktyabr 2013-cü il tarixli 804-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Respublika”

qəzeti, 12 dekabr 2013-cü il, № 273, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2013-cü il, № 12, maddə

1469) ilə 932-ci maddə ləğv edilmişdir.

[543]

29 oktyabr 2013-cü il tarixli 804-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Respublika”

qəzeti, 12 dekabr 2013-cü il, № 273, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2013-cü il, № 12, maddə

1469) ilə 933.1-ci maddədə “aşağıdakılara əsasən” sözləri “aşağıdakılardan hər birinin mövcud olduğu halda”

sözləri ilə əvəz edilmişdir.

[544]

29 oktyabr 2013-cü il tarixli 804-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Respublika”

qəzeti, 12 dekabr 2013-cü il, № 273, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2013-cü il, № 12, maddə

1469) ilə 933.1.1-ci maddədən “ sığorta müqaviləsində nəzərdə tutulmuş müddətdə ” sözləri çıxarılmışdır.

[545]

29 oktyabr 2013-cü il tarixli 804-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Respublika”

qəzeti, 12 dekabr 2013-cü il, № 273, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2013-cü il, № 12, maddə

1469) ilə 933.1.2-ci maddədən “ qanunvericiliyə uyğun olaraq,” sözləri çıxarılmışdır.

[546]

29 oktyabr 2013-cü il tarixli 804-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Respublika”

qəzeti, 12 dekabr 2013-cü il, № 273, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2013-cü il, № 12, maddə

1469) ilə 933.1.3-cü maddədə “ qanunvericilikdə” sözü “icbari sığorta qanunlarında” sözləri ilə əvəz edilmişdir.

[547]

29 oktyabr 2013-cü il tarixli 804-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Respublika”

qəzeti, 12 dekabr 2013-cü il, № 273, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2013-cü il, № 12, maddə

1469) ilə 933.3-cü maddə əlavə edilmişdir.

[548]

29 oktyabr 2013-cü il tarixli 804-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Respublika”

qəzeti, 12 dekabr 2013-cü il, № 273, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2013-cü il, № 12, maddə

1469) ilə 934-cü maddə yeni redaksiyada verilmişdir.

[549]

29 oktyabr 2013-cü il tarixli 804-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Respublika”

qəzeti, 12 dekabr 2013-cü il, № 273, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2013-cü il, № 12, maddə

1469) ilə 935.3-cü və 935.4-cü maddələr əlavə edilmişdir.

[550]

29 oktyabr 2013-cü il tarixli 804-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Respublika”

qəzeti, 12 dekabr 2013-cü il, № 273, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2013-cü il, № 12, maddə

1469) ilə 936.1-ci maddədən “üçüncü” sözü çıxarılmışdır.

[551]

29 oktyabr 2013-cü il tarixli 804-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Respublika”

qəzeti, 12 dekabr 2013-cü il, № 273, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2013-cü il, № 12, maddə

1469) ilə 936.5-ci maddədən “qanunvericiliyə əsasən” sözləri çıxarılmışdır.

[552]

8 may 2020-ci il tarixli 97-VIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti, 4

iyul 2020-ci il, № 127, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2020-ci il, № 7, maddə 822) ilə

937.1-ci maddəyə yeni məzmunda ikinci cümlə əlavə edilmişdir.

[553]

29 oktyabr 2013-cü il tarixli 804-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Respublika”

qəzeti, 12 dekabr 2013-cü il, № 273, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2013-cü il, № 12, maddə

1469) ilə 937.2-ci maddədə “xidmətlərindən” sözündən sonra “tapşırıq müqaviləsi bağlamaqla” sözləri əlavə

edilmişdir.

[554]

29 oktyabr 2013-cü il tarixli 804-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Respublika”

qəzeti, 12 dekabr 2013-cü il, № 273, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2013-cü il, № 12, maddə

1469) ilə 937.2–1-ci maddə əlavə edilmişdir.

[555]

27 may 2021-ci il tarixli 329-VIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti, 24

iyun 2021-ci il, № 130, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2021-ci il, № 6, I kitab, maddə 558 )

ilə 937.2-1.4-cü maddəsində “sığorta agenti lisenziyasına malik olan işçisinin” sözləri “Sığorta fəaliyyəti

haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanununda nəzərdə tutulmuş attestasiyadan keçmiş işçilərinin” sözləri ilə

əvəz edilmişdir.

[556]

29 oktyabr 2013-cü il tarixli 804-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Respublika”

qəzeti, 12 dekabr 2013-cü il, № 273, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2013-cü il, № 12, maddə

1469) ilə 937.3-cü maddədə “əməliyyatlarında” sözündən sonra “tapşırıq müqaviləsi əsasında” sözləri əlavə

edilmişdir.

[557]

29 oktyabr 2013-cü il tarixli 804-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Respublika”

qəzeti, 12 dekabr 2013-cü il, № 273, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2013-cü il, № 12, maddə

1469) ilə 938.4-cü maddə əlavə edilmişdir.

[558]

29 oktyabr 2013-cü il tarixli 804-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Respublika”

qəzeti, 12 dekabr 2013-cü il, № 273, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2013-cü il, № 12, maddə

1469) ilə 938–1-ci maddə əlavə edilmişdir.

[559]

5 aprel 2016-cı il tarixli 186-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti, 24

aprel 2016-cı il, № 87, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2016-cı il, № 4, maddə 640) ilə 938-

1.0.3-cü maddədə “əlaqəli” sözü “aidiyyəti” sözü ilə əvəz edilmişdir.

[560]

29 oktyabr 2013-cü il tarixli 804-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Respublika”

qəzeti, 12 dekabr 2013-cü il, № 273, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2013-cü il, № 12, maddə

1469) ilə 941.4-cü maddədə “kimi müəyyən edilən” sözləri “formasında,” sözü ilə əvəz edilmişdir.

[561]

29 oktyabr 2013-cü il tarixli 804-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Respublika”

qəzeti, 12 dekabr 2013-cü il, № 273, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2013-cü il, № 12, maddə

1469) ilə 941.6-cı maddədə “komissiya və ya” sözləri “komisyon” sözü ilə əvəz edilmişdir.

18 dekabr 2015-ci il tarixli 68-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti, 20

fevral 2016-cı il, № 39; Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2016-cı il, № 02, I kitab, maddə

186) ilə 941.5-ci və 941.6-cı maddələr yeni redaksiyada veril mişdir.

əvvəlki redaksiyada deyilirdi:

941.5. Sığorta vasitəçisi sığorta (təkrarsığorta) haqlarını sığortaçı (təkrarsığortaçı) ilə razılaşdırılmış

müddətdə gecikdirmədən təyinatı üzrə həmin sığortaçıya (təkrarsığortaçıya) ötürməlidir.

941.6. Sığorta vasitəçisi ilə sığortaçı (təkrarsığortaçı) arasındakı müvafiq müqaviləyə əsasən müəyyən

edilmiş komisyon muzd məbləği sığorta (təkrarsığorta) haqqının bu Məcəllənin 941.6-cı maddəsində nəzərdə tutulmuş

qaydada ötürülməsi zamanı, sığorta (təkrarsığorta) haqqından çıxıla bilər.

[562]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə 944.2-ci maddənin ikinci cümləsi çıxarılmışdır. Maddənin əvvəlki redaksiyasında deyilirdi:

944.2. Əmanətin qoyulduğu hesab üzrə bank ilə əmanətçinin münasibətlərinə bank hesabı müqaviləsi haqqında

qaydalar tətbiq olunur, bir şərtlə ki, bu Məcəllənin bu fəslinin müddəalarında ayrı hal nəzərdə tutulmasın və ya

bank əmanəti müqaviləsinin mahiyyətindən ayrı hal irəli gəlməsin. hüquqi şəxslərin əmanətlərdə (depozitlərdə)

olan pul vəsaitini başqa şəxslərə köçürməyə ixtiyarı yoxdur.

[563]

26 may 2009-cu il tarixli 821-IIIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti 1

iyul 2009-cu il, № 140, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2009-cu il, № 06, maddə 404) ilə

945.1-ci maddəsində "banklar" sözündən sonra "və poçt rabitəsinin milli operatoru" sözləri əlavə edilmişdir.

[564]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə 945.2-ci maddənin birinci cümləsində "ona" sözü "qanuna" sözü ilə əvəz edilmişdir.

[565]

2 dekabr 2022-ci il tarixli 669-VIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Dövlət

İnformasiya Agentliyinin (AZƏRTAC-ın) rəsmi internet saytı, 21 yanvar 2023-cü il, “Azərbaycan” qəzeti, 22 yanvar

2023-cü il, № 14, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2023-cü il, № 1, maddə 22 ) ilə 946.1-ci

maddənin ikinci cümləsindən “, bank və ya depozit sertifikatı ilə ” sözləri çıxarılmışdır.

[566]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə 947.2-ci maddənin birinci cümləsində "əmanətin məbləğini və ya onun bir hissəsini hər iki tərəfı

qane edən ağlabatan müddətdə, lakin 15 gündən gec olmayaraq" sözləri "əmanəti məbləğinin ən azı dörddə bir

hissəsini dərhal, qalan hissəsini isə ən geci beş bank günü müddətində" sözləri ilə əvəz edilmişdir.

[567]

18 dekabr 2020-ci il tarixli 214-VIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti,

30 dekabr 2020-ci il, № 276, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2020-ci il, № 12, I kitab, maddə

1435) ilə 950.1-ci maddəsinin ikinci cümləsi çıxarılmışdır.

[568]

15 may 2015-ci il tarixli 1285-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti,

15 iyul 2015-ci il, № 151, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2015-ci il, № 07, maddə 814) ilə

953.2-ci maddənin üçüncü cümləsində “ adsız” sözündən sonra “sənədli” sözü əlavə edilmişdir.

[569]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə Məcəlləyə 953.3-cü maddə əlavə edilmişdir.

[570]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə Məcəlləyə 953.4-cü maddə əlavə edilmişdir.

[571]

5 dekabr 2023-cü il tarixli 1048-VIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Dövlət

İnformasiya Agentliyinin (AZƏRTAC-ın) rəsmi internet saytı, 25 dekabr 2023-cü il, “Azərbaycan” qəzeti, 26 dekabr

2023-cü il, № 283, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2023-cü il, № 12, I kitab, maddə 1 621) ilə

954.3-cü maddəyə “üzərində” sözündən sonra “qanunla və” sözləri əlavə edilmişdir.

[572]

26 may 2009-cu il tarixli 821-IIIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti 1

iyul 2009-cu il, № 140, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2009-cu il, № 06, maddə 404) ilə 943-

cü və 954.4-cü maddələrində "kredit təşkilatlarına" sözlərindən sonra "və poçt rabitəsinin milli operatoruna"

sözləri əlavə edilmişdir.

6 iyul 2023-cü il tarixli 936-VIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Dövlət İnformasiya

Agentliyinin (AZƏRTAC-ın) rəsmi internet saytı, 1 avqust 2023-cü il, “Azərbaycan” qəzeti, 3 avqust 2023-cü il, №

162, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2023-cü il, № 8, I kitab, maddə 10 94) i l ə 954.4-cü

maddəyə yeni məzmunda ikinci cümlə əlavə edilmişdir.

[573]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə Məcəlləyə 957.4-cü maddə əlavə edilmişdir.

[574]

5 dekabr 2023-cü il tarixli 1048-VIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Dövlət

İnformasiya Agentliyinin (AZƏRTAC-ın) rəsmi internet saytı, 25 dekabr 2023-cü il, “Azərbaycan” qəzeti, 26 dekabr

2023-cü il, № 283, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2023-cü il, № 12, I kitab, maddə 1 621) ilə

959.1-ci maddə yeni redaksiyada verilmişdir.

Əvvəlki redaksiyada deyilirdi:

959.1. Bank müştərinin hesabına daxil olmuş pul vəsaitini müvafiq ödəniş sənədinin banka daxil olduğu günün

ertəsi günündən gec olmayaraq hesaba salmalıdır, bu şərtlə ki, qanunda və ya bank hesabı müqaviləsində daha qısa

müddət nəzərdə tutulmasın.

[575]

5 dekabr 2023-cü il tarixli 1048-VIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Dövlət

İnformasiya Agentliyinin (AZƏRTAC-ın) rəsmi internet saytı, 25 dekabr 2023-cü il, “Azərbaycan” qəzeti, 26 dekabr

2023-cü il, № 283, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2023-cü il, № 12, I kitab, maddə 1 621) ilə

959.2-ci maddədə “sənədinin” sözü “sərəncamının” sözü ilə əvəz edilmişdir.

[576]

24 fevral 2023-cü il tarixli 822-VIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Dövlət

İnformasiya Agentliyinin (AZƏRTAC-ın) rəsmi internet saytı, 31 mart 2023-cü il, “Azərbaycan” qəzeti, 1 aprel

2023-cü il, № 66, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2023-cü il, № 3, maddə 333 ) ilə 960.2-ci

maddəyə “bu şərtlə ki,” sözlərindən sonra “bu Məcəllədə və ya” sözləri əlavə edilmişdir.

[577]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə 961-ci maddənin adında "çəkdiyi xərclərin" sözləri "xidmətlərinin haqqının" sözləri ilə əvəz

edilmişdir.

[578]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə 961.1-ci maddədən "Bank hesabı müqaviləsində nəzərdə tutulmuş hallarda" sözləri çıxarılmışdır.

Əvvəlki redaksiyada deyilirdi:

961.1. Bank hesabı müqaviləsində nəzərdə tutulmuş hallarda müştəri hesabdakı pul vəsaiti ilə əməliyyatların

aparılması üzrə bank xidmətlərinin haqqını ödəyir.

5 dekabr 2023-cü il tarixli 1048-VIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Dövlət

İnformasiya Agentliyinin (AZƏRTAC-ın) rəsmi internet saytı, 25 dekabr 2023-cü il, “Azərbaycan” qəzeti, 26 dekabr

2023-cü il, № 283, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2023-cü il, № 12, I kitab, maddə 1621 ) ilə

961.1-ci maddədə “Müştəri” sözü “Bank hesabı müqaviləsində nəzərdə tutulduğu halda, müştəri ” sözləri ilə əvəz

edilmişdir.

[579]

17 may 2019-cu il tarixli 1593-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti, 5

iyun 2019-cu il, № 122, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2019-cu il, № 6, maddə 996 ) ilə

965.2-ci maddədə “Hesabdakı” sözü “Daşınar əmlakın yüklülüyü haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanununda

başqa hal nəzərdə tutulmayıbsa, hesabdakı” sözləri ilə əvəz edilmidir.

[580]

30 sentyabr 2011-ci il tarixli 201-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Respublika”

qəzeti, 28 dekabr 2011-ci il, № 282, “Azərbaycan” qəzeti 29 dekabr 2011-ci il, № 289, Azərbaycan Respublikasının

Qanunvericilik Toplusu, 2011-ci il, № 12, maddə 1073) ilə 965.2.1-ci və 965.2.2-ci maddələrdə “ nəzərdə tutan”

sözlərindən sonra “sənədlər və yaxud bu sənədlər əsasında verilən ” sözləri əlavə edilmişdir.

[581]

5 dekabr 2023-cü il tarixli 1048-VIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Dövlət

İnformasiya Agentliyinin (AZƏRTAC-ın) rəsmi internet saytı, 25 dekabr 2023-cü il, “Azərbaycan” qəzeti, 26 dekabr

2023-cü il, № 283, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2023-cü il, № 12, I kitab, maddə 1 621) ilə

965.2.1-ci və 965.2.2-ci maddələrdə “ sənədlər və yaxud bu sənədlər əsasında verilən icra sənədi ” sözləri “ödəniş

sərəncamları və yaxud bu tələblərlə bağlı icra sənədləri əsasında verilən ödəniş sərəncamları” sözləri ilə əvəz

edilmişdir.

[582]

20 sentyabr 2005-ci il tarixli 995-IIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu ( Azərbaycan

Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2005-ci il, № 11, maddə 995) ilə 965.2.3-cü maddəsində "üçüncü növbədə

dövlət büdcəsinə" sözlərindən sonra ", məcburi dövlət sosial sığorta haqları üzrə büdcədənkənar dövlət fonduna "

sözləri əlavə edilmişdir.

29 oktyabr 2021-ci il tarixli 393-VIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti, 26

noyabr 2021-ci il, № 256, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2021-ci il, № 11, maddə 1206) ilə

965.2.3-cü maddəyə “ dövlət fonduna” sözlərindən sonra “, icbari tibbi sığorta haqları üzrə icbari tibbi sığorta

fonduna” sözləri əlavə edilmişdir.

[583]

5 dekabr 2023-cü il tarixli 1048-VIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Dövlət

İnformasiya Agentliyinin (AZƏRTAC-ın) rəsmi internet saytı, 25 dekabr 2023-cü il, “Azərbaycan” qəzeti, 26 dekabr

2023-cü il, № 283, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2023-cü il, № 12, I kitab, maddə 1 621) ilə

965.2.5-ci maddəyə “ sənədi” sözündən sonra “əsasında verilən ödəniş sərəncamı” sözləri əlavə edilmişdir.

[584]

5 dekabr 2023-cü il tarixli 1048-VIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Dövlət

İnformasiya Agentliyinin (AZƏRTAC-ın) rəsmi internet saytı, 25 dekabr 2023-cü il, “Azərbaycan” qəzeti, 26 dekabr

2023-cü il, № 283, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2023-cü il, № 12, I kitab, maddə 1 621) ilə

965.2.3-cü, 965.2.4-cü və 965.2.6-cı maddələrdə “ sənədləri” sözü “sərəncamları” sözü ilə əvəz edilmişdir.

[585]

17 may 2019-cu il tarixli 1593-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti, 5

iyun 2019-cu il, № 122, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2019-cu il, № 6, maddə 996 ) ilə

965.3-cü maddədə “Bir” sözü “Daşınar əmlakın yüklülüyü haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanununda başqa hal

nəzərdə tutulmayıbsa, bir” sözləri ilə əvəz edilmidir.

5 dekabr 2023-cü il tarixli 1048-VIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Dövlət

İnformasiya Agentliyinin (AZƏRTAC-ın) rəsmi internet saytı, 25 dekabr 2023-cü il, “Azərbaycan” qəzeti, 26 dekabr

2023-cü il, № 283, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2023-cü il, № 12, I kitab, maddə 1 621) ilə

965.3-cü maddədə “sənədlərin” sözü “ödəniş sərəncamlarının” sözləri ilə əvəz edilmişdir.

[586]

7 aprel 2017-ci il tarixli 576-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti, 19

may 2017-ci il, № 106, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2017-ci il, № 5, maddə 703 ) ilə 967.2-

ci maddənin birinci cümləsi yeni redaksiyada verilmişdir.

Əvvəlki redaksiyada deyilirdi:

Bank sirri təşkil edən məlumatlar yalnız müştərilərin özlərinə və ya nümayəndələrinə verilə bilər.

3 aprel 2018-ci il tarixli 1053-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti, 6 may

2018-ci il, № 102, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2018-ci il, № 5, maddə 845 ) ilə 967.2-ci

maddənin ikinci cümləsinə “şəxslərinə” sözündən sonra “, habelə kredit bürolarına” sözləri əlavə edilmişdir.

28 dekabr 2018-ci il tarixli 1444-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti, 9

fevral 2019-cu il, № 32, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2019-cu il, № 01, maddə 50) ilə

967.2-ci maddənin birinci cümləsində “ kənar auditorlara” sözlərindən sonra “, maliyyə monitorinqi orqanına”

sözləri əlavə edilmişdir.

6 iyul 2023-cü il tarixli 936-VIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Dövlət İnformasiya

Agentliyinin (AZƏRTAC-ın) rəsmi internet saytı, 1 avqust 2023-cü il, “Azərbaycan” qəzeti, 3 avqust 2023-cü il, №

162, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2023-cü il, № 8, I kitab, maddə 10 94) ilə 967.2-ci maddə

yeni redaksiyada verilmişdir.

əvvəlki redaksiyada deyilirdi:

967.2. Bank sirrini təşkil edən məlumatlar yalnız müştərilərin özlərinə və onların nümayəndələrinə, həmçinin kənar auditorlara, maliyyə

monitorinqi orqanına və maliyyə bazarlarına nəzarət orqanına verilir. Dövlət orqanlarına və onların vəzifəli şəxslərinə , habelə

kredit bürolarına bu cür məlumatlar yalnız qanunda nəzərdə tutulmuş hallarda və qaydada verilə bilər.

[587]

28 dekabr 2018-ci il tarixli 1428-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti,

30 dekabr 2018-ci il, № 296, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2018-ci il, № 12, I kitab, maddə

2518) ilə 968-ci maddənin mətninə “ dayandırıldığı” sözündən sonra “, habelə “Daşınar əmlakın yüklülüyü haqqında”

Azərbaycan Respublikasının Qanunu ilə müəyyən edilmiş” sözləri əlavə edilmişdir.

[588]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə Məcəlləyə 969.2.3-cü maddə əlavə edilmişdir.

[589]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə 971.2-ci maddə əlavə edilmişdir. Maddənin əvvəlki redaksiyasında deyilirdi:

971.2. Hüquqi şəxslər arasında hesablaşmalar, habelə fiziki şəxslərin iştirakı ilə aparılan və onların

sahibkarlıq fəaliyyətini həyata keçirməsi ilə bağlı olan hesablaşmalar nağdsız qaydada icra edilir. Əgər qanunla

ayrı qayda müəyyənləşdirilməyibsə, bu şəxslər arasında hesablaşmalar nağd pullarla da aparıla bilər.

[590]

26 may 2009-cu il tarixli 821-IIIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti 1

iyul 2009-cu il, № 140, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2009-cu il, № 06, maddə 404) ilə

971.3-cü maddəsində "kredit təşkilatları (bundan sonra - banklar)" sözlərindən sonra "və poçt rabitəsinin milli

operatoru" sözləri əlavə edilmişdir.

6 iyul 2023-cü il tarixli 936-VIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Dövlət İnformasiya

Agentliyinin (AZƏRTAC-ın) rəsmi internet saytı, 1 avqust 2023-cü il, “Azərbaycan” qəzeti, 3 avqust 2023-cü il, №

162, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2023-cü il, № 8, I kitab, maddə 10 94) ilə 971.3-cü

maddəyə “və poçt” sözlərindən əvvəl “, mərkəzi depozitar” sözləri əlavə edilmişdir.

5 dekabr 2023-cü il tarixli 1048-VIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Dövlət

İnformasiya Agentliyinin (AZƏRTAC-ın) rəsmi internet saytı, 25 dekabr 2023-cü il, “Azərbaycan” qəzeti, 26 dekabr

2023-cü il, № 283, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2023-cü il, № 12, I kitab, maddə 1 621) ilə

971.3-cü maddə yeni redaksiyada verilmişdir.

Əvvəlki redaksiyada deyilirdi:

971.3. Nağdsız hesablaşmalar banklar, müvafiq hesabların açıldığı başqa kredit təşkilatları (bundan sonra -

banklar), mərkəzi depozitar və poçt rabitəsinin milli operatoru vasitəsilə aparılır, bu şərtlə ki, hesablaşmaların

istifadə edilən forması ilə ayrı qayda şərtləşdirilməsin.

[591]

6 iyul 2023-cü il tarixli 936-VIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Dövlət

İnformasiya Agentliyinin (AZƏRTAC-ın) rəsmi internet saytı, 1 avqust 2023-cü il, “Azərbaycan” qəzeti, 3 avqust

2023-cü il, № 162, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2023-cü il, № 8, I kitab, maddə 10 94) ilə

yeni məzmunda 972.1-1-ci maddə əlavə edilmişdir.

[592]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə 974.3-cü maddəyə üçüncü cümlə əlavə edilmişdir.

[593]

5 dekabr 2023-cü il tarixli 1048-VIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Dövlət

İnformasiya Agentliyinin (AZƏRTAC-ın) rəsmi internet saytı, 25 dekabr 2023-cü il, “Azərbaycan” qəzeti, 26 dekabr

2023-cü il, № 283, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2023-cü il, № 12, I kitab, maddə 1 621) ilə

975.3-cü maddənin birinci cümləsində “ ödəyicinin tələbi ilə ona” sözləri “ödəyiciyə” sözü ilə əvəz edilmişdir və

həmin maddənin ikinci cümləsi yeni redaksiyada verilmişdir.

Əvvəlki redaksiyada deyilirdi:

Tapşırığın icrası haqqında bildirişin tərtibi qaydası və onun məzmununa aid tələblər qanunla, ona uyğun

müəyyənləşdirilmiş bank qaydaları və ya tərəflərin razılaşması ilə nəzərdə tutulur.

[594]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə 978.3-cü maddədə "ayrısı birbaşa müəyyənləşdirilmir" sözləri "bu hal birbaşa müəyyənləşdirilir"

sözləri ilə əvəz edilmişdir.

[595]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə 980.1-ci maddəyə üçüncü cümlə əlavə edilmişdir.

[596]

15 may 2015-ci il tarixli 1285-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti,

15 iyul 2015-ci il, № 151, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2015-ci il, № 07, maddə 814) ilə

53-cü fəslə yeni məzmunda 5-ci paraqraf əlavə edilmişdir.

[597]

4 mart 2016-cı il tarixli 135-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Respublika” qəzeti, 13

mart 2016-cı il, № 57, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2016-cı il, № 03, maddə 401) ilə 986-

3.2.2-ci maddədə “Azərbaycan Respublikasının Mərkəzi Bankına” sözləri “maliyyə bazarlarına nəzarət orqanına”

sözləri ilə əvəz edilmişdir.

[598]

4 mart 2016-cı il tarixli 135-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Respublika” qəzeti, 13

mart 2016-cı il, № 57, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2016-cı il, № 03, maddə 401) ilə 997-

1.1-ci, 1076-6.4.3-cü və 1076-6.7-ci maddələr istisna olmaqla, 54-cü fəsil üzrə ismin müvafiq hallarında

“müvafiq icra hakimiyyəti orqanı” sözləri ismin müvafiq hallarında “ maliyyə bazarlarına nəzarət orqanı” sözləri

ilə əvəz edilmişdir.

[599]

30 oktyabr 2018-ci il tarixli 1297-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan”

qəzeti, 8 dekabr 2018-ci il, № 277, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2018-ci il, № 12, I

kitab, maddə 2467) ilə 987.1-ci maddənin ikinci cümləsinə “ buraxmış” sözündən sonra “, tərtib etmiş” sözləri

əlavə edilmişdir.

2 dekabr 2022-ci il tarixli 669-VIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Dövlət

İnformasiya Agentliyinin (AZƏRTAC-ın) rəsmi internet saytı, 21 yanvar 2023-cü il, “Azərbaycan” qəzeti, 22 yanvar

2023-cü il, № 14, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2023-cü il, № 1, maddə 22 ) ilə 987.1-ci

maddənin ikinci cümləsi yeni redaksiyada verilmişdir.

Əvvəlki redaksiyada deyilirdi:

Emitent qiymətli kağızı emissiya etmiş, buraxmış, tərtib etmiş və ya vermiş şəxsdir.

[600]

15 may 2015-ci il tarixli 1285-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti,

15 iyul 2015-ci il, № 151, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2015-ci il, № 07, maddə 814) ilə

987.1-ci və 987.2-ci maddələr yeni redaksiyada verilmişdir.

Əvvəlki redaksiyada deyilirdi:

987.1. Qiymətli kağız müəyyənləşdirilmiş formaya riayət olunmaqla hər hansı hüququ təsdiqləyən elə bir

sənəddir ki, həmin hüquq bu sənəd olmadan nə həyata keçirilə bilər, nə də başqa şəxsə verilə bilər. Qiymətli

kağız başqasına verildikdə onun təsdiqlədiyi bütün hüquqlar da keçir.

987.2. Qiymətli kağızlarla təsdiqlənən hüquqların növləri, qiymətli kağızların məcburi rekvizitləri,

qiymətli kağızın formasına aid tələblər və digər zəruri tələblər qiymətli kağızlar haqqında qanunlarla və ya

onların müəyyənləşdirdiyi qaydada təyin edilir.

[601]

15 may 2015-ci il tarixli 1285-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti,

15 iyul 2015-ci il, № 151, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2015-ci il, № 07, maddə 814) ilə

988.1-ci maddə yeni redaksiyada verilmişdir.

Əvvəlki redaksiyada deyilirdi:

988.1. Qiymətli kağızda borcluya qarşı göstərilmiş hər hansı ayrıca tələb həmin qiymətli kağızla

təsdiqlənir. Qiymətli kağızla qarantiya verilmiş tələbin etibarlığı bu tələbi əmələ gətirən əqdin mövcudluğundan

və ya etibarlığından asılı deyildir.

[602]

15 may 2015-ci il tarixli 1285-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti,

15 iyul 2015-ci il, № 151, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2015-ci il, № 07, maddə 814) ilə

988.2-ci maddənin birinci cümləsi çıxarılmışdır və ikinci cümləsində “ Borclu qiymətli kağızla təsdiqlənən

kreditora” sözləri “Emitent qiymətli kağızın mülkiyyətçisinə” sözləri ilə əvəz edilmişdir.

[603]

15 may 2015-ci il tarixli 1285-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti,

15 iyul 2015-ci il, № 151, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2015-ci il, № 07, maddə 814) ilə

988.3-cü maddənin birinci cümləsində “ borclu” sözü “emitent” sözü, “qanuni sahibi” sözləri “mülkiyyətçisi” sözü,

ikinci cümləsində isə “qanuni sahibinin” sözləri “mülkiyyətçisinin” sözü ilə əvəz edilmişdir.

[604]

15 may 2015-ci il tarixli 1285-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti,

15 iyul 2015-ci il, № 151, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2015-ci il, № 07, maddə 814) ilə

988.4-cü maddə ləğv edilmişdir.

[605]

15 may 2015-ci il tarixli 1285-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti,

15 iyul 2015-ci il, № 151, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2015-ci il, № 07, maddə 814) ilə

988.5-ci maddədə “sahibi” sözü “mülkiyyətçisi” sözü ilə əvəz edilmişdir.

[606]

15 may 2015-ci il tarixli 1285-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti,

15 iyul 2015-ci il, № 151, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2015-ci il, № 07, maddə 814) ilə

989-cu maddənin mətni yeni redaksiyada verilmişdir.

Əvvəlki redaksiyada deyilirdi:

989.1. Müəyyən şəxsin adına verilmiş qiymətli kağız adlı qiymətli kağız sayılır.

989.2. Adlı qiymətli kağız üzrə borclu icranı yalnız sənədin sahibi olan və özünü adına sənəd verilmiş şəxs

kimi və ya şəxsin hüquq varisi kimi təsdiq edən şəxsə həyata keçirməlidir. Əgər borclu icranı bu cür təsdiq

olmadan həyata keçirsə, o öz ixtiyarını sübut edəcək üçüncü şəxs qarşısında öhdəliyindən azad edilmir.

989.3. Əgər adlı kağızda borclu icranı sənədin hər hansı sahibinə həyata keçirmək hüququnu özündə

saxlamışdırsa, onun icranı kağız sahibinə həyata keçirmək hüququ vardır, lakin buna borclu deyildir.

[607]

15 may 2015-ci il tarixli 1285-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti,

15 iyul 2015-ci il, № 151, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2015-ci il, № 07, maddə 814) ilə

990.1-ci və 990.2-ci maddələrdə “ borclu” sözü “emitent” sözü ilə əvəz edilmişdir.

[608]

15 may 2015-ci il tarixli 1285-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti,

15 iyul 2015-ci il, № 151, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2015-ci il, № 07, maddə 814) ilə

991-ci maddə yeni redaksiyada verilmişdir.

Əvvəlki redaksiyada deyilirdi:

Maddə 991. Orderli kağızlar

991.1. Əgər qiymətli kağız üzrə ixtiyarlı şəxs öz sərəncamı ilə öz əvəzinə başqa ixtiyarlı şəxsi təyin edə

bilərsə, qiymətli kağız orderli kağız sayılır.

991.2. Borclu icranı yalnız adına və ya sərəncamı ilə sənəd yazılmış şəxs və ya şəxsin hüquq varisi olduğunu

sübut edən şəxsə həyata keçirməlidir.

[609]

15 may 2015-ci il tarixli 1285-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti,

15 iyul 2015-ci il, № 151, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2015-ci il, № 07, maddə 814) ilə

992-ci maddə yeni redaksiyada verilmişdir.

Əvvəlki redaksiyada deyilirdi:

Maddə 992. Qiymətli kağızların bir kateqoriyadan digərinə keçirilməsi

Adlı və ya orderli qiymətli kağız yalnız bütün ixtiyarlı və mükəlləfiyyətli şəxslərin razılığı ilə adsız

qiymətli kağıza çevrilə bilər. Bu razılıq qiymətli kağızın özündə yazılmalıdır.

[610]

30 oktyabr 2018-ci il tarixli 1297-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan”

qəzeti, 8 dekabr 2018-ci il, № 277, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2018-ci il, № 12, I

kitab, maddə 2467) ilə 992-ci maddəyə “investisiya fond payı” sözlərindən sonra “və daşınmaz əmlak üzərində

ipoteka hüququnu təsbit edən ipoteka kağızı” sözləri əlavə edilmişdir.

2 dekabr 2022-ci il tarixli 669-VIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Dövlət

İnformasiya Agentliyinin (AZƏRTAC-ın) rəsmi internet saytı, 21 yanvar 2023-cü il, “Azərbaycan” qəzeti, 22 yanvar

2023-cü il, № 14, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2023-cü il, № 1, maddə 22 ) i l ə 992-ci

maddədə “alınır” sözü “alınmaqla qiymətli kağızların dövlət reyestrinə daxil edilir” sözləri ilə əvəz

edilmişdir.

[611]

23 dekabr 2003-cü il tarixli 566-IIQD nömrəli “Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə əlavələr

və dəyişikliklər edilməsi haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik

toplusu, 2004-cü il, № 3, maddə 123) ilə Məcəlləyə 992-1 maddəsi əlavə edilmişdir.

15 may 2015-ci il tarixli 1285-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti, 15 iyul

2015-ci il, № 151, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2015-ci il, № 07, maddə 814) ilə 992-1-ci

maddə ləğv edilmişdir.

[612]

15 noyabr 2011-ci il tarixli 247-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Respublika” qəzeti,

25 dekabr 2011-ci il, № 280, “Azərbaycan” qəzeti 29 dekabr 2011-ci il, № 289, Azərbaycan Respublikasının

Qanunvericilik Toplusu, 2011-ci il, № 12, maddə 1102) ilə 992-1.5-ci maddədən “və ya fiziki” sözləri

çıxarılmışdır.

[613]

15 noyabr 2011-ci il tarixli 247-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Respublika” qəzeti,

25 dekabr 2011-ci il, № 280, “Azərbaycan” qəzeti 29 dekabr 2011-ci il, № 289, Azərbaycan Respublikasının

Qanunvericilik Toplusu, 2011-ci il, № 12, maddə 1102) ilə 992-1.9-cu maddə yeni redaksiyada verilmişdir.

Əvvəlki redaksiyada deyilirdi:

992-1.9. Qiymətli kağızların idarə olunması müştəriyə məxsus olub, peşəkar iştirakçının idarəçiliyinə

verilmiş qiymətli kağızlar və ya pul vəsaitləri ilə müştərinin mənafeyi üçün və ya onun göstərdiyi üçüncü şəxsin

mənafeyi üçün qiymətli kağızlar bazarında əməliyyatların aparılması üzrə peşəkar fəaliyyətdir.

[614]

15 noyabr 2011-ci il tarixli 247-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Respublika” qəzeti,

25 dekabr 2011-ci il, № 280, “Azərbaycan” qəzeti 29 dekabr 2011-ci il, № 289, Azərbaycan Respublikasının

Qanunvericilik Toplusu, 2011-ci il, № 12, maddə 1102) ilə 992-1.11-ci maddə yeni redaksiyada verilmişdir.

Əvvəlki redaksiyada deyilirdi:

992-1.11. Depozitar fəaliyyəti qiymətli kağızların saxlanması və onlara hüquqların, habelə öhdəliklərlə

yüklənməsi faktlarının uçotu və təsdiq edilməsi üzrə xidmətlərin göstərilməsi üzrə peşəkar fəaliyyətdir.

[615]

15 may 2015-ci il tarixli 1285-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti,

15 iyul 2015-ci il, № 151, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2015-ci il, № 07, maddə 814) ilə

993-cü maddə yeni redaksiyada verilmişdir.

Əvvəlki redaksiyada deyilirdi:

Maddə 993. Qiymətli kağızın başqasına verilməsi

993.1. Qiymətli kağıza mülkiyyət hüququ qiymətli kağıza sahiblik hüququnun verilməsi yolu ilə verilir.

993.2. Adlı kağızlar veriləndə tələbin güzəşti haqqında yazılı ərizə zəruridir. Bu Məcəllənin 521-ci

maddəsinə uyğun olaraq, qiymətli kağız üzrə hüququ başqasına verən şəxs müvafiq tələbin etibarsızlığına görə

məsuliyyət daşıyır, lakin onun icra edilməməsi üçün məsuliyyət daşımır.

993.3. Orderli qiymətli kağızlar verilərkən qiymətli kağızın arxa tərəfində tələbin güzəşti haqqında qeyd

(indossament) etmək zəruridir. Orderli qiymətli kağız üzrə hüququ verən şəxs (indossant) təkcə hüququn

mövcudluğuna görə deyil, həm də onun həyata keçirilməsinə görə məsuliyyət daşıyır. Qiymətli kağızda icra edilmiş

indossament qiymətli kağızla təsdiqlənmiş bütün hüquqları o şəxsə keçirir ki, qiymətli kağız üzrə hüquqlar ona

və ya onun sərəncamı ilə verilir (indossat).

993.4. İndossament blanklı (icranın həyata keçirilməli olduğu şəxs göstərilmədən) və ya orderli (icranın

həyata keçirilməli olduğu və ya əmri ilə həyata keçirilməli olduğu şəxs göstərilməklə) ola bilər. İndossament

yalnız qiymətli kağızla təsdiqlənmiş hüquqları həyata keçirmək tapşırığı ilə, bu hüquqlar indossata verilmədən

(təkrar tapşırılan indossament) məhdudlaşdırıla bilər. Bu halda indossat nümayəndə kimi çıxış edir.

993.5. İndossament aşağıdakı tələblərə uyğun gəlməlidir:

993.5.1. onda indossat haqqında məlumatlar və indossantın imzası olmalıdır;

993.5.2. sadə olmalı və heç nə ilə şərtlənməməlidir. (İndossamenti məhdudlaşdıran hər cür şərt etibarsız

sayılır. Qismən indossament də etibarsızdır.);

993.5.3. qiymətli kağızda və ya ona əlavə edilmiş vərəqdə (əlavə vərəq) yazılmalıdır.

993.6. Qiymətli kağız başqasına verildikdə və bu Məcəllənin 993-cü maddəsində nəzərdə tutulmuş digər şərtlər

yerinə yetirildikdə qiymətli kağıza bütün hüquqlar əldə edənə keçir, bu şərtlə ki, həmin qiymətli kağızı

başqasına vermək hüququ mövcud olsun.

993.7. Əgər müqavilədə və ya qiymətli kağızın özündə nəzərdə tutulubsa, digər şəxslərin və xüsusən borclunun

iştirakı qiymətli kağızın başqasına verilməsi üçün zəruridir.

[616]

30 oktyabr 2018-ci il tarixli 1297-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan”

qəzeti, 8 dekabr 2018-ci il, № 277, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2018-ci il, № 12, I

kitab, maddə 2467) ilə 993.1-ci maddənin birinci cümləsində “ Sənədsiz” sözü “Daşınmaz əmlak üzərində ipoteka

hüququnu təsbit edən ipoteka kağızı istisna olmaqla, digər sənədsiz” sözləri ilə əvəz edilmişdir.

[617]

30 oktyabr 2018-ci il tarixli 1297-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan”

qəzeti, 8 dekabr 2018-ci il, № 277, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2018-ci il, № 12, I

kitab, maddə 2467) ilə 993.3-cü maddədə “sənədsiz qiymətli kağızı” sözləri “daşınmaz əmlak üzərində ipoteka

hüququnu təsbit edən ipoteka kağızı istisna olmaqla, digər sənədsiz qiymətli kağızları” sözləri ilə əvəz

edilmişdir.

[618]

15 may 2015-ci il tarixli 1285-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti,

15 iyul 2015-ci il, № 151, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2015-ci il, № 07, maddə 814) ilə

994-cü maddənin adında və birinci cümləsində “ Qiymətli” sözü “Sənədli qiymətli” sözləri, birinci cümləsində

“sahibi kağızı vermiş şəxsdən” sözləri “mülkiyyətçisi emitentdən” sözləri ilə əvəz edilmişdir, ikinci cümləsində

“korlanmış” sözündən sonra “sənədli” sözü əlavə edilmişdir, “sahibi” sözü isə “mülkiyyətçisi” sözü ilə əvəz

edilmişdir.

[619]

15 may 2015-ci il tarixli 1285-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti,

15 iyul 2015-ci il, № 151, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2015-ci il, № 07, maddə 814) ilə

995-ci maddənin adında “ Qiymətli” sözü “Sənədli qiymətli” sözləri ilə əvəz edilmişdir.

[620]

15 may 2015-ci il tarixli 1285-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti,

15 iyul 2015-ci il, № 151, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2015-ci il, № 07, maddə 814) ilə

995.1-ci maddəsinin birinci cümləsində “Əgər qiymətli” sözləri “Sənədli qiymətli” sözləri, “ixtiyarlı şəxsin”

sözləri “onun mülkiyyətçisinin” sözləri, hər iki halda “borclu” sözü “emitent” sözü ilə əvəz edilmişdir, ikinci

cümləsində “Əgər orderli və ya adsız” sözləri “Adsız” sözü, “mükəlləfiyyətliyə” sözü isə “emitentə” sözü ilə

əvəz edilmişdir.

2 dekabr 2022-ci il tarixli 669-VIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Dövlət

İnformasiya Agentliyinin (AZƏRTAC-ın) rəsmi internet saytı, 21 yanvar 2023-cü il, “Azərbaycan” qəzeti, 22 yanvar

2023-cü il, № 14, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2023-cü il, № 1, maddə 22 ) ilə 995.1-ci

maddədən “emitent fiziki şəxsin yaşayış yeri üzrə və ya ” sözləri çıxarılmışdır.

[621]

15 may 2015-ci il tarixli 1285-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti,

15 iyul 2015-ci il, № 151, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2015-ci il, № 07, maddə 814) ilə

995.2-ci maddənin birinci cümləsində “ Qiymətli” sözü “Sənədli qiymətli” sözləri, “bu qiymətli kağız əsasında

ixtiyarlı” sözləri “onun mülkiyyətçisi” sözləri, ikinci cümləsində “sahibliyini” sözü “mülkiyyət hüququnu”

sözləri ilə əvəz edilmişdir, üçüncü cümləsi isə çıxarılmışdır.

[622]

23 dekabr 2003-cü il tarixli 566-IIQD nömrəli “Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə əlavələr

və dəyişikliklər edilməsi haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik

toplusu, 2004-cü il, № 3, maddə 123) ilə Məcəllənin 996.1-ci maddəsi yeni redaksiyada verilmişdir.

Əvvəlki redaksiyada deyilirdi:

996.1. Qanunda nəzərdə tutulmuş hallarda və ya qanunla müəyyənləşdirilmiş qaydada xüsusi icazə (lisenziya)

almış şəxs adlı və ya orderli qiymətli kağızla, o cümlədən sənədsiz formada (hesablayıcı elektron texnikası

vasitələrinin və i.a. köməyi ilə) təsdiqlənmiş hüquqları təsbit edə bilər. Hüquqların təsbit edilməsinin belə

formasına qiymətli kağızlar üçün müəyyənləşdirilmiş qaydalar tətbiq olunur, bu şərtlə ki, təsbitin

xüsusiyyətlərindən ayrı qayda irəli gəlməsin.

15 may 2015-ci il tarixli 1285-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti, 15 iyul

2015-ci il, № 151, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2015-ci il, № 07, maddə 814) ilə 996.1-ci

maddə yeni redaksiyada verilmişdir.

Əvvəlki redaksiyada deyilirdi:

996.1. Sənədsiz qiymətli kağız sahibini depozitarda depo hesabında olan yazı əsasında müəyyən etmək imkanı

verən qiymətli kağız formasıdır.

30 oktyabr 2018-ci il tarixli 1297-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti, 8

dekabr 2018-ci il, № 277, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2018-ci il, № 12, I kitab, maddə

2467) ilə 996.1-ci maddənin birinci cümləsində “ Sənədsiz” sözü “Daşınmaz əmlak üzərində ipoteka hüququnu təsbit

edən ipoteka kağızı istisna olmaqla, digər sənədsiz” sözləri ilə əvəz edilmişdir və ikinci cümləsi yeni

redaksiyada verilmişdir.

Əvvəlki redaksiyada deyilirdi:

Elektron sənəd haqqında qanunvericilik sənədsiz qiymətli kağızlara tətbiq edilmir.

[623]

30 oktyabr 2018-ci il tarixli 1297-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan”

qəzeti, 8 dekabr 2018-ci il, № 277, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2018-ci il, № 12, I

kitab, maddə 2467) ilə yeni məzmunda 996.2-1-ci maddə əlavə edilmişdir.

[624]

15 may 2015-ci il tarixli 1285-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti,

15 iyul 2015-ci il, № 151, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2015-ci il, № 07, maddə 814) ilə

996.3-cü və 996.4-cü maddələr ləğv edilmişdir.

[625]

17 aprel 2007-ci il tarixli 315-IIIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu ( Azərbaycan

Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2007-ci il, № 8, maddə 745) ilə 997.1-ci maddədə, 54-cü fəslin 9-cu

paraqrafının adında, 1078-2-ci maddənin adında və mətnində, 1078-23.5-ci maddədə ismin müvafıq hallarında

"ipoteka şəhadətnaməsi" sözləri ismin müvafiq hallarında "ipoteka kağızı" sözləri ilə əvəz edilmişdir.

[626]

23 dekabr 2003-cü il tarixli 566-IIQD nömrəli “Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə əlavələr

və dəyişikliklər edilməsi haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik

toplusu, 2004-cü il, № 3, maddə 123) ilə 997.1-ci maddədə "və qiymətli kağızlara dair qanunlar" sözləri ",

depozit sertifikatı, ipoteka şəhadətnaməsi, opsion, fyuçers, girov kağızı, mənzil sertifikatı və bu Məcəllə"

sözləri ilə əvəz edilmişdir.

15 noyabr 2011-ci il tarixli 247-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Respublika” qəzeti, 25

dekabr 2011-ci il, № 280, “Azərbaycan” qəzeti 29 dekabr 2011-ci il, № 289, Azərbaycan Respublikasının

Qanunvericilik Toplusu, 2011-ci il, № 12, maddə 1102) ilə 997.1-ci maddədə “mənzil sertifikatı” sözlərindən

sonra “, investisiya fond payı” sözləri əlavə edilmişdir.

15 may 2015-ci il tarixli 1285-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti, 15 iyul

2015-ci il, № 151, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2015-ci il, № 07, maddə 814) ilə 997.1-ci

maddə yeni redaksiyada verilmişdir.

Əvvəlki redaksiyada deyilirdi:

997.1. Qiymətli kağızlara orderlər, veksellər, çeklər, istiqrazlar, səhmlər, əmtəə kağızları, depozit

sertifikatı, ipoteka kağızı, opsion, fyuçers, girov kağızı, mənzil sertifikatı, investisiya fond payı və bu

Məcəllə ilə qiymətli kağızlar sırasına daxil edilmiş digər sənədlər aiddir.

[627]

23 dekabr 2003-cü il tarixli 566-IIQD nömrəli “Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə əlavələr

və dəyişikliklər edilməsi haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik

toplusu, 2004-cü il, № 3, maddə 123) ilə 997.2-ci maddəyə ikinci və üçüncü cümlələr əlavə edilmişdir.

15 may 2015-ci il tarixli 1285-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti, 15 iyul

2015-ci il, № 151, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2015-ci il, № 07, maddə 814) ilə 997.2-ci

maddəyə yeni məzmunda dördüncü və beşinci cümlələr əlavə edilmişdir.

24 iyun 2016-cı il tarixli 301-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Respublika” qəzeti, 21 iyul

2016-cı il, № 155, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2016-cı il, № 7, maddə 1248 ) ilə 997.2-ci

maddəsinin üçüncü cümləsində “sənədsiz” sözündən sonra “və ya sənədli olmaqla ” sözləri əlavə edilmişdir.

6 iyul 2023-cü il tarixli 936-VIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Dövlət İnformasiya

Agentliyinin (AZƏRTAC-ın) rəsmi internet saytı, 1 avqust 2023-cü il, “Azərbaycan” qəzeti, 3 avqust 2023-cü il, №

162, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2023-cü il, № 8, I kitab, maddə 10 94) ilə 997.2-ci

maddənin dördüncü cümləsindən “və ya sənədli” sözləri çıxarılmışdır.

[628]

15 may 2015-ci il tarixli 1285-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti,

15 iyul 2015-ci il, № 151, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2015-ci il, № 07, maddə 814) ilə

997.3-cü maddədə “Orderlər, çeklər və veksellər” sözləri “Veksellər” sözü ilə əvəz edilmişdir.

[629]

15 may 2015-ci il tarixli 1285-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti,

15 iyul 2015-ci il, № 151, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2015-ci il, № 07, maddə 814) ilə

997.4-cü maddə yeni redaksiyada verilmişdir.

Əvvəlki redaksiyada deyilirdi:

997.4. Ticarət kağızları titul qiymətli kağızlarıdır.

[630]

15 may 2015-ci il tarixli 1285-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti,

15 iyul 2015-ci il, № 151, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2015-ci il, № 07, maddə 814) ilə

997.5-ci maddə yeni redaksiyada verilmişdir.

Əvvəlki redaksiyada deyilirdi:

997.5. Opsion və fyuçerslər törəmə qiymətli kağızlardır. Törəmə qiymətli kağızlar hər hansı aktivi (qiymətli

kağız, valyuta, əmtəə, birja indeksi və s.) almaq və ya satmaq hüququnu təsbit edən qiymətli kağızlardır.

[631]

25 aprel 2017-ci il tarixli 638-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti, 1

iyul 2017-ci il, № 138, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2017-ci il, №6 , maddə 1035 ) ilə

997.7-ci maddədə “qiymətli kağızlar” sözlərindən sonra “bazarı” sözü əlavə edilmişdir.

[632]

15 may 2015-ci il tarixli 1285-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti,

15 iyul 2015-ci il, № 151, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2015-ci il, № 07, maddə 814) ilə

997.8-ci maddədə “Məcəllə” sözündən sonra “və “Qiymətli kağızlar bazarı haqqında” Azərbaycan Respublikasının

Qanunu” sözləri əlavə edilmişdir.

25 aprel 2017-ci il tarixli 638-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti, 1 iyul

2017-ci il, № 138, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2017-ci il, №6 , maddə 1035 ) ilə 997.8-ci

maddədə (birinci halda) “qiymətli kağızlar” sözlərindən sonra “bazarı” sözü əlavə edilmişdir.

[633]

23 dekabr 2003-cü il tarixli 566-IIQD nömrəli “Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə əlavələr

və dəyişikliklər edilməsi haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik

toplusu, 2004-cü il, № 3, maddə 123) ilə 997.5-997.9-cu maddələr əlavə edilmişdir.

9 oktyabr 2007-ci il tarixli 430-IIIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu ( Azərbaycan

Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2007-cı il, № 11, maddə 1053) ilə 997.9-cu maddədə birinci cümlədə

“tətbiq edilməsindən” sözlərindən sonra “inzibati qaydada və (və ya)” sözləri əlavə edilmişdir.

15 may 2015-ci il tarixli 1285-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti, 15 iyul

2015-ci il, № 151, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2015-ci il, № 07, maddə 814) ilə 997.9-cu

maddə ləğv edilmişdir.

[634]

23 dekabr 2003-cü il tarixli 566-IIQD nömrəli “Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə əlavələr

və dəyişikliklər edilməsi haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik

toplusu, 2004-cü il, № 3, maddə 123) ilə Məcəlləyə 997-1-ci maddə əlavə edilmişdir.

[635]

4 mart 2016-cı il tarixli 135-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Respublika” qəzeti, 13

mart 2016-cı il, № 57, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2016-cı il, № 03, maddə 401) ilə 997-

1.1-ci maddədə “dövlət orqanı” sözləri “qurum” sözü ilə əvəz edilmişdir.

[636]

15 may 2015-ci il tarixli 1285-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti,

15 iyul 2015-ci il, № 151, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2015-ci il, № 07, maddə 814) ilə

54-cü fəslin 2-ci paraqrafı ləğv edilmişdir.

[637]

15 may 2015-ci il tarixli 1285-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti,

15 iyul 2015-ci il, № 151, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2015-ci il, № 07, maddə 814) ilə

1004-cü maddədə “orderli” sözü “adlı” sözü ilə əvəz edilmişdir.

[638]

17 may 2011-ci il tarixli 115-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti, 07

iyul 2011-ci il, № 145, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2011-ci il, № 07, maddə 586) ilə 561-

ci maddəsində “məhkəmə qərarlarının icrasına dair” sözləri “icra haqqında” sözləri ilə, 1033.1-ci maddəsində

“məhkəmə icraçısı” sözləri “icra məmuru” sözləri ilə əvəz edilmişdir.

[639]

23 dekabr 2003-cü il tarixli 566-IIQD nömrəli “Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə əlavələr

və dəyişikliklər edilməsi haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik

toplusu, 2004-cü il, № 3, maddə 123) ilə Məcəllənin 1036-cı maddəsinə 1036.4-1036.5-cı maddələr əlavə

edilmişdir.

[640]

23 dekabr 2003-cü il tarixli 566-IIQD nömrəli “Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə əlavələr

və dəyişikliklər edilməsi haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik

toplusu, 2004-cü il, № 3, maddə 123) ilə Məcəlləyə 1048-1--ci maddə əlavə edilmişdir.

[641]

15 may 2015-ci il tarixli 1285-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti,

15 iyul 2015-ci il, № 151, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2015-ci il, № 07, maddə 814) ilə

1048-1.4-cü maddə yeni redaksiyada verilmişdir.

Əvvəlki redaksiyada deyilirdi:

1048-1.4. Xəzinə vekselinin ödəmə müddəti yüz səksən təqvim günündən artıq ola bilməz. Xəzinə vekseli

yalnız onun buraxıldığı büdcə ili ərzində ödənilməlidir. Xəzinə vekselinin buraxılışı ilin ikinci yarısına

təsadüf edərsə, ödəmə müddəti vekselin buraxıldığı tarixdən təqvim ilinin sonuna qədər olan müddətdən çox

olmamalıdır.

[642]

23 dekabr 2003-cü il tarixli 566-IIQD nömrəli “Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə əlavələr

və dəyişikliklər edilməsi haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik

toplusu, 2004-cü il, № 3, maddə 123) ilə Məcəlləyə 1048-2-ci maddə əlavə edilmişdir.

[643]

4 mart 2016-cı il tarixli 135-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Respublika” qəzeti, 13

mart 2016-cı il, № 57, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2016-cı il, № 03, maddə 401) ilə 1048-

2.4-cü maddədə “qiymətli kağızlar bazarını tənzimləyən müvafiq icra hakimiyyəti orqanının və Mərkəzi Bankın

normativ hüquqi” sözləri “maliyyə bazarlarına nəzarət orqanının normativ xarakterli ” sözləri ilə əvəz

edilmişdir.

[644]

15 may 2015-ci il tarixli 1285-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti,

15 iyul 2015-ci il, № 151, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2015-ci il, № 07, maddə 814) ilə

54-cü fəslin 4-cü paraqrafı ləğv edilmişdir.

[645]

23 dekabr 2003-cü il tarixli № 566 -IIQD nömrəli “Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə

əlavələr və dəyişikliklər edilməsi haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının

qanunvericilik toplusu, 2004-cü il, № 3, maddə 123) ilə 1049-cu maddəyə 1049.4-1049.9-cu maddələr əlavə

edilmişdir.

[646]

15 may 2015-ci il tarixli 1285-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti,

15 iyul 2015-ci il, № 151, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2015-ci il, № 07, maddə 814) ilə

1070-ci maddə yeni redaksiyada verilmişdir.

Əvvəlki redaksiyada deyilirdi:

Maddə 1070. İstiqraz şəklində borc öhdəliyi anlayışı

1070.1. İstiqraz, onun sahibinin onu buraxmış şəxsdən istiqrazda nəzərdə tutulan müddətdə istiqrazın

nominal dəyərini və ya başqa əmlak ekvivalentini almaq hüququnu təsdiqləyən qiymətli kağızdır. İstiqraz onun

sahibinə həmçinin istiqrazın nominal dəyərindən faiz almaq hüququ və ya digər əşya hüquqları verə bilər. Faiz

ödənişlərini nəzərdə tutmayan istiqraz faizsiz istiqraz hesab olunur.

[646]

1070.2. İstiqrazlar adsız borc öhdəlikləri və ya borc istiqrazları, girov şəhadətnamələri, səhmdar

cəmiyyətinin mənfəətində iştirak hüququ verən borc öhdəlikləri, pulsuz yeni səhmlər, sabit dividendli səhmlər və

s. şəklində ola bilər.

[646]

[647]

23 dekabr 2003-cü il tarixli 566-IIQD nömrəli “Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə əlavələr

və dəyişikliklər edilməsi haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik

toplusu, 2004-cü il, № 3, maddə 123) ilə Məcəllənin 1071-1075-ci maddələri çıxarılmışdır. Məcəllənin əvvəlki

redaksiyasında deyilirdi:

M a d d ə 1 0 7 1 .İstiqraz şəklində borc öhdəliyindən irəli gələn tələblərin ödənilməsi

Adsız istiqraz şəklində borc öhdəliyindən irəli gələn iddia tələbləri öhdəliyin icrası üçün

müəyyənləşdirilmiş müddət başlandıqdan otuz il sonra ödənilir, bu şərtlə ki, həmin otuz il keçənə qədər sənəd

onu vermiş şəxsə ödəniş üçün təqdim edilməsin. Əgər sənəd təqdim edilərsə, təqdimetmə müddəti qurtardıqdan iki

il sonra tələb müddətin keçməsinə görə qüvvədən düşür. Sənəddən irəli gələn tələb hüququnun məhkəmə qaydasında

həyata keçirilməsi istiqrazın təqdim edilməsinə bərabər tutulur. Faizli qiymətli kağız kuponları, renta

kağızları və dividend kuponları üçün təqdimetmə müddəti dörd ildir. Müddətin axımı öhdəliyin icra müddətinin

başlandığı il qurtardıqdan sonra başlanır. Təqdimetmə müddəti və onun başlanğıcı sənədi vermiş şəxs tərəfindən

dəyişdirilə bilər. Təqdimetmə müddətinin başlanması və axımı, habelə müddətin keçməsi dövrünün axımı bu

Məcəllənin 995-ci maddəsinə uyğun olaraq sənədin etibarsız elan edilməsi haqqında icraatın açılması ilə əlaqədar

dayandırıla bilər.

M a d d ə 1 0 7 2 . İstiqrazların etibarsız elan edilməsi

1072.1. Təqdim edildikdə ödənilməli olan faizli qiymətli kağız kuponları, renta kağızları və dividend

kuponları, habelə istiqrazlar şəklində faizsiz borc öhdəlikləri etibarsız elan edilə bilməz. Bu, üzərində

etibarsız elan edilə bilmədikləri yazılmış istiqrazlar şəklində borc öhdəliklərinə də tətbiq edilir.

1072.2. İstiqrazlar şəklində borc öhdəliyi etibarsız elan edilərsə, bu elanın verilməsinə nail olmuş şəxs

istiqrazı vermiş şəxsdən ona etibarsız elan edilmiş sənədin əvəzinə adsız istiqraz şəklində yeni borc öhdəliyi

verməyi tələb edə bilər.

M a d d ə 1 0 7 3 . Faizli qiymətli kağız kuponları, renta kağızları və dividend kuponları

1073.1. Əgər adsız istiqrazlar şəklində borc öhdəliyi üçün faizlərin ödənişinə dair kuponlar verilirsə, bu

kuponlarda əks müddəa olmadıqda, onlar, hətta başlıca tələbin ödənildiyi və ya faizlər hesablanmasına dair

öhdəliyin ləğv edildiyi və ya dəyişdirildiyi halda belə, qüvvədə qalır. Başlıca borc öhdəliyi ödənilərkən belə

kuponlar qaytarılmadıqda, çıxarıcının kuponlara görə ödəməli olduğu məbləği tutmaq hüququ vardır.

1073.2. Əgər faizli qiymətli kağızların kuponları, renta kağızları və dividend kuponları itmiş və ya məhv

olmuşsa və onların əvvəlki sahibi onların təqdim edilmə müddəti qurtaranadək itməsi barədə çıxarıcını xəbərdar

etmişsə, müddət qurtardıqdan sonra istiqrazın çıxarıcısından onları ödəməyi tələb edə bilər. İtmiş kupon ödəniş

üçün çıxarıcıya təqdim edilmişsə və ya ödəniş ondan məhkəmə qaydasında tutulmuşsa, tələb istisna edilir, bu

şərtlə ki, istiqrazın təqdim olunması və ya məhkəmə iddiasının irəli sürülməsi müddət qurtardıqdan sonra həyata

keçirilməsin. Tələb, dörd ildən sonra müddətin keçməsinə görə qüvvəsini itirir. Faizli qiymətli kağız kuponları,

renta kağızları və dividend kuponları üçün bu tələb istisna edilə bilər.

1073.3. Faizli qiymətli kağızların yeni kuponlarını və ya borc öhdəliyi üçün adsız istiqraz şəklində yeni

renta kağızlarını kuponları almaq səlahiyyəti verən sənədin (prolonqasiya haqqında şəhadətnamə) sahibinə verməyə

icazə verilmir, bu şərtlə ki, istiqraz şəklində borc öhdəliyinin sahibi onların verilməsinə razı olmasın.

Razılıq olduqda kuponlar istiqraz şəklində borc öhdəliyinin sahibinə verilməlidir, bu şərtlə ki, o, öhdəliyi

təqdim etsin.

M a d d ə 1 0 7 4 . Kartoçkalar, markalar və oxşar sənədlər

İstiqraz şəklində borc öhdəlikləri haqqında göstərişlər şəraitdən asılı olaraq çıxarıcı tərəfindən verilmiş

və həmin şəxsin icranı həyata keçirməyə borclu olmaq niyyətini bildirən kartoçkalara, markalara və ya kreditorun

göstərilmədiyi oxşar sənədlərə müvafiq surətdə tətbiq edilir.

M a d d ə 1 0 7 5 . Açıq borc istiqrazları. Emissiya prospektinin məcburiliyi

1075.1. Borc almaq məqsədi ilə buraxılan borc öhdəlikləri (borc istiqrazları) yalnız emissiya prospekti

əsasında açıq abunə yazılışı üçün buraxıla və ya birjaya çıxarıla bilər. Təkcə müəyyən şəxslər dairəsi üçün

nəzərdə tutulmayan bütün emissiyalar açıq sayılır.

1075.2. Emissiya prospektində aşağıdakı məlumatlar olmalıdır:

1075.2.1. borclar, faizlərin hesablanması və satınalma şərtləri;

1075.2.2. istiqrazlar üçün müəyyənləşdirilmiş xüsusi təminatlar;

1075.2.3. zərurət olduqda, borclar üzrə kreditorların təmsilçiliyi.

1075.3. Qalan hallarda səhmlərin buraxılışında bu Məcəllənin 1077.3 və 1077.4-cü maddələrinin müddəaları

müvafiq surətdə tətbiq edilir.

M a d d ə 1 0 7 5 . Açıq borc istiqrazları. Emissiya prospektinin məcburiliyi

1075.1. Borc almaq məqsədi ilə buraxılan borc öhdəlikləri (borc istiqrazları) yalnız emissiya prospekti

əsasında açıq abunə yazılışı üçün buraxıla və ya birjaya çıxarıla bilər. Təkcə müəyyən şəxslər dairəsi üçün

nəzərdə tutulmayan bütün emissiyalar açıq sayılır.

1075.2. Emissiya prospektində aşağıdakı məlumatlar olmalıdır:

1075.2.1. borclar, faizlərin hesablanması və satınalma şərtləri;

1075.2.2. istiqrazlar üçün müəyyənləşdirilmiş xüsusi təminatlar;

1075.2.3. zərurət olduqda, borclar üzrə kreditorların təmsilçiliyi.

1075.3. Qalan hallarda səhmlərin buraxılışında bu Məcəllənin 1077.3 və 1077.4-cü maddələrinin müddəaları

müvafiq surətdə tətbiq edilir.

[648]

15 may 2015-ci il tarixli 1285-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti,

15 iyul 2015-ci il, № 151, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2015-ci il, № 07, maddə 814) ilə

1076-cı maddə ləğv edilmişdir.

[649]

23 dekabr 2003-cü il tarixli 566-IIQD nömrəli “Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə əlavələr

və dəyişikliklər edilməsi haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik

toplusu, 2004-cü il, № 3, maddə 123) ilə 1076.1-ci maddədə "Konversiya borcu istiqrazları" sözlərindən sonra

"açıq" sözü əlavə edilmişdir.

[650]

23 dekabr 2003-cü il tarixli 566-IIQD nömrəli “Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə əlavələr

və dəyişikliklər edilməsi haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik

toplusu, 2004-cü il, № 3, maddə 123) ilə 1076.2-ci maddədə "1077.3 və 1077.4-cü maddələri" sözləri "1078-12-ci

maddəsi" sözləri ilə əvəz edilmişdir.

[651]

23 dekabr 2003-cü il tarixli 566-IIQD nömrəli “Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə əlavələr

və dəyişikliklər edilməsi haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik

toplusu, 2004-cü il, № 3, maddə 123) ilə Məcəlləyə 1076-1-1076-5-ci maddələr əlavə edilmişdir.

[652]

15 may 2015-ci il tarixli 1285-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti,

15 iyul 2015-ci il, № 151, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2015-ci il, № 07, maddə 814) ilə

1076-1.1-ci maddə yeni redaksiyada verilmişdir.

Əvvəlki redaksiyada deyilirdi:

1076-1.1. İstiqrazlar üzrə öhdəliklər girovla, qarantiya ilə, həmçinin dövlət və ya bələdiyyə zəmanəti ilə

təmin edilə bilər. Belə istiqrazlar təmin edilmiş istiqrazlara aid edilir.

[653]

6 iyul 2023-cü il tarixli 936-VIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Dövlət

İnformasiya Agentliyinin (AZƏRTAC-ın) rəsmi internet saytı, 1 avqust 2023-cü il, “Azərbaycan” qəzeti, 3 avqust

2023-cü il, № 162, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2023-cü il, № 8, I kitab, maddə 10 94) ilə

1076-1.3-cü maddəyə, 1076-2.1-ci, 1076-6.8-ci və 1076-7.1-ci maddələrin birinci cümlələrinə, 1076-8.1-ci

maddənin birinci abzasına, 1076-8.3-cü maddənin ikinci cümləsinə, 1076-10.6-cı maddəyə, 1076-12.2-ci və 1076-

13.2-ci maddələrin birinci cümlələrinə ismin müvafiq hallarında “emissiya prospekti” sözlərindən sonra ismin

müvafiq hallarında “(informasiya memorandumu)” sözləri əlavə edilmişdir.

[654]

15 may 2015-ci il tarixli 1285-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti,

15 iyul 2015-ci il, № 151, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2015-ci il, № 07, maddə 814) ilə

1076-1.4-cü maddənin ikinci cümləsində “rəhbəri” sözü “təkbaşına icra orqanı və ya kollegial icra orqanının

bütün üzvləri” sözləri ilə əvəz edilmişdir.

[655]

15 may 2015-ci il tarixli 1285-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti,

15 iyul 2015-ci il, № 151, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2015-ci il, № 07, maddə 814) ilə

1076-1.6-cı maddə ləğv edilmişdir.

[656]

15 may 2015-ci il tarixli 1285-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti,

15 iyul 2015-ci il, № 151, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2015-ci il, № 07, maddə 814) ilə

1076-2-ci maddənin mətni yeni redaksiyada verilmişdir.

Əvvəlki redaksiyada deyilirdi:

1076-2.1. Təmin edilmiş istiqrazlar üzrə öhdəliklərin icrasını təmin edən öz adından və investorların

xeyrinə girov saxlayan qismində qiymətli kağızlar bazarının peşəkar iştirakçısı və ya kredit təşkilatı olan

sərəncamçı çıxış edir. Emitentlə sərəncamçı arasında qarşılıqlı asılılıq olmamalıdır.

1076-2.2. Sərəncamçı emitentin istiqrazların emissiyası haqqında qəbul olunmuş qərarında müəyyənləşdirilir

və emitentlə bağlanılmış müqavilə əsasında fəaliyyət göstərir.

[657]

6 iyul 2023-cü il tarixli 936-VIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Dövlət

İnformasiya Agentliyinin (AZƏRTAC-ın) rəsmi internet saytı, 1 avqust 2023-cü il, “Azərbaycan” qəzeti, 3 avqust

2023-cü il, № 162, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2023-cü il, № 8, I kitab, maddə 10 94) ilə

1076-2.3-cü maddəyə “prospektinin” sözündən sonra “(informasiya memorandumunun)” sözləri əlavə edilmişdir və

həmin maddədə “maliyyə bazarlarına nəzarət orqanının” sözləri “Azərbaycan Respublikasının Mərkəzi Bankının”

sözləri ilə əvəz edilmişdir.

[658]

17 aprel 2007-ci il tarixli 315-IIIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu ( Azərbaycan

Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2007-ci il, № 8, maddə 745) ilə 1076-3.1-ci maddədə "ipoteka

şəhadətnamələri" sözləri "ipoteka kağızları" sözləri ilə əvəz edilmişdir.

15 may 2015-ci il tarixli 1285-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti, 15 iyul

2015-ci il, № 151, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2015-ci il, № 07, maddə 814) ilə 1076-3.1-

ci maddə yeni redaksiyada verilmişdir.

Əvvəlki redaksiyada deyilirdi:

1076-3.1. Girovla təmin edilmiş istiqrazlar üzrə girov predmeti yalnız investisiya qiymətli kağızları,

depozit sertifikatları, ipoteka kağızları, girov kağızları və mənzil sertifikatları ola bilər.

[659]

15 may 2015-ci il tarixli 1285-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti,

15 iyul 2015-ci il, № 151, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2015-ci il, № 07, maddə 814) ilə

1076-3.2-ci maddədə “sahibi” sözü “mülkiyyətçisi” sözü, “sahibləri” sözü isə “mülkiyyətçiləri” sözü ilə əvəz

edilmişdir.

[660]

15 may 2015-ci il tarixli 1285-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti,

15 iyul 2015-ci il, № 151, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2015-ci il, № 07, maddə 814) ilə

1076-3.4-cü maddə ləğv edilmişdir.

[661]

15 may 2015-ci il tarixli 1285-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti,

15 iyul 2015-ci il, № 151, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2015-ci il, № 07, maddə 814) ilə

1076-3.5-ci maddə yeni redaksiyada verilmişdir.

Əvvəlki redaksiyada deyilirdi:

1076-3.5. Girovla təmin edilmiş istiqrazlar dövlət qeydiyyatına alındıqdan əvvəl girov predmetini təşkil

edən qiymətli kağızların (adsız qiymətli kağızlar daxil olmaqla) girovu dövlət qeydiyyatına alınır və

depozitarda və reyestrin aparılması sistemində (olduqda) dondurulur.

[662]

15 may 2015-ci il tarixli 1285-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti,

15 iyul 2015-ci il, № 151, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2015-ci il, № 07, maddə 814) ilə

1076-3.6-cı maddədə “dondurulduqdan sonra, girovqoyan” sözləri “üzrə hüquqlar məhdudlaşdırıldıqdan sonra, girov

qoyan” sözləri ilə əvəz edilmişdir.

[663]

15 may 2015-ci il tarixli 1285-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti,

15 iyul 2015-ci il, № 151, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2015-ci il, № 07, maddə 814) ilə

1076-3.7-ci maddənin birinci cümləsində “əmlak” sözü “əmlaka” sözü, “sahibinin” sözü “mülkiyyətçisinin” sözü,

“ödənişə” sözü “tutma” sözü, ikinci cümləsində “sahibinin” sözü “mülkiyyətçisinin” sözü, “predmetini ödənişə”

sözləri isə “predmetinə tutma” sözləri ilə əvəz edilmişdir.

[664]

15 may 2015-ci il tarixli 1285-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti,

15 iyul 2015-ci il, № 151, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2015-ci il, № 07, maddə 814) ilə

1076-3.8-ci maddənin birinci cümləsində “ sahibləri” sözü “mülkiyyətçiləri” sözü ilə əvəz edilmişdir.

[665]

15 may 2015-ci il tarixli 1285-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti,

15 iyul 2015-ci il, № 151, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2015-ci il, № 07, maddə 814) ilə

1076-3.9-cu maddədə “sahibləri” sözü “mülkiyyətçiləri” sözü ilə əvəz edilmişdir.

[666]

15 may 2015-ci il tarixli 1285-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti,

15 iyul 2015-ci il, № 151, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2015-ci il, № 07, maddə 814) ilə

yeni məzmunda 1076-6–1076-13-cü maddələr əlavə edilmişdir.

[667]

17 fevral 2023-cü il tarixli 807-VIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Dövlət

İnformasiya Agentliyinin (AZƏRTAC-ın) rəsmi internet saytı, 8 aprel 2023-cü il, “Azərbaycan” qəzeti, 9 aprel

2023-cü il, № 73, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2023-cü il, № 4, maddə 445 ) ilə 1076-8.1.3-

cü maddədə “kütləvi informasiya vasitələri” sözləri “media subyektləri” sözləri ilə əvəz edilmişdir.

[668]

11 noyabr 2016-cı il tarixli 385-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti,

30 dekabr 2016-cı il, № 291, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2016-cı il, № 12, maddə 1998)

ilə 1076-8.3-cü maddənin ikinci cümləsində “qeydiyyata alınan” sözləri “təsdiq edilən” sözləri ilə əvəz

edilmişdir.

[669]

7 aprel 2017-ci il tarixli 576-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti, 19

may 2017-ci il, № 106, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2017-ci il, № 5, maddə 703 ) ilə 1076-

9.7-ci maddədə “Azərbaycan Respublikasının Mərkəzi Bankı” sözləri “Maliyyə bazarlarına nəzarət orqanı” sözləri

ilə əvəz edilmişdir.

6 iyul 2023-cü il tarixli 936-VIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Dövlət İnformasiya

Agentliyinin (AZƏRTAC-ın) rəsmi internet saytı, 1 avqust 2023-cü il, “Azərbaycan” qəzeti, 3 avqust 2023-cü il, №

162, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2023-cü il, № 8, I kitab, maddə 10 94) ilə 1076-9.7-ci

maddədə “Maliyyə bazarlarına nəzarət orqanı” sözləri “Azərbaycan Respublikasının Mərkəzi Bankı” sözləri ilə əvəz

edilmişdir.

[670]

4 mart 2016-cı il tarixli 135-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Respublika” qəzeti, 13

mart 2016-cı il, № 57, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2016-cı il, № 03, maddə 401) ilə 1076-

6.5-ci, 1076-7.3-cü, 1076-9.4-cü, 1076-11.1-ci maddələrdə “hüquqi” sözü “xarakterli” sözü ilə əvəz edilmişdir.

[671]

17 fevral 2023-cü il tarixli 807-VIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Dövlət

İnformasiya Agentliyinin (AZƏRTAC-ın) rəsmi internet saytı, 8 aprel 2023-cü il, “Azərbaycan” qəzeti, 9 aprel

2023-cü il, № 73, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2023-cü il, № 4, maddə 445 ) ilə 1076-11.4-

cü maddənin birinci cümləsində hər üç halda ismin müvafiq hallarında “kütləvi informasiya vasitəsi” sözləri

ismin müvafiq hallarında “media subyekti” sözləri ilə əvəz edilmişdir.

6 iyul 2023-cü il tarixli 936-VIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Dövlət İnformasiya

Agentliyinin (AZƏRTAC-ın) rəsmi internet saytı, 1 avqust 2023-cü il, “Azərbaycan” qəzeti, 3 avqust 2023-cü il, №

162, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2023-cü il, № 8, I kitab, maddə 10 94) ilə 1076-11.4-cü

maddənin birinci cümləsinə (hər iki halda) “prospektinin” sözündən sonra “(informasiya memorandumunun)” sözləri

əlavə edilmişdir və həmin cümlədə “maliyyə bazarlarına nəzarət orqanına ” sözləri “Azərbaycan Respublikasının

Mərkəzi Bankına” sözləri ilə əvəz edilmişdir, ikinci cümləsində “maliyyə bazarlarına nəzarət orqanı” sözləri

“Azərbaycan Respublikasının Mərkəzi Bankı” sözləri ilə əvəz edilmişdir və həmin cümləyə “ prospektinin” sözündən

sonra “(informasiya memorandumunun)” sözləri əlavə edilmişdir.

[672]

11 noyabr 2016-cı il tarixli 385-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti,

30 dekabr 2016-cı il, № 291, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2016-cı il, № 12, maddə 1998)

ilə 1076-12.2-ci maddənin birinci cümləsində “ dövlət qeydiyyatı anından” sözləri “təsdiq edildiyi andan” sözləri

ilə əvəz edilmişdir.

[673]

23 dekabr 2003-cü il tarixli 566-IIQD nömrəli “Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə əlavələr

və dəyişikliklər edilməsi haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik

toplusu, 2004-cü il, № 3, maddə 123) ilə 1077.1-ci maddəyə ikinci cümlə əlavə edilmişdir.

15 may 2015-ci il tarixli 1285-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti, 15 iyul

2015-ci il, № 151, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2015-ci il, № 07, maddə 814) ilə 1077.1-ci

maddənin birinci cümləsi yeni redaksiyada verilmişdir.

Əvvəlki redaksiyada deyilirdi:

Səhm qiymətli kağız olub, səhmdar cəmiyyətində üzvlüyü və sahibinin (səhmdarın) səhmdar cəmiyyəti

mənfəətinin bir hissəsini dividendlər şəklində almaq, səhmdar cəmiyyəti işlərinin idarə olunmasında iştirak

etmək hüququnu və cəmiyyətin ləğvindən sonra qalan əmlakın bir hissəsinə hüququnu təsdiqləyir.

[674]

23 dekabr 2003-cü il tarixli № 566 -IIQD nömrəli “Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə

əlavələr və dəyişikliklər edilməsi haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının

qanunvericilik toplusu, 2004-cü il, № 3, maddə 123) ilə 1077.2-ci, 1077.3-cü, 1077.4-cü maddələr yeni

redaksiyada verilmişdir. Məcəllənin əvvəlki redaksiyasında deyilirdi:

1077.2. Adsız səhmlərə adsız səhmlər haqqında göstərişlər, müəyyən şəxsin adına verilmiş səhmlərə isə

orderli qiymətli kağızlar haqqında göstərişlər tətbiq olunur. Onlara həmçinin bu Məcəllənin 1070.1 və 1072-ci

maddələrinin müddəaları tətbiq olunur.

1077.3. Səhmlər yalnız emissiya prospekti əsasında açıq abunə yazılışı üçün buraxıla və ya bircaya çıxarıla

bilər. Emissiya prospektində aşağıdakı məlumatlar olmalıdır:

1077.3.1. hüquqi şəxslərin dövlət reyestrində emitent barəsində olan məlumatlar;

1077.3.2. səhmlərin miqdarını, nominal dəyərini və növlərini, habelə səhmlərin ayrı-ayrı kateqoriyalarının

imtiyazlarını göstərməklə, səhmdar kapitalının miqdarı və tərkibi;

1077.3.3. kapitalın icazə verilmiş və ya şərtləşdirilmiş artırılması haqqında qərarlar;

1077.3.4. sabit dividendli səhmlərin və ya dividend kuponlarının miqdarı və bunlardan irəli gələn hüquqların

məzmunu;

1077.3.5. müstəqil auditorun auditor hesabatı ilə birlikdə, emitentin sonuncu balansı və toplu maliyyə

hesabatı, habelə balansın tərtib edildiyi gündən 6 aydan çox keçdikdə, auditorun yoxladığı aralıq balanslarının

məzmunu;

1077.3.6. emitentin təsis edildiyi andan bəri və ya emitentin, heç olmasa, son 5 maliyyə ilində ödənilmiş

dividendlər;

1077.3.7. səhmdar cəmiyyətini idarəetmə orqanının yeni səhmlərin buraxılışı haqqında qərarı.

1077.4. Əgər səhmlər bu göstərişlərə uyğun onları əsaslandıran prospektsiz buraxılırsa və ya prospektdə

yanlış və ya qanuni tələblərə cavab verməyən məlumatlar göstərilirsə, bu işdə bilərəkdən və ya ehtiyatsızlıq

üzündən iştirak etmiş bütün şəxslər zərərə görə birgə borclular kimi məsuliyyət daşıyırlar.

[675]

15 may 2015-ci il tarixli 1285-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti,

15 iyul 2015-ci il, № 151, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2015-ci il, № 07, maddə 814) ilə

1077.3-cü, 1077.4-cü və 1077.5-ci maddələrdə “ sahibinə” sözü “mülkiyyətçisinə” sözü ilə əvəz edilmişdir.

[676]

15 may 2015-ci il tarixli 1285-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti,

15 iyul 2015-ci il, № 151, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2015-ci il, № 07, maddə 814) ilə

1077.6-cı maddədə “təsərrüfat” sözü və “, bir qayda olaraq,” sözləri çıxarılmışdır, “sahibinə” sözü isə

“mülkiyyətçisinə” sözü ilə əvəz edilmişdir.

[677]

23 dekabr 2003-cü il tarixli 566 -IIQD nömrəli “Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə

əlavələr və dəyişikliklər edilməsi haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının

qanunvericilik toplusu, 2004-cü il, № 3, maddə 123) ilə 107-ci maddəyə 1077.5-1077.7-ci maddələr əlavə

edilmişdir.

[678]

15 may 2015-ci il tarixli 1285-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti,

15 iyul 2015-ci il, № 151, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2015-ci il, № 07, maddə 814) ilə

54-cü fəslin 7-ci paraqrafı ləğv edilmişdir.

[679]

23 dekabr 2003-cü il tarixli 566-IIQD nömrəli “Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə əlavələr

və dəyişikliklər edilməsi haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik

toplusu, 2004-cü il, № 3, maddə 123) ilə Məcəllənin 1078.1-ci maddəsində "əmtəə kağızlarında" sözləri "əmtəə

kağızlarında (yəni sahibinin qiymətli kağızda göstərilən əmtəəyə dair sərəncam vermək və bu əmtəəni almaq

hüququnu təsbit edən qiymətli kağızlarda (anbar şəhadətnaməsi, konosament və s.)" sözləri ilə əvəz edilmişdir.

[680]

23 dekabr 2003-cü il tarixli № 566 -IIQD nömrəli “Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə

əlavələr və dəyişikliklər edilməsi haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının

qanunvericilik toplusu, 2004-cü il, № 3, maddə 123) ilə 8-18-ci paraqraflar əlavə edilmişdir.

15 may 2015-ci il tarixli 1285-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti, 15 iyul

2015-ci il, № 151, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2015-ci il, № 07, maddə 814) il ə 54-cü

fəslin 8-ci paraqrafı yeni redaksiyada verilmişdir.

Əvvəlki redaksiyada deyilirdi:

§ 8. Mənzil sertifikatı

Maddə 1078-1. Mənzil sertifikatı

1078-1.1. Mənzil sertifikatları fiziki və hüquqi şəxslər arasında yerləşdirilən sənədli qiymətli kağızlar

olub, sahiblərinə buraxılış şərtlərində müəyyən olunan şərtlərə əməl etdikləri təqdirdə, emitentdən tikintisi

(yenidən qurulması) bu qiymətli kağızların yerləşdirilməsindən alınan vəsait hesabına maliyyələşdirilən

binaların (mənzillərin) onların mülkiyyətinə verilməsi yolu ilə ödənilməsini tələb etmək ixtiyarını verir.

1078-1.2. Mənzil sertifikatı adlı və ya adsız qiymətli kağız ola bilər. Mənzil sertifikatlarının buraxılışı

və tədavülü qaydaları qiymətli kağızlar bazarını tənzimləyən müvafiq icra hakimiyyəti orqanı tərəfindən qəbul

edilmiş normativ hüquqi aktlarla tənzimlənir.

[681]

15 may 2015-ci il tarixli 1285-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti,

15 iyul 2015-ci il, № 151, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2015-ci il, № 07, maddə 814) ilə

1078-2.2-ci maddədə “qanuni sahibinə” sözləri “mülkiyyətçisinə” sözü ilə əvəz edilmişdir.

[682]

30 oktyabr 2018-ci il tarixli 1297-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan”

qəzeti, 8 dekabr 2018-ci il, № 277, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2018-ci il, № 12, I

kitab, maddə 2467) ilə yeni məzmunda 1078-2.2-1-ci maddə əlavə edilmişdir.

[683]

15 may 2015-ci il tarixli 1285-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti,

15 iyul 2015-ci il, № 151, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2015-ci il, № 07, maddə 814) ilə

1078-2.3-cü maddədə “girovqoyanla” sözü “girov qoyanla” sözləri, “girovsaxlayan” sözü isə “girov saxlayan”

sözləri ilə əvəz edilmişdir.

[684]

30 oktyabr 2018-ci il tarixli 1297-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan”

qəzeti, 8 dekabr 2018-ci il, № 277, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2018-ci il, № 12, I

kitab, maddə 2467) ilə 1078-2.4-cü maddədə “Əmlakın” sözü “Bu Məcəllənin 996.2-1-ci maddəsinin tələbləri nəzərə

alınmaqla, əmlakın” sözləri ilə əvəz edilmişdir.

[685]

15 may 2015-ci il tarixli 1285-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti,

15 iyul 2015-ci il, № 151, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2015-ci il, № 07, maddə 814) ilə

1078-2.5-ci maddənin birinci cümləsində “ , girovqoyan və ipotekaqoyan” sözləri çıxarılmışdır və “ şəxslərdir”

sözü “şəxsdir” sözü ilə əvəz edilmişdir.

[686]

15 may 2015-ci il tarixli 1285-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti,

15 iyul 2015-ci il, № 151, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2015-ci il, № 07, maddə 814) ilə

1078-2.6-cı maddədə “sahibi (girovsaxlayan və ya ipotekasaxlayan” sözləri “mülkiyyətçisi (girov saxlayan və ya

ipoteka saxlayan” sözləri, “girovqoyanın” sözü “girov qoyanın” sözləri, “girovqoyanla və ya ipotekaqoyanla”

sözləri “girov qoyanla və ya ipoteka qoyanla ” sözləri ilə əvəz edilmişdir.

30 oktyabr 2018-ci il tarixli 1297-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti, 8

dekabr 2018-ci il, № 277, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2018-ci il, № 12, I kitab, maddə

2467) ilə 1078-2.6-cı maddədə “girov kağızında və ya ipoteka kağızında yazdığı ” sözləri “girov kağızı və ya

ipoteka kağızı üzrə” sözləri ilə əvəz edilmişdir.

[687]

15 may 2015-ci il tarixli 1285-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti,

15 iyul 2015-ci il, № 151, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2015-ci il, № 07, maddə 814) ilə

1078-2.7-ci maddə ləğv edilmişdir.

[688]

15 may 2015-ci il tarixli 1285-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti,

15 iyul 2015-ci il, № 151, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2015-ci il, № 07, maddə 814) ilə

1078-2.8-ci maddənin birinci cümləsində “sahibi ilə (girovsaxlayan və ya ipotekasaxlayan)” sözləri

“mülkiyyətçisi ilə (girov saxlayan və ya ipoteka saxlayan) ” sözləri ilə əvəz edilmişdir.

[689]

15 may 2015-ci il tarixli 1285-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti,

15 iyul 2015-ci il, № 151, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2015-ci il, № 07, maddə 814) ilə

1078-2.9-cu maddənin birinci cümləsində “ Dövlət qeydiyyatına alınmış qiymətli kağızlarla girovu, o cümlədən

girov” sözləri “Girov” sözü ilə əvəz edilmişdir.

30 oktyabr 2018-ci il tarixli 1297-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti, 8

dekabr 2018-ci il, № 277, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2018-ci il, № 12, I kitab, maddə

2467) ilə 1078-2.9-cu maddəyə “ipoteka kağızına” sözlərindən sonra “(daşınmaz əmlak üzərində ipoteka hüququnu

təsbit edən ipoteka kağızı istisna olmaqla)” sözləri əlavə edilmişdir.

2 dekabr 2022-ci il tarixli 669-VIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Dövlət

İnformasiya Agentliyinin (AZƏRTAC-ın) rəsmi internet saytı, 21 yanvar 2023-cü il, “Azərbaycan” qəzeti, 22 yanvar

2023-cü il, № 14, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2023-cü il, № 1, maddə 22 ) ilə 997.6-cı və

1078-2.9-cu maddələr ləğv edilmişdir.

[690]

15 may 2015-ci il tarixli 1285-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti,

15 iyul 2015-ci il, № 151, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2015-ci il, № 07, maddə 814) ilə

1078-2.10-cu maddə ləğv edilmişdir.

[691]

15 may 2015-ci il tarixli 1285-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti,

15 iyul 2015-ci il, № 151, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2015-ci il, № 07, maddə 814) ilə

54-cü fəslin 10-cu paraqrafı ləğv edilmişdir.

[692]

4 mart 2016-cı il tarixli 135-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Respublika” qəzeti, 13

mart 2016-cı il, № 57, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2016-cı il, № 03, maddə 401) ilə 1078-

4.2-ci maddədə “hüquqi” sözündən sonra “, o cümlədən normativ xarakterli ” sözləri əlavə edilmişdir.

[693]

15 may 2015-ci il tarixli 1285-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti,

15 iyul 2015-ci il, № 151, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2015-ci il, № 07, maddə 814) ilə

54-cü fəslin 12-ci paraqrafı ləğv edilmişdir.

[694]

15 may 2015-ci il tarixli 1285-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti,

15 iyul 2015-ci il, № 151, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2015-ci il, № 07, maddə 814) ilə

54-cü fəslin 13-cü paraqrafı ləğv edilmişdir.

[695]

23 fevral 2010-cu il tarixli 960-IIIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti

22 aprel 2010-cu il, № 85Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2010-cı il, № 4, maddə 266) ilə

1078-11.5-ci maddəsi yeni redaksiyada verilmişdir.

Əvvəlki redaksiayda deyilirdi:

1078-11.5. İstiqrazlar buraxılışının məcmu nominal dəyəri emitentin ödənilməmiş istiqrazlarının məcmu

nominal dəyəri ilə birlikdə onun nizamnamə kapitalının miqdarından və ya üçüncü şəxslərin ona bu məqsədlə

verdikləri təminatın ölçüsündən çox olduqda həmin istiqrazların dövlət qeydiyyatına yol verilmir.

[696]

9 oktyabr 2007-ci il tarixli 430-IIIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu ( Azərbaycan

Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2007-cı il, № 11, maddə 1053) ilə 1078-13.4-cü maddədə “emitent”

sözündən sonra “inzibati qaydada və (və ya)” sözləri əlavə edilmişdir.

[697]

15 may 2015-ci il tarixli 1285-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti,

15 iyul 2015-ci il, № 151, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2015-ci il, № 07, maddə 814) ilə

1078-20.2-ci maddədə “Məcəlləyə” sözündən sonra “və “Qiymətli kağızlar bazarı haqqında” Azərbaycan

Respublikasının Qanununa” sözləri əlavə edilmişdir.

[698]

15 may 2015-ci il tarixli 1285-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti,

15 iyul 2015-ci il, № 151, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2015-ci il, № 07, maddə 814) ilə

1078-20.3-cü maddə ləğv edilmişdir.

[699]

15 may 2015-ci il tarixli 1285-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti,

15 iyul 2015-ci il, № 151, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2015-ci il, № 07, maddə 814) ilə

1078-20.4-cü maddədə “qanun pozuntuları” sözləri “qiymətli kağızlarla əqdlərin bağlanması və icrasına dair bu

Məcəllədə və “Qiymətli kağızlar bazarı haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanununda nəzərdə tutulan tələblərin

pozulması” sözləri, “və icrasını dayandıra bilər” sözləri isə “dayandırır və ya klirinq baş verdikdə

tərəflərinin hesablarını dondurur” sözləri ilə əvəz edilmişdir.

6 iyul 2023-cü il tarixli 936-VIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Dövlət İnformasiya

Agentliyinin (AZƏRTAC-ın) rəsmi internet saytı, 1 avqust 2023-cü il, “Azərbaycan” qəzeti, 3 avqust 2023-cü il, №

162, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2023-cü il, № 8, I kitab, maddə 10 94) ilə 1078-20.4-cü

və 1078-20.6-cı maddələrdə ismin müvafiq hallarında “maliyyə bazarlarına nəzarət orqanı” sözləri ismin müvafiq

hallarında “Azərbaycan Respublikasının Mərkəzi Bankı” sözləri ilə əvəz edilmişdir.

[700]

6 iyul 2023-cü il tarixli 936-VIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Dövlət

İnformasiya Agentliyinin (AZƏRTAC-ın) rəsmi internet saytı, 1 avqust 2023-cü il, “Azərbaycan” qəzeti, 3 avqust

2023-cü il, № 162, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2023-cü il, № 8, I kitab, maddə 10 94) ilə

1078-20.5-ci maddədə “maliyyə bazarlarına nəzarət orqanı” sözləri “Azərbaycan Respublikasının Mərkəzi Bankı”

sözləri ilə əvəz edilmişdir və həmin maddəyə yeni məzmunda ikinci cümlə əlavə edilmişdir.

[701]

4 mart 2016-cı il tarixli 135-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Respublika” qəzeti, 13

mart 2016-cı il, № 57, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2016-cı il, № 03, maddə 401) ilə

104.1-ci maddənin ikinci cümləsində, 107-2.4-cü, 1048-2.2-ci, 1077.7-ci, 1078-2.9-cu, 1078-20.6-cı maddələrdə

ismin müvafiq hallarında “qiymətli kağızlar bazarını tənzimləyən müvafiq icra hakimiyyəti orqanı ” sözləri ismin

müvafiq hallarında “maliyyə bazarlarına nəzarət orqanı” sözləri ilə əvəz edilmişdir.

[702]

15 may 2015-ci il tarixli 1285-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti,

15 iyul 2015-ci il, № 151, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2015-ci il, № 07, maddə 814) ilə

1078-20.7-ci maddədə “Adlı investisiya” sözləri “İnvestisiya” sözü, “broker” və “diler” sözləri “investisiya

şirkəti” sözləri ilə əvəz edilmişdir.

6 iyul 2023-cü il tarixli 936-VIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Dövlət İnformasiya

Agentliyinin (AZƏRTAC-ın) rəsmi internet saytı, 1 avqust 2023-cü il, “Azərbaycan” qəzeti, 3 avqust 2023-cü il, №

162, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2023-cü il, № 8, I kitab, maddə 10 94) ilə 1078-20.7-ci

maddəyə (hər iki halda) “şirkəti” sözündən sonra “və ya investisiya xidmətlərini (əməliyyatlarını) həyata

keçirən bank” sözləri əlavə edilmişdir.

[703]

15 may 2015-ci il tarixli 1285-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti,

15 iyul 2015-ci il, № 151, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2015-ci il, № 07, maddə 814) ilə

1078-20.8-ci maddədə “yüzdən” sözü “əllidən” sözü ilə əvəz edilmişdir və maddəyə yeni məzmunda ikinci cümlə

əlavə edilmişdir.

[704]

30 oktyabr 2018-ci il tarixli 1297-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan”

qəzeti, 8 dekabr 2018-ci il, № 277, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2018-ci il, № 12, I

kitab, maddə 2467) ilə 1078-20.9-cu maddənin birinci cümləsinə və 1078-21.7-ci maddəyə “ ipoteka” sözündən sonra

“(daşınmaz əmlak üzərində ipoteka hüququnu təsbit edən ipoteka kağızı istisna olmaqla)” sözləri və həmin

maddələrin sonuna müvafiq olaraq aşağıdakı məzmunda cümlə əlavə edilmişdir.

[705]

2 dekabr 2022-ci il tarixli 669-VIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Dövlət

İnformasiya Agentliyinin (AZƏRTAC-ın) rəsmi internet saytı, 21 yanvar 2023-cü il, “Azərbaycan” qəzeti, 22 yanvar

2023-cü il, № 14, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2023-cü il, № 1, maddə 22 ) i l ə yeni

məzmunda 1078-20.10-1-ci maddə əlavə edilmişdir.

[706]

30 oktyabr 2018-ci il tarixli 1297-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan”

qəzeti, 8 dekabr 2018-ci il, № 277, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2018-ci il, № 12, I

kitab, maddə 2467) ilə 1078-20.11-ci maddədə “İndossament” sözü “Bu Məcəllənin 996.2-1-ci maddəsinin tələbləri

nəzərə alınmaqla, indossament” sözləri ilə əvəz edilmişdir.

[707]

15 may 2015-ci il tarixli 1285-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti,

15 iyul 2015-ci il, № 151, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2015-ci il, № 07, maddə 814) ilə

yeni məzmunda 1078-20.9-1078.20.12-ci maddələr əlavə edilmişdir.

[708]

15 may 2015-ci il tarixli 1285-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti,

15 iyul 2015-ci il, № 151, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2015-ci il, № 07, maddə 814) ilə

1078-21-ci maddənin adında “kağızlar üzrə” sözləri “kağızla təsdiqlənmiş” sözləri ilə əvəz edilmişdir.

[709]

15 may 2015-ci il tarixli 1285-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti,

15 iyul 2015-ci il, № 151, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2015-ci il, № 07, maddə 814) ilə

1078-21.1-ci maddədə “kağızlara” sözü “kağızla təsdiqlənmiş” sözləri ilə əvəz edilmişdir.

[710]

15 may 2015-ci il tarixli 1285-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti,

15 iyul 2015-ci il, № 151, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2015-ci il, № 07, maddə 814) ilə

1078-21.2-ci maddədə “kağız üzrə” sözləri “kağızla təsdiqlənmiş” sözləri ilə əvəz edilmişdir.

[711]

15 may 2015-ci il tarixli 1285-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti,

15 iyul 2015-ci il, № 151, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2015-ci il, № 07, maddə 814) ilə

1078-21.3-cü maddədə “Depozitarda” sözü “Mərkəzi depozitarda” sözləri, “kağızlar üzrə” sözləri “kağızla

təsdiqlənmiş” sözləri, “sahibinin” sözü isə “mülkiyyətçisinin” sözü ilə əvəz edilmişdir.

[712]

15 may 2015-ci il tarixli 1285-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti,

15 iyul 2015-ci il, № 151, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2015-ci il, № 07, maddə 814) ilə

1078-21.4-cü maddə yeni redaksiyada verilmişdir.

Əvvəlki redaksiyada deyilirdi:

1078-21.4. Adlı sənədsiz qiymətli kağızlar üzrə hüquqlar qiymətli kağızların sahibinin "depo" hesabından

yeni sahibin "depo" hesabına köçürülməsi yolu ilə ötürülür.

30 oktyabr 2018-ci il tarixli 1297-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti, 8

dekabr 2018-ci il, № 277, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2018-ci il, № 12, I kitab, maddə

2467) ilə 1078-21.4-cü və 1078-22.2-ci maddələrdə “Sənədsiz” sözü “Bu Məcəllənin 996.2-1-ci maddəsinin tələbləri

nəzərə alınmaqla, digər sənədsiz” sözləri ilə əvəz edilmişdir.

[713]

15 may 2015-ci il tarixli 1285-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti,

15 iyul 2015-ci il, № 151, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2015-ci il, № 07, maddə 814) ilə

1078-21.5-ci maddənin birinci cümləsində “ kağızlar üzrə” sözləri “kağızla təsdiqlənmiş” sözləri, “sahibə” sözü

“mülkiyyətçiyə” sözü, “reyestrdə” sözü “qiymətli kağız mülkiyyətçilərinin reyestrində ” sözləri ilə əvəz

edilmişdir, “ilə” sözündən sonra “və ya indossament əsasında ” sözləri əlavə edilmişdir, ikinci cümləsində

“Depozitarda” sözü “Mərkəzi depozitarda” sözləri, “kağızlar üzrə” sözləri “kağızla təsdiqlənmiş” sözləri,

“sahibin” sözü “mülkiyyətçinin” sözü ilə əvəz edilmişdir.

[714]

15 may 2015-ci il tarixli 1285-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti,

15 iyul 2015-ci il, № 151, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2015-ci il, № 07, maddə 814) ilə

1078-21.6-cı maddədə “təsbit edilmiş” sözləri “təsdiqlənmiş” sözləri, “kağızlar üzrə hüquqlar” sözləri

“kağızlara mülkiyyət hüququ” sözləri ilə əvəz edilmişdir.

[715]

15 may 2015-ci il tarixli 1285-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti,

15 iyul 2015-ci il, № 151, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2015-ci il, № 07, maddə 814) ilə

1078-21.7-ci maddədə “Orderli qiymətli kağızlara” sözləri “Veksel, ipoteka və girov kağızları ilə təsdiqlənmiş ”

sözləri, “sahibin” sözü “mülkiyyətçinin” sözü, “sahibə” sözü “mülkiyyətçiyə” sözü ilə əvəz edilmişdir.

2 dekabr 2022-ci il tarixli 669-VIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Dövlət

İnformasiya Agentliyinin (AZƏRTAC-ın) rəsmi internet saytı, 21 yanvar 2023-cü il, “Azərbaycan” qəzeti, 22 yanvar

2023-cü il, № 14, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2023-cü il, № 1, maddə 22 ) ilə 1078-21.7-ci

maddənin birinci cümləsindən “ixtiyarlı” sözü çıxarılmışdır.

[716]

15 may 2015-ci il tarixli 1285-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti,

15 iyul 2015-ci il, № 151, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2015-ci il, № 07, maddə 814) ilə

1078-21.9-cu maddədə “kağızlar üzrə” sözləri “kağızla təsdiqlənmiş” sözləri, “sahibin” sözü “mülkiyyətçinin”

sözü ilə əvəz edilmişdir.

[717]

15 may 2015-ci il tarixli 1285-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti,

15 iyul 2015-ci il, № 151, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2015-ci il, № 07, maddə 814) ilə

1078-21.10-cu maddədə “sahib” sözü “mülkiyyətçi” sözü, “kağızlar üzrə” sözləri “kağızla təsdiqlənmiş” sözləri

ilə əvəz edilmişdir.

[718]

15 may 2015-ci il tarixli 1285-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti,

15 iyul 2015-ci il, № 151, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2015-ci il, № 07, maddə 814) ilə

yeni məzmunda 1078-21.11-ci maddə əlavə edilmişdir.

[719]

15 may 2015-ci il tarixli 1285-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti,

15 iyul 2015-ci il, № 151, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2015-ci il, № 07, maddə 814) ilə

1078-22-ci maddənin adında “təsbit edilmiş” sözləri “təsdiqlənmiş” sözü ilə əvəz edilmişdir.

[720]

15 may 2015-ci il tarixli 1285-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti,

15 iyul 2015-ci il, № 151, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2015-ci il, № 07, maddə 814) ilə

1078-22.1-ci maddədə “təsbit edilmiş” sözləri “təsdiqlənmiş” sözü, “sahibi” sözü “mülkiyyətçisi” sözü ilə əvəz

edilmişdir.

[721]

15 may 2015-ci il tarixli 1285-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti,

15 iyul 2015-ci il, № 151, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2015-ci il, № 07, maddə 814) ilə

1078-22.2-ci maddədə “təsbit edilmiş” sözləri “təsdiqlənmiş” sözü ilə əvəz edilmişdir.

[722]

15 may 2015-ci il tarixli 1285-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti,

15 iyul 2015-ci il, № 151, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2015-ci il, № 07, maddə 814) ilə

1078-22.3-ci maddədə hər iki halda “depozitarda” sözü “mərkəzi depozitarda” sözləri, “təsbit edilmiş” sözləri

“təsdiqlənmiş” sözü, “sahibin” sözü “mülkiyyətçinin” sözü, “sahiblərin” sözü “mülkiyyətçilərin” sözü ilə əvəz

edilmişdir.

[723]

15 may 2015-ci il tarixli 1285-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti,

15 iyul 2015-ci il, № 151, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2015-ci il, № 07, maddə 814) ilə

1078-23.1-ci maddə yeni redaksiyada verilmişdir.

Əvvəlki redaksiyada deyilirdi:

1078-23.1. Qiymətli kağızlar girovla və qanunvericiliklə nəzərdə tutulmuş digər öhdəliklərlə yüklənə bilər.

Bu, dövlət qeydiyyatına alındığı andan qüvvəyə minir.

[724]

15 may 2015-ci il tarixli 1285-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti,

15 iyul 2015-ci il, № 151, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2015-ci il, № 07, maddə 814) ilə

1078-23.3-cü maddə ləğv edilmişdir.

[725]

15 may 2015-ci il tarixli 1285-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti,

15 iyul 2015-ci il, № 151, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2015-ci il, № 07, maddə 814) ilə

1078-23.4-cü maddənin birinci cümləsində hər iki halda “ödənişin” sözü “tutmanın” sözü ilə əvəz edilmişdir.

2 dekabr 2022-ci il tarixli 669-VIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Dövlət

İnformasiya Agentliyinin (AZƏRTAC-ın) rəsmi internet saytı, 21 yanvar 2023-cü il, “Azərbaycan” qəzeti, 22 yanvar

2023-cü il, № 14, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2023-cü il, № 1, maddə 22 ) ilə 1078-23.4-cü

maddənin ikinci cümləsi çıxarılmışdır.

[726]

30 oktyabr 2018-ci il tarixli 1297-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan”

qəzeti, 8 dekabr 2018-ci il, № 277, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2018-ci il, № 12, I

kitab, maddə 2467) ilə 1078-23.5-ci maddədə “ipoteka kağızının” sözlərindən sonra “(daşınmaz əmlak üzərində

ipoteka hüququnu təsbit edən ipoteka kağızı istisna olmaqla)” sözləri əlavə edilmişdir.

6 iyul 2023-cü il tarixli 936-VIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Dövlət İnformasiya

Agentliyinin (AZƏRTAC-ın) rəsmi internet saytı, 1 avqust 2023-cü il, “Azərbaycan” qəzeti, 3 avqust 2023-cü il, №

162, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2023-cü il, № 8, I kitab, maddə 10 94) ilə 1078-23.5-ci

və 1078-23.17-ci maddələrdə “maliyyə bazarlarına nəzarət orqanı” sözləri “Azərbaycan Respublikasının Mərkəzi

Bankı” sözləri ilə əvəz edilmişdir.

[727]

6 iyul 2023-cü il tarixli 936-VIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Dövlət

İnformasiya Agentliyinin (AZƏRTAC-ın) rəsmi internet saytı, 1 avqust 2023-cü il, “Azərbaycan” qəzeti, 3 avqust

2023-cü il, № 162, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2023-cü il, № 8, I kitab, maddə 10 94) ilə

1078-23.13-cü, 1078-23.14-cü və 1078-23.16-cı maddələrə “fond birjasında” sözlərindən sonra “və ya “Qiymətli

kağızlar bazarı haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanununda nəzərdə tutulmuş hallarda qiymətli kağızlarla

əməliyyatlar digər ticarət sistemində aparıldıqda, həmin ticarət sistemində” sözləri əlavə edilmişdir.

[728]

2 dekabr 2022-ci il tarixli 669-VIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Dövlət

İnformasiya Agentliyinin (AZƏRTAC-ın) rəsmi internet saytı, 21 yanvar 2023-cü il, “Azərbaycan” qəzeti, 22 yanvar

2023-cü il, № 14, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2023-cü il, № 1, maddə 22 ) ilə 1078-23.14-

cü maddədə “məhkəmə icraçılarının” sözləri “icra məmurlarının” sözləri ilə əvəz edilmişdir.

[729]

6 iyul 2023-cü il tarixli 936-VIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Dövlət

İnformasiya Agentliyinin (AZƏRTAC-ın) rəsmi internet saytı, 1 avqust 2023-cü il, “Azərbaycan” qəzeti, 3 avqust

2023-cü il, № 162, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2023-cü il, № 8, I kitab, maddə 10 94) ilə

1078-23.18-ci maddəyə yeni məzmunda ikinci cümlə əlavə edilmişdir.

[730]

5 dekabr 2023-cü il tarixli 1048-VIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Dövlət

İnformasiya Agentliyinin (AZƏRTAC-ın) rəsmi internet saytı, 25 dekabr 2023-cü il, “Azərbaycan” qəzeti, 26 dekabr

2023-cü il, № 283, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2023-cü il, № 12, I kitab, maddə 1 621) ilə

yeni məzmunda 1078-23.18-1-ci maddə əlavə edilmişdir.

[731]

15 may 2015-ci il tarixli 1285-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti,

15 iyul 2015-ci il, № 151, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2015-ci il, № 07, maddə 814) ilə

yeni məzmunda 1078-23.6–1078-23.19-cu maddələr əlavə edilmişdir.

[732]

15 may 2015-ci il tarixli 1285-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti,

15 iyul 2015-ci il, № 151, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2015-ci il, № 07, maddə 814) ilə

1078-26.4-cü maddədə “sahiblərindən” sözü “mülkiyyətçilərindən” sözü, “sahibləri” sözü “mülkiyyətçiləri” sözü

ilə əvəz edilmişdir.

[733]

2 dekabr 2022-ci il tarixli 669-VIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Dövlət

İnformasiya Agentliyinin (AZƏRTAC-ın) rəsmi internet saytı, 21 yanvar 2023-cü il, “Azərbaycan” qəzeti, 22 yanvar

2023-cü il, № 14, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2023-cü il, № 1, maddə 22 ) ilə 1078-26.7-ci

maddədə “Qiymətli” sözü “Sənədli qiymətli” sözləri ilə əvəz edilmişdir.

[734]

15 may 2015-ci il tarixli 1285-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti,

15 iyul 2015-ci il, № 151, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2015-ci il, № 07, maddə 814) ilə

1078-27-ci maddənin adından, habelə 1078-27.1, 1078-27.3, 1078-27.4, 1078-27.5 və 1078-27.6-cı maddələrdən “ və

ləğv edilməsi” sözləri çıxarılmışdır.

[735]

15 may 2015-ci il tarixli 1285-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti,

15 iyul 2015-ci il, № 151, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2015-ci il, № 07, maddə 814) ilə

1078-27.1.1-ci maddədə “emitentin” sözü “səhmlər barəsində səhmdarların ümumi yığıncağının” sözləri ilə əvəz

edilmişdir.

[736]

15 may 2015-ci il tarixli 1285-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti,

15 iyul 2015-ci il, № 151, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2015-ci il, № 07, maddə 814) ilə

yeni məzmunda 1078-27.1.4-1-ci maddə əlavə edilmişdir.

[737]

15 may 2015-ci il tarixli 1285-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti,

15 iyul 2015-ci il, № 151, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2015-ci il, № 07, maddə 814) ilə

1078-27.2-ci maddədə “Yerləşdirilmiş” sözü “Dövlət qeydiyyatına alınmış” sözləri ilə əvəz edilmişdir və “və ya

ləğv edildikdə” sözləri çıxarılmışdır.

30 oktyabr 2018-ci il tarixli 1297-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti, 8

dekabr 2018-ci il, № 277, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2018-ci il, № 12, I kitab, maddə

2467) ilə 1078-27.2-ci maddədə “Dövlət” sözü “Daşınmaz əmlak üzərində ipoteka hüququnu təsbit edən ipoteka

kağızı istisna olmaqla, digər dövlət” sözləri ilə əvəz edilmişdir.

[738]

15 may 2015-ci il tarixli 1285-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti,

15 iyul 2015-ci il, № 151, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2015-ci il, № 07, maddə 814) ilə

54-cü fəslin 15-ci paraqrafı ləğv edilmişdir.

[739]

15 noyabr 2011-ci il tarixli 247-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Respublika” qəzeti,

25 dekabr 2011-ci il, № 280, “Azərbaycan” qəzeti 29 dekabr 2011-ci il, № 289, Azərbaycan Respublikasının

Qanunvericilik Toplusu, 2011-ci il, № 12, maddə 1102) ilə 1078-28.1.3-cü maddə yeni redaksiyada verilmişdir.

Əvvəlki redaksiyada deyilirdi:

1078-28.1.3. qiymətli kağızların idarə olunması üzrə fəaliyyət;

[740]

23 fevral 2010-cu il tarixli 960-IIIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti

22 aprel 2010-cu il, № 85Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2010-cı il, № 4, maddə 266) ilə

1078-28.4-cü maddəsinin ikinci cümləsində "Qiymətli kağızlar bazarının peşəkar iştirakçılarının " sözlərindən

sonra "banklar istisna olmaqla" sözləri əlavə edilmişdir.

[741]

15 noyabr 2011-ci il tarixli 247-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Respublika” qəzeti,

25 dekabr 2011-ci il, № 280, “Azərbaycan” qəzeti 29 dekabr 2011-ci il, № 289, Azərbaycan Respublikasının

Qanunvericilik Toplusu, 2011-ci il, № 12, maddə 1102) ilə 1078-31.1-ci və 1078-31.2-ci maddələr yeni redaksiyada

verilmişdir.

Əvvəlki redaksiyada deyilirdi:

1078-31.1. Qiymətli kağızların idarə olunması üzrə fəaliyyəti həyata keçirən qiymətli kağızlar bazarının

peşəkar iştirakçısı idarəçi adlanır.

1078-31.2. İdarəçiyə idarə olunmaq üçün qiymətli kağızların və ya pul vəsaitlərinin verilməsi həmin qiymətli

kağızlara və ya pul vəsaitlərinə mülkiyyət hüququnun keçməsinə səbəb olmur.

[742]

30 iyun 2009-cu il tarixli 856-IIIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti

24 iyul 2009-cu il, № 160) ilə yeni məzmunda 302.8-1-ci, 1078-29.9-cu və 1078-31.6-cı maddələr əlavə edilmişdir.

[743]

15 may 2015-ci il tarixli 1285-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti,

15 iyul 2015-ci il, № 151, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2015-ci il, № 07, maddə 814) ilə

54-cü fəslin 16-cı paraqrafı ləğv edilmişdir.

[744]

15 may 2015-ci il tarixli 1285-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti,

15 iyul 2015-ci il, № 151, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2015-ci il, № 07, maddə 814) ilə

54-cü fəslin 17-ci paraqrafı ləğv edilmişdir.

[745]

15 may 2015-ci il tarixli 1285-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti,

15 iyul 2015-ci il, № 151, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2015-ci il, № 07, maddə 814) ilə

54-cü fəslin 18-ci paraqrafı ləğv edilmişdir.

[746]

15 may 2015-ci il tarixli 1285-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti,

15 iyul 2015-ci il, № 151, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2015-ci il, № 07, maddə 814) ilə

1083.1-ci maddəyə yeni məzmunda ikinci cümlə əlavə edilmişdir.

[747]

27 dekabr 2021-ci il tarixli 452-VIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti,

31 dekabr 2021-ci il, № 286, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2021-ci il, № 12, maddə 1335)

ilə 1084-cü maddədə “Oyun” sözü “Lotereyalar və idman mərc oyunları istisna olmaqla, oyun ” sözləri ilə əvəz

edilmişdir.

[748]

24 dekabr 2004-cü il 815-IIQD nömrəli “Lotereyalar haqqında” Azərbaycan Respublikası Qanununun

tətbiqi ilə əlaqədar Azərbaycan Respublikasının bəzi qanunvericilik aktlarına əlavələr və dəyişikliklər edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 2,

maddə 61) ilə Məcəllənin 1086-cı maddəsi yeni redaksiyada verilmişdir. Maddənin əvvəlki redaksiyasında

deyilirdi:

M a d d ə 1 0 8 6 . Lotereyalara və uduş tirajlarına dair müqavilə

1086.1. Lotereyalar və uduş tirajları üzrə tələb yalnız o halda əmələ gəlir ki, lotereya və ya uduş tirajı

keçirən müəssisə Azərbaycan Respublikasından onları keçirmək üçün xüsusi icazə (lisenziya) almış olsun.

1086.2. Xüsusi icazə (lisenziya) olmadıqda lotereyalar və uduş tirajları üzrə heç bir tələb əmələ gəlmir.

[749]

27 dekabr 2021-ci il tarixli 452-VIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti,

31 dekabr 2021-ci il, № 286, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2021-ci il, № 12, maddə 1335)

ilə 1086-cı maddədən “(ona bərabər tutulan digər məlumat daşıyıcısının)” sözləri çıxarılmışdır.

[750]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə 1089.2-ci maddədə "ehtiyatsızlıq" sözü "kobud ehtiyatsızlıq" sözləri ilə əvəz edilmişdir.

[751]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə 1089.3-cü maddədə "işlərin idarə olunması" sözləri "işlərin aparılması" sözləri ilə əvəz

edilmişdir.

[752]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə 1090.1-ci maddədə "işlərin idarə edilməsi", "işlərin idarə edilməsinin" sözləri müvafiq olaraq

"işlərin aparılması", "işlərin aparılmasının" sözləri ilə əvəz edilmişdir.

[753]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə 1090.2-ci maddədə "işləri idarə etməyə", "işlərin idarə olunması" sözləri müvafiq olaraq "işləri

aparmağa" və "işlərin aparılması" sözləri ilə əvəz edilmişdir.

[754]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə Məcəlləyə 1090.3-cü maddə əlavə edilmişdir.

[755]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə 1091.1-ci maddədə "əmlakından nə isə götürmüş olsun" sözləri "hesabına əmlak əldə etsin" sözləri

ilə əvəz edilmişdir.

[756]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə 1092.1.1-ci maddənin əvvəlinə "bu Məcəllənin 157.5-ci maddəsinin tələbləri nəzərə alınmaqla,"

sözləri əlavə edilmişdir.

[757]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə 1092.3-cü maddəyə ikinci cümlə əlavə edilmişdir.

[758]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə 1094-cü maddənin mətni yeni redaksiyada verilmişdir. Maddənin əvvəlki redaksiyasında deyilirdi:

1094.1. Varlanmış şəxs aldığı əşya üçün çəkdiyi xərclərin kompensasiyası hüququna malikdir. Varlanmış şəxs

varlanarkən arxayın olmuşsa, faydalı qurğuların əvəzi də ödənilməlidir. Əks halda faydalı qurğuların əvəzi

yalnız o halda ödənilir ki, bunlar qaytarma anında hələ mövcud olan dəyər artımına səbəb olsun.

1094.2. Varlanmış şəxsin digər qurğularının əvəzi ödənilmir. Əgər varlanmış şəxsə bunun üçün kompensasiya

təklif edilməzsə, o, əşyanı qaytarana qədər qurğuları geri götürə bilər, bir şərtlə ki, bu, əşyanın özünü

zədələmədən mümkün olsun.

[759]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə 1096.3-cü maddə çıxarılmışdır. Maddənin əvvəlki redaksiyasında deyilirdi:

1096.3. Qanunla müəyyənləşdirilmiş hallarda obyektiv surətdə hüquqa zidd əməllər üçün məsuliyyət baş verə

bilər.

[760]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə 1097.2-ci maddə çıxarılmışdır. Maddənin əvvəlki redaksiyasında deyilirdi:

1097.2. Mülki hüquq pozuntusunu (delikti) törətmiş şəxs zərərin onun təqsiri üzündən vurulmadığını sübuta

yetirərsə, zərərin əvəzini ödəməkdən azad edilir.

[761]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə 1097.4-cü maddə çıxarılmışdır. Maddənin əvvəlki redaksiyasında deyilirdi:

1097.4. Hüquqa uyğun hərəkətlərlə vurulmuş zərərin əvəzi qanunda nəzərdə tutulan hallarda ödənilməlidir.

[762]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə Məcəllədən 1102-ci maddə çıxarılmışdır. Maddənin əvvəlki redaksiyasında deyilirdi:

M a d d ə 1 1 0 2 . Öz məsuliyyətini sığorta etdirmiş şəxs tərəfindən zərərin əvəzinin ödənilməsi

Öz məsuliyyətini könüllü və ya icbari sığorta qaydasında zərərçəkənin xeyrinə sığorta etdirmiş fiziki və ya

hüquqi şəxs sığorta ödənişinin vurulmuş zərərin əvəzini tam ödəməyə kifayət etmədiyi halda sığorta ödənişi ilə

zərərin faktik miqdarı arasındakı fərqi ödəyir.

[763]

3 dekabr 2019-cu il tarixli 1722-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti,

27 dekabr 2019-cu il, № 289, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2019-cu il, № 12, maddə 1908)

ilə 1103.2-ci maddədə “tərbiyə, müalicə müəssisəsində” sözləri “sosial xidmət müəssisəsində” sözləri ilə əvəz

edilmişdir.

[764]

3 dekabr 2019-cu il tarixli 1722-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti,

27 dekabr 2019-cu il, № 289, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2019-cu il, № 12, maddə 1908)

ilə 1103.3-cü maddədə “təhsil, tərbiyə, müalicə müəssisəsinin ” sözləri “sosial xidmət müəssisələri” sözləri ilə

əvəz edilmişdir.

[765]

3 dekabr 2019-cu il tarixli 1722-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti,

27 dekabr 2019-cu il, № 289, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2019-cu il, № 12, maddə 1908)

ilə 1103.4-cü maddədə “təhsil, tərbiyə, müalicə müəssisələrinin” sözləri “sosial xidmət müəssisələri” sözləri

ilə əvəz edilmişdir.

[766]

3 dekabr 2019-cu il tarixli 1722-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti,

27 dekabr 2019-cu il, № 289, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2019-cu il, № 12, maddə 1908)

ilə 1104.3-cü maddədə “tərbiyə, müalicə müəssisəsində” sözləri “sosial xidmət müəssisəsində” sözləri ilə əvəz

edilmişdir.

[767]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə 1104.4-cü maddədə "verilir" sözü "verilmir" sözü ilə əvəz edilmişdir.

[768]

17 aprel 2007-ci il 313-IIIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu ( Azərbaycan Respublikasının

qanunvericilik toplusu, 2007-ci il, № 6, maddə 560) ilə 1107.2-ci maddədə “narkotik vasitələrdən” sözlərindən

sonra “və ya psixotrop maddələrdən” sözləri əlavə edilmişdir.

[769]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə 1108-ci maddənin adında "mülki hüquq pozuntusu üçün" sözləri "zərərə görə" sözləri ilə əvəz

edilmişdir.

[770]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə 1108.1-ci maddənin ikinci cümləsi çıxarılmışdır. Maddənin əvvəlki redaksiyasında deyilirdi:

1108.1. Ətrafdakılar üçün yüksək təhlükə ilə bağlı fəaliyyəti (nəqliyyat vasitələrindən, mexanizmlərdən,

yüksək gərginlikli elektrik enerjisindən, atom enerjisindən, partlayıcı maddələrdən, güclü təsir edən

zəhərlərdən və i.a. istifadə edilməsi; tikinti fəaliyyətinin və onunla bağlı digər fəaliyyətin həyata

keçirilməsi və s.) nəticəsində mülki hüquq pozuntusu törətmiş fiziki və hüquqi şəxslər yüksək təhlükə mənbəyinin

vurduğu zərərin əvəzini ödəməyə borcludurlar, bu şərtlə ki, zərərin qarşısıalınmaz qüvvənin təsiri və ya

zərərçəkənin qəsdi nəticəsində əmələ gəldiyini sübuta yetirməsinlər. Məhkəmə yüksək təhlükə mənbəyinin sahibini

bu Məcəllənin 1116.2 və 1116.3-cü maddələrində nəzərdə tutulan əsaslar üzrə də məsuliyyətdən tamamilə və ya

qismən azad edə bilər. Zərərin əvəzini ödəmək vəzifəsi yüksək təhlükə mənbəyinə mülkiyyət hüququ ilə və ya digər

qanuni əsasla (icarə hüququ ilə, nəqliyyat vasitəsini idarə etmək hüququna dair etibarnamə üzrə və i.a.)

sahiblik edən fiziki və ya hüquqi şəxsin öhdəsinə qoyulur.

[771]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə 1109-cu maddə çıxarılmışdır. Maddənin əvvəlki redaksiyasında deyilirdi:

M a d d ə 1 1 0 9 . Yanğının söndürülməsi zamanı əmələ gəlmiş zərərin əvəzinin ödənilməsi

Yanğının söndürülməsi, qonşu mənzillərə və binalara yayılmasının qarşısının alınması zamanı başqa şəxslərə

dəymiş zərərin əvəzini yanğının törənməsində təqsiri olan şəxs ödəyir.

[772]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə 1116-cı maddə çıxarılmışdır. Maddənin əvvəlki redaksiyasında deyilirdi:

M a d d ə 1 1 1 6 . Zərərçəkənin təqsirinin və zərərvuranın əmlak vəziyyətinin nəzərə alınması

1116.1. Zərərçəkənin qəsdi nəticəsində əmələ gəlmiş zərərin əvəzi ödənilmir.

1116.2. Əgər zərərin əmələ gəlməsinə və ya artmasına zərərçəkənin özünün kobud ehtiyatsızlığı şərait

yaratmışdırsa, zərərçəkənin və zərərvuranın təqsirinin dərəcəsindən asılı olaraq əvəz ödənilməsi miqdarı

azaldılmalıdır. Zərərçəkənin kobud ehtiyatsızlığa yol verdiyi, zərərvuranın təqsirinin olmadığı və təqsirdən

asılı olmayaraq məsuliyyətinin baş verdiyi hallarda, əgər qanunla ayrı qayda nəzərdə tutulmayıbsa, əvəz

ödənilməsinin miqdarı azaldılmalı və ya zərərin əvəzini ödəməkdən imtina edilməlidir. Fiziki şəxsin həyatına və

ya sağlamlığına zərər vurulduqda onun əvəzini ödəməkdən imtina edilməsinə yol verilmir. Əlavə xərclərin əvəzi

ödənilərkən, ailə başçısının ölümü ilə əlaqədar zərərin əvəzi ödənilərkən, habelə dəfn xərclərinin əvəzi

ödənilərkən zərərçəkənin təqsiri nəzərə alınmır.

1116.3. Zərərin qəsdən törədilmiş hərəkətlər nəticəsində vurulduğu hallar istisna olmaqla, məhkəmə fiziki

şəxsin vurduğu zərərin əvəzinin ödənilməsi miqdarını onun əmlak vəziyyətini nəzərə almaqla azalda bilər.

[773]

16 dekabr 2008-ci il tarixli 742-IIIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu ( “Azərbaycan”

qəzeti 18 fevral 2009-cu il, № 38, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2009-cu il, №02, maddə

47) 1119.4-cü, 1120.2-ci və 1120.3-cü maddələrdə “şərti maliyyə vahidi məbləğinin beş mislindən” sözləri “altı

manatdan” sözləri ilə əvəz edilmişdir.

[774]

3 aprel 2009-cu il tarixli 782-IIIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti

20 may 2009-cu il, № 107,Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2009-cu il, № 05, maddə 295) ilə

1119.2-ci maddəsində “vergi müfəttişliyinin” sözləri “müvafiq icra hakimiyyəti orqanının” sözləri ilə əvəz

edilmişdir.

[775]

26 dekabr 2000-ci il 48-IQ nömrəli “Şərti maliyyə vahidi haqqında” Azərbaycan Respublikası Qanunu

(Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2000-ci il, №12, maddə 835) ilə "minimum əmək haqqı" sözləri

ismin müvafiq hallarında "şərti maliyyə vahidi" sözləri ilə əvəz edilmiş və şərti maliyyə vahidi 5500 manat

məbləğində müəyyən edilmişdir.

[776]

26 dekabr 2000-ci il 48-IQ nömrəli “Şərti maliyyə vahidi haqqında” Azərbaycan Respublikası Qanunu

(Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2000-ci il, №12, maddə 835) ilə "minimum əmək haqqı" sözləri

ismin müvafiq hallarında "şərti maliyyə vahidi" sözləri ilə əvəz edilmiş və şərti maliyyə vahidi 5500 manat

məbləğində müəyyən edilmişdir.

[777]

19 may 2020-ci il tarixli 114-VIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti, 15

iyul 2020-ci il, № 136, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2020-ci il, № 7, maddə 832 ) ilə

1121.3.4-cü maddədə “əlillərə” sözü “əlilliyi olan şəxslərə” sözləri ilə əvəz edilmişdir.

[778]

13 iyun 2008-ci il tarixli 648-IIIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan

Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2008-ci il, №7, maddə 602) ilə 1123.4-cü maddədə “əlilliklə” sözündən

sonra “, sağlamlıq imkanlarının məhdudluğu ilə” sözləri əlavə edilmişdir.

19 may 2020-ci il tarixli 114-VIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti, 15 iyul

2020-ci il, № 136, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2020-ci il, № 7, maddə 832 ) ilə 1123.4-cü

maddədə “əlilliklə,” sözündən sonra “o cümlədən” sözləri əlavə edilmişdir.

22 iyun 2021-ci il tarixli 348-VIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti, 21

avqust 2021-ci il, № 175, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2021-ci il, № 8, maddə 894 ) ilə

1123.4-cü maddədən “ , o cümlədən sağlamlıq imkanlarının məhdudluğu ilə” sözləri çıxarılmışdır.

[779]

22 dekabr 2020-ci il tarixli 230-VIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti,

8 yanvar 2021-ci il, № 3, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2021-ci il, № 1, maddə 8 ) ilə 1124-

cü maddənin adında “şərti maliyyə vahidinin” sözləri “yaşayış minimumunun” sözləri ilə əvəz edilmişdir.

[780]

26 dekabr 2000-ci il 48-IQ nömrəli “Şərti maliyyə vahidi haqqında” Azərbaycan Respublikası Qanunu

(Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2000-ci il, №12, maddə 835) ilə "minimum əmək haqqı" sözləri

ismin müvafiq hallarında "şərti maliyyə vahidi" sözləri ilə əvəz edilmiş və şərti maliyyə vahidi 5500 manat

məbləğində müəyyən edilmişdir.

22 dekabr 2020-ci il tarixli 230-VIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti, 8

yanvar 2021-ci il, № 3, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2021-ci il, № 1, maddə 8 ) ilə 1124.2-

ci maddədə “Şərti maliyyə vahidinin” sözləri “Yaşayış minimumu” sözləri ilə, “şərti maliyyə vahidinin” sözləri

“yaşayış minimumunun” sözləri ilə əvəz edilmişdir.

[781]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə 1128.1-ci maddədən ", yaxud hüquqi şəxsin əmlakına" sözləri çıxarılmış və maddəyə ikinci cümlə

əlavə edilmişdir. Maddənin əvvəlki redaksiyasında deyilirdi:

1128.1. Malın, işin və ya xidmətin konstruksiya, resept və ya digər qüsurları (keyfiyyətsiz məhsul)

nəticəsində, habelə mala (işə, xidmətə) dair yanlış və ya yarımçıq informasiya nəticəsində fiziki şəxsin

həyatına, sağlamlığına və ya əmlakına, yaxud hüquqi şəxsin əmlakına dəyən zərərin əvəzini malın satıcısı və ya

istehsalçısı, işi görmüş və ya xidməti göstərmiş şəxs (icraçı), təqsirli olub-olmadığına və zərərçəkənin onlar

ilə müqavilə münasibətlərində olub-olmadığına baxmayaraq, ödəməlidirlər.

[782]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə 1128.2-ci maddə çıxarılmışdır. Maddənin əvvəlki redaksiyasında deyilirdi:

1128.2. Bu Məcəllənin 1128-ci maddəsində nəzərdə tutulan qaydalar sahibkarlıq məqsədi ilə istifadə edilmək

üçün deyil, yalnız istehlak məqsədi ilə malın əldə edildiyi (işin görüldüyü, xidmətin göstərildiyi) hallarda

tətbiq edilir.

[783]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə 1128.7-ci maddə çıxarılmışdır. Maddənin əvvəlki redaksiyasında deyilirdi:

1128.7. Bundan başqa, bu Məcəllədə nəzərdə tutulan şərtləri gözləməklə, öz fəaliyyəti sahəsində təsərrüfat

məqsədləri üçün məhsulu satış, kirayəyə vermək, lizinq üçün və ya digər formada çıxaran şəxs istehsalçı sayılır.

[784]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə Məcəlləyə 1129.4-cü maddə əlavə edilmişdir.

[785]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə 1130.2-ci maddə çıxarılmışdır. Maddənin əvvəlki redaksiyasında deyilirdi:

1130.2. Aşağıdakı hallarda zərərin əvəzi onun vurulduğu vaxtdan asılı olmayaraq ödənilməlidir:

1130.2.1. qanunun tələbləri pozularaq yararlıq müddəti müəyyənləşdirilmədikdə;

1130.2.2. malın satıldığı, işin görüldüyü və ya xidmətin göstərildiyi şəxsə yararlıq müddəti qurtardıqdan

sonra zəruri olan hərəkətlər və bu hərəkətlərin yerinə yetirilmədiyi halda mümkün nəticələr barəsində

xəbərdarlıq edilmədikdə.

[786]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə 1144-cü maddədə "bərabər" sözü "paylarına mütənasib surətdə" sözləri ilə əvəz edilmişdir.

[787]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə Məcəlləyə 1157-1-ci maddə əlavə edilmişdir.

[788]

13 iyun 2008-ci il tarixli 648-IIIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan

Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2008-ci il, №7, maddə 602) ilə 1165.1-ci maddədə “əlillər” sözündən

sonra “və sağlamlıq imkanları məhdud uşaqlar” sözləri əlavə edilmişdir.

19 may 2020-ci il tarixli 114-VIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti, 15 iyul

2020-ci il, № 136, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2020-ci il, № 7, maddə 832 ) ilə 1165.1-ci

maddədə “qocalar, əlillər və sağlamlıq imkanları məhdud uşaqlar üçün müəssisələrin ” sözləri “ahıllar, əlilliyi

olan şəxslər, o cümlədən sağlamlıq imkanları məhdud 18 yaşınadək uşaqlar üçün sosial xidmət müəssisələrinin”

sözləri ilə əvəzedilmişdir.

22 iyun 2021-ci il tarixli 348-VIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti, 21

avqust 2021-ci il, № 175, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2021-ci il, № 8, maddə 894 ) ilə

1165.1-ci və 1181.1-ci maddələrdə “ , əlilliyi olan şəxslər, o cümlədən sağlamlıq imkanları məhdud 18 yaşınadək

uşaqlar” sözləri “və əlilliyi olan şəxslər ” sözləri ilə əvəz edilmişdir.

2 may 2023-cü il tarixli 867-VIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Dövlət İnformasiya

Agentliyinin (AZƏRTAC-ın) rəsmi internet saytı, 3 iyun 2023-cü il, “Azərbaycan” qəzeti, 4 iyun 2023-cü il, №

117, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2023-cü il, № 6, maddə 742 ) i l ə 1165.1-ci maddədə

“ahıllar və əlilliyi olan şəxslər üçün sosial xidmət müəssisələrinin, müalicə, tərbiyə və sosial təminat ”

sözləri “sosial xidmət” sözləri ilə əvəz edilmişdir və həmin maddəyə “ olmuşdursa,” sözündən sonra “qanunla

dövlət mülkiyyətinə keçməli olan daşınar əmlak istisna olmaqla həmin şəxslərə məxsus daşınar əmlak” sözləri

əlavə edilmişdir.

[789]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə 1165.2-ci maddə çıxarılmışdır. Maddənin əvvəlki redaksiyasında deyilirdi:

1165.2. Səhmlər və ya birgə əmlakdakı hissə, pay şəklində əmlakın vərəsələri olmadıqda, bu əmlak həmin

hüquqi şəxslərə keçir.

[790]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə 1178-ci maddədə "bərabər" sözü "paylarına mütənasib surətdə" sözləri ilə əvəz edilmişdir.

[791]

10 iyun 2011-ci il tarixli 159-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti,

10 avqust 2011-ci il, № 174, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2011-ci il, № 08, maddə 750) ilə

1179.2-ci maddədə “yerli özünüidarə orqanı” sözləri “müvafiq icra hakimiyyəti orqanları” sözləri ilə əvəz

edilmişdir.

[792]

13 iyun 2008-ci il tarixli 648-IIIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan

Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2008-ci il, №7, maddə 602) ilə 1181.1-ci maddədə “və qocalar” sözləri “,

sağlamlıq imkanları məhdud uşaqlar, qocalar” sözləri ilə əvəz edilmişdir, və “evinin baş həkimi” sözlərindən

sonra “, xüsusi təhsil müəssisəsinin rəhbəri” sözləri əlavə edilmişdir.

19 may 2020-ci il tarixli 114-VIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti, 15 iyul

2020-ci il, № 136, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2020-ci il, № 7, maddə 832 ) ilə 1181.1-ci

maddədə “əlillər, sağlamlıq imkanları məhdud uşaqlar, qocalar evinin ” sözləri “ahıllar, əlilliyi olan şəxslər, o

cümlədən sağlamlıq imkanları məhdud 18 yaşınadək uşaqlar üçün sosial xidmət müəssisələrinin” sözləri ilə əvəz

edilmişdir.

[793]

8 iyul 2022-ci il tarixli 581-VIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Dövlət

İnformasiya Agentliyinin (AZƏRTAC-ın) rəsmi internet saytı, 19 avqust 2022-ci il, “Azərbaycan” qəzeti 20 avqust

2022-ci il, № 177, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2022-ci il, №8, maddə 828) ilə 1183-cü

maddənin adında “Lal-kar və kor” sözləri “Nitq-eşitmə və görmə qabiliyyəti tam məhdud olan” sözləri ilə əvəz

edilmişdir.

[794]

8 iyul 2022-ci il tarixli 581-VIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Dövlət

İnformasiya Agentliyinin (AZƏRTAC-ın) rəsmi internet saytı, 19 avqust 2022-ci il, “Azərbaycan” qəzeti 20 avqust

2022-ci il, № 177, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2022-ci il, №8, maddə 828) ilə 1183.1-ci

maddədə “lal-kardırsa və ya lal-kar” sözləri “nitq-eşitmə qabiliyyəti tam məhdud olan şəxsdirsə və ya nitq-

eşitmə qabiliyyəti tam məhdud” sözləri ilə əvəz edilmişdir.

[795]

8 iyul 2022-ci il tarixli 581-VIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Dövlət

İnformasiya Agentliyinin (AZƏRTAC-ın) rəsmi internet saytı, 19 avqust 2022-ci il, “Azərbaycan” qəzeti 20 avqust

2022-ci il, № 177, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2022-ci il, №8, maddə 828) ilə 1183.2-ci

maddədə “Kor” sözü “Görmə qabiliyyəti tam məhdud” sözləri ilə əvəz edilmişdir.

[796]

8 iyul 2022-ci il tarixli 581-VIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Dövlət

İnformasiya Agentliyinin (AZƏRTAC-ın) rəsmi internet saytı, 19 avqust 2022-ci il, “Azərbaycan” qəzeti 20 avqust

2022-ci il, № 177, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2022-ci il, №8, maddə 828) ilə 1183.3-cü

maddədə “lal-kar-kordursa və ya lal-kar-kor” sözləri “nitq-eşitmə-görmə qabiliyyəti tam məhdud olan şəxsdirsə və

ya nitq-eşitmə-görmə qabiliyyəti tam məhdud” sözləri ilə əvəz edilmişdir.

[797]

10 iyun 2011-ci il tarixli 159-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti,

10 avqust 2011-ci il, № 174, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2011-ci il, № 08, maddə 750) ilə

1187-ci maddədə maddənin adı yeni redaksiyada verilmişdir.

Əvvəlki redaksiyada deyilirdi:

Vəsiyyətnamənin notariusda saxlanması

[798]

10 iyun 2011-ci il tarixli 159-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti,

10 avqust 2011-ci il, № 174, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2011-ci il, № 08, maddə 750) ilə

1187.1-ci maddə yeni redaksiyada verilmişdir.

Əvvəlki redaksiyada deyilirdi:

1187.1. Vəsiyyət edən öz əli ilə yazdığı və imzaladığı vəsiyyətnaməni zərfə qoyub bağlayaraq üç şəxsin

yanında notariusa (və ya digər müvafiq vəzifəli şəxsə) verə bilər; həmin şəxslərin orada olması onların zərfdəki

imzaları ilə təsdiqlənir.

[799]

10 iyun 2011-ci il tarixli 159-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti,

10 avqust 2011-ci il, № 174, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2011-ci il, № 08, maddə 750) ilə

1187.2-ci maddənin mətnində “digər müvafiq vəzifəli şəxsdə” sözləri “Azərbaycan Respublikasının

konsulluqlarında” sözləri ilə əvəz edilmişdir.

[800]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə 1194-cü maddəyə üçüncü cümlə əlavə edilmişdir.

[801]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə 1199-cu maddə çıxarılmışdır.

[802]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə 1204-cü maddə çıxarılmışdır.

[803]

8 oktyabr 2019-cu il tarixli 1672-VQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti,

17 noyabr 2019-cu il, № 255, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2019-cu il, № 11, maddə 1681)

ilə 1243.2-ci maddədə “kontoruna” sözü “ofisinə” sözü ilə əvəz edilmişdir.

[804]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə 1243.4-cü maddə çıxarılmışdır.

[805]

26 dekabr 2023-cü il tarixli Azərbaycan Respublikası Konstitusiya Məhkəməsinin Plenumunun qərarı

(“Respublika” qəzeti, 28 dekabr 2023-cü il, № 285) il ə Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin vərəsəlik

hüququ üçün xüsusi qəbul şərtini və müddətini müəyyən edən 1246 və 1273-1-ci maddələri mütənasiblik konstitusiya

prinsipinə və Azərbaycan Respublikası Konstitusiyasının 29-cu maddəsinin VII hissəsində təsbit olunmuş vərəsəlik

hüququnun təminatına və bu Qərarın təsviri-əsaslandırıcı hissəsində əks olunmuş hüquqi mövqelərə uyğun

olmadığından qüvvədən düşmüş hesab edilmişdir.

[806]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə 1246-cı maddənin mətni yeni redaksiyada verilmişdir. Maddənin əvvəlki redaksiyasında deyilirdi:

Miras onun açıldığı gündən altı ay ərzində qəbul edilə bilər.

[807]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə 1247-ci maddədə "üç aydan az olduqda isə üç ayadək" sözləri "altı həftədən az olduqda isə altı

həftəyədək" sözləri ilə əvəz edilmişdir.

[808]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə 1251-ci maddənin mətni yeni redaksiyada verilmişdir. Maddənin əvvəlki redaksiyasında deyilirdi:

M a d d ə 1 2 5 1 . Mirasdan ayrı-ayrı əşyaların satılmasının nəticələri

Əgər mirasa daxil olan əşyalar mübahisə başlananadək satılarsa, alqı-satqı etibarlı sayılır və qüvvədə

qalır, əşyaların satışından götürülən məbləğ isə həqiqi vərəsəyə verilir.

[809]

26 dekabr 2023-cü il tarixli Azərbaycan Respublikası Konstitusiya Məhkəməsinin Plenumunun qərarı

(“Respublika” qəzeti, 28 dekabr 2023-cü il, № 285) il ə Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin vərəsəlik

hüququ üçün xüsusi qəbul şərtini və müddətini müəyyən edən 1246 və 1273-1-ci maddələri mütənasiblik konstitusiya

prinsipinə və Azərbaycan Respublikası Konstitusiyasının 29-cu maddəsinin VII hissəsində təsbit olunmuş vərəsəlik

hüququnun təminatına və bu Qərarın təsviri-əsaslandırıcı hissəsində əks olunmuş hüquqi mövqelərə uyğun

olmadığından qüvvədən düşmüş hesab edilmişdir.

[810]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə Məcəlləyə 1273-1-ci maddə əlavə edilmişdir.

[811]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə 1277-ci maddə çıxarılmışdır.

[812]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə 1295-ci maddə çıxarılmışdır.

[813]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə 1296-cı maddə çıxarılmışdır.

[814]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə 1306.1-ci maddədə "surətdə" sözündən sonra "birgə borclu kimi" sözləri əlavə edilmişdir.

[815]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə 1306.3-cü maddə çıxarılmışdır.

Maddənin əvvəlki redaksiyasında deyilirdi:

1306.3. Məcburi pay almış vərəsələr də miras qoyanın borcları üçün məsuliyyət daşıyırlar.

[816]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə 1310-cu maddə çıxarılmışdır. Maddənin əvvəlki redaksiyasında deyilirdi:

M a d d ə 1 3 1 0 . Kreditorların tələblərinin irəli sürülməsi müddəti

1310.1. Miras qoyanın kreditorları mirasın açıldığının onlara məlum olduğu gündən altı ay ərzində mirası

qəbul etmiş vərəsələrə qarşı tələblərini, bunların müddətinin çatıb-çatmamasından asılı olmayaraq, irəli

sürməlidirlər.

1310.2. Əgər vərəsələrin kreditorları mirasın açıldığını bilməmişlərsə, vərəsələrə qarşı tələbi onun

müddətinin çatdığı gündən bir il ərzində irəli sürməlidirlər.

1310.3. Bu qaydalara riayət edilməməsi kreditorların tələb hüququnu itirməsinə səbəb olur.

[817]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə 1311-ci maddə çıxarılmışdır. Maddənin əvvəlki redaksiyasında deyilirdi:

M a d d ə 1 3 1 1 . Ümumi iddia müddətlərinin tətbiqi

1311.1. Kreditorların tələbləri irəli sürməsi müddəti miras qoyanın sonuncu xəstəliyi zamanı ona qulluq

edilməsi və onun müalicəsi, əmək haqqı verilməsi, dəfn, mirasın mühafizə və idarə edilməsi ilə bağlı xərclər

haqqında tələblərə, habelə üçüncü şəxslərin əmlaka mülkiyyət hüquqlarının tanınması və onlara mənsub əmlakı

tələb etmək haqqında tələblərinə şamil edilmir.

1311.2. Bu Məcəllənin 1311.1-ci maddəsində göstərilmiş tələblər barəsində ümumi iddia müddətləri tətbiq

edilir.

[818]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə 1316-cı maddə çıxarılmışdır. Maddənin əvvəlki redaksiyasında deyilirdi:

M a d d ə 1 3 1 6 . Kreditorların təmin edilməsi qaydası

Kreditorların tələblərini vərəsələr, əgər onların arasında razılaşmada ayrı qayda müəyyənləşdirilməyibsə,

birdəfəlik ödənişlər yolu ilə ödəməlidir.

[819]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə 1317-ci maddənin mətni yeni redaksiyada verilmişdir. Maddənin əvvəlki redaksiyasında deyilirdi:

Yerində olmayan vərəsələrin, vəsiyyət tapşırığını alanların mənafelərini və ümumi mənafeləri qorumaq

məqsədilə mirasın açıldığı yerdəki notarius maraqlı şəxslərin, vəsiyyətnamə icraçısının təşəbbüsü ilə və ya öz

təşəbbüsü ilə mirasın qorunması üçün zəruri tədbirlər görür. Bu tədbirlər miras bütün vərəsələr tərəfindən qəbul

edilənədək və ya mirasın qəbulu üçün müəyyənləşdirilmiş müddət bitənədək davam edir.

[820]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə 1318-ci maddə yeni redaksiyada verilmişdir. Maddənin əvvəlki redaksiyasında deyilirdi:

M a d d ə 1 3 1 8 . Notariat orqanının mirası qorumaq vəzifəsi

Əgər miras və ya onun bir hissəsi mirasın açıldığı yerdə deyildirsə, notariat orqanı əmlakın olduğu yerdəki

notariat orqanına həmin əmlakın qorunması üçün tədbirlər görməyi tapşırır.

[821]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə 1319-cu maddə yeni redaksiyada verilmişdir. Maddənin əvvəlki redaksiyasında deyilirdi:

M a d d ə 1 3 1 9 . Əmlakın siyahıya alınması

Əmlakın qorunması məqsədilə notariat orqanı mirası siyahıya alır və saxlanmaq üçün vərəsəyə və ya başqa

şəxsə verir, həm də mirasın açıldığı yerdə olmayan vərəsələrin axtarılması üçün tədbirlər görür.

[822]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə 1320-ci maddə yeni redaksiyada verilmişdir. Maddənin əvvəlki redaksiyasında deyilirdi:

M a d d ə 1 3 2 0 . Əmlak idarəçisinin təyin edilməsi

Əgər əmlakı idarə etməyə ehtiyac varsa, habelə vərəsənin kreditorları iddia irəli sürmüşlərsə, notariat

orqanı əmlak idarəçisini təyin edir. Əgər heç olmasa, bir vərəsə əmlakı qəbul etmişdirsə və ya vəsiyyətnamənin

icraçısı təyin edilmişdirsə, idarəçi təyin edilmir.

[823]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə Məcəlləyə 1321.3-cü maddə əlavə əlavə edilmişdir.

[824]

24 iyun 2005-ci il 949-IIQD nömrəli "Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin təsdiq edilməsi,

qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa və

həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi

barədə” Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2005-ci il, № 8,

maddə 693) ilə 1322-ci maddənin birinci cümləsində "ərzində" sözü "keçdikdən sonra" sözləri ilə əvəz edilmişdir.

Huquq.net

Hüququm Var